Những người sống và những người chết

[macbupda]

Malinin thẫn thờ tiến lên mấy bước và giật mình, đừng lại. Có cái gì gãy răng rắc dưới ủng ông ta: ông nhìn xuống và trông thấy cặp kính của Trôphimốp có bộ gọng buộc chỉ quen thuộc.

Ông quay lại chỗ góc tường, nơi chính mình bị vùi lấp rồi hiểu ra rằng mình còn sống sót chính là vì đã bị gạch ngói vùi lấp đi. Gạch đổ sập xuống do một phát đạn nổ dưới chân tường phía bên ngoài, còn quả đạn rơi vào phía trong thì nổ chậm hơn một chút khi Malinin đã bị những mảnh gạch rơi xuống che đỡ cho.

— Này, có ai đây không, có ai đấy không! — Malinin vừa kêu lên vừa bắt đầu nhớ lại xem cụ thể là ai đã ở cạnh mình trong giây phút cuối cùng.

Đó là Xirôta, là anh chàng sinh viên hóa chất Mikhnexốp, họ ở đâu rồi nhỉ? Ở phía bên này đống tường đổ nát không thấy xác người, thậm chỉ không có cả những gì còn lại của xác người khi đạn rơi đúng vào chỗ ấy.

«Có lẽ họ bị đạn pháo hất tung đi», — Malinin nghĩ thầm và ngay giây phút đó ông nghe có tiếng rên vẳng lên từ dưới lớp gạch vùi lấp một góc tòa nhà. Ông liền bới đống gạch đến xước cả móng tay và cuối cùng lôi được Xirôta ra khởi lớp gạch vụn. Xirôta còn sống, thậm chí còn có những cứ động tựa hồ như đang cố sức để đứng dậy, nửa dưới của mặt anh đã biến thành một mảng lầy nhầy những máu đổ lòm. Anh ta không rên bằng mồm mà bằng cố họng và thậm chí hình như không phải bằng cổ họng mà bằng bụng; tiếng rên đó từ bụng thoát ra ngoài qua cái mồm đã bị dập nát.

Malinin bốc một nắm tuyết và lau bộ mắt gớm ghiếc của Xirôta, làm cho tuyết cũng đỏ lòm. Sau đó, ông móc gói băng cá nhân trong túi dết ra và nâng đầu Xirôta lên, hắt đầu băng phần dưới mặt cho anh ta. Thoạt tiên, ông quên mất rằng anh phải thở cho nên băng kín tất cả, đến nỗi Xirôta đâm ra thở khò khè. Đành phải băng lại từ đầu, quấn bộ mặt của người trung sĩ bằng cuộn băng đã bê bết máu. Băng cho Xìrôta xong, Malinin liền kéo anh tới dựa vào tường cho đầu cao hơn để anh đừng bị sặc máu và mãi tới lủc đó ông mới trông thấy một bàn chân thò ra ngoài đống gạch ở nơi mà ông đã lôi Xirôta lên.

Trước đó một giờ, ngay từ khi mới đến đây, ông đã nhận thấy anh sinh viên hóa chất Mikhnexốp có đôi bốt bằng dạ đã cũ nhưng còn tốt, lót hai lớp nỉ. Mikhnexốp nói rằng vừa nhặt được nó mấy hôm trước trong một ngôi nhà gỗ bỏ hoang và Malinin còn định nóỉ đùa rằng nhà hóa học đã chuẩn bị cho mùa đông tốt nhất trong trung đội. Ông ta định đùa rồi quên đi, nhưng bây giờ khi nhác thấy đôi ủng dạ lót nỉ, ông hiểu ngay là Mikhnexốp đang nằm đó.

Không để mất thời gian, ông liền vội vàng moi Mikhnexốp lên: ông bắt đầu từ đằng chân, sau đó to tiếng tự rủa mình và ước tính bằng mắt xem cái đầu của Mikhnexốp ở chỗ nào dưới lớp gạch rồi bò sang moi ở đó. Phải bắt đầu từ đằng đầu để trong trường họp anh ta còn sống thì không bị ngạt thở. Vừa tiếp tục tự rủa mình đã không nghĩ ngay ra cái điều đơn giản như vậy, Malinin vừa cuống cuồng bới gạch. Cuối cùng, hai vai của Mikhnexốp đã lòi ra. Malinin đưa tay sờ: vai vẫn còn nóng dưới lớp áo bông. Mikhnexốp còn sống. Malinin càng vội hơn nhưng khi ông đã đưa được cổ và đầu Mikhnexốp ra một cách cẩn thận hon thì bỗng ngừng phắt lại, cầm trong tay hòn gạch vừa mới nhặt lên ở sau gáy Mikhnexốp. Thân thể còn nóng nhưng anh ta đã chết. Tất cả phần trên sọ não của anh đã bị chính mảnh gạch này phạt mất.

Malinin ưỡn thẳng lưng dậy, giận dữ ném hòn gạch xuống đất, và ngay giây phút đó, ông nghe có tiếng súng máy gõ nhát gừng ở gần đấy. Ở trong khoang nền của cột ống khói nhà máy cách ông bốn chục bước, anh em vẫn còn sống và đang chĩa hỏa lực vào quân Dức. Malinin cảm thấy trong lòng nhẹ nhõm, ông cứ tưởng còn lại một mình.

Malinin đi đến bên Xirôta, nhấc cái thân hình nặng nề của anh lên lần nữa và chuyển chỗ để đề phòng trường hợp đạn pháo có bắn nữa thì anh ta cũng được che kín hơn. Tuy nhiên, hỏa lực pháo binh Đức bây giờ đã bắn xa tung thâm. Khi Malinin chuyển chỗ cho Xirôta thì anh ta làm mấy cử động yếu ớt dưới lớp băng đẫm máu, tựa hồ như toan kêu lên điều gì, sau đó anh xòe hai bàn tay đang nắm chặt giống như ngạc nhiên trước tình trạng bất lực của mình rồi nắm tay lại như cũ và lặng thinh. Chỉ có bộ ngực của anh ta nặng nề phồng lên, xẹp xuống với tiếng thở khò khè. Malinin lại nhìn anh lần nữa, trèo qua bức tường và theo giao thông hào nhỏ sâu bằng nửa người, dẫn tới ống khói mà đi về phía đang có tiếng súng máy tiềp tục nổ ròn rã.

Khi pháo bắt đầu bắn thì Xintxốp đã cùng với xạ thủ số hai của mình, một chiến sĩ trẻ đã làm nghĩa vụ quân sự được hơn một năm tên là Kôlia Baiukốp, ngồi sau khẩu súng máy, bên cạnh một trong hai lỗ châu mai khoét trên ống khói. Họ không bắn mà cứ giả chĩa súng vào những vật chuẩn đã bắn thử từ trước và đảo lộn vị trí cho nhau trong khi luyện tập: Xintxốp làm số hai còn Baiucốp thì làm số một.

[macbupda]

Trước lỗ châu mai là bắt đầu sườn đồi dốc đứng, một phần dốc khuất không trông thấy và nằm trong tứ giác; sau đó dốc nghiêng thoai thoải và đổ xuống một khu đất hình lòng chảo phủ tuyết. Khu lòng chảo này nằm cắt ngang trận địa của quân ta, còn đằng sau nó là bắt đầu một cái gò đất khác, nơi mà các trung đội kia của đại đội đang bố phòng gần ba ngôi nhà nhỏ cách biệt nhau, Không có công sự ngay trong lòng chảo, nó đã được bắn thử kỹ càng từ hai phía và được ngăn giữ bằng lưới lửa của hai khẩu súng máy. Hôm qua, quân Đức đã toan tấn công đúng theo lòng chảo đó, nhưng vì hai làn đạn bắn chéo cánh sẻ, nên không thọc qua được và thậm chí không thể lôi được xác chết về, mặc dầu thường thường chúng vẫn làm như vậy, dù có phải liều mạng. Hôm qua, nghe nói rằng trong lòng chảo còn lại đến ba chục xác người nhưng từ lỗ châu mai này trông ra chỉ thấy có mấy cái xác đen lù lù trên tuyết ở phía dưới. Trong khi cùng với Baiukốp ngắm thử, Xintxốp hây giờ đang dùng cái cột mốc trồng xuống tuyết và hai cái xác bên ngoải cùng, một ở lối đi vào và một ở lối ra khỏi lòng chảo, làm vật chuẩn

Baiukốp cùng chiến đấu với Xintxốp đã được một tuần. Trông anh ta có cái gì giống như người chiến sĩ hồng quân mà hôm ở Maxcơva đã đồng ý gọi người sĩ quan trực ban trong viện kiểm sát cho Xintxốp. Baiukốp cũng có cặp lông mày đen và bộ mặt con gái nhẵn nhụi, hồng hào như vậy. Khi anh ta bò chiếc mũ che tai xuống thì người ta thấy rằng mái tóc bù xù lông dím của anh ta đúng là màu nâu nhạt như vải lanh

«Chắc là khi chưa vào bộ đội, cậu để tóc bồng hẳn?» —ngay từ ngày đầu, Xintxốp đã hỏi anh ta; Baiukốp mỉm cười và nói: «Chứ gì nữa!»—còn Xintxốp thì nghĩ thầm rằng với đôi lông mày đen và bộ tóc màu hạt dẻ nhạt kia, chắc hẳn cậu ta là một anh chàng đẹp trai hiếm có. Bây giờ anh đã cắt tóc ngắn đội chiếc mũ che tai quá rộng của người khác mà anh là người sử dụng thứ hai. Anh khoác tấm áo capốt tùm hụp ở ngoài áo bông, vả lại cả hai người đã nằm ở đây ba bốn ngoài trời, thoạt tiên trên bùn lầy và sau đó trên băng tuyết; ở đây quả thật không còn bụng dạ nào nghĩ đến đẹp xấu nữa.

Mối quan hệ tốt đẹp nhất đã được thiết lập giữa hai người ngay từ ngày đầu quen biết, nếu nói đúng hơn thì ngay từ cái phút mả Xintxốp bảo rằng cả haí xạ thủ súng máy đều phải biết làm động tác của cả số haí lẫn số một và anh chứng minh luôn lời nói bằng việc lảm, ngay trong giờ phút đầu tạm im tiếng súng, anh đã cùng Baiukốp tiến hành tính toán các góc bắn, góc tà và hiệu chỉnh tầm xa...

Baiukốp nguyên là nông trang viên ở bản Xôlôtra thuộc vùng rừng núi bên kia sông Ôka gần thành phố Riadan. Bản này nổi tiếng về khoai tây và nghề đánh cá trên dòng cũ của con sông Ôka là Xtarixa.

Dù sao chăng nữa thì con người không phải lúc nào cùng chỉ có chiến đấu. Baiukốp là người có thể vừa trầm lặng vừa mồm mép, tùy theo trường hợp anh thích hay không thích người nào đó. Trong vòng một tuần, anh đã kịp kể lại cho Xintxốp nghe rằng anh chưa thi đỗ lớp bảy do hoàn cảnh gia đình: bố chết, còn mẹ thì bị ốm, và trước khi vào bộ đội, anh là đội trưởng đội thanh niên cộng sản trồng khoai tây một năm, còn sau khi phục viên thì dù sao anh vẫn muốn đi học làm kỹ sư nông nghiệp.

— Chỉ cần trước hết phải thì đỗ lớp bảy, tôi đã tưởng là sẽ thi trong quân đội, —Baiukốp nói. – Thế mà ở đây lại có cái việc này...

«Cái việc này» tức là chiến tranh.

Baiukốp là một thanh niên dễ tin và cái gì cũng muốn biết, Trong cuốn vở cất trong balô, anh ta đã ghi lại tên tất cả những cuốn sách mà anh đã đọc trên đời này. Đối với lứa tuổi anh, số sách đó không phải là ít: một trăm linh bốn cuốn và phần lớn đều là sách hay. Buổi tối, nếu hoàn cảnh cho phép, anh ta lại hồi tưởng tới những cuốn sách này và kể lại bằng tiếng địa phương Riadan hơi trọ trẹ cho Xintxốp nghe nội dung của những cuốn sách ấy.

Trong chiến đấu, Baiukốp thường hoàn toàn bị thu hút vào nhiệm vụ của mình. Anh ta tâm đầu ý hợp với Xintxốp về điểm đó và hai người hiểu rõ nhau.

Xintxốp cũng để hết tầm trí vào chiến đấu, anh không tỏ ra nể nang đối với bản thân mình và không xây dựng một kế hoạch cá nhân nào cả; bây giờ anh đã hình dung ra tất cả quãng đời tương lai của anh trong chiến tranh—đến lúc chết hay đến lúc chiến thắng chăng nữa —là cuộc đời binh nhất binh nhì. Trong một tuần qua, Baiukốp đã tỏ ra là một người phối hợp tay đôi giỏi, điều ấy giờ đây đối với anh là quan trọng nhất trên đời này và không những vì vậy anh quý trọng Baiukốp mà còn sẵn sàng làm cho cậu ta nhiều hơn là đối với nhiều người khác mà anh đã quen biết trong nhiều năm.

[macbupda]

Khi cuộc pháo kích bắt đầu, Xintxốp và Baiukốp kéo khẩu súng máy lùi xa lỗ châu mai về phía sau một chút để những mảnh đạn lạc khỏi va vào nòng súng, còn bản thân họ thì chuyển chỗ ngồi xuống thấp hơn, ở dưới đáy ống khỏi lát bằng gạch chịu lửa chắc chắn. Họ hiểu ngay rằng pháo bắn ác liệt và chính xác. Tất cả xung quanh đều rung chuyền ầm ầm vì những phát đạn nổ gần, nhưng mặc dầu bị pháo bắn như vậy, ở đây họ vẫn cảm thấy hầu như an toàn trong cả ống khói này; chỉ có một quả đạn hạng nặng bắn thẳng từ một cự ly gần mới có thể chọc thủng nổi nhiều lớp gạch chịu lửa ấy, hơn nữa đạn không được rơi chéo góc mà phải rơi thẳng góc. Các mảnh đạn khó mà lọt được vào ống khói từ hôm kia, Xintxốp đã cùng Baiukốp đậy ống khói bằng những tấm sắt nồi hơi. Trung đội trưởng Xirôta nói rằng số sắt đó được chuẩn bị để làm các cánh cửa lò. Sắt rất dày những mười ly, và hai tấm sắt đã che gần kín hết ống khói chỉ còn một khe hở nhỏ. Đường dẫn khói chạy qua nền và bây giờ anh em chui theo đường này để vào ống khói từ phía dưới.

— Quả thật là một cái lô cốt, — hôm qua Xirôta nói và chính Xintxốp cùng Baiukốp cũng nghĩ như thế về cái ống khói.

Chỉ có thể giết chết tươi họ trong trường hợp: một quả đạn rơi thẳng từ trên xuống những tấm sắt che ống khỏi; khi ấy cố nhiên không có chỗ nào mà nấp nữa, cả hai người sẽ chí còn là một đám lầy nhầy. Nhưng thậm chí giờ đây khi bị pháo bắn họ cũng chẳng tính đến chuyện không may đó nhiều hơn bất cứ một khả năng tử vong nào, những khả năng luôn luôn tồn tại trong chiến tranh bằng cách này hay cách khác.

Hỏa lực của quân Đức mỗi lúc một mạnh thêm, Baiukốp bắt đầu dốc hết túi này sang túi khác và cứ mỗi túi đổ được một dúm thuốc sợi rời, vướng trong đường chỉ khâu, xuống lòng bàn tay. Hôm qua, thuốc sợi cũng không có: anh ta đã làm cái thao tác này một lần, nhưng hôm nay vẫn cố làm lại. Dù sao pháo bắn cũng rất ác liệt, cho nên anh thấy bồn chồn.

Xintxốp đứng dậy, đi đến bên lỗ châu mai và nhìn ra khu đất hình lòng chảo phủ tuyết nằm phía trước lô cốt.

Những quả đạn cũng đang nổ ở chỗ trống trong khu lòng chảo nhưng thưa thớt hơn, trong khi đó, một màn khói dày đặc đang bao phủ trận địa của các trung đội láng giềng ở trên điểm cao có ba ngôi nhà nhỏ, ở đó, đạn pháo nổ hàng loạt thành một bức tường, và một trong ba ngôi nhà đã biến mất tựa hồ như trước kia chưa hề có nó.

Xintxốp cảm thấy đau nhói trong lòng không phải vì anh sợ pháo địch tiếp tục bắn phá mà vì một suy nghĩ không xua đuổi được: «Hễ pháo bắn xong là bắt đầu tấn công ngay đấy». Anh ngồi xuống bên tường cạnh Baiukốp và bắt đầu đợi cho pháo ngừng hấn. Bỗng thấy ngứa đầu, anh liền bỏ mũ bịt tai xuống trong chốc lát và thận trọng dùng tay xoa xoa vết sẹo ở trên thái dương. Hai tuần lễ trước đây, Dôlôtarép tưởng rằng đây là một vết tử thương thế mà bây giờ chỉ còn lại vết sẹo nhỏ với lớp da mịn và trơn trơn cùng với món tóc lởm chởm chưa mọc hết ở hai bên mép.

Trong những giây phút đó, không phải bao giờ con người cùng suy nghĩ những điều giống nhau. Đôi khi đó là điều quan trọng, đôi khi lại là điều không quan trọng, đôi khi lại xen lẫn cả những điều quan trọng và không quan trọng, khi thì con người suy nghĩ một cách tự nhiên xuôi theo dòng suy tưởng, khi thì nghĩ cách miễn cưỡng — nghĩ một điều gì mà họ tưởng là có thể xua tan lòng sợ chết.

Xintxốp không cưỡng bức mình. Anh suy nghĩ về những điều nẩy ra trong óc nhưng ý nghĩ của anh cứ thay đổi và thúc đẩy lẫn nhau, tựa hồ như sợ rằng anh không kịp suy nghĩ mọi việc còn cần suy nghĩ.

Trong những ngày ấy, đã mấy lần có cái gì thúc giục anh ngồi xuống và viết thư cho Masa để báo tin là anh đang ở đâu và làm gì. Anh muốn vợ biết việc này, nhưng ý muốn đó càng mãnh liệt bao nhiêu anh lại càng tự hỏi mình một cách gay gắt bấy nhiêu: mà gửi đi đâu chứ? Vợ mình ở đâu? Phải, anh có số hòm thư của nhà trường, nhưng Masa không còn ở đó nữa. Chị đã sang phía bên kia hỏa tuyến từ lâu và từ nơi này gửi thư cho vợ thì cũng chẳng khác gì định dùng chiếc phong bì bộ đội bằng giấy hình tam giác để chọc thủng bức tường gạch của cái ống khói này.

Anh nhớ lại đêm ấy ở Maxcơva chị đã ngồi xổm để rửa chân cho anh trong chiếc chậu, cạy ra từng tảng bùn và nương nhẹ tay khi rửa chỗ xây xát, và trong lòng anh chợt bừng lên tình cảm trìu mến nao nao đối với hai bàn tay âu yếm của vợ, đến nỗi anh đâm hoảng sợ nỗi nhớ nhung mãnh liệt đó, cho nên anh đã lẩm bẩm tự rủa mình để dập tắt ngay ngọn lửa vừa bừng lên ấy.

— Ông làm sao thế?—Baiukốp hỏi, sau khi đã vét mãi được mấy dúm thuốc lá rời và cuộn thảnh một điếu bé tí xíu.

— Có sao đâu,—Xintxốp xua tay.

— Thế mà tôi lại tưởng là nhớ bà nhạc, — Baiukốp đùa không đúng lúc.

[macbupda]

Với nỗi đau xót quen thuộc và âm ỉ, Xintxốp nhớ tới Grốtnô và tất cả những gì có liên quan tới nó trong trí nhớ đã chằng chịt vết thương và rắn lại như gỗ của anh. Rồi anh lắc đầu lia lịa như con ngựa bị đàn mòng đốt mà bản thân anh cũng không để ý. Sau đó, anh nghĩ về Malinin mà anh đã trông thấy đằng xa một giờ trước đây, khi ông ta trèo lên dốc, và nhớ lại câu chuyện trao đổi giữa hai người hôm đầu tiên mà Malinin được chỉ định lảm chính trị viên đại đội. Sau khi làm quen với anh em, Malinin đi một vòng xem những ngôi nhà gỗ còn nguyên vẹn của làng Klinxư mà bây giờ đã nằm lại từ lâu trong vùng sau lưng địch. Đêm ấy, đại đội đã ngủ ở đó. Trò chuyện với các chiến sĩ xong, Malinin vẫy gọi Xintxốp ra khỏi nhả và đứng dạng rộng hai chân ra, đút hai tay vào túi theo kiểu đứng quen thuộc của mình, rồi cau có nói:

— Xintxốp ạ, cậu hây viết đi, trình bày lại quá khứ của cậu. Cậu đã được phiên chế vào một đơn vị thường trực, ở đây phải hoàn toàn đúng nguyên tắc.

— Còn phải viết cho ai nữa kia? Tôi đã viết...—Xintxốp buồn bã nói.

Malinin nhìn anh vẫn với vẻ cau có và nói vẫn với cái giọng bực mình:

— Viết cho tớ. Tớ sẽ đích thân nộp cho chính ủy hay nộp lên phòng chính trị sư đoàn. Còn lên đến đó thì tùy họ quyết định xem nên gửi đi đâu theo sự cẩn thiết. Cậu chỉ cẩn nêu lên những sự việc và những người có thể xác nhận sự việc đó, hãy nêu rõ là ai. Họ muốn thẩm tra thì cứ để cho họ thẩm tra. Hôm nay, còn ở trong nhà thì hãy viết đi, ai mà biết được rằng ngày mai chúng mình sẽ ngủ ở đâu! Thôi, tạm biệt nhé!— Malinin cau có gật đầu chào, bước trên đường phố đến ngôi nhà gỗ tiếp theo sau, nhưng bỗng dừng lại và gọi: Xintxốp!

Xintxốp đi tới gần Malinin:

— Trong đó, cậu hãy nêu lên rằng tôi biết hết mọi chuyện ngay từ đầu. Hãy mở đầu như thế này: «Như đồng chí đã biết về tôi...», còn sau đó thì hãy viết: «nhưng tôi muốn trình bày bằng giấy để phòng chính trị và bộ chỉ huy đơn vị...» Hiểu không?

— Hiểu.

Đêm ấy, anh lại viết bản trần tình lần nữa, anh viết ngắn có viện dẫn thêm tên người như lời Malinin báo.

Nhưng dù anh có viết ngắn đến thế nào, việc viết bản đó lần nữa, sau khi anh đã kể chuyện cho Masa, cho Enkin và Malinin nghe, sau khi anh đã viết lại tất cả trong viện kiểm sát, sau khi anh đã nhiều lần ngồi một mình một bóng nhớ lại tất cả chuyện này, phải viết lại lần nữa thì thật chẳng khác gì bị tra tấn, vả lại thế nào nhỉ, xét cho cùng đúng là anh ra đi để chiến đấu hay để viết những bản trần tình? Nhưng rốt cuộc anh vẫn viết và nộp cho Malinin, đó là vào hôm sau lúc hành quân. Để khép bên sườn hớ lại. sư đoàn vội vã rút lui về trận địa dự bị và ông Malinin, cứ lội bì bõm trong bùn đặc sệt, càng cau có hơn ngày thường, khi đi ngang với Xintxốp, lặng lẽ cầm lấy lá đơn ở tay anh và nhét vào túi áo capốt. Mặc dầu về sau Xintxốp có trông thấy Malinin nhiều lần, nhưng họ không nói tới việc này nữa.

Giờ đây, khi nghe những tiếng đạn nổ nặng trình trịch làm rung chuyển mặt đất, Xintxốp có tưởng tượng xem Malinin đã chuyển lá đơn của anh cho ai và chuyển như thế nào, trong lúc ấy ông ta nói gì và bây giờ anh phải đợi để được gọi lên đâu: lên phòng chính trị hay phòng Đặc nhiệm? Tuy anh đã cho rằng sau mười ngày chiến đấu, người ta sẽ không gọi anh rời hỏa tuyến, cái cảnh mà số phận chưa được giải quyết đang dày vò anh. Thêm vào đó, còn có một ý nghĩ không vui nữa là mình có thể bị thương, bị đưa về hậu phương, và lúc đó thì hãy vĩnh biệt cả bản trần tình này lẫn Malinin. Anh sẽ ra viện, sẽ rơi vào một đơn vị khác và sẽ phải viết lại tất cả từ đầu...

— Này! — Baiukốp thét vào tai Xintxốp, át cả tiếng gầm của đại bác.—Theo tôi thì chúng bắn trúng anh em đằng kia đấy !

Xintxốp đến gần lỗ châu mai dự bị, và qua đám khói đang tàn, anh trông thấy một trong những bức tường xây dở của nhà máy hình như đã trở nên thấp hơn.

— Ừ, hình như thế, — anh lo lắng nói.

Lúc đó, pháo binh Đức đã bắt đầu bắn được chừng mươi phút. Cuộc pháo kích liếp tục thêm nửa giờ nữa rồi chuyên sâu vào tung thâm, vào hậu tuyến; bây giờ không nghe tiếng nổ nữa mà chỉ nghe tiếng rít liên tục của những quả đạn bay vút qua trên đầu.

— Kôlia, cậu hãy trông về phía này, nếu có ai xuất hiện thì bắt liên lạc nhỉ, — anh hất hàm trỏ cho Baiukốp cái lỗ châu mai ở đó trông thấy được nhà máy gạch, còn mình thì đi trở lại lỗ châu mai kia, nơi đặt súng máy.

Từ chỗ này có thể quan sát rất rõ; trong hậu tuyến của ta, đạn pháo nổ thảnh một bức tường, còn xe tăng Đức thì đang tiến theo khu lòng chảo phủ tuyết giữa điểm cao có nhà máy gạch và điểm cao có ba ngôi nhà nhỏ. Những chiếc đi đầu đã trèo lên dốc, đến chỗ trước kia có ba, nay chỉ còn lại vẻn vẹn một ngôi nhà xiêu vẹo, và ở đây theo như Xintxốp biết thì có hai trung đội quân ta bố trí trong hầm nhà và trong các công sự quanh nhà.

[macbupda]

Chiếc xe tăng đi đầu dừng lại, bắn đại bác và căn nhà cuối cùng đã xiêu vẹo liền đổ nghiêng xuống như một ngôi nhà bằng giấy. Một ngọn lửa bùng lên dưới chiếc xe tăng và nó quay tròn tại chỗ. Sau đó, lại một ngọn lửa nữa bùng lên và một luồng khói đen đặc phụt ra từ chiếc xe tăng. Những bóng đen nhảy vọt qua cửa nắp phía trên xe tăng xuống tuyết; những phát súng trường thưa thớt nã vào chúng. Gió từ đó thổi lại, cho nên nghe rất rõ và như vậy chỉ càng làm nổi rõ thêm súng trường thưa thớt đến mức đáng lo ngại. Ở nơi có hai trung đội quân ta bố trí, hầu như không có tiếng súng. Một chiếc xe tăng khác chạy ngang chiếc đang cháy, trèo qua điểm cao và khuất sau đỉnh đồi. Những chiếc xe tăng đang chạy trong khu lòng chảo cũng đường hoàng tiến về phía trước.

Một phút nữa trôi qua và bộ binh Đức xuất hiện trong tầm mắt của Xintxốp. Những bóng đen đang tiến trên mặt tuyết thành một chuỗi dài đằng sau xe tăng.

— Baiukốp, về chỗ! — Xintxốp hô và nhìn qua rãnh ngắn bắt được chiếc cọc chuẩn đã được bắn thử, nó còn ở cách những tên Đức đầu tiên chừng bốn chục mét.

Baiukốp chạy lại, sửa băng đạn, thoạt tiên nhìn vào lỗ châu mai, sau đó từ dưới, hồi hộp ngước nhìn lên trên, lên mặt Xintxốp. Cái nhìn ấy muốn nói: «Sao ông chưa nổ súng?» Nhưng Xintxốp còn đợi thêm nửa phút nữa: vật chuẩn đã được bắn thử chính xác và anh muốn tận dụng điều đó.

Hàng quân Đức đã tiến đến ngang cọc chuẩn. Anh bắn một băng ngắn, rồi một băng dài và lại thêm một băng ngắn nữa, khi bọn Đức nằm bên cạnh cọc chuẩn đã nhảy vọt dậy. Hình như băng đạn cuối cùng này là có hiệu quả nhất: năm tên trong số bọn Đức vừa nhảy dậy lại gục xuống và đã không thể đứng dậy cũng như bò đi được nữa.

—Sao? — anh rời mắt trong một giây, vội vàng ghé sát mặt mình vào mặt Baiukốp. — Quân ta đằng kia thế nào, trong nhà máy ấy?

—Chẳng trông thấy ai cả. — Baiukốp nói,—tôi sợ rằng họ đã bị pháo diệt hết rồi.

Nghe nói thế, Xintxốp liền bắn tiếp băng sau, ngắn hơn dự định, cốt để hà tiện đạn, tính hà tiện này sinh ra khi người lính chỉ còn lại một mình.

Anh củng Baiukốp phát huy hỏa lực trong năm phút, chốc chốc lại bắt bọn Đức nằm xuống tuyết và hãm bước tiến của chúng. Sau đó, bọn Đức bèn sắp xếp lại đội ngũ và vọt tiến trên rìa phía xa của khu lòng chảo; súng máy bắn đến tận nơi đó, nhưng hiệu quả của hỏa lực ít hơn. Hàng quân màu đen của bọn Đức đã vượt qua điểm cao có ba ngôi nhà nhỏ. Từ phía đó không có ai bắn vào bọn chúng. Nghĩa là tất cả quân ta đều đã bị tiêu diệt.

Một tên xạ thủ súng máy Đức cùng với tên số hai nằm xoài xuống ngay trên tuyết, xoạc rộng hai chân. Từ chỗ này, Xintxốp và Baiukốp trông thấy tất cả những điều đó. Hắn bắt đầu bắn trả lại vào khẩu súng máy của họ. Đạn va chan chát vào gạch, sát cạnh lỗ châu mai. Thằng Đức bẳn chính xác, nhưng ở trong tình thế không ngang bằng: nó nằm tênh hênh ở chỗ trống, cho nên sau ba băng đạn bắn trượt, Xintxốp đã quạt băng thứ tư trúng thẳng vào nó. Thậm chí anh thấy khẩu súng máy đổ chổng kềnh xuống tuyết: hoặc là do loạt đạn hất đổ hoặc là do bàn tay của tên Đức lôi đổ trước khi chết. Hình như tên số hai cũng nằm chết trên tuyết. Nhưng mấy phút sau, trong lúc Xintxốp và Baiukốp bắn vào mục tiêu khác thì Baiukốp kéo tay Xintxốp và nói:

— Thằng số hai kia thì...

Xintxốp đưa mắt nhìn và thấy chỉ có một hình người nằm trên tuyết, bên cạnh khẩu súng máy.

— Nó bò đi chỗ khác... — Baiukốp nói. Trong lời nói của anh không những có ý bực mình mà còn có ý lên án: nếu ở vào địa vị tên Đức thì Baiukốp sẽ không bò đi mà sẽ tiếp tục một mình phát huy hỏa lực.

Lúc đầu, do không khí sôi sục chung của cuộc tấn công, cho nên rõ ràng là quân Đức không chú ý đặc biệt đến khẩu súng máy quấy rối chúng, nhưng cuối cùng chúng đã quyết định thanh toán với khẩu súng máy này, cho nên đã thông báo cho bọn lính xe tăng. Xe tăng đã bắt đầu chạy sang phải, ra ngoài tầm mắt của Xintxốp, nhưng một chiếc bỗng nhiên vòng trở lại. Lúc đầu, Xintxốp cứ tưởng là nó bị hỏng, nhưng nó nhanh chóng chạy thẳng lên điểm cao của họ. Chạy đến chân gò, nó giảm tốc độ và dừng lại.

— Bây giờ nó sẽ giã vào chúng ta đây, — Baiukốp nói. Xintxốp gật đầu.

— Cậu đi nghe xem, quân ta đằng kia thế nào.

[macbupda]

Cánh cửa nắp trên chòi súng được đẩy lên và tên lính xe tăng nhô ra. Chắc hẳn nó muốn quan sát tình hình cho rõ hơn.

Xinlxốp quạt một băng — tên này biến mất, cửa đóng sập lại, nhưng một phút sau một quả đạn đại bác đã giáng vào sát bên lỗ châu mai. Cũng ngay lúc đó, để chứng tỏ rằng mình còn sống, khẩu súng máy của Xintxốp quạt luôn một băng dài dữ dội vào bọn Đức đang tiếp tục vọt tiến qua lòng chảo.

«Chúng tiến đông thật, những mấy tuyến», — Xintxốp nghĩ thầm. Ở chỗ nảy anh thấy rất rõ mọi việc lần đầu tiên trong đời anh trông thấy rõ một trận chiến đấu đang diễn ra chung quanh như vậy.

— Tôi đã nghe rồi, nghe rồi mà chả thấy động tĩnh gì cả, không một tiếng súng, không có gì... Hay là tôi đi xuống chỗ họ?— Baiukốp hỏi.

— Đi xuống cũng được,— Xintxốp nói, — nhưng tôi e rằng một mình ở đây không trụ nổi...

Chiếc xe tăng bắn đại bác vào gần lỗ châu mai, còn Xintxốp thì lại quạt một băng nữa vào bộ binh. Tựa hồ như anh muốn nói: «Nói láo, tao vẫn sống!»

— Có lẽ nó muốn lại gần hơn, — Xintxốp nói giọng khản đặc. — Chuẩn bi lựu đạn!

Baiukốp im lặng nâng từ dưới nền và giơ cho xem những quả lựu đạn đã được buộc thành chùm bằng dây thép.

Chiếc xe tăng còn bắn thêm mấy phát nữa và đúng như Xintxốp đoán trước, nó quyết định đến gần hơn để bắn vỗ mặt. Đi chậm, nó vừa gầm rú, — tiếng gầm đó làm cho người ta hoảng vì nó đến gần quá, — vừa chuyển bánh, thong thả bò chéo trên sườn đồi phủ tuyết, rồi đổi hướng, trèo lên cao theo hình chữ chi và lọt vào tứ giác. Bây giờ Xintxốp và Baiukốp nghe tiếng rống hồng hộc của nó.

— Hễ lại gần là nó sẽ bắn vào lỗ châu mai. — Xintxốp nói.

— Thế thì ông hãy nã vào khe nhòm của nó,— Baiukốp nói, — còn tôi thì sẽ bỏ ra ngoài và dùng lựu đạn!

Nhưng Xintxốp không đáp và bắn vào một toán quân Đức nữa đang vọt tiến qua khu lòng chảo.

Chiếc xe tăng thoát khỏi tầm mắt đang tiếp tục gầm rống đâu đây ở bên ngoài. Xintxốp tưởng chừng như nó đang đứng một chỗ, không tiến đến gần mà cũng không lùi ra xa. Cuối cùng, chiếc xe tăng lại xuất hiện, nhưng không phải là ngay trước ống khói, sát bên lỗ châu mai như họ lo sợ mà lại là ở phía dưới, ở chỗ cũ.

— Nó không thể chạy lên dốc trên lớp váng băng được, — Xintxốp mừng rỡ nói và đưa ống tay áo lên quệt mồ hôi.

Nắp cửa trên xe tăng lại hé nâng lên, cái đầu của tên lính xe tăng thò ra trong một giây, sau đó cánh cửa đóng lại, chiếc xe tăng hơi di chuyển một chút để thay đổi vị trí. Khẩu pháo nghển lên và hạ xuống giống như một ngón tay trỏ, chĩa vào lỗ châu mai. Xintxốp bắt đầu thấy bối rối. Phát đạn pháo nã vào sát bên lỗ châu mai, làm cho gạch vỡ vụn. Lại phát khác — bụi gạch lại bay mù. Thêm một tiếng nổ nữa inh tai nhức óc, những tấm sắt bật tung lên kêu vang rền như sấm — chà, hai tai bỗng điếc đặc vì đầu bị va vào tường. Xintxốp tưởng chừng như quả đạn rơi vào lỗ châu mai và nổ tung ở bên trong tuy rằng nêu quả là như vậy thì anh và Baiukốp đã không còn gì nữa.

Thực ra thì quả đạn chỉ nã vào mép lỗ châu mai ở bên ngoài và chỉ có mấy mảnh đạn cùng với sức ép lọt vào trong ống khói. Cảm thấy đau ê ẩm đằng sau gáy, Xintxốp liên dâm bổ tới khẩu súng máy, trông thấy tên lính xe tăng Đức đã mở nắp cửa sập, yên trí đứng thẳng người lên trong chòi súng và che mắt với bàn tay cho khỏi chói nắng, ngắm nghía kết quả của phát đạn.

Xintxốp khẽ động đậy nòng súng máy, ngắm vào mép trên của chòi súng xe tăng, vào hai vai tên Đức và bóp cò, trút vào cái động tác yếu ớt đó tất cả sức mạnh của lòng căm thù đối với quân Đức. Tên lính xe tăng gãy gập làm đôi ở ngang thắt lưng và suýt nữa rơi ra ngoài chòi súng, nhưng một tên nào đó ở bên trong đã kéo chân thằng chết — Xintxốp tin chắc rằng hắn đã chết —lôi vào trong xe tăng và đóng sập cửa lại. Chiếc xe tăng bắn liền ba phát đại bác nữa và vòng trở lại, chạy xuống phía dưới. Lần này nó bắn đã không trúng nữa, chỉ có một quả đạn rơi đúng ống khói.

[macbupda]

Mãi tới bây giờ Xintxốp mới rời khẩu súng máy và cúi xuống trên mình anh chàng Baiukốp đang nằm yên không động đậy. Anh ta nằm rên khe khẽ.

— Cậu làm sao thế, Kôlia?—Xintxốp hỏi và cảm thấy một nỗi cô đơn đáng sợ.

— Đạn trúng vào lưng... gần thắt lưng, — Baiukốp nói khẽ.

Anh chống tay nhổm dậy, hai chân anh không tuân theo anh nữa.

Vén áo capốt và áo bông lên, Xintxốp trông thấy sau lưng Baiukốp có một vết máu nhỏ. Mánh đạn chỉ nhỏ thôi, nhưng đúng vào xương sống và Baiukốp không thể cử động được.

— Nhưng hai tay lại không việc gì, — trong khi Xintxốp băng bó cho anh, Baiukốp vừa nói vừa động đậy ngón tay. — Ông cứ nhích tôi đến gần súng, mình có thể đâm băng đạn được.

Xintxốp lật ngửa người anh ta lại và chuyển đến gần súng. Baiukốp rên lên một tiếng ngắn, nhưng dù sao vẫn với tới băng đạn và đút nó vào súng máy bằng một động tác yếu ớt.

— Mình còn có thể làm được. Cái gì thế này nhỉ hai chân làm sao...

— Cậu chỉ bị choáng đấy thôi, —Xintxốp nói mà không đi sâu vào ý nghĩa lời giải thích của mình. Anh chỉ muốn an ủi Baiukốp, —Sẽ khỏi thôi...

Anh lo lắng nhòm qua lỗ châu mai. Anh không muốn cho quân Đức tiến qua, nếu chúng lại mò vào vùng hỏa lực trong khu lòng chảo, mặc dầu đồng thời anh cũng cảm thấy rằng họ càng hành tội quân Đức bao nhiêu thì chắc hẳn anh cùng Baiukốp và khẩu súng máy cáng chóng đến giờ tận số bấy nhiêu.

Anh nghĩ rằng quân Đức có thể trèo lên theo sườn dốc khác, còn anh với Baiukốp thì bây giờ thậm chí không thể bảo vệ cả hai lỗ châu mai cùng một lúc.

Anh rời khỏi khẩu súng máy, chạy tới lỗ châu mai thứ hai. Khói trên nhà máy gạch đã tan đi từ lâu và đằng ấy tất cả đều im lặng; chắc là mọi người đều đã chết, nếu không thì tại sao như thế? Anh chạy trở về và lại nhòm vào lỗ châu mai cố bắc súng máy.

— Cậu trông kìa, trông kìa!—anh khoái trá reo lên, mặc dầu Baiukốp đang ở bên cạnh và không việc gì mà phải reo to lên như vậy.

Những cột lửa lẫn khói đen đặc đang phụt lên với tiếng ầm ầm khủng khiếp ở đằng kia, đằng sau, ở rìa phía đông của khu lòng chảo và ở xa hơn nữa, cạnh hàng rào của trạm mảy nông nghiệp, nơi mà bọn Đức đã tràn vào và ở bên phải trên điểm cao gần kề đó, nơi mà hai trung đội đã hy sinh. Hình như chính mặt đất đang tự nổ tung dưới chân quân Đức. Có những bóng người lồng lộn giữa những quả đạn nổ tung, ngã xuống tuyết rồi lại chạy... Trong lúc đó, đạn vẫn tiếp tục nổ tung, thành một dải rộng mỗi lúc một lan ra những khu vực khác.

Baiukốp biết rằng đó là cái gì; Xintxốp không biết nhưng đã đoán ra.

— «Kachiusa» đấy,—anh nói trước tiên. — «Kachiusa»...

— Ừ. Tôi đã trông thấy chúng ở trận Ennha, — Baiukốp nói.

Cả hai người, một lành lặn một bị thương, đều ngây người ra nhìn cảnh tượng khủng khiếp đó, cái cảnh tượng trận pháo kích đã lập tức gây rối loạn trong hàng ngũ quân Đức mà từ nãy đến giờ vẫn triển khai tiến công một cách tốt đẹp. Bộ binh của chúng dẫm chân tại chỗ, bắt đầu tháo chạy trở lại và trong lúc đó không phải là đạn pháo hỏa tiễn «Kachiusa» nữa mà là đạn đại bác thông thường bắt đầu nổ tung trên khắp một vùng đất rộng vừa bị quân Đức chiếm, làm phụt lên trời những luồng khói đen.

Xe tăng Đức liên quay trở lại, tiến đến điểm cao có ba ngôi nhà nhỏ đã biến mất và bắt đầu đứng tại chỗ đó mà bắn. Nhưng bảy chiếc xe tăng của quân ta đã từ khu rừng nhỏ bên phải hàng rào trạm máy nông nghiệp bò ra cửa rừng và bắt đầu phát huy hỏa lực vào xe tăng Đức. Kia một chiếc xe tăng Đức bốc cháy. Lại thêm chiếc nữa... Kìa một chiếc của ta bốc cháy, lại thêm chiếc nữa... Xintxốp vừa nắm chặt bàn tay đến phát đau, vừa quan sát cuộc quyết đấu ấy, còn pháo binh ta thì vẫn giã mãi, giã cả vào khắp cánh đồng trước trạm máy nông nghiệp, cả vào khu lòng chảo, cả vào điểm cao có ba ngôi nhà nhỏ và còn xa hơn nữa, đằng sau điểm cao... Những quả đạn pháo nổ mãi và quân Đức đang rút lui, bây giờ điều đó đã rõ rồi.

Sau đó, Xintxốp chợt trông thấy một toán quân Đức đã rút khỏi trạm máy nông nghiệp, khoảng sáu chục tên, kéo theo một khẩu đại liên, không mò vào khu lòng chảo bị đạn quét mà rẽ sang trái và dàn thành tuyến rộng, bắt đầu trèo lên dốc của điểm cao nơi anh bố trí. Anh quạt vào chúng một băng, thêm băng nữa; chúng nằm rạp xuống, vùng chạy sang trái, rồí lại sang trái nữa và cuối cùng đã ở ngoài tầm mắt của anh.

[macbupda]

Baiukốp mấy lần giúp anh đâm băng bằng những động tác không chính xác. Xintxốp thôi không bắn nữa, bây giờ phải nhanh chóng lôi khẩu súng máy tới lỗ châu mai kia.

— Kôlia, phải kéo súng máy.. —anh bắt đầu nói và trông thấy cái đầu của Baiukốp đã rũ rượi gục xuống gạch.

Tay Baiukốp vẫn còn đặt trên băng đạn, nhưng bản thân anh ta thì đã ngất di.

Xintxốp gạt anh ta sang bên và cầm lấy khẩu súng máy và hồi hộp nghĩ rằng không có số hai thì một mình anh bây giờ sẽ phát huy hỏa lực liên tục làm sao được đây. Ngay trong giây phút đó, khi anh toan rống lên vì bất lực, Malinin từ trong lỗ ống dẫn khói bò ra với bộ mặt lấm láp, sây sát đầy máu và khẩu súng trường trong tay.

— Cậu bắn đã lâu chưa? — Malinin hỏi.

— Hơn một giờ.

— Hơn một giờ, sao lại thế nhỉ?—Malinin hỏi lại.

Ông cứ tưởng chừng như mình chỉ ngất đi trong một giây, nhưng ông đã nằm bất tỉnh trong nửa giờ; ông tưởng chừng như mình chỉ đào bới Xirôta và Mikhnexốp mất mấy phút, nhưng ông đã đào bới họ ngót một giờ. Rồi khi ông nghe những loạt đạn của Xintxốp thì đó tuyệt nhiên không phải là những loạt đạn đầu tiên mà là những loạt đạn cuối cùng do Xintxốp vừa mới quạt vào bọn Đức đang bò lên cao điểm.

Xintxốp nhìn vào mặt Malinin: không còn bụng dạ nào để giải thích là anh đã bắn trong bao nhiêu lâu và bắn như thế nào.

— Vào kéo súng máy đi!—chẳng giải thích gì, anh chỉ nói với Malinin, tựa hồ như trong giây phút đó không phải ông mà anh là cấp trên. — Lại đằng lỗ châu mai kia! Bọn Đức đang bò lên phía ày!

Họ kéo khẩu súng máy đi. Malinin không nói một lời nào, nằm xuống làm số hai và một phút sau số quân Đức đang vội vã nhoài lên núi đã xuất hiện trong tầm mắt của họ.

— Bắn đi! — Malinin khẽ nói.

Nhưng Xintxốp đã quen với công việc của mình nên dơ tay ra hiệu: hãy gượm đã! Bọn Đức tiến hấp tấp, không ẩn nấp và hy vọng (anh cảm thấy thế) là sẽ đánh vòng từ sau lưng và từ phía này sẽ không sợ bị súng máy quét nữa. Tuy nhiên, bọn xạ thủ súng máy của chúng vẫn chiếm lĩnh vị trí ở đằng sau để phòng xa và sẵn sàng dùng lưới lửa yểm hộ bọn tấn công, nếu phía trên có cái gì động đậy.

— Chúng đã đặt súng máy yểm hộ, — Malinin nói khẽ.

Xinlxốp lặng lẽ gặt đầu; anh đã nhận thấy điều đó.

Bọn Đức trèo lên dốc, mỗi lúc một lọt sâu vào khu vực hỏa lực có hiệu quả, hỏa lực tiêu diệt và đồng thời cứ thêm mỗi bước chúng lại đến gần đường ranh giới thiêng liêng đối với chúng, sau ranh giới đó là bắt đầu cái khoảng tứ giác mà Xintxốp và khẩu súng máy của anh không thể đụng chạm tới được. Phía sau, đằng sau lưng chúng, pháo binh gầm rống.

— Pháo ta à?—Malinin hỏi, chỉ động đậy đôi môi.

Xintxốp gật đầu, mặc dầu bây giờ, trong giây phút đó, anh không trông thấy cái gì ngoài bọn Đức đang leo lên đồi, và mảnh ruộng phủ tuyết đằng sau chúng nó. Bọn Đức chỉ còn vẻn vẹn hai chục bước là đến vùng tứ giác thì Xintxốp bóp cò và nắm lấy báng khẩu súng máy mà quay đảo mũi súng từ phải sang trái với động tác dứt khoát, theo một xạ giới rộng rồi lại quay sang phải, vẽ thành một chiếc quạt bằng chì gieo rắc cái chết vào những kẻ chưa ngã xuống. Đó là trường họp ít có trong chiến tranh, khi một băng đạn bất ngờ và lạnh lùng bắn vỡ mặt cách chưa đầy trăm thước, chém ngang cả một tuyến bộ binh như lưỡi liềm cắt cỏ. Tuyến quân ngã gục, vài tên vùng dậy, vội vàng cố chạy tới vùng tứ giác. Một băng!... Thêm băng nữa! Tên đầu tiên trong bọn Đức đang chạy lên hầu như đã chạy tới tứ giác. Để lia gục luôn cả tên này, Xintxốp phải chúc đứng mũi súng máy xuống đến hết mức. Khẩu súng máy của quân Đức bắn chan chát vào lỗ châu mai nhưng lỗ châu mai bên này hẹp lắm, và đạn chỉ làm nát gạch ở xung quanh lỗ nảy mà thôi.

— Bây giờ chúng sẽ đến nữa, — Xintxốp nói.

Quả thực một hàng quân Đức nữa đã từ sau khẩu súng máy đứng dậy và tiến lên. Xintxốp không bắn chúng mà tập trung chú ý vào khẩu súng máy của chúng. Một loạt đạn Đức bắn trả làm cho những mẩu gạch vụn bắn thẳng vào mặt anh, vào con mắt bên trái đang nheo lại và vì đau nên anh càng nheo mắt nhiều hơn, tuy vậy vẫn lia một băng cuối cùng vào khẩu súng máy bọn Đức, trúng cả hai tên Đức đang nằm sau súng. Một tên đổ nghiêng sang bên sườn, tên kia nháy vọt dậy và ngã lộn ngửa ra, lăn xuống dốc. Nghe đằng sau mình im lặng, hàng quân không giữ nổi bình tĩnh liền dừng lại và chạy trở xuống.

[macbupda]

Thậm chí Xintxốp đâm luống cuống trước sự bất ngờ.

Anh cứ tưởng là bọn Đức sẽ tiến về phía anh hết hàng này đến hàng khác như thế cho tới khi anh cùng Malinin chết gục sau khẩu súng máy, thế mà bỗng nhiên quân Đức quay đầu bỏ chạy, cho nên anh đâm ra bắn vuốt đuôi, đạn trượt qua phía trên đầu chúng. Anh bèn sửa lại thước ngắm nhưng bây giờ đã muộn quá mất rồi. Anh buông báng súng máy ra và quay bộ mặt đẫm mồ hôi về phía Malinin.

— Đồng chí Malinin, đồng chí xem hộ con mắt cho tôi một tí... Mắt tôi làm sao thế?

— Nhưng cậu phải mở mắt ra chứ, sao cứ nheo lại thế?

— Tôi không mở được, đau lắm...

Malinin ghé mặt mình vào sát mặt anh và nói rằng không có gì đặc biệt, đó chẳng qua chỉ là một vết sây sát ở dưới lòng mảy.

Xintxốp mở mắt ra, dùng hai ngón tay phanh mi mắt. Mắt đau nhưng vẫn thấy được.

— Hình như mình đánh lui chúng rồi,— Malinin nói.

Xintxốp không trả lời gì cả, anh cũng cảm thấy là đã đánh lui chúng rồi.

Sau này ra sao chưa biết, còn lúc này thì bọn chúng đã bị quật lui. Tình hình thất bại chung rõ ràng là đã làm bọn Đức mất tinh thần, cho nên chúng đã bỏ dở công việc.

— Thế số hai của cậu chết rồi à? — Malinin hỏi — Baiukốp ấy mà?

— Không. Cậu ta bị ngất.

Malinin quỳ xuống bên cạnh Baiukốp:

— Bị thương vào đâu?

—Vào vùng thắt lưng.

Malinin vén áo capốt và áo bông, kéo áo quân phục mùa nóng của Baiukốp lên như Xỉntxốp ban nãy rồi cắn môi nhìn một hồi lâu vào lớp băng đã bị máu thấm ướt thành một vết sẫm ở chỗ buộc chéo.

— Rõ ràng là gay đấy. Cậu còn gói bông băng cá nhân nào không?

Không rời khẩu súng máy, Xintxốp móc trong túi áo capốt ra một gói bông băng cá nhân vá ném cho Malinin. Ông giật sợi chỉ, dùng răng xé gói băng và cẩn thận nâng cái thân hình vô tri vô giác của Baiukốp lên rồi bắt đầu băng thêm cho anh lượt nữa ngoải lớp băng cũ.

Malinin băng bó cho Baiukốp, anh này thì rên khe khẽ tuy vẫn không tỉnh.

— Đang rên, — Malinin nói. — Có lẽ vẫn còn sống được... Này, quân Đức ngoài kia thế nào?

— Tôi không trông thấy.

— Theo mình thì quân ta đang đuổi chúng.

— Bác hãy nhòm qua lỗ châu mai đằng kia.

Malinin nhòm qua lỗ châu mai và đâm bổ tới khẩu súng máy.

— Nào, nào! — ông ta quát lên the thé.

Họ kéo khẩu súng máy tới lỗ châu mai lớn, nhưng trong khi họ lấy thước ngắm thì toán quân Đức rút lui qua khu lòng chảo đã chuồn khỏi vùng hiệu lực của lưới lửa. Trận chiến đấu đã lắng lại, quân Đức bị đánh bật đi ở khắp nơi, trừ chỗ điểm cao có ba ngôi nhả nhỏ mà chúng đã chiếm ngay từ đầu. Bây giờ pháo binh ta đang giã vào điểm cao này nhưng quân Đức đã kéo được súng cối tới đấy và bắn trả lại dữ dội.

Qua hai giờ đó, Xintxốp đã quen với ý nghĩ là tất cả quân ta bố trí trên điểm cao đều đã bị tiêu diệt và hiện nay quân Đức đang ở đó. Nhưng bây giờ Malinin mới hiểu điều ấy. Ngay sáng nay, đại đội của ông vẫn còn tất cả là bốn mươi hai người. Phần lớn những người này bây giờ đã chết ở đằng kia, trên điểm cao đã bị quân Đức chiếm và ở đây, trong đống đổ nát tan hoang cửa nhà máy gạch.

[macbupda]

— Đại đội đi đứt rồi.—Ông lắc đầu và nói thêm, có ý khinh bỉ, không đúng đối với chính mình: —Mình đã nướng mất đại đội, thế mà chính mình thì vẫn sống!...

— Mà bác làm sao thế, Alếcxây Đênixứts! — Xintxốp nói.

— Im di, đừng nói nữa! Mỉnh cũng tự biết... — Bị chấn dộng đến tận đáy sâu tâm hồn, Malinin điên tiết lắc đầu lia lịa. — Cậu hãy nhòm qua lỗ châu mai kia xem. Quân Đức có tiến không?

Xintxốp cảm thấy hai chân anh xiêu vẹo đi vì mệt mỏi.

— Không, không tiến nữa, — anh đáp và ngồi xuống bên tường.

Ngay lúc ấy cả hai người, cả Xintxốp và Malinin đồng thời đều nghe có tiếng sột soạt. Malinin túm lấy quả lựu đạn deo trên thắt lưng, nhưng lại buông tay xuống ngay.

Cái đầu và hai vai của trung sĩ Xirôta thò ra từ cái lỗ ngách ở phía dưới. Anh trung đội trưởng hồi tỉnh và bò đến đây là nơi có tiếng súng nổ, vừa bò vừa lôi theo khẩu súng trường, không biết anh ta lấy đâu ra sức lực mà bò, bởi vì sau khi được Malinin giúp cho chui ra khỏi lỗ ngách, không những anh không thể đứng được mà còn không thể ngồi được nữa kia: đành phải để anh dựa vào tường như cái bao tải. Nửa mặt dưới của anh quấn băng, có màu đỏ bầm, còn trán và hai quầng dưới mắt thì không còn một hạt máu nào, trắng nhợt như tờ giấy. Anh ngồi yên không quay đầu mà chỉ liếc mắt hết nhìn Malinin lại nhìn sang Xintxốp và cố sức để nói điều gì. Chắc hẳn anh ta cứ tưởng chừng như mình đang nói, nhưng từ dưới lớp băng chỉ bật ra những tiếng ăng ẳng không thể phân biệt nổi.

— Hiểu rồi, đồng chí trung đội trưởng, hiểu rồi, — Malinin —vừa nói vừa dừng lại bên cạnh anh ta và gật đầu để an ủi. — Mình hiểu ý cậu. Mọi việc đều thuận lợi cả, quân Đức đã bị đánh lui. Chắc rằng quân ta sắp kéo đến, chúng ta sẽ được tăng viện...

Tuy vậy, Xirôta vẫn cứ cố sức để nói điều gì và một lần nữa người nghe vẫn không thể hiểu một từ nào trong những lời anh nói. Cuối cùng, Malinin không thể nén nổi nữa và chấm dứt cái cực hình đó cho cả hai bên :

—Xirôta, thôi đừng cố nữa, dù sao thì mình cũng chẳng hiểu đâu: mồm cậu bị vỡ toác... Chỉ có âm thanh mà không có tiếng nói. Cậu sẽ nằm bệnh viện, sẽ lành, còn bây giờ thì đừng thứ sức, đừng tự làm khổ mình...

Xirôta giương to mắt nhìn ông, tựa hồ như không tin, nhưng Malinin lại gật đầu và Xirôta liền với tay cầm lấy khẩu súng trường, cố sức đặt nó lên đầu gối mình, ngả người dựa vào tường và nhắm mắt lại.

— Phía cậu không trông thấy gì à? — Malinin hỏi Xintxốp lúc ấy đã lại đứng vào gần lỗ châu mai.

— Không thấy, — Xintxốp trả lời như một tiếng vang

— Nếu trước lúc trời tối quân ta không đến thì mình sẽ ở lại đây với họ. — Malinin hất hàm chỉ hai người bị thương và nói, —còn cậu thì sẽ đi bắt liên lạc. Không thể bò trận địa này được. Chúng ta sẽ còn có thể từ đây đánh bật bọn kia đi nếu ta không phải là đồ ngốc, — ông nhòm qua lỗ châu mai sang điểm cao bên cạnh và nói. — Không hiểu Iônốp ra sao nhỉ ?—sau chốc lát im lặng, ông chợt nhớ tới đại đội trưởng. —. Cậu ta không thể là hạng người có thể bỏ đại đội mình mà chạy... Sao im lặng thế, Xintxốp?—sau mấy phút im lặng, ông hỏi.

—Tôi đang nghĩ.

— Cậu nghĩ gì thế? Nếu không phải là bí mật...

— Nghĩ tới một điều không có ở đây..,

— Nói rõ hơn nào?

— Nghĩ tới nhà tôi.

— Hừ, ở đây không cho phép ai có vợ cả, — Malinin cau có nói đùa.—Cho nên nghĩ tới vợ là vô ích. Còn nếu viết thư cho vợ sau một ngày như hôm nay thì lại rất nên! Viết rằng cậu còn sống, lành lặn nhờ lời cầu nguyện của một nữ đoàn viên như cô ta.

Xintxốp lặng thinh, không trả lời gì cả.