Những người sống và những người chết

[macbupda]

— Này, bố ơi, vắng tôi ở đây công việc ra sao?—Riáptrenkô im lặng giây lát và, nhìn vào bộ mặt cau có của Malinin, hỏi.

— Công việc ở đây thật là dớ dẩn; người ta cử tay nhiếp ảnh đến, đã chụp ảnh cho anh em để làm thẻ đảng. Thế mà Xintxốp thì xôi hỏng bỏng không.

— Nhưng sao trên ấy họ lại dở cái trò gì dấm dớ thế nhỉ! — Riáptrenkô bật lò xo. — Chính tôi và anh đã viết giấy ủng hộ... Họ còn đòi gì nữa?..

—Tiểu đoàn trưởng ạ, ừ, tớ với cậu cố nhiên là một lực lượng, — Malinin nhếch mép cười trước tính nóng nảy của tuổi trẻ và cau mày lại lườm anh ta một cái, với vẻ hiền từ, gần như là dịu dàng. — Một lực lượng to lớn! — Và im lặng giây lát rồi nói thêm: — Nhưng rõ ràng không phải ở nơi nào cũng như thế cả.

Đúng một giờ sau, thiếu tướng tới bằng chiếc xe trượt tuyết của trung đoàn trường. Người sĩ quan bí thư ngồi đằng sau thiếu tướng và Baglúk, còn Baglúk thì đích thân cầm dây cương ngựa.

Riáptrcnkô và Malinin ra đón thiếu tướng. Bốn người được thưởng huân chương. chưa kể bản thân Riáptrenkô, là Xintxốp, trung đội trưởng Karaulốp của anh và hai chiến sĩ thuộc các đại đội xung kích đã được gọi lên tiểu đoàn bộ từ trước, đang đứng đằng xa và cũng đang đợi thiếu tướng đến.

Baglúk nhảy phát xuống trước tiên rồi trao dây cương cho người sĩ quan bí thư và nói:

— Đánh xe ra sau nhà.

Thiếu tướng cùng nhẹ nhàng nhảy phát ra khỏi xe. ông ta người tầm thước, nhưng ở bên cạnh ông, Baglúk cao lênh khênh, nên nom ông có vẻ thấp bé. Ông khỏng đội mũ lông mà đội mũ che tai, mặc áo lông thú có quai buộc chéo ở ngoài và đi bốt dạ. Chiếc khuy móc phía trên của áo lông mở phanh làm ló ra một góc của phù hiệu cấp tướng màu đỏ trên áo cổ đứng. Bộ ria mép của thiếu tướng Orlốp giống như hai cái bàn chải nhỏ ngắn màu đen: bộ mặt da vàng kiểu người Tacta, còn đôi mắt ti hí cùng màu đen như bộ ria, có vẻ vui nhộn và chưa già.

Riáptrenkô hô khẩu lệnh «nghiêm», thiếu tướng nhận báo cáo, ra lệnh «nghỉ», sau đó hồ hởi nhìn trời, nhìn mặt trời đang lặn xuống sau rừng và bảo khiêng luôn một chiếc bàn con ra thẳng đây.

— Chúng ta sẽ trao tặng ngay ở đây, ngoài nắng, như vậy tốt hơn là chui vào cái hầm mộ của các cậu, hơn nữa chỗ các cậu lại sặc mùi phênôn.

Ông ta đang vô cùng phấn khởi vì nhiều nguyên nhân.

Tối hôm qua, họ đã tập trung trên tư lệnh bộ của tập đoàn quân, được nghe giới thiệu kế hoạch của chiến dịch tấn công trên địa bàn của toàn tập đoàn quân này, người ta chất vấn tất cả sư đoàn trường về tình hình gần đây nhất của lực lượng quân địch đang đóng ở trước mặt họ và ra lệnh cho từng người phải dựa trên chỉ thị của tập đoàn quân mà đặt kế hoạch tác chiến trong phạm vi tấn công của mình.

Căn cứ theo chỉ thị của tập đoàn quân thì rõ ràng người ta không dự định đặt mũi chủ công trong khu vực của tập đoàn quân này, tuy vậy nhìn chung thì hiển nhiên đây là một cuộc tấn công lớn đang được vạch kế hoạch, và cứ cho rằng phải ở khu vực thứ yếu đi nữa, nhưng ít ra họ cũng sẽ được tham gia! Thế là may mắn lắm rồi!

Suốt thời gian vừa qua, thiếu tướng tựa hồ như đã cảm thấy bằng da thịt của mình rằng: quân Đức đang dồn ép mãi chúng ta, còn chúng ta, mặc dầu bị dồn ép rất mạnh và tuy có lùi lại đằng sau, nhưng chi hơi một tí thôi, hầu như không nhận thấy được. Ồng cảm thấy điều đó bằng da thịt của mình và da thịt của sư đoàn do mình chỉ huy, một sư đoàn đã bị kiệt sức qua các trận chiến đấu. Ông biết rằng các thê đội hai đã từ phía sau tiến đến gần, nhưng đã từ lâu, ông chưa được bổ sung quân số và ông hiểu rằng sự hà tiện tàn nhẫn đó không phải là ngẫu nhiên. Nói tóm lại, linh tính về một sự chuyển biến tốt đẹp đã phảng phất trong không khí từ khoảng một tuần nay, nhưng việc triệu tập lên tập đoàn quân hôm qua thì đã không còn là một linh tính nữa, đó đã là giờ phút sang canh của sự kiện rồi!

Trong hội nghị, khi trả lời câu hỏi rằng ông còn cần thêm gì nữa không, thiếu tướng đã dựa vào tình quen biết cũ với tư lệnh trưởng mà cố nhiên xin cho mình nhiều hơn, nhưng đã bị khước từ. Tư lệnh trưởng nhếch mép cười và bảo ông: «Mikhan Nicôlaevíts ạ, tuy trước kia có dạo tôi đã từng công tác dưới quyền anh, nhưng dù sao đừng mong rằng tôi sẽ cho anh nhiều hơn mức quy định». Nhưng sự từ chối cũng chẳng khiến ông nản lòng: cho bao nhiêu thì cho, cứ tìm cách moi được càng nhiều càng hay! Điều chủ yếu là sẽ có cuộc tấn công! Điều này khiến ông vui mừng vô hạn.

[macbupda]

Sau khi trở về, suốt cả quãng thời gian còn lại của buổi tối và suốt cả đêm, thiếu tướng ngồi cùng tham mưu trưởng dự thảo sơ bộ kế hoạch; sáng hôm sau, ông để cho tham mưu trưởng một mình tiếp tục công việc, còn mình thì thân hành xuống trung đoàn Baglúk, định bụng sẽ làm xong một lúc cả ba việc: trao tặng huân chương, đôn đốc việc tóm «lưỡi» để biết rõ địch tình ở trước khu vực mặt trận của sư đoàn và cuối cùng đích thân đến tất cả ba đài quan sát của các tiểu đoàn, bởi vì chính ở đây, ở trung đoàn Baglúk là thuận tiện nhất cho việc xuất kích, và ông muốn tự mình kiểm tra lại lần nữa, ngay tại chỗ bằng cặp mắt tinh tường.

Ông đã đến hai tiểu đoàn, người ta đã hứa sẽ tóm «lưỡi» cho ông, thậm chí còn lấy danh dự quân nhân mà hứa, còn những điều trông thấy từ trên đài quan sát của hai tiểu đoàn thì chỉ xác nhận những dự tính ban đầu của ông mà thôi. Thêm vào tất cả những điều đó là mặt trời chiếu sáng khắp nơi, còn quân Đức thì chả bắn chác gì...

— Ái chà. hôm nay ông ấy nhộn nhỉ, lại cười nữa kia đấy! — vừa nhìn thiếu tướng, trung úy trung đội trưởng Karaulốp đang đứng cạnh Xintxốp hạ giọng nói với anh. Anh ta đã công tác tại trung đoàn này qua ba năm nghĩa vụ và chín năm tái đăng.

— Có lẽ trong bữa ăn trưa đã nhấm nháp chút đỉnh,— Xintxốp nói.

Nhưng Karaulốp lắc đầu lia lịa:

— Không phải đâu. Những người xuất thân cựu giáo chúng tôi ở Antai thì đến bia cũng chẳng uống nữa là.

— Có thể chính ông ta cũng là cựu giáo chăng?

— Chính ông ta là đảng viên chứ, — Karaulốp nói, không buồn hiểu ý câu bông đùa, — nhưng xuất thân ở một gia đình cựu giáo.

Nói chung, anh không thích nói đùa, hơn nữa lại nói đùa về cấp trên, cho nên anh ta lườm Xintxốp ra ý không bằng lòng: liệu anh chàng này còn định đùa nữa hay thôi? Nhưng Xintxốp không định đùa nữa, vì biết rõ tính hay tự ái của Karaulốp. Anh này được phong quân hàm trung úy mà không hề tốt nghiệp trường quân sự, chí nhờ lòng can đảm khác thường trong chiến đấu, cho nên anh có nhiều mặc cảm về trình độ học thức thấp kém của mình và sẵn sàng ngăn chặn bất cứ lời nói đùa nào của cấp trên.

Thấy Xintxốp không mỉm cười, Karaulốp nguôi đi. Anh kính trọng Xintxốp, biết rằng ngày đầu chiến tranh Xintxốp đã làm chính trị viên và giá Xintxốp lại trở thành chính trị viên thì Karaulốp cho là nếu mình ở dưới quyền anh ta cũng là điều hợp lý thôi. Nhưng vì Xintxốp lúc này làm tiểu đội trưởng trong trung đội anh, cho nên Karaulốp lại càng không thể tha thứ cho Xintxốp về bất cứ điều gì cũng như đối với mọi người khác.

— Cậu đừng tưởng là ông ta cười, — anh vừa báo Xintxốp vừa nhìn thiếu tướng với vẻ thán phục. — Bây giờ ông ấy cười với cậu, nhưng một phút sau ông ta đã hắc ra trò, mà thường là hắc ra trò. — Karaulốp khoái trí quay tròn quá đấm kếch sù của mình trong không khí để diễn tả rằng khi xảy ra việc gì không vừa ý thì sư đoàn trưởng thường hắc như thế nào.

Trong lúc dó, người ta đã khiêng một chiếc bàn từ trong hầm nhà ra; thiếu tướng gở cái túi dết qua đầu và trao cho người sĩ quan bí thư. Anh này liền móc trong túi dết ra năm chiếc hộp con màu đỏ, năm tờ giấy chứng nhận, liếc nhìn vào giấy xong lại liếc nhìn vào hộp, sau đó đặt từng tờ giấy xuống dưới từng chiếc hộp và lại gần thiếu tướng nói gì đó.

Thiếu tướng quay mình lại, nụ cười biến khỏi mặt ông, và bộ mặt lập tức trở nên nghiêm trang, quắc thước.

Bản thân Riáptrenkô sắp được nhận huân chương, cho nên Baglúk hô khẩu lệnh.

Khi đứng thẳng theo tư thế «nghiêm», Xintxốp chợt nghĩ tới Malinin đang đứng sát nách mình: «Sao lại thế: mình được huân chương mà Malinin thì không? Và thậm chí không thể đả động đến việc này với ông ta: hễ mở mồm ra nói lả ông ấy ngắt lời luôn! »

— Thượng úy Riáptrenkô! Tiến lên nhận huân chương,— giọng thiếu tướng vang lên.

Riáptrenkô tiến nhanh ba bước làm tung vạt áo capốt lên vả đứng lại trước mặt thiếu tướng, ngửng bộ mặt tái nhợt với hai hàng ria mép màu hung hình cánh cung lòi ra ngoài quai mũ che tai đội lệch.

Karaulốp nhận huân chương gần cuối, còn Xintxốp thì nhận cuối cùng. Khi thiếu tướng gọi tên Karaulốp, đọc lệnh của hội đồng quân sự vả chúc mừng anh, Karaulốp thậm chí và cả mồ hôi trán và xúc động.

[macbupda]

— Karaulốp, tôi rất mừng cho đồng chí,—hiếu tướng vừa nói vừa luồn ngón tay xuống dưới áo Karaulốp cho tiện hơn để gắn huân chương Cờ đỏ cho anh. — Và mừng rằng chính tôi đã trao tặng chiếc huân chương này cho đồng chí! Tôi đã cùng công tác với đồng chí trong sáu năm trời, tức là một nửa tuổi quân của đồng chí, và hàng năm cùng nhau chờ đợi thấp thỏm: chiến tranh sắp xảy ra....Rồi nay đồng chí đã là trung úy và ngực đồng chí đã đeo huân chương chiến đấu. Thật là sung sướng cho sư đoàn ta!

Thậm chí hai môi Karaulốp run lên khi anh nghe những lời đó và lúc Xintxốp đến lượt được đọc tên và bước lên trước, anh vẫn cảm thấy hơi thở hổn hển vì xúc động của Karaulốp ở đằng sau lưng mình.

Thiếu tướng đọc lệnh. Xintxốp đứng «nghiêm» và người sĩ quan bí thư làm như anh không tự mình giơ tay lên được, nên đã cởi chiếc khuy móc trên áo lông thú cho anh và dùng dao con khoét một lỗ nhỏ trên áo sơ mi quân phục. Thiếu tướng cầm lấy chiếc huân chương Sao đó, dặt nó lên lòng bàn tay, thong thả tháo đai ốc ra và luồn bàn tay lạnh ngắt, tê cóng vì giá rét xuống dưới áo sơ mi quân phục của Xintxốp, bắt đầu gắn huân chương.

Trong giây phút ấy, Xintxốp trông thấy bộ mật ông ta ngay sát bên mình và chợt nhớ ra rằng lẩn đầu tiên mình đã trông thấy ông ta đội mũ sắt và khoác áo mưa vải bạt ướt đẫm hồi tháng mười ở Đôrôkhôvô khi ông đến lấy quân bổ sung cho sư đoàn và toàn thể tiểu đoàn cộng sản đã bước lên trước về phía ông để trả lời câu hỏi: ai xin đi?

Gắn huân chương xong, thiếu tướng lùi lại nửa bước và chìa bàn tay nhỏ bé, rắn chắc ra cho Xintxốp.

—Tôi chúc mừng đồng chí! — ông nhìn Xintxốp từ đầu đến chân và nói. — Đồng chí ở sư đoàn này từ ngày nào?

—Từ mười chín tháng mười ạ, tôi đến trong đợt bổ sung số quân người Maxcơva.

—Thuộc tiểu đoàn cộng sản Phrunde đấy ạ! — Malinin đang đứng cạnh liền nhắc, có ý tự hào.

—Thật là một đợt bổ sung tốt!—thiếu tướng nói và lại ngước mắt nhìn Xintxốp.—Đảng viên à?

— Vâng!—Xintxốp trả lời và hai mắt anh bắt gặp cái nhìn của Malinin.

Không, Malinin nhìn anh như thế thật vô ích: ngay bây giờ anh sẽ không nói thêm gì, không đề nghị gì đâu! Bây giờ không phải chỗ và không phải dịp. Còn sở dĩ anh trả lời là «vâng» vì biết trả lời thế nào khác nữa nhỉ ? Nếu không đúng thế thì chính ủy tiểu đoàn cứ việc chữa lại.

Nhưng Malinin không chữa lại lời anh nói và anh bèn lùi ba bước, đứng trở lại vào hàng những người được thưởng.

Ngắm nghía họ xong, thiếu tướng chắp tay ra sau lưng, đưa mắt nhìn Baglúk, sau đó lại nhìn những người được thưởng và nán lại một giây nữa: rối nói rằng từ trước đến nay sư đoàn ta đã toàn tâm toàn ý hoàn thành tốt đẹp mọi mệnh lệnh của bộ tư lệnh, nhưng trước mắt họ sắp có những nhiệm vụ còn trọng đại hơn nữa, và ông tin rằng các đồng chí được thưởng ngày hôm nay cũng như tất cả anh em chiến sĩ và cán bộ khác của sư đoàn sẽ ra sức hoàn thành tốt dẹp những nhiệm vụ ấy.

— Còn bây giờ, — đôi mắt ti hí của thiếu tướng sáng hẳn lên, — Tôi có một nhiệm vụ nhỏ cho ngày hôm nay...

Baglúk đã tham dự lễ gắn huân chương trong hai tiểu đoàn kia và biết là sắp phải làm gì, nên cứ nhấp nhổm đổi hết chân này sang chân khác, nghển cái đầu to tướng như đầu bò mộng có cái trán dô.

— Kia, tôi trông thấy là trung tá Baglúk, trung đoàn trưởng của các đồng chí đã co rúm lại, — thoáng nhận thấy thế, thiếu tướng liền nói và đưa mắt về phía ông trung đoàn trưởng,— bởi vì tôi sẽ nói với ông ấy trước mặt các đồng chí là đáng lẽ ra, phải giải quyết xong nhiệm vụ này từ hôm qua kia. Nhưng hôm nay vẫn có thế uốn nắn được công việc đó: từ giờ cho đến sáng, phải tóm được «lưỡi». Mà phải bắt sống, chứ không phải đã chết rồi đâu nhé! Ai xung phong nào?

Xintxốp có cảm tưởng rằng thiếu tướng nhìn thẳng vào mình với vẻ chờ đợi, tuy kỳ thực thiếu tướng không nhìn anh mà nhìn Karaulốp đang đứng sát nách anh.

— Báo cáo đồng chí thiếu tướng, chúng tôi sẽ bắt được! — anh nói để nhận lời thách thức, và khi bước lên trước xong, anh cảm thấy có cái vai của Karaulốp ở bên cạnh; Karaulốp cùng bước lên một lúc với anh nhưng lặng thinh.

[macbupda]

— Được, giao hẹn với nhau rồi nhé! — thiếu tướng nói không theo tác phong quân sự mà không hiểu sao bỗng nhiên lại theo kiểu giản dị, kiểu bạn bè. —Các đồng chí đã biết rõ trận địa của quân dịch, biết rõ những con đường tiếp cận đến đó rồi chứ?

— Báo cáo, rõ! — lần này Karaulốp đáp.

— Nghĩa là các đồng chí có thể chỉ cho tôi biết nơi nào định đi qua chứ? — Thiếu tướng hỏi.

Ông ta muốn hoàn thành nốt phần cuối cùng của kế hoạch là đến đài quan sát của tiểu đoàn, nhưng để tránh khỏi những lời khuyên can thường lệ của cái anh chàng Baglúk hay sinh sự: «Đồng chí đừng đi», «Theo điều lệnh thì đồng chí không được đi» nên ông bèn quyết định không mang Baglúk đi theo mà mang Karaulốp và người hạ sĩ này.

— Báo cáo thiếu tướng, có lẽ chúng ta đứng ở đài quan sát của trung đoàn để nhìn thì tốt hơn, — Baglúk nói, định ngăn cản sư đoàn trưởng một cách vô hy vọng như bản thân ông cũng đã hiểu.

— Đài quan sát của cậu thì tớ đã đến luôn, còn đây là cái khe hở mà anh em sắp sửa lách qua đế tóm «lưỡi» thì tớ muốn nhìn từ dài quan sát của tiểu đoàn. Có phải hôm nào tớ cũng lần mò lới đây được đâu, — thiếu tướng nói. — Đồng chí Baglúk, đồng chí hãy ở lại đây làm công việc của mình. Còn tôi sẽ đi với họ,—Ổng hất hàm chỉ Karaulốp và Xintxốp,— và với tiểu đoàn trưởng.

— Thế thì ít nhất cũng xin phép sửa soạn tạm bữa chiều ở đây, ở tiểu đoàn này! — Baglúk nói có vẻ bối rối.

— Thật là may mắn, cậu đã đoán ra!—thiếu tướng vui vẻ đáp và vì chưa tin chắc rằng Baglúk đã đoán được hết ý mình nên nói thêm: —Tớ sẽ ăn bữa chiều ở đây cùng với các anh em vừa được tặng thưởng.—Ông ta quay sang Karaulốp.— Thế nào, Karaulốp? Làm một cốc vại trước khi đi trinh sát không có hại gì chứ?

— Báo cáo thiếu tướng, đối với tôi thì chả có hại gì ! — Karaulốp nói. — Nhưng tôi lại sợ là thiếu tướng không uống nổi một vại đâu.

— Lạc hậu rồi, — thiếu tướng nói và phì cười. — Lạc hậu mất rồi, Karaulốp ạ! Trước kia mình không quen uống, đúng thế! Nhưng từ khi bộ trưởng bộ quốc phòng định mức thì mình phải uống theo điều lệnh. Còn cậu, — thiếu tướng quay sang người sĩ quan bi thư của mình đang đứng thắc mắc không hiểu thiếu tướng sẽ mang anh ta đi theo hay để lại.—hãy chạy tới chạy tới chỗ anh em súng cối.

— Có thể gọi điện thoại cho họ ạ. — Baglúk nói xen vào.

— Hãy chạy tới chạy tới chỗ anh em súng cối. — thiếu tướng nói, phớt lờ ý kiến của trung đoàn trưởng và nói lại với Phirxốp rằng mình xin lỗi cậu ấy, mặc dù mình đã hứa rồi, hôm nay mình không đến gắn huân chương đâu, mai nhé. Không kịp!

Người bí thư giơ tay chào ra vẻ không bằng lòng, rồi chạy đi thi hành mệnh lệnh, còn thiếu tướng thì quay lại và không nhìn ngang liếc ngửa gì cả, đi nhanh về phía khác, vòng qua ngôi nhà đổ nát. Ông đã từng đến đài quan sát của tiểu đoàn, nên biết lối đi. Riáptrcnkô quét vạt áo capốt trên tuyết, cùng với Karaulốp và Xintxốp tất tả theo sau. Thoạt tiên, họ đi trên sườn đồi phía sau mà quân Đức không trông thấy, rồi đi theo khe núi có lối mòn ở dưới đáy, sau đó họ vào giao thông hào và cứ theo đường hào đi tới cái gò đất khó nhận thấy ở sát trên vách núi dốc đứng. Trước kia, ở đó có một cái lầu gạch để ngồi hóng mát; bây giờ nó đã bị đổ sụt xuống, nhưng vừa vặn ở dưới chỗ dó, ở dưới cái nền bằng gạch chắc chắn của nó, người ta đã đào và ngụy trang rõ khéo đài quan sát của Riáptrenkô.

Bây giờ Riáptrenkô đi đầu, đằng sau anh là Karaulốp rồi đến thiếu tướng. Xintxốp đi đoạn hậu.

Karaulốp cứ luôn luôn đi ghìm bước lại, tựa hồ như muốn dùng cái lưng to lớn vuông vắn để che thiếu tướng cho quân Đức khỏi thấy. Chắc hẳn là như vậy.

— Này, — thiếu tướng bảo và thúc vào lưng Karaulốp ra vẻ đùa cợt nhưng khá mạnh. —Đừng có lề mề, không thì tớ dẫm vào gót đấy. — Karaulốp dấn bước lên, còn thiếu tướng thì hơi tụt lại sau, gọi Riáptrenkô:—Thượng úy, đồng chí mặc capốt ky binh không bị cóng à ? Áo capốt của đồng chí quả thực là tố... — Và không nói hết câu.

Một quá đạn súng cối nổ tung ngay cạnh giao thông hào. Xintxốp té nhào sấp mặt xuống đất, hai tay đưa lên che gáy theo bản năng. Khi anh đứng dậy thì trông thấy thiếu tướng đang nằm dưới đáy giao thông hào, đầu ông ở sát chân anh, nhìn anh với hai mắt trợn ngược và đôi môi mấp máy không thành tiếng.

Xintxốp vội quỳ sụp xuống ngay, bắt đầu nhấc ông ta dậy. Dưới tấm áo lông cừu, mọi thứ trên ngực đều bị rách bươm, các mảnh dạ rách thòi ra để lộ cả một mảng thân hình trần trụi đẫm máu. Anh xốc thiếu tướng lên vai mỗi lúc một cao hơn và bỗng nghe có tiếng ồng ộc mà anh tưởng là tiếng nói nhưng đó lại là máu ở trong họng trào ra.

[macbupda]

Mắt anh bắt gặp cặp mắt của Karaulốp. Anh này đang xoay xở trong đường giao thông hào chật hẹp để tiện bế lấy thiếu tướng.

— Cậu buông ra ! — Karaulốp nói.—Chết mất rồi !.. — Anh bỏ mũ che tai xuống và khóc nấc lên.

Một loạt đạn súng cối nổ chụm lại ở đằng sau, trong công viên cạnh tiểu đoàn bộ và tất cả lại yên lặng.

Đó chỉ là gần tối, quân Đức muốn nhắc nhở rằng chúng vẫn còn ở đây, cho nên giã vào đống đổ nát của tòa nhà địa chủ. Quả đạn súng cối đầu tiên là phát đạn lạc bắn hụt tầm.

— Chúng mình hãy lấy áo capốt mà khênh, — Riáptrenkô nói xong liền bắt đầu cởi áo capốt của mình ra nhưng không hiểu sao anh có vẻ lóng ngóng đến lạ. Cởi hộ tớ với, — anh kêu lên «ối, ối» và bảo Karaulốp. — Mảnh đạn đâm vào bàn tay tớ. — và Xintxốp trông thấy bàn tay trái của anh ta cũng đẫm máu.

— Việc gì phải làm bẩn áo capốt đi ! — Karaulốp vừa khóc vừa nói. —Tôi sẽ mang đến tận nơi.

Tấm áo khoác lông cừu của anh bị nhuộm máu từ trên xuồng dưới: tất cả suối máu từ trong họng của thiếu tướng phun thẳng vào Karaulốp. Máu bắn cả lên mặt, anh quệt cả máu lẫn nước mắt trên má.

Anh ta bế lấy người chết theo đúng động tác, và cứ nghĩ rằng ông ấy còn sống, thoạt tiên quỳ hai gồi, sau đó đứng hẳn dậy và ẵm trên tay đi theo giao thông hào trở lại tiểu đoàn bộ.

Xintxốp đi đằng trước anh, thỉnh thoảng ngoái nhìn lại.

— Có lẽ hai người cùng khênh?—đi được năm chục bước, Xintxốp bèn hỏi.

Nhưng Karaulốp chỉ lắc đầu nguây nguẩy.

Mặt anh ta đỏ gay vì mệt, nhưng nước mắt vẫn chảy ròng ròng. Cứ thế cho đến tận tiểu đoàn bộ, anh không hề nhường lại và chia sẻ cho ai cái gánh nặng của mình, không giao sư đoàn trưởng của mình cho ai.

Xintxốp chạy tới tiểu đoàn bộ trước anh ta hai phút và khi Karaulốp tới nơi thì Baglúk và Malinin bị chấn động trước sự việc xảy ra đã đâm bổ ra đường phố.

Karaulốp đi đến tận bức tường, vừa thở hồng hộc vừa dựa vào tường vả thều thào hỏi:

— Đặt xuống đâu nhỉ?

Anh không muốn đặt sư đoàn trưởng xuống đất. Hỏi xong, hai chân đã mỏi nhừ khiến anh không gượng nổi, nên đâm ra lảo đảo và trượt lưng trên mặt tường rồi ngồi bệt xuống tuyết mà tay vẫn cứ ẵm xác thiếu tướng như ẵm đứa bé.

Mấy phút sau, một chiếc xe trượt tuyết chạy tói và Karaulốp cùng Baglúk đặt xác thiếu tướng lên nệm cỏ giải tấm vải gai. Riáptrenkô đứng cạnh luôn luôn cúi xuống vốc từng nắm tuyết áp vào bàn tay bị thương. Tuyết lập tức bị nhuộm máu và lả tả rơi xuống thành từng cục màu hồng.

Malinin xắn ống tay áo đã bắt đầu thấm máu lên cho tiểu đoàn trường và báo người đi gọi bác sĩ hay y tá đến đây, vi Riáptrenkô đang nóng máu không muốn đi đâu cả.

Sau đó, Baglúk xuồng hầm nhà để gọi điện thoại cho trung đoàn và sư đoàn, trước khi chở thiếu tướng đi. Dù đã quen với thương vong chăng nữa, nhưng chuyện rủi ro này quá khác thường và hơn nữa đã xảy ra hoàn toàn bất ngờ khiến người ta sửng sốt. Phải báo cho họ biết trước. Thiếu tướng nằm trên xe trượt tuyết. Con ngựa dẫm chân trên tuyết, khẽ giật giật chiếc xe.

Còn Malinin, Riáptrenkô, Karaulốp và Xintxốp thì đứng bên cạnh chiếc xe trượt tuyết, nhìn người chết, mỗi người theo đuổi một ý nghĩ riêng.

Malinin nghĩ rằng thiếu tướng gần như cùng một tuổi với ông và chắc là con ông ta cũng đã lớn và có lẽ cùng đang hay sẽ ở ngoài mặt trận...

Riáptrenkô tuy cũng bị chấn động như những người khác, nhưng nỗi xúc động đó bị lẫn lộn với những ý nghĩ vế vết thương của mình. Anh nghĩ rằng nếu xương không bị gãy thì có thể sẽ được ở lại đơn vị, nên cứ lấy tuyết áp mãi vào cho đỡ đau và động đậy mấy ngón của bàn tay bị thương: không, hình như xương không gãy.

[macbupda]

Karaulốp nhớ lại rằng ngay trước khi quả đạn súng cối nổ, thiếu tướng đã thúc vào lưng anh ta và anh đã nhảy vọt lên trước ba bước mà đáng lẽ là không nên tuân lời, cứ kiên quyết thì đã không xảy ra việc gì. «Không xảy ra việc gì» có nghĩa là mảnh đạn ấy sẽ không văng vào thiếu tướng mà văng vào Karaulốp và cái ý nghĩ đơn giản đó cùng với sự bực tức vô bờ đối với chính mình đã thể hiện tất cả tính cách hy sinh quên mình trong tâm hồn người lính.

Còn Xintxốp thì nghĩ rằng khi cả bốn người đang đi trong giao thông hào, lòng anh bỗng đâm ra hoảng sợ và anh đâm ra ân hận là mình đã xung phong đi bắt «lưỡi». Nhưng bây giờ, sau cái chết đột ngột này, tất cả mọi việc trong chiến tranh đối với anh vừa đáng sợ như nhau lại vừa không đáng sợ như nhau và anh không ân hận là mình đã xung phong đi.

Chỉ có một mình thiếu tướng không nghĩ gì hết.

Suốt ngày hôm nay, ông ta đã vui vẻ biết bao nhiêu ! Chính ông từ lâu cũng không nhớ rằng mình đã có lúc nào vui như vậy. Ông ta quá ngây ngất vì sung sướng về cuộc tấn công sắp tới. Thường ngày tuyệt nhiên ông không phải là người tươi cười đến thế, nhưng hôm nay ông đã mỉm cười suốt ngày, lúc cần cũng như lúc không cần. «Tấn công! Tấn công!..»

Không, thế nghĩa là ông không có cái may được tấn công. Vậy mà ông đã chờ đợi biết bao, chờ đợi việc đó biết bao, ông đã khổ sở biết bao vì chuyện quân ta rút lui ! Đã bao ngày đêm, ông từng mơ ước về cuộc tấn công này và đã ngã xuống ngay trên ngưỡng cửa của nó ! Nếu người chết có thể suy nghĩ được sau khi đã chết thì chắc hẳn ông sẽ suy nghĩ đúng điều này, còn nếu người chết có thế khóc được thì chắc hẳn hai mắt ông đã ứa lệ vì không nén nổi sự bực tức!

Thiếu tướng nằm yên không động đậy trên chiếc xe trượt tuyết và nhìn lên bốn người sống mà trước đó nửa giờ ông vẫn trò chuyện và vui đùa với họ. Ông nhìn với cặp mắt mở to, chết trân và đã bắt đầu đục.

Baglúk quay ra. Người ta che xác thiếu tướng lại dể cho không phải người nào gặp dọc đường cũng đều biết sớm rằng sư đoàn trưởng đã chết. Rồi chiếc xe chở Baglúk cùng thi thế thiếu tướng chạy trở về.

— Phải, gay go cho sư đoàn đấy, — Malinin trông theo chiếc xe đã khuất sau chỗ ngoặt và nói.

Mấy hôm nay trong tiểu đoàn chẳng có ai bị thương, nên ông bác sĩ đã cùng với cả y tá và cứu thương chạy đến ngay. Họ thở hổn hển vì phải lội trong tuyết. Ông dưa Riáptrenkô xuồng hầm nhà băng bó.

—Tôi mát da mát thịt lắm, cũng chóng lành thôi! — khi đi Riáptrenkô nói, cốt để tự an ủi mình hơn là an ủi Malinin.

Anh là một người gan dạ, nhưng từ khi bị thương lần đầu đã biết được một tật xấu của mình là kém chịu đau và bây giờ thấy ngại phải băng bó.

— Karaulôp, cậu nghĩ thế nào về việc bắt «lưỡi»?—khi Riáptrenkô đi rồi, Malinin liền hỏi.

— Thế nào ạ? Báo cáo chính trị viên trưởng, chúng tôi sẽ bắt được ạ!

Karaulốp thậm chí có vẻ ngạc nhiên ngước nhìn Malinin với cặp mắt sưng mọng vì khóc nhiều. Sau khi thiếu tướng chết, mệnh lệnh cuối cùng của ông ta đồi với Karaulốp bây giờ lại càng trở nên thiêng liêng đặc biệt.

—Tôi nghĩ thế này nhé, — Malinin nói, — để bắt đầu, cứ để cho Xintxốp sẽ tự chọn lấy một người phối hợp tay đôi và đi làm nhiệm vụ.

— Thế còn tôi?—Karaulốp hỏi với cái giọng bị lạc hẳn đi vì bực tức.—Tôi đã hứa danh dự với thiếu tướng rồi! Đồng chí đừng làm cho tôi sai lời hứa đó !

—Thì chính vì cậu đã hứa, — Malinin nói,—cho nên cỏ nghĩa là cậu phải thực hiện nhiệm vụ tác chiến đó trong bất cứ trường hợp nào: phải đảm bảo cho họ lọt qua vị trí bố phòng. — Ông ta hất hàm trỏ Xintxốp. — Mà nếu họ thu xếp không ổn thì tớ cho phép cậu thân hành đi làm lại...

Thấy không, «không ổn»! Bác ăn nói lựa lời thận trọng thật: «không ổn»! — Xintxốp tự nhủ thầm và một cám giác lành lạnh chạy dọc sống lưng anh.

— Đồng chí Karaulốp, thế này nhé, — nhác thấy anh nậy toan phản đối, Malinin liền nói. — Hãy đi bắt tay vào việc đi !

Ông ta không quen cái tác phong quân sự nhà nghề, cho nên trong khi hạ lệnh, thỉnh thoảng ông nói không đúng những câu đã được quy định, nhưng ông lại có tính không muốn nhắc lại mệnh lệnh lần thứ hai.

[macbupda]

Karaulốp và Xintxốp đi ngay, còn Malinin thì ở lại nhưng vẫn chưa vào trong hầm nhà.

«Ai biết được cậu ấy! — ông nghĩ thầm. — Băng bó đâu có phải là chuyện vui vẻ gì, mà Riáptrenkô lại là một anh chàng trẻ tuổi và hay tự ái, cho nên rên ri ở trước mặt mình, nhưng sau đó lại xấu hổ».

Malinin không hề sợ làm thương tổn đến quan hệ và làm phật lòng người khác, khi thấy rằng không làm thế thì không xong, nhưng ông không thích chọc vào lòng tự ái của con người nếu không cần thiết. Đối với Karaulốp cũng vậy. Ông không giao nhiệm vụ cho anh ta dưới một danh nghĩa hợp lý, cốt khỏi làm mất lòng anh. Thực ra, ông không muốn cho Karaulốp đi tới chỗ quân Đức, bới vì anh ta có thể làm hỏng việc và chết, ít ra Malinin cũng có cảm tưởng như vậy, sau khi tận mắt trông thấy cơn chấn động mãnh liệt của Karaulốp. Quả thực Karaulốp thuộc vào loại người thiên hạ thường nói là giời đánh cũng chẳng chết: họ có lớp da thuộc! Nhưng Malinin không tin vào sức bảo vệ của lớp da thuộc khi nói đến con người! Thường thường nói về bản thân ông, người ta cũng dùng thành ngữ đó, nhưng chẳng qua là do ông biết cách tự chủ. Chỉ có thế thôi.

Người sĩ quan bí thư của thiếu tướng đã hiện ra trên con đường mòn chạy quanh đống gạch ngói đổ nát. Anh ta từ đơn vị súng cối quay về, rất vội, và từ đằng xa không trông thấy ai ngoài Malinin, nên cứ tưởng là mình về muộn.

— Sư đoàn trưởng ở đâu nhỉ, đi rồi à?—anh ta vừa đi vừa hỏi.

Malinin nhìn vào hai mắt viên sĩ quan bí thư, thở dài và không trả lời thẳng mà chỉ nói:

— Anh hãy đi thẳng xuống sườn đồi. Chiếc xe trượt tuyết chạy theo đường lớn, trong khi nó chạy vòng quanh đồi thì anh còn đuổi kịp đấy...

Người sĩ quan bí thư chạy xuống dốc theo con đường mòn, tay giữ lấy chiếc túi dết đang nhảy chồm chồm ờ bên sườn còn Malinin thì lại một lần nữa suy nghĩ về cái điều mà ông đã suy nghĩ, khi đưa tiễn chiếc xe trượt tuyết chở Baglúk cùng thi hài thiếu tướng: «Gay đấy, rất gay cho sư đoàn đấy!.. »

Trước khi đi vào trong căn hầm ngầm của anh em chiến sĩ tiểu liên, Karaulốp cởi chiếc áo lông thú ra và dùng tuyết lau chùi hồi lâu, nhưng không làm sao sạch được vết máu.

— Ít ra thì anh cũng làm cho cái mặt... —Xintxốp dứng cạnh anh liền nói.

Karaulốp bốc một nắm tuyết rồi xoa lên mặt mấy lần.

— Được chưa?

— Để tôi chùi cho!—Xintxốp nói và cạo vết máu đã khô cứng lại ở gần tai Karaulốp.

Karaulốp khoác lên vai chiếc áo lông thú và họ đi vào hầm.

Tin đồn về chuyện thiếu tướng chết đã bay đến tận hầm ngầm và khi Karaulốp bắt đầu giải thích nhiệm vụ và nói rằng anh đã hứa với đích thân sư đoàn trưởng rằng sẽ tóm được «lưỡi» thì tất cả mọi người đều cảm thấy phải thực hiện cho bằng được lời hứa với người đã khuất.

Karaulốp giải thích nhiệm vụ. Anh sẽ thân hành đưa tiễn và đón các chiến sĩ quân báo. Ai xung phong đi phối hợp tay đôi cùng hạ sĩ Xintxốp?

— Tôi đi! — Lêônhiđốp vội vàng nói.

Xintxốp vẫn hy vọng là Kômarốp sẽ xung phong đi với mình. Xintxốp vốn ưa cái tính điềm tĩnh và chín chắn của anh ta và những phẩm chất đó đã làm cho Xintxốp đặc biệt tin cậy vào anh.

Nhưng Lêônhiđốp đã xung phong. Sau đó, anh ta còn đưa mắt hằm hằm nhìn xung quanh, tựa hồ như có kẻ muôn móc miếng bánh đã ở trong mồm anh ta ra và trước cặp mắt dữ tợn đó không ai xung phong thêm nữa.

Không phải Kômarốp mà là Lêônhiđốp xung phong đi, điều đó làm cho Xintxốp kém phấn khởi, nhưng không thể tranh cãi được nữa. Chính Lêônhiđốp hôm nay đã phải nghe anh nói những lời xúc phạm, nhưng vẫn cứ xung phong đi ; có lẽ, thậm chí anh ta cốt xung phong đi, để chứng tỏ rằng người ta xúc phạm mình cũng uổng công vô ích mà thôi.

«Cậu ấy hơi nóng tính đấy, nhưng thôi thế cũng được, không sao...» — Xintxốp cố tự an ủi mình vả sau khi tiếc thẩm trong bụng một lần cuối cùng rằng không phải Kômarốp cùng đi với mình, anh liền nói to:

— Đã thế thì sửa soạn đi!

[macbupda]

Họ lên đường với trang bị nhẹ nhàng, không mặc áo lông thú, chỉ mặc áo bông nai nịt gọn gàng, cầm tiểu liên, dắt dao, mang mỗi người hai quá lựu đạn để đề phòng bất trắc, nếu bị địch bắt, một gói bông để làm dẻ nhét mồm và một cuộn giây điện thoại để trói tù binh.

Khi Karaulốp đã hô xong mọi mệnh lệnh và họ chỉ còn việc chui ra khỏi chiến hào và bò men theo bụi cây nhỏ phủ tuyết xuống phía dưới, tới con suối trên khoáng đất không thuộc về bên nào, thì Lêônhiđốp bỗng rỉ tai Xintxốp một câu thật bất ngờ đồi với anh:

— Giá hôm qua không phải lỗi tại mình thì hôm nay chúng mình đã ngồi nhà và đánh chén nhân dịp tấm huân chương của ông...

Và Xintxốp hiểu rằng: không, Lêônhiđốp xung phong đi trinh sát không phải vì giận dữ mà vì không muốn rằng do hôm qua mình đã giết mất «cái lưỡi» để đến nỗi hôm nay người khác phải hy sinh tính mạng.

— Hẵng khoan đã, chúng ta còn được đánh chén nữa cơ mà, — Xintxốp nói và chợt chạm phải tuyết lạnh buốt, anh liền lăn qua bờ công sự...

Sau đó ba giờ, khi họ đã lôi tên tù binh về đến chỗ lòng chảo, chỉ còn cách trận địa quân ta chưa đẩy nửa cây số thì xảy ra tai nạn. Họ vấp phải mìn và Lêônhiđốp bị đứt mất một bàn chân. Xintxốp vừa lấy thắt lưng buộc chặt lấy phía dưới đầu gối Lêônhiđốp vừa cay đắng nghĩ thầm: «Chúng ta đã đánh chén đẫy!»

Tên Đức bị trói chân trói tay nằm trên tuyết bên cạnh họ. Ban đầu họ trói tay nó và dắt đi, nhưng trên chặng đường nửa cây số vừa qua họ đã thay phiên nhau lôi nó theo sau trên mặt tuyết như một cái bao. Tên Đức nằm thở phì phì bằng mũi: mồm nó bị nhét dẻ.

Chắc là mìn này do quân ta gài. Nếu mìn là của bọn Đức và chúng nó biết rõ có mìn thì sau khi có tiếng nổ, chúng đã nổ súng rồi. Nhưng bên vị trí quân Đức tất cả đều im lặng, chúng chưa phát hiện ra là tên lính ngủ gật trong công sự đã bị mất tích còn tiếng nổ thì chắc rằng chúng cho là đạn súng cối của quân Nga bắn tới.

— Làm sao bây giờ nhỉ?— Lêônhiđốp khẽ hỏi.

Ai biết được: có lẽ vào lúc mìn nổ, khi bị tiện mất một bàn chân, anh cũng có rú lên, nhưng sau đó không hé miệng kêu lấy nửa lời: cả trong lúc Xintxốp lấy dao cắt lớp da rách đeo cái bàn chân lủng lẳng, cả trong lúc Xintxốp lấy cuộn báng cá nhân băng bó chỗ chân cụt cho anh, cả trong lúc Xintxốp dùng thắt lưng buộc chặt chỗ dưới đầu gối cho anh. Quả là tính tình Lêônhiđốp rất rắn rỏi !

— Chúng mình hãy đợi một lát nữa rồi hẵng bò đi,— Xintxốp nói. —Nếu cậu kiệt sức thì tớ sẽ kéo cậu.

—Thế còn thằng Đức? — Lêônhiđốp hói.

Xintxốp rùng mình nghĩ thẩm rằng không thể dùng súng bắn được, đành phải dùng dao đâm chết nó trước khi lôi Lêônhiđốp về chỗ quân ta. Để nó lại đây với mục đích là sau này quay lại tìm thì liều lĩnh quá, nó có thể tự cởi trói hay lôi dẻ nhét mồm ra.

—Làm thế nào được nhỉ!—Xintxốp nói, và nhìn dáng điệu của anh, Lêônhiđốp hiểu rõ là anh đang định làm gì.

— Ông cứ lôi nó đi! — Lêônhiđốp liền nói. — Phải hoàn thành mệnh lệnh chứ. Một mình ông có lôi về đến nơi được không?

—Lôi được, nhưng...

Xintxốp không nói được hết câu, vì Lêônhiđốp lại ngắt lời anh và nói giọng thì thầm, thở ra hơi nóng hầm hập trong cơn sốt. Do bị mất máu, cho nên mỗi phút trôi qua, anh lại mất sức đi rõ rệt.

— Ông cứ kéo hắn đi, còn mình thì bò đằng sau...

— Thôi được,—Xintxốp đột nhiên đồng ý với Lêônhiđốp. — Nhưng chỉ yêu cầu cậu là đừng bỏ đi đâu cả! Hãy ở đây. Tớ lôi nó về đến nơi rồi sẽ đến đón cậu. Tớ sẽ lấy thêm người đến đây. Chỉ cần là cậu hãy ở đây. Đừng đi đâu nhé!

Anh cứ sợ là Lêônhiđốp khi đã bị yếu sức rồi có thế bò đi đâu đó làm cho sau đấy anh em không tìm thấy.

[macbupda]

— Thế ông sẽ đến đón chứ? — Mặc dầu đã quyết định hy sinh thân mình, nhưng Lêônhiđốp vẫn rất muốn sống, nếu không thì anh đã không hỏi như vậy.

— Tớ sẽ thân hành đến! Xin hứa danh dự như vậy!

Để bò được dễ dàng hơn, Xintxốp thậm chí cởi cả áo bông ra, để khẩu tiểu liên lại bên cạnh Lêônhiđốp rồi chỉ dắt con dao và bỏ quả lựu đạn trong túi, bò lên phía trước, kéo thằng Đức theo sau.

Về sau hóa ra thằng Đức cũng chả vạm vỡ và nặng nề gì cho cam, còn rất thấp bé nữa là khác, nhưng cứ thử kéo một cái bao tải như vậy trên tuyết mà không ngửng đầu lên xem !

Bản thân Xintxốp cũng chẳng tin rằng mình đã mò về đến nơi. Khi còn cách công sự năm chục thước, anh gặp Karaulốp cùng đại đội trưởng đại đội bố phòng ở đó đã bò ra đây đón và đang nằm trên tuyết, sau gò đất. Anh đã kiệt sức, và tuy bò trên tuyết, nhưng từ đầu đến chân ướt đẫm mồ hôi.

— Thế Lêônhiđốp đâu? — Karaulốp hỏi.

—Đằng kia, bị thương... Bây giờ tôi sẽ đến đón cậu ta...— Vừa thở hổn hển sau mỗi tiếng, Xintxốp vừa nói.

Karaulốp không hỏi gì thêm nữa trong khi cả ba người họ chưa lôi được tên Đức vào trong công sự.

— Sao, Lêônhiđốp gặp chuyện gì đằng kia vậy?—khi đã vào trong công sự, Karaulốp khoác cho Xintxốp chiếc áo lông thú của mình rồi hỏi.

— Tôi sẽ... nói... ngay... Anh... hãy... lôi... dẻ... nhét... mồm... ra... cho... tên... Đức.., nếu không thì... — Xintxốp không nói được hết câu vì không đủ hơi.

Tên Đức đã được lôi dẻ nhét mồm ra và nó đâm ra ho khù khụ như mắc bệnh lao. Sau đó, nó buồn nôn hoặc là do khiếp sợ quá hoặc là do nó bị bịt mồm quá lâu.

— Lêônhiđốp bị mất một bàn chân, — Xintxốp nói. — Bây giờ tôi sẽ đến đón cậu ta ngay đây.

— Cậu mệt thế thì đi đâu? — Karaulốp liền bảo. — Bây giờ để tớ thân hành đi cho. Chỉ cần cậu chỉ cho là ở chỗ nào.

— Không, — Xintxốp nói.—Tớ sẽ đi với cậu, chỉ cần cho tớ nghỉ lấy hơi một tí.

Thường thường anh gọi Karaulốp bằng «anh», nhưng bây giờ lại xưng hô bằng «cậu».

Đại đội trưởng bèn đưa cho anh bình rượu.

— Không nên. — Xintxốp nói. — Tôi sợ sẽ mất sức. Thế này đã nóng lắm rồi. Giá mà có nước...

Nhưng gần đấy không có nước, nên anh liền bốc một nắm tuyết và bắt đầu ngậm.

— Đồng chí hãy ở lại đây, — Karaulốp lại nói, lẩn này với giọng cấp trên. — Tôi sẽ tìm thấy. Tôi sẽ đem Kômarốp đi theo mà.

Kômarốp cũng ở đây. Hóa ra Karaulốp lấy anh ta đi làm người phối hợp tay đôi. Xintxốp chợt nhớ lại lời nói của Malinin: «đề phòng trường hợp họ thu xếp không ổn».

Xintxốp nhổ ngụm tuyết ra.

— Không biết các cậu nghĩ sao chứ tôi chỉ xin đi cùng với các cậu. Không có tôi thì dù sao chăng nữa các cậu cũng không tìm ra cậu ấy đâu... ở đó lại còn cả chiếc áo bông và khẩu tiểu liên của tôi nữa.

Bỗng nhiên anh sực nhớ lại tất cả nỗi kinh hoàng của chính mình dạo trước ở trong rừng, khi hồi tỉnh lại một mình, bị thương và bò lê đi rồi sau đó đứng dậy và trông thấy tên Đức cầm khẩu tiểu liên tiền về phía anh.

«Không, Lêônhiđốp sẽ không gặp phải chuyện đó!»

— Chúng mình đi đi, — anh nhắc lại và bò ngay ra khỏi công sự trước tiên, không đợi ý kiến quyết định dứt khoát của Karaulốp.

[macbupda]

CHIƯƠNG MƯỜI BẢY

Mãi sau khi khám sức khỏe lần thứ hai, Xerpilin mới nhận được quyết định ra mặt trận, mà cùng chưa được đi ngay. Tiểu ban quân y khám vào ngày 25 tháng mười một, còn lệnh bổ nhiệm thì ông nhận được sau đó một tuần. Sáng hôm ấy, ông được gọi lên bộ Tổng tham mưu mà đến chiều là ông đã phải tiếp nhận một sư đoàn đang đánh nhau với quân Đức ở gần Maxcơva.

— Ở đây, chúng mình đã báo cáo lên đồng chí Xtalin về cậu, — Ivan Alếchxâyevíts nói, — và cả về lá thư của cậu nhất định xin ra mặt trận và vân vân... (Xerpilin gửi lá thư ấy sau khi khám sức khỏe lần thứ hai.) Chá giấu gì cậu là chúng mình đã phản đối, muốn lưu cậu lại đây, chỗ chúng mình... Nhưng,— Ivan Alếchxâyevíts nhún vai, — ông ấy đã quyết định theo ý riêng và bây giờ đâm ra không phải chúng mình đúng mà cậu đúng đấy. Ông ấy bảo: đã muốn ra mặt trận thì cứ giao cho một sư đoàn. Chỗ anh em mình nói riêng thôi nhé, suýt nữa thì người ta tống cậu về mặt trận Karêli đấy. Chả là ông ấy không thích nhắc lại lần thứ hai; ông ấy sẽ hỏi: «Cậu ấy đi rồi chứ?» thì biết trả lời ra sao? Nhưng hôm kia ở chỗ chúng mình đây, ở gần Maxcơva đã xảy ra cả một tấn bi kịch. Chả ra làm sao cả, thật là ngớ ngẩn, một phát đạn cối bắn lạc đã vô tình giết chết mất một tay sư đoàn trưởng cứng. Orlốp, thiếu tướng. Cậu biết anh ta không?

— Có nghe tiếng, — Xerpilin đáp, — trước chiến tranh anh ta có công tác ở quân khu Xibêri.

Ở quân khu Xibêri, sư đoàn Antai, — Ivan Alếchxâyevíts gật đầu. — Lúc đầu, người ta định cho tham mưu trưởng lên thay, nhưng về sau tư lệnh tập đoàn quân gọi điện thoại đề nghị chọn cho người vững hơn. Thế là người ta chọn cậu đấy.

— Cám ơn, — Xerpilin nói.

— «Chưa bắn được gấu thì chớ vội bán da gấu»! — Ivan Alếchxâyevíts nói. — Quả thực sư đoàn này là một đơn vị cứng, thuộc quân thường trực, nhưng đã bị quần ra trò, nói đúng hơn là quần không thương tiếc. Orlốp là một sư đoàn trưởng vững, phải đánh giá đúng anh ta, và qua sáu năm trời, anh em đã quen với anh ta rồi. Thề nghĩa là không phải cậu thừa hưởng sư đoàn của một thằng ngốc; ở đây cũng có lúc phải đổ vỏ, cũng có lúc được ăn ốc... Tóm lại, thôi đành nhỉ? Đã không muốn làm việc ở đây với chúng tớ thì chúc lên đường mạnh khỏe! — Ivan Alếchxâyevíts kết luận.

Giọng ông ta nói có ý giận dỗi. Các bạn cũ đều muốn lo liệu cho Xerpilin được tốt hơn, thế mà ông này lại cứ khăng khăng một mực và viết thư thẳng lên cho Xtalin qua đầu họ Nhưng Xerpilin không cám thấy mình có lỗi đối với anh em bạn bè. Ông muốn ra mặt trận, cho nên trong vấn đề này thậm chí không thể chú ý tới lòng tự ái của những người mà mình nặng ơn.

— Còn cậu thì hãy tiếp nhận lấy một tập đoàn quân — ông nói đùa để khỏi sa vào một cuộc tranh cãi. — Lúc ấy mình lại sẽ công tác dưới quyền cậu.

— Tiếp nhận lấy, tiếp nhận lấy! —Ivan Alếchxâyevíts càu nhàu. — Cậu tưởng rằng ngồi đây là bở lắm sao? Trên đe dưới búa, có lẽ như thế cũng còn dễ chịu hơn! Giá được thế thì tớ cũng đã tiếp nhận rồi, nhưng không phải ai gửi thư lên cũng đều được thông đồng bén giọt như cậu vậy: tôi muốn đến đây, tôi không thích đến kia... Có thể bị sửa gáy kia đấy!

Xerpilin nghĩ thầm rằng ngay những lá thư của mình không phải bao giờ cũng được thông đồng bén giọt như vậy: trước kia, chính ông đã từng gửi đi những lá thư theo cùng một địa chỉ này mà không được trả lời. Thôi được, mặc xác những lá thư đó, còn đối với ý kiến quyết định về lá thư này thì xin cám ơn cho đến tận khi chui vào quan tài !

— Cậu đã biết thủ trưởng tương lai chưa? — Ivan Alếchxâyevíts đứng dậy rồi nói tên họ đồng chí tư lệnh của tập đoàn quân mà Xerpilin sắp đến nhận công tác.

Xerpilin nói rằng mình vẫn nhớ người đó. Người này đã cùng học một thời với ông trong học viện quân sự, nhưng học dưới hai năm.

—Trước học dưới hai năm, thế mà bây giờ lại cao hơn một sao đấy ! — Ivan Alếchxâyevíts nhếch mép cười. — Nhưng mình có thể nói rằng anh ta được đề bạt là phải. Từ ngày đầu chiến tranh, số phận của anh ta thật là hẩm hiu: tiếp nhận một quân đoàn cơ giới ngay trong quá trình, như ta thường nói, đang còn thành lập. Xe tăng cũ thì sắp phải thải đi, còn xe tăng mới thì chưa được lĩnh. Nhưng anh ta với cái quân đoàn cơ giới ấy, trông bề ngoài cũng chả đến nỗi nào, nhất là so với những quân đoàn khác. Anh ấy đã chiến đấu phá được vòng vây. Rồi ngay ở gần Maxcơva đây, anh cũng tỏ ra xuất sắc… Vả lại, rồi bản thân cậu sẽ tự trông thấy; người ta bảo là ở dưới thường thấy rõ hơn.

— Thế ở trên thì làm sao, khó thấy rõ à?

— Biết nói thế nào với cậu nhỉ ? Ở đời này, nhiều chuyện lắm. Cũng có kẻ lon to và đeo lon đó đã lâu, thế mà đến nay vẫn dùng có mỗi một ngón tay để chơi chiếc đàn quân sự;  y cứ bật bông mãi cải bài tủ giống như anh xẩm quay đàn hòm ấy, và cấp trung gian như bọn mình, những sĩ quan tác chiến, thì theo tình hình diễn biến của sự việc, đã nghe ra khúc nhạc đó là thứ nhạc gì, nhưng ở trên kia, — Ivan Alếchxâyevíts liếc nhìn nhanh lên trần nhà, — vẫn chưa chịu lắng tai! À, này nhân thể, — Ivan Alếchxâyevíts chìa tay cho Xerpilin và nói. — Bà vợ góa của Baranốp hôm qua có đến đây gặp mình. Mình nhớ lại câu chuyện mình với cậu trao đổi, cho nên đã bảo rằng bà ấy nên tìm cậu. Cậu hãy đích thân kể lại câu chuyện cho bà ta nghe, tớ không gánh lấy việc ấy đâu.