Bạn chiến đấu - Tập 1

[macbupda]

Đồng chí tổng chỉ huy vẫn nhìn anh nghiêm nghị. Đồng chí người tầm thước, nhưng vóc dáng khỏe mạnh, vai rộng, ngực vạm vỡ. Một nếp sâu hằn trên trán. Tất cả trên khuôn mặt đồng chí nom đến nghiêm nghị, đôi hàng lông mày cau lại, cặp mắt sẫm, chiếc cằm co lại. Nhưng vẻ mặt của đồng chí chẳng có gì là tàn nhẫn và ác cảm, đấy chỉ là vẻ nghiêm khắc tự nhiên của một bản tính cương nghị, khe khắt với mình và với người khác.

Lúc trình bày sự có một của mình ở sân bay, Ác-tê-mi-ép vẫn nhìn thẳng vào mắt đồng chí tổng chỉ huy, anh chỉ lo bị cắt nửa chừng, nhưng đồng chí tổng chỉ huy vẫn lắng nghe anh đến cùng.

Khỉ Ác-tê-mi-ép nói xong, đồng chí chỉ lạnh lùng nói:

— Vậy là đi du lịch đấy.

— Thưa không phải thế. Xin phép trình bày để đồng chí rõ cho rằng tôi đến đây là để bổ sung thêm những kiến thức cần thiết cho một sĩ quan tham mưu.

Đồng chí tổng chỉ huy đã quay đầu đi chỗ khác, lại quay lại ngẩng mặt lên nhìn anh, đôi mắt vẫn không dịu đi chút nào.

— Phạm vi hoạt động của «J-16» bao nhiêu?

— Một trăm năm mươi.

— Của «Con nhạn».

— Một trăm năm mươi, một trăm sáu mươi.

— Số lượng dự trữ cho phép chúng chiến đấu được bao nhiêu phút trên hai đầu cầu, nếu cất cánh đi từ đây?

— Hai mươi nhăm phút. Trên đường phía bắc, hai mươi.

— Kết luận! — Tổng chỉ huy hỏi nhanh.

Ác-tê-mi-ép nói điều mà từ một ngày nay anh vẫn thấy ngứa ngáy ở đầu lưỡi; theo ý anh cần phải chuyển sân bay đến cách tiền tuyến khoảng hai mươi hay ba mươi cây số, hướng đông bắc.

Đồng chí tổng chỉ huy, không nói gì về đề nghị đó, đưa tay lên mũ và nói: «Thôi. Đồng chí có thể rút lui». Rồi cùng với những sĩ quan khác, ông rảo bước, qua sân hay về phía lều từ trong đó, Cô-xi-ri-ốp vội vàng chạy ra đón.

Những người lái xe, sau một phút chờ đợi, đi theo ông ở cách xa một quãng đằng sau.

Còn một mình, Ác-tê-mi-ép thở dài nhẹ nhõm; anh thấy cảm giác của nhiều lần nhảy dù, khi sau vài giây, dù từ từ mở trên đầu — Điều đó làm anh liếc nhìn về phía ngực bên trái. Liệu đồng chí tổng chỉ huy có nhìn thấy phù hiệu nhảy dù của anh với con số 10 không...

Những câu anh trả lời đồng chí tổng chỉ huy, anh thấy cũng không lúng túng hoặc ngớ ngẩn lắm, nhưng rõ ràng là đồng chí ấy không tán thành sự có mặt của anh ở sân bay, nếu không, đồng chí đã chẳng dùng danh từ «du lịch».

Từ xa, Ác-tê-mi-ép trông thấy đồng chí tổng chỉ huy cùng Cô-xi-ri-ốp, bước vào trong lều, rồi lại thấy đi ra và đứng giữa một đám phi công vây chung quanh, nói với họ trong mấy phút.

Một người tách khỏi đám sĩ quan vây quanh đồng chí tổng chỉ huy và chạy về phía Ác-tê-mi-ép.

«Lại có chuyện gì nữa thế này?» Ác-tê-mi-ép nghĩ thầm, trong bụng hơi lo ngại.

— Đồng chí tổng chỉ huy sắp qua thăm bệnh viện — viên thiếu úy vừa thở hổn hển vừa nói — Đồng chí ra lệnh cho tôi đưa anh về, ở xe thứ hai còn một chỗ, nếu anh muốn — Anh ta nói thêm câu này và nhấn mạnh câu nói, chắc là bắt chước giọng của đồng chí tổng chỉ huy.

Ác-tê-mi-ép hiểu — «Nếu anh muốn» nghĩa là không còn phải là vấn đề «du lịch» nữa; mà cũng có nghĩa là đồng chí muốn anh phải trở về bệnh viện, và về ngay tức khắc.

— Tôi đi đây — Ác-tê-mi-ép nói.

Và đội lại chiếc mũ kê-pi cho ngay ngắn, anh cùng thiếu úy chạy qua sân bay đến chỗ những chiếc xe đã lăn đến bên rìa lối đi.

— Anh làm việc với đồng chí ấy lâu chưa?

— Từ hôm qua. Đồng chí ấy đến một mình bằng máy bay và yêu cầu lập tức một người nào đã từng chiến đấu làm sĩ quan tùy tùng.

Khi ra đến xe, lúc đó đã ngừng lại, Ác-tê-mi-ép thấy mấy chiếc máy bay vút lên cao ở phía xa. Anh cảm thấy bối rối, nghĩ bụng làm thế nào để có thể gặp Pô-li-nin và nói cho anh ta biết lý do mình ra về đột ngột như thế. Thế nào rồi anh cũng sẽ gặp lại Pô-li-nin, điều đó không còn nghi ngờ gì nữa. Những ngày cuối cùng ở bên nhau đã cho anh tình cảm rất hiếm và rất quý của một tình bạn đang nảy nở. Thiếu úy nhẩy lên xe thứ nhất, Ác-tê-mi-ép lên xe thứ hai, và hai chiếc xe phóng hết tốc lực trong thảo nguyên. Những anh lái xe cũng đã hiểu rằng đồng chí tổng chỉ huy thích chạy nhanh.

[macbupda]

CHƯƠNG XIV

— Báo cáo đồng chí đại úy!

— Việc gì thế? — Cli-mô-vít hỏi, vẫn còn mơ màng, chưa chịu mở mắt.

— Nhưng mời đồng chí tỉnh dậy đã nào!

— Tôi tỉnh rồi mà — Cli-mô-vít nói, mắt vẫn nhắm — Đồng chí muốn gì?

— Thưa đồng chí đại úy, có báo động.

Cli-mô-vít liền ngồi nhỏm dậy và mở choàng mắt.

— Báo động tác chiến — người cần vụ đứng trước anh nói — Chỉ huy trưởng binh đoàn cho gọi đồng chí — Cli-mô-vít quấn vội đôi poóc-ti-an-ki vào chân, đi bốt và đứng dậy khỏi giường; đây là một đống cành lá chặt hôm qua, bên trên phủ tấm áo đi mưa.

Đại úy Xi-nít-xin, trưởng ban tham mưu tiểu đoàn, ngủ trong căn lều nhỏ sát bên Cli-mô-vít đã đi ra ngoài lều, đứng ra lệnh, tiếng the thé oang lên.

Cli-mô-vít đóng vội cúc áo mặc áo da lái xe tăng, bước ra và đi về phía lều đồng chí chỉ huy binh đoàn. Mánh bạt cửa hé mở và từ xa người ta nhìn thấy một vệt sáng mờ mờ trên mặt đất.

Xa-rít-sép đã mặc quần áo xong, đứng ở giữa lều, hai chân giạng ra, đang vội vàng cạo mặt, một chiếc khăn nhét vào trong cổ áo để hở.

Cách đây năm phút, sau khi nhận được lệnh của ban tham mưu tập đoàn quân điều động binh đoàn hành quân cấp tốc về phía khu vực núi Ba-in Xa-gan, và phải có mặt đầy đủ tại đấy lúc mười giờ, Xa-rít-sép đã tức khác triệu tập các tiểu đoàn trưởng đến họp. Sau khi mặc áo và khoác dây đeo, ông mới kịp nhận ra rằng mình chưa cạo mặt nên lúc này ông đang cạo mặt trong khi chờ đợi các sĩ quan đến và vừa cạo vừa hỏi đại úy mang lệnh từ ban tham mưu tập đoàn quân đến về tình hình hôm trước. Xa-rít-sép muốn biết rõ lý do người ta bắt binh đoàn ông phải chuyển quân giữa ban đêm, có phải là để làm một cuộc hành quân chớp nhoáng như lần vừa rồi hay là để lao vào chiến đấu. Những câu trả lời của đại úy làm ông nghiêng nhiều về lý do thứ hai.

Xa-rít-sép cũng thấy rõ là đại úy sốt ruột muốn tiếp tục hành trình của anh, nhưng ông không để cho anh đi vội.

Ác-tê-mi-ép sốt ruột thật sự; người ta không nhìn thấy gì trên thảo nguyên cả; anh đã vòng một quãng dài vô ích; hơn nữa anh đã phải thay lốp ở dọc đường và đến đây bằng chiếc lốp xơ-cua. Khi Xa-rít-sép biết chuyện đó, ông liền gọi người lái xe của mình lên và bảo anh ta đưa cho Ác-tê-mi-ép một chiếc lốp xe khác.

— Nếu không, khi xe nổ lốp, anh lại phải thay săm và mất nửa tiếng. Tốt hơn hết là đợi năm phút nữa như thế bảo đảm hơn.

— Thưa đồng chí binh đoàn trưởng, trung đoàn bộ binh lúc này ở đâu? — Ác-tê-mi-ép hỏi.

— Theo lệnh nhận được, trung đoàn này phải ở cách hậu quân chúng tôi mười cây số vào hồi đêm, theo đường thẳng. Ban đêm, cứ cho là mười lăm. Anh đừng sốt ruột nữa, anh sẽ đi ngay bây giờ.

— Tôi không sốt ruột đâu. Một sĩ quan khác đã được phái đến chỗ đó, nhưng chúng tôi nhận được lệnh phải truyền đạt hai lần những chỉ thị của trên cho các đồng chí. Khi anh ta đến đây, thì tôi lại phải đến chỗ ấy.

— Thế nào anh cũng tới nơi, Xa-rít-sép bình tĩnh nói, vừa lấy hai ngón tay căng mảng da cổ dưới hàm để cạo nốt. Anh hãy nói cho tôi biết, ở ban tham mưu người ta nghĩ gì về cuộc tiến công này của xe tăng Nhật, đúng là cuộc tổng tiến công hay chỉ là một trận nghi binh.

— Tôi không rõ. Khi tôi đi, ở đấy vẫn chưa có ý kiến rứt khoát.

— Nhưng mà chúng có bao nhiêu xe tăng cơ chứ? Năm mươi hay một trăm.

— Hiện thời khó mà có một con số chính xác. Trên một mặt trận khá rộng, không biết mấy chục xe tăng đi tiến công nhiều đợt khác nhau. Theo như tài liệu nói chung nhận được, thì có đến một trăm, nhưng cũng có thể người ta đã đếm trùng một số chiến xa nào đó trên những điểm khác nhau. Vậy cứ cho là bảy mươi nhăm.

— Và hai mươi đã bị pháo binh ta bắn cháy? — Xa-rít-sép hỏi lại.

— Cũng phải đến thế — Ác-tê-mi-ép nói giọng chắc chắn.

— Cũng khá đấy — Xa-rít-sép nói, vẻ trầm ngâm suy nghĩ.

[macbupda]

Ông không phải chỉ nghĩ đến những chiến xa Nhật đã bị phá hủy, mà nghĩ đến vấn đề chung ngoài những chiếc chiến xa Nhật này, đến vấn đề đọ sức giữa chiến xa và pháo binh, cuộc đọ sức, mà theo như tin tức Ác-tê-mi-ép mang đến, pháo binh Xô-viết đã thắng lợi. Lần này, pháo binh Xô-viết thắng lợi, được lắm, nhưng cũng sẽ đến ngày mà chiến xa Xô-viết phải ăn đạn pháo binh Nhật.

— Được, mặc dù chưa có ý kiến ở ban tham mưu — Xa-rít-sép đột nhiên nói — nhưng ý kiến riêng anh thế nào? Đây là một cuộc tổng tiến công hay chỉ là nghi binh?

— Theo tôi, thì mặc dù số lượng chiến xa nhiều như thế, đây vẫn chưa phải là cuộc tổng tiến công, chúng sẽ mở nó ở một hướng khác.

— Tại sao?

— Vì chúng bắt đầu vào buổi chiều; như thế là chúng không dự định sẽ thu được thắng lợi trước ban đêm và thật ra chúng nhấn mạnh quá để chúng ta phải chú ý tới. Quá nhiều đại bác của thúng bắn hú họa, vì chúng làm quá ầm ĩ. Tóm lại, tất cả những cái đó táo bạo quá, trực tiếp quá.

— Phải, nhận định của anh có lý lắm — Xa-rít-sép nói. Ông dốc một nửa lọ nước cô-lô-nhơ vào khăn và bắt đầu từ từ xoa mặt và cổ, một cách thích thú.

Những ý kiến Ác-tê-mi-ép vừa trình bày, tự anh cũng thấy là hợp lý, nhưng nói thật ra, ý kiến cho rằng quân Nhật không thọc mũi dùi tiến công chủ yếu vào giữa, mà vào một hướng khác, anh chỉ mới bắt đầu có từ lúc đã muộn rồi, vào buổi chiều, khi anh nhìn thấy đồng chí tổng chỉ huy ở đài quan sát. Người ta vừa hồi hộp báo cho đồng chí biết tin có ba mươi chiến xa Nhật nữa mới xuất hiện ở khu vực giữa. Đồng chí thản nhiên nghe người báo cáo tin, còn hơi dửng dưng nữa là khác, và đáng lẽ trả lời đồng chí chỉ ra lệnh cho đồng chí trưởng ban tham mưu cử hai sĩ quan thân chinh đi xem xẻt tình hình ở sườn bên trái và sườn phải.

Ác-tê-mi-ép hy vọng được là một trong hai sĩ quan đó; nhưng anh bị thất vọng; hai sĩ quan khác đi về phía sườn và anh được phái đi tức khắc về hậu phương đem đến cho binh đoàn xe tăng, đã ngừng lại nghỉ buổi tối, lệnh tiếp tục hành quân.

— Thế là đại bác đã lên tiếng rồi — Xa-rít-sép nói, vẻ tư lự — Và sau một tháng tạm ngừng.

— Hơn chứ. Trận đánh gay go cuối cùng xảy ra vào ngày hai mươi chín tháng năm, và hôm nay đã mồng hai, hay đúng hơn, mồng ba tháng bảy.

— Anh đã ở đây suốt thời gian ấy phải không?
 
— Không, tôi mới đến đó hai ngày.

Ác-tê-mi-ép định thêm «sau khi ở bệnh viện ra», nhưng anh lại thôi.

Xa-rít-sép đã cạo mặt xong, tháo chiếc khăn ra để lộ trên ngực áo một huân chương «Cờ đỏ», nước sơn đã cũ, ông được tặng sau Nội chiến.

— Thưa đồng chí binh đoàn trưởng, mệnh lệnh của đồng chí đã được chấp hành, chiếc bánh sơ-cua đã lắp xong — người lái xe của Xa-rít-sép đứng ở cửa lều nói vào, nét mặt lộ rõ anh đã chấp hành mệnh lệnh đó một cách không vui vẻ lắm — Còn gì nữa không ạ?

— Tôi có thể đi được chứ? — Ác-tê-mi-ép cũng hỏi.

— Được — Xa-rít-sép nói — Chúc anh đi bình yên.

— Đồng chí binh đoàn trưởng, xin chúc đồng chí ra trận may mắn — Ác-tê-mi-ép nói vừa bước ra khỏi lều.

Khi ra đến cửa, anh suýt va phải một nhóm sĩ quan. Bóng dáng của một người trong bọn họ (tối quá anh không nhìn được rõ mặt) anh thấy có vẻ quen quen, nhưng một phút sau, anh đã quên cuộc gặp gỡ đó — Mặt dán vào khung kính cửa, anh cố mày mò tìm phương hướng trong thảo nguyên đang chạy vùn vụt đen ngòm bên cạnh xe.

[macbupda]

*
*   *

Mặt trời đã lên cao trên vòm trời; chín giờ sáng. Binh đoàn xe tăng do Xa-rít-sép chỉ huy tiến đến gần núi Ba-in Xa-gan; theo những tin tức cuối cùng hồi sáng, thì hồi đêm quân Nhật đã chuyển nhiều lực lượng vào khu vực này, trên bờ phía Tây Khan-khin Gon, Địa điểm mà người ta gọi là núi Ba-in Xa-gan, nhìn từ phín Tây-bắc — nghĩa là phía những chiến xa đến — chẳng có vẻ gì là một quả núi. Thảo nguyên kéo thành một đường dốc thoai thoải dài mấy cây số, và đến hết dốc, người ta hình như không thể tưởng tượng được rằng ngọn núi Ba-in Xa-gan, như bản đồ đã chỉ rõ, lại có thể đột nhiên chạy dốc dựng đứng từ trên mấy trăm thước xuống mặt sông Khan-khin Gon.

Cli-mô-vít, trong chiến xa của mình, đi dẫn đầu tiểu đoàn. Lưng tựa vào nắp máy xe tăng để mở, hai tay chống trên thành tháp. Qua găng da, anh cảm thấy nhiệt độ của khung thép đã lên cao. Chỉ một tiếng đồng hồ nữa phơi nắng là kim loại sẽ trở nên cháy bỏng. Hôm qua, vào khoảng trưa, đang lúc hành quân anh thiu thiu ngủ và đã để chạm má vào khung thép; bị đau quá, anh choàng tỉnh dậy và đến giờ má vẫn còn những vết cháy bỏng đỏ tím.

Sức nóng bức không thể chịu được từ lúc bắt đầu hành quân, cho đến trận mưa hôm qua dịu được một chút, lúc này lại bắt đầu; hậu quả của nó là đặt Cli-mô-vít lên cương vị chỉ huy tiểu đoàn. Hành quân đến hôm thứ hai, Ma-ki-en-kô, tiểu đoàn trưởng, ngột ngạt không chịu được đã bỏ mũ ra và đứng đầu trần một tiếng đồng hồ. Bị cảm nắng, sau khi cấp cứu anh đã được chuyển về hậu phương, lúc đó vẫn còn chưa tỉnh.

Thay Ma-ki-en-kô chỉ huy tiểu đoàn, theo lệnh của Xa-rít-sép, Cli-mô-vít thấy bận tâm gấp đôi khi đến gần Ba-in Xa-gan.

Một là vì trong một trận đánh (và ngày hôm đó thế nào người ta cũng đánh nhau; không những anh phỏng đoán thế, mà anh còn cảm thấy trước rõ rệt) anh thích chỉ huy đại đội của mình hơn là tiểu đoàn. Anh không cảm thấy bối rối hay bị đè bẹp trước những trách nhiệm mới, chỉ vì anh quen tính toán mọi sự việc ở tỷ lệ tương đối hẹp của đại đội anh, có thế thôi, và anh luôn luôn lo ngại đã bỏ sót một điều gì trong cáỉ gia đình lớn mà hiện thời anh quản lý, và nhất là anh thường tự hỏi xem mình có quên không ra một mệnh lệnh cần thiết, quên nói với người nào, hay quên kiểm tra một chi tiết này hay chi tiết khác. Nhưng trong tiểu đoàn tất cả đều hoàn toàn đâu vào đó, tuyệt đối không có một điều gì, một cái gì bị quên hay bỏ sót: cương vị công tác mới làm anh lo ngại.

Cli-mô-vít cũng còn một lý do lo ngại nữa: khi chỉ định anh thay thế Ma-ki-en-kô, Xa-rít-sép đã bỏ qua đại úy Xi-nít-xin, trưởng ban tham mưu tiểu đoàn. Xa-rít-sép có những lý do của ông để xử sự như vậy. Trong thời bình, chắc ông sẽ chẳng quyết định như thế nhưng với triển vọng một trận đánh trước mắt, một số điểm trong lý lịch Xi-nít-xin, một số chi tiết không có ghi, nhưng ông vẫn nhớ rõ: «Có tinh thần kỷ luật, chấp hành tốt, nhưng thiếu tính chủ động» nên ông không cử anh ta thay tiểu đoàn trưởng, và nghiêng về Cli-mô-vít.

Không biết những lý do đó, nên trong thâm tâm Cli-mô-vít vẫn cho rằng việc Xa-rít-sép không chỉ định Xi-nít-xin là không đúng, nhưng với Cli-mô-vít, mệnh lệnh là mệnh lệnh, một cái gì không thể bàn cãi, và nếu Xi-nít-xin, phật ý, có ý định biểu lộ sự bất mãn của anh ta trong đơn vị hay có ý làm giảm uy tín của Cli-mô-vít, anh sẽ chẳng do dự gì mà không cương quyết chỉnh cho anh ta một trận, và có thể tàn nhẫn nữa.

Tuy trong thâm tâm, Xi-nít-xin hết sức bất bình, nhưng anh ta vẫn không để lộ vẻ gì là bất mãn, anh ta còn cố giúp đỡ Cli-mô-vít một cách sốt sắng và ân cần. Hành động như thế, Xi-nít-xin càng làm cho Cli-mô-vít tin chắc thêm vào ý kiến của mình cho Xa-rít-sép đã lầm khi gạt Xi-nít-xin ra. Cli-mô-vít luôn luôn cảm thấy ngượng nghịu trước anh trưởng ban tham mưu của mình.

Xe tăng của Xi-nít-xin theo sau xe của Cli-mô-vít độ ba chục thước. Cũng đứng như Cli-mô-vít trong tháp xe, Xi-nít-xin bỏ mũ ra đang quạt. Cli-mô-vít nhìn rất rõ chiếc áo da, cài cúc đến cổ, chiếc mũ dài và mái tóc húi ngắn của Xi-nít-xin.

— Vát-xi-li Vát-xi-li-ê-vít! — Cli-mô-vít chụm hai tay lên miệng làm loa và kêu to để Xi-nít-xin nghe được rõ hơn, mặc dù tiếng xe tăng chạy rầm rầm — Đội mũ vào, nếu không cậu lại theo Ma-ki-en-kô mất thôi!

Xi-nít-xin không hiểu Cli-mô-vít nói gì, nhưng qua điệu bộ anh hiểu ra và đội ngay mũ lại.

[macbupda]

Binh đoàn xe tăng tiến trên thảo nguyên từng chặng một, tiểu đoàn Cli-mô-vít đi giữa. Những khẩu đại bác, ban đêm bỏ vải bọc ra, chưa nhả đạn, nhưng ba ngày hành quân cũng đã làm do mười người trong binh đoàn, bị quỵ vì nóng và nắng. Một trong những xạ thủ ở trên tháp bị ngất đi và chết luôn; người ta đã chôn anh ta trong thảo nguyên vào một trong những chặng nghỉ chân.

Trong những ngày cuối tháng năm, sau khi binh đoàn dời khỏi chỗ trú quân mùa đông, ngày thứ ba được lệnh ngừng lại, vì tình hình tạm yên ngoài mặt trận. Những chiếc lều đóng quân mùa hè đã được căng lên nhanh chóng và cho đến cuối tháng sáu, binh đoàn ở trên thảo nguyên, xa tất cả mọi làng xóm có dân cư, luôn luôn thao diễn chiến thuật và bắn tập.

Rồi binh đoàn được lệnh phải tức khắc lên đường hành quân về phía Đông. Lần đầu tiên trong suốt mùa hè, một trận mưa ngắn, nhưng như trút nước xuống hôm trước, nhưng ngay từ sáng như một chuyện cố tình, trời oi bức ngột ngạt lạ lùng, ngay cả đối với mùa hè ở Mông-cổ. Qua những lỗ châu mai của xe tăng, các chiến sĩ lái xe tăng nhìn thấy nổi tiếp nhau trong ba ngày liền những cánh đồng cỏ rộng mênh mông vô tận, những vùng đất muối và hàng hàng núi cát. Chỗ nào cũng cát; cát vào trong mắt, cát lạo xạo, giữa hai hàm răng, cát vào mũi, cát cùng với sức nóng hun đốt của không khí làm rách cổ họng, thoáng có những người ho sặc sụa hàng tiếng đồng hồ, tưởng như cát vào đến tận phổi và rít lên kin kít theo nhịp thở. Khi gió nổi lên, cát bay vào cổ rồi vào trong áo, chui vào lỗ châu mai vào xe tăng, làm mắt những người lái xe bị thương. Những vành xích nghiến răng ken két, những động cơ nóng rãy, những cột không khí ngùn ngụt bốc lên từ những pháo tháp chiến xa. Những người khốn khổ nhất vì oi bức là những anh thợ máy lái xe và những anh phụ trách xưởng sửa chữa lưu động. Ban đêm, trong những lúc chiến xa ngừng lại, họ phải điều chỉnh máy và sửa chữa những chỗ hư hỏng lúc ban ngày, mặc cho muỗi xô đến làm thịt.

Ban ngày, những chỉ huy chiến xa, thay thế những chiến sĩ lái xe trong một hay hai tiếng để họ có thể chợp mắt chút ít trên ghế chỉ huy, nhưng khí hậu ngột ngạt làm không tài nào ai nhắm mắt được.

Đoạn đường vài trăm cây số vượt bằng xe tăng qua sa mạc, dưới ánh nắng mặt trời trên những đất muối và cồn cát cũng đã là một trong những thử thách đối với tinh thần con người và máy móc, nó cho phép ban chỉ huy chỉnh đốn lại, theo hướng lạc quan, cách nhìn nhận của mình về tác dụng của chiến xa trên một địa hình tương tự.

Trong thời bình, sau ngày cuối của một cuộc hành quân như thế, sẽ có một ngày nghỉ. Nhưng ba ngày hành quân cấp tốc qua sa mạc, về phía núi Ba-in Xa-gan dẫn họ thẳng vào trận đánh. Hầu như không ai còn nghĩ đến cuộc hành quân nữa, những người còn nhớ đến nó đều suy nghĩ nhất là về chuyện không biết máy móc hao mòn sẽ ảnh hưởng đến mức độ nào lúc phải ném chúng vào chiến đấu, vì bao giờ thì chặng thứ hai sẽ tới mang dự trữ xăng, cần thiết cho những trường hợp tác chiến đòi hỏi những cuộc chuyển vận kéo dài.

Buổi sáng hôm đó tất cả đều làm cho người ta linh cảm thấy sắp bước vào chiến đấu. Gió thổi rạp từng đợt sóng cỏ trên thảo nguyên và mặt trời nóng cháy, đỏ ngầu trèo nhanh lên trên vòm trời như muốn được nhìn thấy hết, không sót một chi tiết nào về sự kiện sắp xảy ra.

Từ tinh mơ, những đội khu trục thay phiên nhau bay hộ tống binh đoàn, và chỉ riêng trong nửa tiếng vừa rồi, hai đội, mỗi đội chín máy bay ném bom đã bay rồi về phía mặt trận. Tiếng ình ình của các động cơ át cả tiếng bom nổ, nhưng người ta nhìn rõ mồn một những cột khói ở chân trời. Khi đội thứ hai bay qua những cột khói bốc lên rất gần.

Căn cứ vào những mục tiêu đó, Cli-mô-vít đoán có lẽ chỉ còn cách phòng tuyến quân Nhật độ bốn hay năm cây số là cùng.

Anh nghĩ bụng: «Và chúng ta cứ thế này tiến vào mặt trận không nghỉ chân, không nhận được mệnh lệnh mới? Chỉ còn đi độ mười lăm phút nữa thôi.» Anh cũng biết rõ là không thể có chuyện như thế được, nhưng dù sao anh cũng cứ thấy lo lo.

Vừa hay lúc đó, chiếc xe tăng của Xa-rít-sép với số hiệu 1 viết bằng sơn trắng trên pháo tháp, đi vượt lên đầu rồi quay vòng lại và Xa-rít-sép, đứng trong pháo tháp, phất cờ ra hiệu cho tất cả ngừng lại.

[macbupda]

Chiều ngày 2 tháng bảy, đồng chí chỉ huy trưởng tập đoàn quân đã không lầm, khi ông nhận định những cuộc tiến công của chiến xa Nhật vào bờ phía đông sông Khan-khin Gon trong khu vực đường hành lang trung tâm không có tầm quan trọng quyết định mà chỉ tỏ ý lo ngại về tình hình sườn bên trái và sườn phải.

Mặc dù quân Nhật trên một số điểm nào đó đã đẩy lui được những lực lượng Xô-viết, đồng chí tổng chỉ huy vẫn không ra lệnh cho những lực lượng dự bị vượt sang bờ sông phía đông mà chỉ cho chuyển đến gần Khan-khin Gon. Đồng chí vẫn nghĩ rằng quân Nhật sẽ không tung chủ lực của chúng theo hướng đó, và đồng chí đã nghĩ đúng. Những cuộc tiến công dữ dội của quân Nhật ở mặt trước vào hồi tối và đêm ngày mồng 2 rạng ngày mồng 3 tháng bảy, với hai trung đoàn xe tăng có nhiều tiểu đoàn bộ binh và mấy sư đoàn pháo binh trợ lực, không nhằm mục đích nào khác ngoài việc giam chân chủ lực Xô-viết và Mông-cổ ở khu vực trung tâm.

Trung tướng Ca-mát-xu-ba-ra tổng chỉ huy quân đội Nhật, tự đề ra cho mình mục tiêu chính là nhân những cuộc tiến công đó, bất ngờ chuyển chủ lực vào lúc đêm và sáng, sang bờ sông phía tây ở cuối sườn bắc. Quân Nhật định sau đó sẽ tiến nhanh về phía nam theo dọc sông Khan-khin Gon và chiếm lĩnh mặt sau, kể từ bờ sông phía tây, cả hai đầu cầu, và như thế là bao vây chặt tất cả tập đoàn quân Xô-viết và Mông-cổ còn đóng ở trên bờ phía đông.

Để bảo đảm cho cuộc hành binh này thắng lợi, vào hạ tuần tháng sáu, quân Nhật đã bí mật tập trung cách biên giới không xa lắm, chung quanh thành phố nhỏ Gin-gin Xu-mê, một đạo quân gồm hai mươi lăm nghìn người gồm sư đoàn bộ binh thứ 23 hai trung đoàn xe tăng, một trung đoàn công binh, mấy trung đoàn pháo binh và một số đơn vị của chính quyền bù nhìn Mãn Châu quốc.

Ba trăm máy bay đã được tập trung trên những sân bay lân cận. Sự thắng lợi của cuộc hành binh này hình như là không còn nghi ngờ gì nữa đối với quân Nhật, đến mức trong một mệnh lệnh ngày 30 tháng 6, tướng Ca-mát-xu-ba-ra đã chỉ rõ địa điểm đóng ban tham mưu của hắn trên núi Ba-in Xa-gan, một khi chiếm được quả núi này.

Bộ phận tình báo Xô-viết, từ cuối tháng sáu, đã nhận được tin về những cuộc chuẩn bị của quân Nhật, nhưng vẫn không biết rõ hết mọi chi tiết. Sở dĩ có cuộc hành quân cấp tốc của binh đoàn chiến xa và nhiều đơn vị thiết giáp và bộ binh chính là do những tin tức từng phần ấy về sự tập trung lực lượng của quân Nhật.

Sau khi tiến công các lực lượng Xô — Mông ở khu vực trung tâm và qua những trận đánh liên tục diễn ra lúc tối và lúc đêm bị mất một nửa số quân của hai trung đoàn xe tăng, Ca-mát-xu-ba-ra, trong đêm mồng 2 rạng ngày mồng 3 tháng bảy, cho chuyển sang bên kia sông Khan-khin Gon, những lực lượng xung kích của hắn, gồm một sư đoàn bộ binh và bốn trung đoàn pháo binh.

Suốt đêm và sáng sớm hôm sau, dưới sự yểm hộ của máy bay quân Nhật vượt sông Khan-khin Gon bằng cầu nổi, bằng mảng, bằng thuyền và bằng cách bơi tay. Trập tuyến Xô-viết do những lực lượng tương đối ít bảo vệ trong khu vực này, chấm hết ở cách điểm đổ bộ của quân Nhật hai cây số. Ngay cả trong khu vực Ba-in Xa-gan, và chếch hơn nữa về phía Bắc chỉ có mỗi một trung đoàn kỵ binh Mông-cổ phụ trách bảo vệ một bên sườn, sẵn sàng đối phó với mọi tình hình.

Lẽ dĩ nhiên mấy trăm kỵ binh không có thể chặn đứng được ở ngay giữa thảo nguyên một sư đoàn bộ binh đã bắt đầu thiết lập được một đầu cầu.

Sau khi đã nổ súng dữ dội vào quân Nhật, cuối cùng trung đoàn rút lui vào trong thảo nguyên, và tiếp tục dùng đại liên và súng trường quấy rối địch.

Từ lúc mở đầu những trận đánh, tướng Ca-mát-xu-ba-ra đã đặt nhiều hy vọng vào những trung đoàn bộ binh của hắn hơn là vào những trung đoàn chiến xa ở trên gửi xuống. Nhìn thấy những chiến xa hạng nhẹ theo một kiểu đã cổ, ngụy trang màu xanh lá cây, tím, và vàng diễu qua Gin-gin Xu-mê, hắn đã quyết định không vì chúng mà giảm tốc độ vượt sông. Hắn đã phái hai trung đoàn đến khu vực trung tâm để làm nghi binh. Nhưng những tin tức nhận được hồi đầu buổi sớm, lúc hắn cùng với ban tham mưu chuyển sang bờ bên kia Kha-khin Gon, cũng đã làm hắn thất vọng trong một chừng mực nào. Từ hôm qua, pháo binh Nga đã phá hủy hơn bốn mươi chiến xa của hắn. Nếu Hồng quân chỉ phá hủy được độ mười hay hai mươi chiếc thì sau này, trong đám bạn hữu trong ban tham mưu của đạo quân Quan-đông, hắn sẽ có thể phê bình bộ Chiến tranh đã không biết hiện đại hóa những chiến xa và tăng cường vỏ thép của chúng một cách khá nhanh chóng. Nhưng với con số năm mươi chiến xa bị phá hủy trong những giờ đầu của trận đánh, hắn biết hắn sẽ phải trả lời với cấp trên về việc đó và hắn biết muốn tránh khỏi rầy rà cần phải đạt được một số thắng lợi chớp nhoáng và quyết định, tốt nhất là phá được những chiến xa Xô-viết.

[macbupda]

Tuy tổn thất có đau đớn nhưng tình hình đối với Ca-mát-xu-ba-ra cũng có một khía tốt: rõ ràng là pháo binh có thể chặn được chiến xa tương đối dễ dàng. Vậy bốn trung đoàn pháo binh chuyển từ bên bờ kia sang cho phép viên tổng chỉ huy các lực lượng Nhật-bản hy vọng rằng sẽ đến lượt chiến xa Xô-viết bị chặn lại nếu các đơn vị này tiến công. Chỉ cần chuẩn bị cho chu đáo. Tinh mơ hôm đó, máy bay thám thính cho biết rằng những đơn vị thiết giáp Nga đã đến gần Ba-in Xa-gan và những lực lượng bộ binh gần nhất, cũng như pháo binh vẫn còn cách mặt trận sáu mươi cây số. Như thế là không lo gì những bộ phận này sẽ đến được trước ban đêm. Một cuộc tấn công của xe tăng không có bộ binh và pháo binh hỗ trợ là điều không thấy nói trong bất cứ một cuốn sách quân sự nào trên thế giới, và bên phía Hồng-quân chắc cũng sẽ không làm chuyện đó. Ca-mát-xu-ba-ra còn có cả một ngày trước mặt.

Một giờ trước, trinh sát Nhật tiến về phía Nam Ba-in Xa-gan đã vấp phải xe tăng Xô-viết. Ca-mát-xu-ba-ra không cho rằng sự việc đó có một tầm quan trọng đặc biệt, nhưng hắn cũng nhắc lại một lần nữa lệnh đã ra hôm trước: pháo binh và bộ binh phải chuẩn bị chống xe tăng, bằng cách bảo vệ đường qua sông trên một vành bán nguyệt lớn.

Rồi hắn ra lệnh chuyển sang nhanh hơn những lực lượng còn ở trên bờ sông phía đông. Vào lúc mười một giờ, những lực lượng này và những bộ phận đã chiếm lĩnh đầu cầu, được hệ thống phòng thủ chống xe tăng bảo vệ ở phía bắc và phía tây phải vượt qua trận tuyến của quân đội Xô — Mông và tiến về phía nam, dọc theo sông Khan-khin Gon, như vậy là lập tức cắt đứt được tất cả mọi liên lạc của địch và kẹp chặt nó trong một gọng kìm.

Trên mỏm núi Ba-in Xa-gan người ta đã đào hầm trú ẩn và dựng cho ban tham mưu hai gian lều lớn bằng lụa kép, màu ka-ki. Ở đó có thể nhìn xa vài chục cây số về phía đông. Dòng nước xanh của sông Khan-khin Gon chảy dài giữa lau sậy, cắt ngang bởi những cầu nổi trên đó quân Nhật vẫn còn tiếp tục vượt sang. Xa hơn, một vài dãy cồn ở giữa đã có vết bánh xe đi lúc đêm vạch thành một con đường. Người ta có thể nói là con đường đang bốc khói: đất khô nắng bốc lên từng đám bụi mù mịt đằng sau những chiếc xe vận tải nối tiếp nhau chạy trên quãng đường này.

Người ta nhìn rõ xa xa khói tỏa trên Gin-gin Xu-mê, nơi hôm qua ban tham mưu còn đóng; bảy giờ, theo như đã dự kiến trước trong mệnh lệnh, ban tham mưu đã đóng trên đỉnh núi Ba-in Xa-gan. Xa hơn nữa là những trái núi ăn ngang ra rìa dãy núi Đại Khin-gan. Đằng sau là Cáp-nhĩ-tân, San-sung và ban tham mưu của đạo quân Quan-đông, nơi tất cả mọi người, lúc này chắc đều cảm thấy thèm được như tướng Ca-mát-xu-ba-ra, trừ tên tổng chỉ huy U-ê-đa; hắn không ưa đi thăm mặt trận, nhưng ngược lại rất thích phỗng tay trên những thành tích của người khác và lúc này chắc cũng đã chuẩn bị sẵn sàng làm việc này rồi.

Tầm mắt nhìn không được xa lắm (độ hai hay ba cây số) trên những dốc núi Ba-in Xa-gan thoai thoải chạy về phía tây và phía bắc tạo thành những mỏm núi nhỏ cỏ mọc kín. Chiến xa Xô-viết lúc này đang tập trung sau những mỏm núi đó. Trinh sát báo tin đã trông thấy hai hay ba xe tăng nhưng về sau những chiếc xe ấy lại biến mất ngay.

Ở bên dưới, trên những cầu nổi và trên đường dốc đổ về phía Khan-khin Gon, tiếng cam nhông chạy ầm ầm, ì ạch bò lên dốc và phải hàng mấy chục bàn tay đẩy đằng sau. Lại một trung đoàn pháo binh nữa sang sông. Binh lính hối hả, thỉnh thoảng lại nhìn lên trời.

Mặc dù từ tinh mơ những khu trục Nhật-bản phủ kín trên bầu trời Ba-in Xa-gan, những phóng pháo Xô-viết đã tiến công vị trí đầu cầu, nhiều lần trút bom xuống những chỗ tập trung quân đông nhất, và đã làm thương vọng hơn hai trăm người.

Sau khi đứng mấy phút bên chiếc lều của mình, tướng Ca-mát-xu-ba-ra lên xe pho, cũng sơn đúng một mầu với mầu vải lều. Chiếc xe còn mới tinh; thời gian gần đây người ta vừa cung cấp loại xe này cho quân đội; bộ phận máy móc là của Mỹ, lắp cũng theo kiểu Mỹ, do xưởng O-da-ka phụ trách, chỉ khác là tay lái lắp bên phải, vì luật lệ giao thông trong những thành phố Nhật-bản quy định xe đi bên trái.

Hơi nhổm người trên đệm ngồi để liếc nhìn một cách khoan khoái trong chiếc gương nhỏ trên xe, khuôn mặt cạo nhẵn, vừa bình tĩnh vừa có vẻ khinh khỉnh của hắn, viên tổng chỉ huy Nhật-bản ra lệnh cho người lái xe lái một vòng quanh vành bán nguyệt phòng thủ chiến xa.

[macbupda]

Ngay từ phút đầu, hắn nhận thấy rằng đêm và buổi sớm đã không bị bỏ phí. Người ta đã làm tốt nhất là khoảng những giờ cuối cùng gần đây sau khi hắn nhắc lại mệnh lệnh hôm qua. Trên tất cả trận tuyến, những xẻng đất tung tới tấp lên trời. Một vài khẩu pháo đã được bố trí trong những chiếc hầm sâu hình vành cung, để pháo có thể di động trên một đường vòng đến một trăm tám mươi độ. Trong những hướng người ta dự kiến có nhiều khả năng nhất là xe tăng sẽ tiến công, nhô lên những «túi»; đáy là những đơn vị gồm ba khẩu pháo, khẩu giữa bắn vào chiến xa trong lúc hai khẩu kia, bố trí ở hai bên sườn phía trước, vẫn im lặng và chỉ khi chiến xa đã «lọt túi», mới nhả đạn từ hai bên vào, cùng một lúc.

Ca-mát-xu-ba-ra nghĩ bụng khi nào trung đoàn cuối cùng, lúc này đương sang sông, leo được lên dốc Ba-in Xa-gan và chiếm lĩnh trận địa, số lượng pháo sẽ lên đến hơn một trăm năm mươi khẩu và hắn sẽ không còn ngại một cuộc tiến công nào của xe tăng nữa.

Bên những vị trí pháo, người ta đã đào những hầm sâu cho đại liên cỡ lớn. Việc di chuyển những khẩu đại liên ấy từ bên kia sông sang đã tiến hành chậm; bây giờ mới bắt đầu bố trí.

Giữa những khẩu đội và những khẩu pháo riêng lẻ đã đào xong những hố tròn cho những «thiện xạ» săn chiến xa. Trong những hố cá nhân đã có những người sẵn sàng chai xăng và sào tre dài khoảng năm thước, có gài mìn ở đầu. Những chiếc sào tre đó sẽ nhét mìn vào xích xe tăng. Ngoài ra còn có những hầm đào song song hai chiếc một, cách nhau khoảng hai mươi thước. Những lính ở trong hầm có nhiệm vụ khi tác chiến giữ hai đầu một sợi dây thép ở giữa có buộc mìn. Khi một chiếc xe tăng vào hành lang giữa hai chiếc hầm, chúng chỉ có việc kéo nhanh sợi dây để di chuyển mìn sang phía đường xe tăng đi.

Tất cả những cách thức bố trí này đã được thử thách trong những cuộc diễn tập mùa xuân năm trước ở vùng chung quanh Khai-la, trên một địa hình chọn lựa đặc biệt giống với địa hình vùng Ba-in Xa-gan. Bây giờ chỉ còn đợi thử thách trong thực tiễn.

Ca-mát-xu-ba-ra nhìn thấy mặt nhiều tên lính tái nhợt. Những chuẩn bị tỉ mỉ đã chỉ rõ nguy cơ đang đe dọa chúng lớn đến nhường nào. Nhưng hắn vẫn cố nghĩ «Tại đêm qua trời lạnh và khá nhiều đứa có lẽ là chỉ bị rét cóng, thế thôi».

Đã trên đường về lều chỉ huy, Ca-mát-xu-ba-ra còn dừng lại trước một khẩu đội cao xạ, loại bắn nhanh, kiểu mới, từ Đức gửi sang, coi như một cử chỉ thân thiện sau khi hiệp ước chống Quốc tế cộng sản được ký kết.

Máy bay nhung nhúc trên trời, những khẩu cao xạ này chẳng thiếu gì việc làm, nhưng Ca-mát-xu-ba-ra ra lệnh cho tên chỉ huy chuẩn bị trường hợp phải nổ súng vào chiến xa hay vào bộ binh của đối phương.

Về đến lều, Ca-mát-xu-ba-ra liên lạc ngay bằng điện thoại với trung tướng Y-át-xu-ô-ca ở bên bờ phía đông.

Y-át-xu-ô-ca báo cáo vắn tắt bằng một giọng bực mình là hắn đã chiếm lĩnh trong khu vực trung tâm thêm hai quả đồi nữa, nhưng hắn đã bị những tổn thất quan trọng do pháo binh Xô-viết gây nên khiến hắn không thu được thắng lợi quyết định.

Bỏ ống nói xuồng, Ca-mát-xu-ba-ra mỉm cười vì thấy Y-át-xu-ô-ca bực bội; hắn không thích tên tướng được thăng cấp quá nhanh này. Và không phải tình cờ mà hắn phân công cho Y-át-xu-ô-ca chỉ huy những lực lượng phụ trách nhiệm vụ thứ yếu, làm nghi binh. Hắn không muốn san sẻ chiến thắng với Y-át-xu-ô-ca.

Lúc ấy là mười giờ hai mươi phút. Một phút nữa, thiếu tướng Cô-bay-át-xi, chỉ huy lực lượng xung kích, sẽ phải báo cho hắn biết là y đã sẵn sàng chọc thủng tuyến phía nam. Quả vậy, trên đồng hồ kim chỉ giây chưa đi hết một vòng đã thấy Cô-bay-át-xi đi vào lều và đưa hai ngón tay lên chiếc vành mũ tí xíu của hắn. Nhưng cùng một lúc tiếng ầm ì của những chiến xa mở hết máy rộ lên từng hồi nghe cứ to dần và vang lớn, rõ mồn một.

[macbupda]

*
*   *

Đúng mười giờ ba mươi phút buổi sớm binh đoàn xe tăng của Xa-rít-sép, có sư đoàn thiết giáp Mông-cổ hỗ trợ, cùng một lúc tấn công theo ba hướng: Tây-bắc, Bắc và Nam — vào tuyến phòng ngự của quân Nhật bố trí theo hình bán nguyệt.

Vào lúc đó không những Ca-mát-xu-ba-ra và Cô-bay-át-xi, mà tất cả sĩ quan và binh lính Nhật đã vượt qua Khan-khin Gon, đều nghe thấy tiếng rú ầm ầm của một trăm năm mươi động cơ xe tăng.

Đứng trên một cao điểm, nhìn những xe tăng đi xa và mất hút ngay sau những mô đất, Xa-rít-sép mỗi lúc một cảm thấy ân hận hơn.

Ông cũng biết rằng tự mình không nên tham gia ngay vào cuộc tấn công, không phải chỉ vì trận đánh mới bắt đầu, vả lại sau khi nhận được những tin tức đầu tiên, đứng trên đồi quan sát này mà truyền những mệnh lệnh mới đi còn dễ dàng hơn là đứng trên pháo tháp một chiếc xe tăng nhiều. Ông cũng hoàn toàn hiểu rằng, nếu tình hình đòi hỏi sự can thiệp của chính bản thân ông và của đại đội xe tăng ông để lại dự bị, đứng trên đài quan sát này mà quyết định phải tiếp viện về phía nào cũng sẽ dễ dàng hơn.

Và sau hết, ông nhớ là đồng chí tổng chỉ huy đã ra lệnh cho ông phải đứng ở trên đài quan sát này và bây giờ không phải là lúc thảo luận, làm trái mệnh lệnh đó được.

Song nhìn theo đoàn xe tăng của mình đang xông vào cuộc tấn công, ông cảm thấy một nỗi đau xé nhói buốt đến độ không thể tự chủ được; đưa tay lên vành mũ, ông nói với đồng chí tổng chỉ huy đứng bên cạnh, giọng khàn khàn:

— Thưa đồng chí tổng chỉ huy, xin đồng chí cho phép tôi được tham gia cuộc tiến công phía sườn bên trái. Chính về phía đó, tình hình có thể trở nên hiểm nghèo.

Những lời như thế, trước và sau ông, các sĩ quan đều đã nói trong những phút tương tự với cấp trên của họ. Nếu chỉ có một mình Xa-rít-sép ở đài quan sát thì kinh nghiệm, lương tri và những yêu cầu của chiến thuật quân sự sẽ ngăn ông không được rời khỏi đây. Nhưng bên cạnh ông lại có đồng chí tổng chỉ huy. Đứng cạnh như vậy, Xa-rít-sép cảm thấy mình không thoải mái lắm, ông ao ước được đi ra xa đồng chí tổng chỉ huy, càng nhanh càng hay, lên tiền tuyến, hay lao vào chiến đấu. Ông đề nghị cho cá nhân mình được tham gia cuộc tiến công, cũng là một cách trút lên vai đồng chí tổng chỉ huy trách nhiệm phải lạnh lùng chú ý đến tất cả mọi chi tiết của tình hình và chỉ dành lại cho mình lòng dũng cảm và sự hăng say.

Quay về phía Xa-rít-sép, đồng chí tổng chỉ huy nhìn ra xa và, không giấu diếm vẻ khó chịu, đồng chí lạnh lùng nói, giọng bình tĩnh nhưng nghiêm khắc:

— Trước hết, tôi sẽ không tăng binh đoàn anh lên làm trung tâm của vũ trụ. Tôi không hề có ý định ở lại đây thay anh. Tình thế có thể đòi hỏi tôi phải có mặt ở nhiều địa điểm khác, Hai là, ở sườn trái anh đã có chính ủy binh đoàn (thực thế, Goóc-đi-ép-xki vừa đi tiến công với tiểu đoàn sườn trải); ba là, bây giờ cuộc tiến công vừa mới bắt đầu, nếu anh tin chắc là ở sườn trái một tiểu đoàn không đủ để bảo đảm thắng lợi, thì anh hãy tiếp viện thêm cho họ. Nếu anh tin chắc như vậy — đồng chí tổng chỉ huy nhắc lại giọng hơi mỉa mai — vì như tôi chẳng hạn, thì tôi lại tin chắc chỉ là chính anh muốn tự mình đi đến đấy.

Nói xong, đồng chí tổng chỉ huy chẳng để ý đến Xa-rít-sép nữa, đồng chí ngồi xuống chiếc ghế xếp bằng vải bao giờ cũng mang theo trong xe, đeo kính vào và trải một chiếc bản đồ lên trên đùi.

Đồng chí đáng lẽ còn trả lời Xa-rít-sép bằng những lời nghiêm khắc lắm, không những chỉ vì bản tính đồng chí là một người sỗ sàng và đôi lúc còn muốn tỏ rõ cho mọi người biết nữa, mà còn vì đồng chí đã tham gia Nội chiến trong cùng một trung đoàn với Xa-rít-sép, đồng chí biết Xa-rít-sép từ lâu, và thấy mình có một tình cảm bè bạn thật sự đối với người chỉ huy binh đoàn xe tăng này. Tính tổng chỉ huy thích biểu lộ tình bè bạn đó bằng một thái độ hết sức nghiêm khắc trong tất cả mọi việc có dính líu đến công tác. Nhưng lần này, ông tự chủ được vì ông hiểu Xa-rít-sép đang vô cùng lo ngại cho binh đoàn của ông ta. Tổng chỉ huy ngoài mặt tuy vẫn tỏ ra hết sức bình tĩnh nhưng bên trong ông còn lo ngại cho binh đoàn này hơn Xa-rít-sép nhiều và điều đó làm ông bực mình.

— Điều đáng buồn là bản đồ của bọn Nhật còn chính xác hơn bản đồ của chúng ta — tổng chỉ huy vừa nói vừa cầm lấy từ tay sĩ quan tùy tòng tấm bản đồ của đối phương lọt vào tay quân đội Xô-viết chiều hôm trước; ông đối chiếu trên hai bản đồ những ghi chú về khu vực Ba-in Xa-gan và nói tiếp — Xem bản đồ này có thể cả quyết là bọn chúng đã lợi dụng những vụ lộn xộn ở biên giới để cho máy bay chụp ảnh. Tôi cho rằng quãng đồng lầy nhỏ này thấy ghi trên bản đồ của chúng mà không thấy ghi trên bản đồ của ta là có thật ở phía sườn bên trái.

[macbupda]

Xa-rít-sép vừa nhìn cả hai bản đồ vừa nói:

— Dù sao, phạm vi hoạt động dự kiến cho tiểu đoàn ở sườn trái tiến công cũng ở cách đây nửa cây số.

— Ngoài phạm vi hoạt động dự kiến trước cuộc tiến công, tổng chỉ huy vừa nói vừa đứng dậy, còn có một cái khác mà không ai có thể dự kiến trước được: là khí thế sôi nổi của cuộc chiến đấu, và trong trường hợp chúng ta, của cuộc chiến đấu đầu tiên. Đồng chí phái ngay một xe tăng đuổi theo truyền lệnh, trường hợp nào cũng không được vượt qua chỗ miếu đổ.

Xa-rít-sép đi ra cách đấy mấy bước để ra lệnh, còn tổng chỉ huy đứng một mình. Vài giây sau. đồng chí thấy một chiến xa liên lạc loại nhỏ đến đỗ trước mặt. Ác-tê-mi-ép bụi phủ kín đến tận lông mày, nhảy xuống đưa cho tổng chỉ huy một bọc giấy. Từ bờ phía đông, tham mưu trưởng báo cáo rằng, chấp hành mệnh lệnh của tổng chỉ huy, ông ta đã rút một sư đoàn pháo binh khỏi trận đánh và chuyển đến sườn phía trái. Đến mười giờ bốn mươi nhăm, lúc xe tăng bắt đầu tiến công, pháo binh sẽ từ bờ sông bên kia, nã đạn vào những chiếc cầu nổi của quân Nhật và vào sườn phía đông núi Ba-in Xa-gan. Nhưng tham mưu trưởng cùng viết thêm là bắt buộc phái bắn ở tầm giới hạn và như thế là sẽ không được bảo đảm chính xác lắm.

— Cũng không sao. Miễn là có bắn — tổng chỉ huy nói to như không phải ông đang đọc bản báo cáo mà là đang nói chuyện với tham mưu trưởng bằng điện thoại; ông ngước đôi mắt nghiêm nghị nhìn đại úy đang đứng nghiêm trước mặt, hỏi — Liên lạc đâu? Truyền đi là nếu...

— Xin phép được báo cáo với đồng chí là chính mắt tôi đã nom thấy liên lạc lúc ở cách đây một cây số, họ sẽ đến đây trong vải mươi phút nữa — Ác-tê-mi-ép nói nhanh, anh bối rối vì dù phải cắt lời đồng chí tổng chỉ huy, nhưng vì thấy điều mình nói là quan trọng nên anh nhất định nói.

— Nếu thế thì anh ở lại đây — tổng chỉ huy chỉ trả lời ngắn ngủn có thế rồi quay về phía những xe tăng vừa biến mất, lắng tai đợi nghe những tiếng súng đầu tiên.

Tính khoảng cách và tốc độ của xe tăng thì chỉ mười phút nữa cùng bọn Nhật sẽ phải bắt đầu nổ súng, nếu chúng không giữ được thái độ bình tĩnh cần thiết cứ để xe tăng tiến đến gần sát phòng tuyến của chúng. Tổng chỉ huy hy vọng rằng chúng sẽ không bình tĩnh được như vậy.

Sớm hôm đó, khi nhận được tin báo có nhiều lực lượng quân Nhật vượt sông sang bờ phía tây Khan-khin Gon, ông đã nhìn thấy rõ ngay âm mưu của chúng định trước tiên chiếm lấy núi Ba-in Xa-gan rồi tiến theo dọc bờ sông phía tây để bao vây các lực lượng Xô-viết trên bờ sông. Ông tin chắc là mình đã nhận định đúng, cũng như tin chắc là mình đã có quyết định duy nhất đúng trong trường hợp hiểm nghèo này khi ra lệnh cho các đơn vị xe tăng không ngừng lại nghỉ, cứ thế độc lực xông vào xô quân Nhật xuống sông Khan-khin gon. Nói tóm lại là không chờ bộ binh cũng như pháo binh gì hết. Tổng chỉ huy đã tận dụng mọi khả năng của của mình để trợ lực thêm cho cuộc tiến công này của xe tăng: pháo sẽ từ bờ sông bên kia bắn sang, và tất cả lực lượng không quân ông có trong tay sẽ cất cánh và tập trung trên Ba-in Xa-gan. Tất cả các đơn vị đang hành quân ra mặt trận đều nhận được lệnh phải tranh thủ tiến hết sức gấp.

Ông cũng hoàn toàn thấy rõ trách nhiệm mình phải gánh lúc quyết định như vậy, nhưng mỗi một giờ chậm thêm là một giờ cho phép quân Nhật mở rộng và củng cố trận địa trên bờ phía tây; tổng chỉ huy tự nhủ: tác dụng bất ngờ sẽ bù vào chỗ liều tay; hơn nữa những người, những xe tăng vừa lao vào cuộc tiến công lại là những con người Xô-viết, những xe tăng Xô-viết: đặt trên bàn cân. những nhân tố đã tính đến cùng phải là những nhân tố quyết định.

Về mặt kỹ thuật, ông tôn trọng sức mạnh của quân đội Nhật-bản, ông biết rằng trong các trận đánh vẫn thường có những thay đổi và những lầm lẫn và ngay hôm nay cũng có thể xảy ra. Nhưng ông vẫn cảm thấy không thể nào nghi ngờ, dù chỉ trong một tích tắc, tính chất hơn hẳn cuối cùng người lính Xô-viết so với người lính Nhật, cũng như không thể đột nhiên tin rằng chế độ tư bản lại hơn hẳn chế độ Xô-viết.

Những tin tức do máy bay truyền xuống nhấn mạnh rằng mặc dù quân Nhật đã hối hả đào những hầm trú ẩn ở đầu cầu, hàng ngũ của chúng vẫn còn rất lộn xộn: người và xe cộ tập trung đông đến độ hầu hết những quả bom thả xuống đều trúng địch. Những tin tức đó đóng một vai trò chủ chốt trong quyết định, chuyển ngay sang tấn công.

Tất cả cho phép người ta nghĩ rằng nói chung, quân Nhật rõ ràng là có chuẩn bị chờ đợi một cuộc tiến công, nhưng tuyệt đối không phải một cuộc tiến công ngay tức khắc; chúng cho rằng xe tăng còn phải đợi bộ binh mới dám hành động. Trong những trường hợp dồn dập một lúc như vậy, phải cho xe tăng tiến công ngay, không cần đợi bộ binh nữa.

Đến Mông-cổ bằng máy bay mấy ngày gần dây, vừa mới kịp đi duyệt các đơn vị và làm quen với các địa hình và nắm tình hình, đồng chí tổng chỉ huy, mười chín năm sau Nội chiến ngày hôm qua lại nghe thấy đạn rít trên đầu, lại nhìn thấy những cảnh thương vong, nghe những báo cáo như mười chín năm về trước của những người vừa mới nhìn thẳng vào một cái chết.

Đồng chí rất hiểu rằng người ta ai cũng sợ chết, rằng can đảm không phải là hành động không sợ hãi mà là vượt ra ngoài sợ hãi, rằng dũng cảm là chấp hành mệnh lệnh một cách nghiêm chỉnh, coi thường nguy hiểm, và phẩm chất anh hùng chính là cái bước tiến thêm về phía cái chết, đồng chí cũng biết rõ ràng người chấp hành mệnh lệnh từng chữ, là người hoàn thành nhiệm vụ một cách tự do khi tự quyết quyết định cần hay không cần phải tuân theo tinh thần của những mệnh lệnh ấy.