Gia Lai 30 năm chiến tranh giải phóng

[macbupda]

Rừng núi Tây Nguyên bừng bừng khí thế đánh Mỹ.

Đêm 19/10/1965, các đơn vị có nhiệm vụ nghi binh lừa địch nổ súng uy hiếp cứ điểm Đức Cơ, tiến công Đồn Tân-Lạc. Đại đội 2 của Tiểu đoàn 15 tập kích đánh rã Trung đội dân vệ đóng giữ ở nhà thờ cũ Mỹ Thạch, thu 32 súng, buộc địch dùng máy bay C47 đến bắn phá chi viện. Trong lúc đó Trung đoàn 43 vẫn lặng lẽ khẩn trương củng cố công sự vây ép cứ điểm PleiMe.

22 giờ 04 phút ngày 19/10, bộ đội chủ lực tấn công diệt đồn Chư Ho, tiền đồn bảo vệ trại biệt kích PleiMe, 400 tên biệt kích Ngụy cùng 12 tên cố vấn Mỹ bị giam hãm chặt trong hệ thống chiến hào bao vây của ta.

Quân Mỹ ráo riết phản kích. Ngày 20 tháng 10, chúng huy động 200 lần chiếc máy bay liên tục ném bom, bắn phá trận địa vây ép của ta. Bom phá, bom bi, bom phốt pho, napan trùm kín khu chiến. Lửa napan bốc cháy hừng hực tạo thành bức thường khói lửa trùm kín trận địa quân ta. Rừng núi xơ xác, đất bazan bị cày xới một màu đỏ rực; cây cối đổ ngổn ngang, đất đá nham nhở. Bộ binh địch trong đồn liên tục bung ra phản kích. Mặc cho địch lồng lộn đánh phá, cuộc vây cứ điểm đến ngày thứ tư, bộ đội phải ăn gạo rang dự trữ, nhưng viện binh địch chưa xuất hiện. Bộ đội ta vẫn anh dũng giữ vững quyết tâm vây chặt địch.

Qua 5 ngày dội bom đánh phá chúng không phá vỡ được vòng vây của bộ đội ta. Bọn chỉ huy Biệt khu 24 phải cho quân giải tỏa⁽¹⁾.

Sáng ngày 23 tháng 10, một chiến đoàn hỗn hợp ngụy gồm Tiểu đoàn 21, 22 biệt động và Tiểu đoàn 1 của Trung đoàn 42 cùng với chiến đoàn thiết giáp số 3 từ Pleiku theo đường tỉnh lộ 21 vào giải tỏa PleiMe. Đúng 9 giờ đội hình địch lọt vào trận địa phục kích của Trung đoàn 320. Cuộc chiến đấu vô cùng quyết liệt giữa ta và địch ngay từ đầu. Đoàn xe cơ giới của địch bị cắt ra thành nhiều đoạn. Nhiều xạ thủ bắn xe cơ giới địch rất chính xác, chiến sĩ b40 Nguyễn Văn Lãng bắn 3 quả đạn diệt 3 xe cơ giới; Lương Văn Bạt bắn 2 phát đạn diệt 2 xe M48; Chiến sỹ Nguyễn Văn Hàng bắn cháy 5 xe M113; hàng chục xe cơ giới địch bốc cháy ngùn ngụt, khói trùm lên trận địa. Địch bị dồn về điểm cao 601. Ta và địch giành nhau từng gốc cây, ụ mối, hàng chục xe cơ giới địch liên tiếp bị bắn cháy, đội hình chúng bị chia cắt, phá vỡ. Những tên còn sống sót vội bỏ xe tháo chạy. Trung đội dân quân du kích làng Siêu (xã E9) đón lõng diệt 25 tên, thu 10 súng.

Đến 18 giờ trong ngày, trận địa im tiếng súng, xác xe, xác địch nằm ngổn ngang trên điểm cao 601 và dọc đường tỉnh lộ số 21. Chiến đoàn 3 thiết giáp, một tiểu đoàn và đại đội quân biệt động bị tiêu diệt; bắn cháy và phá hủy 89 xe quân sự các loại.

Bị vố đánh phủ đầu quá đau, quân Mỹ buộc phải nhảy ra ứng cứu. Nhằm bất ngờ đánh sâu vào hậu phương chiến dịch của ta, chúng gấp rút tổ chức căn cứ hành quân tại đồn điền chè Bàu Cạn, liên tiếp cho máy bay trinh sát thăm dò dọc sát biên giới Campuchia, máy bay B52 dội bom xuống các trục hành lang, đổ quân từng Đại đội theo lối “nhảy cóc” xuống khu vực làng Mui, làng Ia Riêng, Plei Klăh đông nam suối Ia Mơ và Plei-Thê sát biên giới. Dân quân du kích các xã Ia Mơ, Ia Pnôn đã phối hợp với bộ đội chủ lực thiết lập sẵn thế trận, đã dũng cảm tiêu diệt từng tốp địch. Gồm 300 tên Mỹ bị giết, bị thương. Ta bảo vệ được các khu vực kho tàng, các trạm thực phẩm, bảo vệ được thương binh đang điều trị. Bị thua đau trận đòn thứ hai, ngày 9 tháng 11, các toán quân nhảy cóc này phải rút lui về Pleiku.

Ngày 10 tháng 11, tướng KiNa – Tư lệnh Sư đoàn 1 không vận gấp rút điều Lữ đoàn 3 kỵ binh do Đại tá Han Mơ chỉ huy từ căn cứ An Khê đổ quân xuống Bàu Cạn từ một bộ phận xuống Plei Ngo.

Chủ động tiến công ngay lúc địch đang triển khai thế trận, liền đêm 11 tháng 11, Tiểu đoàn đặc công 952 có du kích xã E5 (Ia Phìn) và các chiến sĩ đội vũ trang biệt động thị Pleiku dẫn đường, bất người tập kích vào sở chỉ huy hành quân và sân bay dã chiến Bàu Cạn, phá hủy 40 máy bay lên thẳng, diệt 200 tên Mỹ, thu 4 súng AR15. Tuy bị đánh phủ đầu khá đau, nhưng đến 14 tháng 11 chúng xúc Tiểu đoàn 1 của Lữ đoàn 3 đổ xuống bắc Chưprông 3 kilômét, đổ Tiểu đoàn 2 và 2 trận địa pháo xuống Pleiklăh, nam Ia Drăng.

⁽¹⁾ Biệt khu 24 gồm Tiểu khu Pleiku và Tiểu khu KonTum tách khỏi vùng chiến thuật II. Tăng cường cho Biệt khu 24 có Trung đoàn 42 cộng hòa – Thành lập Quân khu II (Không tổ chức vùng 2 chiến thuật) – Sách LLVTND Tây Nguyên, Trang 44

[macbupda]

THẾ TRẬN ĐÃ MỞ

Cánh quân địch vừa đổ xuống Chưprông đã bị Tiểu đoàn 9 Trung đoàn 66 chặn đánh tiêu diệt một Đại đội. Hôm sau Tiểu đoàn 7 Trung đoàn 66 lại tiến công tiêu diệt Đại đội thứ 2. Bị đánh đau, Oét-Mô-Len phải dùng 100 lần chiếc B52 ném bom rãi thảm dọc thung lũng Ia Drăng. Y cho rằng; “Vì không còn cách nào khác, Lữ đoàn 3 kỵ binh không vận đang nguy khốn…”

Bộ đội ta vượt qua bom pháo truy kích sát gót địch, chúng không dám cụm lại để chờ máy bay lên thẳng đến cứu mà lợi dụng đêm tối chạy bộ hòng thoát khỏi Ia Drăng. Nhưng chúng chỉ chạy loanh quanh chưa được 5 km. Sáng 17 tháng 11 Tiểu đoàn 8 Trung đoàn 66 do Tiểu đoàn trưởng Lê Xuân Phôi chỉ huy gặp địch nổ súng công kích. Nghe tiếng súng Tiểu đoàn 33 do Tiểu đoàn Phó Luận chỉ huy lao đến phối hợp. Ta và địch giành nhau từng gốc cây, khóm rừng, vượt qua bom, rốc-két từ máy bay lên thẳng bắn xuống. Cuộc giáp chiến vô cùng ác liệt các chiến sĩ ta quần đánh địch với cả phía trước, phía sau, bên sườn. Cán bộ chỉ huy Tiểu đoàn 8 và Tiểu đoàn 33 đều hy sinh. Chính trị viên Phó Đại đội Đinh Văn Đế 3 lần bị thương vẫn bám đội hình tiếp tục chỉ huy chiến đấu, bắn chết 5 tên Mỹ, hết đạn anh dùng dao găm đâm chết một tên Mỹ khác.

Sau 4 ngày đêm chạm trán quyết liệt với bộ đội ta, Tiểu đoàn 1 kỵ binh không vận Mỹ chỉ còn một số tên sống sót chạy về căn cứ. Thượng sĩ Mi-gen-xay-cơ mô tả nỗi kinh hoàng của lính Mỹ “tôi nghe tiếng kêu la khắp quanh tôi, tôi bảo những người còn sống sót cứ liều mình mà chạy thì may ra còn sống, chưa bao giờ chúng tôi chạy nhanh đến thế, chúng tôi phải bỏ lại phần lớn những người bị thương, họ kêu la thảm thiết…” (Miền Nam giữ vững thành đồng – Tập 4 – NXB khoa học xã hội – Hà Nội – Trang 73).

Diệt xong Tiểu đoàn 1 Mỹ, bộ đội ta chuyển sang vây đánh Tiểu đoàn 2 không vận tại nam Ia Drăng, diệt 200 tên, phá hủy 3 pháo lớn, bắn rơi 7 máy bay trực thăng.

Oét-mô-len buộc phải ra lệnh cho quân ngụy đến ứng cứu, giải vây cho Mỹ. Ngày 18 tháng 11, hai chiến đoàn dù ngụy số 1 và số 2, lực lượng dự bị chiến lược của Ngụy đổ quân xuống Ia Pơ Man, Ia Nau. Quân ta đã bố trí sẵn thế trận. Trung đoàn 320 xuất kích. Trên 200 tên lính dù phơi xác tại trận địa.

Không dám kéo dài chiến trận hơn nữa, ngày 19 tháng 11 toàn bộ quân địch rút khỏi thung lũng Ia Drăng.

Sau 30 ngày chủ động và liên tục tấn công, ta đã đánh bại và tiêu diệt lớn cả quân Mỹ và Ngụy. Trong đó ta diệt Tiểu đoàn 1 thuộc Lữ đoàn 3 không vận Mỹ, chiến đoàn 3 thiết giáp và 1 Tiểu đoàn ngụy, phá hủy 89 xe quân sự, bắn rơi và phá hủy 59 máy bay lên thẳng, tiêu diệt 2.964 tên địch, trong đó có 1.700 tên Mỹ, phá 5 pháo lớn, thu 73 súng, 58.000 viên đạn⁽¹⁾.

Chiến thắng PleiMe là kết quả của tinh thần quyết đánh và quyết thắng giặc Mỹ của quân và dân Gia Lai cùng bộ đội chủ lực Tây Nguyên. Là kết quả của sự chỉ đạo sắc sảo, đánh giá đúng địch, ta, khôn khéo phát huy thế hiểm của núi rừng, lợi dụng địa hình bày sẵn thế trận, vận dụng linh hoạt sáng tạo phương châm tư tưởng chỉ đạo tác chiến, buộc địch phải đánh theo cách đánh của ta ở nơi ta đã lựa chọn. Là cách đánh phối hợp nhịp nhàng, chặt chẽ giữa bộ đội chủ lực ta, lôi địch ra khỏi công sự của chúng mà đánh; kết hợp với lối du kích chiến tranh được xây dựng vững chắc bảo vệ hậu phương chiến dịch; Chiến thắng PleiMe đã chứng minh tính ưu việt của phong trào chiến tranh nhân dân. Trên địa bàn xảy ra chiến sự, lực lượng du kích chiến đấu tại chỗ mạnh như các xã Ia Phin, Ia Lâu, Ia Mơ… linh hoạt cơ động còn hơn trực thăng Mỹ. Quân Mỹ đổ quân đến đâu là ngay tại đó trực thăng bị bắn rơi, quân Mỹ bị ăn đòn của du kích, của bộ đội đặc công và của bộ đội địa phương tại địa bàn.

Chiến thắng PleiMe, tiêu diệt một tiểu đoàn quân chiến đấu Mỹ trên chiến trường Miền nam, đã thổi lên hồi kèn thắng trận tiêu diệt Tiểu đoàn Mỹ đầu tiên trên chiến trường Tây Nguyên. Đây là lần đầu tiên Mỹ đưa quân vào Tây Nguyên và cũng là lần đầu tiên Mỹ phải rút chạy về chiến dịch; lần đầu tiên Sư đoàn Kỵ binh Không vận ra quân và bị thất bại.

Chiến thắng PleiMe thôi thúc khí phách anh hùng của nhân dân các dân tộc trong tỉnh kiên cường bám buôn làng nương rẫy, ngày đêm đánh giặc. Bộ Tổng tư lệnh đã gửi thư khen quân và dân Tây Nguyên. Chính phủ đã quyết định tặng thưởng cho các đơn vị chiến thắng quân Mỹ ở PleiMe 02 Huân chương Quân công hạng nhất⁽²⁾.

Trong bước đọ sức với quân chiến đấu Mỹ, với đối tượng tác chiến mới, lực lượng chiến cuộc nòng cốt trong chiến tranh của đế quốc mỹ, ta đánh thắng Mỹ ngay từ trận đầu. Qua cuộc đọ sức này ta đã đúc kết được kinh nghiệm, khẳng định lòng tin, sẵn sàng đánh thắng những âm mưu, biện pháp chiến lược và thủ đoạn đánh phá của quân Mỹ.

⁽¹⁾ Những sự kiện quân sự - Viện Lịch sử Quân sự - Quốc phòng, trang 143
⁽²⁾ Điện Quân ủy Miền gửi BTL Tây Nguyên, 12-1965 Lực lượng vũ trang nhân dân Tây nguyên, Trang 64