Các ngôi đình thờ tướng Phạm Tu Cập nhật lúc 09h57, ngày 17/11/2009
KTĐT - Xã Thanh Liệt (Thanh Trì) là quê hương của hai nhân vật lịch sử nổi tiếng là thầy giáo Chu Văn An và tướng quân Phạm Tu, người đứng đầu ban võ của triều đình Lý Nam Đế. Năm 541, Lý Bí tập hợp nhân dân khởi nghĩa đánh đuổi quân đô hộ nhà Lương, khôi phục nền độc lập của đất nước. Sau mấy năm chiến đấu gian khổ, đến mùa xuân năm 544, Lý Bí lên ngôi vua, xưng là Lý Nam Đế, đặt tên nước là Vạn Xuân. Những người từng theo ông từ ngày đầu khởi nghĩa đều được ông trọng dụng. Triệu Túc ở huyện Chu Diên (nay là vùng Đan Phượng và Từ Liêm) được cử làm thái phó. Tinh Thiều một nho sinh xuất chúng đứng đầu ban văn, còn tướng Phạm Tu đứng đầu ban võ.
Phạm Tu vốn là một đô vật giỏi nên mọi người gọi là Đô Tu. Theo thần phả, ông sinh năm 476, khi Lý Bí khởi binh ông đã 66 tuổi song vẫn hăng hái tham gia. Năm 542, ông đã đánh bại quân Lương do Tử Hùng và Tôn Quýnh chỉ huy. Tháng 5/543, giặc Lâm Ấp xâm chiếm Cửu Đức ở biên giới phía Nam, Phạm Tu được giao trọng trách đưa quân đi đánh đuổi, quân giặc thua to, bờ cõi nước ta được giữ yên ổn. Đến năm 545, nhà Lương lại cử hai tướng thiện chiến là Trần Bá Tiên và Dương Ràn dẫn quân sang xâm lược nước ta một lẫn nữa. Phạm Tu đã chỉ huy quân chiến đấu bảo vệ thành ở cửa sông Tô Lịch. Nhưng do quân ít, thành lũy vừa mới dựng bằng tre gỗ nên dù Phạm Tu cùng quân sỹ chống cự quyết liệt, cuối cùng thành bị vỡ, ông đã anh dũng hy sinh. Theo sách “Thiên Nam ngữ lục” thì ông theo Lý Bí rút quân lên hồ Điển Triệt, rồi vào động Khuất Lão và hy sinh ở đó năm 548.
Tại thôn Trung, xã Thanh Liệt có đình Ngoại thờ Phạm Tu. Ngôi đình này được dựng trên khu đất cao giữa cánh đồng, quay về hướng đông nam, thông ra đầm nước phía trước. Kiến trúc này chia làm hai phần rõ rệt, đình và thọ đàn. Đình Ngoại có hình chữ “đinh”. Đại đình xây kiểu “đầu hồi bít đốc tay ngai”, phía trong có các vì kèo làm theo kiểu quá giang. Các bức cốn trang trí rồng mây. Hậu cung gồm hai gian nhà nhỏ, vì kèo theo kiểu “chồng giường giá chiêng”. Trong hậu cung xây ba bệ gạch để đặt các khám thờ bằng gỗ sơn son. Trong khám đặt tranh vẽ chân dung Phạm Tu cùng các nàng hầu.
Hằng năm vào ngày 3/3 và ngày 20/7 âm lịch, là ngày sinh và ngày hóa của thần, dân làng lại tổ chức tế lế, rước cờ đại, cờ ngũ hành đuôi nheo, long ngai, bài vị, long án.
Ở xã Ngọc Mỹ (huyện Quốc Oai) có đình Ngọc Than cũng thờ Phạm Tu và Lý Bí. Xung quanh khuôn viên của ngôi đình có tường xây bằng đá ong bao bọc, nhiều cột trụ mở ba lối vào sân đình. Bên phải sân có cây đa cổ thụ, bên cạnh đó có tấm bia khắc năm Chính Hòa thứ tư ghi chép lệ hát cửa đình. Qua sân đình khá rộng là đến tòa tiền tế. Công trình này được xây dựng vào thời Nguyễn và được trùng tu năm 1946. Tòa đại đình, một kiến trúc to lớn và cổ kính gồm năm gian, hai chái, là phần nổi bật nhất của đình này. Đáng chú ý là ban đầu đình không có hậu cung, sau này do gian giữa nới rộng ra, xây dựng thêm thành hậu cung, xung quanh đều bưng ván gỗ.
Về giá trị kiến trúc của đình Ngọc Than, các kiến trúc sư đánh giá cao hệ thống vì kèo đều được dựng kiểu “giá chiêng kẻ suốt”. Đây là một dạng kiến trúc độc đáo và tiêu biểu của thế kỷ XVII. Về điêu khắc, đề tài rồng được sử dụng làm chủ đề trang trí cho nhiều mảng gỗ. Rồng ở đây được tạc với nhiều tư thế ẩn hiện trong mây, đang nô đùa với các loại vật như thằn lằn, sóc…, Đình Ngọc Than còn có những bức chạm nổi, tượng tròn võ sỹ đánh hổ, cưỡi voi… rất tự nhiên và tinh xảo.
Thu Hoa http://ktdt.com.vn/newsdetail.asp?NewsId=185469&CatId=29Tác giả Thu Hoa có thể là con của tác giả Triệu Chinh Hiểu đã viết bài "Quán Giá và tướng Lý Phục Man" ra ngày 15.9.2009
http://ktdt.com.vn/newsdetail.asp?NewsId=174056&CatId=29