Bến đò lặng lẽ xưa

[trachvandung]

Buổi gặp diễn ra rất mau lẹ. Linh ra về ngay. Còn cô Dung thì rất ngạc nhiên. Cô trở vào nhìn chằm chằm vào Đọt - Bố con bao nhiêu ngày mới gặp nhau mà chỉ loáng thoáng thế thôi ư? Đọt cười - Thế thôi, bố con nhà lính mà! Rồi anh nhoẻn miệng cười thật tươi:
- Cảm ơn cô Dung nhiều lắm. Sau này thế nào tôi cũng tạ ơn...
Chưa bao giờ Dung thấy Đọt cười tươi như lúc ấy.
*
Cái tin tôi hy sinh khiến chị chết sững đi cả một ngày. Hình như hôm ấy có cuộc họp gì đó quan trọng bên khu uỷ. Li nhắn qua báo cáo ốm. Chị lặng lẽ chui vào hầm, nằm vật xuống ván. Chị không khóc, đương nhiên rồi, vì tôi với chị xét cho cùng cũng chẳng có quan hệ gì gọi là ruột rà thân thích cả. Chị cũng không thắp hương, vì trong nhà chị không có hương, không có cả bàn thờ. Ngày đó ở Vĩnh Linh, rất ít nhà còn bàn thờ. Cuộc sống đã chuyển xuống căn hầm chữ A, bàn thờ không còn chỗ đặt. Cái quan trọng hơn là suốt hàng chục năm được giáo dục nếp nghĩ duy vật, người ta đã quên dần những lệ tục mang tính tâm linh. Hương khói nói chung thì vẫn còn, nhưng chỉ thắp khi có người hy sinh, thắp tập thể tại nơi họ chết hoặc nơi chôn cất. Hương có sẵn ở các cửa hàng Hợp tác xã mua bán, khi cần thì dân quân hoặc cán bộ đoàn thể ra mua chung. Ở một vài nhà dân cũng có ít nắm để dành. Nhưng loại nhà cán bộ khu uỷ như Li thì không bao giờ có.
Một tuần sau đó, Li sống câm lặng trong một trạng thái u tịch. Chị không lên lửa nấu cơm. Có lúc ăn lương khô. Có lúc vật vờ qua nhà vài người dân ở cạnh, nhón củ sắn, củ khoai gì đó bỏ vào mồm nhai cho qua bữa. Ngày vẫn gượng đến cơ quan hoặc đi cơ sở, chưa tối đã chiu vào hầm nằm. Nằm nhưng không ngủ. Có đêm không ngủ lấy một giờ. Không hiểu sao, chỉ với cái chết bất ngờ của một người bạn như tôi lại khiến Li suy sụp như vậy? Chính bản thân Li lúc đầu cũng không tự giải thích được tâm trạng của mình. Đương nhiên cái chết không hề làm chị sợ. Cái chết của tôi cũng không phải là tổn thất quá nặng nề đối với cuộc đời chị. Không có cái gì rõ ràng cả. Vậy thì vì sao?
Nhưng rồi từng đêm, từng đêm qua đi, Li bắt đầu hiểu. Sự mất đi của tôi như một lỗ thủng bất ngờ hiện ra trên cái máng nước cuộc đời mà Li đã dày công tạo dựng lên với một quyết tâm sắt đá là bắt dòng chảy kia phải về đến đích. Cái lỗ hỏng tạo ra vùng xoáy. Thế là cả một quá khứ cuộn lên, xáo trộn. Li bắt gặp lại từng quãng đời mình, cái ngày thơ ngây khao khát sống, cái ngày cực nhọc, ê chề nhưng quyết vùng vẫy để vượt qua, rồi cái khi uất ức, phẫn chí, cái khi cắn răng nhấn chìm bao dục vọng để nín thở vượt lên, trở nên một cán bộ mẫu mực, một người phụ nữ sắt đá... Không phải lúc nào Li cũng hãnh diện với con đường đi của mình. Thực lòng, đã không ít lần chị giật mình nhận ra mình không còn là mình nữa. Đôi khi những câu hỏi đại loại kiểu này đã vụt hiện ra. Tại sao lại thế? Sao mình lại trở nên ích kỷ, độc ác vậy? Mình cứ lao theo đà này rồi sẽ đến đâu?... Tuy nhiên, những câu hỏi phản tỉnh ấy cũng chỉ lóe lên như một ánh chớp xa mờ trên nguồn xanh hoặc dưới chân biển, nó không đủ tạo nên tiếng sét thức tỉnh người chị...
Cái chết của tôi, vội vàng quá, bất ngờ quá, khiến Li chợt nhận ra một điều, cái chết luôn luôn quanh quẩn đâu đó, có thể bất chợt hiện ra và cướp đi bất cứ người nào... Người để mình căm ghét cả đời, cũng sẽ chết, mà chết rồi còn căm ghét họ làm sao được. Người mình muốn trả thù, chết rồi, sự trả thù khác chi đấm tay vào khoảng trống. Người cho mình nương tựa, chết rồi, cột tựa gãy, mình sẽ nương vào đâu. Người để ta thương, ta trọng, ta hàm ơn, chết đi, mình có khóc lóc ân hận cũng chỉ mình mình biết. Và rồi đến lượt mình, cái chết có thể chụp cổ lôi đi bất cứ lúc nào, có khi mình đang ngủ ngon giấc sau một ngày thuyết giáo những điều cao cả ở một diễn đàn nào đó... Mình chết rồi, sự sống xung quanh vẫn thế, lại có kẻ khác nhảy lên cái bục hôm qua mình vừa đứng, biết đâu giọng nói người ấy còn vang vọng hơn cả mình?...
Một tuần lễ trôi qua, Li như con tằm lột xác, hoảng sợ nhìn lại vỏ kén của mình. Chị cương quyết không chịu trở lại trong chính căn hầm của mình nữa. Chị tìm qua hầm Cúc, một cán bộ trẻ mới bổ sung vào Thường vụ Hội. Ban ngày, Li đi khắp nơi, có việc đã đành, không việc, chị cũng la cà hết chỗ này qua chỗ nọ. Tối đến, Li ôm Cúc nằm chung trên một mảnh ván. Lúc đầu, Cúc hơi bị lúng túng trước cử chỉ quá bình dân của thủ trưởng. Đối với lớp cán bộ nữ trẻ ở vùng này, Li lúc nào cũng là một thần tượng, họ vừa tôn sùng, vừa nể sợ, rất tin cậy nhưng không bao giờ dám sàm sỡ, đến quá gần. Thế mà giờ đây, người cán bộ thượng cấp đầy uy lực đấy lại ôm ghì bụng cô cùng nằm úp bát, lại còn rầm rì nói chuyện, thậm chí còn khúc khích kể cái chuyện đàn ông đàn bà... Thực lòng thì Cúc rất muốn nghe. Vừa thích lại vừa ngại, vừa sợ. Ai dè, chị ấy lại thế, đôi khi mấy cái từ ấy, mấy cái tên gọi loại "của bí mật" ấy cũng bật ra ở miệng chị giòn tan, không chút ngượng ngập... Rồi bàn tay chị ta nữa, hôm đầu ôm ngang eo, nửa đêm nắn nắn vào bụng. Đêm sau thì lần lần lên ngực. Cúc là thiếu nữ nhà quê, chưa từng có tay ai đụng vào ngực. Mặt cô cứ đỏ lựng lên trong đêm khi bàn tay Li chạm vào ngực. Tuy nhiên, cái trò này dễ quen, đến mức, lúc Li ngủ quên rồi, Cúc lại muốn cựa quậy cho tỉnh dậy để bàn tay thượng cấp lại ngọ nguậy... Sau dăm đêm, Li đã lần tay vào trong lớp áo, cạy cả cóoc - sê của Cúc ra rồi ốp tay lên bầu vú nó, cứ để nguyên vậy ngủ.
Những cơn lũ đầu mùa, lũ giữa mùa, rồi cuối mùa đã rút hết. Đường, phà đều đã thông. Bom đạn Mỹ thì chẳng nói làm gì, nó cứ ném bất thùng chi thình, tắc đường đó lại thông ngay đó, sức mấy mà hẹn hò chờ đợi. Thế mà chuyến đi ra bắc của Hội phụ nữ vẫn chưa xuất phát được. Lý do chủ yếu là vì họp. Cả chiến trường miền nam đang vào mùa khô. Cả nước đang dốc sức cho một cuộc tổng tiến công và nổi dậy đồng loạt. Thế nên họp liên tục. Cứ nán chờ xong cuộc này thì lại đột xuất triệu tập cuộc khác. Một nhân vật quan trọng như Li khó mà chạy thoát các cuộc họp quan trọng đó. Và thực ra, chính chị cũng chưa đủ nghị lực tự mình nhổ bật ra khỏi các diễn đàn trọng đại ấy... Tuy nhiên, gần đến tết dương lịch, Li đã hạ một quyết tâm sắt đá. Thôi, dẹp hết, lên đường!
Thì con Linh xuất hiện.
Li thật sự sững sốt không sao ngờ được con Linh lại có mặt lúc này, thậm chí còn không nhận ra khuôn mặt nó nữa. Nó đứng giữa lòng đường hào, áo quần nhàu nhò bụi đất, tóc cong quăn lại vì bụi, mắt sâu hoắm, thâm bầm... Chị kêu lên:
- Làm sao vậy con? Có chuyện gì vậy?
Vẻ mặt Linh thật nghiêm trọng:
- Con mệt quá! Có nước rửa không mẹ?
- Chết cha rồi... mấy hôm nay mẹ bận quá, thôi, để mẹ chạy xin cho một xô...
- Thôi khỏi, con lên thẳng Khe Mội, phải tắm chứ rửa ráy thì chỉ thêm bầy hầy ra thôi.
Nó quẳng vội mấy thứ xuống giữa chiếc bàn đầy bụi bặm rồi chạy đi.
Li vừa dọn dẹp giúp con vừa thầm phán đoán xem vì lẽ gì nó về. Chẳng lẽ nó chán học. Không thể nào. Nó là đứa học giỏi toàn diện, không thể bỗng dưng mà chán bỏ học. Hay vớ vẩn thế nào rồi bị đuổi? Càng không đúng. Nó là đứa con gái rất cứng rắn, thậm chí còn coi là quá chững chạc già trước tuổi. Vả lại, nếu có chuyện gì đó sơ sẩy, nhà trường còn phải nghĩ đến chị chứ!
Một vài chị hàng xóm cũng đã chạy qua. Họ hỏi chuyện láo nháo như họp chợ. Hỏi lý do nó về thì ít, hỏi thăm tin tức con em họ ở ngoài đó thì nhiều. Nhưng con Linh đi tắm rồi, có ai mà hỏi. Họ quay lại giúp Li nấu cơm, thịt gà, luộc rau... Có lẽ phải đến gần một tiếng đồng hồ sau Linh mới trở lại. Nó nhào vào ăn cơm. ăn dồn ăn dập, không nhìn ai, không nói gì. Chao ôi, con gái đâu mà có kiểu ăn xấu đến vậy. Nhưng chắc là nó đói nhiều bữa rồi. Không nên hỏi nó gì lúc này, cứ cho nó ăn đã. Vả lại, Li còn lạ gì tính con, cái gì nó thấy cần nói là nó nói, chớ dại mà gặng hỏi. Ăn no nê, nó thả bát đũa, chống hai tay ra sau, ngả người thở. Cái dáng ấy mới quá quắt làm sao. Nhưng vẫn không ai nói gì. Tất cả đều nhìn nó thông cảm. Nói tất cả, bởi vì bữa ăn này ngoài mẹ ra, còn thêm cô Cúc, còn có bác Dĩnh hàng xóm... Thế mà nãy giờ Linh hầu như chẳng chút bận tâm. Chỉ đến khi ăn no, ngả người ra thở nó mới nhận ra mọi người. Nó nhăn răng cười - Cháu xin lỗi, cháu chào cô, chào bác! Thế là cả nhà đồng loạt bò ra cười...
Không khí bỗng trở nên vui vẻ. Chị hàng xóm chớp thời cơ hỏi về con mình. Cúc cũng hỏi thăm đứa cháu. Lại có thêm mấy bác cuối xóm không biết ai báo tin mà đã mò đến kịp thời. Linh lập tức ngồi thẳng dậy. Nó nói một hơi một hồi như bài văn viết sẵn. Theo lời nó, đứa nào cũng khoẻ, cũng vui, học hành tiến bộ, đạo đức tốt. Bà con Tân Kỳ rất đỗi thương yêu chúng nó. Nghe cách diễn thuyết của nó, các bà mẹ, bà dì không lấy gì thoả mãn lắm, vì nó cứ chung chung, đại khái, không rõ ràng mặt mũi con cháu họ đứa nào cả. Tuy nhiên, mọi người vẫn vui, vẫn yên lòng. Dù sao nó vẫn là đứa trẻ học sinh, chẳng thể đòi hỏi gì hơn được.
Bất ngờ, Linh khoát tay:
- Chừ, cháu xin phép các cô, các dì, cháu có chuyện muốn nói riêng với mẹ cháu.
Mọi người hơi ngạc nhiên. Li cũng ngạc nhiên. Không phải ngạc nhiên vì nó có chuyện gì đó quan trọng, mà là vì cung cách và lời nói của Linh, nó đã trở nên người lớn lúc nào rồi, thậm chí, cốt cách ấy còn báo hiệu cho thấy rằng, cô bé mười sáu tuổi này tiềm ẩn một năng lực của kẻ có một quyền lực to lớn sau này.
Linh chui vào hầm trước. Li theo sau. Bên ngoài, Cúc giúp dọn dẹp. Những bà hàng xóm thì tự động ra về.
- Có chuyện gì thế con? Li lo lắng nhìn nó hỏi.
Li nhìn găm vào mẹ.
- Mẹ có biết tin tức gì về bố không?
- Ba con? Li hơi hoảng hốt, chẳng lẽ nó đã biết tin ba Khảm mất.
- Con hỏi về bố Đọt kia?
- À... có biết. Mà này, chẳng lẽ con đã gặp?
- Bố ở gần chỗ con.
- Có bị giam cầm không?
- Không giam nhưng... đúng là bị cầm. Cũng may, bố đã nhờ người nhắn tin cho con... Ngừng một lúc, Linh lại quắc mắt lên nhìn Li - Con hỏi thiệt, mẹ có tin bố Đọt không? là con hỏi, tin vào sự trung thành với cách mạng ấy?

[trachvandung]

Không hiểu sao Li lại gật đầu một cách mau lẹ, không chút đắn đo.
- Mẹ tin.
- Vậy thì hãy tìm cách giải oan cho bố đi...
Li xoay xở thế ngồi, có cái gì đó bứt rứt trong người chị:
- Mẹ đã suy tính nhiều rồi mà chưa nghĩ ra cách.
- Sao không tìm cách nhắn tin cho ba Khảm con?
- Ba Khảm?... Li lặng người. Suýt nữa thì chị đã buột mồm nói ra sự thật. Nhưng Li kịp nán lại. Có lẽ khoan nói cho nó biết lúc này...
Linh vẫn hăm hở:
- Bố Đọt bảo con về nói với mẹ, cố gắng tìm cách báo tin cho ba Khảm. Chỉ có ba Khảm mới bảo lãnh cho bố...
Li cố ra vẻ gật gật đầu để dấu nó, chị nói ngập ngừng:
- Đúng thế… Tuy nhiên mẹ nghĩ ngoài ba Khảm ra còn một người nữa... nhưng chưa biết cách nào tìm gặp được.
- Ai? Mẹ nói thử xem nào?
- Bác Sĩ, bí thư tỉnh uỷ Quảng Trị.
Linh nhăn trán:
- Bác Sĩ là bác nào, mẹ gặp khi nào chưa?
- Chưa...
- Thế bây giờ bác ấy ở đâu?
- Tất nhiên là ở trong chiến trường...
- Thế thì còn nói làm gì. Mười năm nữa chắc gì gặp nổi ông ấy.
Li khẽ thở dài:
- Thực ra, cũng có một cách, nhưng ngại quá.
- Thì mẹ cứ nói thử con nghe nào?
- Nhờ bác Đào, bí thư khu uỷ. Họ liên lạc với nhau dễ lắm.
Linh kêu to lên:
- Thế sao mẹ không nhờ? Mẹ lên gặp bác Đào như cơm bữa mà.
Li khẽ nhếch mép cười:
- Gặp là một chuyện, con tưởng dễ mà trình bày những việc thế này với bí thư khu uỷ à?
Linh trìa dài môi:
- Ôi dào, làm gián điệp phản động gì mà sợ...
- Con không hiểu đâu.
- Con hiểu. Mẹ lúc nào cũng chỉ nghĩ cho mình, sợ thượng cấp chấn chỉnh đúng không?
- Linh, con ăn nói với mẹ thế à?
- Lại thế rồi... Thôi được. Con biết phải làm gì rồi.
Nói xong, nó đứng bật dậy, vụt đi ra ngoài. Li vội vã kêu với theo, nhưng không kịp. Chị chỉ còn biết chép miệng than thở "con với cái... học đâu ra cái tính ấy không biết ".
Nó đi, đi tít mù tăm tăm cả chiều đó. Li vừa bực lại vừa thương. Chị lụi cụi làm cơm. Lại thịt thêm con gà nữa. Nhưng xẩm tối vẫn không thấy Linh về. Chị dọn cơm ra bàn, úp lại, hết đứng lại ngồi, đi vào rồi đi ra. Cuối cùng cáu quá, chị quay vào bàn, ăn một mình. Nhưng không ăn nổi, không nuốt nổi, chị lại bước ra sân, nhìn bao quát ra phía cuối làng, lại nhìn dọc theo các đường hào, vẫn không thấy gì. Buồn quá, Li bỏ vào hầm nằm...
Khoảng tám giờ tối Linh mới về. Nó nhảy ào xuống căn hầm lộ thiên giữa nhà, hét to một tiếng: Mẹ! Li điên tiết, ngồi dựng dậy định quát to "đồ bất hiếu". Nhưng chưa kịp mở miệng thì nó đã liến thoắng - Xong rồi, dễ ợt. Li lồm cồm chui ra khỏi hầm, nửa hỏi nửa mắng: - Đi đâu mà như trâu sổng chuồng thế? - Con đi gặp bác Đào? Linh vừa trả lời vừa nhào vào phòng ôm lấy lưng mẹ. Li run lên: - Trời đất ơi, sao mi dám thế hả? Nó nói - Mẹ kỳ thật, có gì mà không dám. Mình là dân, ông ta là Đảng. Dân có tâm tư, nguyện vọng, không tìm đến Đảng thì còn tìm đến ai. Con gặp bác Đào là nói luôn như thế! Mẹ có cứ tặc lưỡi, kêu lên - Trời ơi, con với cái! Nhưng nó cười tươi như hoa - Bác Đào nghe con nói dân với Đảng như thế, bác mở to mắt ra, cười khà khà, rồi bảo: - Mi là con mẹ Li đúng không? Như vậy cũng chỉ là một nửa dân thôi, còn một nửa là Đảng đấy. Thôi được rồi, dân có tâm tư gì thì nói cho Đảng nghe thử coi. Thế là con nói. Lúc đầu con cũng định nói ngắn, nói vắn tắt thôi. Nhưng vắn tắt thì làm sao mà diễn đạt hết ý, đúng không mẹ! Thế nên con vẫn phải cố vào đề, rồi tường thuật rồi dẫn chứng, chứng minh... Con làm một lèo có lẽ phải hơn một tiếng đồng hồ mới dừng lại. Thế mà bác ấy vẫn ngồi im, kinh không? Mới nghe Linh kể đến đó, Li đã rên rỉ như đang lên cơn sốt rét: - Chết rồi con ơi, con phạm tội tày đình rồi. Nó bĩu môi: - Có dám vào hang cọp mới bắt được cọp con chứ. Mẹ biết không, thế là bác ta đi qua góc hầm, quay máy điện thoại gặp ngay bí thư tỉnh uỷ Quảng Trị. Bác ấy nói vắn tắt thôi, không dài dòng như con đâu. Chỉ nói độ năm phút mà lại đủ hết ý, kinh không? Mẹ có đoán phía đầu giây kia, bí thư Quảng Trị nói gì không? Tất nhiên là con chẳng nghe được, nhưng con đoán được, là vì con căn cứ vào câu trả lời của bác Đào. - Dạ, đúng như thế, anh bực mình cũng phải thôi, tôi vừa nghe xong cũng bực lắm. Vâng vâng, tôi xin đảm bảo với anh sẽ cho mời bên công an qua hỏi rõ chuyện này, nhưng xin anh kiểm tra lại trong đó.... Vâng vâng, tôi đồng ý với anh đây là sinh mạng chính trị của một con người chứ đâu ba lơn như thế được. Rồi rồi, chào anh! Đó, mẹ đoán được không? Theo con, thế là bố Đọt được cứu rồi. Mẹ tài thiệt, cái đường dây mẹ tính toán đúng là lợi hại... Nó nói liến thoắng như chim, rồi dừng lại thở. Vừa thở vừa cười. Rồi bất ngờ kêu lên: - Con đói quá rồi... bác Đào tệ thật, tiếp khách cả buổi mà chẳng mời khách được miếng gì. Thôi, con phải ăn cái đã...
Nhoáng một cái đã ra hầm giữa, ngồi vào bàn, cúi đầu ăn lấy ăn để. Sao mà tệ thế hở trời, cả đến một câu mời mẹ ăn cơm mà cũng không biết nói! Tôi thầm oán trách con tôi như vậy.
Nhưng lúc đó, chị không hề bận tâm đến chuyện đó. Chị đang nghĩ về Đọt, lòng khấp khởi mừng thầm vì thấy nhận định của con Linh là rất có lý. Ừ, mà sao nó tài thế, mà lanh lợi thế, lại còn gan góc nữa. Li chợt tự hỏi thầm, cái cốt cách ấy là của ai vậy. Rõ ràng nó giống mẹ nó hồi trẻ. Khi còn bằng tuổi nó, Lương đã bộc lộ tư chất của một người đàn bà ý chí và mãnh liệt. Còn Li thực chất chỉ được cái bạo mồm, nhưng lại nhút nhát. Li không dám dấn thân vào bất cứ hoàn cảnh mạo hiểm nào. Li bây giờ, tuy đã trở thành một người phụ nữ hoàn toàn khác xưa, một người đàn bà thép như cách gọi của nhiều kẻ tôn sùng, là họ nói thế thôi, bởi người ta chỉ nhìn được cái vỏ bên ngoài. Còn con người bên trong của chị thì chỉ có riêng chị tự biết, cũng chưa khác mấy ngày xưa, vẫn còn rụt rè, mềm yếu lắm. Li rất sợ người xung quanh nhận ra yếu điểm của mình nên chị thường cố nống lên, lúc nào cũng căng căng, cũng quan trọng. Thật ra, chị quá lo xa đấy thôi. Người đời không dễ đọc ra được... Ngay cả bản thân tôi, cũng chỉ nhận ra sự thật ấy khi tôi trở thành người âm. Thành người thiên cổ, không vướng bận thể xác, tôi có thể lặn vào bất cứ ngõ ngách kín đáo nào của bất kỳ một ai đó, để biết rành rọt họ đang toan tính những gì. Bây giờ cũng vậy. Tôi biết chị đang buồn. Đáng ra chị phải vui vì tin mừng về Đọt, vui hơn nữa bởi nhận ra rằng đứa con gái mà chị đã dốc lòng nuôi nấng, nay nó tài ba quá, giỏi dang và dũng cảm lắm... Nhưng Li thấy lòng se lại khi khám phá ra rằng, cái cốt cách của con Linh là của mẹ đẻ nó. Càng lớn nó càng giống. Dù mình có cố gắng đến mấy cũng không đồng hoá được. Bỗng dưng có câu hát ru xa vời của mẹ ngày xưa vọng về " Tò vò mà nuôi con nhện, đến khi nó lớn nó quện nhau đi... " Tôi lo lắng đứng chắn câu ru lại, nhưng tôi cũng bất lực. Lạ thật, ba bốn chục năm rồi, có bao giờ Li nhớ được một câu ru nào đâu...
Không biết có phải vì sự hiển linh của tôi lúc này mà khiến chị chợt nghĩ đến tôi không? Chị nghĩ một cách dữ dội, một cách quyết liệt. Tôi không sao chống trả được. Rồi chị vùng dậy, xăm xăm bước tới bàn ăn. Lúc này, con linh đã gặm xong chiếc đùi gà, xương vất lổn nhổn trên bàn, nó duỗi thẳng người ra, nó há to miệng, tay xoa xoa vào miệng. Cái cử chỉ thật vô duyên hết mức. Con trai mà thế còn xấu hổ huống là một đứa con gái xinh đẹp như nó.
Li ngồi xuống bên kia bàn, đối diện với Linh. Hai mắt chị nhìn chiếu tướng vào nó. Tôi biết rõ chị định làm gì. Tôi hốt hoảng van to - Đừng, Li, khoan đã! Để thư thả đã chị ơi, con nó đang vui mà...
Nhưng không ngăn được. Li hạ giọng trầm:
- Con ăn no chưa?
- Dạ rồi, no quá đi mất, no tức cả lưng quần...
- Tốt lắm. Bây giờ hãy nghe mẹ nói...
Li khẽ ngừng một chút. Tôi cố gồng lên để dập tắt ý định của chị nhưng chẳng có kết quả gì. Lời nói vẫn cứ tuột ra...
- Con phải bình tĩnh, nghe chưa?
- Cái gì thế mẹ?
- Là... chuyện của ba con...
- Mẹ yên tâm. Con tin mọi chuyện sẽ tốt đẹp.
- Không. Là mẹ nói về ba đẻ của con... Bác Khảm ấy?
Đôi mắt Linh khẽ chớp chớp:
- Sao ạ?
- Ba con... hy sinh rồi!
Bây giờ thì tôi mới chết thật. Tôi chết đúng khi câu ấy tuột ra. Tôi không sao với được tay mình tới gần con bé. Tôi rất muốn xoa đầu nó và nói ra câu này: mẹ Li nói dối đấy. Ba vẫn ở ngay bên con! Tôi bất động, Li cũng bất động, còn con tôi cũng ngồi trơ như một hòn đá. Nó ngồi vậy rất lâu, hai mắt vẫn mở trừng nhìn vào mẹ nuôi của nó. Nhưng có lẽ nó không còn nhìn thấy Li nữa, mà lại nhìn thấy tôi. Hai bố con tôi nhìn thẳng vào nhau. Đó là lần đầu tiên sau mười sáu năm sinh thành ra nó, chúng tôi mới dám nhìn thẳng vào nhau. Con tôi vẫn không khóc, không có lấy có một màng nước mỏng nào trong mắt. Có lẽ nó biết trấn giữ không cho tràn ra, nó sợ che khuất mất hình bóng ba nó.
Tôi rất giận Li. Dù biết rằng đằng nào cũng phải báo tin cho con. Nhưng đáng ra phải để từ từ đã, phải chuẩn bị công tác tư tưởng cho nó đã. Với một đảng viên, cán bộ từng trải, trước một trắc trở thử thách nào thì tổ chức, đoàn thể cũng phải làm công tác tư tưởng. Huống chi, nó vẫn còn là trẻ con. Tôi trút sự bực dọc vào Li. Nhưng chị ta vẫn ngoan cố. Chị thắp một que hương cắm vào góc hầm rồi phân trần như thể cãi lý với tôi: "Anh đừng giận tôi. Đời tôi đã phải trả giá cho mọi sự chần chừ, che dấu. Sở dĩ con Linh nó ngầm oán tôi cũng chỉ vì điều ấy. Giá như tôi nói cho nó biết sự thật ngay từ ngày còn bé, thì có thể khác rồi. Trong lúc tôi cố giấu diếm để bảo toàn cho anh chị, thì chính các người lại lén lút nói ra, nói ra từ thuở con nó mới lên sáu tuổi. Chính các người đã âm thầm hại tôi..." Que hương chưa tàn, nhưng Li đã nằm sấp lên ván khóc. Tôi ngao ngán không còn lời lẽ nào để cãi lại. Tôi bỏ mặc chị ấy, chạy vội ra với con. Nhưng con tôi đã bỏ đi rồi.
Nó bỏ lên trên hầm trực chiến của trung đội nữ dân quân. Nó ở luôn tại đó. Cái chết của tôi là bước ngoặt quyết định đời nó. Chấm dứt tuổi thơ, chấm hết trang giấy học trò. Mười sáu tuổi trở thành nữ dân quân, mười bảy tuổi tình nguyện tham gia vào lực lượng chi viện cho các xã ở Cam Lộ. Đầu năm mười tám tuổi đã trở thành trung đội phó, rồi hai tháng sau lên trung đội trưởng, sáu tháng nữa lên xã đội phó chính cái xã của mẹ đẻ nó. Suýt nữa thành anh hùng nếu không có một chuyện động trời xẩy ra. Nhưng tất cả những chuyện đó sau này hãy kể.

[trachvandung]

Chương 13

Nói thì nhanh nhưng làm lại chậm. Một lời cấp trên chỉ thị chỉ mất vài giây, nhưng cả một guồng máy vận hành theo nó phải mất hàng tháng. Đó là chưa tính đến những trắc trở của thời chiến. Vì thế mà câu chuyện nằm chơi của Đọt ở Tân Kỳ còn phải kéo dài thêm đúng một chu kỳ ba tháng nữa. Tuy nhiên, ba tháng cuối cùng này có nhiều cái khác cả vật chất lẫn tinh thần. Ngay trước tết nguyên đán, Li đã đến thăm. Đọt mừng không sao kể xiết, mặc dù câu chuyện của họ cũng chẳng mặn mà gì lắm. Cái Đọt mừng hơn cả là những tin tức mà Li mang đến. Anh vô cùng cảm động khi biết chuyện con Linh đã bỏ học một mình lặn lội vào quê vì anh. Thật không thể ngờ nó lại có hiếu và cũng có gan đến như vậy. Anh cũng hết sức cảm động khi nghe nói cả bí thư khu uỷ Vĩnh Linh lẫn bí thư tỉnh uỷ Quảng Trị đều ra tay trong chuyện này. Tuy chưa có kết quả gì, nhưng như thế cũng đã ấm lòng lắm rồi. Anh đã vợi đi nhiều nỗi u phiền, uất ức trong lòng. Anh nhìn mọi cảnh vật đều thấy đẹp hơn. Nhìn những chiến sĩ coi giữ trạm thu dung cũng đỡ phần ác cảm. Và ngay cả với Li nữa, Đọt cũng thấy đỡ đi rất nhiều mặc cảm tủi hờn. Duy nhất chỉ có một điều làm anh vô cùng đau đớn, đó là cái chết của Khảm. Đọt nhờ cô Dung mua giúp một bó hương to, anh cắm cả bó lên một mô đất cao, cứ quay mặt về phương nam mà vái. Cả cái trạm thu dung, từ cán bộ đến đám quân đào ngũ đều trố mắt ra nhìn.
Cũng nhờ chuyến ra thăm của Li, với tư cách là một uỷ viên thường vụ khu uỷ dẫn đầu đàn cán bộ ra kiểm tra công tác ăn ở của nhân dân sơ tán, và câu chuyện trao đổi thế nào đó với trạm trưởng Việt, mà sau đó, Đọt được đối xử thân mật hơn nhiều. Có thêm chiếc chăn bông. Bữa ăn cũng tươi hơn. Đặc biệt là trong mấy ngày tết, Việt mời anh lên cùng ăn kẹo, nghe thơ Bác Hồ.... Đọt thầm cảm ơn Li. Chỉ cần chừng ấy thôi cũng đủ để Đọt tự thấy ấm lòng cả đời. Ông cha vẫn nói: một ngày nên nghĩa, quả không sai.
Rồi cái ngày chờ đợi cháy lòng ấy cuối cùng cũng đã đến. Đầu tháng tư năm 1968. Một chiếc xe con đít tròn lao từ ngoài đường đất vào giữa sân. Trên xe có hai người nhảy xuống. Đọt nhận ra ngay một người. Anh hét to: "Quyết! Quyết! Tao đây!". Quyết chạy ào lại. Họ ôm lấy nhau. Ôm khư khư như kẻ chết đuối vớ được cọc. Rồi cả hai cùng oà lên khóc. Chỉ một tí thôi, lại cười, cười khà khà, cười khạch khạch, mắt nhắm tít, mà nước mắt vẫn chảy ra.
Một người bận thường phục đi tới. Đọt xô Quyết ra để nhìn. Không biết ai. Nhưng Quyết đã nhanh nhẩu:
- Giới thiệu với anh, đây là đồng chí Ngải, bí thư huyện uỷ.
- Vậy, anh Sinh đâu?
- Anh Sinh... bị thương nặng, đã rời mặt trận lâu lắm rồi...
Đọt bước đến trước mặt người cán bộ tên là Ngải, đứng nghiêm:
- Báo cáo bí thư....
- Thôi được rồi, được rồi.... Bọn tôi thật sự có lỗi. Bây giờ hai đồng chí hàn huyên tâm sự nhé, tôi sẽ làm việc với trạm.
Người bí thư có tên là Ngải ấy quay lên nhà chỉ huy. Còn Đọt thì túm cổ áo Quyết lôi vào trong phòng. Anh hỏi nháo nhác, hỏi tới tấp lộn xộn đủ thứ chuyện. Quyết chưa trả lời xong câu này đã bị hỏi dồn câu khác. Nói tóm tắt lại như thế này. Sau mậu-thân, tình hình có căng thẳng hơn. Bom ném nhiều. Anh em thương vong nhiều. ở địa bàn các xã, cơ sở bị lộ diện trong cuộc đồng khởi nổi dậy nên bị tàn sát, tổn thất nặng. Cũng may sau đó, trên có chủ trương tăng cường một số lượng lớn dân quân ngoài Vĩnh Linh vào củng cố lại lực lượng du kích từng xã, nên phong trào vẫn không bị lắng xuống. Thuẫn đã được bầu bổ sung thường vụ, phụ trách công tác quân sự toàn huyện, anh ta đang nổi tiếng lắm, có khả năng sẽ lên phó bí thư. Sâm đã được đưa ra bắc đào tạo y sĩ. Chủ yếu là do cô ta đòi lấy chồng, nếu không giải quyết, cô ấy tuyên bố sẽ chửa hoang. Còn Quyết tự nói là lộn nghề rồi. Đang chỉ huy quân sự, tự nhiên bị lôi về làm uỷ viên thường vụ, phụ trách công tác tổ chức và xây dựng Đảng....
- Thôi được rồi.... Có vẻ Đọt không muốn nghe những chuyện đó - Cậu hãy kể cho mình nghe trường hợp hy sinh của anh Khảm!....
- Em không rõ. Lúc đó anh ấy đã chuyển về làm chủ nhiệm chính trị đoàn 31.
- Thế có biết mộ anh ấy chôn cất ở đâu chưa?
- Chưa!
- Vì sao không đi hỏi?
- Thì anh bảo, công việc của huyện uỷ bận như thế....
- Bận cái cứt. Các cậu chẳng thằng đếch nào sống cho có tình có nghĩa cả.....
Quyết nhăn nhó:
- Kìa anh.... Anh có biết trong một năm qua, anh em cơ quan mình hy sinh hết bao nhiêu không?
- Bao nhiêu là một chuyện. Quan trọng ở chỗ các cậu có nắm được chính xác các đồng chí ấy nằm ở đâu không? Hay thằng nào chỉ biết lo thân thằng đó?....
Quyết đã quá biết tính của Đọt nên không dám cãi. Cũng may vừa lúc đó, cả một đoàn người từ trên nhà chỉ huy đã kéo xuống. Đi đầu là Việt, rồi bí thư Ngải, rồi Dung, rồi cậu thượng sĩ từng bị mắng. Tất cả đều cười tươi. Chỉ có Dung, đôi mắt hơi hoe đỏ. Tiếng chào thân thiện, lời chúc mừng, câu đùa nghịch cứ lộn xộn lạo xạo, có cả lời xin lỗi, nửa thành tâm nửa khách khí, có gì sơ suất mong đồng chí đừng để bụng, chúng tôi chỉ làm theo bổn phận mà thôi. Đọt chẳng nghe rõ câu nào ra câu nào. Đầu anh ong ong, người cứ lâng lâng, thậm chí không biết mình mơ hay thật. Có người kéo anh ra xe, ai đó vày vò áo quần nhét vào gùi....
Đọt cứ cười cười như một thằng ngố. Cho đến khi chiếc xe réo máy, xịt khói, chồm ra đường, cái thung lũng kinh hoàng kia xa dần, mất hút vào trong dáng núi, anh mới thật sự tỉnh người. Thế rồi bỗng nhiên anh thấy buồn, buồn ghê gớm. Anh gục đầu lên hai gối, cố nén tiếng khóc. Có một vòng tay choàng lấy vai anh ghì chặt. Đọt biết đó là Quyết. Anh không nén được bật to lên tiếng nấc...
Chiếc xe không đưa anh vào lại chiến trường, mà đưa về đoàn an dưỡng của quân khu ở một vùng biển. ở đó hầu hết là cán bộ từ các chiến trường miền nam ra. Đọt được bố trí ở khu nhà cán bộ trung cấp. Chế độ ăn tiểu táo, có nghĩa là đặc biệt nhất. Có thể nói đời anh như từ địa ngục được hoán trả lên thiên đường. Dẫu có nằm mơ cũng chưa một lần mơ thấy!
Nhưng các đồng chí ơi! Giấc mơ dù đẹp đến mấy thì cũng chỉ là giấc mơ, vẫn không thể nào là sự thật. Và người ta không ai có thể sống mãi với sự mơ màng. Thiên đường ư, nơi đó có lẽ chỉ dành cho Chúa và các vị thánh. Còn đồng chí Đọt, trước hết phải là một thằng người, làm sao bắt được con người trần sống mãi với Chúa. Đọt đã sống cảnh thiên đường ấy chẵn chòi tám năm. Không sinh hoạt Đảng, không công tác, không được ai thử thách rèn luyện, không chân lấm tay bùn. Chỉ ăn, ngủ, tập thể dục, đọc báo, nghe đài, đánh bài "tiến lên", tắm biển và tán gẫu. Tám năm chẵn chòi, từ tháng tư năm một ngàn chín trăm sáu tám đến tháng tư năm bảy lăm, khi Miền nam hoàn toàn giải phóng được ba tháng, thì Đọt mới được trở về.
Tám năm, là cả một quãng thời gian dài lắm đấy chứ. Anh như một cánh buồm dập dình, êm ả trên một đại dương mênh mông. Cuộc đời Đọt lúc này không thể còn gọi là nửa chìm nửa nổi nữa, mà là nổi hoàn toàn, nổi bồng bềnh, tuyệt nhiên không còn dính một giọt nước, không sóng xô, không bão dập, thậm chí không có cả sự lắc lư, chồng chềnh. Đọt bắt đầu uống rượu nhiều. Anh thường mò ra mấy phiến đá sát ngoài mép biển, ngồi uống một mình và nhìn đại dương. Càng những năm sau, tửu lượng anh càng lớn. Không gió to, sóng cả, nên thèm có những cơn say, thèm cái ngả nghiêng, chao đảo... Những lúc như thế, anh bỗng nhớ đến thượng nguồn. Có đêm nhớ đến quay quắt. Nhớ những con khe nhỏ, nước chảy róc rách len lỏi qua từng kẽ đá, nhớ những vũng nước tụ, lờ đờ, nơi thường có bầy cá lá tre lăn tăn quẫy lượn. Nhớ mấy cái chỗ đá dựng thành vách, suối xối thẳng xuống làm thác, bọt trắng bắn tóc loe lên đẫm ướt cả một quãng dốc dài. Dù đi rừng giỏi dang đến mấy cũng rất dễ trượt chân, què cẳng ở những chỗ như thế. Lại nhớ những bến đò, bến lội trên mấy khúc sông. Bến đò thì sâu, nước cứ tần ngần như không muốn chảy. Bến lội thì nông, nước trong veo, đá cuội lổn nhổn dày đặc, rêu bám trơn như mỡ. Sơ sẩy một chút là trẹo mắt cá chân. Đọt cứ nhớ tẩn mẩn như thế, rồi lại tợp thêm vài ngụm rượu. Vông lên, anh khề khà nửa như hát, nửa như ngâm thơ. Hỡi ơi, những con suối thượng nguồn, chúng mày có xô đẩy nhau ra biển cả không, sao mà tao không thấy thác, không thấy ghềnh, không nghe được tiếng róc rách, xào xạc. Hỡi ôi, mấy cái bến đò xưa cũ ấy, sao chúng mày khôn ngoan kín đáo thế, sao chúng mày giỏi giữ thân, giữ phận thế, chúng mày cứ tưởng bở rằng người đời mãi mãi vẫn cứ phải lụy chuyến đò ngang sao? Ha ha, tao say lên là tao chưởi vung tí mẹt cho vui thế thôi. Chứ thực bụng tao rất thương chúng mày. Nói cho đúng hơn là thương hại chúng mày. Vì sao, hỡi những con suối trong trẻo ở thượng nguồn kia, hỡi những bến đò thầm kín nhẫn nhục xưa kia, vì chúng mày chính là kiếp trước của tao. Tao là định mệnh của chúng mày. Khôn ngoan mấy, giỏi dang mấy, hảo hán mấy cũng không thoát được đâu!
*

[trachvandung]

Có thật con người ta có cái gọi là định mệnh hay truyền kiếp không? Nếu không, thì sao trong quãng thời gian năm năm ấy, đứa con gái mười bảy tuổi của họ lại bắt đầu cái tuổi thành niên của mình bằng một đêm vượt sông giới tuyến đúng nơi bến đò Hói Cụ, để rồi sau đó lại đặt chân vào con suối Khe Ló, lại cũng dầm mình qua bến lội Quách Xá... Chao ôi, cứ như thế này thì e chuyện đời kể mãi, cứ lặp đi lặp lại hàng thế kỷ vẫn chưa ngừng.
Thôi, cho qua đi. Chỉ xin kể từ lúc Linh đã giữ chức vụ xã đội phó, và có tin đồn cô sắp sửa được bồi dưỡng để trở thành anh hùng của mặt trận Gio - Cam. Năm đó cô hai mươi tuổi. Quảng Trị vừa mới giải phóng, nhưng kẻ thù lại phản kích tái chiếm Thành Cổ. Năm 1972. Sự kiện 81 ngày đêm ở Thành Cổ là sự kiện động trời, cả trái đất này đều rung chuyển. Nhưng còn một chuyện khác, chỉ là chuyện rất riêng của một cô du kích thôi, thế mà cũng động trời, cũng lay chuyển cả vùng trời Cam Lộ, lay chuyển cả vị quan danh tiếng nhất huyện đã từng lừng lững như một tượng đài. Rất may chuyện này chỉ có người vùng này biết.
Hỡi những thể xác con người đang sống, chớ có vội vàng báng bổ vào hai chữ định mệnh. Hãy giải thích thử coi vì sao hai con người ấy lại gặp nhau, lại sống bên nhau, tỏ ra thích nhau và cùng lẫy lừng tiếng tăm như nhau.
Nói đến mấy từ lẫy lừng tiếng tăm thì cũng phải công bằng với lịch sử một chút. Cả một giai đoạn dài của cuộc chiến ở vùng này, có lẽ đã có hàng trăm người đáng được phong anh hùng, hàng ngàn người xứng danh là dũng sĩ. Còn những câu chuyện kể về các sự tích chiến đấu oanh liệt nơi đây thì hằng hà sa số, trập trùng như cây rừng, bát ngát như ca dao, không sao kể hết. Thật ra, sự tích về hai con người ấy chẳng phải kiệt xuất gì ghê gớm so với hằng hà sa số kia đâu. Nhưng vì cái danh tiếng của họ, oanh liệt thì đương nhiên rồi, lại còn pha chút màu sắc văn chương, lại có thêm chút kích thích như là võ hiệp, cho nên nó mới dễ để tiếng cho đời. Một đứa con gái, được mệnh danh là "nữ chúa rừng xanh" Một đứa là đàn ông, có biệt danh "gấu xám đường Chín". Và như thế, dù không muốn chút nào vẫn phải quay lộn trở về trước đó vài ba năm, xin người đời dừng sốt ruột.
Mấy cái danh hiệu đầy chất tài tử đó xuất phát từ đâu và có tự lúc nào, thì chính bản thân người được phong tặng cũng không sao xác định được. Khi Linh vào đến Khe Ló chỉ mới là du kích thường, thậm chí còn có phần lớ ngớ, khờ khạo nữa. Đương nhiên chẳng ai lại đi gọi cô lúc ấy là nữ chúa rừng xanh cả. Nhưng lúc ấy, danh hiệu "gấu xám" đã có. Linh nghe và chợt thấy ngờ ngợ, hình như cô đã nghe hai tiếng ấy vang lên ở đâu đó rồi. ở đâu và lúc nào nhỉ, Linh cố nghĩ mà không nhớ ra. Linh vội hỏi vài cô du kích trẻ cùng trạc tuổi, cả đám họ tròn mắt ra nhìn cô như muốn kêu lên rằng, trời ơi, ở cái vùng này mà không biết đến con người hùng ấy ư? Là thủ trưởng Thuẫn chứ còn ai nữa. Gặp vài chàng tân binh bộ đội chủ lực hỏi thử, họ cũng vung tay lên - Gấu xám kia kìa... Chính là danh tướng địa phương các đồng chí chứ còn ai khác! Thế là Linh để mắt và đột ngột nhìn ra, quả thật, một con người khác thường. Người ấy chỉ huy toàn bộ lực lượng quân sự địa phương, có thể nói là võ tướng. Nhưng cả dáng người, dáng mặt, cả giọng nói nữa lại như một quan văn. Thân thể cao, hơi mảnh, tóc vuốt mái, rẽ ngôi, cặp môi mỏng nhưng rất nét như môi con gái. Giọng nói khẽ, tuy hơi vấp một chút, nhưng vì rất ít khi nghe anh nói, chỉ thấy cười nhiều. Sao người ta không gọi anh là sóc, là nai có phải hợp hơn không? Cảm nghĩ đầu tiên của Linh về Thuẫn là như vậy.
Còn Thuẫn, với con mắt tinh đời, anh cũng mau chóng phát hiện ra người nữ du kích ngoài Vĩnh Linh mới được bổ sung vào, có đôi mắt thật đặc biệt. Đôi mắt đen óng ánh, cái nhìn sắc lạnh nhưng lại hút hồn. Đôi mắt này sao quen thế nhỉ, hình như anh đã gặp đâu đó rồi, hay ít ra nó cũng gợi cho anh nhớ về ai đó. Thuẫn cố nghĩ mãi mà vẫn không sao nghĩ ra. Như thế là cả hai người, từ những giây phút gặp gỡ đầu tiên đều đã toát ra cho nhau cái gì đó ngờ ngợ, cái gì đó để mỗi người cố nghĩ, cố nhớ, nhưng là cái gì thì chẳng nhớ ra, lại khiến họ cứ nghĩ và nhớ về nhau.
Lúc này, địa bàn thôn Quách Xá cũng như mấy xã thượng nguồn sông Hiếu về danh nghĩa là được giải phóng. Chính quyền các xã đã được thành lập. Xã nào cũng có du kích. ít nhất mỗi thôn có một tiểu đội. Linh ở trong tiểu đội thôn Tân Định. Tuy nhiên, bọn địch không dễ dàng nhả ra. Chúng phản kích liên tục. Có những trận càn đẫm máu kéo dài hai ngày hai đêm. Thế nên chính quyền cách mạng và kể cả lực lượng du kích nữa, không phải lúc nào cũng bám trụ được trong địa bàn. Lúc địch không về, họ căng băng rôn, cờ xí họp dân, vận động đào hầm hào chiến đấu, cố gắng sản xuất, tích luỹ lương thực. Uỷ ban nhân dân cách mạng không có trụ sở làm việc chính thức. Họ cũng không ngồi trong trụ sở hội đồng Ngụy vì sợ pháo kích. Lúc nào cần ra uy, họ mượn ngay nhà có con cái đang chạy theo bọn Ngụy trên quận. Tất nhiên nếu để bàn bạc những công việc bí mật thì hẹn gặp nhau chỗ khác. Còn khi địch càn về, tất cả triển khai chống càn. Nếu chống cự không nổi thì rút qua bên kia sông, lại kéo về căn cứ. Những lúc ấy, cán bộ xã, du kích thôn đều tụ về một khu vực, chịu sự chỉ huy chung của huyện. Đấy là thời gian để Thuẫn gần Linh.
Từ cuối năm 1969 đến năm 1970, Linh trực tiếp đánh tám trận. Trong đó có sáu cuộc chống càn ở thôn. Hai trận tham gia cùng bộ đội đánh bọn Mỹ đổ bộ lên các cao điểm 174 và đồi O Ngọong. Bản thân Linh giết được bốn lính Mỹ và mười một lính Ngụy, đạt hai danh hiệu dũng sĩ. Kể ra như vậy là quá tốt đối với một cô gái trẻ mười bảy, mười tám tuổi vừa mới rời ghế nhà trường. Biểu dương thì đúng rồi, nhưng cái thành tích như thế đâu đáng để gọi là "Nữ chúa rừng xanh"!. Thế mà, cái danh hiệu đó vẫn cứ đột ngột vang lên. Mãi sau này, Linh mới tìm hiểu được thì ra tên gọi đó xuất phát từ mồm của Thuẫn, lúc đầu cũng chỉ nói chơi cho vui thôi. ấy là vào một buổi chiều, Thuẫn nằm lắc lư trên võng, mắt khép lim dim, võng đưa nhè nhẹ, và thật kinh ngạc vô cùng anh ta lại còn khe khẽ hát nữa. Cả cái cơ quan sự huyện khi nghe tiếng hát phát ra từ trong cánh võng ấy thì đều trố mắt nhìn nhau, rồi lè lưỡi, rồi bịt miệng quay vội đi. Nhưng trong số đó lại có một cậu chạy tới. Cậu ấy tên là Phúng, tên như con gái, mặt mũi cũng như con gái, thân thể thì nhỏ nhắn, thon thon gần giống Thuẫn. Cậu ta là người trong An Hưng mới được kéo lên rừng. Mới lên mà được tiếng thông minh lanh lợi hơn chiến sĩ cũ. Có cái gì đó na ná như là truyền kiếp của Thuẫn! Có nên tin vào chuyện đó không? Thôi bỏ qua. Trở lại việc Thuẫn cất tiếng hát và Thuẫn chạy đến.
- Trời ơi, không ngờ thủ trưởng cũng hát hay ghê...
- Hay cái khỉ, nịnh vớ nịnh vẩn...
- Không phải cháu nịnh chú đâu. Mẹ cháu thường nói, nghe hát trên sân khấu không thích đâu, vì đó là diễn viên làm trò. Nghe thì phải nghe khi người hát đang có tâm trạng thực... Mà này, có phải thủ trưởng đang có tâm trạng không?
- Thằng này chỉ được cái bẻm mép. Buồn thì hát lảm nhảm cho vui chớ tâm trạng cóc khô gì....
- Thì đấy,cháu biết ngay là chú đang buồn mà. Cháu biết tỏng ra rồi...
Thuẫn nhổm đầu dậy:
- Mày biết cái gì?
- Là không phải cháu tự biết đâu. Mẹ cháu vẫn hay nói, khi nào người ta buồn, tức là...
- Này này... Tại sao lúc nào cậu cũng dẫn lời mẹ thế. Lời của cậu đâu?
Phúng cười toét miệng như kẻ biết lỗi:
- Thưa thủ trưởng, thì cháu xin nói lời của cháu đây. Cháu đoán, chú đang buồn vì nhớ...
- Nhớ? Nhớ ai?
- Người đó...
- Người đó là người nào?
- Là em có mái tóc mượt dài, có đôi mắt bồ câu...
Thuẫn bĩu môi:
- Ôi giào, tóc dài, mắt bồ câu, cả đống đấy sức mấy mà nhớ.
- Ấy không. Cháu nói là duy nhất kia... là - bất ngờ hắn rướn cổ lên hát, tiếng hát của hắn còn khổ sở hơn cả Thuẫn nữa - " Ngó bên tê Trường Sơn một dải, nghe bên ni sóng vỗ Cửa Tùng, Vĩnh Linh ơi trăm nhớ ngàn thương..."
Thuẫn ngồi vọt dậy, đảo mắt nhìn ra hai bên rồi quay lại nghiêm mặt:
- Này, tao cảnh cáo đấy. Đừng có đoán mò rồi nói tầm bậy tầm bạ, chết cả lũ đấy!
Phúng lùi lại, sợ hãi, tiếng nói trở nên bỗng trở thành lập bập "chùm ba"...
- Có chi mà chú ngại... mẹ cháu nói... Trai chưa vợ... gái chưa chồng...
- Không phải tao sợ cấp trên đâu. Tao là đứa đội trời, đạp đất ở đời, sợ gì ai - Tự nhiên giọng Thuẫn hạ thấp xuống - tao sợ chính o ấy, đừng để người ta giận...
Phúng "xì" một tiếng rõ dài:
- Sức mấy, được gần thủ trưởng, con gấu xám đường Chín thì mừng chết mẹ đi chứ, dám giận.
- Đừng đùa mày. Tướng mạo con nhỏ ấy không phải tay vừa đâu. Nữ chúa rừng xanh đấy.
Phúng há to miệng:
- Cái gì ạ? Nữ chúa rừng xanh! Kinh!
Như thế đấy. Thế là từ đó ở núi rừng này cùng xuất hiện, cũng tồn tại hai cái biệt danh vừa quái dị, vừa lãng mạn. Và hai con người ấy, một vô tâm, một cố tình, càng ngày càng xích lại gần nhau. Họ đã rất gần nhau, có khi gần sít sịt, thế mà tuyệt nhiên không hiểu chút gì về nhau. Là nói không hiểu cái cội nguồn sâu xa bên trong từng người, không nhận biết gốc gác về nhau. Họ chỉ biết vỏ bên ngoài là một thằng đàn ông thanh thoát đẹp mã, một đứa con gái sắc sảo, mãnh liệt ; Chỉ biết cái danh hảo của nhau, tự tôn sùng nhau và tôn vinh chính mình; Nếu có gì đó sâu hơn một chút, ấy là mấy từ đồng chí, đồng đội, cái loại từ dùng cho đại trà, số đông, cho cả một thời đại...
Cái sự thật họ cần biết về nhau thì cả hai đều không thể biết.
*
Làm sao bây giờ. Mỗi lần con gái tôi gần hắn, tôi đều hốt hoảng kêu toáng lên. Tôi nhảy chồm tới, chắn ngay trước mặt con. Nhưng nó vẫn bước qua tôi. Có ai đời con gái lại tự mình tìm đến con trai, cọc lại đi tìm trâu, con không học được câu ngạn ngữ ấy sao hả Linh. Nó vẫn đi, như một kẻ bị thôi miên, nó dấn thân theo thần tượng riêng của nó. Nó giống mẹ nó ngày xưa bỏ cả làng quê, bỏ cả tuổi thơ mà theo cha Cựu. Sao em truyền nòi lại cho con cái đận ấy mà không truyền gấp cái giá phải trả ở đận sau, sao những người làm cha làm mẹ như chúng ta lại quá chậm chạp, quá chần chừ như vậy!
Đó là một đêm có trăng. Trăng ở rừng mới ác độc làm sao, mới gian mãnh làm sao. Sáng không ra sáng, tối chẳng ra tối! Trong những vòm lá màu sáng lờ nhờ, lấp ló vài vệt xanh mét xẻ chéo xuống, chập chờn như ma trơi. Nước trên suối cũng trở nên quái lạ, đầy ảo giác. Chỗ tối thì đen sịt lại, chỗ sáng lại ngời loé lên, chấp chới tựa thuỷ ngân. Còn khuôn mặt người mà ngồi dưới trăng trong vòm lá rừng lại càng đáng sợ. Mắt xanh biếc như cú mèo. Da mặt, vệt thì thâm bầm, vệt thì trắng nhợt...
Sở dĩ tối đó con Linh mò đi là vì chiều hôm ấy, nó nhận được quyết định đè bạt tiểu đội trưởng. Không có quyết định bằng giấy mà lại bằng mồm. Chính mồm cậu xã đội trưởng nói ra, lại nói rằng, đây là ý kiến chỉ đạo của thủ trưởng phụ trách quân sự huyện. Linh vô cùng xúc động, còn tôi thì kêu thét lên: Con ơi, con lại sa vào con đường ham muốn quyền lực như các mẹ con ngày ấy rồi!
Giờ thì hai đứa đã ngồi bên nhau, đầu con Linh tựa vào vai Thuẫn, tay thằng Thuẫn choàng qua ghì chặt thân nó. Tôi điên tiết lao vào xô chúng ra, nhưng vô hiệu.
Ban đêm là thời gian của tôi. Nhưng sao tôi không hiển linh vào được đứa con gái tôi để nói cho nó hiểu! Tôi tự biết rồi. Đã bao giờ tôi nhận nó là con đâu. Đáng kiếp cho cái thân tôi. Đáng đời cho dòng họ thầy bói của tôi!
Cũng may là tôi vốn là người trầm tĩnh, thế nên sau vài phút rối loạn tôi đã kịp nghĩ ra một người. Đúng rồi, cả cái cơ quan huyện uỷ này chỉ còn duy nhất một người là có thể chia sẻ được những ý nghĩ của tôi.

[trachvandung]

Sáng hôm sau, Linh thức dậy muộn. Không hiểu vì sao lại như thế! Nó dậy được cũng là nhờ một cô du kích trong tiểu đội đến lay vào võng: "Tiểu đội trưởng! Dậy đi chứ, có người cần gặp đó!". Linh ngồi choàng dậy hớt hãi, tay dụi lấy dụi để vào mắt. Nó sợ người gặp lại là anh ấy.... Nhưng không phải. Đứng sừng sững trước võng nó là một người đàn bà, dáng thấp, mập, mặt to, mông bè và cặp vú đồ sộ đội cả vòm ngực. Đàn bà đâu mà trông dữ tướng thế này. Ý nghĩ đầu tiên của nó là như vậy. "Chào đồng chí tiểu đội trưởng!" Chị đàn bà to khoẻ cất tiếng ồm ồm. Nó hơi hoảng, rụt rè hỏi: - Chị là.... - Tôi là Sâm, y tá của huyện uỷ. - Ôi, nó vội kêu lên, em chỉ mê ngủ thôi, có đau ốm gì đâu! - Có đấy, chị ta nói với giọng cương quyết, cô có thể đi với tôi một lúc được không? Nó hỏi - Lên trạm xá hả chị? Chị ta trả lời - Không, ra ngoài suối kia, được không?
Nó chỉ hơi hoảng một tí ban đầu thế thôi, còn sau đó lại rất thoải mái, rất tự nhiên. Nó là con nhà nòi mà, có biết sợ ai đâu. Hai người đi rất thong thả xuống dốc rồi tới bờ suối. Sâm đi trước, xuôi theo dòng chảy con nước. Linh bám theo sau, hơi ngạc nhiên và tò mò một chút, nhưng nó rất vui, cái nguồn vui từ chiều qua, tối qua vẫn còn dư vị.
- Ngồi chỗ này, được không?
- Tất nhiên là được. Mà này, chị định khám bệnh cho em ở chỗ này à?
- Không....
- Thế thì.... chị gọi em ra đây làm gì?
- Để đánh ghen.
- Cái gì? Linh mở tròn mắt ra nhìn người đàn bà to béo kia rồi bật cười. Cô chỉ dám cười khẽ thôi vì sợ chị ta tự ái. Nhưng bất ngờ Sâm lại cười to hơn, cười ồ ồ như nước chảy. Cả hai cùng ngồi xuống bờ suối.
- Chị Sâm này, chị.... trông thế mà vui tính ghê.
- Không. Em nhầm đấy. Đàn ông mà còn sợ, không dám chạm mặt chị nữa là....
Linh lại mím môi kìm nén nụ cười:
- Thật thế ư chị, mà gã đàn ông nào lại nhút nhát thế?
- Kẻ đã yêu chị....
- Thế a? Có ở trong cơ quan mình không?
- Có.
- Này, chị có thể lộ bí mật cho em biết với được không!
- Được chứ. Chính là hắn đấy.
- Hắn? Hắn là ai?
- Thằng cha Thuẫn....
- Này... Linh ngửa hẳn người ra xa để nhìn cho rõ khuôn mặt của kẻ đang nói chuyện. Nhưng nét mặt Sâm không có một chút thay đổi nào. Chị với tay bẻ một ngọn lá ném xuống suối. Con nước lập tức ngoạm lấy, cuốn vội đi.
- Hỏi thiệt nghe. Chị đang yêu anh ấy à?
Sâm ngoảnh lại nhìn Linh ra vẻ thương hại:
- Nếu tao mà ưa hắn, dù chỉ một giây thôi, thì có lẽ hắn đã không hại mọi người đến mức ấy....
Linh nhăn nhíu hai hàng lông mày lại:
- Này, chị đang nói về ai thế? Chị dám gọi thủ trưởng Thuẫn như vậy à?
Sâm bật lên tiếng cười khô khóc:
- Thủ trưởng, kinh thật.... Em hiểu thủ trưởng yêu quý của em đến mức nào? Hay em chỉ mê hồn với mấy cái từ hổ vằn, gấu xám đó? Em cần biết rõ điều này. ở vùng đất này, cái biệt danh gấu xám đó đã có từ khi ông Thuẫn mới chỉ là thằng lính nghĩa quân của Ngụy chạy lên rừng. Mà vẻ vang chi cái tên ấy, đó là do ba thằng lính dân vệ, nghĩa quân nhát như thỏ đế tự kêu lên thế thôi, chứ đâu phải danh hiệu cao quý gì của cách mạng phong tặng đâu. Thế mà cũng cướp công của người ta. Cướp người yêu, cướp chức vụ, địa vị còn chưa thoả mãn, có cái nhãn mác tầm phào ấy mà cũng đoạt nốt. Đúng là cái thứ người....
Linh thật sự kinh ngạc. Không phải nó kinh ngạc vì những câu chuyện tày đình kia, những câu chuyện hoang đường không có gì thuyết phục nó tin được. Nó kinh ngạc bởi thái độ và lời nói của người đàn bà có dáng hình thô tháp đang ngồi bên cạnh. Hẳn chị ta đang chất chứa trong người một nỗi căm hận ghê gớm lắm. Vì lẽ gì mà chị ấy lại căm hận thủ trưởng Thuẫn như vậy. Cũng không khó đoán lắm. Theo tư duy của một học trò giỏi văn, giỏi cả toán nữa, Linh có thể khẳng định ngay rằng, đây là người đàn bà thất tình, hận tình. Thật tội nghiệp, chị ấy yêu mà không được đáp lại. Linh định buột mồm nói một câu nhưng lại không dám: - Chị ơi, tại chị không tự lượng sức mình. Nếu em mà là anh ấy, thì em cũng chịu thôi, làm sao mê chị được. Nghĩ vậy nên Linh định mỉm cười, nhưng cũng kịp kìm lại. Chả dại gì mà chọc tức chị ta lúc này, một người đàn bà đang bất hạnh.
Nhưng thật lạ, hình như người đàn bà đó lại đọc được ý nghĩ của nó. Chính Sâm lại mỉm cười đầy vẻ thương hại.
- Em đang suy nghĩ chị là con đàn bà đang ghen tuông căm hận chứ gì.... Tội nghiệp em. Thôi tuỳ, ngày mai chị đi khỏi đây rồi. Em muốn suy đoán về chị thế nào cũng được. Nhưng chị khuyên em, nên đi sâu tìm hiểu nhiều người. Còn về.... lão ấy.... em muốn yêu thì cứ việc, nhưng hãy nên từ từ, đừng quá vội. Em cứ từ từ một chút là tự mình nhận ra thôi....
Sâm chống gối đứng dậy. Linh cũng không muốn níu giữ. Nó hỏi một câu lấy lòng:
- Chị nói mai đi... là đi đâu thế?
- À, đi học, rồi lấy chồng....
Nói xong, Sâm cười một mình và nhún nhẩy bước đi. Nó nhìn theo, tự nghĩ, hình như người phụ nữ này không được bình thường....
Tuy nhiên, cuộc nói chuyện đường đột của người phụ nữ không quen biết ấy không phải hoàn toàn vô tác dụng. Tin thì Linh không tin, có thể nói là không tin chút nào. Nhưng vẫn có cái gì đó vương vướng trong lòng. Bạn đã khi nào mắc xương kim của loại cá suối chưa, loại xương nhỏ xíu, mảnh như một sợi tóc, nó vướng vào một chỗ nào đó trong cổ? Chẳng đau đớn gì, ăn cơm uống nước vẫn bình thường, mọi sự vẫn trôi chảy, nhưng mà cứ ngờ ngợ, cứ vương vướng, nuốt không mất, khạc không ra, nó cứ bắt ta phải thường xuyên nghĩ về nó.
*
Linh cũng vậy, mặc dù đã rất nhiều đêm cố xua cái câu chuyện ám ảnh ấy đi, nhưng nó vẫn bám vào đầu óc Linh, không thể không nghĩ về nó. Mà những ngày ấy Thuẫn lại rất hay tìm gặp, lúc lý do này, lúc lý do nọ. Này, đồng chí Linh, tình hình trong thôn thế nào? Tình hình vũ khí đạn dược thế nào? Cũng có lúc thẳng thừng, chẳng cần dấu diếm: Linh ơi, lên chỗ anh đi, có hai cậu trinh sát quê ngoài Vĩnh Linh vừa vào hỏi thăm nữ anh hùng đấy...
Thế là đi. Không lên thẳng chỗ anh mà cũng chẳng ghé về chỗ em. Họ thường ra suối. Rừng thì rộng, suối thì dài, không có lối mòn thì đạp lên lá khô, củi mục mà đi, mỗi lần gặp là một địa điểm khác nhau. Thuẫn nói chuyện chẳng ra chuyện, không đầu không đuôi, tiếng nói thì lập bập. Duy chỉ có bàn tay là thành thạo. Cánh tay vòng qua lưng, bàn tay lúc đầu áp vào cánh tay phía bên kia, sau một hồi thì áp vào mạn sườn, từ mạn sườn lấn dần lên phía ngực, từ trên ngực lại vô tình rơi dần xuống phía bụng... Mấy hôm trước khi có cuộc nói chuyện của Sâm, thì mỗi lần bàn tay ấy di chuyển người Linh cứ nóng rần rần, đầu Linh cứ tê dại đi, hai tay Linh như bị co quắp lại. Khi bàn tay Thuẫn lách khỏi lớp vải áo, chạm vào da, cả người Linh như bị điện giật, tay Linh vội chụp lấy tay Thuẫn bấu bấu để gỡ ra. Nhưng mà yếu ớt quá, luống cuống quá, chẳng có chút sinh lực nào trước cái bàn tay đàn ông đầy sức mạnh và quyền lực kia. Cho nên, nó đã vào được cái nơi cần vào, nó chạm đúng cái chỗ xung yếu nhất. Hai tai Linh điếc đặc lại. Mặt nóng rốp lên như mặt bàn ủi. Cả tấm thân con gái cường tráng tự nhiên nhũn mềm lại. Lần đầu tiên thì như thế, đến lần thứ hai thì đơn giản hơn nhiều. Bàn tay đàn ông không cần thăm dò thử phản ứng nữa, còn Linh thì đã biết trước chuyện gì sắp xảy ra. Người nó vẫn nóng lên, nhưng vừa phải thôi, đầu óc cũng có lâng lâng nhưng không điếc đặc nữa.... Đó là nói chuyện những lần gặp trước. Còn sau khi có cái "xương cá" mảnh như sợi tóc vướng vào rồi, họ vẫn gặp nhau, mọi tình tiết vẫn diễn ra theo kiểu ấy, nhưng cảm xúc của Linh thì không hoàn toàn như trước nữa. Nó là đứa con gái con nhà nòi, nòi của sự khát khao ham muốn vô bờ bến, nòi của cả sự tỉnh táo, tinh ranh của loại đàn bà lý trí mạnh hơn bản năng. Con nhà nòi nhưng giỏi giang hơn, khôn ngoan hơn nòi của nó. Vì nó là một con số cộng, cả mẹ Lương lẫn mẹ Li, cả ba Khảm lẫn bố Đọt. Nó lại sinh ra vào một thời đại sau bố mẹ nó, cả một lớp người đại trà đều khôn lõi hơn cha ông của họ chứ chẳng phải riêng gì trường hợp cá nhân nó....
Thế cho nên bắt đầu từ dạo đó, đối với Thuẫn, con Linh sống hai mặt. Cái mặt đam mê vẫn nặng hơn. Nó vẫn không đủ sức chối từ sự quyến rũ. Nó vẫn dấn thân vào các cuộc hẹn hò, vẫn đành khoanh tay chịu trói trong vòng tay xiết chặt như gọng kìm của gã đàn ông và cứ nhắm mắt mặc kệ cho cái bàn tay quyền lực kia chọc vào bóp bóp phía trên, moi moi phía dưới. Lần sau bao giờ cũng tệ hại hơn lần trước, mà lần trước đã chịu rồi thì lần sau làm sao cưỡng lại được. Đã đến mức nó bị vật ngửa ra trên lá bổi, cả cái thân cao lớn và già dặn của con "gấu xám" nằm đè lên, rồi trườn lên tụt xuống theo cái động tác vợ chồng mặc dù chưa thể cởi được áo quần nó ra.....
Nó cương quyết không cho cởi áo quần, nghĩa là nó không cho sự đam mê kia đạt tới đích. Đó chính là bản lĩnh ghê gớm của con trẻ, hơn xa mẹ nó ngày xưa. Đó cũng chính là mặt thứ hai của mối quan hệ mà Linh đang phải đối phó với "gấu xám". Nó vẫn còn tỉnh táo. Tỉnh táo khi gần Thuẫn và càng tỉnh hơn khi xa, khi không chịu áp lực của sự đam mê.
Là những lúc, Linh chỉ một mình, nó tập trung suy nghĩ, nghĩ mãi về những lời nói của người đàn bà không bình thường ấy. "Chị khuyên em nên đi tìm hiểu nhiều người... Còn về lão ấy... em muốn yêu thì cứ việc, nhưng hãy nên từ từ, đừng quá vội. Em cứ từ từ một chút là tự mình nhận ra thôi..."
Thế là, Linh bắt đầu vào một cuộc tìm hiểu. Từ ngày vào chiến trường, nó cũng như các cô du kích trẻ khác chỉ có một háo hức duy nhất là đánh giặc. Cả một thế hệ lúc bấy giờ là thế. Sau này, là nói hàng chục hoặc vài chục năm sau, có một thế hệ trẻ khác, họ đọc văn đọc thơ lớp trước nói về cái háo hức ra trận thuở ấy thì kêu lên oai oái, rằng chỉ bịa, làm đếch gì có cái thứ háo hức quái đản ấy. Người ta phải dằn vật lắm, trăn trở riêng tư lắm mới phải đạo chứ... Thì thôi, miệng lưỡi thế sự ai mà đo lường hết được. Cái lớp người như Linh lúc đó, bỏ hết sách hết vở, bỏ hết hoài bão học đường để lao vào chiến trường, náo nức đánh giặc, là một sự thật. Sự thật sao thì nói vậy, còn dại khôn thế nào đời sau cứ phán.
Quay trở lại chuyện Linh, đang nói rằng từ khi được vào mặt trận, chỉ có một háo hức duy nhất là lập công, chứ nó đâu có tính đến chuyện phải âm thầm dò tìm một cái mạch nguồn đầy bí hiểm như thế. Mà việc quái gì nó phải làm chuyện đó, tự nó cũng không giải thích được. Nhưng Linh vẫn không dứt ra khỏi một quyết tâm, lại là một kiểu đam mê khác, phải dò tìm, giải đáp cho ra những ẩn số. Chính loại đam mê này đã tạo nên một bản lĩnh khác của con người Linh, để sau này, con người ấy trở nên đáng gờm trên một mặt trận khác: Thương trường!
Hình như dần dần Thuẫn cũng cảm thấy được có cái gì đó khang khác ở người tình. Dứt ra thì cô ấy không muốn, nhưng gần hơn thì lại lãng tránh. Là có nghĩa thế nào? Đáng ra Thuẫn phải tỉnh táo hơn, sâu sắc hơn, chịu khó tìm hiểu hơn. Nhưng vì anh ta ngạo mạn, tự cho mình quá thông minh, tự khẳng định rằng, mọi tính toán của đàn bà không qua nổi kẻ tay của mình. Thế nên Thuẫn vội vàng kết luận, chẳng qua cô ấy cũng là loại con gái biết nhử mồi, được voi đòi tiên, lòng tham đàn bà là không đáy. Được rồi, anh ta nghĩ, muốn mồi cho mồi, để xem cá mắc câu hay câu mắc cá. Lập tức sau một thời gian ngắn, Thuẫn lại máy với xã đội trưởng đề bạt Linh làm trung đội phó. Quả thật, ngay buổi sáng nhận quyết định, chiều tối hôm đó, Linh đã mò đến.
- Em cảm ơn anh!
- Ơ hay, cảm ơn gì tôi, đó là quyết định của xã cô đấy chứ.
Linh khẽ nguýt một cái. Thuẫn làm bộ mặt căng:
- Thôi, cô về đi, không thì lại bảo tôi đòi hối lộ.
Linh vênh chiếc cằm lên:
- Nhớ nhé, đuổi thì về, sau đừng có cáu...
Nói rồi, rảo chân bước đi luôn. Đi ra gần bờ suối thì có một tiếng "này" phía sau. Linh không ngoái lại, nhưng dừng bước. Đã nghe hơi thở nóng ran sau gáy. Linh cúi đầu bước đi. Tiếng thở phì phì vẫn bám sát đằng sau.
Họ lại ra một đoạn suối khác, một vị trí khác, nhưng mọi sự thì lại diễn ra như cũ, không có gì khác. Bắt đầu là ôm sít nhau, hôn chùn chụt lên môi, cắn vào lưỡi, tay trái ghì lưng, tay phải luồn vào áo, rồi luồn xuống quần, rồi vật ngửa nhau ra, lại cày lên như con trăn trườn trên thân gỗ. Nhưng vẫn không có cách gì cởi cúc quần của Linh ra được....
Sau cái giây phút cuồng loạn đó, tình thế lại trở về như cũ. Thuẫn lại cảm nhận thấy sự lãng tránh của Linh. Hắn điên tiết chưởi thầm: đù mạ đàn bà, chẳng lẽ mỗi cú ôm lại phải đổi một chức vụ?
Chưởi thì cứ chưởi, nhưng hắn không thể chịu thua. Chỉ hai tháng sau khi được bổ nhiệm trung đội phó, Linh lại nhận được quyết định đề bạt Trung đội trưởng. Trung đội của nó phụ trách cả ba địa bàn An Hương, Tân Định và Quách Xá. Linh đã về sát vòng tay mẹ nó rồi mà không hề biết.
*

[trachvandung]

Không phải nó cố tình chập chờn để mà vụ lợi. Con Linh không đến nỗi xấu xa đến mức đó. Sự thực là, đã rất nhiều tháng trôi qua, nó không tìm ra được một manh mối nào. Cả cơ quan này, đã trải qua quá nhiều thời kỳ xáo trộn. Lớp người cũ như cách kể của Sâm hầu như không còn, mà nếu còn thì ở trên lớp lãnh đạo, Linh không sao mò lên được. Cũng có lúc nó định liều lao thẳng lên như kiểu dạo trước ở ngoài Vĩnh Linh lao lên tìm bác bí thư khu uỷ. Nhưng dạo đó khác. Nó là học sinh, thơ ngây, trong sáng, ai cũng xoa đầu, cũng cười trừ cho qua. Giờ thì nó đã ở trong một đội ngũ, trong tổ chức, phải chịu khép mình vào cái trật tự trên dưới. Mà nó cũng không còn là lính trơn để có thể liều mình. Nó đã có quyền. Quyền đối với lớp dưới thì phải chịu cái quyền của lớp trên. Cái cực lòng của nó chính là chỗ đó.
Không ai cho nó biết rõ được một điều gì, nhưng không phải hoàn toàn vô ích. Qua dò la nhiều người, ít nhất Linh cũng cảm nhận được một cái gì đó. Hình như không phải ai cũng bái phục, tôn thờ con người ấy. Thậm chí ở vài kẻ còn có cử chỉ khinh thường nữa. Chỉ bực nhất là không ai chịu nói thẳng ra, chỉ úp mở, bóng gió, đôi khi ngược lại, lời lẽ thì ca ngợi trên mây, nhưng nghe kỹ, nhìn kỹ, biết rằng người ta đang giễu cợt. Linh là đứa con gái cực kỳ thông minh và nhạy cảm nên nó có thể nhận ra. Và nó tự nổi cáu trong lòng. Tại sao người ta cứ sống giả dối thế? Tại sao không nói toạc móng heo ra. Nó thông minh nhưng còn quá thiếu kinh nghiệm sống. Nó không bận tâm đến điều này, cả cơ quan huyện uỷ lúc ấy đang lao xao một tin đồn, Thuẫn sắp lên làm phó bí thư huyện uỷ.
Việc gì đến thì rồi sẽ phải đến. Khoảng năm tháng kể từ khi Linh được bổ nhiệm chức vụ trung đội trưởng du kích phụ trách ba thôn, vào một buổi sáng, nó được chỉ thị lên gặp Ban tổ chức huyện uỷ. Linh hơi hoảng. Nó không hiểu cái ban gọi là tổ chức huyện uỷ đấy là ban làm công việc gì, mà tại sao lại gọi riêng nó. Hay là... chỉ vì chuyện quan hệ nam nữ nọ kia? Nhưng ông xã đội trưởng đã vỗ vai Linh mà cười nịnh:
- O trúng rồi!
- Trúng thế nào hả chú?
- Là lên cao.
- Làm sao lại thế được, cháu có biết gì đâu?
Xã đội trưởng khua tay:
- Tổ chức huyện uỷ mà gọi lên, tức là thuộc diện cán bộ nguồn, là hàng ngũ cốt cán của huyện. Này, có gì phải nhớ khao anh em, đừng có vội ngước mặt làm ngơ đối với tụi này đấy nhé!
Ông cười khì khì rồi bỏ đi. Linh cuống cuồng đạp qua suối, theo con đường giao liên đi như chạy về khu huyện uỷ.
Tiếp nó là một người đàn ông tóc cắt cao, mặt hơi gầy. Trông xa thì có vẻ già, nhìn gần thì chưa phải già lắm. Linh lúng túng không biết nên gọi anh hay chú.
- Thưa.... đồng chí....
- À, o là Linh phải không?
- Dạ.... Thưa chú....
- Mình là Quyết.
- Dạ, thưa anh.... à, thưa đồng chí, không biết em được gọi lên vì chuyện gì ạ?
- O làm sao thế?
Linh chợt phì cười, ngượng ngập:
- Tại vì... em hơi lo lo....
- Sao lại lo...
- Dạ, tại vì em... không biết có khuyết điểm gì nghiêm trọng không?
Quyết mở to mắt ra, rồi lại mỉm cười rất hiền hậu:
- Thì ra sợ khuyết điểm hả?
- Dạ...
- Khuyết điểm thì ai mà chẳng có. Nhưng o ưu điểm nhiều hơn. Tôi còn nghe nói, người ta còn phong cho o là nữ quái gì đó nữa phải không?
Linh cuống lên:
- Tầm bậy, tầm bạ cho vui thôi mà, chú, đừng có tin họ...
Quyết lại cười:
- Ừ, thì cũng nói cho vui thôi. Nhưng mà, nhân đây tôi cũng xin khuyên thật nhé. Muốn tiến bộ, nên tránh xa mấy cái danh hiệu tào lao ấy đi.
- Dạ vâng...
- Huyện uỷ nghe phản ảnh về đồng chí, thấy rằng, đồng chí rất có triển vọng. Cũng đã có ý kiến đề xuất nên quan tâm bồi dưỡng, đào tạo lớp cán bộ trẻ như đồng chí. Vì vậy hôm nay, ban tổ chức trực tiếp mời đồng chí lên để nắm thêm một số thông tin về lịch sử. Sẵn sàng giúp đỡ anh em bọn tôi chứ?
- Dạ, tất nhiên rồi ạ.
Quyết từ từ mở cuốn sổ ghi chép, anh nói rất từ tốn:
- Bọn tôi biết các đồng chí là dân quân đất thép Vĩnh Linh tăng cường vào đây. Đáng ra, tổ chức phải nắm hồ sơ lý lịch từ đầu mới phải. Nhưng mà điều kiện chiến đấu gấp gáp quá, lại cũng tin tưởng tuyệt đối vào công tác tổ chức ở ngoài đó... Thành thử, trong tay bọn tôi chẳng có chút thông tin gì về số du kích mới vào cả. Chiến trường nó lộn xộn thế đấy. Bây giờ cũng chưa thể nắm hết được, chủ yếu tập trung vào số cán bộ cốt cán có khả năng tạo nguồn cho huyện thôi. Nào, đồng chí cho tôi hỏi mấy cái nhé. O tên Linh, nhưng họ gì hè?
- Dạ, Phạm Thị Linh ạ.
- Quê quán, nghĩa là nơi sinh ấy.
- Dạ, Vĩnh Thuỷ, à, hình như, mà thôi, Vĩnh Thuỷ cũng được....
Quyết ngước mặt lên:
- Làm sao lại thế?
- Dạ, thì cũng là hoàn cảnh chiến tranh mà, chú....
Quyết mỉm cười, khẽ lắc đầu:
- Cũng đáo để đấy. Ngày, tháng, năm sinh...
- Dạ, cháu chỉ nhớ năm thôi. Một chín năm hai.
- Bố?
- Phạm... Linh chợt ngậm miệng. Cần phải khai thế nào đây? Bố Đọt liệu có ổn không? Có gì ảnh hưởng không? Mà, thực ra mình đâu phải con bố Đọt. Nhưng nếu khai thật chuyện gia đình thì liệu ba mẹ có bị mang tiếng là ngoại tình hay hủ hoá không?
- Này, Phạm gì?
Linh cắn cắn vành môi. Đúng là mình lẩn thẩn mất rồi. Ba đã mất sợ quái gì kỷ luật. Mẹ thì đã bỏ con mà đi biệt tăm mất tích, còn đâu nữa mà ảnh hưởng. Mấy lại, có ảnh hưởng thì phải chịu lấy chứ, ai chịu thay cho các ông các bà ấy được.
- Sao, o không nhớ nổi tên bố à?
- Dạ không phải. Tên thì nhớ, nhưng họ thì....
- Sao lạ thế?
- Dạ dạ... tên ba em là Khảm, còn họ...
Quyết chợt ngồi thẳng dậy:
- Này, em vừa bảo tên bố là gì?
- Là Khảm ạ.
- Còn mẹ?
- Là Lương ạ!... Nhưng còn họ thì...Thật ra....
- Khoan đã, khoan đã....
Quyết đứng bật dậy, không hiểu sao lại bước ra phía ngoài lán, nhìn quanh quất như thể sợ ai nghe thấy, rồi anh bước vào, ghé sát vào tai Linh, thì thào:
- Này, tại sao mang họ Phạm?
Người Linh cũng bắt đầu run:
- Thưa chú... chuyện này nó hơi... đúng là hơi rắc rối... chẳng qua cũng vì hoàn cảnh chiến tranh...
- Chà, nói nhanh lên có được không? Có phải bố nuôi là Phạm Đọt, mẹ là Li không?
Linh nhổm cả người dậy:
- Chú... chú biết bố mẹ cháu à?
Quyết đột ngột ôm ghì lấy đầu tóc Linh, nước mắt ứa ra.
- Ba cháu hy sinh rồi, cháu biết không.
- Cháu có biết ạ.
- Còn bố Đọt cháu đã được giải oan rồi, biết chưa?
Linh xô Quyết ra, mặt rạng rỡ lên:
- Thật thế hả chú.
- Thật. Chính chú ra đón từ năm trước kia. Mà nghe nói, cháu có công đầu phải không?...
Thế là một không khí khác hẳn. Không còn cấp trên cấp dưới, không còn tổ chức với cá nhân. Quyết cũng chẳng ghi chép gì nữa, anh kẹp cuốn sổ lại nhét vào xắc cốt. Anh chụp lấy tóc Linh xô ra xa, ngắm nghía. Linh cũng không còn chút e dè, ngượng nghịu nào. Nó cứ líu ríu như được trở về nhà, có khi còn hơn ở nhà nữa. ở nhà với mẹ Li, có bao giờ Linh được thoải mái thế đâu.
Quả là trời có mắt. Những gì mà con tôi nhọc nhằn tìm kiếm bấy lâu, giờ đây nó đã được giải đáp tường tận. Bằng trực giác của mình, nó tin tưởng tuyệt đối vào con người của Quyết. Dĩ nhiên, anh là con người của tổ chức, anh không nói một lời nhận xét đánh giá gì đối với Thuẫn, anh chỉ kể lại cảnh ngộ của tôi, của Đọt, của Sâm, anh kể một cách trung thực như lịch sử đã xẩy ra, không quy kết cho một ai hết. Nhưng con Linh thì đã tự hiểu. Nó có thể lý giải được tất cả mọi điều. Nó có trí óc và trái tim của một thế hệ sinh sau, khôn ngoan hơn nhiều so với lớp chúng tôi.
Nhưng nó vẫn choáng váng. Có lúc nó không sao tin nổi. Rồi nó tự tủi hổ cho bản thân nó. Nhưng nó ghê gớm hơn chúng tôi, hơn cả Quyết nữa, là không biểu hiện ra một thái độ gì rõ rệt cả. Nó ngồi câm lặng hồi lâu, rồi hỏi:
- Thế nghĩa là mẹ cháu vẫn còn ở Quách Xá?
- Đúng thế. Cháu có ý định gặp không?
- Phải gặp chứ. Nó nói dứt khoát vậy và đứng lên:
- Cảm ơn chú Quyết nhiều, chú có hỏi gì nữa không, cháu xin về đây.
Quyết cũng vội đứng lên:
- Chú muốn cháu ở lại chơi ăn cơm với chú. Cơm thịt hộp.
- Cảm ơn chú. Chắc chắn cháu sẽ lên thăm chú luôn.
Nói rồi nó quay người đi, không hề ngoảnh đầu lại
*
Cảm ơn các đồng chí, cảm ơn các bạn hữu thân thiết nhất của tôi như Quyết, như Sâm. Các bạn đã vì tôi mà làm được một việc vô cùng ý nghĩa là kéo được đứa con tôi ra khỏi một cảm bẫy, kịp không cho nó phạm phải sai lầm. Nhưng các bạn đã không làm được việc tiếp theo là kéo nó không cho phạm cái sai lầm ác nghiệt khác, đấy là sự trả thù. Dĩ nhiên cũng không thể nào trách các ban được. Dẫu là con mình thì cũng không cha mẹ nào đủ sức níu kéo nó cả đời. tự nó phải chịu trách nhiệm lấy mọi suy nghĩ và hành động của nó. Hơn nữa, như cha ông vẫn nói, cây muốn lặng mà gió chẳng dừng. Giá như bản thân Thuẫn tự biết dừng lại thì có lẽ sự việc bẽ bàng ấy đã chẳng xẩy ra.
Sau buổi gặp ban tổ chức huyện uỷ chưa tới một tháng, Linh nhận được quyết định đề bạt làm xã đội phó. Mười sáu tuổi vào dân quân, mười tám tuổi chi viện cho chiến trường, láng quáng mấy tháng đã làm tiểu đội trưởng, mười tám tuổi lên trung đội phó, hai tháng sau lên trung đội trưởng, rồi mới thêm có sáu tháng đã lên xã đội phó. Có ai trên đời này thăng tiến vùn vụt như con tôi không? Tôi không thấy mừng chút nào mà lại thấy lo. "Phúc hoạ chi sở phục", sách xưa nói rồi. Tôi muốn kêu to lên: Hãy dừng lại đã! Nhưng tiếng gào của tôi chẳng vang vọng được ở chốn dương gian.
Nhận được quyết định đề bạt, Linh không đến gặp Thuẫn như mọi khi. Nó lập tức xuống địa bàn. Nơi đầu tiên nó đến là căn nhà của Lương.
Có phải là linh tính mách bảo không? Lương ngồi sẵn ngay ở căn giữa ngôi nhà, ngồi nghiêm chỉnh, mặt ngoảnh ra sân, dáng vẻ chờ đợi. Nhà lợp tôn, một gian hai chái! Phía chái đằng đông có một hầm tránh pháo. ở trong này không phải chịu đựng chiến tranh huỷ diệt nên tất cả vẫn nằm ngủ trong nhà, nền nhà không bị đào bới, khoét sâu thành loại hầm lộ thiên hoặc hầm chữ A như ngoài Vĩnh Linh. Nhưng từ khi thôn xóm được giải phóng, chính quyền và du kích bám trụ thường xuyên thì đạn pháo, đạn cối cũng thường xuyên dội về. Bởi vậy nhà nào cũng có hầm tránh đạn.
Xã đội phó Linh đi vào sân, bám sát sau lưng là một cô du kích thấp lùn, vai khoác khẩu AR15, thắt lưng lủng lẳng mấy trái lựu đạn. Nhìn cung cách ấy, người bình thường nhất cũng có thể đoán được, người đi trước là bà chỉ huy, kẻ bám sát phía sau là chiến sĩ liên lạc. Còn người ngồi ngay ngắn ở chiếc ghế bên cạnh cái bàn gỗ đặt ngay chính giữa căn nhà, có ai đoán được là loại người thế nào không? Một bà già, hay ít ra cũng là một phụ nữ luống tuổi. Tóc chưa có sợi bạc. Nhưng hai hố mắt thâm bầm, nhiều vết nhăn hằn lên khi Lương cố nhíu mày lại để quan sát những kẻ vừa đến ngoài sân. Linh đã bước lên thềm nhà và dừng lại. Thật khó có thể hình dung đây là người đàn bà đã một thời sắc sảo, đoan trang mẫu mực nổi tiếng vùng Cam Lộ, một cán bộ địch hậu thông minh, sôi nổi xông xáo khắp các mảnh làng từ Vĩnh Hoà lên Vĩnh Chấp, Vĩnh Lâm... Càng khó tin nổi, đây lại là một đội trưởng đội cải cách ruộng đất, nghiêm nghị, lạnh lùng đến ghê sợ trong những cuộc truy tìm bọn phản động hay đấu tố vạch mặt lũ địa chủ ác bá của nông thôn Vĩnh Linh... Bà ấy đấy ư, tấm thân đã gầy đi, lại có vẻ còn khô héo nữa. Đôi mắt u sầu, có nét gì đó của sự trầm cảm, bơ phờ. Hai bên đã nhìn rõ nhau, đã đủ một thời gian cần thiết để nhận định, phán đoán về nhau. Nhưng cả hai không ai chịu lên tiếng trước.
Người cất tiếng trước lại là cô du kích thấp lùn đi phía sau:
- Chào bác Lương. Xin giới thiệu, đây là đồng chí xã đội phó...
Lương khẽ lay động mép môi, gần như một nét cười đáp lễ. Linh khẽ quay người nói nhỏ câu gì đó với cô liên lạc. Cô ta gật mạnh đầu rồi quay gót chạy ra ngoài ngõ.
Còn lại hai người. Thật bất ngờ và kinh ngạc, Lương lại mỉm cười, lên tiếng trước.
- Con ngồi đi... Sao lại nhìn mẹ dữ tợn thế?
Linh trố tròn cả hai mắt ra. Nó không còn bình tĩnh để cố giữ cái vẻ cao ngạo giả vờ của nó được nữa. Giọng nó ríu lại:
- Tại sao mẹ biết con?
- Ba con nói...
- Cái gì? Ba nào?
- Ba Khảm con chứ ba nào. Đêm qua ba về báo mộng cho mẹ biết. Con xem, sáng nay mẹ sẵn sàng tư thế chờ con đấy thôi...
Nó không chịu được, hình như bao nhiêu uất ức, bực bỏ chỉ chờ có vậy là bung ra.
- Thôi, bà đừng có làm trò với tôi nữa. Bà độc ác, tệ bạc với tôi như thế chưa đủ sao?
Lương vẫn ngồi tĩnh tại, tuyệt nhiên không một chút kích động:
- Tôi ác với cô ư?
- Còn không à! Có một người mẹ nào đành đoạn bỏ con như mẹ không?
- Tôi bỏ cô hay cô bỏ tôi? Thử nhớ lại đi, có phải từ khi cô còn thơ bé, tôi đã tìm cô, nói cho cô biết mọi sự thật, rồi thuyết phục cô theo tôi, thậm chí gần như van xin cô nữa. Nhưng lúc đó, cô chỉ tin mẹ Li thôi. Cô không chịu theo tôi, quyết chí theo chủ nghĩa xã hội. Thì đấy, cô cứ ở lại, tôi chịu thua, có ép cô đâu...

[trachvandung]

Cái giọng lưỡi như thế, nghe có điên không chứ. Linh hét to lên:
- Bà căm thù chủ nghĩa xã hội lắm à?
- Đâu có...
- Tại sao lại phản bội.
- Phản bội ai?
- Còn nguỵ biện à? Bỏ cách mạng, vượt tuyến, không phản bội là gì?
- Nói hay nhỉ, có học hành có khác. Nhưng mà này, ba con quê ở Giang Phao mà cũng vô đây, có phản bội không? Con ở ngoài đó, cũng vượt tuyến vô đây đó thôi. Còn mẹ, mẹ về quê của mình, thế là chung thuỷ chứ sao gọi là phản bội...
Người ta kể về người đàn bà đáo để từ ngày còn trẻ. Quả thật lời đồn không ngoa. Linh điên tiết lắm, nhưng chẳng làm gì được. Chẳng lẽ vô cớ mà nhảy vào trói cổ mẹ giải ra trụ sở. Nó thở hắt một tiếng rồi quay gót ra sân. Mẹ nó vẫn ngồi bất dộng ở ghế, nhưng cất giọng to hơn.
- Lư hương ba mày tao đặt trên bàn thờ, không vào mà thắp một nén hương sao?
Nó quay ngoắt lại:
- Mẹ dám... đặt ba ở đây à?
- Nếu không thì đặt ở đâu? Mày thấy chỗ nào hơn thì cứ mang đi....
Linh đứng đực người. Quả thật mẹ có lý. Không thờ ba ở đây thì biết đặt chỗ nào... Nhưng mà, tại sao cái gì bà ấy cũng có lý, cái gì bà ấy cũng tỏ ra lấn lướt mình? Nó cắn răng nuốt khô một cái trong cổ họng rồi đi vào bàn thờ. Linh thắp hương cắm lên, nhưng không chấp tay vái, cũng không cầu nguyện gì hết. Nó lùi lũi bước ra.
- Nghe nói bố Đọt con được giải oan rồi phải không, hiện ở đâu?
Nó dừng lại, mặt nghệt ra:
- Cái gì mẹ cũng biết à?
Mẹ nó lại mỉm cười, rồi thở dài buồn bã.
- Không phải cái gì cũng biết, mà là cái gì của cách mạng, của đằng mình, cái gì liên quan đến con, mẹ đều biết.
Linh sững người, hai chân như bị chôn chặt. Mẹ nó đã quay trở lại bàn thờ, đốt thêm nột que nhang nữa. Còn nó, đứng như trời trồng, và không hiểu sao, hai khoé mắt lại ứa tràn nước.
*
Từ khi được đề bạt lên xã đội phó, rõ ràng Linh ít gặp Thuẫn hơn. Lý do cũng thật đơn giản, đã là xã đội thì phải về xã, về bám kỹ địa bàn. Nếu không được triệu tập lên họp hành, hoặc có công việc gì đó thực sự cần thiết thì Linh cương quyết không lên cứ. Giai đoạn này, cả mặt trận sôi động chuẩn bị cho chiến dịch giải phóng hoàn toàn Cam Lộ, giải phóng Đông Hà, giải phóng cả tỉnh. Bọn Mỹ sau khi rút chạy khỏi địa bàn Khe Sanh, Hướng Hoá thì về đây co cụm lại ở những cao điểm, cố thủ chặt, hạn chế hành quân, chủ yếu là dùng pháo khống chế toàn mặt trận. Vì vậy ở các xã, chủ trương của ta là củng cố chính quyền cách mạng, tổ chức phát triển thêm lực lượng du kích, tích cực chi viện cho những địa bàn chưa giải phóng ở sát Đông Hà. Xã đội phó như Linh vừa trẻ, khoẻ, lại hết sức thông minh lanh lợi nên xông xáo khắp nơi. Ngày kiểm tra từng chốt bố phòng của tất cả các thôn trong xã, đến từng nhà nhắc nhở dân sửa sang hoặc đào thêm hầm chống bom pháo. Nhiều đêm, theo lệnh trên, cô dẫn một tiểu đội thiện chiến chọc sâu về vùng Sòng, Cồn Mả đỏ, tập kích vào các bốt địch. Linh hoạt động như đám du kích trẻ vẫn gọi là con gà say máu. Có người không thiện cảm lắm thì tặc lưỡi: được tiếng khen ho hen chẳng còn! Thực ra, người ta đã không hiểu đúng về Linh. Cô lao vào công việc như một sự giải toả bao nhiêu rối ren, bí bức trong lòng. Còn thêm lý do nữa, cô cứ nháo nhào ở địa bàn để tránh lên cứ, tránh chạm mặt với Thuẫn.
Thuẫn cáu lắm, bực lắm, thậm chí còn hằn học nữa. Giỏi thật, lên đến chức xã đội là tự thấy đã ra khỏi tầm với của thằng này rồi phải không? Mới trẻ ranh mà đã đầy máu cơ hội, trục lợi đến thế a? Để rồi xem, hãy đợi đấy! Thuẫn chỉ tay ra ngoài bờ suối mà ngăm đe như vậy. Nhưng nghĩ kỹ lại, Thuẫn thấy cay thật, mà đau nữa. Mỗi lần nó - tức là con trời đánh ấy - vờn mình, mình cho nó một chức. Từ lính trở lên tiểu đội trưởng, lên trung đội phó, rồi trung đội trưởng... Thế mà vẫn chưa có được miếng chén gì. Giờ thì nó quá quyền hạn của mình rồi, cán bộ xã thuộc cấp tổ chức huyện uỷ quản lý. Nó qua mặt mình rồi, làm thế nào đây? Cái chức phó bí thư cứ nghe xì xào mãi, hỏi han mãi, đồn thổi mãi, chẳng thấy cóc khô gì cả. Chức ấy thì đang khuyết, không hiểu các bố còn đòi hỏi gì ở mình nữa.
Cả một đợt dài, mấy cậu lính trẻ làm liên lạc và công vụ ở ban đều hết sức lo sợ trước tính khí bất thường của thủ trưởng. Quát tháo, xô bàn, hất bát chén, có khi còn chưởi tục nữa. Chúng nó cứ lấm lét nhìn nhau, thầm đoán chắc chiến trường đang vào hồi quyết liệt, cam go lắm!
Chúng nó không thể hiểu được lòng dạ thủ trưởng đang bí bức đến dường nào. Có bao giờ Thuẫn thấy bí đến thế đâu. Từ dạo lên rừng làm cách mạng, khó mấy gỡ cũng ra, mục tiêu nào Thuẫn nhắm tới đều đạt được. Nhưng lúc này thì...
Giữa lúc Thuẫn đang vô cùng thất vọng và oán trách đủ mọi điều, thì bất ngờ nhận được chủ trương của trên. Toàn mặt trận chuẩn bị tổng kết, mừng công để bước vào một mùa khô quyết định. Thường vụ huyện uỷ yêu cầu ban quân sự phối hợp với ban tuyên huấn lựa chọn và bồi dưỡng điển hình, từ cấp dũng sĩ, chiến sĩ thi đua, cố gắng phải có anh hùng! Đây là trách nhiệm và cũng là vinh dự lớn của cả huyện ta.
Thuẫn bật lên tiếng cười ha ha. Tiếng cười như ma quái. Đám lính trẻ xung quanh hết hồn. Thuẫn cười chán rồi hát. Lạy trời, thà anh ta cứ cười thoả thuê vào chứ đừng có hát. Nhưng ai mà dám ngăn anh ta, ai dám can dự vào nỗi háo hức của con "gấu xám". Thuẫn tự nhủ, ta biết ngay mà. Lúc nào ta cũng có quý nhân phù trợ. Hết miếng võ này, trời lại ban cho miếng võ khác. Chức quyền của em đã ra khỏi tầm tay ta, nhưng còn danh tiếng, danh vọng của em thì sao, em có cần không, hãy đến đây, sà vào lòng anh, khắc có.
 
Chương 14
Tôi đã nói rồi mà, cây muốn lặng nhưng gió chẳng dừng. Không biết giờ này, Thuẫn ở đâu, nghe nói cũng thành đạt lắm, hình như làm đến chức phó tổng giám đốc công ty gì to lắm, giàu lắm ở tận Vũng Tàu. Nếu có lúc nào đó buồn tình nhớ lại chuyện cái năm 1972 ấy thì hãy tiên trách kỷ đã rồi hậu trách nhân...
Tôi nói vậy không phải để ngụy biện, tự đứng ra che chắn tội lỗi của con tôi. Cần phải rạch ròi chuyện này trước lịch sử. Thuẫn đổ, trước hết vì lòng tham của anh ta, tham vừa vừa thì còn kham nổi, tham quá mức sẽ chẳng khác gì cái thằng vác chiếc túi quá to ngồi trên lưng chim đi lấy vàng trong câu chuyện cổ tích "cây khế''. Còn con gái tôi, cũng có tội. Không phải hôm nay tôi mới nói thế. Ngay từ khi câu chuyện chưa xẩy ra, sắp xẩy ra, tôi giận nó lắm. Giận và uất ức. Làm sao nó có thể hành động như thế được. Lúc đó, nó mới hai mươi tuổi mà. Chao ôi, một đứa con gái con nhà tử tế, lại được ăn học tử tế, lại nổi tiếng là dũng cảm, ngoan cường, chỉ một chút nữa thôi là lên tới cột đỉnh vinh quang, suốt cuộc đời rực rỡ với danh hiệu anh hùng. Sao nó lại trở nên ngu xuẩn đến vậy. Mà đâu phải nó ngu. Nếu ngu thật thì không thể nghĩ ra cái mẹo vặt đê tiện ấy. Nhưng không ngu sao lại đi đánh đổi vinh quang cho hả một cơn căm tức vớ vẩn như vậy. Chính sau này, mẹ Li nó, với cương vị là chủ nhiệm uỷ ban kiểm tra tỉnh uỷ, đã hỏi thẳng nó điều đó. Nó cười thật đơn giản, rồi nói, mẹ ơi, cái chi con cũng thích cả, anh hùng cũng thích mà tiêu diệt kẻ thù cũng muốn. Gặp mục tiêu nào trước là tấn công trước, thế thôi...
Xin lỗi, tôi không thể kể lại tỉ mỉ cái chuyện đã xẩy ra. Tôi xấu hổ lắm. Có người bố nào lại đi kể vanh vách cái chuyện dơ dáy ấy của con gái mình? Chỉ xin nói vắn tắt và sơ sài thôi. Thuẫn đã mang cái nhiệm vụ phát hiện và bồi dưỡng chiến sĩ thi đua ra làm mồi nhử con Linh. Nó biết thừa, nhưng không từ chối. Thậm chí nó còn tỏ ra hàm ơn. Quá trình đó, gần hai tháng, Thuẫn nhử nó, nó cũng nhử Thuẫn. Bản thành tích của nó viết mãi nhưng Thuẫn vẫn không bằng lòng, bắt sửa đi, sửa lại, bắt đi lên đi xuống nhiều lần. Còn nó, lại bắt đầu cho Thuẫn ôm ấp, sờ mó, thọc tay vào rút tay ra nhiều lần, nhưng cái quần vẫn cái chặt, thậm chí nó còn cảnh giác ngoắc thêm chiếc kim băng nữa. Giữa lúc đôi bên đang vờn nhau, giằng nhau như thế, thì bất ngờ, chính thằng Phúng bẻm mép chứ không phải ai khác đã đến rỉ vào tai thủ trưởng nó mà rằng, lần này cháu biết chắc mười mươi, có quyết định bề trên rồi, một vài ngày nữa thôi, chú sẽ là tân phó bí thư... Thuẫn tròn mắt lên, ria mép giật giật. Nhưng liền đó anh ta lại bĩu môi, xì một tiếng: Cậu thì biết cái đếch gì... Tao cần quái gì chức vụ ấy. Thuẫn nói mạnh thế, nhưng bụng lại khấp khởi. Hắn quả quyết cờ đến tay rồi. Bộc phá lệnh đã xé cửa mở. Thuẫn không còn sợ ai nữa. Đã đến lúc xung phong. Thuẫn tự khẳng định như vậy.
Thảm hoạ muốn đến thì nó sẽ đến. Nó xẩy ra ở hầm bên của lán làm việc trưởng ban quân sự. Đó là giai đoạn bản thành tích của con tôi được Thuẫn khen là sắp xong, cần thêm một tẹo nữa là hoàn chỉnh. Cái tẹo đó nó ra như thế đó. Con Linh nằm dưới, áo phanh ngực, quần tuột nửa chừng. Nó không chịu tuột hết, chừng nào kẻ trên nó không lột bỏ sạch. Nó nhăn mũi mà mặc cả như vậy. Thuẫn nổi cú. Thì tuột. Lúc này, anh ta còn biết sợ ai nữa. Cái lán của Thuẫn có phải ai muốn đến cũng được đâu. Thế mà chúng nó dám đến, cả một bầy con gái, có lẽ phải tới sáu bảy đứa. Thuẫn cứng cả hàm không kêu được một tiếng. Ngược lại, con Linh lại hét lên, hét cực to, tay quàng ra ôm cả đống quần áo mà chạy. Nó mất trí hay sao mà lại thế, áo quần nó vẫn dính trong người mà, còn cái đống trên tay là áo quần của Thuẫn. Nó không mất trí. Nó tỉnh như sáo. Con ơi là con, ai truyền cho con cái tỉnh táo sắc lạnh như dao thái vậy?
Xin lỗi, tôi không thể kể hơn thế được nữa. Phải nói ra chừng đó cũng đã cực bụng lắm rồi. Nhục nhã lắm rồi. Sau cái vụ động trời đó, con Linh tự tay ném bản thành tích xuống suối, lặng im trở về địa bàn. Nó không ra vui, không ra buồn, cũng không gặp ai cả. Còn Thuẫn thì thanh minh, kể lễ, đổ hết tội lỗi lên đầu cô du kích đĩ thoả ấy, mà rằng khôn ba năm dại một giờ, không chết vì bom đạn lại chết bởi chiếc kẹo cao su... Thường vụt tỉnh uỷ lúc đó cũng chẳng muốn làm to chuyện. Bí thư báo cáo riêng với Tư lệnh mặt trận, điều động Thuẫn lên ban tham mưu, lằng nhằng gì trên đó một thời gian, đến khi Quảng Trị hoàn toàn giải phóng thì được đưa đi điều dưỡng. Từ đó về sau, anh ta mất hút. Nhưng cái sự kiện động trời ấy vẫn ầm ĩ mãi ở những khóm rừng này.
Riêng con Linh, cũng chẳng có chuyện gì to tát xẩy ra. Chức vụ cũng không bị mất, đương nhiên con đường thăng tiến cũng tịt lối. Giải phóng Quảng Trị, nó xin trở về quê. Khi đó, Vĩnh Linh đã hoà bình, người ta đang củng cố lại các loại Hợp tác xã. Linh được giao làm chủ nhiệm một Hợp tác xã mua bán của xã.Đến khi giải phóng hoàn toàn miền Nam, nó đã là chủ nhiệm Hợp tác xã mua bán toàn huyện, trong tay ngoài kho hàng phân phối, điều tiết cho các hợp tác xã ở xã, còn có một cửa hàng ăn uống, giải khát, một cửa hàng bán mua hỗn tạp cả phân bón, thuốc trừ sâu lẫn bông vải sợi, sách vở, xe đạp, đồng hồ, lại có thêm sáu buồng ngủ, mười hai giường tuy sơ sài nhưng lúc nào cũng kín khách. Lúc đó, Linh gọi mấy cái buồng cho thuê ngủ(mà thực chất là che chắn, cải tạo lại từ một nhà kho bỏ không lâu ngày) là giải pháp tình thế, là thứ lấy ngắn nuôi dài, chứ nhiệm vụ cơ bản của chúng ta - tức là cái hợp tác xã mua bán ấy - phải hướng về bà con nông dân, là phương thức phân phối chủ nghĩa xã hội đến tay người lao động. Nó nghĩ thực bụng chứ không không phải nguỵ tạo. Bởi nó, hay ngay cả những lớp người như tôi, lúc đó chẳng ai lường nổi thời thế lại xoay chuyển kiểu như sau này. Linh không thể đoán trước được rằng, chính mấy cái buồng khách sơ sài ấy lại trở thành điểm xoáy của những con nước tụ dòng để chia ra, như thể ngã ba sông Sa Lung kia, ở đó, mỗi một sự lựa chọn tức thời sẽ dẫn một tay chèo rẽ qua hướng khác, một hướng đi không quay đầu trở lại. Nhưng mà, chuyện đó, thư thả tí nữa rồi hãy kể.
*
Bây giờ thì hãy điểm sơ lại một chút tình hình chung của vùng đất này sau tất cả những gì đã xẩy ra. Chiến tranh kết thúc. Cây rừng xơ xác, đất đai băm vằm. Người thì ở trong rừng ra, người ở chốn di tản tha hương trở về, lúc đầu thì hân hoan, náo nức cực độ, trống giông, cờ mở rợp trời, mét tin thôn, mét tin xã, mét tin huyện cứ ầm ầm như động biển. Rồi văn công thay nhau ca hát nhảy múa, thanh niên trong làng, trong xóm cũng nhảy múa ca hát. Ngây ngất như vậy hàng tháng trời. Thì rồi bụng đói, chao ôi là đói, không thể nào không nghĩa đến cái ăn. Thế nên buộc lòng phải cúi đầu nhìn xuống mặt đất. Cỏ lút bời bời và nham nhở mảnh bom đạn. Cỏ đương nhiên là không gặm được. Nhưng mảnh bom, mảnh đạn thì có thể lắm. Một đại chiến dịch thu quét mảnh bom. Đào ngay trong sân,đào ra ngoài ngõ, đào xới khắp làng, khắp đồng, cuốc tung các chi khu quân sự cũ, tháo dỡ hết các đường băng, các lô cốt, vẫn không đủ sống, lại từng đoàn hăm hở vào rừng, hì hục leo núi. Đường đi tìm phế liệu còn mòn nhẵn hơn cả đường giao liên thuở đánh giặc. Không có điểm cao nào mà không mò lên được, mà không bị cuốc xới băm vằm...
Công cuộc mưu sinh khốc liệt quá, nhọc nhằn quá, đôi khi ngỡ như còn gian nan khổ hạnh hơn cả thời đánh giặc. Thành ra, vô vàn những chuyện cũ, mà đâu phải là quá cũ, chỉ mới cách đó mấy năm thôi, người ta đã không còn nhớ lại nữa. Tất nhiên là nói những chuyện vặt vãnh, không đáng nhớ ví dụ như chuyện của Lương, của Li, hay cả của Đọt, của con Linh, cậu Thuẫn. Tất cả được quy vào loại chuyện vặt hết. Còn đại sự thì đương nhiên vẫn nhớ. Lịch sử với những chiến công hiển hách được nhắc lại oang oang trong các cuộc họp. Rất nhiều người được phong tặng anh hùng. Chiến công lẫy lừng của cả vùng đất này từng ngày, từng giờ vẫn được ca hát lên, ngâm thơ lên, có cả vè, tấu, diễn kịch nữa. Rồi con người, lớp lớp vẫn sinh ra, lớp lớp vẫn thay nhau lên mà trụ trì xã hội. Cậu du kích thuở nào, nay có thể là ông chủ tịch huyện, trưởng đầu ngành trên tỉnh. Đói kém không hề làm cho loài người thưa ra, ngược lại có vẻ như đông đúc thêm, chen lấn nhau còn quyết liệt hơn thuở trước.
Chỉ có điều, trong số đó, vắng bóng bọn người chúng tôi. Loại chết hẳn như tôi đã đành, loại còn sống như Lương, như Thuẫn, như con Linh, bỗng nhiên cũng mai danh, ẩn tích. Có vẻ như cuộc sống đã quên hết bọn này rồi, cả chuyện tốt, lẫn chuyện xấu, cả niềm vui, lẫn nỗi buồn. Những gì tôi kể lại từ đầu đến giờ xem ra quá nhỏ nhặt, thậm chí người ta còn ngờ ngợ không biết có hay không nhỉ? Nếu không có cuộc hội ngộ ở cái phiên toà kinh thiên động địa ấy thì chắc chắn chẳng còn ai nhớ đến chúng tôi, và như thế chẳng có lý do gì để mấy cái chuyện vặt vãnh này lại được kể ra...

[trachvandung]

Người đời có thể quên mình. Nhưng sao bản thân mình lại có thể tự quên chính mình được. Thế mà, đồng chí Đọt của tôi lại có vẻ như đang sống trong cảm giác đó. Tám năm điều dưỡng sung sướng, đến mức khi được gọi lên thông báo trở về, mặt Đọt ngớ ra - Về hả? Về đâu? Đọt hỏi đồng chí thiếu tá trưởng trạm như vậy. Người trạm trưởng điều dưỡng còn ngạc nhiên hơn cả Đọt: - Hỏi hay nhỉ? Bác từ nơi nào tới đây, thì trở về nơi đó chứ còn đâu nữa. Đọt chớp chớp mắt: - Tôi ở đâu tới đây hả? ở một cái trạm kêu bằng trạm thu dung. Nhưng làm sao tôi biết đường về đó? Trạm trưởng phá lên cười: - Lẩn thẩn rồi, cụ ơi, về trạm thu dung làm gì. Tôi nói về tức là mời cụ trở lại chiến trường xưa? Đọt nổi cú: - Làm đếch gì còn chiến trường, chẳng phải giải phóng hoàn toàn miền Nam rồi sao? Trạm trưởng nhăn nhó: - Khổ, hoá ra cụ cũng lý sự gớm. Thì là mảnh đất xưa vậy. Là nơi quê hương, bản quán, nơi ngài đã từng hoạt động ấy, được chưa? Nói xong, thiếu tá trạm trưởng xỉa ra cho Đọt tờ giấy rồi đứng dậy bỏ đi. Cái anh này không tử tế bằng cái thằng trạm trưởng thu dung dạo nọ. Đọt thầm so sánh thế, mặc dù hắn đã tôn Đọt lên bậc bác, bậc cụ, rồi tôn cả lên làm ngài nữa... Đọt chợt giật mình. Chẳng lẽ mình đã già đến thế ư? Năm nay, năm 1975, tháng bảy, Đọt mới chẵn tuổi bốn ba.
Quả thật, Đọt đã hơi lẩn thẩn mà không tự biết. Đáng ra vào đến Vĩnh Linh anh phải vào gặp Li ngay. Hoặc nếu thấy lấn cấn thế nào đó, anh phải tìm đến nạp giấy tờ ở cơ quan tổ chức đảng. Đằng này, Đọt lại lang thang. Trong chiếc gùi cũ rách, chỉ có hai cặp bánh chưng, qua Hà Tĩnh có mua thêm vài xấp bánh cu-đơ nữa, thế là nổi máu phiêu bạt giang hồ. Trước hết, Đọt tìm lên thăm cái nông trường cũ, thăm lại cái chuồng bò, cái nhà tập thể. Nhưng bò không còn, cái khu nhà cấp bốn ấy cũng đổ nát hết. Đọt gặp người này hỏi, người khác hỏi, phải đến gần chục người, chẳng ai biết anh là ai... Cực chẳng đã, ngủ nhờ lại một đêm trong nhà của một công nhân lâm trường, sáng hôm sau đạp tắt đường tìm về Vĩnh Sơn.
Vĩnh Sơn đối với Đọt lại càng xa lạ. Hồi xưa, thuở cái cách ruộng đất, anh chỉ công tác ở đây một thời gian ngắn, mà lại ở trong cái đội dân quân đặc biệt chuyên lùng sục Việt gian phản động, ai trông thấy cũng phát khiếp, nên chẳng ai dám gần. Bạn bè tâm đắc không có. Mấy đứa trong cái nhóm du kích đó, đứa thì chết, đứa thì trôi dạt đi muôn nơi. Có lẽ duy nhất có một nơi khiến Đọt lò dò tìm đến. Đấy là bến đò Hói Cụ.
Nước vẫn nước đó, bến vẫn bến xưa, nhưng không có đò, không có người. Cảnh vật cả hai bờ sông đều hoang lạnh. Đọt mệt mỏi, bó gối ngồi bên này sông, ngồi từ khoảng hai giờ chiều đến khi mặt trời gác cằm lên những chóp núi mờ xa. Có chi chỗ này mà nhớ. Đọt cũng tự thấy mơ hồ. Đường đời anh đi, dọc ngang có lẽ phải tới ngàn vạn cây số, bến đò nơi heo hút này anh chỉ qua lại có ba lần. Nhưng ba lần đó thật sự đặc biệt đối với anh. Lần đầu anh qua sông, để sau đó cuộc đời được tiếng là có vợ, có con. Lần nữa anh qua, để làm nên cái danh "gấu xám" vang dội núi rừng. Rồi lần cuối lại qua, để bước vào cõi phiêu diêu bồng bềnh nửa như thánh nhân, nửa là quỷ đói...
Bây giờ có nên qua nữa không, rồi sẽ thành cái gì? Mẹ kiếp, chơi thì chơi luôn, sá chi đời. Thế là Đọt cởi áo quần ôm trên tay, nhắm mắt lội qua, anh dám đánh cược đoạn đời còn lại với cái bến đò phù thuỷ này.
Con đường giao liên cũ dẫn anh về với địa bàn xưa, nhưng sao khác lạ thế này. Cây trống hoắc, đồi núi trọc trọi,mấy con khe phơi thân ra giữa hoàng hôn non nó mới xác xơ, ảm đạm làm sao. Nếu đi đường sớm hơn, hẳn anh còn tạt ngang lội dọc, tìm vệ mấy khu căn cứ! Nhưng sắp tối rồi, Đọt cũng biết sợ. Anh vội vã băng băng về hướng Quách Xá.
Đúng là vì trời tối anh mới dừng chân, mới ghé vào căn nhà này... Thật khó khăn cho Đọt khi đôi chân cứ bíu ríu nơi cửa ngõ. Trong nhà đỏ đèn, cửa khép hờ, nhưng tịnh không nghe có tiếng người rì rầm to nhỏ gì. Ừ, mà có ai để rì rầm kia chứ. Đâu có còn như thủa ấy, cả hai người khi đêm xuống lại thầm thì...
Có con chó con chồm ra sủa. Con chó bé tẹo, thân gầy, lông xơ xác, tiếng sủa ách ách nghe rất khó chịu. Đọt lẩm bẩm: đi nuôi cái thứ chó ghẻ ấy làm gì nhỉ? Nhưng nhờ có tiếng sủa khốn khổ của nó mà cánh cửa được xô ra, một thân người đen đen mờ mờ thấp thoáng phía sau cây đèn dầu đang di chuyển từ trong nhà ra ngoài hiên. Đến đó, ngọn đèn dừng lại. Đọt bước thêm vài bước nữa, cố nở một nụ cười. Cây đèn rung rung, lay lay, rồi tiếng kêu run lên: - Anh Đọt phải không, lạy Chúa tôi, sao lại đứng đó...
Tiếng gọi thân thiết quá khiến Đọt như chợt tỉnh lại sau một cơn mộng du. Anh giật mình nghĩ vội: "Sao Lương lại gọi mình bằng anh?"
Đọt đã vào ngay căn giữa ngôi nhà. Lương đặt vội đèn xuống, đưa hai tay lên vuốt khắp áo anh. Đọt phải nhắm mắt lại hồi lâu mới dám mở ra. Bây giờ thì đã nhìn rõ mọi thứ.
Anh không hề biết mình già, nên cảm nhận đầu tiên là người đồng chí cũ của anh già quá. Tóc thưa ra, vầng trán có vẻ cao hơn, gò má nhô lên trên khuôn mặt sạm đen và rất nhiều vết nhăn quanh hố mắt. Đặc biệt là hai hố mắt, sao lại sâu đến thế, nhìn vào đó anh thấy thăm thăm như đôi cánh cửa đi vào cõi âm. Đọt ngồi xuống rồi bất giác thở dài.
Lương hình như không quan tâm gì đến tiếng thở dài đó. Em hỏi dồn dập:
- Ăn uống gì chưa? Chắc chứ hí? Để em nấu cơm...
- Vẫn còn bánh chưng mà...
- Dào, cái của ấy nuốt răng vô... Tí tẹo là có cơm ngay. Mà này, anh từ đâu bỗng nhiên hiện ra thế?
Đọt vẫn thực thà:
- Ở trong rừng mới lội sông qua...
- Cái chi, trong rừng nào?
- Thì trong chỗ căn cứ ấy...
Lương trố mắt ra nhìn:
- Này, anh làm sao thế?
- Làm sao là làm sao?
- Trời ơi, cứ kiếc gì bữa nay nữa, có mộng du không đấy hả ông chồng tội nghiệp của tôi?
Đọt cũng ngẩn ra một tí rồi phì cười:
- Thì tôi đi thăm lại chỗ cũ không được sao...
Lương thở phào, khẽ lắc đầu rồi đi vội ra bếp. Đọt ngồi một mình bần thần ngắm lại căn nhà, đưa vội mắt liếc vào phía buồng ngủ, nơi anh đã từng làm chồng. Có cái gì đó rất lạ râm ran trong anh. Lương bước lên, ngồi sà xuống bên Đọt:
- Này, nhưng mà đang ở chỗ nào đi về đây?
- À, đoàn an dưỡng quân khu.
- Sướng hí, trách gì trông béo hắn ra.
- Thiệt à?
- Thiệt. Béo nhưng lại không trẻ...
Đọt xoa mặt, cười:
- Còn trẻ vào đâu được nữa.
Lương khẽ mím miệng, gần như cười:
- Anh mới bốn ba tuổi, đâu phải già. Lại còn được an dưỡng nữa, đáng ra... Rồi đến lượt em thở dài, ngừng lặng.
Quả thật, nếu em không nhắc lại, cả lớp người như chúng tôi đã ngỡ mình quá già, đã đinh ninh rằng mình đã đi hết một đời người, sống vậy là quá đủ, quá bầm dập ê chế rồi, bây giờ may mắn còn sót lại thì chén rượu ngang mày, mơ màng nhìn thế sự. Em nhắc lại khiến tôi giật bắn mình. Họ còn trẻ, khoẻ lắm. Lương chẵn tuổi bốn lăm, Đọt bốn ba. Người ta gọi tuổi đó là hồi xuân đấy.
Bữa cơm đêm ấy, Lương dọn cho Đọt, tuy cũng đạm bạc thôi, nhưng mà thơm tho quá, nồng nàn quá. Đọt ăn rất lâu. Có bao giờ Đọt ăn cơm lâu như thế đâu, từ trước tới nay lúc nào cũng và và, húp húp, nhai ngấu nghiến, qua quýt, nuốt cái ực, thế là xong. Cái nết ăn của anh ấy vốn là thứ không thể yêu được.
Tất nhiên, chậm rãi mấy thì cuối cùng bữa ăn vẫn phải xong. Lương dọn bát đũa ra sau bếp. Còn Đọt ngồi uống nước. Dọn dẹp rồi cũng xong, uống nước cũng xong, họ bỗng ngồi đực ra như hai pho tượng. Có khi liếc nhìn nhau một cái rồi cùng phì cười. Thật cứ như con nít. Cuối cùng Đọt cựa quậy:
- Thôi, khuya rồi, có lẽ... tôi phải về...
Lương hơi chồm người tới:
- Về đâu?
- Thì về... nhà...
- Nhà nào?
- Thì, tức nhiên là nhà tôi....
Lương "à" lên một tiếng rồi trầm giọng xuống:
- Anh thích về ở với lão Rệ phải không?
Đọt vẫn xoay xoay người chưa thể đứng lên được:
- Thì chị bảo... còn biết đi đâu. Dù sao đó cũng là nhà bố mẹ để lại...
Lương bỗng trở giọng:
- Phải. Của thừa tự, không hưởng cũng phí. Mấy lại, giọt máu đào hơn ao nước lã, không gì cũng là anh em.
Đọt quắc mắt lên:
- Chị chưởi tôi đó hả?
- Tôi nói không đúng sao?
- Đúng cái cục cứt. Tôi mà anh em với cái thằng mặt dẹp ấy à? Cứ nom thấy là muốn đấm vào mặt.
- Thế sao cứ đòi về?
- Thì nhà mình không về, biết đi đâu. Ra bụi à?
Lương cúi thấp xuống, cổ họng khô lại, nói lí nhí:
- Chẳng phải đây cũng là nhà anh đó thôi...
- Nhưng mà... Mặt Đọt bỗng ngu ra, đỏ ửng - Dạo đó, bọn mình chỉ giả đò thôi, đúng không, chẳng lẽ làm thiệt?
Lương ngẩng hẳn dậy, mặt cũng đỏ rần:
- Chẳng lẽ chưa từng làm thiệt?
- Kìa, Lương...
- Là nói vậy, tuỳ anh thôi. Từng này tuổi rồi, có chi mà phải xấu hổ. Với làng với xóm, chúng mình đã là vợ chồng, danh chính ngôn thuận, có cưới hỏi hẳn hoi, đúng không? Còn đối với bản thân, từ sau cái đêm đó, chẳng phải tôi đã là vợ thiệt của anh rồi sao?
Tiếng gọi thân thiết quá khiến Đọt như chợt tỉnh lại sau một cơn mộng du. Anh giật mình nghĩ vội: "Sao Lương lại gọi mình bằng anh?"
Đọt đã vào ngay căn giữa ngôi nhà. Lương đặt vội đèn xuống, đưa hai tay lên vuốt khắp áo anh. Đọt phải nhắm mắt lại hồi lâu mới dám mở ra. Bây giờ thì đã nhìn rõ mọi thứ.
Anh không hề biết mình già, nên cảm nhận đầu tiên là người đồng chí cũ của anh già quá. Tóc thưa ra, vầng trán có vẻ cao hơn, gò má nhô lên trên khuôn mặt sạm đen và rất nhiều vết nhăn quanh hố mắt. Đặc biệt là hai hố mắt, sao lại sâu đến thế, nhìn vào đó anh thấy thăm thăm như đôi cánh cửa đi vào cõi âm. Đọt ngồi xuống rồi bất giác thở dài.
Lương hình như không quan tâm gì đến tiếng thở dài đó. Em hỏi dồn dập:
- Ăn uống gì chưa? Chắc chứ hí? Để em nấu cơm...
- Vẫn còn bánh chưng mà...
- Dào, cái của ấy nuốt răng vô... Tí tẹo là có cơm ngay. Mà này, anh từ đâu bỗng nhiên hiện ra thế?
Đọt vẫn thực thà:
- Ở trong rừng mới lội sông qua...
- Cái chi, trong rừng nào?
- Thì trong chỗ căn cứ ấy...
Lương trố mắt ra nhìn:
- Này, anh làm sao thế?
- Làm sao là làm sao?
- Trời ơi, cứ kiếc gì bữa nay nữa, có mộng du không đấy hả ông chồng tội nghiệp của tôi?
Đọt cũng ngẩn ra một tí rồi phì cười:
- Thì tôi đi thăm lại chỗ cũ không được sao...
Lương thở phào, khẽ lắc đầu rồi đi vội ra bếp. Đọt ngồi một mình bần thần ngắm lại căn nhà, đưa vội mắt liếc vào phía buồng ngủ, nơi anh đã từng làm chồng. Có cái gì đó rất lạ râm ran trong anh. Lương bước lên, ngồi sà xuống bên Đọt:
- Này, nhưng mà đang ở chỗ nào đi về đây?
- À, đoàn an dưỡng quân khu.
- Sướng hí, trách gì trông béo hắn ra.
- Thiệt à?
- Thiệt. Béo nhưng lại không trẻ...
Đọt xoa mặt, cười:
- Còn trẻ vào đâu được nữa.
Lương khẽ mím miệng, gần như cười:
- Anh mới bốn ba tuổi, đâu phải già. Lại còn được an dưỡng nữa, đáng ra... Rồi đến lượt em thở dài, ngừng lặng.
Quả thật, nếu em không nhắc lại, cả lớp người như chúng tôi đã ngỡ mình quá già, đã đinh ninh rằng mình đã đi hết một đời người, sống vậy là quá đủ, quá bầm dập ê chế rồi, bây giờ may mắn còn sót lại thì chén rượu ngang mày, mơ màng nhìn thế sự. Em nhắc lại khiến tôi giật bắn mình. Họ còn trẻ, khoẻ lắm. Lương chẵn tuổi bốn lăm, Đọt bốn ba. Người ta gọi tuổi đó là hồi xuân đấy.
Bữa cơm đêm ấy, Lương dọn cho Đọt, tuy cũng đạm bạc thôi, nhưng mà thơm tho quá, nồng nàn quá. Đọt ăn rất lâu. Có bao giờ Đọt ăn cơm lâu như thế đâu, từ trước tới nay lúc nào cũng và và, húp húp, nhai ngấu nghiến, qua quýt, nuốt cái ực, thế là xong. Cái nết ăn của anh ấy vốn là thứ không thể yêu được.
Tất nhiên, chậm rãi mấy thì cuối cùng bữa ăn vẫn phải xong. Lương dọn bát đũa ra sau bếp. Còn Đọt ngồi uống nước. Dọn dẹp rồi cũng xong, uống nước cũng xong, họ bỗng ngồi đực ra như hai pho tượng. Có khi liếc nhìn nhau một cái rồi cùng phì cười. Thật cứ như con nít. Cuối cùng Đọt cựa quậy:
- Thôi, khuya rồi, có lẽ... tôi phải về...
Lương hơi chồm người tới:
- Về đâu?
- Thì về... nhà...
- Nhà nào?
- Thì, tức nhiên là nhà tôi....
Lương "à" lên một tiếng rồi trầm giọng xuống:
- Anh thích về ở với lão Rệ phải không?
Đọt vẫn xoay xoay người chưa thể đứng lên được:
- Thì chị bảo... còn biết đi đâu. Dù sao đó cũng là nhà bố mẹ để lại...
Lương bỗng trở giọng:
- Phải. Của thừa tự, không hưởng cũng phí. Mấy lại, giọt máu đào hơn ao nước lã, không gì cũng là anh em.
Đọt quắc mắt lên:
- Chị chưởi tôi đó hả?
- Tôi nói không đúng sao?
- Đúng cái cục cứt. Tôi mà anh em với cái thằng mặt dẹp ấy à? Cứ nom thấy là muốn đấm vào mặt.
- Thế sao cứ đòi về?
- Thì nhà mình không về, biết đi đâu. Ra bụi à?
Lương cúi thấp xuống, cổ họng khô lại, nói lí nhí:
- Chẳng phải đây cũng là nhà anh đó thôi...
- Nhưng mà... Mặt Đọt bỗng ngu ra, đỏ ửng - Dạo đó, bọn mình chỉ giả đò thôi, đúng không, chẳng lẽ làm thiệt?
Lương ngẩng hẳn dậy, mặt cũng đỏ rần:
- Chẳng lẽ chưa từng làm thiệt?
- Kìa, Lương...
- Là nói vậy, tuỳ anh thôi. Từng này tuổi rồi, có chi mà phải xấu hổ. Với làng với xóm, chúng mình đã là vợ chồng, danh chính ngôn thuận, có cưới hỏi hẳn hoi, đúng không? Còn đối với bản thân, từ sau cái đêm đó, chẳng phải tôi đã là vợ thiệt của anh rồi sao?

[trachvandung]

Đọt ngồi sững người. Mặt cứ ngu ra. Anh vẫn chưa đủ dũng cảm để thò tay ra cầm lấy đôi tay của Lương đang run run úp trên bàn, nhưng cũng không sao nhổ người lên để bước ra hiên. Đọt cảm thấy mình đuối lý. Mà tại sao lúc nào Lương cũng lý lẽ hơn anh. Từ ngày còn nhỏ cho đến tận tuổi xế chiều, đứng trước hai người đàn bà này, bao giờ anh cũng chịu lép vế.
Bây giờ cũng vậy. Đọt đành ngồi cúi đầu như một đứa học trò bị cô giáo quở phạt. Cô giáo không véo tai hoặc quát tháo mà chỉ lặng lẽ ra chốt cửa rồi quay vào bất ngờ thổi phụt ngọn đèn. Đọt bị trừng phạt trong bóng tối. Lương câm lặng bước vào buồng trong, thả mình xuống giường. Đọt vẫn kiên trì ngồi như vậy. Đôi mắt rồi cũng quen dần bóng tối. Anh chầm chậm tiến vào cái nơi anh từng nằm, hình như thuở ấy chưa lâu, hình như chỉ mới vài hôm trước đó, bởi lẽ anh đã cảm nhận được cái hơi nồng của một thân thể đã từng đốt cháy ruột gan anh.
*
Cô bé tiếp tân mới mười sáu tuổi chạy hớt hải từ phòng dưới lên gác, mặt tái mét. Cô xô cửa phòng Chủ nhiệm, miệng ríu lại:
- Em... em không phục... vụ được.
Linh nhíu mày:
- Có chuyện gì thế?
- Chúng nó... toàn là.. đồ mất dạy cả...
- Là ai?
- Khách ngủ... mấy thằng uống rượu... rồi rồi...
Linh hiểu. Nó vằn mắt lên: - Thằng nào mà dám láo thế. Cô xuống đây với tôi chỉ mặt thằng nào? Cô bé run hết cả tay chân: - Em sợ... em không xuống đâu... Linh hét to: - Tôi bảo cô xuống cơ mà! Rồi nó hạ giọng, vỗ nhẹ vào vai con bé: - Đừng sợ, cứ đi với chị.
Cả hai đi gấp xuống cầu thang. Một tốp bốn thằng đàn ông đang ngồi quây tròn quanh một chai rượu chanh đã gần cạn. Khói thuốc mù mịt. Linh phẩy phẩy tay cố xua đi cái mùi thuốc sặc sụa. Nó nhíu mày nhìn. Một thằng to con, hơi lùn, bận loại áo ca ki nguỵ. Có lẽ thằng này chăng? Bên cạnh là hai đứa măng tơ, mặt búng ra sữa. Đối diện với thằng to con là một gã, người cao nhưng gầy, tóc quăn, mặt nhiều mụn cá. Thằng này không còn trẻ, nhưng với vóc dáng như thằng nghiện ấy chắc chắn không phải là kẻ dám vuốt râu hùm. Linh nghiêng đầu qua con bé, hỏi thầm: - Thằng kia phải không? Con bé lám lét, thò ngón tay ra chỉ: - Không, thằng bên kia? - Hả? Cái thằng gầy như que sắn ấy à? - Dạ. Linh phì cười một cái rồi bước thẳng đến:
- Này, mấy anh giai, anh nào có máu dê đấy, tự giác xem nào? Cả bọn quay lại. Mấy thằng đều tròn mắt lên. Xem ra bà chủ này còn ngon hơn cả cô phục vụ. Linh gật gật đầu, chân phải lùi lại một chút sẵn sàng cho một cú đá. Nhưng bất ngờ, cái thằng mặt mụn cá máu dê ấy vứt chiếc chén xuống, hét toáng lên:
- Chị Linh phải không? Đúng rồi! Nữ chúa rừng xanh!
Cái danh hiệu đó làm cho cả bọn thất kinh. Mấy ánh mắt kia chợt cụp lại. Còn Linh thì kinh ngạc. Nó cố nhìn, cố nghĩ. Ừ, đúng rồi, quen quen lắm, mà là đứa nào nhỉ?
Tên mặt mụn đã xán đến sát trước mặt Linh, cười méo mó:
- Chị không nhớ ra em thiệt à? Mà phải rồi, hồi đó, mắt nữ chúa chỉ ngước lên tìm gấu xám chứ đâu thèm loại đệ tử em út này.
Linh chợt reo lên:
- Phúng phải không?
- Còn ai vào đây nữa. Quá khứ muôn năm!
Mấy thắng oắt con mặt búng ra sữa ấy, chẳng biết nếp tẻ gì cũng vung tay gào "quá khứ muôn năm".
Linh vẫn đứng, hai tay chống nạnh, cằm hơi vênh lên:
- Khoan đã, ngồi xuống chỗ kia... Tên mặt mụn có tên là Phúng vội vàng lùi lại, ngồi xuống một cách ngoan ngoãn - Việc gì ra việc đó, Linh dằn giọng, lúc nãy có phải anh định bờm xơm với con bé phải không?
Phúng gãi gãi trên gáy, miệng cười nhăm nhở:
- Thì chị tính... cũng cũng buồn tình... bấu bẹo tí cho vui thôi mà...
- Giỏi quá nhỉ! Buồn tình rồi kéo nhau ra đất này định chơi bài bụi đời phải không?
- Ấy ấy... chi Linh đứng hiểu nhầm. Bọn này tuyệt đối không... phải bụi đời... Bọn em là... dân làm ăn nghiêm chỉnh...
Cái thằng này cũng nói giật cục, chùm ba, nó là phiên bản của Thuẫn, hay là vì sống gần quá, lại tôn sùng nịnh bợ nữa nên nhiễm luôn cái tật ấy?
- Cái tướng các cậu thì... làm cái gì mà gọi là làm ăn nghiêm chỉnh.
- Ấy - Phúng đứng lên, lại xáp tới kéo tay Linh - Chị ngồi xuống đây, chính em cũng đang tìm hội, tìm thuyền đây. Chị ngồi đây, em thử bàn xem, biết đâu đây lại do trời sắp đặt.
Nghe nói cơ hội làm ăn, lập tức máu trong người Linh nóng lên. Tuy nhiên nó vẫn cảnh giác.
- Ngồi thì ngồi. Nhưng chị nói cho mà biết. Muốn phá phách thì đi tìm chốn khác, quậy ở đất này là lãnh đủ đấy.
Phúng nhăn nhó:
- Em biết rồi mà. Ai muốn vuốt râu hùm.
Phải thừa nhận là hắn nịnh giỏi. Linh cũng thấy nguôi nguôi. Thằng Phúng quờ tay lấy thêm một chén nữa đặt ra, rồi ngước mắt nhìn cô bé phục vụ đang đứng khép nép phía góc phòng:
- Này em gái, thứ nhất cho anh xin lỗi, phải nói là tạ lỗi nữa. Anh chỉ đùa tí cho vui thôi, không có ý xấu đâu, đúng không chị Linh? Bọn anh đều là, những thằng lính cách mạng, từng vào sinh ra tử, đúng không chị? Đã là lính cách mạng thì không thể nào có hành động xấu được, đúng không chị Linh? Hơn nữa, chị Linh đây chẳng khác gì chị gái của anh. Từ nay, không những anh đối xử cực tốt với em mà hễ có đứa nào dám bờm xơm, anh sẽ cho nó lãnh đủ, đúng không chị? Thế nhé, thứ hai, lấy cho anh chai nữa... mau lên.
Cô phục vụ sợ sệt đưa mắt nhìn Linh. Linh khẽ gật đầu. Con bé chạy lại quầy lấy chai rượu chanh đặt lên bàn rồi vội vàng biến khỏi phòng. Phúng hất đầu cho tên to con ngồi đối diện - Rót ra chú em, ta cụng với nữ chúa rừng xanh!
Tên to con rót rượu. Mắt hắn lừ lừ, không nói không rằng. Rồi chính hắn là kẻ nâng chén lên, một tay cầm chén, một tay đỡ phía dưới, giọng khê đặc:
- Chị cho phép em kính chị một ly. Danh tiếng chị, em biết từ lâu, hôm nay mới được diện kiến.
Linh nhăn mũi:
- Bốc phét thế. Chú mày thì làm sao mà biết chị từ lâu?
Thằng mặt to hơi cúi xuống, tai, gáy, cổ đều đỏ lừ:
- Em tên là Thọ, bố em chính là Phan Cự, xã trưởng Cam Mỹ...
Linh tròn mắt lên: "à" một tiếng. Thằng mặt to có tên là Thọ vẫn tiếp tục: - Bố em chỉ sợ nhất là chị... Hồi đó, em còn bé chẳng biết gì. Nhưng cả nhà mỗi khi nhắc tên chị cứ như là gọi tên ông ba bị...
Linh mím chặt hai môi cố giữ khỏi phì ra tiếng cười. Nhưng rồi, không giữ được, Linh cười ré lên, ngửa cả người ra mà cười. Thằng Phúng thì gập bụng lại mà cười. Tiếng cười của hắn cứ ắc ắc như dê kêu.
Linh khua khua tay:
- Thôi, được rồi. Cứ coi là người quen cả. Mà này, bố em nay ra sao rồi.
Cái đầu to ấy vẫn không ngước lên:
- Đi cải tạo sáu tháng rồi về. Chị cũng biết, bố em không phải ác ôn mà.
- Chị biết.
- Giờ, ông ấy đang hăng hái xây dựng tập đoàn sản xuất.
- Tốt rồi...
Thằng Phúng lại đế vào:
- Tốt rồi. Bây giờ là hoà hợp dân tộc cùng tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội mà, đúng không chị?
Những chén rượu cứ dốc ngược lên rồi rập ràng đặt xuống. Những câu chuyện tuy lộn xộn nhưng cũng được Phúng đánh nhịp một cách rập ràng bằng cái chùm ba "đúng không chị? ". Chai rượu thứ hai gần cạn thì Phúng đột ngột tuyên bố:
- Thôi, tụi bay về buồng ngủ, sáng mai còn đi sớm, để tao bàn với chị hai công chuyện làm ăn.
Cả bọn ngoan ngoãn đứng dậy, bước đi xiêu vẹo về phòng. Linh thầm nghĩ, kể ra cái thằng Phúng này cũng có bản lĩnh, chỉ huy được cả một nhóm bụi đời này đâu phải dễ.
- Chị Linh, chị có muốn làm ăn với tụi em không?
- Làm gì?
- Trầm.
- Cái gì?
- Trầm, trầm hương ấy, chị có nghe nói đến không?
Linh gật gật đầu:
- Có nghe, nhưng.... thú thực, mình chưa biết gì về nó cả.
Phúng lim dim đôi mắt, làm ra bộ cao thủ đích thực.
- Em chẳng dám chê chị chậm tiến, tại vì ngày ở rừng chị chỉ ham nổi danh nên không để ý đấy thôi. Trầm còn hơn cả vàng đấy. Mà là vàng lộ thiên chứ chẳng phải đào bới trong suối, trong đất gì đâu.
- Nó có ở đâu?
- Ở trong cây Gió, chị có biết loại cây đó không, ở mấy khu căn cứ cũ của mình ối ra. Mà cây nào bị mảnh bom, mảnh pháo găm vào nhiều lại càng nhiều nhựa trầm. Đúng là lịch sử để lại cho tụi mình đấy.
Linh cũng đã nghe loáng thoáng về chuyện này, và cũng biết hiện nay lắm kẻ đang lao vào và phất lên cực kỳ nhanh chóng.
- Nhưng mình là con gái,lại đang là cán bộ nhà nước, cậu bảo bỏ đi làm trầm sao được.
Phúng lại ti hí mắt, cười nịnh:
- Ai mà nỡ bắt chị phải đi lội rừng. Cỡ của chị mà xuất chiêu rồi thì tụi em lấy gì ra mà ăn. Bọn em cần chị chính là cần cái tư cách nhà nước ấy đấy. Chị là chủ nhiệm một đơn vị buôn bán lớn của huyện, đúng không nào? Bọn em có đi tìm trầm về được, chẳng nhẽ lại đi bán rao ở chợ...
Linh đã hiểu, nó gật gật đầu, nhưng lại nhíu mày:
- Chị hiểu rồi. Nhưng Hợp tác xã của chị không có chức năng xuất khẩu, mấy lại, nói thật, chị cũng chưa có chút manh mối bạn hàng nào về thứ đó cả.
Phúng vỗ đét lên đùi một cái:
- Cái đó thì chị yên chí. Em đã có đường dây tuyệt vời rồi. Chúng ta không cần xuất ngoại, chỉ xuất nội thôi cũng thừa ăn.
- Xuất nội? Xuất đi đâu.
- Vũng Tàu.
- Ai trong đó?
Thằng Phúng rướn cổ lên định nói, nghĩ thế nào lại xẹp người xuống:
- Ai thì ai, quan trọng đếch gì, miễn là chịu ăn hàng mình là được.
Linh vẫn cảnh giác:
- Em đã có đường dây chắc chắn thế, sao còn cần một người lơ mơ như chị...
- Khổ quá, nói rồi mà chị không hiểu. Là vì em không có tư cách pháp nhân. Em mà mang hàng đi tức là buôn lậu. Chị hiểu chưa?
Linh bất ngờ chìa bàn tay ra, đôi mắt sáng quắc lên. Ngay lập tức, Phúng cũng xỉa tay ra, mắt tít lại. Chúng nó nắm rất chặt tay nhau. Tuổi trẻ quả thật là mau lẹ và cả tin.
*

[trachvandung]

Cả Đọt lẫn Lương đều tỉnh dậy rất sớm, họ thức giấc ngay từ tiếng gà gáy đầu. Nhưng cả hai vẫn nằm yên lặng, không cựa quậy, nhúc nhích. Ai cũng tự nhủ đừng làm mất giấc ngủ người khác. Họ nằm và tận hưởng phút giây yên bình, hạnh phúc và vô cùng thanh thản. Sự thanh thản gần như mãn nguyện của đôi khách lữ hành đã phải trải qua không biết bao nhiêu nhọc nhằn, bầm dập.
Không thể nói là tôi vui vì hạnh phúc của họ. Nhưng quả thật, tôi cũng chẳng hề buồn. Tôi thức trọn đêm bên họ, chứng kiến cả cuộc mây mưa đến đột ngột, nghe rành rọt từng hơi thở dồn của đàn ông, tiếng rên gần như tiếng khóc của đàn bà, lại ngắm nhìn họ ngủ, lúc đầu thì ôm quặp lấy nhau như sợ ai giằng mất, rồi khi tiếng ngáy khò khò của gã đàn ông vang lên, họ lập tức buông nhau ra,cùng lật ngửa người, xoạc chân, dang tay ngáng cả lên mặt nhau, gác cả lên đùi nhau mà ngủ.
Tôi đã không còn cái ham muốn dục vọng của người thường, cũng không còn cả cảm giác yêu đương, ghen tị, chỉ hơi mơ hồ một nỗi buồn, rằng không biết bạn bè tôi, những người thân yêu của tôi, trong những cơn đam mê như vậy, có còn chút tơ tưởng gì đến kẻ đã khuất bóng như tôi không?
Cuối cùng thì người đàn bà cũng chủ động ngồi dậy, rất khe khẽ và ý tứ. Nhưng Lương chưa kịp đặt chân xuống đất thì Đọt cũng đã ngồi dựng dậy. Bên ngoài trời cũng đã lờ mờ sáng.
- Anh ngủ nữa đi, dậy làm gì cho sớm. Để em đi làm cơm...
- Này... có lẽ... tôi phải về...
Lương xoay hẳn lại:
- Về đâu?
Đọt thở ra một tiếng:
- Cứ thử về dưới đó... coi thế nào...
Lương im lặng. Em định nổi cáu, nhưng nghĩ thế nào lại đổi giọng:
- Phải đấy. Về thì về luôn đi...
Từ giây phút đó cho đến khi Đọt ra khỏi nhà, họ ngậm tăm, không ai nói thêm câu gì nữa. Đọt lủi thủi bước ra khỏi nhà, cúi đầu đi như một kẻ ăn trộm. Cả cái làng Quách Xá vẫn chưa thức dậy, không một ai biết được sự có mặt của anh đêm qua ở đây.
Về đến Phước Tuyền thì đã hơn bảy giờ sáng. Nhà nào cũng đã đi ra đồng. Thế mà Rệ vẫn ngủ. Hắn nằm co quắp trên giường, chiếc chăn mỏng bị đạp xuống dưới chân, nhăn nhúm thành một đống. Đọt đảo mắt nhìn khắp nhà, nhìn ra sân, ra ngõ, không thấy chị dâu.
Đọt định đập Rệ dậy, nghĩ thế nào lại thôi. Anh vất gùi áo quần xuống ghế, ngồi xuống, với tay lắc lắc ấm nước. ấm rỗng không. Ngồi chừng năm phút, Đọt bỏ qua nhà thím Bướm.
Thím đang đứng ngay cạnh giếng nước, tay cầm rổ rau dền. Thím nhìn thấy Đọt, người sững ra, mồm há to nhưng không kêu được thành tiếng. Tay thím run run. Rổ rau rơi xuống nền giếng...
- Chú Đọt phải không?
- Dạ phải, Thím ơi...
Anh chạy lại chụp lấy vai người cơ sở cũ, lay lay, rồi khóc. Tiếng khóc đàn ông cứ rít lên nghe như tiếng tre cứa vào nhau. Rồi cười. Thím Bướm nở nụ cười trước. Đọt cười theo. Những nụ cười mếu máo, dàn dụa nước mắt.
Thím túm tay Đọt dắt vào nhà. Tay thím luống cuống rót nước. Mới mấy năm mà trông thím già hẳn đi. Đọt lấy lại bình tĩnh, bắt đầu hỏi thăm những câu thông thường. Thím kể. Cô em gái trúng đạn pháo chết năm bảy hai, để lại bốn đứa con. Thằng đầu đi bộ đội địa phương cũng đã hy sinh. Thằng thứ hai bị bắt làm nghĩa quân, bị thương què chân, nay lê lết kiếm ăn ở đâu trong bến xe Đông Hà. Thằng thứ ba làm thợ nề, nay đây mai đó. Còn con út mới lấy chồng, có được đứa con gái lên bốn tuổi, hiện quẳng lại cho bà cô, theo chồng đi buôn trên Khe Sanh. Thím Bướm chép miệng, thiên hạ nói tam nam bất phú quả thiệt không sai. Đọt hỏi: - Rứa hiện thím vẫn ở một mình à? Thím Bướm nói: - sao lại một mình, thì đã bảo là nuôi cháu gái mà, nó chạy lăng quăng đâu đó. Rồi thím lắc đầu: - Cái số tui thiệt giống như vịt nân ấp trứng ngỗng, nuôi em gái, rồi nuôi con gái cho nó, chừ lại đèo bồng cháu gái... Nhưng mà cũng là có phúc, không có nó thì buồn biết mấy...
Kể lể một lúc, chợt thím quay qua hỏi:
- Rứa chú hiện thời thế nào?
- Dạ, cũng bình thường vậy thôi, thím.
- Bình thường là răng? Nghe nói, có dạo cũng rắc rối thế nào đó phải không?
- Ai nói với thím?
- Mấy anh trên huyện.... Họ vẫn lui tới thăm tui mà. à, mà chú cũng béo...
Đọt mỉm cười:
- Thì an dưỡng liên tục mà thím.
Thím Bướm gật gù:
- Cái số chú thế mà lại hên, quá nhiều anh chết, tội thiệt.
"Cái số mình lại hên". Đọt rất muốn bật lên tiếng cười, nhưng cổ họng khô khốc. Anh cố tình hỏi qua chuyện khác.
- Này, cái lão Rệ nhà tôi... dạo này ra sao?
Thím Bướm khẽ nhíu mày rồi cười phì.
- Kể chi xiết ông ấy. Đang hăng lắm.
- Hăng? Nhưng mà hăng chuyện gì?
- Tập đoàn, Hợp tác xã...
Đọt thật sự thấy khó hiểu, anh gặng hỏi:
- Nhưng mà, lão ấy lười chảy thây ra, chứ hăng hái làm ăn cái nỗi gì?
- Ai bảo hắn hăng làm ăn. Hăng nói, hăng đi lại lăng xăng, vận động người này, tuyên truyền người khác vào tập đoàn, vào hợp tác xã...
- Cha mẹ ơi, lão ta cũng được làm cán bộ à?
Thím Bướm xì một tiếng to như đuổi gà:
- Cán bộ cán xạ gì cái thứ ấy. Có ai thèm để mắt đến. Chú còn lạ gì cốt cách của hắn, thời nào cũng lăng xăng, lúc nào cũng tự mình nống lên như là cán bộ gì đó quan trọng lắm...
Đọt bật cười, rồi gật đầu:
- Lạ thiệt, nó vẫn thế, không khác chút nào...
Vừa lúc đó, đã thấy Rệ đạp vườn đi qua. Chân chưa bước vào đã nghe cái mồm lè nhè, nhão nhoẹt:
- Có phải chú Đọt về không? Đúng rồi. Tao nhìn cái gùi vất giữa bàn là biết ngay mà...
Thím Bướm đế luôn:
- Chắc là lục lọi, tìm kiếm có thứ chi hay hay trong nớ để xin.
Rệ tuyệt nhiên không giận, ngược lại còn cười hề hề:
- Cả đời chị lúc nào cũng nhắm mục tiêu vào tôi để đả kích. Nhưng Rệ này không ngán đâu.
- Tui nói thiệt tình chứ ai dám đả kích chú. Chú không lục lọi, sao biết gùi của chú Đọt?
- Là vì gùi kháng chiến. Người kháng chiến thì thoáng nhìn thấy gùi kháng chiến là nhận ra nhau ngay, chị bảo có đúng không?
Thím Bướm gật gật đầu:
- À, thì ra chú là người kháng chiến đấy, thế mà tui không biết....
Đọt muốn cắt ngang câu chuyện này, hỏi xen vào.
- Này, chị đâu?
Rệ rướn mắt lên, ra dáng ngạc nhiên.
- Chị nào?
- Thì chị Hoa chứ còn chị nào?
- À.... thì ra chú vẫn nhớ bà chị dâu của chú. Muốn tìm thì về dưới chợ phiên mà tìm.... Không hiểu à, tao bảo cút từ lâu rồi, cái thứ bò nân ấy nuôi mà làm gì.
Thím Bướm quắc mắt, đứng lên:
- Này, tui nói cho chú biết, chú mà còn ăn nói về phụ nữ như thế, tui cho mời chủ tịch xã với hội phụ nữ đến đây cho chú biết tay.
Rệ lắc lư người như kẻ say:
- Ai chà, bảo vệ quyền lợi phụ nữ đấy. Thì đàn bà không biết đẻ đái, không kêu bằng nân thì kêu bằng gì?
Đọt nổi cú, đập tay xuống bàn:
- Anh im mồm đi!
Rệ rướn cả người tới, giọng chanh chua hơn cả đàn bà ghen:
- Giỏi nhỉ. Mày định giở móng gấu xám ra cào vào anh ruột mày chắc? Đạo đức cách mạng ghê nhỉ. Mà mày đâu còn là người cách mạng. Mày đã bị cách mạng giam tù năm sáu năm nay, còn chưa ngán à, mày tưởng tao không biết gì sao?
Máu dồn ứ lên mặt Đọt, môi anh giật giật như sắp lên cơn động kinh, bàn tay phải nắm chặt. Nếu không có hai tay thím Bướm kéo ghì lại, chắc chắn một quả đấm như trời giáng đã bổ thẳng vào mặt Rệ.