Những thông tin tham khảo về tác chiến phòng không trong KCCM

[Triumf]

Trong 2 chiến dịch này, bộ đội tên lửa bảo vệ Hà Nội đã có 173 lần tiểu đoạn phóng đạn, trong đó có 68% dùng phương pháp 3 điểm; trong số 18 tiểu đoàn dùng phương pháp 3 điểm thì có 14 tiểu đoàn đánh thắng, 4 tiểu đoàn chưa đánh thắng là do vừa xây dựng, trình độ bám sát mục tiêu của trắc thủ chưa được thành thạo (như vậy, tổng số tiểu đoàn tên lửa phải là 26-27 tiểu đoàn). Trong số 253 quả đạn bắn thì 80% nổ có điều khiển. Số máy bay địch bị bắn rơi so với tháng 4, tháng 5 và tháng 8 năm 1967 tăng gần gấp 2 lần. Đặc biệt có những trận đánh tiêu diệt xuất sắc như trận này 18-11-1967, 6 tiểu đoàn cảu 2 trung đoàn 274, 257, cùng bắn vào một tốp, tiêu diệt 4 F-105, bẻ gãy hẳn một đợt đánh của địch. Trận ngày 19-11-1967, cả 10 tiểu đoàn thuộc 3 trung đoàn cùng bắn, diệt một lúc 7 F-105.

Trong lúc cán bộ, chiến sĩ toàn quân chủng vẫn đang còn hân hoan với niềm vui của chiến thắng tháng 10 và tháng 11-1967, thì kẻ địch xảo quyệt lại gây cho chúng tôi 1 khó khăn mới. Trong đợt máy bay Mỹ đánh phá lần thứ 7 (từ 14-19 tháng 12) vào Hà Nội, bộ đội tên lửa chỉ bắn rơi được 1 F-105. Mặc dầu đã có kinh nghiệm khắc phục nhiễu trong đội hình, mà kinh nghiệm lớn nhất là phải tuyệt đối tin vào quần chúng, chúng tôi vẫn dè dặt, hồ nghi khi nghe báo cáo của các đơn vị! Làm sao lại thế được? Ta phóng đạn lên trời, thằng địch lại làm cho đạn ta rơi xuống đất. Vừa cách đây chưa đầy 1 tháng, ngày 19-11-1967, chúng ta đã thu được chiến thắng giòn giã, khiến kẻ địch run sợ, phải bỏ cuộc. Thế mà bây giờ chúng phản công lại chúng ta nhanh đến thế ư? Cũng có thể đây là một dạng chủ quan, thỏa mãn, dẫn đến đánh không thắng, không rơi chăng?
Buổi hội ý Thường vụ hôm ấy diẽn ra trong không khí trầm lặng. Hai ngày chiến đấu, địch đánh cầu Long Biên, các đơn vị tên lửa bảo vệ Hà Nội gặp rất nhiều khó khăn, hiệu suất chiến đấu kém rõ rệt. Địch thật ư? Không có lẽ chỉ trong vòng chưa đầy 1 tháng chúng thay đổi thủ đoạn nhanh đến như thế. Nhiễu ngoài đội hình rồi, nhiễu trong đội hình rồi, bây giờ là loại nhiễu gì? Đó là chưa kể các loại nhiễu khác chúng đã đưa vào sử dụng từ hơn 2 năm nay như các loại nhiễu tiêu cực bằng kim loại, bằng các sợi thủy tinh; các loại nhiễu tích cực như nhiễu xung trả lời, nhiễu râu, nhiễu xoắn thừng, nhiễu cỏ may, nhiễu phên liếp, nhiễu mưa rào, nhiễu chấn song… nhưng đều bị các trắc thủ tên lửa của ta loại trừ bằng trình độ thao tác điêu luyện.

Vốn rất thực dụng, lại có tiềm lực, khi thấy dung nhiễu QRC-160 vẫn bị bắn rơi, bọn trùm chiến tranh ở Lầu năm góc đã nghĩ ngay đến một thủ đoạn mới. Và khi ta còn chưa kết luận được nhiễu trong đội hình thì từ ngày 15-5-1967, địch đã bắt đầu thí nghiệm 1 loại nhiễu mới. Đầu tháng 8-1967, trong một trận đánh, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 62 đã phát hiện có một loại nhiễu mới ảnh hưởng đến sự điều khiển của đạn, nhưng không ai tin. Trong các trận chiến đấu tháng 10, tháng 11, lẻ tẻ cũng có một vài đơn vị phát hiện những hiện tượng tương tự của tiểu đoàn 62 đã nêu hồi tháng 8. Nhưng cũng không được ai chú ý, kể cả cơ quan nghiên cứu khoa học quân sự. Nếu như hồi ấy, lãnh đạo và chỉ huy chúng tôi sáng suốt, nhạy bén, cơ quan nghiên cứu quân chủng xông xáo, tác phong nghiên cứu thực tiễn hơn nữa, chắc chắn chúng ta không gặp khó khăn như trận 14-12-1967. Và suốt đêm đó, cả trung đoàn 236 hầu như không ngủ. Sau cuộc họp rút kinh nghiệm đến 12 giờ đêm, toàn trung đoàn bắt tay vào thực hiện các biện pháp được đề ra trong cuộc họp là kiểm tra lại toàn bộ khí tài, bệ, đạn. Đạn là nơi tập trung nhiều nghi ngờ nhất, nên đồng chí trung đoàn trưởng Trần Xanh đã đích thân dự kiểm tra từng quả một. Tất cả những biện pháp trên được tiến hành xong trong đêm 15 rạng 16-12-1967. Nhưng kết quả chiến đấu vẫn không như mong muốn! Tối 16-12-1967, tại cơ quan Bộ tư lệnh tên lửa đóng tại 1 xóm nhỏ bên dòng sông Đáy, đã diễn ra một cuộc họp quan trọng từ cán bộ đại đội trở lên. Kíp chiến đấu của tất cả các tiểu đoàn cũng tham gia cuộc họp này. Cuộc họp có nhiệm vụ trao đổi ý kiến và kết luận cho được việc đạn không có điều khiển trong mấy ngày qua là do địch hay ta và bàn cách đối phó. Nhưng hội nghĩ vẫn không đi đến một kết luận thống nhất. Bạn đọc sẽ nghe đồng chí Trần Xanh kể lại không khí cuộc họp hôm đó và những diễn biến tiếp theo:

(còn tiếp)

[Triumf]

“… Chập choạng tối, chúng tôi đến địa điểm họp. Trong ngôi đình đã rất đông người, đang ồn ào, sôi nổi. Tôi nghe rõ tiếng đồng chí Nguyễn Mạnh Đàn, trung đoàn trưởng trung đoàn 274.
- Cứ nói thẳng ra là do địch sao lại phải sợ. Đánh giặc mà còn sợ thì đánh cái gì.
Tiếng đồng chí Lê Ngọc Quất, trưởng phòng huấn luyện tên lửa cảu binh chủng tên lửa:
- Địch gì! Đánh không thắng, trước hết là do ta, sao lại là do địch?
Thấy tôi bước vào, đồng chí Nguyễn Đình Sơn, trung đoàn trưởng 257 reo lên vồn vã:
- A! 236 chủ công đây rồi!
Đồng chí Đoàn Thuận, trung đoàn trưởng 267 vừa siết chặt tay tôi, vừa nói chân thanh:
- Hôm nay đến đây chủ yếu để nghe kinh nghiệm cảu anh đây.
(Như vậy là có ít nhất 4 trung đoàn tên lửa về tham dự hội nghị này)
Ở hội nghị này cũng có hai khuynh hướng: một là do địch; hai cho là do chủ quan ta gây nên. Tôi thuộc khuynh hướng thứ nhất, nhưng chưa có đầy đủ luận cứ để thuyết phục mọi người. Thế là vấn đề vẫn chưa được giải quyết. Tại chủ quan ta, hay tại địch vẫn là một bài toán chưa có đáp số. Sau hội nghị về, chúng tôi lại tập trung nghiên cứu. Và cuối cùng đáp số đã được tìm ra. Theo nguyên lý kỹ thuật, thì đạn muốn có điều khiển, phái có một công suất nhất định để nhận đúng tần số do đài của ta phát đi. Kẻ địch xảo quyệt đã dùng máy gây nhiễu phát vào tần số rãnh đạn của ta một công suất lớn hơn công suất của đạn và như thế là đạn mất điều khiển. Hiện tượng này gọi là “nhiễu rãnh đạn”. Muốn giải quyết cơ bản vấn đề này, phải tăng công suất đạn lên để thắng công suất máy gây nhiễu của địch. Đây là vấn đề lớn, vượt quá khả năng ta. Trong lúc chưa thỏa mãn được yêu cầu trên, ta vẫn có cách khắc phục bằng cách đánh theo phương pháp P.L. (phương pháp P.L. là thế nào, thuộc phạm vi bí mật mong bạn đọc thông cảm).

Tôi (Trần Xanh) mang kết quả nghiên cứu này lên báo cáo đồng chí tư lệnh binh chủng tên lửa và xin chỉ thị cho đánh theo phương pháp mới đó. Đồng chí tư lệnh suy nghĩ một lúc rồi cho gọi đòng chí Dục, trưởng phòng kỹ thuật đến hỏi:
- 236 đề nghị đánh bằng phương pháp P.L., cậu xem có được không?
Đồng chí Dục trả lời được. Cuối cùng đồng chí tư lệnh bảo tôi:
- Thôi được, cậu cứ áp dụng phương pháp của cậu và thường xuyên báo cáo tình hình lên trên này.
Liên tiếp trong 2 ngày 17 và 18 tháng 12-1967, chúng tôi phóng theo phương pháp mới nhưng vẫn không đem lại kết quả mong muốn.
Tối 18-12, các đồng chí cấp trên xuống trung đoàn tôi dự rút kinh nghiệm. Vừa trông thấy tôi, đồng chí phó chính ủy quân chủng hỏi:
- Thế nào ông Xanh? Sao mà thằng địch cứ nhè đúng 236 nó nhiễu thế nhỉ?
Tôi im lặng, chẳng biết trả lời thế nào.
Từ trưa, khi biết các đồng chí trên sẽ xuống dự rút kinh nghiệm, tôi và đồng chí Bùi Biếng, tham mưu trưởng trung đoàn đã cùng nhau dốc sức chuẩn bị một báo cáo với đầy đủ những số liệu về tất cả các mặt, hy vọng chứng minh cho cấp trên hiểu rằng nguyên nhân đánh không thắng trong mấy ngày qua chủ yếu là do địch có thủ đoạn mới. Nhưng việc làm của chủng tôi chưa đạt kết quả hoàn toàn. Vẫn có ý kiến cho rằng cần phải tìm “nhiễu” trong cái đầu của chúng ta trước đã. Sáng 19 tháng 12, đồng chí Trương Công Cẩn, chính ủy binh chủng tên lửa đến, sự có mặt của đồng chí trong lúc này làm tôi vui hẳn lên. Nhớ hồi loay hoay vất vả với thủ đoạn nhiễu trong đội hình và cách đánh 3 điểm, đồng chí luôn là người gợi cho chúng tôi nhiều ý kiến thiết thực.
(còn tiếp)

[Triumf]

- Các cậu đau đầu và khổ tâm lắm phải không? Tớ biết và rất thông cảm. Nhưng đây là một vấn đề quan trọng. Trên Tổng cục và Quân ủy cũng đang đặt vấn đề xem xét. Bộ Tổng tham mưu đã lệnh cho Cục quân báo và Viện khoa học quân sự tập trung nghiên cứu. Quân chủng cũng vừa có cuộc họp lớn bàn về vấn đề này. Hôm nay tất cả sẽ tung xuống đơn vị. Đồng chí Tính, đồng chí Khánh sẽ trực tiếp xuống tiểu đoàn 62 dự chiến đấu. Tớ sẽ xuống 61. Sau đó sẽ nhanh chóng kết luận. Trước khi xuống 61, đồng chí Cẩn siết chặt tay tôi (Trần Xanh) tạm biệt và nói thêm:
- Xanh ạ! Lần này với cương vị là trung đoàn trưởng, cậu cứ thẳng thắn phát biểu ý kiến của mình. Đây là vấn đề quân sự, kỹ thuật, tớ sẽ ủng hộ cậu, tin ở cậu. Nhưng nhớ là chuẩn bị cho thật kỹ vào, chân lý bao giờ cũng đi đôi với khoa học…”
Và sự kiện nhiễu rãnh đạn kết thúc như thế nào, bạn đọc hãy nghe thêm những điều tâm sự sau đây của đồng chí tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 62 tên lửa:
“… Sáng tinh mơ ngày 15-12-1967, ở trận địa Cổ Nhuế, chúng tôi đang tập thể dục thì đồng chí Đặng Tính, tư lệnh kiêm chính ủy quân chủng bước vào.
- Các cậu kiểm tra tham số chưa?
- Báo cáo rồi ạ
- Tốt cả chứ?
- Báo cáo tốt.
- Hôm qua tham số cũng tốt mà các cậu cho một quả tên lửa lên thăm Ngọc Hoàng. Còn một quả thì chui xuống âm phủ, chầu Diêm Vương.
- Báo cáo chúng tôi còn đang nghiên cứu. Hiện tượng hôm qua lạ lắm, chính ủy ạ!
Đồng chí chính ủy cho gọi toàn kíp chiến đấu lại và dặn:
- Hôm nay nó lại đánh lớn HN. Các cậu nhớ ghi toàn bộ diễn biến cuộc chiến đấu, diễn biến trên màn hiện sóng, cần chú ý xem hiện tượng nhiễu có gì mới; nếu có là phải phát hiện nay.
Trước khi chia tay với chúng tôi, chính ủy vui vẻ dặn thêm các trắc thủ:
- Cần nhất là phải tập trung tư tưởng bám sát – Chính ủy giơ 2 bàn tay lên – các cậu phải tập trung tư tưởng vào 2 bàn tay này này, sai một ly đi một dặm. Chưa vợ cả phải không?
Các trắc thủ đồng thanh đáp”
- Chưa ạ!...
Chính ủy cười hết cỡ, phô cả hàm răng có màu ngà ngà vàng ra:
- Thế thí cứ yên chí, chiến đấu cho thật giỏi vào, tớ còn mấy đứa con gái khá lắm, chưa cùng ai!
Lính ta khoái quá, reo lên:
- Có xinh không ạ?
- Đã bảo cứ yên chí, xinh lắm, rất giống tớ.
Thế là cả một trận cười như sấm vang. Tiếng cười còn đuổi theo mãi bước chân khập khiễng của đồng chí chính ủy đi ra xa. Lính ta kháo nhau:
- Lạy bố! Con gái mà giống bố thì con xin hàng


Mấy ngày tiếp theo, tình hình chiến đấu của chúng tôi vẫn không tốt đẹp hơn. Trung đoàn chỉ đạo cách đánh mới… Hiện tượng đạn không điều khiển có hạn chế một phần nào. Họp rút kinh nghiệm liên miên, nhưng vẫn chưa đi đến kết luận thống nhất. Ngay cả việc phóng thử, bắn lệch dải nhiễu cũng có đồng chí trợ lý ở trên xuống không nhất trí, bảo rằng không được làm như thế! Trong tình hình hiện nay, không làm như thế thì còn cách giải quyết nào khác. Chúng tôi đang lúng túng, chưa biết xoay xở ra sao thì ngày 19-12-1967, đồng chí Đặng Tính lại xuống. Cùng đi có cả đồng chí phó tư lệnh binh chủng tên lửa Hoàng Văn Khánh nữa. Tôi mừng thầm trong bụng: Lần này chắc các cụ quyết tâm dứt điểm vấn đề đây.
Bấy giờ tiểu đoàn tôi đã về chiếm lĩnh trận địa Nhật Tân, cách trận địa cũ chỉ vài cây số, và vẫn là trận địa chốt vòng trong, bảo vệ HN. 7h30 có thông báo địch vào. Máy nổ chạy ầm ầm, còi báo động rú lên. Tất cả đều nhanh chóng về vị trí chiến đấu. Đồng chí Khánh lên xe trước rồi đưa tay kéo đồng chí Tính lên. Cửa xe đóng chặt, tiếng máy chạy êm êm. Đồng chí Đặng Tính đứng phía sau các đồng chí trắc thủ. Đồng chí Hoàng Văn Khánh đứng ngay cạnh tôi và sĩ quan điều khiển. Thực tình mà nói, sự có mặt của các đồng chí thủ trưởng trong xe, làm chúng tôi vừa mừng, vừa lo – Mừng là các đồng chí sẽ thấy chúng tôi chiến đấu như thế nào. Chúng tôi không hề sợ địch như có người ngộ nhận. Lo là lỡ xảy ra cái gì đó không an toàn…!
7h32, trung đoàn thông báo là tiểu đoàn 61 đã phóng và đạn không có điều khiển. Tôi báo cáo tin đó với đồng chí Tính và đồng chí Khánh. Đồng chí Khánh nhắc tôi:
- Đồng chí cứ tập trung chỉ huy chiến đấu!
Địch vào đúng hướng chúng tôi phụ trách. Trên vi-vô của tôi thấy rõ 1 tốp 4 chiếc bay theo đội hình bàn tay xòe. Tôi chỉ thị mở máy thu rãnh đạn và thấy có nhiễu. Màn hiện sóng xuất hiện một dạng nhiễu lăn tăn. Tôi quay lại phía đồng chí Khánh:
- Báo cáo đồng chí, chính “nó” đấy
Đồng chí Khánh và đồng chí Tính phải đeo kính lên và cúi sát màn hiện sóng để nhìn cho rõ.
- Mục tiêu vào 30km - tôi hô.
- Phóng phương pháp Y. Đạn không bắt. Tôi hô tiếp:
- P.L. x độ.
Đạn bắt nhưng lúc này mục tiêu đã vào 15km, nên tôi quyết định không phóng đạn.

(còn tiếp)

[Triumf]

Lệnh trung đoàn đã cho báo động về cấp 2, nhưng đồng chí Tính và đồng chí Khánh còn ngồi lại hỏi han tỉ mỉ các đồng chí trắc thủ hồi lâu mới xuống xe. Các đồng chí còn đi khắp các bộ phận để nắm thêm tình hình.
Trưa hôm ấy, các đồng chí ăn cơm với chúng tôi dưới căn lán dã chiến, ngay tại trận địa. Buổi chiều 15h lại có báo động. Đồng chí Hoàng Văn Khánh tuyên bố: Từ giờ phút này trở đi, các tiểu đoàn khác do trung đoàn chỉ huy, còn tiểu đoàn 62 theo lệnh tôi. Địch vào, chúng tôi bắt được từ xa, ngoài 45km. Thấy đồng chí Khánh có quyết tâm đánh, tôi lệnh cho đồng bộ cae 3 quả đạn. Địch vào 40km – 35km – 32km, tôi hô: Phương pháp Y. Đạn không bắt. Tôi báo cáo với đồng chí Khánh:
- Nhiễu đạn rất nặng! Theo tôi, nếu phóng thì đạn sẽ không có điều khiển, có khả năng rơi xuống đất. nhưng nếu thủ trưởng đồng ý thì chúng tôi phóng. Đồng chí Hoàng Văn Khánh hô rất to:
- Phóng!
Các cậu trắc thủ bên xe tính toán kêu um lên trong loa phóng thanh:
- Điện áp A-nu (Bộ phận đo cường độ nhiễu rãnh đạn) cao thế mà vẫn phóng à?
Tôi phải quát lên:
- Tất cả theo lệnh tôi. Trật tự!
Viên đạn rời bệ phóng, nhưng không bắt được vào cửa sóng chờ. Trắc thủ cố bám sát mãi cũng đành chịu. Sĩ quan điều khiển Hùng buộc phải hô:
- Đạn không điều khiển.
Trận chiến đấu kết thúc nhanh chóng, không lấy gì làm vui vẻ lắm. Đồng chí Tính và đồng chí Khánh trao đổi với nhau một lúc, rồi gọi chúng tôi quây quần dưới căn lều bạt của ban chỉ huy tiểu đoàn. Đồng chí Khánh nhận xét:
- Hôm nay, tôi và đồng chí chính ủy quân chủng xuống kiểm tra và tham gia chiến đấu với tiểu đoàn các đồng chí. Trước hết, tôi biểu dương các đồng chí có quyết tâm chiến đấu tốt. Thứ hai, qua trận đánh hôm nay, chúng tôi có cơ sở để chính thức kết luận là kẻ địch đã dùng thủ doạn nhiễu mới rất nham hiểm là nhiễu rãnh đạn.
Từ khi trận đánh kết thúc, tôi thấy nét mặt đồng chí Đặng Tính trở nên đăm chiêu, suy nghĩ nhiều hơn. Khi tiễn các đồng chí ra xe, chỉ còn 3 người với nhau, đồng chí mới nói những suy nghĩ của mình:
- Từ trước tới nay, chủ yếu là ta dùng cách đánh và mưu mẹo để thắng chúng. Chúng ta đã thắng nhiễu trong đội hình bằng cách đánh 3 điểm, chủ yếu là nhờ bàn tay khéo léo và trí thông minh của các đồng chí trắc thủ. Còn lần này thì vấn đề vượt quá khả năng của chúng ta. Tất cả các dữ kiện mà các đồng chí rút ra qua mấy ngày chiến đấu vừa rồi là những gợi ý khoa học rất bổ ích để chúng ta báo cáo lên trên nghiên cứu giải quyết”

Trong lần họp Bộ tư lệnh sau khi di kiểm tra, tham dự chiến đấu ở tiểu đoàn tên lửa 62 về, đồng chí Đặng Tính chỉ thị: Khắc phục nhiễu rãnh đạn là một công việc mang tính khoa học phức tạp, đòi hỏi phải có thời gian, phối hợp đồng bộ nhiều ngành, với cả chuyên gia bạn nữa mới có thể giải quyết căn bản vấn đề. Nhưng như thế không có nghĩa là ta bó tay, cái khó phải ló cái khôn. Trước mắt chúng ta càn làm tốt việc phát huy tư tưởng tích cực tiến công, không đánh giá cao dịch; hoàn thiện cách đánh mới… cơ quan kỹ thuật cần đi sâu nghiên cứu làm một số điều chỉnh nhỏ ở đài, ở đạn trong phạm vi cho phép; đồng thời nghiên cứu một đội hình chiến thuật thích hợp để có thể “tránh né” được cường độ nhiễu của địch mà vẫn phóng được đạn…
Nhờ kiên quyết áp dụng những biện pháp nói trên, bộ đội tên lửa đã đánh thắng địch trong những trận sau. Đặc biệt, ngày 11-2-1968, tiểu đoàn 61 đã bắn rơi tại chỗ chính chiếc máy bay dịch mang máy gây nhiễu mới mà bấy lâu chúng tôi cần tim. Đó là chiếc máy gây nhiễu mang nhãn hiệu ALQ-71 còn nguyên vẹn. Chính trắc thủ cự ly Nguyễn Xuân Đài lúc ấy đã trở thành sĩ quan điều khiển, cùng với kíp chiến đấu dũng cảm và tài trí: Hưng, Tân, Khải, làm nên chiến công lịch sử này – bí mật của nhiễu rãnh đạn đã gây cho chúng tôi bao lao tâm khổ tứ, thì bây giờ đây nó đang nằm trước mặt mọi người. Cuộc chiến tranh điện tử thứ 3 của Mỹ trên bầu trời Hà Nội đã thất bại./.

[Triumf]

Vào hang bắt cọp B-52
Ngày 12-4-1966, 30 B-52 ném bom đèo Mụ Giạ. Đây là lần đầu tiên B-52 ra đánh phá miền Bắc. Ngay sáng hôm sau, tin đó đã gây nên cuộc thảo luận sôi nổi trong buổi giao ban ở sở chỉ huy quân chủng. Phòng quân báo được lệnh đi sâu nghiên cứu tính năng chiến thuật, kỹ thuật của B-52. Phòng tên lửa được lệnh ngoài nhiệm vụ chỉ đạo các đơn vị tác chiến thường xuyên, cần dành thời gian nghiên cứu cách đánh B-52. Ngày 27-4-1966, địch cho B-52 ra đánh Mụ Giạ lần thứ 2. Một hôm đồng chí Tính được gọi lên gặp Bác, trở về đồng chí nói với tôi (tướng Mậu, phó chính ủy quân chủng):
- Bác bảo miền Bắc chúng ta cần chuẩn bị để đối phó với B-52 và nhiệm vụ này chủ yếu giao cho bộ đội phòng không. Bác bảo bất kể trong tình huống như thế nào, chúng ta phải đánh thắng B-52.
Có thể nói là lúc bấy giờ chúng tôi chưa có một cơ sở tối thiểu để xây dựng một phương án đánh B-52, dù là ở dạng đơn giản nhất. Theo những số liệu do Cục quân báo, Bộ Tổng tham mưu cung cấp và phòng quân báo của quân chủng sưu tầm thêm được, chúng tôi biết B-52 là một loại máy bay to lớn, nặng nề. Trong lượng toàn bộ của nó lên tới trên dưới 200 tấn, tùy theo từng loại. Loại B-52 vừa được cải tiến mang ký hiệu B-52G, H, thì riêng lượng dầu để bảo đảm cho 1 chuyến bay lên tới 141 tấn. Cứ mỗi giờ bay, thông thường phải tiêu thụ hết từ 6 đến 7 tấn nhiên liệu. Xét riêng về cái thân hình nặng nề này thì B-52 đúng là miếng mồi ngon cho tên lửa SAM-2. Điều đáng chú ý là trên mỗi chiếc B-52 có đến 15 máy gây nhiễu. Thằng Mỹ có dại gì để những chiếc “pháo đài bay thượng đẳng” của chúng phơi xác cho ta thịt một cách dễ dàng. Vấn đề đặt ra lúc này là phải tập “nhìn” kẻ thù, phải đi đến những nơi có kẻ thù để bước đầu làm quen với nó. Nói cách khác, muốn bắt cọp thì phải vào tận hang.
Giữa tháng 7, chúng tôi được lệnh của Bộ Tổng tham mưu đưa trung đoàn tên lửa 238 vào Vĩnh Linh để đánh B-52. Đây quả là một quyết định hết sức táo bạo. Có bao giờ tên lửa lại đi xa như thế? Cuối năm 1965 và đầu năm 1966, một số tiểu đoàn tên lửa đã cơ động chiến đấu trên một số hướng, có tiểu đoàn đã vào đến Nghệ An, Hà Tĩnh. Nhưng dù sao thì cũng mới chỉ đi trong vúng hậu phương, đường sá được chuẩn bị tốt, có lưới lửa phóng không của các đơn vị bạn bảo vệ. Còn bây giờ là cả một trung đoàn tên lửa với hàng mấy trăm xe máy cồng kềnh, đi đâu phải có cần trục đi theo để tháo lắp; vào một vùng tuyến lửa ngày đêm địch bắn phá ác liệt, làm sao mà bảo đảm được an toàn! Thường vụ Đảng ủy quân chủng họp một phiên chuyên đề về việc trung đoàn 238 vào tuyến lửa. Chúng tôi dự kiến 3 cửa ải mà trung đoàn phải dũng cảm, mưu trí, sáng tạo mới có thể vượt qua để giành thắng lợi.
Một là, phải vượt qua chặng đường gần 600km, phần lớn phải đi theo đường chiến lược mới mở, có nhiều đèo dốc, khe sâu, địch thường xuyên khống chế, đánh phá ác liệt;
Hai là, giấu mình, trụ vững tại một vùng đất nhỏ hẹp nằm trong tầm phi pháo của địch từ trên không, từ ngoài biển và từ bờ nam sông Bến Hải.;
Ba là, phóng được đạn, bắn rơi được B-52, một đối tượng mà đơn vị chưa hiểu biết bao nhiêu.
Cho đến đầu năm 1967, tất cả 5 tiểu đoàn của trung đoàn 238 đều đã lần lượt có mặt trên đất Vĩnh Linh. Trên đường đi vào, qua đất Nghệ An, Bộ Tư lệnh quân khu 4 đã có một yêu cầu rất có ý nghĩa đối với trung đoàn: Tiểu đoàn nào bắn rơi được máy bay địch trên quê hương Bác mới “được giấy phép” vượt sông Lam. Ngày 28-7-1966, từ trận dịa quê hương làng Đỏ, tiểu đoàn 84 đã phóng 2 quả đạn, diệt 2 chiếc A-4, bắt sống giặc lái, trở thành tiểu đoàn đầu tiên giành được “chiếc vé” vượt Bến Thủy đi vào tuyến lửa. Đến Quảng Bình, chỉ do một sơ suất nhỏ, để lộ bí mật, tiểu đoàn 84 đã bị địch đánh liên tục trong 2 ngày, mỗi ngày trên 100 lần chiếc.

[Triumf]

Tại Vĩnh Linh, khu vực tên lửa hoạt động được chỉ khoảng trên dưới 24km2. Đánh hơi tên lửa đã vào Vĩnh Linh, bọn địch quyết tâm đánh hủy diệt, hoặc ít ra cũng “đánh bật” được những bệ phóng SAM-2 ra khỏi khu vực này để tránh cho những pháo đài bay B-52 của chúng khỏi bị đe dọa. Vì thế vấn đề công sự ngụy trang được đặt lên hàng đầu, và có tầm quan trọng sống còn.
Chỉ trong một thời gian ngắn, bằng sức lao động của bản thân mình là chính, trung đoàn đã xây dựng được 22 trận địa tên lửa với khối lượng đào đắp lên tới 32.628m3 đất; hàng nghìn cây gỗ được chặt ngả, pha đẽo để làm hầm. Ngoài trận địa ra, còn phải xây dựng những khu giấu khí tài, trong đó có những khu có đủ hầm chứa xe máy, có đường cho xe xích kéo khí tài lên xuống. Đặc biệt hai trận địa sản xuất đạn của tiểu đoàn 85 giống như một công xưởng dưới hầm sâu, có đủ cả hầm tránh bom cho người và khí tài. Ở những nơi địch đánh ác liệt nhất, nhưng điều kiện bắn lại có thuận lợi, trung đoàn đã quyết tâm xây dựng những trận địa có nắp che kín cả khí tài. Toàn bộ khu trung tâm gồm xe điều khiển, xe tính toán, xe thu phát và trạm nguồn điện gồm xe điện, máy nổ 75KVA đều được nằm kín dưới hầm sâu, trừ bộ ăng tên phải vươn lên cao để phát sóng tìm địch và điều khiển đạn. Đó thực sự là cả một công trình đồ sộ. Chúng ta chắc đã từng thấy một trận địa tên lửa ở gần Hà Nội, hoặc ở một tỉnh đồng bằng. Một trận địa như vậy phải chiếm đến gần 10 héc ta. Ấy thế mà toàn bộ cái trận địa ấy, ở khu vực Vĩnh Linh, phải chuyển xuống lòng đất.
Nhưng không phải như thế là đã bảo đảm an toàn. Ở vùng tuyến lửa này, kẻ địch thường xuyên có mặt ở trên trời để nhòm ngó, phát hiện. Đó là chức năng chủ yếu của 2 tên chỉ điểm L-19 và OV-10. Chỉ cần 1 dấu hiệu nhỏ thôi; một làn khói mỏng lướt nhẹ trên ngọn cây; một cành lá ngụy trang héo chưa kịp thay; một vết xe đi vào bãi giấu chưa kịp xóa… lập tức nó thả pháo khói xuống và gọi bọn F-4, A-6 đến giội bom, vãi đạn. Các đồng chí trung đoàn 238 mỗi lần ra quân chủng họp, thường nói: ở vùng Vĩnh Linh có khoảng 10, 15 phút yên tĩnh là một điều hết sức hiếm hoi. Bọn L-19 và OV-10 không nghỉ trưa. Anh em bảo chúng “giao ban” ngay trên trời. Tên này đến thì tên kia mới về. Chính vì vậy mà kỷ luật về bí mật và ngụy trang được đặt ra hết sức nghiêm ngặt. Phải thực hiện nghiêm túc 24/24. Đôi khi, chỉ một sơ suất nhỏ mà dẫn đến tổn thất nặng nề. Đối với 1 trận địa tên lửa, đây là một vấn đề đặc biệt khó khăn, đòi hỏi công tác ngụy trang phải nâng lên đến mức nghệ thuật. Nếu vừa hành quân đến một địa điểm mà cây cối đang bị khô héo sau một đợt bom thì ngụy trang cho trận địa cũng phải là những cành lá khô héo giống như thế. Nếu con đường kéo khí tài vào trận địa là màu cỏ úa thì cũng phải dùng đúng những cỏ úa như thế để ngụy trang. Nghĩa là màu sắc vùng đất mà anh vừa mới đến hôm qua như thế nào, thậm chí giờ trước như thế nào, thì ngày hôm sau, giờ sau, anh phải làm lại đúng như thế.


Nhưng cũng vẫn phải coi chừng. Khi bọn do thám trên trời không phát hiện ra điều gì khả nghi thì bọn cường kích sẽ dùng thủ đoạn đánh xăm, thường là bằng đạn 20mm hoặc rốc két. Cũng có khi chúng xăm bằng bom. Chúng xăm từ ngoài vào, từ trong ra, xăm chéo góc. Đã có lần, chúng gây cho ta những tổn thất đáng kể với cái lối đánh xăm này. Ngoài các thủ đoạn phóng Shrike, bổ nhào bắn phá trận địa, đánh xăm, kẻ địch còn dùng một thủ đoạn hết sức nham hiểm nữa là đánh tọa độ. Bằng phương pháp giao hội điện tử, chúng phát hiện trận địa tên lửa cảu ta ở một tọa độ nào đấy, chúng liền dùng thủ đoạn bay bằng, ném bom theo tọa độ đã tính sẵn. Thủ đoạn này cho cho phép chúng không cần phải có thời tiết tốt, mà cả những lúc trời mưa, trời mù, chúng vẫn có thể ném bom trúng mục tiêu. Cho nên ở Vĩnh Linh, anh em đã có câu: “Nắng ráo bổ nhào, mưa rào tọa độ”. Và khi không có bổ nhào, không có tọa độ thì đã có pháo trên các hạm tàu ở ngoài biển bắn vào, pháo ở bờ nam bắn sang thay thế. Bầu trời và mặt đất Vĩnh Linh không bao giờ ngớt tiếng bom đạn.
Thế nhưng các chiến sĩ trung đoàn 238 vẫn ngoan cường chịu đựng, kiên nhẫn giấu mình chờ dịp trị cho bằng được tên giặc nguy hiểm B-52. Trong hoàn cảnh như vậy, tất nhiene trung đoàn khó tránh khỏi những tổn thất nhất định. Tất cả 5 tiểu đoàn đều lần lượt bị đánh. Trong đó, trận đánh ác liệt nhất, tàn bạo nhất là trận chúng ném bom tọa độ vào trận địa tiểu đoàn 83 ngay 29-4-2967. Hôm đó chúng đã dùng đến 109 lần chiếc máy bay các loại, đánh 24 đợt bom, trung bình 15,20 phút một đợt tọa độ. Kết hợp với máy bay, pháo từ hạm tàu, từ bờ nam cũng bắn vào 192 quả. Tiểu đoàn 83 hoàn toàn mất sức chiến đấu. Trận địa của tiểu đoàn 81 chi cách sông Bến Hải trên dưới 6km. Nhhững hôm trời trong, chiến sĩ ta có thể thấy hoạt động của địch ở các vị trí Cồn Tiên, Dốc Miếu. Trận địa của tiểu đoàn 82 ở xã Vĩnh Kim, Vĩnh Trung, thuộc khu đông, cách bờ biển chưa đầy 2km, hàng ngày anh em có thể nhìn thấy tàu địch lảng vảng ngoài xa. Tôi có được đọc cuốn nhật ký của đồng chí Phạm Sơn, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 81 lúc bấy giờ, sau này là đại tá, tham mưu phó quân chủng PK, trong đó có ghi: “Trong thời gian 3 tháng trú quân “tàng hình, rình mồi”, tháng 2, tháng 3, tháng 4 năm 1967, tiểu đoàn đã bị 67 lần pháo kích, tọa độ và bổ nhào (37 lần tọa độ, 1 lần bổ nhào, 29 lần pháo kích), trong đó 7 lần trúng khu trung tâm, 32 lần trong vòng từ 2m đến 500m, 35 lần từ 500m đến 1000m. Hy sinh 7, bị thường 22”. Kể cả các đồng chí cao xạ bảo vệ tên lửa và công binh, con số thương vong của riêng tiểu đoàn 81, tính đến hết tháng 7-1967 đã lên tới hàng chục. Tất cả những tổn thất hy sinh đó không một mảy may làm cán bộ, chiến sĩ trung đoàn 238 nao núng.

(còn tiếp)

[Triumf]

Cái cửa ải thứ ba, cửa ải phóng được đạn lên trời, bắn rơi được B-52 thực khó khăn chiết chừng nào. Gần 5 tháng cắn răng chịu đựng, nằm dưới tầm bom đạn của địch, chưa tiểu đoàn nào phóng được quả đạn nào vào những tốp B-52 vẫn hàng ngày rải bóm xuống khu vực Vĩnh Linh. Trong thời gian này, radar cảnh giới của ta chưa phát hiện được B-52 nên tên lửa không được báo động từ xa để vào cấp 1, mà chủ yếu là dựa vào triệu chứng hoạt động của bọn cường kích để phán đoán. Có lần nghe tiếng bom B-52 vọng đến, đơn vị mới phát lệnh vào cấp 1. Khi phát sóng lên thì địch đã bay xa. Có lần vào cấp 1 được khá chủ động, có thời cơ, nhưng khí tài lại không ổn định.
Ở chiến trường Vĩnh Linh, thường xuyên phải cơ động, khí tài phải đặt dưới hầm sâu, độ ẩm cao, việc bảo đảm hệ số kỹ thuật, hệ số chiến đấu cho tên lửa là một việc cực kỳ khó khăn. Tuy nhiên, chí ít cũng có đến 2 lần, thời cơ phóng đạn vào B-52 đã đến với tiểu đoàn 81 và tiểu đoàn 83, nhưng rất tiếc là đã không thực hiện được, chỉ vì chỉ huy có phần thiếu quyết đoán. Một lần vào giữa tháng 3-1967, khi kẻ địch còn bất ngờ. Hôm đó, cả tiểu đoàn 81 và 83 đều đã nhìn thấy B-52. Tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 81 Phạm Sơn đề nghị cho phóng đạn. Nhưng người chỉ huy bảo còn chờ ý kiến của Mặt trận. Thời cơ trong tác chiến phòng không làm gì có chỗ cho việc đợi chờ! Lần thứ 2 vào đầu tháng 4-1967. Hôm ấy, cũng 2 tiểu đoàn 81 và 83 đều thấy mục tiêu. Nhưng sau đó, khí tài 83 không ổn định. Tiểu đoàn trưởng Phạm Sơn khẩn thiết đề nghị cho phóng, vì đây là thời cơ hiếm có. Nhưng người chỉ huy vẫn cứ báo chờ, lý do có khác lần trước, là chờ cho khí tài 83 tốt để đánh tập trung. Và kết quả là cái thời cơ vàng ngọc đó đã qua đi, không bao giờ trở lại với họ nữa.
Như trên đã nói, sau trận tọa độ ác liệt ngày 29-4-1967 của địch, tiểu đoàn 83 đã phải tạm thời lùi về phía sau củng cố. Lúc này Vĩnh Linh chỉ còn lại tiểu đoàn 81. Với lòng dũng cảm tuyệt vời, với tinh thần lao động không biết mệt mỏi, tiểu đoàn 81 dưới sự chỉ huy của người tiểu đoàn trưởng mưu trí, lại đào thêm hầm, đắp thêm công sự, kiên quyết đứng vững trên đất lửa Vĩnh Linh, chờ ngày bắt bon B-52 phải đền tội. Nhưng đường vào cửa ải thứ 3 lại càng khó khăn hơn. Bọn địch đã tăng cường thêm những biện pháp điện tử để giấu kín mình trong nhiễu.



Đầu tháng 5-1967, Bộ Tư lệnh Mặt trận B5 ra lệnh: “Cho tên lửa được đánh tất cả các đối tượng”. Mệnh lệnh sáng suốt đó đã đáp ứng được lòng mong mỏi của cán bộ, chiến sĩ trung đoàn 238, của tiểu đoàn 81. Bất chấp sự khống chế ác liệt của kẻ thù, ngày 10-5-1967, những quả đạn đầu tiên của bộ đội tên lửa Việt Nam đã được phóng lên trên bầu trời sông Bến Hải, thiêu cháy 1 lúc 2 chiếc F-105 của giặc Mỹ, làm nức lòng quân và dân 2 bờ Nam, Bắc. Bọn địch phản ứng quyết liệt, tìm mọi cách “làm cỏ” những bệ phóng SAM-2 này. Mưu trí và sáng tạo, hết sức dũng cảm và ngoan cường, ngày 22-5-1967, tiểu đoàn 81 lại phóng đạn tiêu diện 1 chiếc L-19, tên chỉ điểm nguy hiểm mà từ trước tới nay chưa hề bị trừng trị ở đây. Tiếp đó, ngày 16-7-1967, phối hopự với Mặt trận đường 9, tiểu đoàn 81 lại đánh thắng hết sức xuất sắc, bằng 2 quả đạn, bắn rơi tại chỗ 2 máy bay địch trên đất Gio An, đúng lúc bộ binh ta ào ạt tấn công vào căn cứ Cồn Tiên, Dốc Miếu của địch. Đó là một trận chiến đấu hiệp đồng binh chủng tuyệt đẹp. Ủy ban trung ương Mặt trận dân tộc giải phòng miền Nam tặng tiểu đoàn 81 huân chương chiến công Giải phóng hạng nhất. Nhưng cũng trong trận này, tiểu đoàn 81 đã bị địch đánh hỏng một số khí tài. Toàn kíp chiến đấu bị thương vong. Sĩ quan điều khiển Lê Hồng Thịnh đã hy sinh trong tư thế hết sức dũng cảm, được truy tặng huân chương Chiến công hạng 2. Tiểu đoàn trưởng Phạm Sơn cũng bị thương trong trận này. Con đường vượt qua cửa ải thứ 3, đánh rơi B-52, đành phải tạm thời dừng lại.

Trong những ngày này, địch đang mở những chiến dịch lớn đánh phá Hà Nội. Tại đây, bọn không quân chiến thuật đã leo đến nấc thang cao nhất và hy vọng nhờ đó có thể tạo nên một cục diện mới trên chiến trường. Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh tập trung chỉ đạo cuộc chiến đấu bảo vệ Hà Nội. Tuy nhiên, các đồng chí vẫn không quên B-52. Phải chăng, ngay từ bấy giờ, với tầm nhìn chiến lược, các đồng chí đã thấy: sẽ có ngày chúng ta phải chạm trán với bọn B-52 trong một trận quyết chiến chiến lược. Đồng chí Tổng tham mưu trưởng Văn Tiến Dũng thường xuyên hỏi về tình hình chiến đấu cảu 238. Chúng tôi báo cáo tình hình khó khăn mà trung đoàn đang gặp phải. Các tiểu đòan của trung đoàn đã tạm thời lui về tuyến sau củng cố. Đồng chí Tổng tham mưu trưởng chỉ thị:
1. Quân chủng tập trung mọi cố gắng trang bị lại cho 238, tiếp tục đưa 238 trở lại chiến trường Vĩnh Linh, kiên quyết đánh cho được B-52.
2. Tổ chức một đoàn cán bộ của quân chủng vào trực tiếp giúp trung đòan 238 đánh thắng B-52

(Còn tiếp)

[Triumf]

Chấp hành chỉ thị đó của đồng chí Tổng tham mưu trưởng, chúng tôi tập trung cố gắng để tổ chức cho tiểu doàn 84, tiểu đoàn 82 hành quân vào Vĩnh Linh. Mặc dầu lúc này 80% lực lượng tên lửa phải tập trung bảo vệ HN, nhưng vẫn dành cho trung đoàn 238 những bộ khí tài tốt nhất, số phụ tùng linh kiện điện tử có chất lượng nhất. Quân chủng còn cử những kỹ thuật viên, thợ sửa chữa tên lửa có tay nghề vững vào giúp trung đoàn sửa chữa và hiệu chỉnh khí tài nhằm đảm bảo hệ số kỹ thuật, hệ số chiến đấu cao nhất, phục vụ cho nhiệm vụ đánh thắng B-52. Khẩu hiệu: “Tất cả để đánh thắng B-52” từ lâu đã cháy bỏng trong lòng các cán bộ, chiến sĩ trung đoàn 238, nay cũng bắt đầu trở thành một trong những khẩu hiệu hành động của các cơ quan quân chủng, đặc biệt là cơ quan tham mưu. Đã bắt đầu hình thành tổ nghiên cứu đánh B-52; tổ này có nhiệm vụ theo sát cuộc chiến đấu của 238, tổng hợp những kinh nghiệm bước đầu thu được ở chiến trường Vĩnh Linh để làm tài liệu tập huấn cho cán bộ chỉ huy. Lần này phòng tác chiến – huấn luyện tên lửa, phòng quân báo quân chủng đã cử những cán bộ có khả năng tham gia vào đoàn công tác quân chủng. Đoàn được đặt tên là đoàn công tác B. Do tầm quan trọng của công việc, Đảng ủy và Bộ tư lệnh quân chủng đề nghị Bộ Tổng tham mưu chấp thuận việc cử đồng chí Hoàng Văn Khánh, lúc bấy giờ là phó tư lệnh binh chủng tên lửa, dẫn đầu doàn công tác này.
Chiều ngày 11-8-1967, giữa lúc hàng trăm máy bay địch lao vào đánh phá HN, chúng tôi tiễn đồng chí Hoàng Văn Khánh lên đường. Anh Khánh vốn không được khỏe lắm. Những ngày đêm chiến đấu bảo vệ HN căng thẳng vừa qua đã làm căn bệnh dạ dày của anh phát triển thêm. Tuy nhiên, khi được giao nhiệm vụ vào tuyến lửa để chỉ đạo đánh B-52, anh Khánh như quên hết cả bệnh tật. Cũng như trung đoàn 238 trước đây, các đồng chí đoàn công tác B và 2 tiểu đoàn 82, 84 lại phải bắt đầu vượt qua 3 cửa ải; Hành quân đến nơi an toàn, trụ vững dưới bom đạn ác liệt và đánh thắng B-52. Ngày 13-8-1967, đoàn công tác B vào đến Vĩnh Linh an toàn. Trước đó 3 ngày, tiểu đoàn 84 đã từ Nghệ An vào tập kết xong ở khu tây Vĩnh Linh; 15 ngày sau, 25-8-1967, tiểu đoàn 82 cũng hành quân vào tập kết xong ở khu đông Vĩnh Linh. Trung đoàn 238 lúc này đang trong tình trạng hết sức phân tán, từ Hà Bắc đến Vĩnh Linh, chỗ nào cũng có quân. Theo lệnh của đồng chí Hoàng Văn Khánh, trung đoàn chuyển trọng tâm công tác vào khu vực Vĩnh Linh, tập trung chuẩn bị cho tiểu đoàn 84 triển khai đánh B-52, kịp thời nổ súng phối hợp với chiến dịch Đường 9. Ngày 23-8-1967, tiểu đoàn 84 chiếm lĩnh xong toàn bộ trận địa T3, đội 6 nông trường Quyết Thắng. Ngày 25-8-1967, chuẩn bị chiến đấu xong ba hệ, hai rãnh, ba đạn, nhưng không có đài radar P-12 vì máy nổ còn ở Quảng Bình chưa kịp kéo vào. 3h05 sáng ngày 26-8-1967, Mặt trân thông báo sẽ có B-52 ra đánh phá Vĩnh Linh. Vì không có radar P-12 nên sau khi nghe B-52 ném bom ở An Xá, Lò Môn, tiểu đoàn mới vào cấp 1, do đó đã bị lỡ thời cơ. Buổi chiều ngày 25-8-1967, có 5 lần RF-4 bay thấp theo hướng đông – tây qua khu vực trận địa. Tiếp đó, có một chiếc RF-101 bay qua lại trên khu vực trận địa 6 lần.
Có khả năng trận địa bị lộ.


Vấn đề đặt ra gay gắt lúc ấy là có nên di chuyển hay không. Ở vùng đất lửa này, mỗi việc đều phải cân nhắc hết sức thận trọng, đặc biệt là vấn đề trận địa. Nếu chưa lộ thì chẳng dại gì mà chuyển, đã tốn công sức mà biết đâu trong quá trình đi chuyển lại bị lộ. Nhưng nếu đúng là bị lộ, thì bằng bất cứ giá nào cũng không được chần chừ. Đây là vấn đề thành công và thất bại, là xương máu, là tính mạng của cán bộ, chiến sĩ. Đặc biệt lúc này, chúng ta chỉ có 1 tiểu đoàn 84 được giao nhiệm vụ đánh B-52, còn tiểu đoàn 82 ở phía đông, được dùng làm lực lượng dự bị. Đảng ủy trung đoàn nhận định: “Trận địa chưa bị lộ, tiếp tục ở lại chiến đấu, nếu rút ra sẽ bỏ lỡ thời cơ chiến đấu”. Quyết định đó thể hiện tinh thần tích cực đánh địch và đáp ứng đúng nguyện vọng của cán bộ, chiến sĩ nên được mọi người nhiệt liệt hưởng ứng. Vào lúc này, vai trò của bộ phận lãnh đạo và chỉ huy thực vô cùng quan trọng. Chỉ nghĩ đến tiến công địch, đi theo tình cảm của quân chúng, mặc dù là tình cảm rất chính đáng, rất đáng han nghênh, nhưng thiếu mất sự tỉnh tảo, sâu sắc trong phân tích âm mưu của kẻ thù thì sẽ không tránh khỏi có những tổn thất đáng tiếc.
Đồng chí Hoàng Văn Khánh có mặt trong cuộc họp đã gợi ý, nếu trận địa có khả năng bị lộ, cần rút ra chuẩn bị trận chiến đấu khác, thời cơ đánh B052 còn nhiều. Nhưng tập thể đảng ủy trung đoàn sau khi thảo luận thêm vẫn quyết định để tiểu đoàn 84 ở lại trận địa cũ. Các đồng chí cho rằng trận địa T3 này được chuẩn bị rất chu đáo, đảm bảo bí mật cao, hầu như không có một sơ xuất nào để kẻ dịch phát hiện được. Đã 3 hôm nay, sáng nào nah em cũng thức dậy từ 3 giờ sáng để thay lá ngụy trang cho trận địa, bộ phận nào cũng cử người đi kiểm tra đường ra, lối vào, sửa lại từng cành cây, ngọn cỏ. Rút kinh nghiệm những trận địa trước, đường hào dẫn khói từ máy nổ dài hơn 500m đã được làm theo hướng đi ngược lên, để khói không tụ lại ở một đoạn nào. Còn việc địch trinh sát thì ở đây là chuyện bình thường như ta ăn cơm, uống nước. Các đồng chí quên mất 1 chi tiết khá quan trọng là bọn RF-4 vừa trinh sát xong, thì bọn RF-101 lại đến. Phải có điều nghi vấn, chúng mới làm như thế. Trước tình hình đó, đồng chí Hoàng Văn Khánh đã trao đổi với đồng chí Nguyễn Cận, phó tư lệnh phòng không không quân khu 4. Thấy rằng lấy danh nghĩa cá nhân để bác nghị quyết tập thể đảng ủy cấp dưới là không hợp lệ, nên 2 người đã bàn nhau xin ý kiến của Thường vụ Đảng ủy Mặt trận. Nhưng rất tiếc hôm đó, đường dây bị trắc trở, không liên lạc được.
Thế rồi việc không may đã xảy ra.

(còn tiếp)

[Triumf]

9h sáng ngày 26-8-1967, địch dùng từng chiếc F-4 thay phiên đánh tọa độ vào trận địa cũ của tiểu đoàn 81, nhưng do trận địa T3 của 84 cách trận địa cũ của tiểu đoàn 81 chỉ có 150m, nên ngay loạt đầu, bom đã rơi gần khu trung tâm của trận địa 84. Một quả nổ cách xa đài điều khiển 30m. Một quả nổ cách đạn tên lửa 4m. Tất cả 17 lọat bom tọa độ. Đài điều khiển bị chấn động mạnh, phải có thời gian điều chỉnh lại. Riêng ăng ten bị móp nhẹ, còn có thể chiến đấu được. Tất cả 3 quả đạn nằm trên bệ thì 1 quả hỏng hoàn toàn, 1 quả hỏng cánh nâng, chỉ còn 1 quả tốt. Đêm 26-8-1967, tiểu đoàn 84 được lệnh rút khí tài kéo đến địa điểm cất giấu để kiểm tra hiệu chỉnh lại, chuẩn bị cho đợt chiến đấu mới. Đồng chí tiểu đoàn phó được cử ra nông trường Phú Quý (Quảng Bình) chỉ huy chở thêm đạn vào.
3h15 ngày 1-9-1967, B-52 tiếp tục kéo ra một đợt 9 chiếc. Lúc này đài radar vẫn chưa chữa xong. Tiểu đoàn vào cấp 1 theo tiếng bom. Cả 2 lần phát sóng đều bắt được mục tiêu bay ra.
4h30, tiểu đoàn được lệnh vào cấp 1. Sau khi phát sóng bắt được 2 chiếc ở độ cao 8km, cư ly 18km. Tiểu đoàn báo cáo lên trung đoàn không phải là B-52 mà có thể là máy bay cường kích. Lệnh trung đoàn là tiếp tục phát sóng, sục sạo để xác định. Do tư tưởng nôn nóng sau nhiều lẫn lỡ thời cơ, chấp hành mệnh lệnh máy móc, yếu lĩnh chống Shrike chưa tốt, nên sau lần phát sóng thứ 2, bắt được mục tiêu ở cự ly 10km, thì ngoài trận địa nghe 1 tiếng nổ rất đanh. Shrike địch rơi gần xe điều khiển, trắc thủ phương vị hy sinh, một số đồng chí khác bị thương, trong đó có tiểu đoàn trưởng và chính trị viên tiểu đoàn. Thế là tiểu đoàn 84 lại phải tạm ngừng chiến đấu khi chỉ mới bước vào cửa ải thứ 3.

Mặc dầu liên tiếp trong vòng 1 tuần bị đánh 2 lần vào trận địa, các chiến sĩ tiểu đoàn 84 vẫn không hề nao núng. Chôn cất những đồng chí thân yêu đã hy sinh xong, họ lại tiếp tục lao vào chuẩn bị cho những trận đánh mới. Lại làm đường, lại đào hầm. Để có 1 trận địa ở Vĩnh Linh có thể triển khai chiến đấu được phải tốn công sức gấp mấy chục lần một trận địa ở ngoài miền Bắc. Đó là chưa kể xương máu phải đổ xuống. Chính trong khi làm đường vào trận địa T3, đại đội phó công binh Nguyễn Văn Hỗ đã hy sinh vì một quả pháo của địch từ bờ nam sông Bến Hải bắn sang.
Lúc này, trung đoàn chủ trương chuyển nhiệm vụ đánh B-52 cho tiểu đoàn 82 ở khu đông. Nhưng sau khi phân tích mọi mặt, thấy tiếp tục đánh B-52 ở khu tây có lợi hơn, đoàn công tác B đã đề nghị trung đoàn điều xe điều khiển của 82 lên ghép với khí tài của 84 để tiếp tục chiến đấu.
Đêm 2-9-1967, xe điều khiển cùng với kíp chiến đấu của tiểu đoàn 82 gồm tiểu đoàn trưởng Nguyễn Đình Phiên, sĩ quan điều khiển Lê Hỷ, trắc thủ góc tà Lê Hữu Dính, trắc thủ phương vị Trần Mạnh Hiến, trắc thủ cự ly Nguyên Văn Ngận đi đến ngã ba Hạ Cờ thì bị bom tọa độ. Trần Mạnh Hiến bị thương nhẹ, Lê Hữu Dính bị thương nặng và hy sinh. Sau khi đưa Dính đến nơi yên nghỉ cuối cùng, kíp chiến đấu lại tiếp tục lên đường.


Tiểu đoàn 84 tiếp tục triển khai chiến đấu. Lúc này, tiểu đoàn 84 thực ra là một tiểu đoàn ghép. Tiểu đoàn trưởng, sĩ quan điều khiển và toàn bộ kíp chiến đấu đều là của tiểu đoàn 82 điều sang. Đêm 13-9-1967, toàn bộ khí tài triển khai xong. Trời mưa rất to, nước ngập đến sàn xe. Hai đại đội công binh tập trung đào hào thoát nước cho trận địa. Do mưa, hầm ngập nước, độ ẩm cao, nên khi tài luôn luôn bị hỏng hóc. Bệnh này vừa chữa xong lại sinh ra bệnh khác. Các kỹ thuật viên, thợ sửa chữa thức suốt đêm bên máy. Toàn bộ kỹ thuật viên của trung đoàn được tung xuống tiểu đoàn 84. Toàn bộ linh kiện máy móc, kể cả những bóng đèn điện tử dự trữ cuối cùng trong kho của trung đoàn cũng được lệnh chuyển xuống tiểu đoàn 84. Tất cả cho trận đầu đánh thắng B-52.
Ngày 17-9-1967. Mưa đã ngớt, nhưng trời vẫn xấu, mây mù nhiều. Mặt trận không có thông báo B-52, nhưng đồng chí Hoàng Văn Khánh và ba chỉ huy trung đoàn nhận định: hôm nay có khả năng B-52 sẽ đánh. Sở chỉ huy trung đoàn cho radar P-12 của 2 tiểu đoàn 81, 82 thay nhau mở máy. Tiểu đoàn 84 được lệnh ngồi trên xe, vừa luyện tập, vừa sẵn sàng chiến đấu chờ địch.
17h đài quan sát trên đồi 74 báo về có tiếng động cơ F-102, tên cận vệ của B-52, hoạt động ở hướng đông và đông bắc.
(còn tiếp)

[Triumf]

17h02, P-12 của tiểu đoàn 84 bắt được một tốp 3 chiếc B-52 ở phương vị 180. Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Đình Phiên nhìn thấy rõ tốp này trên màn hiện sóng của mình và xin lệnh đánh. Sở chỉ huy trung đoàn nhất trí. Sĩ quan điều khiển Lê Hỷ bật công tắc, phát sóng, bắt được 3 chiếc B-52 đi theo đội hình bậc thang ở cự ly 40km, phương vị 180, độ cao 11km. Trắc thủ góc tà Phạm Văn Ngoạn, trắc thủ góc phương vị Trần Hồng Thính, trắc thủ cự ly Nguyễn Văn Ngận đã ngồi sẵn trên xe trong tư thế luyện tập, chuyển sang chiến đấu một cách bình tĩnh, tự tin.
17h03, 2 quả đạn của tiểu đoàn 84 từ trận địa T5 thuộc địa phận nống trường Quyết Thắng bay lên, hướng về tốp B-52 đang lừng lững bay vào. Quả đạn thứ nhất phóng ở cự ly 31km, gặp mục tiêu ở cự ly 25km, nổ sau 39 giây. Quả đạn thứ 2 phóng ở cự ly 29km, gặp mục tiêu ở cự ly 23km, nổ sau 36 giây. Sau 2 tiếng nổ, mục tiêu bị xóa trên màn hiện sóng.
17h27, đài quan sát trên đồi 74 báo về nghe tiếng động cơ B-52. Trận địa chỉ còn lại 1 quả đạn. Tiểu đoàn báo cáo quyết tâm lên sở chỉ huy trung đoàn. Đồng chí Hoàng Văn Khánh lệnh đánh tiếp.
17h34, tốp máy bay B-52 thứ 3 tiếp tục vào. Tiểu doàn 84 phát sóng bắt được mục tiêu khi chúng đang bay ra. Tiểu đoàn trưởng hạ lệnh bắn đuổi. Sĩ quan chỉ huy ấn nút phóng. Các trắc thủ nhìn thấy rõ mục tiêu. Đạn có điều khiển tốt.
Mặt trận thông báo: 2 B-52 bị tiêu diệt.


Khuya hôm đó, tin tiểu đoàn 84 bắn rơi 2 B-52 về đến sở chỉ huy quân chủng. Sau đó, báo cáo với Bác. Sau khi nghe báo cáo, Bác đã gửi thư khen đồng bào, chiến sĩ các lực lượng vũ trang nhân dân và cán bộ Vĩnh Linh (đăng trên báo Nhân Dân, số ra ngày 20-9-1967):
“Bác rất vui lòng được tin ngày 17-9-1967, Vĩnh Linh đã lập công xuất sắc, lần đầu bắn rơi 2 máy bay B-52 của giặc Mỹ. Thay mặt trung ương Đảng và Chính phủ, Bác đặc biệt gửi lời khen đồng bào, cán bộ và chiến sĩ Vĩnh Linh đã đánh giỏi, bắn trúng, chiến thắng vẻ vang. Vĩnh Linh thật xứng đáng là tiền tuyến anh hùng của miền Bacứ xã hội chủ nghĩa. Đồng bào, chiến sĩ và cán bộ Vĩnh Linh hãy phát huy truyền thống đoàn kết, anh dũng, kiên cường trong chiến đấu và sản xuất, giành nhiều thắng lợi hơn nữa…
Chào thân ái và quyết thắng
Bác Hồ”

Cùng ngày, Bác đã ký lệnh thưởng huân chương chiến công hạng Nhì cho tiểu đoàn 84./.