Cao điểm cuối cùng

[Russian Weapons]

  Vinh ngồi chờ ở đại đội bộ một lúc thì Khỏe về. Mặt Khỏe chả tươi tỉnh hơn chút nào:

  - Tôi đi các hầm mới có ba bốn cậu dậy sửa soạn trang bị. Các anh ấy còn đang tiếp tục giải thích, động viên thêm...

  Vinh sa sầm mặt. Cơn giận lại cuồn cuộn bốc lên trong đầu. Anh đứng phắt dậy bảo Khỏe:

  - Nhắc anh em nào có huân chương đeo tất cả lên. Trước khi xuất quân cho anh em hát bài hát của tiểu đoàn. Nhưng đừng kêu váng lên lại đến tai các ông ấy... 

  Vinh lật đật trở về tiểu đoàn bộ. Khi đi qua các cửa hầm thấy có người nằm, tiếng anh lại oang oang:

  - Từ khi đi làm việc cho Chính phủ chưa thấy thế này bao giờ! Thực là nhục?... Nhục! Người ta đi đánh nhau dễ chết hết đấy! Chết cả mà còn từng này bộ đội à? 

  Bộ đội dàn ra hết ngoài đường hào trục thì chính ủy đến. Khi nghe Tuấn báo cáo chỉ còn có ba người không chịu đi, anh mỉm cười:

  - Có lẽ vì họ sợ quá, định ốm giả mà thành ốm thật rồi! Thôi để họ làm lực lượng dự trữ cho tổng công kích.

  Tuấn hỏi:

  - Đồng chí có định nói chuyện với anh em không?

  - Cũng định nói đấy... Nhưng... nghe đồng chí báo cáo như vậy, thì các đồng chí cũng đã nói đủ rồi. Họ thấy tôi xuống thế này là đủ. Đồng chí Tuấn này, đồng chí làm như vừa rồi, tốt đó. Lần này cố làm thêm công tác cổ động chiến trường xem sao. Phải làm đi thì mới ra kinh nghiệm. Tôi có một ý kiến: Chỉ hô: "Các đồng chí anh dũng tiến lên!" thì không đủ. Phải chỉ cho bộ đội nên anh dũng tiến lên bằng cách nào để bảo vệ được mình mà tiêu diệt được địch. Muốn làm như vậy mà chính trị viên cứ đi sau cùng không thể ra vấn đề. Ngay đến việc biểu dương thôi, anh không nhìn thấy anh em chiến đấu thế nào thì làm sao biểu dương cho được kịp thời? Đồng chí thử nghiên cứu xem sao. 

[Russian Weapons]

IV

  Những đám rừng gianh bị bom, đại bác đốt cháy đen bữa trước, trổ đầy những cây gianh non có hoa trắng, lá sắc nhỏ cong vút như lưỡi liềm. Một mùi thơm thơm như mùi mật khê bốc lên từ đám cỏ săng bị cháy lúc ban trưa. Trên mặt ruộng, lúa mùa trước của đồng  bào chưa kịp gặt để lại đã mục nát, mọc mầm, rải rác những bông hoa hình quả dứa cánh tím hồng. Đại đội trưởng Khỏe chỉ những  bông hoa nói với người chính trị viên mới về thay đồng chí Thọ vừa được đề bạt, chuyển sang tiểu đoàn một. 

  - Hoa này vùng tôi gọi là hoa riềng. Năm đói ở nhà tôi vẫn đi đào lấy củ về ăn. Củ nó nhiều bột lắm, nấu sánh như bánh đúc vậy.

  Đã có một thời gian khá dài, người đại đội trưởng này không muốn nhắc nhở đến cuộc đời cũ của mình, thậm chí không muốn nhớ tới nó nữa. Từ lâu gia đình, quê hương anh là đại đội. Trong đời anh, chỉ từ ngày vào bộ đội anh mới tìm được nơi ăn chốn ở yên ổn. Trong những trận đánh, người ta thấy người đại đội trưởng đó lỏn vào giáp hàng rào địch rất nhanh, anh thường xông vào đồn với tổ xung kích đầu tiên và bám nhằng nhằng lấy thằng địch, không chịu rời ra đến vài chục thước. Người ta bảo anh là gan dạ, anh dũng. Anh chỉ nghĩ, làm như vậy là do sự tính toán dựa trên cơ sở những kinh nghiệm cũ của mình, làm như vậy thì dễ tiêu diệt địch và đỡ nguy hiểm cho mình... Trước khi nổ súng, bám sát được hàng rào địch là không ngại súng cối. Còn gần chúng, chúng có thể bắn tiểu liên và ném lựu đạn, thì những việc đó mình cũng làm được. Như thế là ta và địch cân bằng về mặt vũ khí, mình hơn nó về tinh thần, mình nhanh nhẹn linh hoạt, mình giữ được bí mật, là nắm chắc được phần thắng. Anh cũng không nghĩ vì mình dũng cảm nên hay dẫn đầu đơn vị. Anh chỉ thấy nếu không làm thế thì không chỉ huy được. Người chỉ huy không chính mình nhìn thấy cách đánh, đường tiến lui của thằng địch, còn biết đằng nào chỉ huy anh em. Nhiều lần anh đã bị phê bình là không giữ đúng cương vị chỉ huy, làm tranh phần việc của cán bộ tiểu đội, bỏ quên những lực lượng ở phía sau. Đó cũng là một nguyên nhân khiến anh sau mỗi chiến dịch lại thêm một hai cái huân chương trên ngực, nhưng mấy năm nay vẫn là cán bộ đại đội. Thọ là người chính trị viên thứ hai đã chia tay anh ở đại đội lên đảm nhiệm công tác ở cương vị tiểu đoàn. Mỗi lần như vậy, anh cũng có suy nghĩ. Anh cũng muốn sửa chữa khuyết điểm của mình. Và đã có lần trong chiến đấu anh thử lùi lại phía sau. Nhưng lần đó anh thấy mình không còn là đại đội trưởng nữa, anh không còn biết chỉ huy đơn vị thế nào. Chính những lúc ở lùi lại phía sau cách xa địch lại là lúc anh thấy rờn rợn, không bình tĩnh như khi bám sát địch. Khỏe ít nói. Không phải anh thích thế. Nhiều khi anh không bằng lòng cái chậm mồm chậm miệng của mình. Đôi lúc anh thấy vì nó mà anh bị thiệt thòi. Anh biết có người cán bộ chiến đấu không ra gì, chỉ nhờ báo cáo khéo mà trở nên có thành tích. Anh thì chưa bao giờ sau một trận đánh kể lại được đầy đủ công việc mình đã làm. Những buổi anh báo công, các cán bộ chiến sĩ thường phải bổ sung cho anh nhiều. Nếu việc anh làm chỉ có một mình anh biết là... thôi. Không phải anh không muốn cho mọi người biết rõ tất cả những cố gắng của mình. Những khi không làm được đầy đủ điều đó, anh thường tự an ủi: Việc mình làm đây là làm cho Đảng, cho nhân dân, cần quái gì!... Đến cuộc học tập chính trị năm vừa qua anh mới hiểu rõ nguyên nhân bệnh chậm mồm chậm miệng của mình. Anh đã ôn kỹ lại cuộc đời khổ cực ngày trước. Và anh thấy quê hương cũ, cái quê hương đã đối xử rất tàn tệ với gia đình anh, bắt đầu sống lại trong người mình với những kỷ niệm êm đềm... Anh nhớ ngôi đình làng quay về phía mặt trời mọc, nhớ búi tre Đồng Cời anh thường buộc trâu ăn cơm trưa, nhớ những tiếng liềm gõ vào đòn gánh lanh canh của những thằng bạn chăn trâu gọi nhau đi cắt cỏ, nhớ những đêm tối trời tháng ba, tháng chín, lần vào góc ao nhà địa chủ đánh trộm rọ cá trê, cá rô...

[Russian Weapons]

  Lúc này những bông hoa riềng tươi thắm lại gợi ra trong đầu anh những hình ảnh của quê hương. Giá sau ngày chiến thắng, anh có dịp trở về quê cũ. Quê hương anh đang đổi khác và đang dang tay chờ đón những người con xa xôi như anh. Anh sẽ tìm đến mộ bố anh để nói một câu: "Bố ơi, sao bố chẳng cố gắng sống đến ngày nay. Bố chết khổ sở quá! Giá bố biết cuộc đời các con sẽ được như bây giờ thì bố ra đi nhàng hơn nhiều”. Anh chợt lại nghĩ, không biết mình có dịp trở về quê hương nữa không? 

  Tiểu đoàn trưởng Vinh, vẫn chiếc mũ nồi đội chênh chếch trên đầu đứng ở giữa ba giao thông hào, cầm chiếc gậy nhỏ gõ nhịp vào má giày da. Thấy Khỏe đi tới, Vinh nói:

  - Khỏe này! Liệu có cắm cờ được trước D1 không? Kiếm thêm chiếc huân chương cho tiểu đoàn chứ!

  Đại đội trưởng Khỏe ngửi thấy mùi nước hoa sực nức. Anh nhếch miệng cười, chiếc sẹo bên mép lõm hẳn xuống. Khỏe quay lại hỏi anh em đi sau: 

  - Ban chỉ huy tiểu đoàn hỏi ý kiến của các đồng chí thế nào?

  Trung đội phó Lạn bình bịch đi tới, cái đầu nghênh nghênh trả lời thay anh em:

  - Cắm cờ trước hẳn đi chứ! Quân của ông Vinh với ông Khỏe chứ bỡn à! Phải không anh em?

  Vinh mỉm cười. Chiếc gậy trong tay anh lại tiếp tục gõ vào má giày da theo một nhịp nhảy nhót hơn. Ban nãy, trước khi xuất phát, nghĩ đến cái mùi của những xác chết thối rữa, anh đã quệt nửa lọ dầu Con hổ vào lỗ mũi vào thái dương, vào cổ, vào bụng... làm cho mắt cay xè và người nóng rực lên. Sau nghĩ thế nào anh lại lấy nốt lọ nước hoa trong xà cột ra. Anh không mở nút, lấy sống dao găm ghè vỡ cổ lọ, rồi đổ ộc cả lên dầu, lên người, lên quần áo. Hai mùi thơm rất khác nhau đó lúc này đang tranh chấp trong lỗ mũi anh. 

  Đứng bên tiểu đoàn trưởng, chính trị viên Tuấn đang chăm chú nhìn một cái cây không tên cạnh đường hào trục. Hồi bộ đội mới bắt đầu kiến thiết trận địa giao thông hào, cái cây này hàng ngày được nhắc đi nhắc lại nhiều lần: "Thẳng mục tiêu cây khô mà đào! Còn cách mục tiêu cây khô bao nhiêu thước?...". Rồi đường hào nhích dần lên phía trước, bỏ lùi cây khô này lại phía sau, đi tìm những mục tiêu mới gần đồn địch hơn. Tuấn cũng như mọi người đã quên khuấy cây khô đó đi. Nhưng hôm nay nó bỗng làm Tuấn chú ý. Cái cây khô như một cành ngụy trang cắm trên mặt ruộng cạnh chiến hào lúc này đã xanh rờn một lứa lá mới. Cái cây chết đi đó đã sống lại với mùa xuân tự lúc nào. Trong đầu Tuấn nảy ra thêm một ý thơ. 

  Đồn địch hiện ra trước mắt tới màu đỏ bệnh tật làm cho người ta nghĩ tới sự đe dọa của một bệnh dịch.

[Russian Weapons]

  Những con hào tiếp tục chuyển mình. Đến hôm nay những đường chiến hào này đã thành máu thành thịt của các chiến sĩ. Mồ hôi, máu, xương thịt, hơi thở, sức khỏe, nghị lực của họ đã hòa vào từng tấc đất này. Hơi thở nồng nồng của nó mỗi khi mưa xuống nắng lên, trước làm cho các chiến sĩ khó chịu thì ngày nay đối với họ đã trở thành quen thuộc như hơi thở của người thân. Con hào bùn lầy, ẩm thấp này đã bao dung che chở cho họ những ngày qua và đang dần họ tới gần thắng lợi. 

  Kẻ địch vẫn không hay biết gì. Vẫn những loạt đại bác cầm canh như mọi ngày, và tiếng rền rĩ già nua của chiếc máy bay thám thính đang lượn vòng nhỏ chệch hẳn ra ngoài xa trận địa để tránh tầm pháo cao xạ của quân ta. 

  Trời nhập nhoạng tối, tiểu đoàn của Vinh đã vượt hết đường hào trục xuyên ngang cánh đồng, tới chiến hào nằm giáp chân đường 41. Những chiến sĩ đi đầu trong đại đội một đã nhanh chóng bám sát chân đồn địch. 

  “Ụ thằng người" in bóng trên nền trời xám đục trước mắt họ.

  Ba tiếng "Ụ thằng người" này không biết ai đặt ra. Hồi đầu chiến dịch, người ta gọi đúng tên của nó là "Cây đa cụt". Đêm đêm vào gần đồn địch, các chiến sĩ thấy ở đây một hình người giơ tay chỉ về phía đỉnh đồi, và phụt ra phía họ những tia lửa quái ác. Cái tên "Ụ thằng người" dần dần thay thế hẳn cho mấy tiếng "Cây đa cụt" kể cả trên những bản kế hoạch tác chiến của cơ quan tham mưu. Riêng với tiểu đoàn của Vinh, cái "Ụ thằng người" này càng rất quen thuộc. Theo lệnh của đại đoàn, họ đã kiến thiết trận địa dưới chân cây đa cụt này. Những đêm đào chiến hào, hễ ngẩng đầu lên, họ lại thấy nó hiện ra sừng sững trước mặt, trên nền trời khi thì đầy những đám mây tro than, khi thì bàng bạc ánh trăng. Nó như có cặp mắt yêu quái theo dõi công việc họ làm không bao giờ mỏi mệt. Thanh kiếm trong tay nó bất thần lại vung ra như ánh chớp xuống đầu họ, làm ngã một, hai người. Ngay cả với những cán bộ tác huấn, những người đã nhìn cái "Ụ thằng người" này với cặp mắt quân sự rất thực tế, họ thấy thằng Tây ngu ngốc đã biết chặt cụt cây đa lại không chặt hết, còn để lại một vật chuẩn rất tốt cho pháo binh của ta, nhưng đôi lúc bò vào chân đồn địch họ cũng rờn rợn trước cái đầu bù xù và cánh tay xương xẩu ma quái này. 

  Sau khi điều tra biết rõ con đường tiếp viện nằm ngay sau cây đa cụt, bộ tư lệnh đại đoàn càng quyết tâm sử dụng tiểu đoàn Vinh đánh vào hướng này để cắt đứt cổ họng của quân địch.

[Russian Weapons]

  Vào gần đồn địch, giao thông hào nông hơn đôi chút, nhưng vẫn đủ để giấu bộ đội dưới mặt đất khi vận động, lần này liên lạc Huy đã kiếm cho tiểu đoàn trưởng được một cái sở chỉ huy khá vững chãi. Đó là chiếc cống ngầm nằm ngang đường 41 ở gần chân đồi. Vinh tin là đơn vị của mình đã bám được hàng rào địch sớm nhất so với các đơn vị bạn. Lần này, anh đã chuẩn bị đầy đủ tinh thần, hễ xung kích xông vào đồn là anh sẽ băng ngay lên cùng với trung đội đầu tiên. 

  Người giữ điện thoại hấp tấp 'tới trước cửa cống chuyển cho Vinh chiếc ống nói. Tiếng tư lệnh trưởng đại đoàn ồm ồm trong máy:

  - D1, D2, D3 đâu? Đủ chưa?... Tất cả nhận lệnh: Mệnh lệnh của đại đoàn: "Các đơn vị lui ngay về phía sau, cách đồn địch từ hai đến ba trăm mét. Khi nhận được lệnh chuẩn bị của đại đoàn thì cho tất cả bộ đội quay lưng về phía đồn địch, chống tay vào thành hào, mồm mở to ra". Nghe rõ chưa? ... Sau một tiếng nổ lớn, cho bộ đội xung phong ngay. 

  Mặt Vinh nóng ran lên. Thế này là làm sao? Bộ đội đã vào đến chân đồn địch lại bắt rút? Có chết người ta không... Muốn để bộ đội ở xa, sao không cho lệnh từ trước? Các ông ấy không biết những khó khăn của thằng cán bộ ở dưới, cứ ra lệnh là ra lệnh. Làm cho anh em tiếp cận được nhanh chóng thế này có phải dễ dàng như các ông ấy ra một cái lệnh đâu! Quay ra bây giờ thì ảnh hưởng tư tưởng anh em lắm! 
Màng tai ống nghe lại sôi lên ùng ục. Lần này là tiếng chính ủy trung đoàn:

  - Đồng chí Vinh đấy à? Đã rút quân theo đúng quy định của đại đoàn chưa?

  Vinh đành phải trả lời:

  - Tôi đang định ra lệnh...

  Chính ủy không nhận ra giọng bực bội của Vinh, vẫn vui vẻ:

  - Đồng chí có thể báo cho anh em biết, tối nay chúng ta sẽ sử dụng một thử vũ khí mới để tiêu diệt địch. Chúc tiểu đoàn của đồng chí sẽ chặn đứng viện binh địch, và cắm cờ lên nóc hầm ngầm đầu tiên... Cho anh em rút nhanh nhé? 

  Vinh vừa buông máy thì Tuấn đến hỏi:

  - Lệnh gì thế

  - Lệnh cho bộ đội rút về sau hai trăm thước. Vào rồi lại ra!

  Bộ đội rậm rịch rút ra để lại sau lưng con hào nát nhừ vết chân.

  Thung lũng Mường Thanh chìm dần trong bóng tối. Tối nay, Mường Thanh yên tĩnh lạ thường. Pháo địch bắn rời rạc, mỏi mệt. Thỉnh thoảng mới bừng lên ánh sáng của một ngọn đèn dù. Rồi cả chiến trường lại tan ra trong bóng đêm đen mượt như nhung, nhấp nhánh vô vàn những ánh đom đóm như mặt biển ban đêm rực rỡ lân tinh. Tiếng dế ran ran. Những người đứng đợi giờ nổ súng nghe rõ cả những tiếng dế kêu khác nhau. Có những con kêu hoài không ngớt, có những con rúc từng hồi ngăn ngắn, có những con thỉnh thoảng mới rít lên một tiếng lanh lảnh như tiếng còi rồi im bặt, ếch nhái ì uôm điểm nhịp vào khúc hòa tấu râm ran đó. 

[Russian Weapons]

V

  Phòng tác chiến của bộ tư lệnh đại đoàn tối nay sáng rực ánh đèn.

  Trên những mô đất công binh khi đào hầm đã chừa lại làm chỗ ngồi, chật ních cán bộ. Những cán bộ có mặt, ngoài bộ tư lệnh đại đoàn, đều là những người phụ trách các phòng tham mưu, chính trị, hậu cần và những ban cần thiết cho việc chỉ huy tác chiến. Trừ đồng chí tham mưu phó đại đoàn và đồng chí trưởng ban tác huấn luôn luôn phải cầm máy nói, làm việc với những người vô hình, mọi người đều ngồi yên tại chỗ, im lặng. Trong giờ phút này, dường như người ta sợ một cái động tay mạnh của mình cũng sẽ làm ảnh hưởng đến sự yên tĩnh cần thiết trong cơ quan đầu não cuộc tác chiến đêm nay. Trưởng ban thông tin đại đoàn có đuôi mắt rạn chân chim và hai đường nhăn vòng bên mép như hai nét khắc trên khuôn mặt còn trẻ, kết quả của tính cười đùa quá nhiều, lúc này cũng kẹp hai bàn tay vào đầu gối ngồi với vẻ mặt nghiêm trang không thích hợp với anh. Thỉnh thoảng anh lại liếc đôi mắt nhỏ nhanh nhanh về phía tư lệnh trưởng. Một số cán bộ khác ngấp nghé ngoài cửa hầm. Họ rất thèm có được một chỗ dù chật chội đến mấy trong căn hầm này. Trưởng ban tuyên huấn đại đoàn vừa ngó đầu vào cửa hầm thì bắt gặp cặp mắt của tham mưu phó nhìn ra. Anh nhoẻn miệng cười rất tươi, nhìn quanh định kiếm một chỗ, Nhưng tham mưu phó, người bạn "tán" của anh hàng ngày, bỗng nghiêm mặt lại nói: 

  - Tôi đề nghị ai không có nhiệm vụ cần ở phòng tác chiến thì ra cả bên ngoài.

  Nụ cười tắt trên môi trưởng ban tuyên huấn. Anh quay ngoắt ra, gù lưng cung cúc cu trở về hầm mình, lẩm bẩm: "Thằng cha dơ thật!". Đi một quãng anh lại đứng dừng. Có lẽ không phải hắn nói với mình? Anh định quay lại... Nhưng rồi anh lại chầm chậm bước về hầm. Về hầm mình lúc này thì như người bị bưng tai bịt mắt. Làm thế nào ngồi yên được trong hầm giữa lúc ngoài kia cuộc chiến đấu đã bắt đầu? Lúc này bao người khác cũng cùng tâm trạng như anh...

[Russian Weapons]

  Các mũi chiếm lĩnh trận địa thuận lợi. Địch chưa có hoạt động gì đáng chú ý. Mọi mệnh lệnh, chỉ thị cần thiết đều đã được chuyển đạt cho các đơn vị. Chỉ còn chờ chiếc kim đồng hồ nhích đến đúng giờ nổ súng đã quy định. Ánh sáng của ngọn đèn dầu lớn làm cho bộ mặt rám nắng của tư lệnh trưởng tươi nhuận lên. Hai đốm lửa đọng trong đôi mắt vừa nghiêm khắc vừa chan hòa tình thương của anh. Tư lệnh trưởng nhìn đồng chí trưởng phòng hậu cần mặt chưa già lắm nhưng đầu đã bạc trắng, hỏi: 

  - Chiều nay đồng chí có kiểm tra xem các đơn vị họ chuẩn bị cơm nước cho anh em ngày mai trên đồn thế nào không?

  - Báo cáo đồng chí: Có cơm nắm ăn với thịt lợn, và có nước đường.

  - Đạn súng cối và đại liên chuẩn bị mấy cơ số

  - Tất cả các loại đạn đều chuẩn bị bốn cơ số.

  - Kiểm tra chưa?

  - Đã.

  Chính ủy ngồi cạnh tư lệnh trưởng mở sổ tay viết mấy con số "6-5-1954" thật đậm nét, rồi gấp lại. Anh rất thích viết nhật ký. Nhưng công tác bận rộn làm quyển nhật ký của anh luôn luôn bị đứt đoạn, bỏ cách nhiều ngày. Anh đành phải đánh dấu những ngày đáng ghi, làm chỗ dựa cho trí nhớ, khi nào có thời gian anh sẽ viết lại. Mọi sự cố gắng của đơn vị đều được dốc ra nhằm giành lấy thắng lợi đêm nay. Anh có nhiều cơ sở để tin là đơn vị mình lần này sẽ chiến thắng. Nhưng trong một trận chiến đấu quyết liệt như thế này giữa ta và địch, không thể chỉ tính một chiều. Biết đâu không có những khó khăn mới mà mình chưa lường hết được? Nếu đêm nay tiêu diệt nốt hai cao điểm cuối cùng ở khu Đông, trong đó A1 là vị trí then chốt, là coi như ta đã phất cao lá cờ chiến thắng trên đầu thằng địch ở Điện Biên Phủ rồi. Ngày toàn thắng của chiến dịch không còn xa nữa. Nhưng nếu đêm nay lại gặp khó khăn?... Chiến dịch sẽ kéo dài chưa biết đến ngày nào. Mùa mưa sắp tới. Cuộc chiến đấu sẽ gian khổ bội phần. Ta sẽ phải chiến đấu với địch bằng những công sự nổi, những chiến hào nổi trên cánh đồng nay mai ngập nước lũ. Sự tiếp tế lương thực, đạn được cho hàng mấy vạn bộ đội dân công, trên con đường dài dằng dặc luôn luôn bị bom địch phá hoại từ hậu phương ra tiền tuyến, sẽ vô cùng khó khăn. Mấy hôm nay có tin hạm đội thứ bảy của đế quốc Mỹ đã túc trực ngoài khơi sẵn sàng nhảy vào vòng chiến. Ngay tại đây, dựa vào ý thành thật muốn điều đình để chấm dứt cuộc chiến tranh này, bọn địch đang bắt bí chúng ta với đề nghị ngừng bắn một thời gian, cho chúng hạ máy bay xuống chuyển thương binh đi. Chúng không thương xót gì những tên lính đánh thuê của chúng. Nhưng để hàng mấy ngàn tên lính đã trở thành vô dụng trên một khoảng đất đã bị quân ta dồn lại quá chật, gây những khó khăn lớn cho chúng trong việc tiếp tế và duy trì tinh thần những tên hiện còn chiến đấu được. Với đề nghị này, âm mưu chính của chúng là muốn nhân thời gian hòa hoãn, tranh thủ chuẩn bị giáng cho ta một đòn hiểm ác để cứu vãn lại tình thế... Mọi mặt tình hình đều thúc đẩy ta phải nhanh chóng giành lấy thắng lợi cuối cùng. Lúc này nhiệm vụ của Đảng giao cho đơn vị anh, đã qua tay những người cán bộ cấp trên như anh, đặt xuống đôi vai gầy của những người trực tiếp cầm súng chiến đấu. Sau những ngày đêm làm việc mất ăn mất ngủ, giờ phút này anh cảm thấy rảnh rỗi. Khi anh còn trực tiếp tham gia vào việc chuẩn bị diệt địch anh không thấy hồi hộp như lúc này... Hình ảnh những người cán bộ, chiến sĩ sắp bước vào cuộc chiến đấu lần lượt hiện ra trong dầu anh. Tình thương yêu họ dội lên trong người anh. Anh đưa mắt nhìn tư lệnh trưởng. Ở đồng chí này người ta chỉ nhận thấy tư tưởng tình cảm của anh khi anh cất tiếng nói. Bao nhiêu tâm trạng sâu kín của anh đều bật ra theo những câu nói. Nhưng khi anh ngồi im lặng, thật khó đọc được những suy nghĩ trên khuôn mặt mà cuộc chiến đấu đã tôi rắn lại như một thứ thép nguội.

[Russian Weapons]

  Chính ủy nói: 

  - Đồng chí Đông này, còn hai hôm nữa thì hội nghị Giơ-ne-vơ bắt đầu bàn về vấn đề Việt Nam đây!

  - Hai hôm nữa à? - Tư lệnh trưởng nói theo anh với một thái độ lơ đãng.

  - Báo chí của nó đang rêu rao là nếu muốn điều đình thì chúng ta phải nhận một số điều kiện... Trong đó có một điều là, về mặt quân đội chúng ta phải giải giáp bộ đội ở trong Nam, và tập trung bộ đội ngoài Bắc này vào một khu vực. 

  Tư lệnh trưởng cười gằn:

  - Với đế quốc thì có điều đình bằng bộc phá, đại bác, lưỡi lê... Đêm nay lại điều đình với chúng nó đây.

  Cặp mắt thông minh của chính ủy nhấp nhánh. Anh đã biết thái độ của đồng chí tư lệnh trưởng ra sao rồi. Đồng chí ấy không mảy may tin kết quả của cuộc hội nghị này. Chính ủy mỉm cười rồi nói: 

  - Đúng đấy! Bác đã nói "bộ đội chúng ta là những nhà ngoại giao giỏi nhất" mà lại... Tiêu diệt xong cái Điện Biên Phủ thì nhất định những điều kiện thằng địch đặt ra với chúng ta sẽ khác. 

  Hàng lông mày bên phải của chính ủy nhếch cao làm nhăn vừng trán rộng. Tuy anh nói vậy nhưng anh cũng chưa hề hình dung được nếu cuộc hội nghị này đạt kết quả tốt thì tình hình sẽ ra sao? Chiến tranh chấm dứt ư?... Có thể nào chóng vánh như thế được?... Anh thoáng nghĩ tới người mẹ già ở một xóm làng xa xôi mà từ mười ba năm nay anh chỉ được gặp một lần sau ngày Cách mạng Tháng Tám thành công.

[Russian Weapons]

  Tham mưu phó luôn luôn nhìn đồng hô. Anh bỗng đứng thẳng dậy quay về phía đại đoàn trưởng:

  - Báo cáo đồng chí, còn mười phút nữa...

  Giọng nói của tư lệnh trưởng trở nên ôn tồn:

  - Đã ra lệnh cho anh em gác ở ngoài cửa hầm rút chưa?

  - Đã ra lệnh cách đây nửa tiếng.

  - Cho lệnh các đơn vị sẵn sàng! Nhắc lại họ, quy định của đại đoàn khi bộc phá nổ... Cho tôi nói chuyện với đồng chí Trang.

  Các chiến sĩ giữ điện thoại vội vã quay máy. Những hồi chuông tiếp nhau đổ dồn. Các chiến sĩ điện thanh kiểm tra lại màng lưới. Căn hầm nhộn nhịp hẳn lên. 

  - D1, D2, D3 đâu rồi?... Bỏ đi đâu thế?... Làm việc với F đây.

  - Hồng Hà gọi Sông Chảy! Hồng Hà gọi Sông Chảy... Nhận được trả lời.

  - Nghe rõ không... Không nghe rõ à? Quay đi!

  Người điện thoại đưa máy cho tư lệnh trưởng.

  - Đồng chí Trang đấy phải không? Bộ đội sẵn sàng chưa? Còn năm phút nữa. Đồng chí thống nhất đồng hồ với tôi đi. Thường trực tại máy nhận lệnh của tôi.

  Kim giờ đã chạm số 8. Chờ kim phút đúng số 12, tư lệnh trưởng nói với đồng chí tham mưu phó:

  - Ra lệnh cho bộ phận bộc phá phát hỏa!

  Tư lệnh trưởng và chính ủy bước ra cửa hầm. Mọi người đều mở rộng vành tai chờ một tiếng nổ lớn họ chưa từng nghe thấy từ phía đồn địch vọng lại. 

  Sao vẫn im ắng lạ thường. Chính ủy nói:

  - Chậm thế nhỉ?

  Đại đoàn trưởng vẫn đứng rất thẳng ngoài hào, quay mặt về phía đồn địch, im lặng, chỉ có đôi môi hơi mím lại.

  Một tiếng nổ vọng tới. Tiếng nổ âm âm như từ một nơi rất xa, không phải là tiếng nổ họ chờ đợi.

[Russian Weapons]

  Tham mưu phó quát vào máy:

  - Đài quan sát đâu?... Báo cáo đi!

  Đằng kia tiếng người phụ trách đài quan sát ngập ngừng:

  - Trên đồn địch có ánh lửa và một đám khói lớn.

  - Có lẽ đúng...

  - Sao lại có lẽ?... Quan sát kỹ lưỡng, trả lời cho chắc chắn.

  Trong lúc đó không biết một tiếng nói ở đâu xen vào:

  - Không phải bộc phá đâu! Tiếng nổ nhỏ lắm. Có lẽ là đạn đại bác khoét sâu đấy!

  - Ở đâu nói đấy? - Tham mưu phó hỏi.

  - Tôi ở đài quan sát trung đoàn đây.

  Tư lệnh trưởng đã từ ngoài cửa hầm quay vào đứng bên anh:

  - Họ báo cáo thế nào?

  - Họ nói trên đồn có lửa và có khói, nhưng tiếng nổ nhỏ nên họ chưa biết rõ có phải bộc phá tấn nổ hay là đại bác khoét sâu...

  - Cho tôi nói chuyện với đồng chí Trang.

  Khác với những lần trước, tối nay, đại đoàn trưởng chưa hề tỏ vẻ nóng nảy. Cả căn hầm lặng đi, một thứ im lặng nặng trĩu. Bao con mắt đổ dồn cả về phía tư lệnh trưởng đang đứng. 

  - Tình hình thế nào, đồng chí Trang? Bộc phá nổ chưa?

  - Báo cáo đồng chí, tôi đang cho kiểm tra. Đề nghị đồng chí chờ một tí...

  - Bình tĩnh mà hỏi anh em, tôi chờ ở máy.

  Nét mặt đại đoàn trưởng vẫn thản nhiên, duy có đường gân chạy dọc trên trán là nổi hằn hẳn lên như một dòng nước đang từ mái tóc cắt ngắn hoa râm chảy xuống. Ống nghe bên tai anh bỗng sôi lên ùng ục. 

  - Không phải quay nữa, tôi vẫn chờ đây.

  Đằng kia tiếng Trang hấp tấp:

  - Báo cáo đồng chí Đông, bộc phá nổ rồi! Bộ đội đã bắt đầu xung phong. Tôi di chuyển sở chỉ huy theo bộ đội ngay bây giờ. Đồng chí chính ủy ở lại đây để nhận lệnh của đồng chí...