Chiến dịch giải thoát con tin ở Dubrovca

[Russian Weapons]

Tác giả: Victor Stepakov
Người dịch: Đinh Thuỳ Uyên – Lê Phương Linh - Phạm Tuấn Hoàng
Nhà xuất bản: Công an nhân dân
Năm xuất bản: 2004
Số hóa: ptlinh, Russian Weapons.

Lời nói đầu

  Nhân dịp một năm (23 tháng 10 năm 2002- 23 tháng 10 năm 2003) xẩy ra vụ khủng bố, bắt cóc gần 1000 người tại Cung Văn hoá nhà máy Vòng bi Matxcơva, cuốn sách “Chiến dịch giải thoát con tin ở Dubrovca” của tác giả Victor Stepakov do Nhà xuất bản “Yauza”- Matxcơva ấn hành tháng 6 năm 2003, được Nhà xuất bản Công an nhân dân dịch giới thiệu với bạn đọc. Đây là hành động tưởng niệm vụ khủng bố này.

  Cuốn sách “Chiến dịch giải thoát con tin ở Dubrovca” giống như một cuốn nhật ký, gồm 5 chương, nhưng nổi bật lên 4 phần chính:

  Phần I: Ghi lại toàn bộ quá trình diễn biến vụ bắt cóc con tin tại Cung văn hoá Nhà máy Vòng bi Matxcơva từ ngày 23 đến 26 tháng 10 năm 2002.

  Phần II: Tổng kết lại những vụ khủng bố, bắt cóc con tin mà toàn thế giới cũng như Liên xô phải đối mặt kể từ đầu những năm 70 của thế kỷ trước đến nay.

  Phần III: Đề cập lịch sử quá trình quan hệ giữa nước Nga với dân tộc Chechnya từ cuối thế kỷ XVIII cho đến trước khi xảy ra vụ bắt cóc con tin.

  Phần IV: Nêu lên sự hình thành, tổ chức, hoạt động của các đơn vị đặc nhiệm “Alffa” và “Vưmpel”, đặc biệt ghi nhận những hành động dũng cảm, mau lẹ, đầy tính chuyên nghiệp của hai đơn vị này trong vụ giải thoát con tin lớn nhất ở Matxcơva tháng 10 năm 2002.

  Mỗi phần tác giả đề cập rất chi tiết, cụ thể, có minh hoạ bằng nhiều nhân chứng trong sự kiện, giúp bạn đọc thấy được toàn cảnh sự việc, âm mưu, ý đồ, kế hoach của bọn khủng bố, ly khai Chechnya; những biện pháp, phương tiện giải quyết vụ bắt cóc con tin của các đơn vị đặc nhiệm “Alffa” và “Vưmpel” dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Tổng thống Nga Putin. Vụ giải thoát con tin được coi là thắng lợi do đã giảm thiểu được mức tổn thất thấp nhất.

  Tuy nhiên, vụ bắt cóc con tin có quy mô lớn nhất từ trước tới nay ở Liên bang Nga cho thấy sự yếu kém trong nắm tình hình của các cơ quan đặc biệt Nga, những sơ hở trong quản lý chất nổ, vũ khí và sự tham nhũng trong lực lượng cảnh sát giao thông dẫn đến bỏ qua kiểm soát việc vận chuyển người, phương tiện và vũ khí của một nhóm khủng bố trên 50 tên vào ngay Thủ đô Matxcơva.

  Bằng các dẫn chứng cụ thể theo thời gian lịch sử, tác giả đề cập đến những nguyên nhân sâu xa cuộc xung đột dân tộc triền miên tại Chechnya từ thời Nga hoàng, Xô viết, cho đến ngày nay. Đó là chủ nghĩa khủng bố dưới danh nghĩa dân tộc, Hồi giáo, được sự tiếp tay từ bên ngoài.

  Cuốn sách nêu ra nhiều kinh nghiệm và bài học trong thực tế chống khủng bố và tổ chức, xây dựng các đơn vị chống khủng bố tại Liên bàng Nga.

  Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách để bạn đọc tham khảo.

Hà Nội, năm 2004
Nhà xuất bản Công an nhân dân

[Russian Weapons]

Chương I

Thảm hoạ ở Dubrovca

(Thông tin tư liệu về các sự kiện)

  Ngày 23 tháng 10 năm 2002

  Vào hồi 21 giờ 05’ các hãng thông tấn phát đi một tin cho biết ở Matxcơva bọn khủng bố đã chiếm được toà nhà trước kia là Cung văn hoá của Nhà máy Vòng bi Quốc gia, nơi đang diễn vở nhạc kịch “Nord-Ost”. Kể cả khán giả, diễn viên và người phục vụ cho đêm diễn, tổng số con tin bị bắt giữ lên đến gần 1.000 người. Nhóm khủng bố gồm khoảng 50 tên, được trang bị súng phóng hoả, lựu đạn cầm tay và các thiết bị nổ khác. Chúng đi tới Cung văn hoá bằng một số xe buýt nhỏ và chiếm được toà nhà một cách rất chuyên nghiệp, bài bản. Trong số những tên khủng bố này, có hơn một chục phụ nữ. Số này tự cho mình là vợ goá của “các chiến sĩ đã hy sinh vì tự do của vùng Ichkeria (tên gọi khác của Chechyna-ND)”. Theo các nhân chứng, số này hết ức hung hăng và được lựa chọn gần như giống nhau: vạm vỡ, eo thấp, người thô và xấu. Những người có vũ trang tự nhận là các chiến binh của sư đoàn số 29 do chỉ huy chiến trường Movsar Baraev cầm đầu. Tên này là cháu ruột của của Arbi Baraev đã bị giết chết trong một chiến dịch đặc biệt do quân đội Liên bang tiến hành mùa hè năm 2001 ở Chechyna. Bọn chúng tuyên bố rằng để trả thù cho mỗi một mạng trong nhóm khủng bố của mình bị chết, chúng sẽ bắn chết 10 con tin. Chúng gài mìn phòng khán giả và tuyên bố “sẵn sàng hy sinh”.

  Những người từng là con tin kể lại:

  Liudmila Fediaseva, khán giả:

“Khi những tên khủng bố chạy từ trong cánh gà ra sàn diễn thì tôi lại tưởng rằng đó là diễn biến của vở kịch. Sau đó tôi thấy các “diễn viên: này quá là nghiêm túc theo kiểu gì đó. Tôi gọi điện hỏi con gái lớn của tôi đã từng xem vở này trước tôi cách đây không lâu: “Ela, có phải ở hồi hai có cảnh các chiến binh Chechyna mình đầy vũ khí không?” Con tôi trả lời: “Mẹ ơi, những người Chechyna nào cơ? Phần này có máy bay trực thăng đưa ra ngoài sân khấu, chứ không hề có bất kỳ binh lính nào hết”. Chỉ ngay sau đó tôi hiểu rằng đã xảy ra trận đánh chiếm Cung văn hoá và đó không phải là vở diễn, đó chính là những tên kẻ cướp và chúng không đùa”.

  Grigori Vasiliev, một trong số tác giả và đạo diễn vở “Nord-Ost”:

“Tôi cùng Aleksey Ivansenco đang làm việc ở phòng thu âm trên tầng 3 thì anh quản lý vở diễn chạy vào thông báo rằng người ta đang bắn nhau trong phòng khán giả. Phản ứng đầu tiên của chúng tôi là chạy bổ xuống đó, xem chuyện gì xảy ra và có giúp gì được không. Bởi vì mọi chuyện đều có thể xảy ra-lại còn bắn nhau trong Cung văn hoá nữa! Tôi chạy xuống tầng một và phát hiện ra một nhân viên chữa chát của chúng tôi đang hét lên với những con người khó hiểu vận đồ đen: “Đừng làm chúng tôi sợ nữa, tôi thấy các anh có súng đạn, tôi ngửi thấy mùi mà!” Nhưng khi những tiếng súng đầu tiên vang lên thì chúng tôi hiểu là sự việc trầm trọng rồi. Lúc đó tôi chạy bổ vào phòng khán giả. Thực chất như là tôi đã bước vào toa tàu cuối cùng. Chỉ có vài giây để quyết định, và thật may là tôi đã kịp. Nếu như tôi không chạy kịp vào phòng thì chúng đã bắn chết tôi rồi hoặc đẩy tôi ra khỏi phòng. Tôi cần phải chạy đi đâu đó: hoặc là vào phòng, hoặc ra khỏi toà nhà. Và tôi đã chạy vào trong phòng”.

  Elena Zinovieva, khán giả:

“Tôi cùng bạn bè ngồi ở khu ban công trên tầng. Bắt đầu vào phần hai, mọi cửa ra vào đều thấy xuất hiện những người có súng, mặc quần áo nguỵ trang và đeo mặt nạ. Những người này bắt đầu la hét và bắn lên không trung. Sau khi giải thích rằng chúng là người Chechyna và rằng toà nhà đã bị bao vây, chúng bắt mọi người phải ném điện thoại di động và túi xách ra lối đi giữa các hàng ghế và để hai tay ra sau gáy. Tôi không thể nói là bọn khủng bố có thái độ quá tàn bạo, tuy nhiên tôi thấy là chúng đã lấy báng súng đánh một số đàn ông. Chúng tuyên bố rằng nếu có ý định tấn công thì chúng sẽ bắn chết 10 con tin, đối mạng cho mỗi một “đồng chí” của chúng bị chết. Khi biết rõ là trong số khán giả có người nước ngoài, bọn chúng đã cho phép họ được gọi điện về nước để cho tin tức về vụ đánh chiếm này được báo chí toàn thế giới biết. Chúng tôi cũng được phép gọi điện và thông qua người thân báo cho các cơ quan đặc biệt biết rằng đừng có ý định tấn công chúng trong bất cứ trường hợp nào”.

  Irina Philipova, khán giả:

“Tôi đi xem ở “Nord-Ost” cùng với bạn trai người Bungari. Hơn nữa chúng tôi đi xem hoàn toàn ngẫu nhiên theo ý thích, tôi thậm chí bỏ cả công việc để đi xem. Sau phần một chúng tôi muốn ra về, nhưng rồi lại vẫn thích nên cuối cùng quyết định cố nán lại xem hết. Và vậy là chúng tôi đã xem hết như thế đấy…
Khi người phi công trên sâu khấu hát xong bài hát của mình thì bỗng nhiên từ phía cánh gà trái có một người đàn ông mặc quần áo rằn ri chạy vào sân khấu, bắn vào không trung rồi bắt đầu hét lên: “Chúng tao từ Groznưi tới. Đây không phải là chuyện đùa. Tất cả ngồi yên ở chỗ của mình. Chiến tranh đang bắt đầu!”. Lúc đầu tôi không hiểu chuyện gì xảy ra, còn nói với bạn tôi rằng sao đạo diễn lại đưa ra cảnh tượng kỳ dị thế này, chẳng buồn cười chút nào cả. Tôi chỉ hiểu ra đó không phải trò đùa khi một số nghệ sĩ bị đẩy ra khỏi sân khấu và ở lối đi giữa các hàng ghế xuất hiện những người mặc rằn ri, bắt tất cả khán giả ngồi yên tại chỗ. Lát sau bọn khủng bố hỏi xem trong phòng có người nước ngoài và người Hồi giáo không. Tôi cũng đứng dậy cùng những người nước ngoài bởi tôi nói tiếng Anh tốt và lại không đem theo giấy tờ gì. Song chúng tôi không được thả ra và chúng chuyển chỗ chúng tôi từ hàng thứ 10 xuống hàng giáp cuối. Ở hàng cuối cùng là một số phụ nữ mặc đồ đen và hai người đàn ông; hai người đàn ông này đổi chỗ cho nhau, còn số phụ nữ thì không. Điều lạ lùng là số phụ nữ này dường như không quen nhau, họ nói tiếng Chechyna và thỉnh thoảng có đệm vào một vài từ tiếng Nga. Qua câu chuyện của họ tôi hiểu là họ đang làm quen với nhau. Hai vị trong số này hoàn toàn không che mặt, có vẻ là những kẻ cuồng tín, hoặc nghiện ma tuý, còn số khác thậm chí có vẻ xởi lởi”.

[Russian Weapons]

  Gần 22 giờ 20’ các nhân viên tác chiến đã có mặt tại hiện trường và xác nhận có việc đánh chiếm Cung văn hoá. Cảnh sát đã được bố trí bao vây xung quanh toà nhà. Bọn khủng bố không đưa ra yêu cầu nào cả.

  22 giờ 26’: Vụ đánh chiếm đã được báo Thủ tướng Nga Mikhail Kasianov và Tổng thống Nga Vladimir Putin.

  Đến 23 giờ kế hoạch “Cơn giông” đã được tiến hành-tất cả các nhân viên Bộ Nội vụ và Cơ quan An ninh Liên bang phải có mặt trực chiến ở đơn vị của mình. Việc canh giữ những toà nhà có trụ sở các cơ quan chính quyền và những mục tiêu cơ sở hạ tầng quan trọng hàng đầu của thành phố được tăng cường. Bên ngoài toà nhà Dubrovca có mặt Thị trưởng Matxcơva Yuri Luzhcov, các nhà chính trị, các quan chức Bộ Nội vụ, Cơ quan An ninh Liên bang, Viện Công tố tối cao, Bộ Tình trạng khẩn cấp Liên bang Nga. Ban Tham mưu tác chiến về giải quyết tình hình con tin đã được thành lập do Phó Giám đốc Cơ quan An ninh Liên bang Vladimir Pronichev phụ trách. Ở khu vực xảy ra thảm hoạ cũng có mặt các đơn vị trực ban, OMON (đội Cảnh sát đặc nhiệm), Cảnh sát giao thông, các đội đặc nhiệm phản ứng nhanh, bộ phận Sư đoàn nghiệp vụ đặc biệt, các đơn vị thuộc Trung tâm đặc nhiệm Cơ quan An ninh Liên bang gồm nhóm “Alfa” và “Vưmpel”, các kỹ thuật viên về chất nổ của Cục An ninh Liên bang Matxcơva, nhân viên của Cục chống khủng bố, nhóm xạ thủ quân đội, các đội đặc nhiệm “Thủ lĩnh” và “Trung tâm cứu hộ” của Bộ Tình trạng khẩn cấp, xe chữa cháy và cứu thương. Các tay súng thiện xạ đã được bố trí tại các điểm chốt quanh Cung văn hoá.

  Cho tới 24 giờ hoạt động đi lại tại các tuyến phố dẫn tới toà nhà Dubrovca đã bị chặn lại. Các nhân viên Bộ Nội vụ phải vất vả để ngăn dòng phóng viên và đám đông tập trung tại khu vực này. Ban Tham mưu tác chiến đang cố gắng nối liên lạc với bọn khủng bố. Vấn đề sơ tán dân thường tại các ngôi nhà nằm gần Cung văn hoá này cũng được quyết định.

  Bọn khủng bố đã thả vài chục con tin bao gồm phụ nữ, trẻ con, người nước ngoài, người đạo Hồi, trong đó có cả công dân Grudia mà không đòi hỏi bất kỳ điều kiện nào. Thậm chí một trong số bọn cướp này còn tuôn ra một câu vô liêm sỉ rằng chúng thả người Grudia “vì họ có thái độ chống Nga”. Nhà ngoại giao Pháp Katia Ivanova-Terian được thả cùng nhóm trẻ em và người Azerbaidan. Trong khi vẫn còn run lên, đang bị sốc vì những gì xảy ra, chị cho biết rằng số chiến binh đánh chiếm toà nhà rõ ràng là người thuộc các dân tộc vùng phía Nam. “Đó là những con người đê hèn và gớm ghiếc. Thật không gì kinh khủng hơn!”. Một con tin mới được thả khác là cậu bé Denis Afanacev mới 9-10 tuổi, giọng run rẩy: “Những người có súng này giống như người Kavkaz và còn nói ngọng. Họ kêu lên: chúng tôi muốn chiến tranh kết thúc”.

  Một số con tin tự rời khỏi toà nhà bằng cách nhảy ra ngoài phố qua cửa sổ phòng hoá trang và một số phòng phụ khác. Tất cả số “trốn tù” này có cả thảy 10 người, trong đó có nghệ sĩ nổi tiếng Aleksey Ivansenco. Một trợ lý đạo diễn kịp trốn thoát cho biết trong toà nhà này có thể còn một số người khác cũng thoát khỏi bọn khủng bố, nấp trong các phòng phụ hoặc đường ngầm. Một người từng là con tin khẳng định: “Bọn khủng bố hành động một cách hù doạ. Nếu như bọn chúng biết sơ đồ chi tiết toà nhà thì có lẽ đã tìm ra chúng tôi. Theo tôi, đây đúng là một cuộc đánh chiếm lộn xộn”.

[Russian Weapons]

  Nhân chứng và sự kiện:

  Phóng viên báo “Thông tin chính”:

“23 giờ. Chúng tôi vừa rời khỏi bến tàu điện ngầm “Dubrovca”, lên xe đi tới Câu lạc bộ Nhà máy Vòng bi. Lúc đó người ở đây thưa vắng. Chủ tịch hãng “Năng lượng Matxcơva” Arkadi Evstafiev lái chiếc xe jeep “Cheroki” đi đến. Mặc dù trời mưa lâm thâm, nhưng ông vẫn mặc chiếc áo trắng và đeo cà vạt. Đầu tiên ông đề nghị đổi mình lấy các con tin, còn sau đó thì đề nghị “xoá sổ hết bọn chúng”. Ông này kết thân với hội người hâm mộ Zhirinovsky. “Ôi, giá mà Zhirinovsky làm Tổng thống thì ông sẽ dẹp ngay được bọn Chechyna này”. Cử chỉ và vẻ bề ngoài của Evstafiev làm người ta rất khó chịu. Khi được biết ông ta chính là người khệ nện bê một bọc đầy đô la dưới làn đạn đi ra khỏi Nhà Trắng hồi trước thì ai cũng có phản ứng khó chịu mỗi khi ông ta xuất hiện. “Sao hắn không có mặt tại Cung văn hoá cho xong đi, rõ ghét”-một người đã về hưu ngoảnh lại đám đông tỏ thái độ của mình. Còn chàng thanh niên trẻ vận đồ công nhân sửa đường tiếp lời: “Có lẽ đạn xuyên quách ông ta đi cho xong”.

  24h 00’: Người ta bắt đầu chuyển nhóm con tin được thả đầu tiên tới toà nhà Trường Công nhân Kỹ thuật. Người ta lại chở tiếp đến đây một nhóm “pêđê” từ Câu lạc bộ “Bến trung tâm” dành cho những người đồng tính luyến ái cũng nằm trong toà nhà cùng với Cung văn hoá. Nghe đồn Câu lạc bộ này thuộc sở hữu của con rể Pugachova, thuộc dân Chechyna. Một thanh niên mặc váy con gái ỏn ẻn: “Thật khủng khiếp. Chúng tôi đang làm phim về cuộc sống dân đồng tính ở Matxcơva thì bỗng dưng có những người như là lính đặc nhiệm ùa vào. Chúng tôi nghĩ là họ đi lùng các tay pêđê”. “Đáng tiếc là tôi không ở trong đám con tin ấy. Tôi rất thích các chàng trai Chechyna nồng cháy. Như là Khattav mồ yên mả đẹp rồi ấy, thật là một đấng nam nhi hào hoa”-một tay đồng tính khác cỡ trung niên thở dài.

  03 giờ 00’: Alpilov xuất hiện. Chút nữa thì ông nổi khùng lên với một ông già có cháu bị kẹt trong Cung văn hoá. Alpilov cao giọng rằng sẽ cử thanh niên đến, rồi tỏ ý lấy làm tiếc là sao bọn lính Chechyna không chiếm quách sứ quán Mỹ đi. Hai phóng viên tranh cãi ầm ĩ xem tên chỉ huỷ Chechyna nào hung hãn hơn. Sự việc thậm chí đã dẫn đến ẩu đả.

  04 giờ 00’: Có ai đó mặc áo cà sa tuyên bố ở đây sẽ xuất hiện Đức chúa Jesu.

  04 giờ 30’: Không rõ nguồn tin nào cho biết cuộc tấn công sẽ không diễn ra hôm nay. Tôi rảo bước về phía bến tàu điện ngầm gần nhất. Những hạt mưa lạnh đang rơi”.

[Russian Weapons]

  Ngày 24 tháng 10 năm 2002

  00 giờ 00’: Hãng “Trung tâm Kavkaz” đã truyền đi tin tức rằng đội quân đánh bom liều chết dưới sự chỉ huy của Movsar Baraev đã bắt giữ hàng loạt con tin. Yêu cầu của những người Chechyna chỉ có một-đó là chấm dứt chiến tranh và ngay lập tức rút quân đội chiếm đóng của Nga khỏi Chechyna”. “Những người thánh chiến Chechyna tới Matxcơva không phải để sống, mà là để chết”-chỉ huy đội quân Baraev đã tuyên bố như vậy trong bản tin được phát đi. Tiếp đó là tối hậu thư đòi Ban lãnh đạo Nga phải thực hiện các yêu cầu của chúng trong vòng 7 ngày. Trong trường hợp ngược lại, những người Chechyna đe doạ, nếu “vấn đề này không được giải quyết, toà nhà cùng với toàn bộ con tin sẽ bị nổ tung”. Ngoài ra bản tin cũng khẳng định là bọn khủng bố đã bắn chết một nhân viên của Cơ quan An ninh Liên bang. (Đáng tiếc là sau này tin có người bị bắn chết đã được xác nhận. Nạn nhân đầu tiên của bọn cướp lòng lang dạ thú là cô gái người Matxcơva Olga Romanova, sinh năm 1976, không có mối liên quan nào với cơ quan đặc biệt. Theo tuyên bố của thanh tra Matxcơva Mikhail Avdiukova thì cô gái bị giết chết là nhân viên bán hàng tại một cửa hàng mỹ phẩm và sống cách trung tâm Cung văn hoá này không xa. Đêm 23 tháng 10 “cô ấy định tự mình đi vào phía trong toà nhà, và ở đó đã bị bọn khủng bố bắn chết”. Thi thế cô gái xấu số với vết thương bị đạn bắn vào ngực, được chuyển cho các cơ quan bảo vệ pháp luật vào buổi chiều 24 tháng 10).

  Xuất hiện một thông tin rằng sau khi có thông báo về cuộc bắt giữ đồng loạt các con tin, tại nơi ở của một số đại diện cộng đồng người Chechyna trong Thành phố Matxcơva và vùng ngoại ô, người ta quan sát thấy một sự vui vẻ quá mức. Những người Chechyna, cả già trẻ, trai gái, đều chúc nhau chiến thắng, la hét vui mừng đến khản cả giọng và liên tục múa điệu zirk truyền thống của mình. Hơn nữa, thông tin còn khẳng định thậm chí ở một tuyến phố gần toà nhà Cung văn hoá đang có một nhóm người tụ tập gồm toàn những gương mặt dân tộc Kavkaz với kiểu cười khả ố. Những tin tức này chẳng có ai cải chính, song đến 22 giờ 10’ thì được biết rằng đại diện nhóm người Chechyna ở Matxcơva đã tự đề nghị làm con tin thay cho các khán giả đang bị giam giữ trong Cung văn hoá. Bọn khủng bố đã khồng trả lời đề nghị của các đồng bào chúng.

  22 giờ 31’: Giám đốc FSB Nicolai Patrusev và Bộ trưởng Bộ Nội vụ báo cáo lên Tổng thống Putin về các biện pháp giải quyết khủng hoảng con tin. Tại phòng làm việc của Tổng thống lúc đó cũng có mặt cả Thủ tướng Mikhail Kasianov và Chánh Văn phòng Tổng thống Alexandr Voloshin.

  00 giờ 44’: Bọn khủng bố thả một con tin để người này chuyển tới Ban Tham mưu tác chiến yêu cầu của chúng. Yêu cầu vẫn như trước-đó là chấm dứt chiến tranh ở Chechyna. Nếu toà nhà bị tấn công, bọn chúng sẽ cho nổ tung.

  01 giờ 32’: Cạnh toà nhà Dubrovca vang lên một vài tiếng súng. Theo các nhân chứng thì tình hình xung quanh toà nhà vẫn căng thẳng như trước, tuy nhiên chưa có hành động tích cực nào được áp dụng.

  01 giờ 36’: Giám đốc FSB báo cáo Vladimir Putin về việc các đơn vị của Trung tâm đặc nhiệm FSB, các lực lượng đặc biệt Bộ Nội vụ và Quốc phòng đều trong trình trạng sẵn sàng chiến đấu. Song phương án tấn công Dubrovca vẫn chưa được xem xét. Các loại xe đậu trên phố Dubrovca đã được dẹp hết đi nơi khác.

  02 giờ 00’: diễn ra cuộc điện thoại giữa Aslanbek Aslankhanov, đại biểu Duma Quốc gia đại diện ch Cộng hoà Chechyna với Movsar Baraev. Cuộc đàm phán không mang lại kết quả, song quá trình thương thảo đã đạt được thoả thuận sẽ khôi phục lại liên lạc vào 4 giờ sáng.

  Cho tới 3 giờ sáng bọn khủng bố thả vô điều kiện thêm 17 con tin nữa. FSB đã tuyên bố chính thức không tấn công toà nhà. Tình hình vẫn tiếp tục “đóng băng”.

[Russian Weapons]

  03 giờ 10’: Được biết là trong số con tin bị bắt có công dân người nước ngoài mà bọn khủng bố hiện chưa có ý định thả. (Gần sáng có thông tin cho biết trong tay bọn khủng bố có tất cả 64 người nước ngoài, gồm 4 người Mỹ, 7 người Đức, 2 người Nigeria, 2 người Úc, 1 người Canada, 3 người Anh, 2 người Thuỵ Sĩ, 3 người Thổ Nhĩ Kỳ, 3 người Latvia, 23 người Ucraina, 3 người Grudia, 5 người Azerbaijan, 1 người Armenia, 1 người Moldovia).

  03 giờ 35’: Bọn khủng bố thả 15 trẻ em. Số này được thả thành nhiều nhóm nhỏ trong vòng gần một tiếng đồng hồ.

  04 giờ 00’: diễn ra cuộc điện đàm ngắn giữa đại biểu Aslankhanov và Baraev. Tên Baraev hét như rống lên trong ống nghe rằng hắn ra là kẻ tiến hành thánh chiến và đòi phải rút hoàn toàn quân đội khỏi Chechyna, rồi ngắt liên lạc. Một tiếng sau, vị đại biểu lại cố gắng nối liên lạc với hắn một lần nữa, song kết quả vẫn như lần trước: Baraev phì nước bọt rồi bỏ ngay ống nghe.

  04 giờ 04’: Tổng thống V.Putin huỷ bỏ chuyến thăm Đức và Bồ Đào Nha. Trong chuyến thăm Lisbon và Berlin một ngày này Putin dự định gặp Tổng thống Georgi Sampaiu, Thủ tướng Jose Manuel Duran và Thủ tướng Gerhard Shroeder.

  06 giờ 05’: Bọn khủng bố bắt đầu nổ súng trong toà nhà. Có thông tin rằng các con tin bắt đầu hoảng loạn và họ yêu cầu chính quyền bằng bất cứ giá nào cũng không được tấn công. Đồng thời có tiếng chuông điện thoại gọi đến Hãng truyền thông Trung Á và Kavkaz BBC. Người gọi tự xưng là một trong số chiến binh tham gia bắt cóc con tin ở Matxcơva và một lần nữa đe doạ sẽ làm nổ tung toà nhà nếu yêu cầu của các chiến binh không được Ban lãnh đạo Nga thực hiện. “Nếu chính quyền nhượng bộ thì chúng tao sẽ cùng các con tin rời khỏi Matxcơva”-tên khủng bố tuyên bố.

  07 giờ 42’: Bọn khủng bố bắt đầu ghi tên điểm danh tất cả các con tin có mặt trong Cung văn hoá. Chúng hỏi từng con tin tên, và dân tộc. Theo một số giả thuyết thì mục đích của hành động này là nhằm phát hiện trong số này tất cả những người Nga và người Do Thái mà chúng dự định sẽ giết chết đầu tiên.

  08 giờ 02’: Bộ Y tế đưa ra tuyên bố rằng trong số các con tin không có ai bị thương, không ai bị chết. Những người được bọn khủng bố thả bị “sốc”, nghĩa là liên quan đến phản ứng tự nhiên của con người trong tình trạng stress. Số này nhanh chóng được hỗ trợ cần thiết về tâm lý.

  09 giờ00’: Trong toà nhà vang lên một tiếng nổ.Sau đó trong khu vực Dubrovca nghe thấy âm thanh ầm ầm giống như tiếng nổ và người ta đã không thể làm rõ được xuất xứ của âm thanh này. Công tố Matxcơva đã khởi tố vụ án hình sự về sự kiện bắt giữ con tin. Vụ án được khởi tố theo hai điều của Bộ luật Hình sự Liên bang Nga-khủng bố và bắt con tin.

  09 giờ 16’: Xuất hiện thông tin Chính phủ Nga đề nghị bọn khủng bố rời Nga sang một nước thứ ba nào đó. Ban Tham mưu tác chiến cố gắng nối liên lạc với các chiến binh song không đạt kết quả.

  09 giờ 20’: Một tên khủng bố liên lạc với Hãng NEWSru. Trong phát biểu của mình, tên này bác bỏ thông tin trước đó phát đi trên phương tiện thông tin đại chúng rằng chúng yêu cầu chính quyền một số tiền lớn để đổi lại các con tin. “Tao muốn nhắc lại rằng: chúng tao không cần tiền, chúng tao cần tự do. Vậy mà một số kênh của chúng mày lại đưa tin rằng dường như chúng tao cần tiền. Chúng tao không yêu cầu tiền, chúng tao sẽ chiếm đoạt nếu chúng tao cần”, tên vô lại tuyên bố như vậy.

[Russian Weapons]

  09 giờ 23’: Các đơn vị quân đội bổ sung gồm 10 xe Zin chở quân nhân Bộ Nội vụ tiến đến Nhà hát.

  09 giờ 24’: Bộ Tình trạng khẩn cấp mở các điểm cung cấp thức ăn và cấp cứu ở khu vực Dubrovca. Ban Tham mưu của Bộ này đóng trong toà nhà thuộc bệnh viện cựu chiến binh nằm ngay cạnh Nhà hát.

  09 giờ 30’: Bọn khủng bố hứa thả tất cả mọi người nước ngoài đang bị bắt giữ. Cũng có tin báo rằng một trong số người nước ngoài bị các chiến binh cho là người Do Thái đã bị đánh đập dã man. Việc thả người nước ngoài được dự định vào đúng 12 giờ.

  10 giờ 20’: Các phóng viên có máy quay phim do bọn khủng bố lựa chọn được cho vào khu vực bao vây quanh toà nhà. Đó là những phóng viên thuộc Hãng truyền hình “Kênh 1” (OPT) và “Ren TV”.

  10 giờ 30’: Bọn khủng bố tuyên bố sẽ không tiến hành bất cứ cuộc đàm phán nào với người Nga. Chúng yêu cầu đại diện của Hội Chữ thập đỏ và “Thầy thuốc không biên giới" với điều kiện trong số này nhất thiết không được có công dân Nga.

  11 giờ 00’: Tư lệnh các lực lượng vũ trang thuộc Bộ Nội vụ thông báo rằng các chiến binh người Chechyna đã 8 tiếng đồng hồ không liên lạc ra ngoài. Ông nhấn mạnh: “Ban Tham mưu tác chiến nhiều lần yêu cầu bọn khủng bố chắp liên lạc và chính thức đưa ra tuyên bố về các đề nghị của mình, tuy nhiên chúng đã không làm gì cả”.

  11 giờ 40’: Bọn khủng bố lần nữa yêu cầu chỉ có người nước ngoài mới được tham gia đàm phán với chúng. “Người Nga là kẻ thù của chúng tao. Chúng tao sẽ không nói chuyện với người Nga”. Điều này do Thị trưởng Matxcơva Yuri Luzhcov thông báo.

  11 giờ 49’: Bọn khủng bố thả một bé trai và em bắt đầu xuất hiện chứng hen. Tuy nhiên trong toà nhà bị chiếm giữ vẫn còn khoảng dưới 40 trẻ em, đồng thời theo nhiều đánh giá khác nhau, trong tay bọn tội phạm có từ 600 đến 1.000 người.

  11 giờ 50’: Tại Viện Nghiên cứu Khoa học Sklifosov đang chuẩn bị chờ đón những bệnh nhân nặng. Đồng thời người ta cũng không chuyển viện cho các bệnh nhân đang ở đây.

  12 giờ 02’: Bọn khủng bố tuyên bố sẵn sàng tiếp xúc với phóng viên Anna Policovskaia của tờ “Báo mới”, viện cớ rằng phóng viên này hình như “nhìn thấy chúng là những chiến sĩ đấu tranh cho tự do, chứ không phải là lũ kẻ cướp”. Cùng lúc bọn chúng loại ngay ứng cử viên Sergei Adamovich Kovalev được đề nghị tiếp xúc với chúng. “Cái lão vừa già vừa ngu”-chúng giải thích sự từ chối của mình như vậy.

  12 giờ 05’: Các nhân viên FSB có mặt ở khu vực toà nhà. Các nhân viên đặc biệt Mỹ cùng một nhóm các đại sứ nước ngoài cũng tới chỗ bị nạn, ở khu vực vòng vây trong sát toà nhà.

  12 giờ 06’: Bọn khủng bố tuyên bố không thả các con tin người nước ngoài. Chúng giải thích hành động này một cách trơ trẽn là do các nhà ngoại giao của các nước có công dân bị bắt làm con tin đã không đến đúng giờ hẹn.

  12 giờ 10’: Bên cạnh Cung văn hoá có một nhóm tụ tập khoảng 200-250 ngườ dân Matxcơva. Một số người tự đề nghị lấy mình đổi lại các con tin, một số khác kêu gọi phải đánh chiếm toà nhà và giết sạch không thương tiếc “tất cả bọn quỷ ám”. Ban Tham mưu tác chiến họp thảo luận về diễn biến tình hình.

[Russian Weapons]

  12 giờ 17’: Duma Quốc gia kêu gọi chuẩn bị bản tuyên bố về vụ bắt giữ con tin. Chủ tịch Duma Genadi Seleznev kêu gọi các đại biểu Duma cần “giảm bớt bàn tán về đề tài này”. Điều chủ yếu là cần phải đạt được kết quả, để “các con tin hoàn toàn ống sót, còn các cơ quan đặc biệt thì nghe được tiếng nói của chúng ta”.

  Gần 13 giờ 00’: Một đại diện của bọn khủng bố tự xưng danh là Abu Said đã liên lạc với Ban Tham mưu và khẳng định yêu sách chính trị sau khi tuyên bố rằng trong toà nhà bị gài mìn có 50 tên khủng bố, gồm 25 nam và 25 nữ, được trang bị súng bắn tự động, đeo thuốc nổ quanh người và sẵn sàng chết.

  13 giờ 24’: Duma Quốc gia cho rằng báo cáo cuộc sống và sức khoẻ của các con tin là “ưu tiên vô điều kiện". Các đại biểu nhấn mạnh rằng cần phải dốc toàn sức lực của các cơ quan Chính quyền Liên bang Nga, dư luận xã hội và các phương tiện thông tin đại chúng để hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ cuộc sống và sức khoẻ các con tin.

  13 giờ 30’: Đại diện Hội Chữ thập đỏ đưa ra khỏi Cung văn hoá một công dân tuổi trung niên người Anh.

  13 giờ 37’: Ca sĩ, đại biểu Duma Iosif Kobzon (bọn khủng bố gọi ông là ứng cử viên trong số những người chúng đồng ý tiến hành đàm phán) và người đi cùng ông là phóng viên tờ “Sunday Times” đưa ra khỏi Cung văn hoá nữ công dân Liubov Kornilova, người Thành phố Pavlov-Posada cùng 3 con nhỏ của chị.

  Nhân chứng sự kiện:

  Iosif Kobzon, ca sĩ nổi tiếng, đại biểu Duma Quốc gia:

  “Theo tôi, những tên khủng bố này là người Kavkaz điển hình ít học và cuồng tín. Chúng sẵn sàng làm tất cả mọi chuyện. Chúng được các linh mục Hồi giáo chỉ huy.

  Tiếp xúc với chúng thật nặng nề, song tôi cũng biết giao tiếp với những loại người như thế. Khi vừa bước vào, tôi nhìn thấy ngay một nòng súng chĩa về phía mình: “Lại đây, Kobzon”. Tôi trả lời: “Anh có thái độ kiểu gì thế? Tôi 65 tuổi rồi, tôi lớn tuổi hơn anh đấy. Khi có một người lớn tuổi bước vào, cần phải đứng lên”. Câu nói ấy đã tác động đến hắn ta. Hắn nói: “Ông định đến đây giáo dục tôi đấy à?”-“Tôi tới để làm quen với anh”. Sau đó cuộc nói chuyện diễn ra bình thường. Tôi hỏi hắn tên là gì. “Abu Bakar”-Hắn trả lời. Thế rồi bỗng dưng hắn hét lên: “Chúng tao muốn chết hơn muốn sống”. “Được thôi”-Tôi đáp-“Các anh muốn chết. Thế còn các cô bé, cậu bé kia, rồi những người phụ nữ người nước ngoài-họ cần cho các anh làm gì? Nếu tôi ở địa vị của anh, tôi sẽ làm tất cả để họ hiểu rằng các anh hành động nhằm để rút quân đội khỏi Chechyna. Song không phải là các anh chiến đấu chống lại trẻ con và phụ nữ. Vì thế nếu là tôi thì tôi sẽ thả hết trẻ con  và phụ nữ. Cả người nước ngoài nữa. Đàn ông là người Nga thì sẽ để lại. Còn như thế này thì giống cái gì đây?”.

  Hắn ta nghe hết rồi đáp: “Không, chúng tao sẽ không thả bất cứ thằng Nga nào”. Tôi tiếp lời: “Hãy trao bọn trẻ cho tôi”. Chúng dẫn bọn nhỏ ra. Tôi vồ lấy chúng, cởi áo măng tô choàng vội cho chúng, trời đang rét. Một cháu nhỏ ôm lấy chân tôi và thổn thức: “Bác ơi, trong kia còn mẹ cháu”. “Này Abu Bakar”-Tôi thuyết phục-“Hãy thả bà mẹ cháu đi, lũ trẻ thiếu mẹ sẽ ra sao?”. Chúng dẫn bà mẹ ra, chị hốt hoảng, mắt giàn giụa nước mắt. Lẽ ra chị đã phải chạy bổ đến đám trẻ. Song chị lại quay về phía tên khủng bố:”Trong đó còn một phụ nữ đang mang thai, chị ấy mấy lần trước đều bị sảy”. Các bạn hãy thử hình dung xem, nói điều ấy với một con người “lạnh như đóng băng” phỏng có được gì? Tôi nói ngay: “Thôi được rồi, phụ nữ có thai hãy để sau. Có phải không Abu Bakar?”. Tôi “chộp” lấy hết số con tin này và nhanh chóng rút ra ngoài phố. Abu nói vọng sau tôi: “Ở đây còn một người Anh, tình trạng rất xấu, mang luôn đi cũng được”.

[Russian Weapons]

  14 giờ 26’: Bọn khủng bố yêu cầu đưa bác sĩ đến để giúp đỡ các con tin.

  14 giờ 57’: Ban Tham mưu tác chiến yêu cầu các nhân viên y tế đa khoa khám cho các con tin cần cấp cứu. Các bác sỹ người Đức có mặt tại nơi thảm hoạ từ chối không bước vào toà nhà. “Không, không!”-các ông thày thuốc này sợ hãi kêu lên.

  15 giờ 00’: Theo yêu cầu của bọn khủng bố, các con tin viết lời kêu gọi gửi tới Tổng thống Nga Vladimir Putin đòi nhanh chóng rút quân Nga khỏi Chechyna. Điều này được một nữ con tin là Chủ tịch Hiệp hội các nhà nghiên cứu tâm lý trẻ em Nga Maria Shkolncova thông báo ra ngoài bằng điện thoại di động. Các con tin cũng hy vọng sẽ được tiếp xúc với Tổng thống qua buổi truyền trực tiếp.

  15 giờ 04’: Hội “Thầy thuốc không biên giới" nhận làm sứ mạng trung gian trong việc giải thoát con tin. Đại diện tổ chức này ở Matxcơva nhận được sự đồng ý của cấp trên cho phép bắt đầu vai trò trung gian.

  15 giờ 27’: Có tin bọn khủng bố đề nghị đổi 10 con tin lấy một đại biểu Duma. Đại biểu Shadưbin dường như không hề do dự đã đồng ý làm người trao đổi, còn đại biểu Yuskhenco đồng tình với việc trao đổi tương tự như vậy. Tuy nhiên tin này không được Ban Tham mưu tác chiến về giải cứu con tin xác nhận.

  15 giờ 35’: Các đại biểu Duman Irina Khakamada và Iosif Kobzon cùng bước vào thương thảo với bọn khủng bố.

  Nhân chứng và sự kiện:

  Iosig Kobzon, ca sĩ nổi tiếng và đại biểu Duma Quốc gia:

  “Tôi nói với những tên khủng bố: “Ở đây có Draganov, Aslambekov, Nemsov, Khakamada, Burataeva. Các anh muốn nói chuyện với ai nào?”. Chúng đáp: “Nemsov, Khadamada và ông”. Tôi nói với Patrushev: “Yêu cầu 3 người”. Bỗng nhiên Nemsov bắt đầu bắt đầu bỏ chạy, ông gọi điện thoại đi đâu đó. “Không được”-Tôi dứt khoát-“Chậm trễ là chết. Bây giờ họ đang đau khổ vì chúng ta không tới, họ sẽ gọi ai đó khác, rồi lương tâm chúng ta sẽ không để cho yên đâu. Irina, hai chúng ta đi nào”. Nemsov bỗng xuất hiện mà theo lời các nhân viên nghiệp vụ là ông ta đã liên lạc được với Kremlin, rồi tuyên bố: “Được rồi, đã có quyết định các anh cần đi hai người”. Nhe Luzhcov bình luận rất hay là: “Ông ta tỏ ra thật ga lăng, nhường cho phụ nữ đi trước”.

  15 giờ 45’: Các con tin kêu gọi Tổng thống Nga ngừng các hành động quân sự ở Chechyna. Nữ con tin Maria Shkonicova thông báo rằng những con tin ở trong Cung văn hoá uỷ quyền cho chị chuyển đề nghị tới Tổng thống.

  15 giờ 47’: Mọi người chờ đợi bác sĩ người Jordani chuẩn bị tới nơi xảy ra thảm hoạ để hỗ trợ ý tế cho các con tin.

  15 giờ 55’: Theo thông báo của một con tin khác, bọn khủng bố đã tách trẻ em ra khỏi bố mẹ chúng. Tại thời điểm này trẻ con đang ở khu ban công Cung văn hoá, còn cha mẹ chúng vẫn trong khu ghế ngồi trung tâm. Ngoài ra, bọn khủng bố thôi không cho các con tin đi đại tiểu tiện nữa và đe doạ sẽ thu hết điện thoại di động.

[Russian Weapons]

  Những người từng là cựu con tin kể lại:

  Liumila Fediansev, khán giả:

  “Đi xem cùng với tôi có cả mẹ tôi, 73 tuổi, bà đang bị bệnh tim. Chính vì thế tôi không sợ gì hơn trên đời này là tim và không thể trụ vững và bà sẽ chết ngay tại đây, trong căn phòng này trước mắt mọi người… thậm chí tôi không còn biết bọn chúng là gì nữa. Tôi hiểu rõ là mẹ tôi không thể nào thiếu nước uống được. Vì vậy, bất chấp mọi sự đe doạ của các mụ khủng bố, đặc biệt có một mụ tên là Sveta thì phải, tôi cứ đứng dậy và đi lấy nước.

  Có lần chính con mụ Sveta đó thô bạo đẩy tôi và rít lên: “Này, mày còn đi đi lại lại như thế nữa bao nhiêu lần hả? Có ngồi yên một chỗ không nào!”.

  “Tôi còn đi khi nào mẹ tôi còn sống”-Tôi kiên quyết và nhìn thẳng vào mắt nữ quái. Song sự độc ác dường như đã Chechyna lấp hết những gì thuộc về con người ở tên nữ tặc này… Chúng tôi cùng những con tin khác giúp nhau tất cả những gì có thể. Cho đến khi bọn cướp đặc biệt trở nên dữ tợn khủng khiếp thì chúng tôi cũng bắt đầu phải nói cho chúng biết ai đang đợi chúng tôi ở nhà”.

  Maria Lebedeva, khán giả:

  “Có 6 tên khủng bố ngồi bên ngoài ban công-3 đàn bà, 3 đàn ông. Chúng giống như bị thôi miên. Không, chúng không phải bị say rượu mà là bị say ma tuý. Tôi có thể phân biệt kẻ nghiện với người bình thường. Mà hơn nữa cử chỉ của chúng hoàn toàn không bình thường-cái nhìn lầm lầm, liên tục đảo qua đảo lại, dường như lúc nào chúng cũng bị “phê phê”. Chúng không giống như những người nghiện rượu. Thực sự tôi không nhìn thấy chúng chích lúc nào. Dĩ nhiên chẳng ai lai làm cái chuyện ấy công khai cả! Tuy nhiên, cứ một lúc chúng lại chạy ra ban công, có lẽ là để chích”.

  Andrei Markin, khán giả:

  “Những tên nữ tặc có mặt liên tục trong phòng. Chỉ hơi động đậy là chúng quát: “Ê, ngồi yên đi! Ê, không được nói chuyện!” . Một trong số chúng là một cái thùng phi núng nính mỡ, khoảng 50 tuổi, có lẽ là tên cầm đầu. Mụ ta ngồi, rồi bỗng nhiên rống lên: “Lạy thánh Alla”. Vừa mới chợt chớp mắt một lúc để cố quên lũ muỗi đang tấn công thì tôi bỗng giật mình vì cái giọng cầu nguyện của mụ ta… Tiếp đó tất cả bọn người Chechyna bắt đầu hát đuổi theo Đài phát thanh những đoạn nhạc dân gian của mình. Cả hội trường dường như phải buồn nôn vì chúng…”.

  Irina Filipova, khán giả:

  “Ngày đầu tiên chúng dẫn chúng tôi đi vệ sinh qua phòng phía dưới cầu thang, sau đó vào nơi phía dưới là dàn nhạc. Những người đứng tuổi không thể nhảy qua khoảng trống có dàn nhạc phía dưới thì chúng vẫn đưa qua lối dưới cầu thang. Chúng thậm chí cho chúng tôi rửa tay. Chúng xách tới vài xô nước và lúc đầu con đưa cả giấy lau tya, nhưng chẳng mấy lúc giấy lau tay cũng hết.

  Sang ngày thứ hai chúng đẩy những người nước ngoài lên hàng ghế thứ nhất. Điều này thật khủng khiếp vì mùi trong phòng trở nên không thể chịu nổi. Lũ chiến binh thường xuyên nhảy từ trên tường xuống đè cả chân chúng tôi, thậm chí chúng liên tục để rơi súng trường, súng lục. Tôi có cảm tưởng rằng chúng không biết cách sử dụng súng thế nào cho đúng, hình như đến cách bắn cũng không biết. Đến ngày thứ hai bọn chúng được bổ sung thêm quân. Tôi thấy có mụ đàn bà vận đồ đen và gã đàn ông bước vào phòng, lũ chiến binh cũ ở đây ôm hôn hai tên này rất lâu. Gã đàn ông kia nói rằng: “Tao đến đây hoàn toàn dính túi, lẽ ra cần phải chi ra hoặc một trăm, hoặc năm chục cho tay cảnh sát giao thông”. Rồi tôi lại phát hiện ra một mụ Chechyna nữa, người rât cao mà ngay từ đầu tôi không thấy. Lúc bình thường mụ ta mặc bộ màu xanh da trời, còn khi nghe thấy tiếng súng, mụ chuyển ngay sang bộ màu đen-điều đó cũng đủ gây kinh hoàng cho mọi người”.