Nhờ caytrevietnam nói rõ hơn cái ý nầy, tôi cảm nhận có gì đó hay hay nên muốn biết nhiều hơn. Từ nhận xét:
1/ Các họ người Âu châu thường nói lên nhiều điều về gia phả, gốc gác của họ. TD: Bush -> tổ tiên vốn là tiều phu. Ta thì sao?
2/ Các địa danh nước mình nay bị Hán hóa nhiều nên không nói lên mấy chuyện, song tên gốc là tên Việt thì thường mang trong nó cả một câu chuyện lý giải tên địa danh đó.
Vậy có phải tên họ người Việt mình một thời cũng vậy?
=======
Kính thưa cụ Nam, do biến động liên miên nên việc ghi chép sử sách của cha ông ta bị thiếu hụt, không được liền mạch... do đó ngay bản thân chính sử cũng có những sai lệch về sự kiện,thời gian, tên họ, địa danh..., ví dụ như cuốn Đại Việt sử lược với Đại Việt sử ký toàn thư chẳng hạn.
Song hành, thậm chí ra đời sớm hơn chính sử chính là dòng sử "ngoài luồng" được lưu truyền qua lời kể, trí nhớ, sự sáng tạo của dân gian dưới dạng truyền thuyết, giai thoại dã sử, thần phả. Chính việc "viết sử" theo hướng này thể hiện sự đa dạng, phóng khoáng của các "nhà sử học nhân dân", nó bổ khuyết những thiếu hụt cho phần mà chính sử lúc chưa xuất hiện, đồng thời bổ sung thêm cho dòng chính sử.
Có rất nhiều ví dụ, như qua truyền thuyết các bác mới biết về nguồn gốc địa danh Bạch Hạc, tên các đảo Bạch Long Vĩ, Cẩu đầu Sơn... từ câu chuyện Mộc Tinh, Ngư Tinh..v.v. Hoặc các câu chuyện về tài trí, mưu hay kế giỏi, các câu đối đáp tài tình của trạng nguyên, sứ thần VN với bọn người phương Bắc cũng đều từ giai thoại dân gian. Hay như chính sử đó các bác biết cụ thể về "mối tình" của Lê Hoàn với Dương Vân Nga, trong khi giai thoại dan gian lại kể 1 cách cụ thể, lãng mạn với nhiều tình tiết lâm ly
, kiểu như nơi bà thái hậu họ Dương ra đón vị tướng họ Lê, rồi họ "tình củm" với nhau tại đó, trên 1 chiếc giường và được mây trắng che phủ mà nay vẫn còn địa danh Vân Sàng (giường mây) ở Ninh Bình. Do đó tên "tục" của anh em họ Trần nói trên cũng là sáng tạo của dân gian chăng? Chỉ biết rằng nó vẫn được lưu truyền lâu nay, qua các cuộc sưu tầm, điền dã của các nhà sử học, nghiên cứu, họ tập hợp ghi chép lại rồi công bố qua tác phẩm của mình. Cái phần này các bác có thể tìm xem cuốn Tám vị vua nhà Lý của GS Vũ Ngọc Khánh.
Về vấn đề họ của người Việt, các nhà nghiên cứu cho rằng trước thời Bắc thuộc dân ta không có họ, chỉ có tên. Sau đó một phần do sự ảnh hưởng, phần bị cưỡng ép của chính quyền đô hộ mà, ngoài ra 1 bộ phận dân cư phía Bắc xuống ở hòa lẫn với người Việt, bị Việt hóa nhưng vẫn giữ họ gốc của mình từ đất Tàu. Nên 1 người có thể mang họ gốc Tàu nhưng chưa chắc tổ tiên xa xưa là dân Tàu mà là dân Việt xịn.
Dòng họ, gia phả ở phương Đông khác phương Tây. Các bài viết có nhiều, bác có thể tìm trên mạng hoặc mua sách. Đây chẳng hạn
http://www.hovuvo.com/readarticle.php?article_id=391http://www.hovuvo.com/readarticle.php?article_id=317http://www.hovuvo.com/readarticle.php?article_id=403http://www.hovuvo.com/readarticle.php?article_id=309