Bạn chiến đấu - Tập 2

[macbupda]

Vào khoảng một giờ sáng, chỉ còn một xếp mỏng: danh sách một số chiến sĩ pháo binh.

— Để cái này đến mai; đợi người ta gửi cho chúng ta thêm tên một số cán bộ và chiến sĩ nữa — và nhằm chỉ huy trưởng pháo binh nên ông nói thêm — «Thầy tu nào giáo viên ấy»⁽¹⁾. Pháo binh của ta thật là những con người khiêm tốn. Họ làm tất cả chúng ta nảy bắn người lên, nhưng đến khen thưởng, tôi lại chỉ thấy có vài bản, thế thôi. Vậy là làm sao, họ ngượng à?

Hôm qua, suốt một ngày, cứ như thế không có lúc nào nghỉ. Ngược lại, đến đêm, lần đầu tiên từ đã lâu ông mới lại được tắm hơi nước một cách thật yên tĩnh như thế; và mặc dù chí ngủ có bốn tiếng hôm nay cũng thấy người trẻ lại và thư thái. Mặc sơ-mi trần, cổ áo bẻ để hở chiếc cổ to và khỏe, và mặc quần đi ngựa, ông uống trà, thích thú vì cái vẻ sạch sẽ ở chung quanh, vì mùi gỗ của những thanh dầm vừa đẽo xong, vì không có bụi, cát, muối, gió và cả mặt trời nữa.

Công việc ngày hôm nay được thu xếp kết hợp sao cho vừa có ích vừa thích thú. Tổng chỉ huy định để buổi sáng đi thăm các đơn vị đóng dọc biên giới, và ông khoan khoái nghĩ đến cuộc hành trình này mà ông muốn làm một cách ung dung. Tinh thần các chiến sĩ vui như hội, các nhân viên khí tượng báo tin đẹp trời, và bầu trời, tuy vừa mới rạng được sáng được ít lâu, cũng đầy hứa hẹn. Chỉ còn uống cho hết tuần trà, và đến bảy giờ đúng ngay trước lúc đi sẽ tiếp trưởng ban tình báo một lát.

— Tôi có thể vào được không? — Sơ-mê-lép hé cửa. hỏi.

— Cứ vào! Anh ngồi xuống đây — tổng chỉ huy nói, và nhìn đồng hồ ông thấy mới có bảy giờ kém năm — Trong ban anh, kim đồng hồ có vẻ đi mau nhỉ?

— Vâng đúng thế, chỗ chúng tôi thường là như vậy.

Đại tướng ho một cách châm biếm, xin lỗi Sơ-mê-lép, lấy bơ-lu-dông, thắt lưng và đi về phía sau tấm màn ngăn mặc quần áo.

Lúc trở lại, ông hỏi:

— Anh có dùng trà không?

— Cám ơn đồng chí đại tướng, tôi đã uống rồi.

Tổng chỉ huy dọn bàn làm việc, gấp chiếc khăn ăn, cầm cốc và đem tất cả đến một chiếc bàn nhỏ. Sau đó ông mới ngồi vào bàn đối diện với Sơ-mê-lép.

— Anh báo cáo đi.

Sơ-mê-lép, lúc tối đã vắn tắt nói mấy câu qua điện thoại báo tin bắt được một tù binh, lúc này anh kể tỉ mỉ đầu đuôi việc đuổi bắt hắn và việc tiêu diệt nhóm biệt kích.

Đại tướng ấn chuông. Một sĩ quan tùy tùng đi vào.

— Anh liên lạc với A-púc-tin — ông nói với sĩ quan tùy tòng, và ra hiệu giữ anh ta lại, ông quay lại hỏi Sơ-mơ-lép:

— Đa-ni-lốp nằm bệnh viện nào? Chắc ở chỗ A-púc-tin phải không?

— Chắc thế. — Bị hỏi đột kích. Sơ-mê-lép trả lời — Tôi cũng quên không hỏi rõ.

— Thật đáng tiếc. Thế anh ta bị thương ở đâu anh có biết không?

— Vết thương nặng — Sơ-mê-lép trả lời lúng túng, trong lúc vội hỏi cung, anh không chú ý đến những chi tiết Ác-tê-mi-ép kể lại, lúc ấy anh cho là thừa.

— Vết thương nặng, cái đó, tôi đã nghe anh nói rồi; nhưng hình như cả về điểm này anh cũng không biết rõ — Đại tướng quay lại nói với sĩ quan tùy tòng và nhắc lại lệnh gọi tổng đài cho ông nói chuyện với A-púc-tin và đồng thời cho tìm Ác-tê-mi-ép ở ban tình báo đến. Và khi sĩ quan tùy tòng đi rồi, ông quay lại nói với Sơ-mê-lép, giọng khiển trách:

— Có lẽ anh ta sẽ cho tôi biết được một cái gì rõ ràng về Đa-ni-lốp.

Sơ-mê-lép im lặng, vẻ ngượng nghịu.

⁽¹⁾ Tục ngữ Nga. (N.D.)

[macbupda]

— Và bây giờ ta đi vào điểm chính: tên tù binh cho chúng ta những tài liệu gì? — Tổng chỉ huy hỏi.

Sơ-mê-lép kể lại việc hỏi cung:

— Tên tù binh xin ta hứa bảo đảm tính mạng cho hắn và đừng nhắc đến tên hắn trên báo chí về những tài liệu hắn cung cấp. Vì việc tiết lộ có thể sẽ khiến hắn phải ra trước tòa án quân sự sau khi hồi hương.

— Hắn hy vọng được hồi hương à?

— Vâng, hắn hy vọng lắm — Sơ-mô-lép trả lời.

— Ừ, hắn hy vọng thế cũng phải. Tính cho đến cùng, thế nào chúng ta cũng sẽ trao đổi tù binh. Nhưng việc trao đổi sẽ không cân đối một chút nào: một người chúng ta có lẽ sẽ đổi đến mười người của chúng, nếu không hơn thế nữa. Thế anh đã hứa với hắn rồi chứ?

— Vâng.

Sau khi được lời hứa bảo đảm, tên Nhật trở nên lắm lời quá đến nỗi biên bản lấy cung, Sơ-mê-lép đem theo dầy hai mươi trang viết khít.

Tổng chỉ huy nghe hết tập biên bản ghi những câu tên tù binh trả lời mọi câu hỏi chủ yếu của Sơ-mê-lép. Hắn cho biết là ban tham mưu đạo quân Quan-đông đã nhận được lệnh tập trung trong thời hạn hai tuần sắp tới tám sư đoàn trong miền Khan-khin Gon.

— Hắn nói dối đấy, — đại tướng nói, giọng vững tin — Hắn sợ và hắn đã nói dối. Hắn muốn được đánh giá quá cao. Anh làm cách gì cho hắn sợ thế? Trông anh cũng có đến nỗi dữ tợn lắm đâu...

— Tự hắn làm hắn sợ thôi. Đôi lúc, có khi người ta hỏi cung ngày này sang ngày khác một chỉ huy trưởng đại đội bộ binh nào đó mà vẫn chẳng moi được một lời khai nào; còn tên này, đã ba năm làm công tác tình báo lại nói liến thoắng như một mụ già ngoài chợ.

— Ấy cũng chính vì hắn đã làm việc trong bộ phận tình báo nên mới thế — Tổng chỉ huy nói — Chắc hẳn tên này là một tên ác ôn. Hắn đã nhiều năm làm cái việc chọc kim vào sâu dưới móng tay và cắt những mảnh da của người khác nên bây giờ mới thần hồn nát thần tính như vậy. Hắn tưởng rằng người ta sẽ áp dụng cũng những phương pháp đó vào người hắn. Anh có thấy thế không?

— Dạ đúng thế — Sơ-mê-lép vội vàng tán thành ngay.

— Đúng như thế, hay có thể không như thế — đại tướng nói vừa giễu cợt thái độ «quá sốt sắng» của Sơ-mê-lép — Nhưng nói chung cũng gần gần như thế đấy... Nhưng ý kiến anh về vấn đề tám sư đoàn này thế nào?

Vừa lúc đó sĩ quan tùy tòng bước vào báo tin:

— Báo cáo đại úy Ác-tê-mi-ép đã tới!

— Cho vào ngay — đại tướng trả lời và khi sĩ quan tùy tòng đi ra và đã khép của lại, ông quay về phía Sơ-mê-lép — bây giờ anh ta mới dẫn rượu đến! Tôi định hỏi anh xem tại sao anh có những cán bộ ít nhanh nhẹn đến thế ở bộ phận tình báo. Một nửa giờ tìm kiếm!

— Tôi mới cho anh ta về nghỉ cách đây một giờ — Sơ-mê-lép nói, tưởng như thế sẽ thanh minh được cho Ác-tê-mi-ép — Anh ta đã qua nhiều đêm hầu như không ngủ. Chắc anh ta ngủ say quá đến nỗi người ta không thể đánh thức anh dậy ngay được.

— Chà anh này mới lạ chứ! Anh cho phép một người đi ngủ, và rồi anh lại đánh thức người ta dậy. Phương pháp ở đâu thế?

— Báo cáo đồng chí đại tướng, tôi chấp hành mệnh lệnh của đồng chí.

[macbupda]

— Chấp hành... lẽ dĩ nhiên! — đại tướng nói giọng không bằng lòng — Dĩ nhiên phải chấp hành mệnh lệnh, nhưng đôi lúc cũng phải biết dùng cái lưỡi. Dù sao thì bây giờ cả anh cả tôi, chúng ta đều không ở vào thời kỳ đang nổ súng. Nếu anh có can đảm nói với tôi: thưa đồng chí đại tướng, người này đã qua nhiều đêm gần như không ngủ; và anh ta vừa mới ngủ được có một giờ, có nên đánh thức không? Và như thế, tôi mới biết rõ để quyết định nên đánh thức hay không chứ.

— Tôi cũng đã có ý kiến đó... Sơ-mê-lép nói, không hiểu tại sao tổng chỉ huy lại nổi nóng.

— Đúng! Anh có ý kiến, nhưng anh sợ không dám phát biểu. Ở anh bao giờ cũng thế. việc lớn cũng như việc nhỏ. Anh đeo một huân chương, và đã hai lần anh bị đạn vào giữa ngực, anh là một người lính, nhưng về đức tính dũng cảm của một công dân anh không có đến hai xu!

Và tỏ vẻ bực bội, đại tướng kêu to qua cửa:

— Cho gọi Ác-tê-mi-ép vào đây!

— Báo cáo đồng chí đại tướng, đại úy Ác-tê-mi-ép xin đợi lệnh! — Ác-tê-mi-ép vừa nói vừa ngừng lại trên ngưỡng cửa.

— Chào anh. Vào đây — tổng chỉ huy nhìn khuôn mặt ngái ngủ của Ác-tê-mi-ép và hỏi — Anh ngủ có ngon không?

— Báo cáo đồng chí đại tướng, có.

Đại tướng mỉm cười liếc nhìn Sơ-mê-lép. Trong mấy phút, ông thích thú ngắm vóc người to lớn, tuy nặng nề nhưng tràn đầy sức khỏe và tinh thần dũng cảm của đại úy. Hai chân đi đôi bốt kỵ binh có đinh thúc ngựa, đại úy đứng như đóng đinh xuống sàn.

Chiếc áo bơ-lu-dông nông thôn bạc trắng như nứt ra trên lồng ngực rộng, mặt rám đỏ như gạch nung. Cặp mắt vui vẻ cháy bỏng, con ngươi vàng như của một con mèo.

Đại tướng thấy đại úy cảm động nhưng không một chút bối rối vì lệnh gọi bất ngờ này. Điều đó làm ông hài lòng, vì bản chát độc lập của ông có một nét hào hiệp: ông ưa những người không sợ ông và không thích những ai run lên trước những cách đối xử nghiêm khắc lối nói sỗ và khe khắt của ông.

— Thế nào — ông cau mày lại nói với Ác-tê-mi-ép — theo báo cáo của đại tá Sơ-mê-lép, anh đã không hoàn toàn làm tròn nhiệm vụ phải không?

— Báo cáo đồng chí đại tướng, đúng thế. — Ác-tê-mi-ép nhận lỗi — Nếu không có đại úy Đa-ni-lốp, chúng tôi chỉ đem toàn những xác chết về.

— Phải — tổng chỉ huy nói — bắt gián điệp không phải là bắn bia. Hình như anh đã nhằm bắn tên nhân viên vô tuyến điện cách hai trăm thước để đưa hắn sang thế giới bên kia cùng với ký hiệu mật mã trong đầu hẳn phải không?

— Báo cáo đồng chí đại tướng, đúng thế, tôi xin nhận khuyết điểm — Ác-tê-mi-ép nói và liếc nhìn Sơ-mê-lép, anh không khỏi ân hận nhớ lại câu trả lời «Rõ» đầy quả quyết của mình lúc Sơ-mê-lép trao nhiệm vụ cho anh và Đa-ni-lốp phải bắt sống bọn biệt kích Nhật.

— Anh báo cáo tôi nghe về Đa-ni-lốp. Cho biết chi tiết: anh ta bị thương ở đâu, đau ra sao, người ta chuyển anh ta đi lúc nào và đến bệnh viện nào?

Ác-tê-mi-ép bắt đầu kể lại chi tiết, nhưng anh đương nói thì sĩ quan tùy tòng vào ngắt giữa câu chuyện:

— Báo cáo đồng chí đại tướng, bác sĩ binh đoàn A-púc-tin đợi ở máy nói.

Đại tướng cầm ống điện thoại:

— Chào đồng chí A-púc-tin. Trước hết gửi lời chúc mừng nhân dịp đồng chí được đề bạt làm bác sĩ binh đoàn. Hình như Đa-ni-lốp của tôi ở chỗ đồng chí phải không? Bao giờ thì đồng chí chữa khỏi anh ta cho tôi?

[macbupda]

Ông chăm chú nghe A-púc-tin hồi lâu; nhiều lần hình như là ông muốn cắt ngang, nhưng đến lúc cuối cùng lại ghim được. Sau hết ông nói:

— Nếu phải nằm quá hai tháng, thì gửi anh ta về Si-ta, cần lắm. Nếu không, rừng núi sẽ ăn thịt anh ta mất. Đồng chí làm ơn chuyển đến anh ta lời chào của tôi. Nói là tôi chúc anh ta chóng khỏi.

Tổng chỉ huy đặt ống nói xuống quay lại phía Ác-tê-mi-ép:

— Đại úy Đa-ni-lốp cũng là một tay bắn cừ, trong cuộc thi bắn súng lục và súng trường của các đơn vị biên phòng toàn Liên-xô, anh ta được xếp thứ ba, nhưng anh ta không lợi dụng tài năng của mình, chính anh ta bị một phát đạn. nhưng anh ta đã bắt được tên biệt kích làm tù binh. Anh ta làm thế là đúng có phải không?

— Báo cáo đồng chí đại tướng, tôi có khuyết điểm — Ác-tê-mi-ép thành thật cảm thấy mình rất có lỗi. Phần anh tham gia vào việc phát hiện địch, việc áp giải tù binh, lần hỏi cung thứ nhất hết sức kết quả, tất cả những cái đó, trước kia anh tưởng ít nhất nó cũng bào chữa phần nào cho anh, giờ đây sụp đổ trước con mắt có vẻ tức giận của đại tướng; chỉ còn lại cái sai lầm không thể tha thứ được: tên nhân viên vô tuyến điện bị bắn chết.

— Lẽ dĩ nhiên — đại tướng xòe mấy ngón tay ra, như muốn cân trên tay mức độ sai lầm của Ác-tê-mi-ép — Đa-ni-lốp là một chiến sĩ biên phòng lão thành... Nhưng anh — ông lại nhìn chằm chằm vào Ác-tê-mi-ép một lần nữa — anh cũng không phải non nớt gì, anh đã tham dự vào những cuộc chiến đấu tháng Năm. Vì rõ ràng là tôi vừa mới đọc một cái gì như thế trên danh sách đề nghị khen thưởng.

Nếu tự anh không nghĩ là điều đó tuyệt đối không thể xảy ra, Ác-tê-mi-ép đã dám cả quyết rằng lúc nói đến «danh sách đề nghị khen thưởng» anh nhìn thấy tổng chỉ huy nháy anh một cái. Nói cho đùng hơn, ông không nhảy mắt, nhưng tự đáy con ngươi của ông long lanh một cái gì tinh nghịch và vui thích khó hiểu. Chẳng bao giờ Ác-tê-mi-ép ngờ được một cái nhìn tương tự lại có thể ánh lên được dưới cặp lông mày nghiêm khắc và rậm rạp như thế.

— Tôi sẽ chú ý rút kinh nghiệm cho những lần sau — Ác-tè-mi-ép nói, chán nản nghĩ đến bản khen thưởng lúc này có thể nằm lại không chữ ký.

— Khi anh đã nghỉ ngơi đủ rồi, anh lấy một chiếc «U-2» và với sự đồng ý của đại tá Sơ-mê-lép, anh đến bệnh viện thăm Đa-ni-lốp — đại tướng nói trước vẻ ngạc nhiên của Ác-tê-mi-ép cũng như của Sơ-mê-lép — Tối nay anh đến đây cho tôi biết về tình hình sức khỏe của anh ta. Bây giờ anh có thể về được.

Mắt đại tướng lại trở nên nghiêm khắc, khiến Ác-tê-mi-ép không hiểu được ngay rằng việc ông ra lệnh cho anh đến thăm Đa-ni-lốp chứng tỏ rằng tổng chỉ huy tuy khiển trách anh, vẫn không hoàn toàn tách anh ra với Đa-ni-lốp về thắng lợi của chuyến đi vừa rồi.

— Anh ta còn phải cố gắng nhiều mới theo kịp Đa-ni-lốp trong những công việc thuộc loại này — tổng chỉ huy vừa nói vừa nhìn theo Ác-tê-mi-ép với con mắt không phải nghiêm khắc như anh tưởng, mà tán thưởng — nhưng anh ta có vẻ một chỉ huy kiên quyết và có triển vọng...

Ông muốn biết ý kiến của Sơ-mê-lép, nhưng ông nhớ ra bây giờ hỏi thì muộn quá rồi: ông đã phát biểu ý kiến của ông. Sơ-mê-lép lúc này chỉ có việc đồng ý thôi.

— Anh nghĩ có thật chúng tập trung tám sư đoàn không? — đại tướng trở lại câu chuyện gián đoạn vì Ác-tê-mi-ép đến.

— Có lẽ không đến tám — Sơ-mê-lép trả lời — nhưng cũng vào khoảng, từ năm đến sáu sư đoàn, cả một loạt tài liệu xác nhận điều đó.

Và Sơ-mê-lép bắt đầu trình bày những tin tức lượm được thời gian gần đây, xác nhận những tài liệu tên tù binh Nhật vừa cung cấp về những cuộc tập trung lực lượng quan trọng của địch ở phía Tây Mãn-châu. Tài liệu có rất nhiều, và phần lớn có vẻ chắc chắn, nhưng nhìn toàn cục nó không tạo nên một hình ảnh có nhiều khả năng thuyết phục như Sơ-mê-lép muốn và tổng chỉ huy cũng không nhìn thấy.

Đại tướng cho rằng Sơ-mê-lép phóng đại những sự việc lên. Mỗi lần một tin tức có thể giải thích theo hai cách, Sơ-mê-lép bao giờ cũng giải thích theo chiều hướng một cuộc tập trung lực lượng quan trọng của địch.

[macbupda]

Những tin tức gửi về từ các phía nói có thấy quân đội Nhật-bản đều không nói rõ số hiệu của các đơn vị: như thế trường hợp địch tiến quân, cùng một đơn vị di chuyển có thể do nhiều nơi báo cáo như những đơn vị khác nhau. Theo đại tướng, phải tính đến trường hợp như thế và trừ bì cho nó ít nhất là năm mươi phần trăm. Về phía Sơ-mê-lép anh tuyệt đối không tính đến khả năng đó, vì anh đã trót quan niệm và tin rằng địch tập trung lực lượng nhiều về phía biên giới. Tổng chỉ huy giải thích thái độ đó như sau: lúc mở đầu chiến dịch Sơ-mê-lép đã lầm khi đánh giá quá thấp những lực lượng Nhật-bản trên mỏm Pa-lét-dơ; lúc này anh lao vào cực đoan ngược lại và nhìn tất cả dưới một ánh sáng phóng đại.

Nghiên cứu tình hình một cách phiến diện, Sơ-mê-lép ức đoán lầm rằng quân Nhật, có sẵn trong tay năm hay sáu sư đoàn huy động lúc nào cũng được, do đó anh cũng kết luận lầm rằng chúng chuẩn bị một cuộc tiến công mới.

Khi nghiên cứu cũng những tài liệu ấy, đại tướng chỉ nhìn thấy hai hay ba sư đoàn mà bộ tư lệnh Nhật-bản có thể huy động được để bảo vệ biên giới Mãn-châu bị bỏ ngỏ từ khi quân đoàn thứ sáu bị tiêu diệt.

Sau khi nghe Sơ-mê-lép một cách chăm chú và kiên nhẫn, đại tướng trình bày với anh quan điểm của mình một cách khách quan và hiền từ không bực tức; bằng một lập luận tàn nhẫn ông chỉ rõ cho Sơ-mê-lép thấy tất cả những sai lầm của anh, do những định kiến gây nên.

— Trong một tương lai xa hơn, cả tôi nữa, tôi cũng không phản đối là có thể xảy ra những sự kiện quan trọng — đại tướng nói — nhưng tôi không nghĩ rằng nó sẽ xảy ra đúng ở đây.

— Thưa đồng chí, tại sao? — Sơ-mê-lép hỏi.

Những lời phê bình của đại tướng không phải là không nghiêm khắc, Sơ-mê-lép biết lắm, nhưng anh cũng thấy bạo dạn hơn vì ông không khiển trách anh trực tiếp, điều mà anh sợ nhất.

Cũng lúc đó, ủy viên hội đồng quân sự bước vào.

— Pi-e Vát-xi-li-ê-vít, anh ngồi xuống đây — tổng chỉ huy nói — Sơ-mê-lép với tôi làm việc xong rồi. Sơ-mê-lép khẳng định rằng quân Nhật sẽ mở một cuộc tiến công nữa vào đúng khu vực này trên sông Khan-khin Gon.

— Thưa đồng chí, tôi không khẳng định, tôi chỉ đặt vấn đề — Sơ-mê-lép cãi lại.

— Ừ, vì anh đặt vấn đề ra, tôi sẽ trả lời. Tôi e rằng chúng sẽ chẳng hiến cho chúng ta cái thú vị đó đâu. Với trí xét đoán, của chúng, chúng cũng có thể đánh giá được tất cả những cái đã xảy ra ở đây và chúng tự hỏi:

«Chúng ta có chuẩn bị đầy đủ để tiến công không? — Có. — Chúng ta có chọn khu vực để mở chiến sự không? — Có. — Chúng ta lựa chọn như vậy có tốt không? — Có — Viên tướng nghiệt ngã nhất cũng chẳng tìm thấy gì để mà bắt bẻ — Chúng ta có bị đánh dập mặt ra không? — Có. — Và vào lúc nào? — Vào lúc lực lượng Xô — Mông nhiều gấp ba lực lượng của ta». Chúng ta, bây giờ chúng ta có ở đây một đội quân xung kích và chúng biết rất rõ điều đó. Đây là một điểm. Mặt khác, một cuộc xung đột đã lôi kéo hàng mấy vạn người không thể hoàn toàn giữ một tính chất địa phương. Hoặc nó ngừng lại, hoặc nó lan thành một cuộc chiến tranh trong toàn Viễn-đông. Vì thế tôi hết sức khuyên anh lần sau đừng bịt hai chiếc lá đa vào mắt khi anh nghiên cứu mọi sự việc. Hãy nhìn kỹ chung quanh, bên phải cũng như bên trái, phương Bắc cũng như phương Nam, cho có một cái nhìn toàn cục. Còn về một cuộc tiến công mới của địch đúng vào lúc này và đúng ở khu vực này, tôi nhắc lại là tôi không tin.

— Còn tôi — ủy viên hội đồng quân sự nói khi Sơ-mê-lép ngượng nghịu đã rút lui — tôi không tin có một cuộc tiến công ngay ở khu vực này cũng như một cuộc xung đột lan rộng toàn Viễn-đông. Dù sao cũng không thể có trong một lương lai gần.

— Tại sao? — Tổng chỉ huy hỏi.

— Vì lúc đầu chúng đã tập trung quân đội không phải chỉ ở đây, mà còn gần Vla-đi-vốt-xtốc và Bla-gô-vét-sen-xcơ, trường hợp thất bại ở đây, chúng muốn cho nổ tung ra tất cả mọi chỗ khác. Đúng thế không?

[macbupda]

— Ừ, cứ cho là như thế.

— Để thăm dò, chúng huy động cả một quân đoàn, và chúng đã thất bại. Đánh chúng xiểng liểng ở đây, chúng ta đồng thời đánh thức lương tri của bọn Nhật.

— Và anh tưởng là chúng ta đã làm được phải không? — Tổng chỉ huy cắt ngang một cách riễu cợt.

— Đúng, trong một chừng mực nào; tôi còn tin chắc chắn nữa là đằng khác.

— Tôi không tin hẳn như thế — đại tướng nói— Đứng về phương diện lập luận, ý kiến anh có vẻ đúng, và tôi không muốn tranh cãi. Nhưng ở cương vị một người lính tôi sẽ nói: Chiến tranh như lửa cháy và mùa hè này khô nỏ lắm... À, nhân tiện anh có mặt ở đây, hay ta giải quyết nốt những đề nghị khen thưởng, anh đồng ý không? Bộ phận pháo binh đề nghị thêm chín người nữa.

— Ừ làm đi — ủy viên hội đồng quân sự tán thành và hai người lặng lẽ bắt tay vào việc, thỉnh thoảng lại trao đổi những nhận xét vắn tắt: điều đó chứng tỏ rằng mặc dù hôm qua giữa hai người đã có những tranh luận gay go về lý thuyết, đấy chỉ là một việc nhất thời. Còn nói chung hai người rất ăn ý với nhau.

Sau mười lăm phút, hai người ký xong bản cuối cùng.

— Về vấn đề khen thưởng, tôi quên không nói  với anh — Ủy viên hội đồng quân sự mỉm cười trước — Bọn Nhật cũng phân phát một vài khen thưởng.

— Chắc là truy tặng?

— Sao lại truy tặng? Không, không phải truy tặng đâu.

— Nhưng cho ai mới được chứ?

— Cho chính thằng cha Ca-mát-xu-ba-ra.

— Làm gì có chuyện ấy!

— Chính xác một trăm phần trăm. Tặng huân chương «Diều hâu bằng vàng». Tôi vừa nghe tin ở trung đội 7. Họ dò bắt được đài Nhật.

— Nó được tặng huân chương về thành tích gì, nếu không phải là một điều bí mật? — tổng chỉ huy hỏi.

— Về thành tích chặn được cuộc tiến công của chúng ta vào lãnh thổ Mãn-châu khi chúng ta đuổi chúng đến biên giới.

— À, đồ chết dẫm! — đại tướng phá lên cười — Vậy thế là hắn chặn chúng ta lại đấy à?

— Phải. Hắn đánh vào tâm lý của bộ chỉ huy tối cao. Họ không thể hiểu tại sao tiến quân đến một biên giới không có người chống giữ, chúng ta lại không tiếp tục vượt qua biên giới Mãn-châu. Như thế chắc là phải có người chặn chúng ta lại. Vấn đề đặt ra là: ai đã làm việc đó? Ca-mát-xu-ba-ra báo cáo người đó là hắn!

— Đồ chết dẫm! — đại tướng nhắc lại — tôi cứ tưởng rằng sau tất cả những chuyện vừa rồi ít nhất họ cũng bắt hắn phải tự mổ bụng! Hắn được khen thưởng thật là tốt. Nếu bên chúng tướng lĩnh được khen thưởng về những sự kiện như thế, thì tôi cho rằng quân đội của chúng cũng không đáng giá lắm. Dù sao, từ hôm nay trở đi, tôi cũng không đánh giá họ cao như trước nữa.

Đại tướng đứng dậy.

— Có lẽ chúng ta cùng đi một vòng dọc biên giới đi?

Ủy viên hội đồng quân sự trả lời đêm nay có tin từ U-lan Ba-to cho biết, đồng chí Soi-ban-san có thể đến thăm chúng ta.

[macbupda]

— Hai giờ nữa, sẽ có tin tức đích xác. Nếu đúng đồng chí Soi-ban-san đến, tôi sẽ cùng với Kham-xu-run đi đón ở Tam-xắc Bu-lắc.

— Nếu đồng chí Soi-ban-san đến, báo trước cho tôi biết nhé — tổng chỉ huy nói — Chắc ông ta muốn đến chỗ các đơn vị bộ đội ngay. Tôi sẽ gặp ông ta ở đó.

— Hôm qua Kham-xu-run nói chuyện với ông ta bằng điện thoại — ủy viên quân sự nói — Anh ta bảo giọng ông vui lắm.

— Ồ, sao lại không vui! — đại tướng nói. Ông nhớ lại lần gặp mặt cuối cùng với Soi-ban-san trong thời gian chiến dịch, ông nhớ vóc dáng nhà binh cao lớn của ông ta trong chiếc va-rơ ngực đeo huân chương Sao đỏ, nét mặt kiên quyết không còn trẻ lắm với hai nếp nghiêm khắc mà cuộc sống đã hằn sâu hai bên miệng — Tôi cũng nghĩ rằng ông ta phấn khởi. Trái tim già của người lính trong vị đứng đầu chính phủ Mông-cổ vui sướng vì đội kỵ binh của ông và chúng ta cuối cùng, đã đè bẹp được quân Nhật.

Khoác áo ngoài và đội chiếc cát-két mới, đại tướng rời khỏi hầm, tù biệt ủy viên hội đồng quân sự và xuống dốc Kha-mác-đáp dựng đứng, đi về phía xe đỗ.

Người lái xe mở cửa. Đại tướng lên ngồi và chiếc xe tung bụi lao qua thảo nguyên. Ông thích cho xe phóng nhanh, nhất là khi chỉ có một mình bên người lái xe và có thể tự do im lặng vừa suy nghĩ vừa thỉnh thoảng đưa mắt nhìn một vài chi tiết lạ nào đó của quang cảnh bãi chiến trường đang chạy vun vút bên xe; nhưng những ý nghĩ của ông không vì thế mà bị gián đoạn, vì ông đã sắp xếp riêng những chi tiết quan sát được vào một góc trong trí nhớ dai dẳng của mình. Lúc này, ý nghĩ của ông đã rời xa thảo nguyên và tất cả những gì vừa mới xảy ra ở đây chưa lâu. ông nghĩ đến những phát súng đầu tiên hôm qua nổ ở châu Âu, đến màn đầu chiến sự giữa Đức và Ba-lan, và đến bài diễn văn đồng chí Vô-rô-si-lốp vừa đọc tại khóa họp Xô-viết tối cao, trình bày dự luật mới về nghĩa vụ quân sự. Sớm hôm đó, khi đọc bài diễn văn do bộ phận điện đài ghi suốt buổi đêm, tổng chỉ huy cảm thấy không phải tình tờ mà vấn đề tăng cường quân số và huấn luyện cán bộ được đặt ra một cách công khai như thế song song với việc phê chuẩn hiệp ước Xô — Đức không xâm phạm lẫn nhau, trong một khóa họp đặc biệt, vào lúc đại bác bắt đầu lên tiếng ở châu Âu. Suốt bản báo cáo khẳng định sự tất yếu phải chuẩn bị sẵn sàng đối phó với chiến tranh và tính chất tàn nhẫn không thể tránh được của cuộc chiến tranh này một khi nó nổ ra.

«Chúng ta biết chiến tranh sẽ tàn nhẫn» đồng chí Vô-rô-si-lốp tuyên bố không úp mở. Và từ chỗ sâu nhất trong tâm hồn người lính của mình, tổng chỉ huy cảm thấy nội dung đúng đắn của bài diễn văn đó; thật quả như thế! Phải, chiến tranh sẽ kết thúc bằng thắng lợi; nhưng đồng thời phải nhắc nhở cho mọi người biết tính chất tàn nhẫn của nó và chuẩn bị sẵn sàng. Rồi những ý nghĩ của ông kéo ông về thảo nguyên hiện đang vượt qua, lúc nào không biết, ở đây, ngay từ đầu, cuộc chiến đấu đã diễn ra ác liệt và đã đem lại một kinh nghiệm không những về mặt tích cực mà còn cả về mặt tiêu cực nữa. Những chiếc «I-16» mặc dù chiến đấu linh hoạt và sử dụng dễ dàng khi đuổi địch nhưng vẫn còn bay chậm hơn khu trục Nhật. Điều đó trong tương lai không thể để thế được. Người ta cũng không thể công nhận việc các đơn vị Hồng quân hầu như tuyệt đối không có một thứ vũ khí sơ đẳng như moóc-chi-ê, một vũ khí đã tỏ ra lợi hại trong tay quân Nhật. Cuối cùng có vấn đề xe tăng. Những chiếc «B.T-5» cũng như «B.T-7» dĩ nhiên là những xe tăng khá tốt, nhanh và dễ điều khiển, nhưng trong chiến đấu đã lộ rõ nhược điểm của chúng ở vỏ thép hai bên sườn. Nhân tiện cùng cần lưu ý là vỏ thép loại xe này, bề dày kém vỏ thép chiến xa Đức cỡ trung bình vài li.

Trong diễn biến của trận đánh, cũng có những trường hợp tính toán sai lầm... Người ta đã tỏ ra táo bạo trong kế hoạch bao vây. nhưng trong thực tế, khi vấp phái cao điểm Pa-lét-dơ người ta đã thiếu mềm dẻo không biết tìm cách chọc ngay sang phía bên và bỏ Pa-lét-dơ ở lại đằng sau. Đúng là làm như thế trong ba ngày, người ta đã kéo lê ở cánh bên trái, và nếu quân Nhật có những tướng lĩnh thông minh hơn thì một bộ phận lớn của chúng đã có thời giờ chạy thoát. Để đi đến những kết luận như thế không phải tổng chỉ huy không trải qua đấu tranh với chính ông.

Xe đến gần biên giới, cách một cây số về phía trước đã nhìn thấy đường dây thép gai và ngay trên biên giới đang phấp phới cờ nước Cộng hòa Mông-cổ.

— Thế nào, Vát-xi-li-ép, theo cậu thì chiến tranh liệu có nổ ra không? — tổng chỉ huy hỏi người lái xe, mắt vẫn đăm đăm nhìn ra xa.

— Báo cáo đại tướng thì ta đã bắt đầu rồi còn gì — anh lái xe nhún vai trả lời; anh cảm thấy những lời của tổng chỉ huy nói lạ lùng quá.

— Thế này, vẫn chưa phải chiến tranh — tổng chỉ huy nói.

Lúc này ông tin chắc rằng một ngày kia cuộc chiến đấu người ta vừa hoàn thành mà ông rất lấy làm tự hào, so với những trận chiến đấu khủng khiếp của cuộc đại chiến sắp tới sẽ không có vẻ quá quan trọng như người ta tưởng.

— Thế này vẫn chưa phải chiến tranh — ông nhắc lại chậm chậm, dáng suy nghĩ, chỉ thấy môi đụng đậy.

[macbupda]

CHƯƠNG XXVIII

Xin-xốp ở xô-viết thôn Pô-crốp-xcơ đi bộ về sau một ngày làm việc mệt nhọc. Anh đến Pô-crốp-xcơ từ sớm tinh mơ, do tòa soạn cử đi, với ý định ngủ đêm tại đó; nhưng anh làm xong công việc sớm hơn anh tưởng, và lúc này anh đang thích thú mường tượng đến nét mặt phấn khởi của Ma-sa khi thấy anh về bất ngờ hôm nay.

Đường khó đi, một cơn mưa bụi nhỏ đã đánh rón cục lớp bụi trên mặt đường, đêm lạnh và không gió. Đó là thời tiết rất hợp để cuốc bộ những quãng đường dài. Xin-xốp trở về tòa soạn lòng lâng lâng, ngay cả ý nghĩ gặp mặt lão chủ bút cũng không làm mất được cảm giác đó; mới ngày hôm qua, hai người lại có chuyện với nhau.

Ăng-đrê Mi-rô-pha-nô-vít Mê-den-xép, chú bút tờ báo, đã ngoại tứ tuần. Anh ta làm việc ở Vi-a-dơ-ma từ mười hai năm nay, biết tất cả những nhân vật có tên tuổi trong vùng và rất quan tâm đến việc giữ quan hệ tốt với họ; một chút là do lòng tốt, nhưng chính là vì tính toán. Anh ta cố gắng trong phạm vi có thể, không để một đề mục có tính chất sinh sự hay một bài báo quá mạnh làm tổn thương đến những quan hệ đã có từ mười hai năm nay.

Ngược lại, khi người ta cho anh biết một chuyện sai sót gì xảy ra, anh thích gọi dây nói đến anh bạn nào đó, trưởng phòng xây dựng hay trưởng ban tiếp tế để lên lớp một thôi dài, xỉ vả anh ta về những khuyết điểm phạm phải, dọa sẽ đưa lên báo nếu anh ta không chịu sửa. Thường thường, sau cuộc nói chuyện như thế, công việc hoặc được thu xếp hoặc bị ỉm đi, và trong cả hai trường hợp, Mê-den-xép đều thấy hể hả.

Xin-xốp và anh ta cãi nhau to cũng chính vì một chuyện thuộc loại này. Mê-den-xép đặc biệt tán thành những quan hệ tốt của Xin-xốp với xô-viết thành phố. Chủ bút không có quyền lợi riêng gì trực tiếp ở đó: anh ta hưởng một vị trí lâu năm và chắc chắn trong tổ chức này; nhưng chính xô-viết thị trấn là nơi quyết định việc phân phối buồng ở cho các nhân viên tòa báo; cụ thể là một buồng thứ hai nữa cho Xin-xốp; đây cũng là nơi quyết định việc sửa chữa xưởng in, việc mà chủ bút đã nghĩ đến từ lâu; và đấy cũng lại là nơi quyết định việc cấp phát thêm xăng cho mấy xe con và chiếc xe vận tải cỡ nhỏ của tòa soạn. Tóm lại một số lớn việc quan trọng trong công tác quản lý một tờ báo tùy thuộc vào xô-viết thị trấn.

Trong khi chủ bút đi nghỉ phép, Xỉn-xốp đã viết trên báo cả một bài đầu đề là: «Ý kiến của các đại biểu xô-viết thị trấn đối với công việc của xô-viết». Các đại biểu than phiền bộ phận lãnh đạo xô-viết thị trấn không dựa vào họ và phê bình bộ phận này không biết tiêu tiền dành cho việc tu bổ thành phố, đã không tính toán kỹ trong việc sửa chữa nhà, đã không dự trữ than củi; cụ thể là thành phố không được chuẩn bị đầy đủ cho mùa đông.

Tất cả những điều đó được viết thẳng thắn và kịp thời. Thường vụ thị ủy đã tán thành sự can thiệp của tờ báo và đã lưu ý chủ tịch xô-viết đến vấn đề này.

Chủ bút Mê-den-xép đi nghỉ về hôm qua. Tóc húi cua, vẻ người phì nộn, vui vẻ, nước da rám nắng bởi mặt trời Cri-mê. Anh đọc lướt qua cả chồng báo và không biết rằng thị ủy đã họp rồi, anh la ầm lên. Tất cả những cố gắng của Xin-xốp để bênh vực ý kiến của mình đều vô hiệu.

— Thị ủy đã họp… Sau hết Xin-xốp nói, ân hận một cách thành thật đã không bắt đầu bằng những câu nói đó: vì lúc này chủ bút có thể phật lòng và nghĩ rằng người cộng tác với mình đã cố ý không nói đến việc này.

Nghe Xin-xốp nói, chủ bút im lặng, lắng nghe đến cùng, thở dài, đóng mạnh cặp bìa đựng báo và chẳng nói chẳng rằng, đi ăn sáng. Lúc đi ăn về, anh ta không đả động gì đến câu chuyện đó nữa, cố gắng xử sự như không có gì xảy ra, và lại còn gọi dây nói cho chủ tịch xô-viết thị trấn với một tiếng cười đắc thắng khe khẽ nữa.

— Thế nào, Xéc-giơ Phê-đô-tít, anh đã bị với chúng tôi chưa?

Lúc về đến tòa soạn, Xin-xốp mỉm cười nhớ lại chuyện đó; cách hai mươi bốn giờ không gặp nhau, chủ bút chắc đã lấy lại được vẻ hiền lành hờ hững mọi ngày, mặc dù trong thâm tâm anh ta vẫn chưa nguôi giận.

[macbupda]

Xin-xốp gặp một người khách không ngờ: Ma-sa ở trong buồng anh làm việc mọi ngày cùng với thư ký tòa soạn, Tô-li-a Ca-dát-sen-cô.

— Em đến làm gì thể? — Xin-xốp sung sướng hỏi, vì Ca-dát-sen-cô không có mặt ở đây, và anh nghịch giấu đầu Ma-sa dưới cánh tay mình.

— Anh về may quá ! — giọng Ma-sa lạc hẳn đi — Khi em đi làm về, em thấy giấy triệu tập này, anh trông đây! Em muốn đưa đến cho Ca-dát-sen-cô xem.

Chị đưa cho chồng tờ công lệnh của bộ chiến tranh nói rõ anh phải có một ngày hôm sau, mồng tám tháng chín, mang theo đồ dùng và quần áo.

Xin-xốp đọc lệnh triệu tập và bảo Ma-sa về nhà ngay, anh sẽ về sau.

Ma-sa kéo nghiêng trán Xin-xốp về phía mình, nhìn vào mắt, lấy mũ cọ vào má anh như một em gái nhỏ cả tin, rồi ngoan ngoãn ra đi, không nói nửa lời và cũng không quay lại.

Sau khi Ma-sa về, Xin-xốp trước khi đến gặp chủ bút, đi một vài bước trong phòng, ngồi trước bàn làm việc như thường lệ, mở ra và đóng vào tất cả những ngăn kéo một cách lơ đễnh và cuối cùng anh tựa cằm trên nắm tay, triền miên hồi lâu trong những suy nghĩ của mình.

Từ chiều hôm qua anh đã biết tin trên có lệnh triệu lập một số lớp quân dự bị nhập ngũ. Nhưng theo lời chủ bút, lần này anh chưa phải đi: anh được hoãn vì điều kiện công tác. Bây giờ tất cả thay đổi — ngày mai anh đã ở trong quân đội rồi.

«Không biết có lâu không?» anh tự hỏi và anh không tìm thấy câu trả lời.

Theo các báo cho biết, quân Nhật đã bị đè bẹp ở Mãn-châu, lệnh nhập ngũ chỉ có thể cho những vùng phía Tây.

Có thể lần động viên này cũng chỉ tạm thời trong thời gian chiến tranh ở châu Âu. Nhưng cuộc chiến tranh này sẽ kéo dài bao nhiêu lâu? Anh và Pháp đã tuyên bố chiến tranh với Đức và như thế, dù quân Đức chiếm được toàn bộ lãnh thổ Ba-lan, cuộc chiến tranh liệu còn kéo dài không?

Đột nhiên Xin-xốp thấy rõ mọi việc sẽ đơn giản bao nhiêu đối với bản thân anh nếu anh không bị gọi nhập ngũ ngay mà hoãn độ một năm nữa, chẳng hạn.

Do tính vô tư lự, Ma-sa và anh vẫn chưa có thời giờ bố trí chỗ ăn ở cho hẳn hoi, hai người vẫn chưa làm cả những công việc cần thiết trang trí cho căn phòng. Ở ban quản trị người ta nói là đến mồng một tháng một người ta mới cho vợ chồng anh một người thợ nề; và rồi, với trời lạnh, có lẽ phải đợi đến giữa mùa đông thạch cao mới khô được.

Ma-sa mới chỉ bắt đầu đi làm được một tháng (chị phụ trách bộ phận điện trong xưởng sửa chữa) chị cũng đã làm quen được với những bạn cùng làm việc, nhưng chưa có bạn thân; kể cũng khó tìm được bạn thân trong khoảng một tháng. Sau hết, có một sự kiện chủ yếu là từ ba tuần nay, Xin-xốp biết Ma-sa đã có mang.

Thời gian đầu chung sống với nhau, họ cảm thấy họ sống trong một niềm hạnh phúc hoàn toàn đến nỗi đôi lúc Xin-xốp hoảng sợ ngay trước cả tình trạng «trời quang mây tạnh» đó. Đôi lúc, anh có cảm giác như mình mang trong tay một cái gì to lớn, mỏng manh mà người ta không thể đánh rơi hoặc đặt xuống được.

Khi anh nói chuyện đó với Ma-sa, chị cười và trả lời là đôi lúc chị cũng cảm thấy như thế; nhưng chị không mang gì trong tay hết; đôi lúc chị chỉ muốn thét lên một tiếng vui sướng và sợ hãi, như hồi thơ ấu, khi trượt xe trên tuyết.

Thoạt đầu, việc chị có mang chỉ càng làm tăng thêm cảm giác hạnh phúc hoàn toàn của cả hai người. Ma-sa muốn một đứa con trai, và nói về tương lai hầu như chẳng lo ngại gì, tin cậy, vui vẻ và giản dị. Nhưng ngay sau đó, chị cảm thấy khó ở và cảm giác đó mỗi ngày mỗi tăng thêm; chị buồn nôn và trong một ngày chị thấy khó chịu trong người nhiều lần, ở nhà cũng như ở xưởng máy. Chị linh cảm thấy bắt đầu từ đây mọi sự sẽ trở nên khó khăn — chửa, đẻ, bú ẵm — như là trường hợp mẹ chị đối với Pôn và với bản thân chị nữa. Không một sức mạnh nào có thể làm chị quên được. Giờ đây, chị sống trong một thế giới của lo âu và buồn bã từ trước đến nay chị chưa từng biết. Đôi lúc, mặc dù lo âu, chị vẫn làm trò đùa như trước, tự nhại mình hay bắt chước kỹ sư trưởng trong xưởng — một người già thấp bé có cái tên Cô-rô-bốt-sơ-ka — rất giống nhân vật của Gô-gôn, hoặc bắt chước Xin-xốp với chủ bút; cuối cùng mệt quá chị thở hổn hển và nép vào ngực Xin-xốp vừa thầm thì khe khẽ: «Ồ! Va-ni-a Va-ni-a, nếu anh biết rằng em thèm được khỏe mạnh bao nhiêu!» Những lúc đó Xin-xốp yêu vợ với một niềm trìu mến, thương cảm và một sức mạnh mới.

[macbupda]

Cuộc sống hai người đầy rẫy những lo lắng mới, hơi thở mệt mỏi và nặng nhọc của Ma-sa, nước da xanh tái trên khuôn mặt gầy đi nhưng vẫn tươi cười khi chị đi làm về, những ngón tay nhỏ bé co quắp khi chị cảm thấy trong người khó chịu, tất cả những cái đó làm Xin-xốp khi ngồi bên vợ, vừa sung sướng vừa đau khổ đến nỗi thật ra không có lời để tả một tâm trạng như thế.

Thế mà bây giờ ngày mai đây, đã phải chia tay với Ma-sa, không phải Ma-sa của ngày xưa, vui vẻ, khỏe mạnh mà Ma-sa ngày nay: một Ma-sa bụng mang dạ chửa, gầy gò và đầy lo âu. Phải chia tay một thời gian không biết là bao nhiêu lâu, có thể là rất dài.

Xin-xốp nhìn đồng hồ: sắp mười giờ đến nơi rồi, anh đứng dậy, đi đến chỗ chủ bút.

Chủ bút không phải chỉ có một mình ở trong phòng: Ca-dát-sen-cô cùng ngồi đó.

— Thế nào, xong xuôi cả chứ? — chủ bút hỏi riễu cợt. Chắc anh ta đã chuẩn bị «mũi dùi» từ trước.

— Thế nào, cậu có đến đúng Pô-crốp-xcơ không? Ít nhất là không quên đường chứ? Cậu cứ mải cái món xô-viết thị trấn mãi, có bước chân đến đó bao giờ đâu?

— Không, tôi không quên đường — Xin-xốp nói — nhưng lát nữa hãy bàn đến chuyện đó. Bây giờ ta hãy bàn đến vấn đề này đã: chưa đến lượt mà người ta đã triệu tập tôi rồi!

Anh đưa lệnh triệu tập cho chủ bút. Anh này cau mày, nhấp nhỏm trên ghế, nhìn Xin-xốp và mảnh giấy.

— Thật là lộn xộn! — anh ta la lên và đợi câu trả lời của Xín-xốp nhưng anh không nói gì.

— Lộn xộn thật! — anh ta nhắc lại — Năm ngoái tôi đã đề nghị hoãn việc triệu tập cậu để vào một kỳ khác rồi cơ mà! Thật đấy, cậu có thể tin chắc như thế được!

Xin-xốp cảm thấy khó chịu trước việc chủ bút cố làm cho anh tin lời anh ta như là mối quan hệ lỏng lẻo giữa hai người có thể ảnh hưởng gì đến việc triệu tập. Anh trả lời:

— Những phòng tuyển quân rộng lắm, Ăng-đrê Mi-trô-pha-nô-vít ạ. Có thể là một lầm lẫn và cũng có thể là một thay đổi mà người ta không báo trước cho chúng ta.

— Không không. — chủ bút vội vã nói — Đúng là một sự lầm lẫn. Cậu đừng lo nhé.

— Không, tôi chẳng lo ngại gì cả. Tôi sẽ đi.

— Cậu vẫn còn thời giờ — chủ bút đáp — Tôi sẽ gọi dây nói ngay cho Xmô-len-xcơ đến ủy ban quân sự khu. Trong khi chờ đợi, cậu hãy đến thị ủy xin ý kiến.

— Không, Ăng-đrê Mi-trô-pha-nô-vít — Xin-xốp nói — Tôi không đến thị ủy đâu.

— Nhưng cần phải hỏi cho rõ vấn đề chứ — chủ bút ngắt lời.

— Đó là việc của anh — Xin-xốp nói — Tôi, tôi chẳng có gì cần hỏi rõ cả. Mọi thứ đối với tôi đều đã rõ ràng.

Anh gõ gõ khẽ vào tờ giấy triệu tập để trên bàn và kéo nó về phía mình bắt buộc chủ bút đang lấy ngón tay giữ nó phải bỏ ra.

Chủ bút xin dây nói liên tỉnh và gọi Xmô-len-xcơ.

— Được, tôi đợi — anh nói và đặt ống nghe xuống — Họ hứa một giờ nữa sẽ được nói.

— Dù sao tôi cũng đề nghị anh cho phép tôi bàn giao công tác với Ca-dát-sen-cô và trở về nhà.

— Thì hãy đợi đã nào, ngồi xuống đây một lát — chủ bút la lên cụt hứng — Cậu man rợ thế! Bao giờ cũng cứ phải làm cho mọi việc gay go thêm!