Lịch sử Quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam giúp cách mạng Campuchia

[macbupda]

Từ ngày 13 đến 15 tháng 2 năm 1986, Bộ Tư lệnh 719 tổ chức hội nghị sơ kết đợt 1 mùa khô 1985-1986; (từ tháng 11-1985 đến tháng 1-1986) và xác định phương hương nhiệm vụ năm 1986. Tham dự hội nghị có các tư lệnh quân khu, tư lệnh và phó tư lệnh quân sự, chính trị và phụ trách K5 của các mặt trận, các cơ quan thuộc Bộ Tư lệnh 719, Đại diện của Bộ Tư lệnh 719, K5 và các mặt trận 479, 579, 779, 979 đã báo cáo về tình hình hoạt động, kết quả đạt được và bài học kinh nghiệm qua đợt 1 hoạt động trong mùa khô 1985-1986.

Kết. luận hội nghị, đồng chí Lê Đức Anh, Tư lệnh 719 nêu rõ: Qua hoạt động đợt 1 trong mùa khô 1985-1986 cho thấy âm mưu ngoan cố, những mặt yếu và thất bại của địch, thấy khả năng to lớn của ta và Bạn; cần tiếp tục thực hiện quyết tâm chiến lược trong 2 năm (1986-1987). Để thực hiện 3 mục tiêu chiến lược phải hình thành được thế bố trí chiến lược mới và hoàn thành 3 chủ trương chiến lược:

1. Làm chủ biên giới, ngăn chặn vùng biên giới ngày càng thêm vững chắc bằng mọi biện pháp tổng hợp và phương tiện tổng hợp của Bạn là chính, ta làm nòng cốt. Đến cuối năm 1987, biên giới vững chắc hơn. Chuẩn bị quy hoạch, điều kiện, hình mẫu để khai thác các công trình chiến đấu cơ bản, lâu dài, sẵn sàng đối phó với chiến tranh quy mô lớn.

2. Giúp Bạn xây dựng thực lực về mọi mặt, Quân tình nguyện và chuyên gia quân sự tập trung xây dựng cho được cơ sở, làm chuyển biến tình hình nội địa và nâng cao chất lượng lực lượng vũ trang. Trong năm 1986 tập trung giúp Bạn củng cố tổ đoàn kết sản xuất, xây dựng ấp đấu tranh chống địch, bảo vệ được mình, huấn luyện cho dân quân chiến đấu, xây dựng các cụm ấp chiến đấu; xây dựng lực lượng dân quân xã chiến đấu và xây dựng đại đội hai chức năng của huyện đánh địch tốt và làm công tác cơ sở tốt.

3. Tăng dần lực lượng chiến đấu hiệu quả, làm cho địch suy yếu hơn nữa, cả địch ngoài rừng và địch ngầm, địch ở biên giới và nội địa; giúp Bạn ngày càng mạnh về thế và lực để từng bước tự đảm đương công việc.

Những tháng đầu năm 1986, các đơn vị Quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam tiếp tục giúp các lực lượng vũ trang và nhân dân Campuchia xây dựng công trình K5. Công trình này dài hơn 600 kilômét, trải dọc tuyến biên giới giữa Campuchia và Thái Lan; được xây dựng gồm các cụm điểm tựa, hình thành từng khu vực phòng thủ, vừa có chính diện, vừa có chiều sâu tương đối vững chắc, trong đó có đầy đủ hệ thống công sự chiến đấu, hào chiến đấu, công sự bảo đảm, hào giao thông, hệ thống vật cản, mạng đường cơ động trong nội bộ cũng như đường cơ động giữa các tuyến, đường cơ động về phía trước, phía sau, đường tuần tra biên giới, bể nước, kho chứa lương thực, vũ khí... bảo đảm cho Bạn tổ chức phòng ngự, bảo vệ vùng biên giới trong thời gian dài.

Công trình phòng thủ biên giới này được khởi công xây dựng từ cuối năm 1984 và đã hoàn thành ở một số khu vực trọng điểm. Nhiệm vụ trong năm 1986 là hoàn thành về cơ bản các hạng mục xây dựng trên phạm vi toàn tuyến để sang năm 1987 tiến hành củng cố bổ sung, tạo được cơ sở vật chất cần thiết cho Bạn làm chủ và kiểm soát được toàn bộ đường biên, bảo vệ vững chắc tuyến phòng thủ biên giới phía Tây. Đây là nhiệm vụ vô cùng nặng nề và khó khăn đối với ta và quân dân Campuchia, bởi đất nước Campuchia còn rất nghèo nàn, nền kinh tế kiệt quệ sau nhiều năm bị chiến tranh và chế độ diệt chủng Pôn Pốt tàn phá. Nguồn nguyên liệu trong nước hầu như không có, đường sá vận chuyển xa. Trong khi đó, địch luôn tìm mọi cách xâm nhập biên giới, tiến hành các hoạt động phá hoại, gây nhiều khó khăn cho ta. Nhận thức sâu sắc đây là nhiệm vụ chiến lược lâu dài, nhân dân Campuchia đồng tình ủng hộ Chính phủ cách mạng và tham gia xây dựng rất tích cực. Bên cạnh đó, nhân dân Việt Nam cũng như nhiều Bạn bè quốc tế quan tâm giúp nhân dân Campuchia xây dựng công trình phòng thủ chiến lược biên giới Campuchia - Thái Lan.

Lực lượng tham gia xây dựng tuyến phòng thủ gồm toàn bộ các đơn vị công binh của các mặt trận 479, 579, 779 và 979, 2 trung đoàn công binh của Bộ (269 và 521), 2 sư đoàn bộ binh và 2 lữ đoàn công binh của Bạn cùng với sự giúp đỡ tích cực của Quân tình nguyện Việt Nam (10 trung đoàn của 4 sư đoàn) thuộc Mặt trận 479. Các lực lượng này vừa tham gia xây dựng các cụm điểm tựa, vừa chốt giữ bảo vệ biên giới. Ngoài các đơn vị trên, Bạn còn huy động số lượng lớn nhân dân Campuchia tham gia. Trong quá trình xây dựng, Bạn đã huy động tới 32 vạn lượt người, trong đó chủ yếu là dân quân tự vệ, dân công, lực lượng công nhân, viên chức các ngành và địa phương. Các đơn vị triển khai lực lượng trên từng địa bàn và tiến hành xây dựng tuyến phòng thủ biên giới theo từng khu vực được phân công.

[macbupda]

Địa bàn hai tỉnh Xiêm Riệp và Báttambang với chiều dài 450 kilômét đường biên do Mặt trận 479 phụ trách được phân chia thành 5 công trường của cả ta và Bạn; trong đó lực lượng thi công chủ yếu là Trung đoàn công binh 548 (Mặt trận 479), Trung đoàn công binh 25 (Quân khu 7) và Trung đoàn công binh 521 (Bộ Tư lệnh Công binh). Có một số khu vực do Bạn phụ trách thi công, ta cử chuyên gia giúp Bạn về các vấn đề kỹ thuật. Tại khu vực do Mặt trận 479 đảm nhiệm xây dựng có đường số 5 và số 6 là hai trục đường chiến lược chạy từ phía Đông sang phía Tây Campuchia; ngoài ra còn có các trục đường số 58, 67, 68, 69 và số 10 là những trục đường chiến dịch cùng một số đường quân sự làm gấp, hình thành mạng đường vận chuyển nguyên vật liệu, hậu cần cho cả ta và Bạn; đồng thời cũng là mạng đường cho các đơn vị của ta cơ động khi chiến đấu.

Trong các trục đường trên, đường số 68 do Trung đoàn công binh 25 đảm nhiệm được thi công xây dựng bảo đảm yêu cầu kỹ thuật và thời gian đề ra. Cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 25 đã khắc phục mọi khó khăn, chủ động xây dựng kế hoạch, tập trung xe máy, tổ chức tốt lực lượng bảo vệ và đánh địch đảm bảo cho đơn vị thi công an toàn. Đồng thời thực hiện tốt công tác quản lý cơ sở vật chất kỹ thuật, phát huy sức mạnh tổng hợp, hợp đồng chặt chẽ giữa các bộ phận, nên đã hoàn thành từng công việc được giao.

Sau một thời gian lao động khẩn trương, đến giữa năm 1986, Trung đoàn 25 công binh đã nâng cấp được 26 kilômét đường. Trung đoàn còn tiến hành sửa chữa và làm mới toàn bộ đoạn đường từ cầu Crolanh đến Sàmrông, bào đảm cho xe trọng tải 40 tấn qua lại an toàn; đồng thời tổ chức sản xuất được 3.500 mét khối đá ở mỏ đá Crolanh, phục vụ xây dựng, nâng cấp một số đoạn đường khác.

Thời gian tiếp theo, Trung đoàn 25 công binh được giao nhiệm vụ tiếp tục thi công một số hạng mục công trình đường số 68. Mục tiêu chủ yếu là hoàn chỉnh đoạn đường 9 kilômét từ nam cầu Chông Can đến Sàmrông (đoạn Crolanh - Sàmrông). Trung đoàn sử dụng các tiểu đoàn 98 (2 đại đội), 739 (3 đại đội), 25 (2 đại đội) và 3 đại đội dân công của bạn. Tổng quân số tham gia xây dựng, ta 776 người, bạn 321 dân công. Trong quá trình thi công, Trung đoàn bị địch tập kích 11 lần bằng hoả lực vào nơi trú quân và bị phục kích 2 lần, hỏng 3 xe. Mặc dù vậy, cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn đã khắc phục khó khăn, khẩn trương xây dựng với quyết tâm cao, hoàn thành các hạng mục được giao vượt tiến độ trước 70 ngày, bảo đảm yêu cầu kỹ thuật.

Trước yêu cầu xây dựng tuyến phòng thủ biên giới phía Tây ngày càng khẩn trương, lãnh đạo, chỉ huy Mặt trận 479 xác định các khu vực trọng điểm cần tập trung lực lượng xây dựng hoàn chỉnh dọc biên giới dài hơn 110 kilômét. Lực lượng ta và Bạn đã nỗ lực phấn đấu, từng bước hoàn thành các hạng mục trong từng khu vực trọng điểm, bảo đảm các yêu cầu kỹ thuật và thời gian quy định. Trên hướng này, các đơn vị của ta còn tham gia đánh trả địch, hạn chế rất nhiều các hoạt động xâm nhập đánh phá của chúng, bảo vệ an toàn hành lang để ta và Bạn xây dựng tuyến phòng thủ biên giới.

Bên cạnh các đơn vị nêu trên, Mặt trận 479 còn được phối thuộc Sư đoàn bộ binh 9, Trung đoàn 209 Sư đoàn bộ binh 7 (đến tháng 4 năm 1986, Trung đoàn 209 chuyển về đội hình Sư đoàn 7) và Trung đoàn 550 công binh của Quân đoàn 4. Trong quá trình xây dựng tuyến phòng thủ, do điều kiện mùa mưa nước ngập nên việc cơ động lực lượng, thi công và sinh hoạt của bộ đội gặp nhiều khó khăn, phức tạp. Còn mùa khô, nhiều nơi bộ đội ta phải làm nhiệm vụ và sinh hoạt ngay trên các đồi núi, gò đất cao, nắng gay gắt, thiếu nước sinh hoạt nghiêm trọng. Trong những tháng đầu năm 1986, các đơn vị phải tổ chức vận chuyển từ tuyến sau lên hơn 4 triệu lít nước phục vụ sinh hoạt cho bộ đội. Do điều kiện ăn ở khó khăn, thiếu thốn, nên bệnh dịch phát sinh, sức khoẻ của bộ đội bị giảm sút. Với tinh thần khắc phục mọi khó khăn, quyết tâm xây dựng đạt chất lượng, hiệu quả cao, các đơn vị đã đạt và vượt nhiều chỉ tiêu kế hoạch như bố trí vật cản vượt 170%, đào hào, đắp luỹ từ 1,5 mét khối một công tăng lên 2,5 mét khối một ngày công (cá biệt có người đạt 5,5 mét khối), khai thác gỗ tròn tăng từ 25 cây một ngày công lên 40 cây một ngày công. Có lúc, bộ đội phải tranh thủ làm cả ban đêm để bảo đảm tiến độ thi công. Sau một thời gian tham gia xây dựng tuyến phòng thủ biên giới, các đơn vị thuộc Mặt trận 479 phát quang 3.892.600 mét vuông đường tuần tra, mở được 23.400 mét đường; đào hào, đắp lũy dài 25 kilômét, xây dựng 583 hầm chữ A trên hai khu vực điểm tựa cấp trung đoàn; dò gỡ mìn trên diện tích 1.239.415 mét vuông với hàng trăm nghìn ngày công, góp phần tăng cường thế phòng thủ trên tuyến biên giới phía Tây Campuchia.

Trên hướng của Mặt trận 779, Trung đoàn công binh 549 cùng một số đơn vị ta và Bạn tiếp tục đẩy mạnh xây dựng tuyến phòng thủ với các hoạt động bảo đảm giao thông trên toàn tuyến. Trên hướng này, địch sử dụng pháo binh tăng cường đánh phá một số khu vực trọng điểm của ta ở Poipét, Ampin, Anlongveng... Ngoài ra, chúng còn đưa lực lượng phục kích trên các hành lang, gài mìn đánh xe ngăn chặn giao thông của ta. Trong điều kiện địch đẩy mạnh các hoạt động phá hoại, các đơn vị ta và Bạn đã tăng cường lực lượng, chủ yếu là dân quân tự vệ và dân công của Bạn để bảo đảm tiến độ xây dựng. Các đơn vị của ta chủ động đánh ngăn chặn địch, đồng thời tranh thủ đẩy mạnh thực hiện nhiệm vụ xây dựng các khu vực trên tuyến được giao.

[macbupda]

Với những nỗ lực to lớn, đến tháng 4 năm 1986, trên cả hai hướng Mặt trận 479 và Mặt trận 779, ta và Bạn đã xây dựng hoàn chỉnh tuyến vật cản ngăn chặn, mở thêm đường tuần tra, xây dựng thêm các con trạch (để bao hào chiến đấu, hào giao thông), bố trí bổ sung mìn và các loại chông ở địa bàn xung yếu; đồng thời tổ chức nâng cấp tuyến đường số 32, mở thêm đường quân sự, xây dựng hàng loạt cầu và ngầm mới. Ngoài ra, các đơn vị của ta và Bạn còn xây dựng được 73 cụm điểm tựa, trong đó có một số cụm điểm tựa được xây dựng kiên cố (gồm công sự bằng bê tông cốt thép) có hệ thống đường hầm chiến đấu cho bộ binh. Quá trình xây dựng, ta và Bạn đã tổ chức đào đắp được 11.958 công sự các loại, 160 kilômét hào giao thông, hoàn chỉnh 144 kilômét hào giao thông khác, xây dựng gần 50 điểm cấp nước, 18 sân bay trực thăng, bố trí hàng chục vạn quả mìn các loại..., góp phần cải thiện một bước đáng kể điều kiện chiến đấu bảo vệ tuyến biên giới.

Trên hướng này, lực lượng công binh Mặt trận 479 đào được hàng trăm kilômét hào phòng thủ, bố trí 43.500 mũi chông, phát quang 782.170 mét vuông tuyến đường tuần tra, gỡ 492 quả mìn. về công trình chiến đấu, lực lượng công binh mặt trận xây dựng được 231 hầm ẩn nấp, sửa 174 hầm, làm và sửa 3 hầm chỉ huy, 3 công sự quan sát, 3 hầm đạn, 38 công sự hoả lực, 359 hố chiến đấu, 10 lô cốt và 2 nhà kho. Đồng thời tổ chức xây dựng được 46 cầu, sửa 30 cầu, sửa 43 kilômét đường, khai thác hơn 4.533 mét khối đá, phát quang 739 mét vuông đường, làm mới 16 kilômét đường⁽¹⁾, tạo điều kiện bảo đảm giao thông thuận lợi.

Các sư đoàn 302, 309 của ta và các sư đoàn 286, 6, 179 của Bạn là những đơn vị lập nhiều thành tích trong xây dựng tuyến phòng thủ biên giới trên hướng Mặt trận 479. Đặc biệt, Sư đoàn 302 đảm nhiệm xây dựng gần 100 kilômét đã hoàn thành tốt nhiệm vụ. Cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 302 đã phối hợp với lực lượng Quân đội cách mạng Campuchia, dân quân, dân công của Bạn xây dựng, củng cố vững chắc 3 cụm điểm tựa cấp tiểu đoàn, 5 cụm điểm tựa cấp đại đội; đồng thời phát quang, bố trí vật cản, chông sắt trên một vùng với diện tích 530.000 mét vuông, trải dài 82 kilômét, mở đường hành lang, đường tuần tra và đường nhánh lên các cụm điểm tựa.

Trên hai hướng Mặt trận 579 và Mặt trận 979, các đơn vị ta và Bạn cũng khẩn trương đẩy mạnh các hoạt động xây dựng tuyến phòng thủ biên giới trên địa bàn được phân công. Các đơn vị quân tình nguyện vừa đánh địch, vừa tổ chức xây dựng tuyến phòng thủ biên giới phía Tây Campuchia. Việc xây dựng trên hướng này gặp khó khăn do nhiều loại vật tư và khối lượng lớn vật chất hậu cần vận chuyển từ Việt Nam sang không kịp thời. Mặt khác, nguồn nước ở các vùng biên giới phía Tây Campuchia vào mùa khô bị cạn, nên nước dùng cho sinh hoạt của bộ đội và nước sử dụng thi công công trình rất khan hiếm, phải vận chuyển từ xa. Vượt qua những khó khăn đó, các đơn vị ta và Bạn đã nỗ lực phấn đấu thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.

Ở hướng Mặt trận 579, Sư đoàn 315 nhận nhiệm vụ chốt giữ trên khu vực ngã ba biên giới Campuchia - Thái Lan - Lào. Lãnh đạo, chỉ huy Sư đoàn 315 cử lực lượng công binh của Sư đoàn xây dựng công sự, trận địa trên các điểm cao ta chốt giữ. Đến ngày 12 tháng 2 năm 1986, công binh Sư đoàn 315 đã cơ bản xây dựng xong sở chỉ huy sư đoàn, trạm phẫu thuật, trạm xá và hệ thống công sự, trận địa; đồng thời bố trí bãi mìn xung quanh các điểm cao 426, 555, 743, 718, 563, 612, 417, với chính diện rộng 14 kilômét và chiều sâu 4,5 kilômét. Trong khi đó, một bộ phận cán bộ công binh Sư đoàn và các đơn vị bộ binh trực thuộc Sư đoàn trinh sát địa hình và phân chia khu vực bố trí mìn ngăn chặn địch từ xa. Ban Công binh Sư đoàn 315 đã lập hồ sơ các bãi mìn và giao cho từng phân đội rải đội hình hàng ngang, bố trí mìn lùi dần về phía sau, làm đến đâu nguy trang và cắm mốc đến đó. Cuối tháng 2 năm 1986, Sư đoàn 315 đã hoàn thành nhiệm vụ bố trí bãi mìn ngăn chặn địch từ xa.

Ở khu vực Sư đoàn 307, từ ngày 8 đến ngày 15 tháng 3 năm 1986, công binh Sư đoàn lập hệ thống vật cản ngăn chặn địch, gồm lưới dây thép gai bùng nhùng, trồng cây gai, cây tre, đào các giao thông hào, bên dưới đáy hào rải chông chân chim; đồng thời phối hợp cùng các đơn vị bố trí được 32.788 quả mìn chống bộ binh, 288 quả mìn chống tăng và ngả cây rừng, tạo thành bãi vật cản trên đường ô tô dài 8 kilômét. Một số khu vực khác trên tuyến phòng thủ biên giới do Mặt trận 579 đảm nhiệm tiếp tục được xây dựng hoàn chỉnh. Bên cạnh các sư đoàn 315, 307, trên hướng Mặt trận 579 còn có Trung đoàn công binh 280, 2 tiểu đoàn của Lữ đoàn công binh 270 tham gia xây dựng tuyến phòng thủ. Nhằm nâng cao năng suất xây dựng, Quân khu 5 tăng cường một số cán bộ kỹ thuật và phương tiện thi công cơ giới từ trong nước sang, góp phần hoàn thành các công trình quân sự xây dựng được giao.

Trên hướng Mặt trận 979, các đơn vị ta và Bạn triển khai thực hiện nhiệm vụ xây dựng tuyến phòng thủ biên giới dài hơn 60 kilômét trong điều kiện thuận lợi hơn. Ở hướng này, Bạn huy động được một lực lượng đông đảo nhân dân ba tỉnh biên giới (Cô Công, Puốcxát, Báttambang) và nhân dân một số tỉnh phía sau tham gia. Trong năm 1986, các đơn vị thuộc Mặt trận 979, với lực lượng công binh làm nòng cốt, tiếp tục xây dựng hoàn chỉnh hệ thống công trình chiến đấu, hệ thống vật cản, mạng đường cơ động, vận chuyển, các công sự phía trước và phía sau. Mặc dù xây dựng trong điều kiện địch thường xuyên xâm nhập, pháo kích vào một số khu vực, nhưng ta đã tổ chức đánh chặn hạn chế địch phá hoại. Sau một thời gian khẩn trương xây dựng, các đơn vị trên hướng Mặt trận 979 đã hoàn thành hàng chục cụm điểm tựa cấp tiểu đoàn, hàng chục khu vực phòng thủ sư đoàn với đầy đủ hệ thống vật cản nổ, không nổ cùng hàng trăm kilômét hào chiến đấu và các công trình bảo đảm hậu cần, vũ khí trang bị.

Như vậy, đến giữa năm 1986, lực lượng quân tình nguyện thuộc các mặt trận 479, 579, 779, 979 và một số đơn vị khác của ta đã cùng các lực lượng Bạn và nhân dân Campuchia hoàn thành cơ bản nhiệm vụ xây dựng các hạng mục công trình đúng thời gian quy định, hình thành tuyến phòng thủ dọc vùng biên giới phía Tây Campuchia. Công trình K5 đã phát huy đánh địch hiệu quả, hạn chế địch xâm nhập, cải thiện một bước điều kiện sinh hoạt, chiến đấu của bộ đội ta và Bạn.

⁽¹⁾ Lịch sử bộ đội công binh Quân khu 7 miền Đông Nam Bộ (1945-1995), Nxb QĐND, H, 1996, tr. 284-285.

[macbupda]

*
*   *

Đồng thời với việc giúp nhân dân Campuchia xây dựng tuyến phòng thủ biên giới, lực lượng ta và Bạn tổ chức tiến công vào các sào huyệt của địch trên tất cả các hướng, làm cho lực lượng của chúng cả trong nội địa và vùng biên giới nhanh chóng bị tiêu hao, suy tàn, tan rã nhiều đơn vị không thể hồi phục được. Theo yêu cầu của Bạn và thực hiện chỉ thị của Bộ Tư lệnh 719, các mặt trận 479, 579, 779, 979 tích cực chuẩn bị lực lượng, lương thực, vũ khí đạn dược, thuốc men, tổ chức các trận đánh địch trên các hướng.

Trên khu vực do Mặt trận 479 đảm nhiệm có 8 sư đoàn của ta và Bạn (gồm các sư đoàn 302, 309, 9, 7, 5 quân tình nguyện và các sư đoàn 286, 179, 196 của Bạn). Các đơn vị ta và Bạn đã tiến hành đánh chiếm các điểm cao và căn cứ của địch, bảo vệ hành lang cho các lực lượng xây dựng tuyến phòng thủ biên giới. Tháng 1 năm 1986, ta mở cuộc tiến công căn cứ Ampin. Căn cứ này địch có hệ thống vật cản, hầm hào kiên cố, hệ thống chỉ huy hoàn chỉnh, được bố trí thành 3 tuyến ngăn chặn: tuyến 1 gồm 10 tiểu đoàn chiến đấu; tuyến 2 gồm sở chỉ huy của hai quân khu 202 và 203; tuyến.3 gồm cơ quan bộ tham mưu, khu chính phủ và kho tàng.

Riêng hệ thống chiến hào, địch xây dựng theo hai tuyến, nối liền hầm chỉ huy phân khu với các trận địa hoả lực. Bên ngoài, địch dựa vào địa hình hiểm trở, cải tạo thành các bãi vật cản và bố trí những bãi mìn hỗn hợp với chiều sâu từ 40 - 200 mét, cách tiền duyên phòng ngự 300 mét. Ở phía tây căn cứ, địch bố trí hàng rào cọc chống tăng kết hợp với các hầm bẫy và mìn chống tăng, có một số đoạn địch làm hàng rào, hầm bẫy trên chiều sâu khoảng 500 mét.

Về phía ta, Sư đoàn bộ binh 5 thuộc Mặt trận 479 được giao nhiệm vụ tiến công căn cứ Ampin đã phát huy sức mạnh của binh chủng hợp thành, quyết tâm đột phá chính diện và hai bên sườn, nhanh chóng thọc sâu chia cắt, thực hành bao vây địch. Sư đoàn dự định tiến công theo hai hướng, lần lượt tiêu diệt từng bộ phận địch, tiến tới tiêu diệt toàn bộ căn cứ địch trong thời gian 1 đến 2 ngày. Hướng chủ yếu do Trung đoàn bộ binh 4 và Trung đoàn bộ binh 16 đảm nhiệm, lực lượng công binh có nhiệm vụ mở 4 cửa mở cho bộ binh và xe tăng tiến công.

Theo kế hoạch, 6 giờ 30 phút ngày 7 tháng 1 năm 1986, pháo binh Sư đoàn bắn cấp tập đợt 1, đến 6 giờ 45 phút pháo binh chuyển sang bắn dồn dập đợt 2. Đội hình mở cửa của công binh bắt đầu triển khai, đến 7 giờ 35 phút mở xong cửa số 2 với chiểu sâu từ 150 - 200 mét. Cửa mở số 3 là một trong các cửa mở trên đoạn đột phá, công binh ta dùng mìn ĐH-10 và bộc phá liên tục mở cửa, đến 7 giờ 45 phút, bộ binh và xe tăng xung phong đột phá tiền duyên địch. Trên hướng thứ yếu, cửa số 7 mở thuận lợi, tạo điều kiện cho Trung đoàn bộ binh 174 chuyển từ hướng cửa số 8 sang tiến công theo cửa số 7. Kết quả, công binh đã mở được 4 cửa mở, trong đó có 3 cửa cho xe tăng và xe M113, bảo đảm cho bộ binh và xe tăng tiến công tiêu diệt cứ điểm địch. Sau trận này, Sư đoàn bộ binh 5 tiếp tục phối hợp với Trung đoàn 71 Sư đoàn 178 của Bạn và Trung đoàn Côngpông Chàm tiến công đánh chiếm các điểm cao 107, 400, 383, 430, 428, diệt 340 tên, bắt 102 tên, thu 194 súng các loại, góp phần vào thắng lợi chung ở các mặt trận.

Theo chỉ thị của Bộ, Sư đoàn bộ binh 9, Sư đoàn bộ binh 7 và Trung đoàn công binh 550 thuộc Mặt trận 479 khẩn trương chuẩn bị lực lượng, sẵn sàng hỗ trợ Bạn đánh địch. Đối tượng tác chiến chủ yếu là sư đoàn 920 địch, có khoảng 500 - 600 quân, biên chế thành 4 trung đoàn (91, 92, 93 và 94), hoạt động trên địa bàn các tỉnh Krachiê, Côngpông Chàm. Trung đoàn 91 nhiệm vụ thực hiện vận chuyển tiếp tế theo hành lang từ bắc núi Chi, qua Sămpô đến bộ chỉ huy sư đoàn 920 ở vùng núi thuộc huyện Ôrang, tỉnh Môn. Trung đoàn 92 hoạt động phân tán, chủ yếu ở các huyện Xnun, Sơlông, tỉnh Krachiê. Hai trung đoàn 93 và 94 cơ động đánh phá các căn cứ của ta và Bạn ở vùng Đầm Be, Mi Mốt, vùng nam sông Mê Công. Ngoài ra, địch còn có các sư đoàn 417, 801 vượt sông Mê Công, sẵn sàng hỗ trợ khi cần thiết.

Tại tỉnh Krachiê, địch thực hiện phân tán lực lượng, từng bước mở rộng địa bàn hoạt động, tạo thành một số vùng tranh chấp, hòng phát triển thành những “vùng giải phóng” của chúng. Thực hiện âm mưu đó, địch đẩy mạnh các hoạt động phá hoại, đánh phá chính quyền phum, xã, huyện và lực lượng vũ trang của ta và Bạn; xây dựng lực lượng ngầm gây chia rẽ nhân dân; mua và cướp bóc lương thực, bắt dân đi lính cho chúng... Địch dùng các thủ đoạn khi tập trung, lúc phân tán, nghi binh, lúc ẩn, lúc hiện rất linh hoạt, kết hợp cả hoạt động quân sự và gây chiến tranh tâm lý. Trong hai tháng 2 và 3 năm 1986, tại tỉnh Krachiê, địch đã 114 lần cho quân đột nhập vào các phum, xã, bắt 80 thanh niên làm lính cho chúng.

[macbupda]

Các sư đoàn bộ binh 7, 9 nhận nhiệm vụ giúp Bạn trên địa bàn hiểm trở, tình hình địch rất phức tạp. Chúng có thể luồn lách, né tránh, hoặc xây dựng căn cứ “lõm” ở những nơi gần dân, mở các hành lang bí mật để cơ động và tiếp tế cho nhau. Ngược lại, các sư đoàn của ta hoạt động ở địa bàn cơ động không thuận lợi và khí hậu khắc nghiệt nhất là trong mùa mưa, ảnh hưởng tới sức khoẻ và khả năng chiến đấu của bộ đội.

Trên địa bàn hoạt động của các sư đoàn 7, 9 còn có một số đơn vị thuộc Mặt trận 779, Mặt trận 579 và lực lượng vũ trang của Bạn. Mặt trận 779 gồm 5 tiểu đoàn và 1 trung đoàn ở Krachiê, Côngpông Chàm; Mặt trận 579 có một số đơn vị ở địa phận huyện Ôrang, tỉnh Mônđônkiri. Lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia có hai tiểu đoàn tỉnh Krachiê, 15 đại đội huyện, dân quân các xã, ấp và 1 tiểu đoàn của tỉnh Côngpông Chàm. Các đơn vị vũ trang của Bạn trang bị còn thiếu thốn, trình độ tác chiến hạn chế, chưa làm chủ được địa bàn để tiến công địch, có nơi còn bị địch khống chế không hoạt động được.

Bước vào đợt hoạt động đầu năm 1986, lực lượng đặc công thuộc các mặt trận tiếp tục chiến đấu tiêu diệt địch ở các căn cứ lõm. Ngày 17 tháng 1 năm 1986, đặc công Mặt trận 779 tập kích căn cứ địch ở tọa độ 99-06, gây cho địch một số thiệt hại.

Theo yêu cầu của Bạn và căn cứ tình hình thực tế chiến trường, tháng 3 năm 1986, Bộ Quốc phòng ta và Bộ Tư lệnh 719 giao nhiệm vụ quân sự năm 1986-1987 cho Sư đoàn bộ binh 7 cùng các đơn vị Quân tình nguyện của Mặt trận 779, Mặt trận 579 có sự phối hợp của lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia đánh bại và làm tan rã sư đoàn 920 địch trên địa bàn các tỉnh Krachiê, Côngpông Chàm và các huyện Keosoma, Ôrang thuộc tỉnh Mônđônkiri ở vùng đông sông Mê Công; làm công tác cơ sở, xây dựng lực lượng cách mạng Campuchia trên địa bàn được giao, vừa tác chiến vừa huấn luyện cho một số đại đội, tiểu đoàn mạnh của Bạn; đồng thời tranh thủ tăng gia sản xuất, góp phần cải thiện một bước đời sống cho bộ đội.

Quán triệt nhiệm vụ trên giao, đến ngày 14 tháng 4 năm 1986, mọi công tác chuẩn bị của Sư đoàn bộ binh 7 đã cơ bản hoàn thành. Sư đoàn quyết tâm tập trung lực lượng thực hiện ba mục tiêu, làm chuyển biến nhanh chóng tình hình có lợi cho cách mạng Campuchia, xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng cho Bạn (cả bộ đội chủ lực và bộ đội địa phương) đủ sức độc lập tác chiến tiêu diệt địch, bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ cuộc sống mới của nhân dân; phá thế của địch, xây dựng thế tiến công và làm chủ của lực lượng vũ trang cách mạng Bạn, tiêu diệt đại bộ phận lực lượng sư đoàn 920 địch, triệt hạ các căn cứ, hành lang, nguồn tiếp tế của chúng trong dân, đẩy địch vào thế bị bao vây, cô lập, ngày càng khốn quẫn, suy yếu đi đến tan rã.

Sư đoàn 7 hoạt động trên địa bàn có vùng giải phóng và căn cứ cũ, nhân dân hiểu biết về cách mạng, về bộ đội tình nguyện Việt Nam; các cơ sở cách mạng mới được xây dựng nhưng cũng khá vững chắc. Tuy một bộ phận nhân dân bị địch lôi kéo, bị lung lay lòng tin đối với cách mạng, nhưng nếu ta khôn khéo vẫn có thể tranh thủ được. Trước tình hình đó, Sư đoàn chủ trương trong công tác giúp Bạn, mọi hoạt động đều phải dựa vào dân, tin nhân dân, tranh thủ tuyên truyền, phát động nhân dân ủng hộ cách mạng, tham gia đánh địch, nhất là phá các tổ chức ngầm của địch. Trên cơ sở đó đẩy mạnh công tác dân vận, xây dựng, củng cố thực lực cách mạng ở cơ sở, đẩy mạnh phong trào cách mạng của quần chúng rộng khắp, thực hiện những mục tiêu trước mắt của cách mạng Campuchia, giữ vững quyền chủ động và phát huy thế tiến công tiêu diệt, đánh tan rã lực lượng địch, củng cố chính quyền cách mạng ở cơ sở. Đây là một trong những vấn đề cơ bản có ý nghĩa quyết định thắng lợi và sự phát triển ngày càng vững chắc của cách mạng Campuchia.

Thực hiện chủ trương đó, Sư đoàn chỉ đạo các đơn vị phối hợp chặt chẽ với các lực lượng vũ trang, chính quyền cách mạng và nhân dân địa phương nắm tình hình, triển khai thế trận bao vây, chia cắt lực lượng địch, lấy đánh địch ở ngoài địa hình là chủ yếu, kết hợp truy kích địch ở các căn cứ “lõm” với phát động nhân dân, cùng nhân dân phá vỡ các cơ sở địch ngầm hoạt động ở phum, xã, huyện.

Phối hợp với các đơn vị Bạn và lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia, Sư đoàn chỉ đạo các đơn vị thực hiện phương châm lấy đại đội bộ binh làm cơ sở, tổ chức thành hai bộ phận: một bộ phận lực lượng đánh địch ở bên ngoài, một bộ phận hỗ trợ các lực lượng cách mạng Campuchia xây dựng xã về mọi mặt. Đối với cấp tiểu đoàn, trung đoàn, mỗi tiểu đoàn đảm nhiệm hoạt động hỗ trợ Bạn ở một cụm gồm từ 2 - 3 xã và mỗi trung đoàn bộ binh đảm nhiệm hỗ trợ Bạn ở một huyện.

Mở đầu đợt hoạt động, Trung đoàn bộ binh 209 phối hợp với một tiểu đoàn vũ trang tập trung tỉnh Krachiê mở hai đợt tác chiến cấp trung đoàn (thiếu) đánh vào khu vực núi Chi, tiếp đó củng cố địa bàn, truy kích địch ở các căn cứ và hành lang của chúng. Trên các hướng khác, Mặt trận 479 sử dụng các phân đội nhỏ phối hợp hiệp đồng với các đại đội hai chức năng huyện và dân quân tìm diệt các hành lang qua sông Mê Công và các căn cứ “lõm” của địch ở khu vực núi Năm Ngàn và một số khu vực thuộc các huyện Sơloong, Đầm Be, Mi Mốt, Xnun, gây cho địch một số thiệt hại.

[macbupda]

Trong khi đó, Sư đoàn bộ binh 9 và Trung đoàn công binh 550 chuyển phối thuộc Mặt trận 479 tiếp tục giúp lực lượng cách mạng Campuchia đánh địch, bảo vệ vùng biên giới nam và bắc Poipét, xây dựng khu vực phòng thủ cho hai trung đoàn lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia ở vùng biên giới Poipét trên đường vào Kaomêlai. Cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 9 và Trung đoàn công binh 550 vừa đánh địch, vừa xây dựng tuyến phòng thủ biên giới và giúp cách mạng Campuchia xây dựng, củng cố thực lực ở cơ sở từng bước tự đảm đương được nhiệm vụ bảo vệ địa bàn.

Phát huy tinh thần quốc tế cao cả, cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 9 và Trung đoàn công binh 550 đã tích cực xây dựng mối quan hệ đoàn kết, hiệp đồng với các đơn vị vũ trang Bạn đánh địch. Lúc đầu, ta và Bạn tổ chức một số trận đánh quy mô nhỏ, đạt hiệu suất cao. Sư đoàn 9 sử dụng lực lượng với quy mô và hình thức phù hợp, chủ động tiến công, đánh địch phản kích, cắt đứt hành lang tiếp tế của chúng; đồng thời nắm tình hình, phát hiện địch và phối hợp với lực lượng vũ trang Bạn đánh địch trong nội địa.

Trong 7 tháng hoạt động, các đơn vị thuộc Mặt trận 479 đã hỗ trợ lực lượng cách mạng Campuchia đánh nhiều trận. Riêng Sư đoàn 9 đã cùng Bạn đánh 92 trận quy mô từ cấp đại đội đến cấp sư đoàn (thiếu), diệt nhiều sinh lực địch, thu 271 súng. Sư đoàn 7 tiêu hao một bộ phận sinh lực địch, thu một số vũ khí, bắt 135 tên hoạt động ngầm trong các tổ chức cách mạng và trong nhân dân. Trước những hoạt động tác chiến mạnh mẽ của ta và bạn, địch rất hoang mang, lúng túng, bị động đối phó. Đa số lực lượng của sư đoàn 920 địch phải bỏ các căn cứ ở phía đông sông Mê. Công lẩn trốn sang bờ tây. Bộ phận địch còn lại gồm 40 tên ở căn cứ “lõm” mang 11 súng ra hàng, 332 tên khác hoạt động ngầm mang 40 khẩu súng ra trình diện chính quyền cách mạng, trở về với nhân dân.

Ở địa bàn Mặt trận 579, Sư đoàn 315 chỉ huy các trung đoàn bộ binh 143 (thiếu Tiểu đoàn 2), 142 (thiếu Tiểu đoàn 6) đánh địch ở một số vị trí trọng điểm trong nội địa, đồng thời sử dụng Trung đoàn 729 pháo binh, Tiểu đoàn 14 pháo cao xạ chi viện hoả lực cho Trung đoàn bộ binh 733 và Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 143, Tiểu đoàn 6 Trung đoàn 142 phòng ngự ở tuyến trước. Ngày 24 tháng 1 năm 1986, tổ quan sát pháo binh cùng 1 trung đội của Tiểu đoàn 7 tiến công địch ở điểm cao 412, loại khỏi khỏi vòng chiến đấu 5 tên, thu một số súng và tài liệu của chúng. Ngày 30 tháng 3 năm 1986, Đại đội 5 Tiểu đoàn 6 Trung đoàn 143 tập kích địch ở tọa độ 87.47, loại khỏi vòng chiến đấu 13 tên, bắn bị thương 3 tên, thu một số vũ khí và quân trang, quân dụng. Tiếp đó, ngày 8 tháng 4 năm 1986, Đại đội 11 Tiểu đoàn 6 Trung đoàn 142 phát hiện địch trú quân ở tọa độ 51.096 đã tập kích, diệt 4 tên, thu vũ khí và một tập bản đồ của địch.

Bên cạnh các trận đánh đạt mục đích đề ra, có một số trận đánh, các đơn vị của Sư đoàn 315 còn có những sơ suất, bị tổn thất, không diệt được địch. Đó là trận phục kích của Đại đội 2 Tiểu đoàn 7 Trung đoàn bộ binh 733 ở Bản Kho (ngày 20 tháng 1 năm 1986) nổ súng không tiêu diệt được địch, khi ta rút lui 2 đồng chí đã hy sinh do vướng mìn địch. Ngày 23 tháng 3 năm 1986, bộ phận trinh sát Sư đoàn 315 hoạt động ở khu vực rừng Pôtiếp phát hiện địch bỏ chạy, không truy kích, không nổ súng để chúng chạy thoát... Những thiếu sót này đã được lãnh đạo, chỉ huy Sư đoàn tổ chức rút kinh nghiệm kịp thời góp phần nâng cao hiệu quả chiến đấu trong các trận đánh địch tiếp theo.

Để đáp ứng yêu cầu của Bạn, tháng 5 năm 1986, Sư đoàn 315 điều chỉnh lại lực lượng bố trí phòng ngự trên tuyến biên giới và đánh địch ở nội địa. Trung đoàn bộ binh 733 và Trung đoàn 19 của Bạn được tăng cường Tiểu đoàn 6 Trung đoàn bộ binh 142, 1 đại đội xe tăng Trung đoàn 574 (8 chiếc) Tiểu đoàn 3 Trung đoàn công binh 280 và 4 tiểu đoàn dân quân của 4 tỉnh (Stung Treng, Prếtvihia, Ráttanakiri, Krachiê). Trung đoàn bộ binh 143 hoạt động ở nội địa từ Kẽm đến Đầm Rây, nam bắc suối Rêpâu; Trung đoàn bộ binh 142 (thiếu Tiểu đoàn 6) hoạt động ở đông tây Chăngha, tây Stung, Thơ Mia, Chà Rạch, làm nhiệm vụ đánh chặn các hành lang xâm nhập của địch. Việc bố trí lực lượng như trên bảo đảm sự phối hợp tác chiến giữa các đơn vị Quân tình nguyện Việt Nam và Quân đội cách mạng Campuchia; góp phần tiêu hao, làm suy yếu lực lượng địch, hạn chế các hoạt động phá hoại của chúng.

Nhằm tăng cường quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa Bộ Quốc phòng hai nước, ngày 21 tháng 5 năm 1986, Bộ Quốc phòng nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Bộ Quốc phòng nước Cộng hòa nhân dân Campuchia đã ký nghị định thư, theo đó Bộ Quốc phòng Việt Nam tiếp tục bổ sung, điều chỉnh đủ số lượng chuyên gia quân sự dài hạn theo kế hoạch hợp tác và cử chuyên gia ngắn hạn về chuyên môn kỹ thuật nghiệp vụ sang giúp Quân đội nhân dân cách mạng Campuchia. Bộ Quốc phòng Việt Nam tiếp tục nhận điều trị cán bộ, thương binh, bệnh binh của phía Campuchia tại Việt Nam và tại các cơ sở điều trị của Quân tình nguyện Việt Nam trên đất Campuchia với số lượng như hai bên đã thỏa thuận trong năm 1985.

Theo thoả thuận giữa hai chính phủ Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Cộng hoà nhân dân Campuchia, ngày 21 tháng 5 năm 1986, Bộ Quốc phòng nước ta và Bộ Quốc phòng nước Cộng hoà nhân dân Campuchia ra thông báo về việc rút một bộ phận Quân tình nguyện Việt Nam về nước. Đợt rút quân này (đợt thứ 5) gồm Sư đoàn bộ binh 8, Lữ đoàn bộ binh 95, Trung đoàn bộ binh 37 và một số đơn vị binh chủng.

[macbupda]

Nhân dịp một số đơn vị Quân tình nguyện Việt Nam hoàn thành nhiệm vụ quốc tế về nước, ngày 27 tháng 5 năm 1986, Hội đồng Nhà nước, Hội đồng toàn quốc Mặt trận đoàn kết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc và Bộ Quốc phòng nước Cộng hoà nhân dân Campuchia tổ chức trọng thể lễ trao Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất cho Sư đoàn bộ binh 8, Lữ đoàn bộ binh 95 và Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì cho Trung đoàn bộ binh 37 Quân tình nguyện Việt Nam.

Tai buổi lễ, đồng chí Bu Thoong - Ủy viên Bộ Chính trị, phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Campuchia nêu rõ: “Được sự giúp đỡ chân thành của quân tình nguyện Việt Nam, lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia đã trưởng thành nhanh chóng. Bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân tự về phát triển cả về số lượng và chất lượng, vừa hợp tác với Quân tình nguyện Việt Nam, vừa từng bước thay thế đơn vị quân tình nguyện trực tiếp đảm nhận nhiệm vụ bảo vệ biên cương phía tây và toàn bộ lãnh thổ Campuchia, bảo vệ các xã, ấp và cuộc sống thanh bình của nhân dân. Nhân dân và Quân đội cách mạng Campuchia đời đời ghi nhớ công lao cao cả của Quân đội nhân dân Việt Nam anh em đã hy sinh xương máu của mình cho sự nghiệp cách mạng Campuchia”⁽¹⁾.

Thay mặt cán bộ, chiến sĩ Quân tình nguyện Việt Nam, Thiếu tướng Trương Minh Thông bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân Campuchia đã đánh giá cao những cống hiến của Quân tình nguyện Việt Nam đối với sự nghiệp cách mạng Campuchia và dành cho các đơn vị Quân tình nguyện Việt Nam về nước lần này những phần thưởng cao quý.

Sáng ngày 28 tháng 5 năm 1986, tại thủ đô Phnôm Pênh, Bộ Quốc phòng và Hội đồng toàn quốc Mặt trận đoàn kết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Campuchia tổ chức lễ tiễn các đơn vị Quân tình nguyện Việt Nam trở về Tổ quốc sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ quốc tế đối với cách mạng và nhân dân Campuchia. Cùng ngày 28 tháng 5, các đơn vị quân tình nguyện qua biên giới về huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang. Đại diện lãnh đạo, chỉ huy Quân khu 9 cùng đông đảo nhân dân đã đến đón chào cán bộ, chiến sĩ Quân tình nguyện Việt Nam hoàn thành nhiệm vụ quốc tế ở Campuchia trở về nước an toàn.

Nhân kỷ niệm lần thứ 35 ngày truyền thống Quân đội nhân dân cách mạng Campuchia và ngày đoàn kết quân dân, ngày 19 tháng 6 năm 1986, Hội đồng Nhà nước, Bộ Quốc phòng và Hội đồng toàn quốc Mặt trận đoàn kết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Campuchia tổ chức mít tinh trọng thể tại Phnôm Pênh. Đoàn đại biểu quân sự cấp cao nước ta do Đại tướng Văn Tiến Dũng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng dẫn đầu đã tham dự. Đọc diễn văn tại cuộc mít tinh, đồng chí Hêng Xomrin - Tổng Bí thư Đảng Nhân dân Cách mạng Campuchia nêu rõ những thành tựu Quân đội cách mạng Campuchia đạt được trong 35 năm; đồng thời bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Đảng, Nhà nước và Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng, đối với các thế hệ Quân tình nguyện Việt Nam đã làm nghĩa vụ quốc tế vẻ vang đối với cách mạng và nhân dân Campuchia.

Đối với đội ngũ cán bộ tiếp tục ở lại giúp cách mạng Campuchia, từ ngày 25 tháng 6 đến 4 tháng 7 năm 1986, Bộ Tư lệnh 719 mở lớp tập huấn phái viên chuyên gia quân sự huyện về công tác xây dựng cơ sở. Nội dung tập huấn gồm các vấn đề xây dựng cơ sở vững mạnh và vai trò của cấp huyện đối với việc xây dựng cơ sở; hướng dẫn giúp Bạn củng cố tổ đoàn kết sản xuất 3 chức năng; củng cố, xây dựng và hoạt động chiến đấu của dân quân ấp, cụm ấp chiến đấu; hướng dẫn về nhiệm vụ, tổ chức, phương thức hoạt động của đại đội hai chức năng; về phối hợp với chuyên gia an ninh giúp Bạn đấu tranh bóc gỡ lực lượng ngầm của địch ở xã, ấp; nhiệm vụ, phương pháp công tác của tổ phái viên chuyên gia quân sự huyện và sự lãnh đạo của chi bộ phái viên; về hoạt động tổng hợp ở cụm ấp, xã trên địa bàn huyện. Kết thúc khoá học, 94 chuyên gia quân sự được phân công về các địa phương giúp bạn củng cố, xây dựng cơ sở, góp phần phát triển phong trào cách mạng ở các địa phương của Bạn.

Trong hai ngày 30 và 31 tháng 7 năm 1986, Bộ Tư lệnh 719 tổ chức hội nghị khu vực Biển Hồ nhằm đánh giá tình hình giúp Bạn thời gian qua và đề ra phương hướng nhiệm vụ tiếp tục giúp Bạn đẩy mạnh truy quét tàn quân địch, xây dựng lực lượng vũ trang và các tổ chức cách mạng của Bạn phát triển. Tham dự hội nghị có các bộ tư lệnh mặt trận 479, 779, 979 và các ban. chỉ huy quân sự của các tỉnh quanh Biển Hồ (Puốcxát, Côngpông Chnăng, Côngpông Spư, Xiêm Riệp, Báttambang, Côngpông Chàm, Kanđan). Hội nghị nghe đại diện các mặt trận 479, 779, 979; các tỉnh khu vực Biển Hồ báo cáo về tình hình giúp Bạn truy quét tàn quân địch, xây dựng lực lượng vũ trang, xây dựng các tổ chức đoàn thể cách mạng và nhiệm vụ giúp Bạn trong thời gian tới.

⁽¹⁾ Báo Quân đội nhân dân số 8978, ngày 28 tháng 5 năm 1986.

[macbupda]

Kết luận hội nghị, đồng chí Đoàn Khuê, Phó Tư lệnh Tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh 719 nêu rõ: Những yêu cầu cơ bản đặt ra đối với ta trong mùa mưa năm 1986 là đánh địch, tiêu hao, tiêu diệt làm cho chúng không ổn định; chuyển mạnh trung tâm công tác về các ấp, xã nhất là các ấp yếu; đẩy mạnh công tác vùng giáp ranh cắt hành lang, triệt tiếp tế của địch, xây dựng ta và Bạn mạnh lên. Cụ thể là phải xây dựng các tổ đoàn kết sản xuất đánh cá thực sự của ta, không cho địch xen vào; không cho địch bám các căn cứ lõm, mùa mưa này ta phải đánh cho chúng bật ra hết; không cho địch qua lại đường số 5, đường số 6, cắt hành lang, nắm cho được dân và đánh địch hiệu quả. Nhằm đáp ứng những yêu cầu trên, ta phải cùng Bạn nắm lại dân (xây dựng các cụm dân như Puốcxát), chuẩn bị tốt các đội quân công tác để bám vào các điểm, các cụm dân cư, ít nhất là bám xây dựng 6 tháng, hết mùa mưa qua mùa khô. Cần nắm có bao nhiêu cụm dân thì cử đủ số đội công tác xuống xây dựng cơ sở cho hết mùa mưa sang năm 1987. Xây dựng căn cứ lõm, theo dõi các điểm nổi khi nước lên để đánh địch và khi nước rút thì chiếm luôn. Khống chế địa bàn, không cho địch tràn ra, đưa các đội công tác về xây dựng các ấp, xã, đưa lực lượng chốt đánh cắt hành lang địch. Theo phân công của các mặt trận và tỉnh, các đơn vị quân tình nguyện cần đẩy mạnh hoạt động giúp Bạn, trọng tâm từ ngày 10 tháng 9 đến ngày 30 tháng 10 năm 1986.

Ngày 17 và 18 tháng 8 năm 1986, tại Hà Nội diễn ra Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia lần thứ 13. Hội nghị ra thông báo nêu rõ: “Trong khi chưa có một giải pháp chính trị về vấn để Campuchia, căn cứ tình hình hiện nay ở Campuchia, Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Cộng hoà nhân dân Campuchia khẳng định vẫn tiếp tục rút dần Quân tình nguyện Việt Nam khỏi Campuchia và việc rút quân sẽ hoàn thành vào năm 1990 như đã tuyên bố”⁽¹⁾.

Để tăng cường công tác giúp Bạn, ngày 2 tháng 9 năm 1986, Ban cán sự Đảng Bộ Tư lệnh 719 ra Nghị quyết số 125/NQ về phương hướng nhiệm vụ và những chủ trương công tác năm 1987 của Quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam tại Campuchia. Nghị quyết nêu rõ, nhìn chung, những nhiệm vụ, chủ trương, biện pháp công tác lớn để ra cho năm 1986 được các đơn vị trong Bộ Tư lệnh quán triệt và tổ chức thực hiện tích cực, đạt hiệu quả tốt. Thế trận tiến công và làm chủ cả biên giới và nội địa được tăng cường, góp phần thúc đẩy cục diện cách mạng Campuchia tiếp tục chuyển biến theo hướng tích cực, có thêm thuận lợi mới để tiếp tục tiến lên.

Tuy nhiên, cả ta và Bạn còn một số hạn chế. Bộ đội Bạn có bước trưởng thành, nhưng trình độ giác ngộ chính trị, bản chất cách mạng, ý chí chiến đấu còn yếu, có trường hợp chưa kiên quyết đánh địch, hiệu quả chiến đấu thấp. Năng lực lãnh đạo, chỉ huy của cán bộ còn nhiều mặt yếu. Đối với chuyên gia ta giúp Bạn còn nặng về quân sự đơn thuần, chưa bám sát phong trào còn hiện tượng làm thay hoặc buông xuôi cho Bạn tự làm. Quân tình nguyện tuy vẫn giữ vững bản chất cách mạng, nhưng còn một số điểm yếu về tư tưởng và tổ chức. Một số đơn vị quản lý bộ đội chưa chặt chẽ, để xảy ra trường hợp vi phạm kỷ luật... Những hạn chế, thiếu sót đó cần nhanh chóng khắc phục để tiếp tục giúp Bạn hiệu quả trong thời gian tới.

Về phương hướng nhiệm vụ năm 1987, Nghị quyết xác định tiếp tục quán triệt sâu sắc tính chất, đặc điểm cuộc đấu tranh và phương hướng giành thắng lợi của cách mạng Campuchia. Phát huy thắng lợi đã giành được, kiên trì giúp Bạn tiếp tục thực hiện 3 mục tiêu chiến lược với hiệu quả và chất lượng cao hơn. Năm 1987 tập trung làm chuyển biến trên 4 vấn đề cơ bản: Một là, giúp Bạn làm chủ kiểm soát biên giới chặt hơn, đẩy mạnh xây dựng cơ sở trong nội địa, trước mắt tập trung làm chuyển biến các ấp, xã yếu ở vùng đông dân. Hai là, giúp Bạn nâng cao chất lượng bộ đội, cả bộ đội chủ lực và bộ đội địa phương. Ba là, nâng cao chất lượng đội ngũ chuyên gia. Bốn là, nâng cao chất lượng tổng hợp và sức chiến đấu của Quân tình nguyện. Bốn vấn đề này có quan hệ chặt chẽ với nhau, trong đó giúp Bạn và cùng Bạn xây dựng cơ sở, làm chuyển biến tình hình nội địa và giúp Bạn nâng cao chất lượng bộ đội là hai việc có ý nghĩa then chốt; giúp Bạn xây dựng cơ sở, làm chuyển biến tình hình nội địa là trọng tâm số 1.

Từ ngày 1 đến 5 tháng 10 năm 1986, Bộ Tư lệnh 719 tổ chức hội nghị quân chính toàn chiến trường Campuchia. Tham dự hội nghị có 144 đại biểu, đại diện Thủ trưởng Bộ, các tổng cục, các bộ tư lệnh mặt trận 5, 7, 9; các bộ chỉ huy các mặt trận, chuyên gia khu vực và cơ quan 719. Hội nghị đã nghe đại diện các mặt trận 479, 579, 779, 979 và một số tổng cục, quân khu báo cáo về tình hình thực hiện nhiệm vụ quốc tế đối với cách mạng Campuchia.

Kết luận hội nghị, Đại tướng Lê Trọng Tấn, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng tham mưu trưởng nhận định: ở biên giới Thái Lan - Campuchia, địch còn giữ các căn cứ, nắm được các đơn vị, các cửa khẩu hành lang. Do ta ngăn chặn nên có hạn chế địch thâm nhập hơn trước, nhưng chúng vẫn còn thâm nhập về người và vũ khí vào nội địa. Chúng chú trọng xây dựng lực lượng ngầm, coi đây là lực lượng 2, 3 tức là lực lượng trong dân, trong các tổ chức cách mạng của bạn, ta chưa nắm chắc được.

⁽¹⁾ Báo Quân đội nhân dân số 9061, ngày 19 tháng 8 năm 1986.

[macbupda]

Về phía ta, trong năm qua đã diệt và làm tan rã một bộ phận sinh lực địch, nhưng chỉ giảm 1.800 tên, địch vẫn duy trì được quân số 54.000 tên. Ta chưa diệt được đơn vị lớn, chỉ huy, đầu sỏ ngầm. Ta giúp Bạn thực hiện 3 mục tiêu chiến lược còn hạn chế. Tốc độ suy giảm của địch còn chậm, địch ra vào biên giới, bám được một số vùng, chủ lực còn hoạt động gây cho ta và Bạn một số thiệt hại, Bạn trưởng thành còn chậm, cơ sở còn yếu...

Trên cơ sở nhận định đó, đồng chí Tổng tham mưu trưởng nhấn mạnh: cần rút kinh nghiệm việc thực hiện ba mục tiêu chiến lược tốt hơn, giúp Bạn trưởng thành, xây dựng cơ sở và xây dựng thực lực cách mạng cho Bạn là hai nhiệm vụ then chốt, trong đó xây dựng cơ sở là trọng tâm số 1. Kiện toàn đội ngũ chuyên gia là khâu có ý nghĩa quyết định, phải chọn cán bộ đủ tiêu chuẩn, bồi dưỡng năng lực, phương pháp tốt, cơ chế rõ ràng. Kết hợp chiến đấu với huấn luyện, huấn luyện phải phù hợp với điều kiện chiến đấu của chiến trường, huấn luyện tân binh, huấn luyện bộ đội theo yêu cầu, nhiệm vụ không vi phạm kỷ luật trong quan hệ với Bạn. Với tinh thần đổi mới tư duy, đổi mới tổ chức cán bộ, cần nghiên cứu giảm cơ quan trung gian, đơn vị, cơ sở không cần thiết, tăng cường giúp Bạn ngày càng hiệu quả.

Từ ngày 6 đến 10 tháng 10 năm 1986, Đảng bộ chuyên gia Việt Nam tại Campuchia đã tiến hành Đại hội đại biểu lần thứ ba. Tham dự đại hội có đại biểu chuyên gia các lĩnh vực đang làm nghĩa vụ quốc tế tại Campuchia. Đại hội đánh giá kết quả đạt được của công tác chuyên gia trên các mặt nói chung cũng như đóng góp của chuyên gia quân sự nói riêng và xác định phương hướng, nhiệm vụ đẩy mạnh công tác chuyên gia trong tình hình mới, cùng các lực lượng cách mạng và nhân dân Campuchia đẩy nhanh việc thực hiện 3 mục tiêu chiến lược mà hai Đảng đã đề ra.

Những tháng cuối năm 1986, theo chỉ đạo của Bộ Tư lệnh Mặt trận 479, các sư đoàn bộ binh 7, 9 tổ chức rút kinh nghiệm về thực tiễn hoạt động mùa mưa 1986. Nội dung tập trung vào các mặt: đánh địch ở các căn cứ “lõm”, dựa vào nhân dân để phát hiện, phá vỡ các tổ chức cơ sở địch ngầm, củng cố các tổ chức cách mạng Campuchia ở xã, ấp. Qua đợt rút kinh nghiệm này, các đơn vị đã biên soạn được một số tài liệu có tác dụng thiết thực như: “Một số kinh nghiệm chiến đấu của phân đội nhỏ trên địa hình rừng núi”, “Mấy vấn đề về biện pháp bảo đảm chỉ huy, bảo đảm bí mật cho đợt hoạt động tác chiến mùa khô tới trên địa bàn Sư đoàn bộ binh 7”, “Đại đội hoạt động ở cơ sở làm nhiệm vụ giúp Bạn đạt ba mục tiêu chiến lược tại địa bàn xã”... Đây là những tài liệu tổng kết kịp thời từ hoạt động thực tiễn trên chiến trường Campuchia, rất có ý nghĩa đối với các đơn vị tiếp tục làm nhiệm vụ quốc tế giúp Bạn trong những năm tiếp theo.

Cùng thời gian này, Bộ phận tiền phương của Binh chủng Thông tin liên lạc tổ chức hội nghị chủ nhiệm thông tin các đơn vị đang làm nhiệm vụ quốc tế ở Campuchia. Hội nghị đánh giá, các đơn vị đã hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo đảm thông tin liên lạc phục vụ chiến đấu, liên minh chiến đấu giữa bộ đội ta với quân đội cách mạng Campuchia. Về liên lạc vô tuyến điện sóng ngắn giữa Bộ Tư lệnh 719 với Bộ, giữa các mặt trận 479, 579, 779, 979 với các sư đoàn đạt tỷ lệ 94 - 95% và chuyển nhận 51.112 bức điện kịp thời, chính xác, đáp ứng yêu cầu lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị. Mạng lưới liên lạc hữu tuyến điện, vô tuyến điện tiếp sức trên 6 hướng trục chính đạt lưu lượng đàm thoại trung bình từ 80 - 100 lần/ngày (cao nhất là 120 - 150 lần/ngày). Liên lạc quân bưu đã chuyển nhận gần 1.000 công văn, 15.480 kilôgam văn kiện, thư từ, sách báo trên khoảng 12.510 kilômét an toàn.

Về phương hướng, nhiệm vụ trong những năm tới, hội nghị xác định: cần đẩy mạnh tiến độ xây dựng các công trình, nâng cao chất lượng thông tin liên lạc phục vụ tuyến phòng thủ biên giới (K5); củng cố mạng thông tin đường trục, nhất là từ Phnôm Pênh đến các hướng Stung Treng, Côngpông Chàm, Xiêm Riệp, Báttambang Côngpông Xom. Đồng thời chấn chỉnh các đài canh, liên lạc vượt cấp xuống các sư đoàn, giúp Bạn xây dựng một số công trình thông tin và đào tạo cán bộ, nhân viên kỹ thuật thông tin cho Bạn.

Hội nghị tổng kết năm 1986 của Bộ Tư lệnh Đặc công trên chiến trường Campuchia đã nghiên cứu, thảo luận, đánh giá những vấn đề chủ yếu về tác chiến và xây dựng, đặc biệt là về tác chiến, kể cả thành công và hạn chế; trên cơ sở đó rút ra những kinh nghiệm về chỉ đạo, chỉ huy và tác chiến của đặc công các mặt trận 479, 579, 979. Hội nghị nêu rõ phương hướng những năm tới phải tiếp tục quán triệt sâu sắc nhiệm vụ, nâng cao chất lượng toàn diện cả về trình độ kỹ thuật, chiến thuật, vũ khí trang bị, cả chính trị, tinh thần và vật chất; đẩy mạnh đánh phá các căn cứ, hậu cứ địch trên tuyến biên giới, các hành lang và căn cứ trong nội địa. Đồng thời phải chuẩn bị sẵn sàng phương án đánh những mục tiêu quan trọng để khi có lệnh là đánh địch được ngay. Hội nghị nhấn mạnh, công tác bảo đảm vũ khí trang bị cho đặc công phải gọn nhẹ, uy lực cao; lương thực, thực phẩm, thuốc men phải thuận tiện khi sử dụng, thực hiện luồn sâu và cơ động nhanh, đáp ứng yêu cầu chiến đấu trên chiến trường Campuchia.

[macbupda]

Sau đợt tổng kết rút kinh nghiệm, phương châm hoạt động chủ yếu của các đơn vị quân tình nguyện được xác định là tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bạn trong mọi hoạt động tác chiến và xây dựng thực lực cách mạng; nhường thuận lợi cho Bạn, tạo điều kiện thuận lợi để Bạn nhanh chóng tiếp thu trình độ chiến thuật, kỹ thuật, từng bước tự đảm đương tác chiến độc lập. Trong chiến đấu, phương châm cơ bản là tích cực hỗ trợ cho Bạn tiêu diệt gọn từng toán địch, từng căn cứ “lõm” của chúng, kết hợp bao vây, cô lập làm tan rã lực lượng địch.

Theo yêu cầu của Bạn và thực hiện phương châm đó, trong những tháng cuối năm 1986, Sư đoàn bộ binh 7 triển khai lực lượng ở các khu vực trọng điểm phía tây sông Mê Công đánh địch. Một số tiểu đoàn của Sư đoàn bộ binh 7 phối hợp với các đơn vị vũ trang cách mạng Campuchia đánh vào các căn cứ “lõm” của địch ở khu vực núi Chi, đông sông Mê Công. Sư đoàn còn tổ chức một bộ phận lực lượng hoạt động có tính chất chiến dịch tổng hợp ở khu vực trọng điểm Năm Ngàn, phối hợp với các đơn vị bộ đội địa phương, dân quân du kích và nhân dân Campuchia (khoảng 5.000 người) đánh địch, gây cho chúng nhiều thiệt hại. Sư đoàn tổ chức được 42 đội công tác xuống các xã, ấp tuyên truyền, phát động quần chúng phát hiện, khống chế, phá vỡ các tổ chức địch hoạt động ngầm. Kể từ ngày 1 tháng 11 đến đầu tháng 12 năm 1986, bộ đội ta đã hỗ trợ Bạn tiêu diệt nhiều sinh lực địch, thu 36 súng và nhiều đồ dùng quân sự.

Trong đợt hoạt động tác chiến những tháng cuối năm 1986, nhiều đơn vị Quân tình nguyện Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, được Bộ Tư lệnh 719 và Bộ Tư lệnh các mặt trận 479, 579, 779, 979 biểu dương. Trong chiến đấu đã xuất hiện nhiều cán bộ chiến sĩ nêu gương dũng cảm, mưu trí đánh địch như: Thượng úy Phạm Văn Viễn, hạ sĩ Phạm Văn Mởn (Sư đoàn bộ binh 9), binh nhất Nguyễn Văn Úc (Sư đoàn bộ binh 7)... Những tấm gương chiến đấu dũng cảm được các đơn vị học tập, phát huy và càng xuất hiện nhiều tấm gương dũng cảm mới trong suốt những năm Quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam làm nhiệm vụ quốc tế ở Campuchia.

Song song với nhiệm vụ chiến đấu, Quân tình nguyện và chuyên gia quân sự Việt Nam còn giúp Bạn xây dựng, củng cố cơ sở ấp, xã. Đây là một nhiệm vụ hoàn toàn mới và khó khăn đối với bộ đội ta. Do vị trí chiến lược của cơ sở ấp, xã và theo yêu cầu của Bạn, Quân tình nguyện và chuyên gia quân sự của ta, trong đó quân tình nguyện là lực lượng nòng cốt, tập trung sức giúp Bạn xây dựng, củng cố cơ sở.

Nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ chiến lược này, các đơn vị quân tình nguyện điều chỉnh tổ chức biên chế, bố trí lực lượng, tổ chức chỉ đạo, chỉ huy, đào tạo và bồi dưỡng cán bộ ta. Là lực lượng hoạt động ở cơ sở, trực tiếp gần gũi, gắn bó với nhân dân và chính quyền cách mạng ở cơ sở, cán bộ, chiến sĩ quân tình nguyện đã không ngừng khắc phục khó khăn, nỗ lực vươn lên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giúp Bạn, cùng với Bạn xây dựng, củng cố cơ sở ấp, xã ngày càng vững mạnh, nhất là các ấp, xã ở các vùng trọng yếu.

Được sự giúp đỡ của Mặt trận 779 và đoàn chuyên gia quân sự tinh Krachiê, lúc đầu các sư đoàn bộ binh 7, 9 tập trung vào 11 xã cơ sở yếu, sau đó phát triển rộng ra các ấp, xã lân cận theo kế hoạch thống nhất do Bạn đề ra. Riêng Sư đoàn bộ binh 7 cùng với Bạn thành lập Ban chỉ huy thống nhất từ tỉnh xuống đến xã để chỉ đạo quá trình xây dựng lực lượng vũ trang Bạn về mặt tổ chức và trình độ năng lực chiến đấu; đồng thời tuyên truyền, vận động quần chúng tích cực tham gia lực lượng vũ trang và xây dựng chính quyền cách mạng của Bạn ở cơ sở.

Thực hiện chủ trương đó, các đơn vị quân tình nguyện tiến hành vũ trang tuyên truyền ở 17 xã, 113 ấp, phát động nhân dân củng cố, xây dựng thực lực cách mạng ở cơ sở. Chỉ sau một thời gian, phần lớn chính quyền, tổ chức dân quân tự vệ và tổ chức cách mạng ở các ấp, xã trước kia không hoạt động, đã đi vào hoạt động nền nếp. Đặc biệt là các ấp Cân Bây, Xê Da, Đầm Rây, Xoài Chia được ta giúp đỡ xây dựng đã tự chủ động đánh địch, bảo vệ vững chắc địa bàn của ấp mình. Một số đại đội thực hiện hai chức năng của huyện Đầm Be đã phát huy tốt vai trò làm nòng cốt cho lực lượng vũ trang địa phương, ở một số nơi, trước kia chính quyền ấp, xã và các tổ chức quần chúng bị địch khống chế, lũng đoạn thì nay được thanh lọc, xây dựng lại trong sạch và bước đầu điều hành hiệu quả mọi công việc. Cuối năm 1986, Sư đoàn 7 còn cử 42 đội công tác xuống các ấp, xã phát động quần chúng, khống chế, phá tan các tổ chức địch ngầm, giúp nhân dân củng cố chính quyền cách mạng và xây dựng cuộc sống mới.

Sư đoàn bộ binh 9 cũng đẩy mạnh giúp Bạn xây dựng ấp, xã. Cán bộ, chiến sĩ ta tuyên truyền giáo dục cho cán bộ và nhân dân Bạn hiểu rõ đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng Nhân dân cách mạng và Nhà nước cách mạng Campuchia, nhiệm vụ của nhân dân Campuchia trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước và hiểu rõ hơn Bạn, thù, tính tất yếu khách quan của tình đoàn kết chiến đấu giữa nhân dân hai nước Việt Nam và Campuchia. Nhờ vậy, đông đảo nhân dân các ấp, xã đã tham gia các phong trào cách mạng như tham gia xây dựng tuyến phòng thủ biên giới, xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng và phát triển sản xuất. Tổ chức đảng, chính quyền và các tổ chức quần chúng ngày càng củng cố và phát triển. Trong tổng số 13 xã, thì 8 xã có đảng viên, 100% xã có tổ nòng cốt, 100% xã có chi đoàn thanh niên, với 221 đoàn viên. Phong trào tuyển quân, xây dựng lực lượng vũ trang của Bạn đạt 60% chỉ tiêu kế hoạch đề ra (228 người/380 người). Lực lượng dân quân các xã có 644 người, được trang bị 522 súng và 1.005 dân quân phum được trang bị 539 súng các loại.