ĐỀ CƯƠNG TUYÊN TRUYỀN
KỶ NIỆM 110 NĂM NGÀY SINH ĐỒNG CHÍ LƯƠNG VĂN TRI
(17/8/1910 - 17/8/2020)
-----
I. KHÁI LƯỢC TIỂU SỬ ĐỒNG CHÍ LƯƠNG VĂN TRI TỪ THỜI NIÊN THIẾU ĐẾN HOẠT ĐỘNG YÊU NƯỚC ĐẦU TIÊNĐồng chí Lương Văn Tri, người dân tộc Tày, sinh ngày 17/8/1910 trong một gia đình nông dân có truyền thống yêu nước và hiếu học tại làng Bản Hẻo, tổng Mỹ Liệt, châu Văn Uyên, tỉnh Lạng Sơn (nay là thôn Bản Hẻo, xã Trấn Ninh, huyện Văn Quan, tỉnh Lạng Sơn). Tuổi thiếu niên, Lương Văn Tri được học tại trường Sơ học yếu lược ở châu lỵ Điềm He, Trường Tiểu học Pháp - Việt ở thị xã Lạng Sơn. Những năm tháng học ở trường làng, trường huyện, trường Tiểu học Pháp - Việt Lạng Sơn, Lương Văn Tri luôn thể hiện đức tính ham học, đạt nhiều thành tích xuất sắc trong học tập, được thầy giáo khen ngợi, bạn bè khâm phục, noi gương. Trong thời gian học tại trường Tiểu học Pháp - Việt Lạng Sơn, Lương Văn Tri với người bạn đồng môn học giỏi, cùng chí hướng là Hoàng Văn Thụ luôn chứng kiến người dân bị thực dân Pháp áp bức, bóc lột; cùng với nhiều biến động mới của phong trào yêu nước đang diễn ra sôi nổi khắp cả nước. Các anh trăn trở, quyết chí phải làm gì để người dân và quê hương xứ sở thoát khỏi chế độ hà khắc của bọn thực dân, phong kiến. Nung nấu ý chí đó, Lương Văn Tri tích cực tham gia hoạt động trong nhóm thanh niên yêu nước ở trường Tiểu học Pháp - Việt, Lạng Sơn. Lương Văn Tri, Hoàng Văn Thụ và nhóm học sinh yêu nước trong trường Tiểu học Pháp - Việt Lạng Sơn đã đọc nghiên cứu báo Thanh niên, các tài liệu tuyên truyền khác của Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên, tham gia tuyên truyền tài liệu này sâu rộng trên địa bàn thị xã Lạng Sơn.
Hoàng Văn Thụ và Lương Văn Tri là nhân tố nòng cốt trong mọi hoạt động của nhóm thanh niên yêu nước ở Trường Tiểu học Pháp - Việt, Lạng Sơn đã làm dấy lên phong trào đấu tranh của học sinh, thanh niên ở thị xã Lạng Sơn đòi thực dân Pháp thả nhà yêu nước Phan Bội Châu (1925) và để tang nhà yêu nước Phan Chu Trinh (1926) do Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên phát động trong cả nước.
Phong trào đấu tranh do Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên phát động cùng với việc Hội tổ chức cho học viên ở trong nước sang dự các lớp huấn luyện do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc chỉ đạo mở ở Quảng Châu (Trung Quốc) đã lay động mạnh mẽ ý chí, thôi thúc người thanh niên yêu nước Lương Văn Tri quyết tâm tham gia hoạt động trong phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc. Trong kỳ nghỉ hè năm học 1926 - 1927, Lương Văn Tri cùng người bạn học Hoàng Văn Thụ đã quyết định không tiếp tục theo học tại trường Tiểu học Pháp - Việt Lạng Sơn, tìm cách qua biên giới, sang đất Trung Quốc, liên lạc với Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên để tham gia hoạt động cách mạng. Cuộc đời hoạt động cách mạng đầy gian truân, nhưng vẻ vang của đồng chí Lương Văn Tri bắt đầu từ đây.
II. NHỮNG CỐNG HIẾN TO LỚN CỦA ĐỒNG CHÍ LƯƠNG VĂN TRI ĐỐI VỚI SỰ NGHIỆP CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG VÀ DÂN TỘC
1. Những hoạt động yêu nước đầu tiên của đồng chí Lương Văn TriTháng giêng năm 1928, Lương Văn Tri và Hoàng Văn Thụ đã bí mật từ Cốc Nam, xã Tân Yên, châu Văn Uyên (nay là xã Tân Mỹ, huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn) sang Trung Quốc bắt liên lạc với ông Bùi Ngọc Thành, đại diện của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên hoạt động ở khu vực Bằng Tường - Long Châu - Nam Ninh (Quảng Tây, Trung Quốc).
Cùng thời gian này, chính quyền Tưởng Giới Thạch (Quốc dân Đảng) tiến hành khủng bố gắt gao phong trào cách mạng của Trung Quốc và hoạt động của các chiến sĩ cách mạng Việt Nam trên đất Trung Quốc. Lương Văn Tri cùng Hoàng Văn Thụ được ông Bùi Ngọc Thành bố trí vào làm công nhân tại xưởng cơ khí Nam Hưng, thành phố Nam Ninh (Quảng Tây, Trung Quốc) để che mắt và tránh sự khủng bố của chính quyền Tưởng Giới Thạch, xưởng cơ khí Nam Hưng trở thành địa điểm liên lạc bí mật, tổ chức huấn luyện cách mạng của Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên ở khu vực Nam Ninh - Long Châu. Trong thời gian học và làm việc tại xưởng cơ khí Nam Hưng, Lương Văn Tri luôn được đồng nghiệp khen ngợi là người thông minh, khéo léo, chăm chỉ, làm việc hiệu quả.
Với quyết tâm hướng theo lý tưởng đã lựa chọn, cuối năm 1928, Lương Văn Tri và Hoàng Văn Thụ được ông Bùi Ngọc Thành, đại diện Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên tuyên bố kết nạp vào tổ chức Hội Việt Nam cách mạng thanh niên. Cuối năm 1929, cùng với Hoàng Đình Giong, Hoàng Văn Thụ, Bùi Ngọc Thành, Hồ Đức Thành, Hoàng Hồng Việt, Nguyễn Nam Hồng, Đoàn Thế Vinh, Hoàng Phúc An, Lương Văn Tri được kết nạp trở thành đảng viên của tổ chức Đông Dương Cộng sản Đảng (một trong các tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam). Chi bộ Đông Dương cộng sản Đảng nhà máy cơ khí Nam Hưng được thành lập.
2. Tổ chức các lớp huấn luyện cách mạng và chỉ đạo phong trào cách mạng ở Lạng SơnNgày 03/02/1930, Hội nghị hợp nhất 3 tổ chức cộng sản thành Đảng Cộng sản Việt Nam được tổ chức tại bán đảo Cửu Long, Hương Cảng, Trung Quốc do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc chủ trì, cùng với đội ngũ đảng viên của 3 tổ chức cộng sản, đồng chí Lương Văn Tri đã trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam.
Sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, cùng với hoạt động của các tổ chức Đảng ở trong nước đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động và tổ chức quần chúng đứng lên đấu tranh chống kẻ thù của giai cấp, kẻ thù của dân tộc đã làm dấy lên cao trào cách mạng rộng khắp trên toàn quốc. Chi bộ Đảng chỉ đạo phong trào vùng núi biên giới Việt - Trung được thành lập gồm các đồng chí Hoàng Đình Giong, Hoàng Văn Thụ, Lương Văn Tri, Hoàng Hồng Việt... do đồng chí Hoàng Đình Giong làm Bí thư. Thực hiện sự phân công của Chi bộ Đảng chỉ đạo phong trào vùng núi biên giới Việt - Trung, đồng chí Lương Văn Tri được phân công chỉ đạo xây dựng, phát triển phong trào quần chúng cách mạng tỉnh Lạng Sơn.
Từ giữa năm 1930 đến đầu năm 1931, thông qua đường dây giao liên bí mật từ Long Châu qua Bằng Tường, Lũng Nghịu, được sự hỗ trợ tích cực của các quần chúng trung kiên giữa người Việt Nam sinh sống trên đất Trung Quốc, đồng chí Lương văn Tri và đồng chí Hoàng Văn Thụ đã xây dựng được 3 tổ chức quần trung kiên ở Lũng Nghịu (Bằng Tường, Trung Quốc). Từ 3 tổ chức quần chúng trung kiên này, các cơ sở cách mạng của quần chúng trung kiên tiếp tục nhanh chóng phát triển mạnh ở xóm Khưa Lếch (Bằng Tường, Trung Quốc), tới các xóm Khưa Đa, Ma Mèo, Tà Lài thuộc xã Tân Yên, châu Văn Uyên (Lạng Sơn). Dưới sự lãnh đạo của chi bộ Đảng vùng núi biên giới Việt - Trung, sự hoạt động tích cực của đồng chí Lương Văn Tri và đồng chí Hoàng Văn Thụ, phong trào cách mạng tỉnh Lạng Sơn bắt đầu được xây dựng, các tổ chức quần chúng trung kiên ở khu vực biên giới, đã thiết lập được đường dây liên lạc giữa phong trào cách mạng tỉnh Lạng Sơn.
Sau cao trào đấu tranh cách mạng của nhân dân ta ở trong nước, đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh (1930 - 1931), thực dân Pháp đã tiến hành khủng bố ác liệt đối với phong trào cách mạng Việt Nam, đồng thời cấu kết với chính quyền Tưởng Giới Thạch ở Trung Quốc phong tỏa khu vực biên giới Việt - Trung để đàn áp phong trào cách mạng địa bàn hai tỉnh biên giới Việt - Trung là Lạng Sơn và Cao Bằng. Trước tình hình đó, đồng chí Hoàng Đình Giong, Bí thư Chi bộ Đảng vùng núi biên giới Việt - Trung vận động Tỉnh ủy Cao Bằng hỗ trợ kinh phí, mở xưởng dệt Định Hưng đặt tại đầu cầu Hợp Long, trên phố Hợp Long, thị trấn Long Châu (Long Châu, Quảng Tây, Trung Quốc). Đồng chí Lương Văn Tri và các đồng chí của mình ở Nam Ninh đã rút về hoạt động tại Long Châu, làm việc tại xưởng dệt Định Hưng.
Cuối năm 1931, do yêu cầu của phong trào cách mạng trong nước, công tác đào tạo cán bộ chính trị, quân sự trở thành nhiệm vụ quan trọng và cần thiết. Đồng chí Lương Văn Tri được Chi bộ Đảng vùng núi biên giới Việt - Trung bố trí vào học Trường Quân sự Hoàng Phố (Trung Quốc). Chi bộ Đảng phân công đồng chí Lương Văn Tri phụ trách tổ cán bộ học tại Trường quân sự Hoàng Phố trong khóa học từ cuối năm 1931 đến đầu năm 1935. Trong thời gian học Trường Quân sự Hoàng Phố, đồng chí Lương Văn Tri luôn có tinh thần chuyên cần học tập, tiếp thu nhanh kiến thức quân sự, đọc thông, viết thạo, truyền đạt, hướng dẫn kiến thức quân sự bằng tiếng Trung cho các lớp huấn luyện. Năm 1935, đồng chí Lương Văn Tri đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ khoá học của mình tại Trường Quân sự Hoàng Phố.
Thực hiện chủ trương của Đảng, từ năm 1936 đến năm 1938, đồng chí Hoàng Văn Thụ, đồng chí Lương Văn Tri, đồng chí Mã Khánh Phương từ Lũng Nghịu (Bằng Tường, Trung Quốc) về Bắc Sơn, Tràng Định tổ chức tuyên truyền, vận động, tập hợp quần chúng cách mạng trung kiên, làm nòng cốt cho phát triển phong trào cách mạng ở Bắc Sơn và Tràng Định. Trên cơ sở phát triển phong trào quần chúng cách mạng, ngày 25/9/1936, chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở huyện Bắc Sơn được thành lập; ngày 11/4/1938, chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở huyện Tràng Định được thành lập.