Sự nghiệp và tư tưởng quân sự của Chủ tịch Hồ Chí Minh

[macbupda]

NĂM 1968

Đầu năm

+ Nghe đồng chí Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân báo cáo tình hình chiến đấu, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: Sớm muộn rồi đế quốc Mỹ cũng sẽ đưa B.52 ra đánh Hà Nội, rồi có thua nó mới chịu thua. Phải dự kiến trước mọi tình huống càng sớm càng tốt, để có thời gian mà suy nghĩ chuẩn bị. Nhớ là trước khi thua ở Triều Tiên, đế quốc Mỹ đã hủy diệt Binh Nhưỡng, ở Việt Nam. Mỹ sẽ nhất định thua. Nhưng nó chì chiu thua sau khi thua trên bầu trời Hà Nội⁽¹⁾.

+ Sau đợt Tổng tiến cóng và nổi dậy Tết Mậu Thân, viết thư gửi đồng bào, cán bộ và chiến sĩ các lực lượng vũ trang cách nạng thành phố Huế, Người căn dặn:

- Khi thắng lợi chớ kiêu căng, khi tạm thời có khó khăn, quyết không nản chí.

- Luôn luôn nắm vững đường lối giai cấp cách mạng trong mọi công tác quân sự cũng như chính trị, ở thành thị cũng như ở nông thôn.

- Ra sức phát huy ưu điểm và sáng kiến, kịp thời rút kình nghiệm, quyết tâm tiêu diệt địch: đoàn kết, bảo vệ nhân dân; xây dựng và phát triển vững chắc các lực lượng cách mạng để đảm bảo càng đánh càng thắng, càng thắng càng mạnh.

- Mọi việc bất kỳ to nhỏ, phải có quyết tâm thật cao, kế hoạch chu đáo thì mới đảm bảo chắc chắn thành công⁽²⁾.

4 - 2

Người gửi điện tới Ủy ban Trung ương Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam chào mừng thắng lợi to lớn của quân và dân miền Nam trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân. Người chỉ rõ: “Thắng lợi đầu xuân của quân và dân miền Nam đã đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của toàn dân ta đến một tình thế mới rất có lợi! Không có gì cứu vãn nổi sự sụp đổ hoàn toàn của giặc Mỹ và tay sai”⁽³⁾.

10 - 3

Người viết thư gửi đồng chí Lê Duẩn: “Nhớ lại hồi Nô-en năm ngoái, chú có ý khuyên Bác đi thăm miền Nam sau ngày ta thắng lợi hoàn toàn. Bác rất tán thành. Nhưng nay chỉ đổi chữ “sau” thành chữ trước ngày thắng lợi hoàn toàn... Đi thăm đúng lúc đó mới có tác dụng khuyến khích thêm anh em... Có lẽ chú và các đồng chí khác e rằng sức khỏe của Bác không cho phép Bác đi chơi xa, nhưng thay đổi không khí, hô hấp gió biển và sinh hoạt với quần chúng trong hoàn cảnh chiến đấu sẽ giúp sức khỏe tiến bộ mau hơn”⁽⁴⁾.

Trong tháng 3

Người tặng thơ 11 chiến sĩ du kích gái thành phố Huế:

            “Dõng dạc tay cầm khẩu súng trường
            Khôn ngoan dàn trận khắp trong phường.
            Bác khen các cháu dân quân gái
            Đánh giặc Hoa Kỳ phải nát xương”⁽⁵⁾.

5 - 6

Người gửi thư khen ngợi cán bộ, chiến sĩ đảo Cồn Cỏ trong một ngày (31-5-1968) đã bắn rơi bốn máy bay Mỹ: “Cồn Cỏ xứng đáng là đảo nhỏ anh hùng”. Cuối thư Người tặng các chiến sĩ hai câu thơ:

“Cồn Cỏ nở đầy hoa thắng trận,
Đánh cho tan xác giặc Hoa Kỳ”⁽⁶⁾.

27 - 6

Quân và dân miền Bắc bắn rơi chiếc máy bay thứ 3000 của giặc Mỹ, Người gửi thư khen toàn thể đồng bào, chiến sĩ và cán bộ: “Nam - Bắc hai miền đều đánh giỏi! Quân và dân miền Bắc dũng cảm không những bắn rơi nhiều máy bay Mỹ mà thắng cả Mỹ trên các mặt giao thông vận tải, xây dựng kinh tế, giữ vững đời sống nhân dân... Qua hơn ba năm chống Mỹ, cứu nước, miền Bắc xã hội chủ nghĩa càng thêm vững vàng và luôn luôn hết lòng hết sức lảm tròn nghĩa vụ đối với đồng bào miền Nam ruột thịt”⁽⁷⁾.

⁽¹⁾ Tạp chí Lịch sử quân sự, tháng 12-1987.
⁽²⁾ Tư liệu Viện bảo tàng Hồ Chí Minh, H5-C10/20.
⁽³⁾ Hồ Chí Minh, Với các lực lượng vũ trang nhân dân, Nxb Quân đội nhân dân, H. 1975, tr. 475.
⁽⁴⁾ Tư liệu Viện bảo tàng Hồ Chí Minh, H5-C10/22.
⁽⁵⁾ Hồ Chí Minh, Chiến tranh nhân dân Việt Nam, tr. 443.
^{(6), (7)} Hồ Chí Minh, Với các lực lượng vũ trang nhân dân, Nxb Quân đội nhân dân, H. 1975, tr. 484-485, 486 - 487.

[macbupda]

Trong tháng 6

Gặp một số cán bộ Ban Tuyên huấn Trung ương về việc xuất bản loại sách “Người tốt, việc tốt”, Người nói: “Cứ mỗi lần có những thử thách lớn thì nhân dân ta lại tỏ rõ khí phách, nêu cao phẩm chất tốt đẹp của mình. Ngày nay chúng ta lại đang đứng trước những thử thách rất lớn, truyền thống anh hùng hàng nghìn năm đang được nhân dân ta phát huy đến độ cao chưa từng thấy. Và đã có những người làm nên sự tích oanh liệt được Đảng và Nhà nước tuyên dương... Nhưng dù sao số người và những tập thể được công nhận là anh hùng, dũng sĩ, chiến sĩ thi đua, được tặng huân chương, huy chương vẫn chỉ là số ít so với hàng triệu, hàng chục triệu con người hằng ngày góp gió thành bão, đang gánh vác mọi việc nước, việc nhà để đánh thắng giặc Mỹ và xây dựng chủ nghĩa xã hội”⁽¹⁾.

13 - 7

Quân và dân Trị - Thiên đánh quân Mỹ buộc chúng phải rút chạy khỏi Khe Sanh. Người gửi điện tới Ủy ban Trung ương Mật trận dân tộc giải phóng miền Nam: “Cuộc thắng lợi của ta ở Khe Sanh tỏ rõ mưu lược và sức mạnh vô địch của quân, dân và cán bộ ta, nó góp phần xứng đáng vào thắng lợi to lớn của toàn miền Nam từ đầu xuân đến nay. Cùng với những thắng lợi của ta ở các chiến trường khác, nó mở đường cho những thắng lợi to lớn hơn nữa”⁽²⁾.

20 - 7

Nhân ngày 20 tháng 7, Người ra “Lời kêu gọi” đồng bào và chiến sĩ cả nước: “Dân tộc Việt Nam ta đang tiến hành cuộc kháng chiến vĩ đại nhất trong lịch sử của mình. Vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì lợi ích của phe xã hội chủ nghĩa, của các dân tộc bị áp bức và của cả loài người tiến bộ, chúng ta đang chiến đấu và chiến thắng một kẻ thù hung ác nhất trên thế giới. Trên đất nước ta đang diễn ra cuộc chiến đấu quyết liệt giữa chính nghĩa và phi nghĩa, giữa văn minh và bạo tàn”⁽³⁾.

Trong tháng 8

Người gửi tặng ngành xe quân đội lá cờ thêu 16 chữ vàng:

“Yêu xe như con
Quý xăng như máu
Vượt mọi khó khăn
Hoàn thành nhiệm vụ”.

Và thưởng huy hiệu cho 10 chiến sĩ lái xe vã thợ sửa chữa xe giỏi⁽⁴⁾.

3 - 11

Đế quốc Mỹ buộc phải chấm dứt không điều kiện ném bom bắn phá miền Bắc, Người ra “Lời kêu gọi đồng bào vã chiến sĩ cả nước”: Chúng ta đã đánh thắng cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ ở miền Bắc. Song đó chỉ mới là thắng lợi bước đầu. Đế quốc Mỹ rất ngoan cố và xảo quyệt... Vì vậy, nhiệm vụ thiêng liêng của toàn dân ta lúc này lã phải nâng cao tính thần quyết chiến quyết thắng, quyết tâm giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến tới hòa bình thống nhất Tổ quốc. Hễ còn một tên xâm lược trên đất nước ta thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu quét sạch nó đi”⁽⁵⁾.

30 - 11

Nhận được báo cáo thành tích của Đại hội Anh hùng, chiến sĩ thi đua, dũng sĩ của các lực lượng vũ trang Táy Nguyên, Người gửi điện khen: “... quân và dân Tây Nguyên, già trẻ, gái, trai, Kinh, Thượng đoàn kết một lòng, luôn luôn nêu cao truyền thống anh hùng, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, thi đua giết giặc lập công, giữ gìn buôn rẫy, thu được những thành tích to lớn, cùng đồng bào cả nước đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”⁽⁶⁾.

Trong năm

Tiếp cán bộ Thừa Thiên - Huế, Người hỏi thăm tình hình đấu tranh của đồng bào và căn dặn: Phải chú ý phát triển lực lượng du kích, một đội quân ít tốn kém, đánh rất linh hoạt, rất giỏi mà địch không tài nào cản trở họ được… Đấu tranh trong vùng địch rất phức tạp. Mỹ thua ta vì ta có sức mạnh, mà sức mạnh đó chủ yếu là nhân dân⁽⁷⁾.

^{(1), (3)} Hồ Chí Minh, Tuyển tập, t. 2, Nxb Sự thật, H. 1980, tr. 477-478, 497.
⁽²⁾ Sách đã dẫn, tr. 489.
⁽⁴⁾ Lịch sử vận tải Quân đội nhân dân Việt Nam (1945 - 1975), Nxb Quân đội nhân dân, H. 1992, tr. 235-236.
⁽⁵⁾ Hồ Chí Minh, Tuyển tập, t. 2, Nxb Sự thật, H. 1980, tr. 504-505.
⁽⁶⁾ Hồ Chí Minh, Với các lực lượng vũ trang nhân dân, Nxb Quân đội nhân dân, H. 1975, tr. 507-508.
⁽⁷⁾ Tư liệu Viện bảo tàng Hồ Chí Minh H25-C9/06.

[macbupda]

NĂM 1969

1 - 1

Thư tịch Hồ Chí Minh gửi thư chúc mừng năm mới tới đồng bào và chiến sĩ:

“Năm qua thắng lợi vẻ vang,
Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to.
Vì độc lập, vì tự do,
Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào.
Tiến lên! Chiến sĩ, đồng bào,
Bắc Nam sum họp, xuân nào vui hơn!”⁽¹⁾.

27 - 1

Người gửi thư khen trung đội thanh niên xung phong số 333 (Nghệ An) “nhận nhiệm vụ làm đường, sửa cầu ở một nơi địch đánh phá ác liệt, có nhiều khó khăn, gian khổ. Đội gồm phần lớn là các cháu gái đã dũng cảm chiến đấu, tích cực lao động, có nhiều sáng kiến cải tiến kỹ thuật, bảo đảm cầu đường được thông suốt luôn”⁽²⁾.

28 - 1

Gửi thư tới Đại hội thi đua lập công của bộ đội Thông tin liên lạc, Người căn dặn: “Phải không ngừng nâng cao trình độ chính trị, tư tưởng; ra sức học tập thêm nghiệp vụ, kỹ thuật, bảo đảm công tác thông tin liên lạc kịp thời, chính xác, bí mật, an toàn, ngày càng tiến bộ, lập nhiều thành tích mới”⁽³⁾.

5 - 2

Trong bài “Tết trồng cây”, ký tên T.L, Người viết: “Trong mấy năm chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ, nhân dân ta càng nhận rõ lợi ích của việc trồng cây, cho nên phong trào trồng cây càng phát triển... Những dải rừng được trồng ở ven biển, dọc đường giao thông, trong thôn, xóm, đã có tác dụng lớn”⁽⁴⁾.

16 - 2

Nhân dịp Tết Kỷ Dậu, Người đến thăm và nói chuyện với cán bộ. chiến sĩ Quân chủng Phòng không - Không quân: Phải luôn cảnh giác sẵn sáng chiến đấu. Không tin được Mỹ chúng nó xảo quyệt lắm. Chúng là bọn đế quốc xâm lược. Phải luôn sẵn sàng chiến đấu để khi nó giở quẻ thì mình đập lại được ngay”⁽⁵⁾.

12 - 4

Người căn dặn các đồng chí Phạm Hùng và Hoàng Văn Thái trước khi trở vào Nam công tác:

- Vấn đề trong Hội nghị Bộ Chính trị nhất trí, khi về thì phải quán triệt sâu sắc từ trong Đảng ra quần chúng.

- Tổ chức cơ sở chính trị ở nhiều nơi còn yếu, phải nhanh chóng củng cố và phát triển.

- Trong chống phá âm mưu hình định của địch phải luôn luôn nắm vững phương châm đấu tranh quân sự kết hợp với chính trị; kết hợp chặt chẽ ba mũi giáp công, kết hợp ba thứ quân trên cả ba vùng chiến lược.

- Cần phải xây dựng lực lượng vũ trang địa phương cho mạnh. Lực lượng bổ sung chưa kịp thì càng phải huấn luyện cho tinh. Phải quan tâm việc ăn ở, phòng bệnh cho bộ đội.

- Phải trên cơ sở củng cố phát triển các đoàn thể mà phát triển chiến tranh nhân dân rộng rãi, chống phá bình định, giữ và làm chủ ở nông thôn. Phải rất chú trọng đoàn kết...

- Phải nắm vững tình hình, báo cáo kịp thời, chính xác, chỉ đạo chỉ huy phải đi sát dưới⁽⁶⁾.

⁽¹⁾ Hồ Chí Minh, Tuyển tập, t. 2, Nxb Sự thật, H. 1980, tr. 511-512.
⁽²⁾ Báo Nhân dân, ngày 9-2-1969.
⁽³⁾ Hồ Chí Minh, Với các lực lượng vũ trang nhân dân, Nxb Quân đội nhân dân, H. 1975, tr. 551.
⁽⁴⁾ Hồ Chí Minh, Tuyển tập, t. 2, Nxb Sự thật, H. 1980, tr. 513.
⁽⁵⁾ Hồ Chủ tịch với bộ đội Phòng không - Không quân, tr. 50.
⁽⁶⁾ Người cha thân yêu, tr. 60-61.

[macbupda]

11 - 5

Gặp và nói chuyện với cán bộ cao cấp toàn quân, Người chỉ rõ: “Từ Tết Mậu Thân đến nay, cuộc kháng chiến cứu nước của nhân dân ta đã bước vào giai đoạn mới. Đồng bào và chiến sĩ ta ở miền Nam đã đánh rất giỏi, tháng rất to. Ở miền Bắc cũng đánh rất giỏi, thắng rất to. Quân và dân cả nước ta đã giành được nhiều thắng lợi vẻ vang”... “Thế giặc Mỹ thua đã rõ ràng, nhất định chúng sẽ hoàn toàn thất bại. Nhưng chúng còn rất ngoan cố, chưa chịu từ bỏ âm mưu xâm lược nước ta”⁽¹⁾.

Giải thích mối quan hệ giữa thế và lực trong chiến tranh, Người nói: Quả cân chỉ một ki-lô-gam, ở vào thế lợi thì lực nó tăng lên rất nhiều, có sức mạnh làm bổng được một vật nặng hàng chục, hàng trăm ki-lô-gam. Đó là thế thắng lực. Ta đánh Mỹ, lấy ít thắng nhiều được là nhờ cái thế của ta rất lợi⁽²⁾.

15 - 7

Tiếp nhà báo Sác-lơ Phuôc-ni-ô phóng viên báo Nhân đạo (Pháp). Người nói: “Về phần chúng tôi, chính là do cố gắng vận dụng những lời dạy của V.I. Lênin, nhưng vận dụng một cách sáng tạo, phù hợp với thực tế Việt Nam ngày nay, mà chúng tôi đã chiến đấu và giành được những thắng lợi to lớn như đồng chí đã biết. Chúng tôi giành được thắng lợi đó là do nhiều nhân tố, nhưng cần phải nhấn mạnh rằng - mà không phải chỉ nhân dịp kỷ niệm lẩn thứ 100 ngày sinh V.I. Lênin - Chúng tôi giành được những thắng lợi đó trước hết là nhờ có vũ khí không gì thay thế được chủ nghĩa Mác - Lênin”⁽³⁾.

20 - 7

Nhân ngày 20 tháng 7, Người ra Lời kêu gọi quân và dân cả nước: “Đế quốc Mỹ thất bại đã rõ ràng nhưng chúng chưa chịu từ bỏ dã tâm bám lấy miền Nam nước ta. Quân và dân cả nước ta, triệu người như một, nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng. không sợ hy sinh, không sợ gian khổ, quyết kiên trì và đẩy mạnh cuộc kháng chiến, quyết chiến quyết thắng, đánh cho quân Mỹ phải rút hết sạch, đánh cho ngụy quân và ngụy quyền sụp đố hết, giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến tới hòa bình thống nhất nước nhà”⁽⁴⁾.

1 - 8

Nghe đồng chí Nguyễn Văn Linh từ chiến trường miền Nam ra báo cáo tình hình, Người chăm chú nghe và hỏi cặn kẽ nhiều điểm. Người căn dặn: Bất kỳ trong tình huống nào cũng phải bám chắc lấy dân, dựa vào dân để mà tồn tại... Đó là chìa khóa của mọi thắng lợi⁽⁵⁾.

25 - 8

Trong.thư trả lời Tổng thống Mỹ R.Ních-xơn, Người khẳng định: “Nhân dân Việt Nam chúng tôi rất yêu chuộng hòa bình, một nền hòa bình chân chính trong độc lập và tự do thật sự. Nhân dân Việt Nam quyết chiến đấu đến cùng, không sợ hy sinh gian khổ, để bảo vệ Tổ quốc và các quyền dân tộc thiêng liêng của mình”⁽⁶⁾.

2 - 9

9 giờ 47 phút, đồng chí Hồ Chí Minh, Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam, Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hòa từ trần, thọ 79 tuổi.

Người để lại Di chúc cho toàn Đảng, toàn quân, toàn dân:

“Cuộc chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hy sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn. Đó là một điều chắc chắn”...

“Cuộc kháng chiến chống Mỹ có thể còn kéo dài. Đồng bào ta có thể phải hy sinh nhiều của, nhiều người. Dù sao, chúng ta phải quyết tâm đánh giặc Mỹ đến thắng lợi hoàn toàn.

Còn non, còn nước, còn người
Thắng giặc Mỹ, ta sẽ xây dựng hơn mười ngày nay!

Dù khó khăn gian khổ đến mấy, nhân dân ta nhất định sẽ hoàn toàn thắng lợi. Đế quốc Mỹ nhất định phải cút khỏi nước ta. Tổ quốc ta nhất định sẽ thống nhất. Đồng bào Nam - Bắc nhất định sẽ sum họp một nhà”⁽⁷⁾.

⁽¹⁾ Hồ Chí Minh, Với các lực lượng vũ trang nhân dân, Nxb Quân đội nhân dân, H. 1975, tr. 514-515.
⁽²⁾ Báo Quân đội nhân dân, ngày 23-5-1969.
⁽³⁾ Hồ Chí Minh: Những sự kiện, tr. 405.
⁽⁴⁾ Hồ Chí Minh, Tuyển tập, t. 2, Nxb Sự thật, H. 1980, tr. 538.
⁽⁵⁾ Vũ Kỳ: Bác Hồ viết di chúc, in lần thứ hai, Nxb Sự thật, H. 1989, tr. 97.
⁽⁶⁾ Báo Nhân dân, ngày 7-11-1969.
⁽⁷⁾ Hồ Chí Minh, Tuyển tập, t. 2, Nxb Sự thật, H. 1980, tr. 540 - 543.

[macbupda]

Phần thứ ba

THẾ GIỚI CA NGỢI SỰ NGHIỆP VÀ TƯ TƯỞNG QUÂN SỰ
CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH

CHỈ ĐẠO NỘI DUNG

Trung tướng PGS. PTS HOÀNG PHƯƠNG

SƯU TẦM, TUYỂN CHỌN VÀ GIỚI THIỆU

Đại tá NGUYỄN HUY TOÀN
Trung tá LÊ VĂN THÁI
Trung tá NGUYỄN MINH ĐỨC

SỬA CHỮA, BỔ SUNG TƯ LIỆU

Đại tá TS. LÊ VĂN THÁI

Nhân loại tiến bộ đã khẳng định công lao và sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với nhân dân Việt Nam và các dân tộc bị áp bức đấu tranh để giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người.

Nhiều nhà khoa học, các chính khách trên thế giới đã nghiên cứu và thừa nhận những giá trị tư tưởng, chính trị, đạo đức, chủ nghĩa nhân văn và văn hoá của Người. Họ khẳng định rằng: “Cụ Hồ Chí Minh chắc chắn sẽ đi vào lịch sử với tư cách là một nhà yêu nước vĩ đại nhất, một trong những con người kỳ diệu nhất của thế kỷ”⁽¹⁾.

Về quân sự, họ quả quyết rằng: “Chủ tịch Hồ Chí Minh là một nhà lãnh đạo chính trị, quân sự toàn tâm, toàn ý và thiên tài”⁽²⁾. Gớt Hôn, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Mỹ từng viết: “Người là một lãnh tụ chính trị nhưng Người cũng là một lãnh tụ xuất sắc về quân sự”⁽³⁾.

Nhiều công trình nghiên cứu của các nhà khoa học, nhà hoạt động chính trị và xã hội về Chủ tịch Hồ Chí Minh dù viết dưới dạng nào cũng đều đề cập đến thiên tài quân sự của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Vì vậy, một tập chuyên khảo giới thiệu riêng về “Thế giới với tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh” là cần thiết, bởi vì đây cũng là một trong những mặt nổi bật trong cuộc đời và sự nghiệp to lớn của Người.

Công việc này đòi hỏi nhiều thời gian và lao động khoa học; bởi những ý kiến đánh giá tài năng về lĩnh vực quân sự của Hồ Chí Minh nằm trong các công trình nghiên cứu về Hồ Chí Minh được in trên nhiều nước, chúng ta cũng chưa thu thập được hết. Bước đầu chúng tôi trích ý kiến của một số tác giả về vấn đề này và xếp các đoạn trích dẫn theo một số chủ đề như sau:

1. Lý luận về chủ nghĩa thực dân và phong trào giải phóng dân tộc.

2. Lý luận về khởi nghĩa vũ trang.

3. Lý luận về chiến tranh nhân dân.

4. Lý luận về tổ chức quân sự.

5. Lý luận về khoa học, nghệ thuật quân sự.

Thông qua một số chủ đề trên, các tác giả ca ngợi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát huy truyền thống quân sự dân tộc, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa quân sự nước ngoài và vận dụng một cách sáng tạo học thuyết quân sự Mác - Lênin để xác lập tư tưởng, lý luận, quân sự của mình phù hợp với điều kiện cụ thể của đất nước và mục tiêu của cách mạng Việt Nam. Tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh đã làm nên chiến thắng của nhân dân Việt Nam góp phần vào thắng lợi của nhân dân các nước thuộc địa và phụ thuộc. Họ khẳng định rằng: “Người đã làm lay chuyển hệ thống thực dân, Người đã góp phần làm biến đổi bản đồ thế giới, Người đã đẩy bánh xe lịch sử theo hướng tiến bộ”⁽⁴⁾.

Cơ sở quan trọng của tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh là động viên được lực lượng toàn dân đánh giặc, với sức mạnh của cả một dân tộc nên đã đánh bại những đội quân xâm lược nhà nghề mạnh hơn mình gấp nhiều lần. Lực lượng vũ trang do Người xây dựng là một đội quân của dân, do dân và vì dân, đội quân ấy làm nòng cốt cho toàn dân đánh giặc.

Nhiều tác giả đã nhận định rằng, lý luận quân sự Hồ Chí Minh là sự kết hợp nhuần nhuyễn đấu tranh vũ trang và các mặt đấu tranh khác, chủ yếu là đấu tranh chính trị, nên luôn tránh được những phiêu lưu, mạo hiểm về quân sự, hạn chế được tổn thất hy sinh. Họ khẳng định rằng: “Nếu có ai hỏi văn bản nào giải thích kỹ càng nhất học thuyết Hồ Chí Minh? Chúng ta phải trả lời, đó là chủ nghĩa anh hùng nảy sinh hằng ngày trong dân tộc của Người”⁽⁵⁾.

Nhiều tác giả đã đưa ra nhận định rằng, Hồ Chí Minh không xem chiến tranh là phương thức duy nhất để giành thắng lợi, Người sử dụng nhiều hình thức đấu tranh khác, phối hợp nhịp nhàng với nhau để tạo ra sức mạnh tổng hợp nhằm giành thắng lợi cuối cùng. Điểm nổi bật trong tư tưởng quân sự của Người lại là tinh thần yêu chuộng hòa bình, luôn luôn tìm cách đối thoại để tránh chiến tranh và chí ít cũng là hạn chế tới mức thấp nhất sự hy sinh xương máu của đồng bào và chiến sĩ. Đó còn là nhân cách, chủ nghĩa nhân văn của Người trong quân sự.

Ngày nay, thế giới đang có nhiều biến động, nhưng những giá trị tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh vẫn dồi dào sức sống. Báo Người dân tộc Tan-da-ni-a viết: “Ngọn lửa cách mạng và giải phóng do Người giương cao và tượng trưng, nhất định tiếp tục dẫn đường cho tiến trình lịch sử ngày mai”.

Việc nghiên cứu, trích dẫn lần này chưa được đầy đủ, chúng tôi mong được bạn đọc bổ sung nhàm hiểu rõ sự xác nhận tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung và tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh nói riêng của các tác giả nước ngoài.

Chúng tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, cộng tác của Bảo tàng Hồ Chí Minh, Viện Hồ Chí Minh, Trường đại học Sư phạm Hà Nội I, và các nhà khoa học đã góp phần để chúng tôi hoàn thành tập chuyên khảo này.

VIỆN LỊCH SỬ QUÂN SỰ VIỆT NAM

⁽¹⁾ Jules Ancher, “Hồ Chí Minh Legend of Hà Nội” (Hồ Chí Minh truyền thuyết của Hà Nội) New Yorrk, Crowell Collier Press, 1972, tr. 189.
⁽²⁾ In-ti Pê-rê-đô tư lệnh quân giải phóng Bô-li-vi: Thế giới ca ngợi Hồ Chủ tịch.
⁽³⁾ Báo Nhân dân, ngày 17-9-1969.
⁽⁴⁾ Xã luận báo Chiến đấu Công-gô Bơ-ra-da-vin 12-9-1969.
⁽⁵⁾ Mác-ta Rô-giát, nhà báo Cu Ba, Một giờ với đồng chí Hồ Chí Minh, Nxb Thanh niên, H. 1985, tr. 39.

[macbupda]

I. LÝ LUẬN VỀ CHỦ NGHĨA THỰC DÂN
VÀ PHONG TRÀO ĐẤU TRANH GIẢI PHÓNG DÂN TỘC

“... Sự phân tích về chủ nghĩa thực dân của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến lúc đó vượt hẳn tất cả những gì mà những nhà lý luận mác-xít đề cập tới. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xây dựng nên một tổng hợp những lý thuyết về sự giải phóng khỏi sự áp bức thực dân, có sức mạnh không thể chối cãi được”...

Gin-ba Han-đát-sơ, Tạp chí Plamêta Actìon Pa-ri, tháng 3-1970.

“Người đã làm lay chuyển hệ thống thực dân. Người đã góp phần biến đổi bản đồ thế giới. Người đã đẩy bánh xe lịch sử theo hướng tiến bộ. Cả ba đặc điểm đó thể hiện khái quát trong những đường lối chiến đấu hoàn hảo nhất của thời đại chúng ta”.

Báo Chiến đấu Công-gô Bơ-ra-da-vin, xã luận ngày 12-9-1969. Một giờ với đồng chí Hồ Chí Minh, Nxb Thanh niên, H. 1985, tr. 107.

“Đồng chí Hồ Chí Minh là một nhà cách mạng lỗi lạc của thời đại chúng ta, đã góp phần hình thành nên lịch sử sinh động và giáng những đòn chí tử vào chủ nghĩa đế quốc”.

Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Ca-na-da. Thế giới ca ngợi và thương tiếc Hồ Chủ tịch. Nxb Sự thật, H. 1970, tập 1, tr. 87.

“... Cụ Hồ Chí Minh là một người tập hợp rất nhiều số liệu và câu trích. Những bài viết nghiên cứu của Cụ về chủ nghĩa thực dân là cả một công trình vĩ đại. Những số liệu thống kê, những đoạn trích dẫn sách Việt, Trung Quốc, Nga, Pháp của Cụ chiếm hàng vạn trang vở. Những tư liệu này được ghi lại theo thòi gian tỉ mỉ của Cụ. Nhưng phần lớn đã bị bọn chủ ngục và khí ẩm rừng rú làm hư hỏng và chỉ còn vài bản thảo với lời ghi ngoài lề được xuất bản sau khi miền Bắc được giải phóng.

... Những văn kiện ấy chứa đựng những nguyên tắc chỉ đạo của Cụ và vạch hướng cho đường lối cách mạng Việt Nam. Luận điểm trung tâm mà Cụ tóm tắt trong hàng vạn bài báo của mình là: “Chủ nghĩa thực dân là giai đoạn tột cùng của sự bóc lột xã hội giai cấp vô sản”.

... Suốt 50 năm nay, Cụ dồn hết sức lực để chứng minh tính chính xác của định nghĩa trên. Kết quả là Cụ đã lên án tử hình chủ nghĩa thực dân. Và chủ nghĩa thực dân là giai đoạn cuối cùng của chủ nghĩa đế quốc trước khi bị tiêu diệt”.

Gin-ba Han-đát-sơ, Cách mạng thiết thực Tạp chí Plamêta Action, 3-1970, số 15, tr. 125.

“... Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến cách mạng Trung Quốc, Người đã từng phát biểu nhiều bài trên báo chí nước ngoài, vạch trần và lên án các nước đế quốc xâm lược Trung Quốc... Từ năm 1951 đến 1969, những bài viết của Chủ tịch về Trung Quốc đã có tới hơn 100 bài. Đấy thật là hiếm có”.

Hồng Tả Quân, Nhân dân Nhật báo, 19-5-1990. Tư liệu của Bảo tàng (B.T) Hồ Chí Minh.

“Những tháng sau chiến tranh ở Pa-ri đã trở thành bước ngoặt lớn trong cuộc đời của nhà yêu nước trẻ tuổi. Sau chuyến đi lâu dài qua các nước khác nhau, sau khi tổng kết những điều thấy được. Người đi đến một kết luận cuối cùng rằng: chỉ có một con đường duy nhất để giải phóng Tổ quốc và đồng bào của mình. Đó là con đường đấu tranh kiên quyết, đấu tranh sống còn. Người lúc đó còn chưa rõ phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam cần đi theo con đường nào để giành được thắng lợi. Song, lòng căm thù bọn thực dân đòi hỏi phải có lối thoát và Người tìm thấy nó ở hoạt động chính trị sôi nổi quên mình vì hạnh phúc của dân tộc mình”.

E.V.Cô-bê-lép, Hồ Chí Minh - Người con vĩ đại của Việt Nam. Tạp chí “Lịch sử cận và hiện đại” (Liên Xô cũ) số 4-1976. Bản dịch Đ.M, Lưu B.T Hồ Chí Minh, H29 C1/2, tr.12.

“Nếu nghiên cứu kỹ việc thành lập Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội và cuốn “Đường cách mệnh” thì đã thấy nổi bật một tư tưởng cho rằng cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc Việt Nam phải được kết hợp chặt chẽ với giải phóng xã hội và giai cấp”.

Hốt-kim (Nhà sử học nước Anh), Trích trong Tạp chí “Race and class” Lon-don, 1975, TXVI, S3, tr. 223.

“... Đối với Người không còn con đường nào khác là đấu tranh giành độc lập thật sự. Và nền độc lập thực sự đó chỉ có thể là chống đế quốc, là xã hội chủ nghĩa và quốc tế chủ nghĩa...

Từ các tác phẩm của Người toát ra một quan điểm “Với một thắng lợi quân sự chưa thể nói rằng cách mạng đã giành được độc lập; độc lập chỉ trọn vẹn khi sự thống trị về kinh tế của chủ nghĩa đế quốc không còn đè nặng lên các dân tộc. Không có độc lập về kinh tế thì không thể có độc lập về chính trị”.

M.d E-ste-pa-nô - J.Ga-lê-gô (Cu Ba), Chúng bắt đầu bằng việc chém giết.

“Từ năm 1930, khi Cụ Hồ Chí Minh lúc đó lấy tên là Nguyễn Ái Quốc, trực diện tranh đấu (với Pháp) bằng việc thành lập một Đảng Cộng sản Việt Nam duy nhất. Từ khoảnh khắc ấy trở đi, giờ cáo chung của ách thống trị thực dân Pháp đã điểm. Cụ Hồ Chí Minh là một con người có nhiều tài năng và một kiến thức khổng lồ. Người tuyệt đối kiên trì việc chấm dứt ách thông trị thực dân ở Đông Dương”.

W. Buốc-sét, Tam giác Trung Quốc, Campuchia, Việt Nam, Nxb Thông tin lý luận, H. 1986.

“... Một cách lý tưởng mà nói thì nếu có sự ủng hộ của Mỹ, có thể Cụ Hồ Chí Minh đã thành lập một Chính phủ ở Việt Nam mà mặc dù là cộng sản vẫn hữu nghị với Mỹ. Nếu Mỹ đã ủng hộ Cụ Hồ Chí Minh vào lúc đó, Mỹ có thể đã tránh khỏi được một cuộc chiến tranh tốn kém, bi thảm ở Việt Nam hàng năm về sau”.

G. Am-stơ Lời phán quyết về Việt Nam, Nxb Quân đội nhân dân, H. 1985.

[macbupda]

“Cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân và chủ nghĩa đế quốc vì độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội đã diễn ra trên đất nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh cả trong ba thời kỳ: Pháp, Nhật và Mỹ. Cuộc đấu tranh của dân tộc Việt Nam đã phản ánh một sự hòa hợp giữa mặt chủ quan của Người với mặt khách quan của phong trào cách mạng thế giới.

... Hồ Chí Minh đã trở thành ngọn cờ thống nhất cho nhân dân thuộc mọi thế hệ khác nhau có cuộc sống chính trị và quan điểm khác nhau, nhưng đã liên hiệp với nhau bằng sự khâm phục chủ nghĩa anh hùng của Việt Nam và bằng mối tình đoàn kết của họ với Việt Nam”.

J. Li-sét-lich, Bài đăng trên báo “Quyền lợi đỏ”, Tiệp Khắc, số ra ngày 9 tháng 9 năm 1969. Trích theo “Thế giới ca ngợi và thương tiếc Hồ Chủ tịch”, Nxb Sự thật, H. 1971, tập 3, tr. 66-67.

“... Khi nói rằng cả cuộc đời Người, trong suốt hơn 60 năm, đã hiến dâng cho sự nghiệp cách mạng, ta vẫn chưa có được một ý niệm trọn vẹn về cuộc đời vô cùng phong phú này với biết bao nhiêu điều truyền kỳ. Từ đó nổi bật lên cống hiến lịch sử: hiến dâng cuộc dời mình cho tư tưởng vĩ đại của V.I. Lênin và thực hiện tư tưởng đó tức là kết hợp cuộc chiến đấu chống thực dân với cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa trong dòng thác duy nhất của cuộc cách mạng thế giới, nhằm chôn vùi chủ nghĩa đế quốc.

Báo “Dân chúng”, cơ quan Trung ương của ĐCS U-ru-goay, số ra ngày 4-9-1969. Trích theo “Thế giới ca ngợi và thương tiếc Hồ Chủ tịch” Nxb Sự thật, H. 1971, tập 3, tr. 149-151.

“Người đã tìm ra con đường là kết hợp giữa tư tưởng yêu nước của các dân tộc với sự cần thiết phải giải thoát họ khỏi sự bóc lột xã hội. Sự nghiệp giải phóng dân tộc và sự nghiệp giải phóng xã hội là hai điểm then chốt trong học thuyết của Người”.

Phi-đen Ca-xtơ-rô, Bí thư thứ nhất BCHTW Đảng Cộng sản, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cu Ba. Một giờ với đồng chí Hồ Chí Minh, Nxb Thanh niên, H. 1985, tr. 97.

“Hồ Chí Minh đã sáng tạo ra và thực tế đã để lại tư tưởng và một mẫu mực trong thời đại giải phóng thuộc địa”.

Báo Mai-ni-chi Sim-bun (Nhật Bản), Một giờ với đồng chí Hồ Chí Minh Nxb Thanh niên, H. 1985, tr. 66.

“Chủ tịch Hồ Chí Minh là người mở đầu cho cuộc đấu tranh của nhân dân các nước trong thế giới thứ ba để tự giải phóng khỏi ách kìm kẹp của chủ nghĩa thực dân và chủ nghĩa đế quốc”.

H.U.A.RI Bu-me-điên Chủ tịch Hội đồng cách mạng An-gê-ri “Thế giới ca ngợi và thương tiếc Hồ Chủ tịch”. Nxb Sự thật, H. 1970, t.1, tr. 175.

“Tên tuổi của Chủ tịch Hồ Chí Minh gắn liền với những sự kiện quan trọng nhất của lịch sử đấu tranh anh dũng của nhân dân Việt Nam vì tự do và độc lập, cống hiến vô giá vào phong trào giải phóng dân tộc và tiến trình cách mạng thế giới, vào việc củng cố các lực lượng hòa bình, dân chủ và tiến bộ xã hội trên hành tinh chúng ta”.

... “Tài năng kiệt xuất của nhà cách mạng, người tổ chức cổ vũ những thắng lợi vĩ đại nhất của nhân dân Việt Nam, tính nhân đạo sâu sắc và sự giản dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thu phục được sự mên yêu và sự kính trọng vô hạn của nhân dân mình và toàn thể loài người tiến bộ”.

(Tuyên bố của Hội nghị quốc tế “Việt Nam và thế giới, kỷ niệm lần thứ 90 ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh).

Một giờ với đồng chí Hồ Chí Minh, Nxb Thanh niên, H. 1985, tr. 51, 52.

“Là người sáng lập nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, một trong những người sáng lập Đảng Cộng sản Pháp, nhân vật vĩ đại của phong trào cộng sản thế giới; đồng chí Hồ Chí Minh là một trong những người chi phối sự phát triển của thế kỷ XX, được đánh dấu bằng việc giải phóng các dân tộc thuộc địa và những bước tiến của chủ nghĩa xã hội”.

Bảo tàng Lịch sử Đảng Cộng sản Pháp. Bảng để trưng bày căn phòng Nguyễn Ái Quốc ngõ 9, phố Công-poanh - Pa-ri, Báo Nhân dân chủ nhật, 21-5-1989.

“Trong số các chính khách của thế kỷ XX, Hồ Chí Minh là nhân vật nổi bật về tính bền bỉ, dẻo dai và lòng kiên nhân trong việc tìm kiếm mục tiêu độc lập cho Việt Nam và về sự thành công trong việc dung hòa chủ nghĩa cộng sản với chủ nghĩa dân tộc”.

Thời báo Niu Yoóc (Mỹ), số ra ngày 4-9-1969.

“Hồ Chí Minh không những tìm ra con đường đi tới tự do, mà còn sáng lập và xây dựng công cụ lãnh đạo là chính đảng Mác-Lênin. Chính đảng đó lãnh đạo toàn diện cuộc đấu tranh của quần chúng nhằm đánh đổ ách thống trị của bọn xâm lược và đưa nhà nước mới có chủ quyền tiến theo con đường xã hội chủ nghĩa và trước hết, tạo ra cho dân tộc Người ý chí và nghệ thuật bảo vệ linh hồn và lãnh thổ của mình chống lại các cuộc xâm lược của lực lượng quân sự viễn chinh được trang bị kỹ thuật hiện đại bậc nhất và vô lương tâm nhất chưa từng thấy kể từ ngày Đức quốc xã vượt sông En-bơ... Người đã thành công trong việc tạo ra cho một dân tộc hiền lành ý chí và khả năng chiến đấu dũng cảm như sư tử chống lại những đội quân đế quốc của Nhật Bản, Pháp và Mỹ.

... Trong quá trình cống hiến vào sự nghiệp giải phóng đồng bào mình thoát khỏi các lực lượng chiếm đóng của nước ngoài, Hồ Chí Minh đã đóng góp một cách vô tư cho mục tiêu giải phóng dân tộc và cách mạng xã hội và chính nhờ đó mà Người đã trở thành biểu tượng anh hùng và cách mạng trên toàn thế giới.

... Hồ Chí Minh là một trong những nhân vật vĩ đại nhất của thời đại chúng ta. Cuộc đời và các tác phẩm của Người còn sống mãi để thôi thúc những thế hệ tiếp nối và những thế hệ chưa chào đời. Nhà lãnh đạo Việt Nam vĩ đại này đã để lại một di sản gợi cảm thôi thúc lòng người và thúc đẩy những hành động lớn lao trong sự nghiệp tự do và chủ nghĩa cộng sản trong các nhà cách mạng trên toàn thế giới”.

Báo Thế giới hằng ngày, (Mỹ), số ra ngày 20-9-1969.

[macbupda]

“... Thành phần học thuyết cộng sản ở Việt Nam bao gồm tính mềm dẻo, tính liên tục của phong trào, ưu thế của đối thủ và sự quan tâm trước sau như một đối với những mục tiêu cao nhất, là sự pha trộn nổi bật giữa chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa Mác mà Ông Hồ Chí Minh và những cộng sự với ông đã đạt được. Biểu hiện sự pha trộn có tổ chức rõ ràng này là việc sử dụng bộ máy Mặt trận dân tộc thống nhất”.

Râu-giơ Xoóc-nin-giơ “Chủ nghĩa cộng sản ở Việt Nam”, Tài liệu của Viện Lịch sử Đảng.

“... Ưu điểm lớn nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh là không chỉ đấu tranh cho một lá cờ, cho một sự giải phóng bề mặt bên ngoài. Người muốn tiến hành một cuộc chiến đấu cho phẩm giá con người, cho sự giải phóng và phúc lợi của toàn dân và nhờ thế mà cuộc cách mạng do Người phát động đã mang tầm cỡ thế giới”.

Mô-ha-mét La-ma-ri, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền An-giê-ri tại Việt Nam. Hội thảo quốc tế về chiến tranh - Hồ Chí Minh, Nxb Khoa học xã hội, H. 1990, tr. 42.

“... Cuộc chiến tranh ở Việt Nam là bước đầu dẫn đến sự sụp đổ của toàn bộ Liên hiệp Pháp - tức là đế quốc thuộc địa Pháp. Trong thực tế đó có sự đóng góp quý báu của người con lỗi lạc của nhân dân Việt Nam. Cụ Hồ Chí Minh và những người bạn chiến đấu của Cụ vì sự nghiệp giải phóng các dân tộc bị thực dân Pháp áp bức. Họ đã có lòng tin và lấy dũng cảm một mình tiến hành cuộc chiến tranh đó, đồng thời tạo nên phản ứng dây chuyền dẫn đến độc lập cho không những các thuộc địa Pháp mà còn cho các dân tộc khác bị áp bức...”.

La-giô Lô Xan-gô. Giáo sư sử học Hung-ga-ri Những cống hiến to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Hội thảo quốc tế về chiến tranh - Hồ Chí Minh, Nxb Khoa học xã hội. H. 1990, tr. 71-72.

“... Sau năm 1954, Người một mặt cực lực phản đối chủ nghĩa bi quan và thỏa hiệp vô nguyên tắc, mặt khác cũng phản đối chỉ hướng vào đấu tranh vũ trang...

Xu hướng này đã thể hiện rõ bởi chính sách thực tiễn của Chính phủ Hồ Chí Minh trong những năm sau đó. Chính phủ muốn đạt được sự thống nhất cho đất nước, nhưng không muốn thực hiện nó bằng quân sự, mà muốn thông qua chính sách thực hiện đầy đủ hiệp định, bằng việc giải quyết hòa bình các vấn đề tồn tại giữa hai miền đất nước và giữa hai Chính phủ. Ông Hồ Chí Minh coi đây là một cách rất phức tạp, nhưng có thể đạt được...

Hồ Chí Minh cho đến cuối đời mình vẫn là người cộng sản và vẫn mong muốn chủ nghĩa xã hội cho đất nước mình. Tuy nhiên, mong muốn này, chưa bao giờ mâu thuẫn với mong muốn của Người về hòa bình, độc lập, thống nhất và dân chủ. Trong suốt hai cuộc kháng chiến, Người là biểu tượng của cuộc đấu tranh vũ trang và là đại diện của miền Bắc trong cuộc thi đua giữa các chế độ. Đồng thời Người luôn luôn là con người của sự hòa hợp, người chiến sĩ luôn mong muốn tìm giải pháp hòa bình cho cuộc xung đột. Lập trường này không phải lúc nào cũng được sự nhất trí ở trong nước cũng như trên quốc tế. Tuy nhiên, với đa số nhân dân Việt Nam thì đó lại thể hiện nguyện vọng và mong muốn của họ. Ở bên ngoài có nhiều ý kiến về tính chất đặc biệt hiếu chiến của các chính sách và cách giải quyết của Việt Nam, rằng Chính phủ Việt Nam luôn sẵn sàng giải quyết các xung đột bằng vũ lực. Sự đánh giá ấy hoàn toàn không đúng với Hồ Chí Minh. Đương nhiên, Người là vị lãnh tụ nổi tiếng của cuộc đấu tranh giải phóng của nhân dân Việt Nam, nhưng trước tiên, Người là một chiến sĩ kiên định phấn đấu cho các giải pháp hòa bình cho những cuộc xung đột ờ Việt Nam, cũng như trên thế giới”.

Wilpried Lulei (Khoa nghiên cứu châu Á, trường Đại học Humbold Berlin, CHDC Đức cũ).

Theo: Hồ Chí Minh và những mục tiêu chính của Người” Hội thảo quốc tế ở Ca-lơ-ta (Ấn Độ) với chủ đề “Hồ Chí Minh Việt Nam và hòa bình thế giới”. Bản dịch tiếng Việt, lưu tại Viện Hồ Chí Minh, thuộc Viện chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.

“Với chiến thắng Điện Biên Phủ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chiến thắng người Pháp và cuộc cách mạng của Người đã thành công. Khi nhảy vào Đông Dương, những giấc mộng của người Mỹ khác với người Pháp, nhưng họ vẫn giẫm theo những kiểu chân của người Pháp.

Còn đối với Cụ Hồ Chí Minh, ít có sự nghi ngờ rằng cuộc chiến tranh thứ hai cũng sẽ giành được thắng lợi. Cuộc đời của Người là một thắng lợi kỳ diệu và là một chứng minh cho chính nghĩa. Người là nhà yêu nước lớn nhất của dân tộc mình trong thế kỳ này. Nhưng ảnh hưởng của Người còn lớn hơn thế.

Ở châu Âu, chiến thắng của Người đã dạy cho nước Pháp rằng thời đại thực dân đã kết thúc.

Và ở nước Mỹ, ảnh hưởng đó còn lớn hơn thế. Những nhà lãnh đạo chính trị như Rô-bét Ken-nơ-đi khi bắt đầu thập kỷ 60 còn tin tưởng rằng, Mỹ có quyền, thậm chí có nhiệm vụ chiến đấu chống những cuộc chiến tranh du kích ở những nước chậm phát triển trên thế giới, đã phải thay đổi quan điểm, không những chống lại chiến tranh mà còn nói đến một khái niệm mới về chính sách đối ngoại của Mỹ, nhấn mạnh đến những sự hạn chế của sức mạnh và cho rằng, Mỹ không thể là tên sen đầm của thế giới.

Trong cuộc đời mình, Cụ Hồ Chí Minh chẳng những đã giải phóng đất nước mình và làm thay đổi cả chế độ thuộc địa ở châu Phi và châu Á, mà còn thực hiện một điều đáng quan tâm hơn: Người đã tác động đến cả văn hóa, tâm hồn kẻ thù của mình”.

Đa-vít Ham-béc-tam (Nhà báo Mỹ), Trích trong quyển “Hồ”, Ed Alíred A. Knopf, New York 1987, tr. 118.

“Ngọn lửa cách mạng và giải phóng do Người giương cao và tượng trưng, nhất định tiếp tục dẫn đường cho tiến trình lịch sử ngày mai”.

Báo người dân tộc (Tan-da-ni-a), Một giờ với đồng chí Hồ Chí Minh, Nxb Thanh niên, H.1985, tr. 108.

“Hơn một phần tư thế kỷ nay, chỉ có Hồ Chí Minh mới giữ được cho ngọn đuốc độc lập bùng cháy trong trái tim, khối óc của những người Việt Nam cộng sản cũng như không cộng sản và duy nhất chỉ có Ông đã trở thành hiện thân của chủ nghĩa quốc gia Việt Nam, một Gioóc-giơ Oa-sinh-tơn của Việt Nam”.

A. Pat-ti. Why Việt Nam? Ca-Ii-phoóc-ni-a, 1986.

“Các dân tộc Nam Tư sẽ giữ kỷ niệm lâu dài về hình ảnh cao quý của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà cách mạng thần kỳ, Người chiến sĩ lỗi lạc đấu tranh cho quyền tự quyết của các dân tộc”.

G.B.Ti-tô. Chủ tịch Liên bang Nam Tư. Một giờ với đồng chí Hồ Chí Minh, Nxb Thanh niên, H.1985, tr.322.

“Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự tồn tại điển hình của một anh hùng của thời đại chúng ta.

Rô-nê-ô Pê-tơ-rô (Nhà văn Ha-i-ti), Một giờ với đồng chí Hồ Chí Minh Nxb Thanh niên, H.1985, tr.195.

“Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi vào lịch sử các dân tộc Đông Dương và tất cả các dân tộc châu Á, châu Phi, châu Mỹ La - tinh như là tượng trưng cho cuộc đấu tranh yêu nước giành độc lập dân tộc”.

Nô-rô-đôm Xi-ha-núc. Quốc trưởng Campuchia. Một giờ với đồng chí Hồ Chí Minh. Nxb Thanh niên, H.1985, tr.319.

[macbupda]

II. LÝ LUẬN VỀ KHỞI NGHĨA VŨ TRANG

“Tháng 9 năm 1939, đại chiến thế giới thứ hai bùng nổ, nhận thấy điều kiện cách mạng Việt Nam đã chín muồi, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nắm lấy thời cơ tiến hành các công tác chuẩn bị.

Sau 30 năm ở xa Tổ quốc, tháng 2 năm 1941, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã về nước, trực tiếp lãnh đạo hoạt động cách mạng ở gần biên giới Trung - Việt. Tháng 5 năm đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8, quyết định thành lập, phát triển và tăng cường sự lãnh đạo đối với tổ chức vũ trang và bán vũ trang. Chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang cướp chính quyền. Hồ Chủ tịch còn tự tay biên soạn một số tài liệu về chiến thuật du kích, giới thiệu phương pháp và kinh nghiệm đánh du kích của Trung Quốc. Ngoài ra, Người còn biên dịch các sách về binh pháp Tôn Tử và đạo dùng binh của Khổng Minh”.

Cốc Nguyên Dương Nghiên cứu viên Viện nghiên cứu kinh tế, chính trị thế giới, Viện Khoa học xã hội Trung Quốc. Trích “Tinh thần Chủ tịch Hồ Chí Minh sống mãi” trong quyển “Hội thảo quốc tế về Chủ tịch Hồ Chí Minh”.

Ban Thường vụ của Đảng họp đêm mồng 9 rạng ngày 10 tháng 3, quyết định đẩy mạnh các cuộc khởi nghĩa cục bộ, vạch ra con đường phải theo và các phương thức hành động thích hợp trong thời kỳ tiền khởi nghĩa, thành lập thêm nhiều đơn vị mới, lập các ủy ban quân sự, ủy ban giải phóng.

Các đội “Tuyên truyền giải phóng quân” và “Cứu quốc quân” vẫn tiếp tục tiến về phía Nam. Võ Nguyên Giáp, người chỉ huy du kích và vị lãnh tu lão thành gặp nhau ở Hà Kiều, hồi đầu tháng 6, đúng vào lúc Đức quốc xã đầu hàng. Nhưng một lần nữa “Bác Hồ” không quên lưu ý người phụ tá hăng hái nhiệt tình của mình rằng, các điều kiện để tổng khởi nghĩa chưa có đủ.

Ngày 15 tháng 8, Chính phủ Thiên hoàng đầu hàng. Các chốt Nhật Bản đã bị bẻ gãy năm tháng sau khi chính người Nhật đã phá hủy lâu đài thuộc địa Pháp. Ông Hồ Chí Minh và các đồng chí của ông chẳng ngỡ ngàng trước tính chất hơi kỳ diệu của họ tiến tới nắm chính quyền. Đến đây phải dừng lại một chút, vì lúc này là lúc thể hiện đầy đủ nhất nhân cách chính trị của Ông Hồ và... chiến lược của Ông. Phỏng theo chiến lược của V.I Lênin, chiến lược này được xây dựng trên hai ý: “Thời cơ thuận lợi” và “kẻ thù chính”. Không có cái gì xác định Ông Hồ tốt hơn là luận điểm về “Thời cơ thuận lợi”. Trong suốt đời mình và cho đến quá trình cuộc chiến tranh thứ hai ở Việt Nam sau năm 1960, ông đã tìm kiếm những hoàn cảnh thuận lợi để hành động và để thương lượng...

... Đã ba hay bốn tháng nay, trong mọi trường hợp từ ngày 9 tháng 3, các bạn chiến đấu của ông luôn luôn thúc giục ông hành động: thực dân Pháp đã bị quét sạch, nay phải đánh phát xít Nhật; nhưng ông cũng biết rõ so sánh lực lượng ở địa phương còn bất lợi nhưng so sánh lực lượng trên thế giới thì có lợi từ lúc phe “trục” thất bại. Phải chờ cho Nhật cũng yếu ở địa phương như trên lĩnh vực quốc tế. Nhưng lại phải hành động trước khi Pháp được phục hồi.

Còn như nói về “kẻ thù chính” thì điểm quan trọng là không được cố định..., nó thay đổi. Nó lần lượt là chủ nghĩa thực dân Pháp, chủ nghĩa phát xít Nhật, quân chiếm đóng người Trung Quốc, chủ nghĩa đế quốc Mỹ. Điều quan trọng là phải phân biệt rõ kẻ thù chính trong từng lúc, chống lại nó bằng cách nào.

Ngày 10 tháng 8 năm 1945, Hồ Chí Minh còn chưa bình phục sau trận ốm vừa qua, triệu tập “Quốc dân đại hội đại biểu bất thường” ở Tân Trào (Thái Nguyên) có 60 đại biểu, trong đó có các đại biểu những dân tộc thiểu số ở miền Bắc và của những xu hướng còn chưa sáp nhập vào Việt Minh, về dự họp. Ủy ban này “quyết định giành chính quyền từ tay phát xít Nhật trước khi Đồng minh vào”. Ông Hồ Chí Minh tung ra “Lời kêu gọi tổng khởi nghĩa”, mà ông đã nhiều lần trì hoãn.

... “Đồng bào toàn quốc hãy đứng dậy, đem sức ta mà giải phóng cho ta. Chúng ta không thể chậm trễ. Dưới lá cờ Việt Minh, đồng bào hãy dũng cảm tiến lên...”. Lần cuối cùng, ông ký tên Nguyễn Ái Quốc.

... Đến ngày 25 tháng 8 năm 1945, mười ngày sau khi Nhật Bản đầu hàng, Việt Minh làm chủ được cả nước Việt Nam...”.

Giăng La-cu-tuya. Trích trong “Hồ Chí Minh”. Bản dịch tiếng Việt, Lưu Viện Lịch sử QSVN.

“... Mùa xuân năm 1945, Hồ Chí Minh, Trường Chinh và những người chủ chốt của ban lãnh đạo Việt Minh ở miền Bắc cùng có khái niệm giống nhau về chiến lược. Chú trọng vào chiến tranh hơn là cuộc nổi dậy mang tính kinh điển. Họ chọn lựa cùng phối hợp với quân Đồng minh trong cuộc chiến kháng Nhật. Mục đích đầu tiên của họ là chống lại quân Nhật và phát động cuộc tổng nổi dậy ở các trung tâm ngay sau khi quân Nhật ngã lòng và tiến tới thất bại”.

Stein-tonnesson. Cách mạng tháng 8 năm 1945 Nxb, Oxlô, 1991. Bản dịch BT Hồ Chí Minh, H29 C6/19. tr.77

Ông Hồ và cuộc chiến tranh cách mạng thắng lợi của ông chống Pháp và cuộc chiến tranh chống Mỹ của ông đã gây nên một tác động rất lớn đến phương Tây và đến toàn bộ thế giới các nước đang phát triển... Trong khi nước Mỹ đang chiến đấu với quân đội của ông, một nhà xuất bản ở Mỹ đã in sách “Hồ Chí Minh bàn về cách mạng” và đã nói “Cuốn sách này được viết trong tù, ở nước ngoài, trên chiến trường là “Thánh kinh chính trị” của một nửa thế giới”.

David Halberstam, Hô, Brucher Chantel, Paris, 1972.

“Ngày 2 tháng 9 năm 1945, Chính phủ lâm thời long trọng tuyên bố Việt Nam độc lập và thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Đúng lúc ấy, những người lính Đồng minh đầu tiên đến giải giáp quân Nhật Bản đã đổ bộ lên Việt Nam. Nhưng họ đã đứng trước một Chính phủ được nhân dân thừa nhận là hợp pháp và bao phủ lãnh thổ nước mình bằng một rừng cờ sao vàng. Khi Đồng minh đến Việt Nam, Việt Minh đã ở khắp mọi nơi. Duy nhất có nước Pháp vắng mặt lúc điểm danh. Chính phủ Pháp phản ứng không nhanh bằng Ông Hồ. Có thể vì Chính phủ Pháp không được báo cáo tình hình rành rọt bằng Ông Hồ. Nhật Bản bị đòn chí mạng, nhà vua và ngụy quyền tê liệt. Chính phủ Pháp không ra được quyết định nào. Nhưng Ông Hồ đợi sẵn từ lâu rồi. Ông đã có ủy ban khởi nghĩa trong tay và hành động tức khắc.

Ngày 13 tháng 8, nước Pháp mới ký lệnh thả xuống Đông Dương một bộ sậu: Xê-din xuống miền Nam, Mét-xme xuống miền Bắc làm ủy viên cộng hòa Pháp. Từ ngày ký đến khi thực hiện lệnh này là 9 ngày (13-8 đến 22-8). Chín ngày ấy là những ngày cốt yếu về chính trị, rung chuyển toàn bộ Đông Dương. Toàn bộ quỹ thời gian này đều trong tay Ông Hồ điều khiển và sử dụng”.

Hăng-ri A-dô: Sự bí ẩn của Ông Hồ, Pa-ri, 1976. Bản dịch lưu Bộ môn Lịch sử tư tưởng quân sự - Viện Lịch sử quân sự Việt Nam.

“Ngày 19 tháng 8, sau khi đã thành công, Việt Minh bèn phô tỏ lực lượng quân sự của mình. Sáng hôm đó, khoáng 1000 quân Việt Minh có vũ khí đi vào Hà Nội để giành quyền kiểm soát. Bằng cách nào đó họ có vẻ như đông hơn là con số thực tế. Chính quyền do Nhật Bản lập ra bị bất ngờ. 30.000 quân Nhật không dám chống cự. Cảnh sát và lính bảo an lúc đầu còn chần chừ, nhưng chẳng mấy chốc họ bị trào lưu lôi cuốn vì họ thấy lực lượng Việt Minh trong hành động, những người lính này có vẻ thiện nghệ, hình như họ sắp xung phong đến nơi. Việt Minh xông vào Bắc Bộ phủ. Đến chiều tối thì toàn bộ thành phố Hà Nội lọt vào tay họ.

Những ngày này, Ông Hồ ở ngoài thành Hà Nội. Cuộc hành quân ào ạt được tổ chức chặt chẽ do Ông vạch ra đã được thực hiện thành công mỹ mãn. Nhưng Ông không dẫn đầu đoàn diễu binh vào Hà Nội. Ngược lại, Ồng lặng lẽ vào thành phố khoảng ngày 25 tháng 8, chưa xuất đầu lộ diện. Trước đó, Ông đã nhận biết điều mà ít người khác thấy được: Tất cả tuỳ thuộc vào tháng 8 năm 1945.

Ông Hồ đã nhanh tay hơn tất cả các đối thủ, thực hiện được tư cách hợp pháp của chính quyền và Ông Hồ làm Chủ tịch. Ông cảm thấy, lần đầu tiên lịch sử đã đứng về phía Ông.

Đa-vít An-be-xtam: Hồ, Radom House Niuooc. 1971. Bản dịch lưu Bộ môn Lịch sử tư tưởng quân sự - Viện Lịch sử quân sự Việt Nam.

[macbupda]

III. LÝ LUẬN VỀ CHIẾN TRANH NHÂN DÂN

“Đồng chí Hồ Chí Minh là một lãnh tụ trong lĩnh vực lý luận và tư tưởng. Người là một lãnh tụ chính trị. Nhưng Người cũng là lãnh tụ xuất sắc về quân sự. Đây không phải là những lĩnh vực cách biệt, trong tài cao, trí rộng của Người. Đây không phải là những trào lưu trái ngược nhau, mà là những mặt của một quan điểm cách mạng thống nhất. Mỗi mặt được triển khai theo yêu cầu của hoàn cảnh cụ thể. Sức mạnh thúc đẩy cách mang phát triển bắt nguồn từ mỗi quan hệ đúng đắn giữa các mặt đó. Nhận thức sâu sắc về các lực lượng cách mạng phát triển bắt nguồn từ mối quan hệ giữa các lực lượng đó chính là nguồn gốc của một nhãn quan sáng suốt, khái niệm chiến lược đúng đắn và tài vận dụng sách lược ở trình độ bậc thầy của đồng chí Hồ Chí Minh trong mọi tình huống”.

Gớt Hôn - Tổng Bí thư Đảng cộng sản Mỹ, báo Nhân dân, 17-9-1969

“Đã gần nửa thế kỷ nay, ông nung nấu hy vọng và chiến đấu, trên tư cách là nhà hoạt động bí mật và người chiến thắng quang vinh, là người chiến sĩ du kích và vị Chủ tịch nước Đã nửa thế kỷ nay, đứng trong lòng quốc tế thứ 3, vì quốc gia Việt Nam và cuộc cách mạng lê-nin-nít, con người nhỏ bé này… đã tiến hành một cuộc chiến đấu phong phú chưa từng thấy về sự đa dạng của các chiến thuật và tinh huống, về sự linh hoạt của cuộc đấu tranh, về những nguy cơ phải trải qua và những hy sinh phải chịu đựng, về sự không cân bằng về vũ khí mà các đối thủ của ông đã đem ra đối lập lại ông... Nhà cách mạng nào trong thời kỳ này đã dám thách thức trật tự của những kẻ mạnh với một sự kiên trinh ngoan cường như vậy?... Ông là người thức tỉnh lúc mọi người đang ngủ... Người làm nên lịch sử phí thường này đã hồi phục một dân tộc, xây dựng một quốc gia, điều khiến hai cuộc chiến tranh về cơ bản là những cuộc chiến tranh của các dân tộc bị áp bức. Cuộc chiến đấu chống Pháp của ông đã dẫn tới sự sụp đổ của một đế chế thuộc địa lớn. Cuộc chiến đấu mà ông đang tiến hành chống lại Mỹ đang đánh dấu những giới hạn của sức mạnh kỹ thuật trước con người.

Trong tất cả những người hiện đang sống, Ông Hồ có lẽ là người đã chứng minh một cách ưu tú nhất rằng, một ý chí, được vũ trang bằng kỹ thuật cầm quyền không sao chê trách được đâm chồi bám rễ trong nguyện vọng nhân dân, có thể làm được những gì”.

Giăng La-cu-tuya - Hồ Chí Minh. Nxb Le-soi (Lesoill Paris - 1967) Bản dịch lưu VLSQS.

“Nếu có ai hỏi văn bản nào giải thích kỹ càng nhất học thuyết Hồ Chí Minh? Chúng ta phải trả lời đó là chủ nghĩa anh hùng nảy sinh hằng ngày trong dân tộc của Người”.

“... Như vậy là thông qua chủ nghĩa anh hùng nảy sinh hằng ngày của nhân dân Việt Nam, người ta đã tìm thấy lời giải thích hay nhất về học thuyết vi độc lập và tự do của Hồ Chủ tịch”.

Mác-ta Rô-giát (Nhà báo Cu Ba), Một giờ với đồng chí Hồ Chí Minh Nxb Thanh niên, H. 1985, tr. 39-40.

“... Chúng ta có thể khẳng định rằng cách mạng Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Hồ Chí Minh và lý luận của Người về chiến tranh nhân dân, đã góp phần làm phong phú học thuyết Mác - Lênin về phương pháp và các dân tộc phải làm theo khi tiến hành một cuộc cách mạng dân chủ. Điều đó giải thích tại sao Người có thể tập hợp toàn dân tộc vào mặt trận cách mạng và tại sao tất cả mọi người Việt Nam tham gia cuộc kháng chiến với chủ nghĩa yêu nước vĩ đại.

Đó là cống hiến to lớn của Người vào cuộc đấu tranh giải phóng của các dân tộc bị áp bức trên thế giới”.

(Mác-xê-la Lôm-bác-đô - Trung tâm nghiên cứu triết học, chính trị và xã hội Vi-xen-tê Lôm-bác-đô Tô-lê-đa-nô, Mê-hi-cô). Theo báo Nhân dân chủ nhật, số 20, ngày 13-5-1990).

“Hồ Chí Minh đã vạch ra con đường, vạch ra chiến lược chiến thuật và đã không tính toán quá nhiều về những vũ khí của nhân dân Việt Nam có trong tay. Người biết rằng Việt Nam có một Đảng, có tổ chức quần chúng, có lòng yêu nước và có lẽ phải. Vì vậy, năm 1946, lúc đó quân Pháp trở lại xâm chiếm Việt Nam, Người đã nói: “Ai có súng dùng súng, ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc thuổng, gậy gộc, ai cũng ra sức chống thực dân cứu nước”.

Một dân tộc hầu như không có vũ khí đã khởi đầu như vậy cuộc đấu tranh mà tám năm sau kết thúc với chiến thắng hết sức quan trọng ở Điện Biên Phủ, chiến thắng đó đã làm cho bọn đế quốc khiếp sợ, làm cho đế quốc Mỹ khiếp sợ, đến mức hồi đó, chúng đã nghĩ đến việc dùng vũ khí nguyên tử để xem có cách gì cứu vãn được đội quân viễn chinh tinh nhuệ đang bị vây hãm ở Điện Biên Phủ hay không.

Cuộc đấu tranh của Hồ Chí Minh là một cuộc đấu tranh gian khổ, lâu dài và đẹp đẽ và Người đã đau xót biết bao trước những hy sinh, mà chủ nghĩa đế quốc đã gây ra cho nhân dân của Người, trước những nạn nhân - những người đã bỏ mình trong cuộc đấu tranh đó, những chiến sĩ cũng như những người lãnh đạo, nam cùng như nữ, già cũng như trẻ, trước những tàn phá ghê gớm đối với nhân dân, nhưng Hồ Chí Minh đã không ngần ngại kêu gọi chịu dựng mọi hy sinh cần thiết để bảo vệ độc lập và tự do của Việt Nam. Người không bao giờ có chút dao động trong việc này”.

(Phi-đen Ca-xtơ-rô. Diễn văn ngày 27-3-1974 chào mừng Đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ Việt Nam. do Thủ tướng Phạm Vãn Đồng dẫn đầu sang thăm Cu Ba. trích báo Thống nhất, số 245, ngày 18-5-1974).

“... Không ai có thể chống lại nổi ông vì niềm tin của ông mãnh liệt, tin ở nhân dân minh và tất cả các dân tộc cũng như ở sự nghiệp cao cả. Mỗi lời nói của ông hình như dựa vào niềm tin là về nguyên tắc tất cả mọi người cộng sản đều là anh em cùng giai cấp, họ chỉ có thể tỏ ra trung thực và chân thành với nhau mà thôi.

Hồ Chí Minh quả thực là một trong “các vị thánh” của chủ nghĩa cộng sản.

N.Khơ-rút-xốp (Liên Xô rũ) Hồi ký, Rô-béc La-phông. Pa-ri. 1971. Tư liệu Viện Hồ Chí Minh.

“... Đồng chí Hồ Chí Minh đã biết gắn chặt cuộc chiến tranh của nhân dân nước Người với cuộc chiến tranh chung của tất cả các dân tộc bị áp bức chống đế quốc kẻ cướp. Bác Hồ đã dạy chúng ta rằng ý chí bất khuất giành độc lập là điều mà trên đời này sức mạnh cơ giới không thể nào khuất phục được...”.

Xã luận báo Chiến đấu Công-gô, ngày 12-9-1959.

“Cụ Hồ Chí Minh là một trong những chiến sĩ đầu tiên của thế giới thứ ba, của các dân tộc đói nghèo và khát khao cuộc sống cho ra con người. Cụ đã dạy họ rằng muốn tự giải phóng, trước hết phải dựa vào sức mình là chính và một dân tộc chỉ có thể sống còn nếu con em của các dân tộc đó không chịu làm nô lệ. Nhất là Cụ đã dạy họ rằng, cuộc chiến đấu vì nhân phẩm và tự do phải vượt lên trên mọi cuộc chiến đấu khác”.

Gióc-giơ Mông-ta-rông, Trích trong sách: Thế giới ca ngợi và thương tiếc Hồ Chủ tịch, Nxb Sự thật, H. 1971. tr. 280.

“Kết hợp chủ nghĩa Mác với tinh thần dân tộc. Cụ đã thành công vĩ đại trong khi truyền bá cho nhân dân cách hy sinh kỳ lạ... Cụ Hồ đã đánh gục mọi kẻ thù của mình: Pháp, Nhật, chế độ Sài Gòn và Mỹ.,.

Mục đích duy nhất của Cụ là làm thay đổi chiều hướng của lịch sử...”.

Giun-lơ Ác-sơ: Hồ Chí Minh. Truyền thuyết của Hà Nội. Niu Yooc roweell-collire. Vress. 1972. tr. 189 - 190.

“Một số người còn đi xa hơn và họ đã nói đến chủ nghĩa hòa bình. Vậy, phải phán đoán như thế nào? Đúng là trong thời kỳ ấy, Cụ đã cố gắng thuyết phục để chúng tôi hiểu rằng Cụ rất ác cảm với giải pháp bằng vũ lực... Tuy có học sách Khổng Tử, nhưng Cụ lại không có cái tệ mù quáng của tôn giáo hay của triết học như Giăng-đi chịu bó tay không dùng đến vũ lực khi cần thiết”.

Giăng Xanh-ten

Trích trong Face à Hồ Chí Minh Seuil, Paris. 1980.

“... Cuộc chiến tranh ở Việt Nam là bước khởi đầu cho sự sụp đổ của toàn bộ liên hiệp Pháp, tức của đế quốc thuộc địa Pháp...

... Trong thực tế đó, có sự đóng góp quý báu của con người lỗi lạc của nhân dân Việt Nam - Hồ Chí Minh và những bạn chiến đấu của Người về sự nghiệp giải phóng các dân tộc bị thực dân Pháp áp bức. Họ đã có lòng tin và lòng dũng cảm một mình tiến hành cuộc chiến tranh đó, đồng thời tạo nên phản ứng dây chuyền dẫn đến độc lập cho không những các thuộc địa Pháp mà còn cho các dân tộc khác bị áp bức”.

La-xlô San-gô

Giáo sư sử học Hung-ga-ri, Trích “Hội tháo quốc tế về Chủ tịch Hồ Chí Minh”.

“... Là một người chủ yếu theo chủ nghĩa nhân bản, một người yêu chuộng hòa bình, nhưng Cụ Hồ Chí Minh đã đi tới chỗ phải đóng vai trò một người lãnh đạo chiến tranh. Là một người cộng sản mác-xít do lòng tin vào học thuyết này từ hồi còn trẻ, lịch sử đã biến Cụ thành một trung tâm chung, từ đó nảy sinh ra những lực lượng trước hết có tính chất dân tộc”.

Xã luận báo “Ánh Điện” Ấn Độ ngày 13-9- 1959.