Gia Lai 30 năm chiến tranh giải phóng

[macbupda]

Lớp tập huấn tại trường quân sự tỉnh cho cán bộ sơ cấp trở lên toàn tỉnh được tổ chức, đi sâu nâng năng lực chỉ huy, đưa trình đội tổ chức tác chiến của bộ đội theo phương thức hiệp đồng theo binh chủng phù hợp với trang bị hiện có của tỉnh, đảm bảo yêu cầu tác chiến tập trung theo lược đồ chung của chiến dịch. Yêu cầu cán bộ phải có quyết tâm cao, lãnh đạo chỉ huy giỏi, có ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm.

Lớp tập huấn có 150 cán bộ tại làng Tơ Mặk, vùng căn cứ tỉnh đã biểu lộ quyết tâm ra quân chiến đấu đạt thành tích mới.

Tiểu đoàn đặc công 408, đại đội 90 và đại đội 21 thị xã áp sát vào các chi khu căn cứ đầu não của địch, các phương tán tác chiến đã được tỉnh thông qua và bắt tay vào chuẩn bị, xây dựng cơ sở bảo đảm thắng lợi.

Các tiểu đội du kích đặc công, công binh chuyên trách được tập huấn và trang bị đầy đủ hơn trước.

Xưởng quân giới tỉnh, các đại đội công binh tổ chức các tổ chuyên trách thu bom lép (địch thả không nổ) cưa lấy thuốc chế tạo mìn các loại phục vụ chiến đấu, nhất là sản xuất loại mìn ĐH 10, ĐH 20 phục vụ các mũi đặc công phá rào, diệt chốt.

Phong trào du kích chiến tranh tỉnh phát triển mạnh. Ngày càng nhiều gương chiến đấu xuất sắc dũng cảm của đội ngũ du kích gái. Do vậy, Thường vụ tỉnh ủy nhất trí kế hoạch của tỉnh đội bổ nhiệm một số cán bộ nữ, đã kinh qua cấp ủy Huyện sang làm cán bộ huyện đội⁽¹⁾ để tăng cường chỉ đạo lực lượng vũ trang cơ sở. Cùng lúc Mặt trận Tây Nguyên cùng Quân khu V bổ sung đoàn cán bộ dân tộc đã được đào tạo ở trường Quân chính Tây Nguyên và học viện quân sự Trung ương, có 45 cán bộ, trong đó có 25 cán bộ nữ, được tăng cường cho Ban dân quân tỉnh và trợ lý các huyện đội.

Tháng 9-1971, Đại hội Đại biểu Đảng bộ Tỉnh khóa IV họp tại vùng trung tâm căn cứ, động viên toàn Đảng bộ, quân và dân trong tỉnh nắm lấy thời cơ, phát triển thế tiến công trên cả 3 vùng, bằng 3 mũi giáp công, phát động 3 cao trào quyết thắng giặc Mỹ xâm lược:

- Diệt và làm tan rã lớn quân ngụy

- Tiến công và nổi dậy làm chủ nông thôn.

- Cao trào cách mạng ở thị xã, quận lỵ.

Đại hội kêu gọi Đảng viên, cán bộ nêu cao vai trò gương mẫu lãnh đạo quân dân trong tỉnh tiến lên giành thắng lợi lớn.

Công tác thiết bị chiến trường từng bước triển khai. Tỉnh huy động đợt ra quân làm đường chuẩn bị cho chiến đấu. Thời gian ngắn 5 tháng mùa khô cuối 1971, hàng ngàn dân công già trẻ, trai gái cùng bộ đội đi làm trên 200Km đường ô tô chiến dịch phía đông tỉnh từ Trạm Lập đến Cầu Dây (sông Ba). Hệ thống cơ sở hậu cần chiến dịch như kho, trạm xá tiền phương; trạm sửa chữa vũ khí, chế tạo vũ khí tự tạo dựng lên ở các trọng điểm. Các tuyến hành lang được phân công các đội du kích phục vụ hỏa tuyến, đảm bảo chuyển hàng qua nam bắc đường 19 và đông tây đường 14 được thông suốt, an toàn. Tỉnh còn mở thêm một số mạch đường dự phòng, nếu địch càn quét vẫn bảo đảm giao thông liên lạc. Dân công huy động vận chuyển được 1681 tấn lương thực, vật chất kỹ thuật chi viện từ binh trạm Bắc về phía căn cứ tỉnh. Ngoài sức ôtô chở còn do đồng bào dân tộc gùi về các cụm kho an toàn. Nhân dân vùng căn cứ, vùng giải phóng và cả đồng bào một số làng trong vùng tranh chấp đã động viên góp 1.200 tấn lương thực phục vụ chiến đấu cho các đoàn quân chuyển từ ngoài vào qua các đường hành lang Trung ương ngang qua tỉnh.

Tỉnh tổ chức lực lượng mậu dịch chuyên mở các cửa khẩu khai thác hàng nhu yếu phẩm từ các tỉnh đồng bằng và từ vùng giáp ven thị xã, thị trấn, góp phần giải quyết vật chất cho sinh hoạt của bộ đội và nhân dân.

⁽¹⁾ Cán bộ huyện đội nữ: Đ/C H’Yam huyện đội trưởng khu 5 (Chư Prông), đ/c Sâm chính trị viên phó khu 6 (Mang yang) và đ/c Lui chính trị viên phó khu 7 (Kông Chro), đ/c Lâm huyện đội phó thứ 2 (Kơ Bang)

[macbupda]

*   *
*

Tham gia tiến công chiến dịch 1972 giải phóng một vùng đất đai rộng lớn

Theo kế hoạch chung trên chiến trường Miền Nam sẽ tiến hành ba đòn chiến lược.

- Đòn chiến lược của bộ đội chủ lực trên những phương hớn và chiến trường có lợi, tiêu diệt một bộ phận lực lượng quân ngụy, phá vỡ từng bộ phận thế bố trí phòng ngự của địch, mở rộng vùng giải phóng.

- Đòn tấn công và nổi dậy ở các vùng nông thôn và đồng bằng hết sức quan trọng – kết hợp tấn công quân sự, chính trị, binh vận, đẩy mạnh phong trào du kích chiến tranh và phong trào nổi dậy của quần chúng.

- Đòn đấu tranh chính trị của nhân dân các đô thị, kết hợp đấu tranh chính trị của quần chúng với khoét sâu và lợi dụng mâu thuẫn nội bộ địch, chuẩn bị khi có thời cơ cụ thể đẩy mạnh cuộc đấu tranh thành cao trào cách mạng.

Trong ba đòn tấn công thì tấn công quân sự tiêu diệt nhiều sinh lực địch có tính chất quyết định. Đòn tấn công chính trị ở nông thôn và đô thị là rất quan trọng tạo thành sức mạnh tổng hợp để giành thắng lợi quyết định.

Bắc Tây Nguyên là hướng trọng điểm của tấn công quân sự. Lực lượng địch ở đây có Sư đoàn 22 ngụy, Sư đoàn 23 và liên đoàn biệt động số 2. Chúng chia thành 3 cụm phòng thủ mạnh là: Đak Tô – Tân Cảnh, Thị xã Kontum và thị xã Pleiku.

Tại khu vực Pleiku chúng bố trí Sư đoàn 23 ngụy

Chủ trương của Mặt trận Tây nguyên là hình thành thế chia cắt quân địch để tiêu diệt.

- Chia cắt giữa đồng bằng và Tây Nguyên

- Chia cắt giữa Pleiku và Kon Tum

- Chia cắt giữa cụm thị xã Kon Tum và Đak Tô – Tân Cảnh

Chủ lực của Mặt trận Tây Nguyên tập trung vào khu vực Đak Tô – Tân Cảnh. Gia Lai phối hợp tổ chức cài thế chiến dịch, nghi binh, chia cắt, phân tán, cô lập từng cụm quân địch. Tỉnh đã nắm vững và tuân thủ thời cơ khẩn trương chuẩn bị các lực lượng phối hợp chặt chẽ với quân chủ lực.

Sau một thời gian chuẩn bị, ngày 26 tháng 3 năm 1972 Trung đoàn 95 có các đại đội 31, 32 của huyện Chưpah, phối hợp tổ chức đánh cắt giao thông địch trên đường số 14 đoạn từ gần Ia Tôwe đến chân núi Chư Thoi cách thị xã Kontum 9 kilômét về phía nam. Thế chia cắt con đường huyết mạch giữa Pleiku và Kon Tum đã hình thành.

Cùng thời gian này, ngày 1 tháng 4, Trung đoàn 12 (thiếu) của Quân đoàn 3 Quân khu V chốt cắt đường 19 đoạn Đồng Phó đông đèo An Khê. Trước thế uy hiếp của quân ta, Quân đoàn 2 ngụy đưa các trung đoàn 45 và 53 cùng 2 chi đoàn xe bọc thép của Sư đoàn 23 và trung đoàn 24 cùng 2 chi đoàn xe bọc thép của Sư đoàn Mãnh hổ Nam Triều Tiên ra phản kích. Nhưng cán bộ, chiến sĩ các trung đoàn 95 ở Chư Thoi cũng như trung đoàn 12 phía đông An Khê đã đánh trả kiên cường giữ vững trận địa, đánh bại các đợt phản kích, tiêu diệt và đánh thiệt hại nặng hơn chục đại đội và phá hủy gần trăm xe quân sự địch. tại Chư Thoi, anh em du kích của xã B1, B2 và B3 phối hợp với Trung đoàn 95 đã anh dũng chịu đựng bom pháo, cả chất độc hóa học, sát cánh cùng chủ lực chiến đấu rất dũng cảm, từ 26 tháng 3 đến 22 tháng 4 ta đã làm tê liệt hẳn vận chuyển của địch trên đường 14. Nhân dân thị xã Pleiku cũng như Kon Tum rất hoang mang rối loạn. Ta đã tạo thế bao vây, chia cắt chiến dịch toàn bộ quân địch ở Kon Tum.

Trên đường 19, từ ngày 1 tháng 4, Tiểu đoàn 2 cùng các đại đội công binh 17, 18 liên tục tiến công các đoàn xe vận chuyển của địch từ Hàlòng đến KônDơng, xuống đến chân đèo Mang yang, Xa Wồng, Châu Pầu. Du kích các xã A1, A3 (khu 7), xã Bắc (khu 2) huy động bám đường diệt xe, diệt lính gác các chốt trên đường, đánh địch chốt giữ điểm cao mâm Xôi, tây đèo An Khê. Các chốt địch cô lập, ta làm tê liệt đường 19 gần 20 ngày. Tiểu đoàn 2 vừa tấn công vừa tiêu diệt địch các chốt, vừa phát động quần chúng phá rã bộ máy kìm kẹp khu vực đông dân từ ấp Phú Yên, HàRa đến Hà Lòng.

Thế trận chia cắt đường 19 và đường 14 tạo thuận lợi cho chủ lực phía bắc Kon Tum tấn công tiêu diệt cụm phòng ngự cơ bản Đak Tô – Tân Cảnh, uy hiếp mạnh thị xã Kon Tum.

Ngày 9 tháng 6 năm 1972, Giôn Pôn Van – trùm cố vấn Mỹ ở Quân đoàn 2 ngụy lên thị sát thị xã Kon Tum, lúc quay về, chiếc máy bay lên thẳng của hắn bị các chiến sĩ ta bắn rơi ở nam Chư Thoi sát đường 14, tên tướng “bình định” tương đương 3 sao bị tan sác.

Tuyến phòng ngự cơ bản bắc Kon Tum của địch bị đập tan tành, mặt trận phía đông Kon Tum sôi nổi khí thế giết giặc.

Hướng Gia Lai, thừa thế thắng lợi chung, tiểu đoàn đặc công 408 tập kích kho xăng quân đoàn 2 ngụy, đánh vào sân bay Aréa phá hủy, đốt cháy mấy ngàn tấn xăng dầu và phương tiện chiến tranh. Phối hợp hoạt động quân sự bộ đội huyện 3 đột nhập phá ấp Hà Long giải phóng 7.000 dân.

[macbupda]

Tháng 8 năm 1972, các lực lượng ta tiêu diệt cứ điểm Đức Cơ, giải phóng toàn bộ khu dân cư các làng Mócđen xuống đến làng Yít, giải phóng trên 3.000 dân, đưa số gia đình binh sĩ ngụy vào sinh sống trong vùng giải phóng. Phía huyện 4 (ChưPah) ta giải phóng mảng dân 20 làng có 5.200 dân thuộc các xã B8, B9, B10 đưa lên thế làm chủ.

Hướng đông nam thị xã Pleiku, tiểu đoàn 67 phá rã toàn bộ mảng ấp chiến lược từ Tủt Hang Ring đến Gơ Hô.

Một vùng rộng lớn được giải phóng từ tây đường 14 lên giáp biên giới CamPuChia, sang phía nam giáp ranh giới tỉnh Đaklak sạch bóng quân địch. Tỉnh tổ chức hàng chục đoàn cán bộ các ngành, các cơ quan, đoàn thể cùng với các đội công tác dân vận của Sư đoàn 320 Tây Nguyên kịp thời bám dân mới bung ra, tổ chức hoc tập, hiểu rõ các chính sách vùng mới giải phóng của Mặt trận dân tộc Giải phóng. Ta tổ chức quần chúng, ổn định tư tưởng, chọn cốt cán, tổ chức chính quyền, tổ chức các đoàn thể quần chúng. Đặc biệt tỉnh tập trung sức người, sức của để cứu đói, đau, lạt, ổn định nơi ăn, ở, sinh sống, an tâm ở lại vùng giải phóng của cách mạng.

Dọc đường 19 (tây) bộ đội các huyện 4, 5 cùng một bộ phận của trung đoàn 48 (Sư đoàn 320) tiêu diệt cứ điểm Đồn Tầm, đồn Chư Phổ, hổ trợ cho đồng bào Thanh Giáo, khu 6 làng Klanh vùng lên phá rã ấp chiến lược. Đêm 14 tháng 8, tiểu đoàn đặc công 408 tập kích phá hủy 12 kho bom đạn cách thị xã Pleiku 8 kilômét về phía đông bắc.

Hoạt động hướng tây Gia Lai sôi động, quân đoàn 2 ngụy phải điều bớt một lực lượng của Sư đoàn 23 sang tăng cường phòng giữ Thị xã Kontum về giữ thị xã Pleiku.

Chiến tranh du kích phát triển mạnh và đều khắp, áp sát vùng ven thị xã, liên tục đánh phá các trục giao thông 19, 14 chiến lược. Nhất là sử dụng phổ biến các loại mìn tự tạo của xưởng quân giới tỉnh sản xuất để đánh xe, diệt chốt, phá rào, mở ấp. Ngày 8 tháng 9 trung đội xã E5 (Ia Phin) do đông chí Kpă O chỉ huy phục kích đoạn từ đường 19 vào Lệ Ngọc, dùng bộ binh, mìn định hướng ĐH 10 diệt gọn trung đội bảo an đi lùng, 3 tên chết và bị thương ta thu được 20 súng. Phát huy thắng lợi, chị O chỉ huy trung đội phục kích đoạn từ Lệ Ngọc đi Phù Mỹ, 1 xe tăng địch đạp mìn nổ tung, anh em dùng súng B40 bắn diệt 2 xe nữa. Trung đội được Mặt trận Tây Nguyên tăng thưởng Huân chương chiến công giải phóng hạng ba. Chị Kpă O người chỉ huy du kích chiến đấu giỏi, là cán bộ công tác binh vận hoạt động tích cực, được tặng thưởng nhiều huân chương, bằng, giấy khen .

Ngày 11 tháng 11, bộ đội huyện 5 phối hợp với bộ đội chủ lực tiêu diệt cứ điểm 433 (Phú Cường) nam ngã ba Mỹ Thạch, giải phóng 9 làng trên trục đường từ Phú Mỹ đi Phú Nhơn có 1.045 dân đưa lên thế làm chủ tại chỗ. Huyện Chư Prông (trừ quận lỵ) giải phóng trên 20 ngàn dân sát đường 14.

Phong trào nội thị Pleiku có chuyển biến mạnh. Lực lượng tự vệ mật, đội biệt động, cơ sở binh vận cùng đại đội đặc công, đại đội vùng ven đã đánh 32 trận diệt 178 tên địch, có 50 tên cố vấn và nhân viên kỹ thuật Mỹ, thu 25 súng, bắt 32 tù binh, bắn rơi 9 trực thăng, phá hủy 30 xe quân sự, có 5 xe M113, phát 13.230 tờ truyền đơn, đưa 3.551 dân lên thế làm chủ tại chỗ.

Năm 1972, địch cố tập trung lực lượng, tăng thêm 3 liên đoàn bộ binh, 3 chi đoàn xe thiết giáp và một số đơn vị pháo cỡ lớn để phòng thủ Tây Nguyên, liên tiếp mở các cuộc phản kích hòng chiếm lại những vùng ta mới giải phóng, nhất là khu vực tây và nam thị xã Pleiku, nhưng chúng đã bị các lực lượng vũ trang ta đánh bại. Tuyến phòng thủ cơ bản của địch bị phá vỡ từ bắc Kon Tum đến vùng tây bắc và tây nam thị xã Pleiku.

Quân và dân Gia Lai nỗ lực, tranh thủ thời cơ, phối hợp chặt chẽ với Mặt trận Tây Nguyên, giữ vững được vùng căn cứ, tấn công quân sự, phát động quần chúng, đấu tranh chính trị, binh vận, phá hàng mảng ấp chiến lược, khu dồn, nhiều nơi rất quan trọng như Đức Cơ, Phú Nhơn, ngã ba Mỹ Thạch, thực sự vây ép địch về co thủ trong thị xã; thắng lợi trên vùng nông thôn rộng lớn có tác động manh đến phong trào thị xã, hoạt động đều và mạnh hơn trước.

Thắng lợi trên địa bàn Gia Lai góp phần tích cực cho Tây Nguyên và toàn miền đánh thắng chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” của đế quốc Mỹ.

Sau khi trúng cử lại tổng thống, ngày 4 tháng 11 năm 1972, Ních-Sơn và các thế lực hiếu chiến nhất của Mỹ lại âm mưu dùng sức mạnh quân sự đế buộc nhân dân ta phải khuất phục. Ngày 8 tháng 12 năm 1972, chúng trắng trợn dùng máy bay B52 tập kích vào Hà Nội, Hải Phòng và một số thành phố thị xã khác ở miền Bắc.

Nhưng cuộc phiêu lưu quân sự điên rồ của Mỹ đã bị thất bại thảm hại. Quân và dân Miền bắc anh dũng chiến đấu đã bắn rơi 81 máy bay, trong đó có 34 máy bay chiến lược B.52 và 5 máy bay cánh cụp cánh xòe F.111.

Không còn cách nào khác, chúng buộc phải ngồi vào bàn hội nghị thương lượng. Ngày 27 tháng 1-1972, Hiệp định về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam đã được ký kết tại Pari.

Chưa ký đã phá, vừa ký vừa phá địch lại điên cuồng mở những cuộc hành quân “tràn ngập lãnh thổ”. Cảnh giác sẵn sàng đánh bại mọi mưu đồ của địch, quân và dân trong tỉnh đã anh dũng chiến đấu giữ vững từng tấc đất của vùng giải phóng, nhân dân đã kịp thời đứng lên giành quyền làm chủ ngay trên những vùng sâu, vùng lõm sát nách thị xã, quận lỵ. Một hình thái xen kẽ và tranh chấp cắm cờ giữ đất quyết liệt hình thành ở các địa phương.

Cuộc xâm lược của đế quốc Mỹ ở đất nước ta ngót một phần tư thế kỷ đã bị thất bại thảm hại. Cách mạng Việt Nam đã giành nhưng thắng lợi vô cùng vẻ vang có ý nghĩa rất sâu sắc và rộng lớn.

Với thắng lợi ký kết Hiệp định Pari về Việt Nam, cách mạng miền Nam nước ta đã bước vào một giai đoạn mới đã xuất hiện ở Miền Nam, trước hết và chủ yếu là sự thay đổi hết sức quan trọng về so sánh lực lượng, thế và lực của cách mạng đã hơn hẳn thế và lực của bọn phản cách mạng, tạo ra những điều kiện rất thuận lợi để nhân dân Miền Nam cũng như tỉnh ta tiếp tục tiến lên hoàn thành nhiệm vụ của giai đoạn mới.

[macbupda]

CHƯƠNG X

Trừng trị Mỹ Ngụy phá hoại Hiệp định Pa Ri,
tấn công và nổi dậy giải phóng hoàn toàn tỉnh nhà,
cùng cả nước kết thúc thắng lợi cuộc Kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

I. Nắm vững quan điểm bạo lực cách mạng, kiên quyết đánh địch lấn chiếm, giữ vững vùng giải phóng.

Hiệp định Pari được ký kết là thắng lợi to lớn của nhân dân ta, là thất bại nặng nề của đế quốc Mỹ và tay sai. Tuy buộc phải ký hiệp định, nhưng đế quốc Mỹ chưa chịu để mất Miền Nam Việt Nam. Âu mưu cơ bản và nhất quán lâu dài của đế quốc Mỹ là biến Miền Nam Việt Nam thành thuộc địa kiểu mới, làm căn cứ quân sự của chúng, nên Mỹ cố tiếp tục thực hiện chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” theo công thức: “Quân ngụy + viện trợ kinh tế quân sự và cố vấn Mỹ”.

Ngày 9 tháng 1 năm 1973, khi chưa ký hiệp định Pari, Quân ủy Trung ương họp đã chỉ rõ: “Ý đồ chiến lược của đế quốc Mỹ là chấm dứt mọi sự tham chiến trực tiếp về quân sự ở Miền Nam Việt Nam, đồng thời giữ vững và tăng cường quân ngụy, tìm cách làm cho cách mạng dần dần yếu đi hòng tiếp tục thực hiện học thuyết NíchXơn, thực hiện chủ nghĩa thực dân mới lâu dài ở nước ta. Trong tình hình mới, chúng ta sẽ cố gắng giữ cục diện Miền Nam như hiện nay để làm cơ sở tìm cách tiến lên. Chúng sẽ ra sức củng cố ngụy quân ngụy quyền, phá hoại hiệp định Pari, phá hoại hòa bình…”

Từ sự phân tích trên, Nghị quyết nhấn mạnh: “Chúng ta phải luôn luôn cảnh giác và sẵn sàng đối phó với khả năng xấu nhất: địch gây chiến tranh trở lại…”

Đúng như Quân ủy Trung ương nhận định. Hiệp định Pari ký chưa ráo mực thì đế quốc Mỹ và tập đoàn tay sai của chúng đã phá hoại hiệp định một cách có hệ thống. Ngày 28 tháng 1, tên việt gian đầu sỏ Nguyễn Văn Thiệu trắng trợn tuyên bố không tôn trọng lệnh ngừng bắn và ra lệnh cho quân ngụy thực hiện kế hoạch “tràn ngập lãnh thổ” lấn chiếm vùng giải phóng của ta. Chúng đẩy mạnh kế hoạch “bình định nông thôn”, xóa bỏ “vùng da báo”, lấn chiếm và líp lại các vùng mới giải phóng khu vực đất bằng trong tỉnh, nhằm ý đồ phân vùng phân tuyến để đẩy lực lượng ta lên núi cao, để thực hiện bao vây kinh tế, làm cho lực lượng cách mạng hao mòn để dễ bóp chết. Mặt khác, chúng ngấm ngầm thỏa hiệp vô nguyên tắc với bọn phản động và cơ hội quốc tế nhằm ngăn cản, cắt xén viện trợ, trang bị, vũ khí kỹ thuật cho ta, làm cho lực lượng ta không đủ sức tấn công được.

Ở GiaLai, địch tiếp tục sử dụng lực lượng thực hiện “tràn ngập lãnh thổ”, “bình định đặc biệt”. Trước hết tập trung đánh phá các căn cứ “lõm”, đánh bật các chốt của lực lượng ta đang chiếm giữ các trục giao thông.

Âm mưu của chúng rất thâm độc. Để khắc phục tình trạng quân số, trang bị giảm xuống khi quân Mỹ đã rút phần lớn ở chiến trường, chúng thực hiện “hòa hoãn” nơi này với ta, dựng lên nhà “hòa hợp” thương lượng để dồn lực lượng, binh khí, phương tiện kỹ thuật, tập trung đánh phá, lấn chiếm giải tỏa từng khu vực nơi khác. Vì vậy mà mật độ hỏa lực của chúng có nơi còn sử dụng cao hơn trước khi ký hiệp định Pari.

Lực lượng ta đã khắc phục khó khăn kiên quyết chống trả địch.

Tiểu đoàn 67, Tiểu đoàn đặc công 408 phối hợp và luân phiên chốt giữ khu vực Plei Bông, Đé KơJiêng. Qua 23 ngày đêm chiến đấu quyết liệt chống địch phản kích, ta đánh lui nhiều mũi tiến công thọc sâu vào khu vực phòng ngự của bộ đội ta. Cán bộ chiến sĩ bám sát địa bàn, chịu đựng bom pháo, sẵn sàng đánh thiệt hại nặng từng đợt lấn chiếm của địch. Nhân dân các làng Pleibông Mô, Bông Rung, Đé KơJiêng sơ tán vào rừng. Bộ đội ta vừa chiến đấu, vừa chăm sóc, bảo vệ bò, heo, tài sản của dân. Nhân dân rất khâm phục tinh thần chiến đấu, ý thức kỷ luật nghiêm của bộ đội cách mạng.

Trên đường 19, tiểu đoàn 2 bộ binh cùng các đại đội công binh 17, 18 và bộ đội các Khu 7, 2 tổ chức thế trận chốt giữ đông đèo Mang Yang. Ta khắc phục nhiều khó khăn cấu trúc quân sự, bố trí chướng ngại trên một khu vực đồi đá trống trải, bảo đảm cắt giao thông vận chuyển của địch thời gian 7 ngày.

[macbupda]

Trên đường 14, tiểu đoàn 12 do đồng chí Kpă Klơng chỉ huy cùng đại đội 19 công binh, bộ đội khu 5 tổ chức trận địa cắt giao thông địch tại ngã ba đường 14 và 19, khu vực núi Hơ Drung đến 6 làng Klanh, đã đánh diệt nhiều tốp xe quân sự địch.

Phía bắc thị xã Pleiku, trung đoàn 95 bộ đội khu 4 và du kích các xã dọc đường 14 huy động nhân ra đào đắp chướng ngại đoạn từ làng Krai đến HơReng, giáp chân núi Chư Thoi cắt đứt giao thông vận chuyển của địch giữa Pleiku và Kon-Tum gần một tháng.

Địch rất nham hiểm, chúng phản kích quyết liệt và phá hoại hiệp định có hệ thống. Nhưng về ta, ngay từ khi chuyển sang giai đoạn chiến đấu mới, lãnh đạo và chỉ huy các cấp chưa đánh giá đầy đủ âm mưu và thủ đoạn kẻ thù, chưa phân tích kỹ tính chất phản kích phá hiệp định của địch, nên việc tổ chức và chuẩn bị cán bộ, chiến sỹ, nhân dân vùng căn cứ cũng như vùng mới giải phóng, vùng ven thị xã và cách đánh trả lại địch, nên chuẩn bị còn giản đơn thiếu cụ thể.

Thế trận phòng giữ chốt chặn trên các điểm cao, các trục giao thông, trận địa thiết bị quá giản đơn, phần lớn chỉ tự vệ, chống trả một cách thụ động, công tác bảo đảm vật chất, lương thực, thông tin chỉ huy thiếu, nên khi địch tập trung lực lượng đánh vào trận địa ta, nhiều đơn vị thay nhau phản kích, thì dù ta có trụ bám vững chắc đến đâu cũng bị tiêu hao lực lượng giảm sức chiến đấu.

Về tư tưởng trong một số cán bộ, chiến sỹ nảy sinh tư tưởng hòa bình, lỏng lẻo ý chí chiến đấu, muốn xả hơi thư giãn sau thời gian dài chiến đấu liên tục ác liệt, nên khi thấy địch liên tiếp phá hoại hiệp định thì ngại “căng thẳng”, muốn dùng “hòa hoãn thương lượng”, hạ thấp hình thức đấu tranh, ngại “vi phạm hiệp định”, giữ thế ổn định một chiều. Vì vậy mà không kiên quyết tổ chức và đẩy mạnh hoạt động, vũ trang tiến công địch, để căng kéo lực lượng địch ra đối phó trên toàn chiến trường. Cá biệt có người có chiến trường bằng lòng với một vài kết quả cụ thể về đấu tranh lý lẽ, chính trị với địch ở nhà “hòa hợp” ở Thanh An, làng Yịt nơi tiếp giáp giữa ta và địch.

Tháng 5 năm 1973, tỉnh giải thể các Đội đặc công 90, 21, Đại đội vùng ven tạo cho địch có điều kiện củng cố vùng chúng kiểm soát, đủ thời cơ tập trung lực lượng đánh phá vùng ta. Một số căn cứ “lõm” ta làm chủ trong vùng địch lâu nay giữ được thế hợp pháp, nay ta huy động “cắm cờ giành đất” đã bộc lộ lực lượng, bị địch khủng bố đàn áp.

Trong chỉ đạo đánh địch lấn chiếm, nhiều địa phương “ngại vi phạm hiệp định đình chiến”, nên không chủ động tổ chức lực lượng đánh địch, mà chỉ bị động đánh trả khi bị tiến công, nên địch đủ sức lấn chiếm thêm từng điểm, từng vùng⁽¹⁾.

Thời gian từ tháng 2 đến tháng 6 năm 1973 ta chưa chủ động trong kế hoạch đánh bại mọi âm mưu, thủ đoạn của địch phá hoại hiệp định Pari. Địch đã chiếm lại một số nơi ta vừa mở trước ngày ngừng bắn. Riêng vùng Đức Cơ, vùng căn cứ của ta vẫn được giữ vững. Số dân làm chủ trong tỉnh còn là 126.000 người (địch gom xúc lại 34.000 dân). Nguyên nhân chính là do ta có khuyết điểm trong chỉ đạo, chứ không phải do địch mạnh⁽²⁾.

Ngày 5 tháng 7 năm 1973, Khu ủy V họp quán triệt tư tưởng chỉ đạo của Bộ Chính trị, kiểm điểm tình hình và xác định nhiệm vụ trung tâm cho Đảng bộ khu V đến là ra sức đánh bại bình định lấn chiếm của địch, giành dân, giữ dân, mở rộng quyền làm chủ, phát triển thực lực ta.

Tháng 10 năm 1973, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Gia-Lai họp khóa V kiểm điểm tình hình, phê phán tư tưởng hữu khuynh, lệch lạc trong năm phương hướng chỉ đạo phong trào chống đánh địch sau hiệp định Pari, xác định lực lượng vũ trang tỉnh nắm chắc nhiệm vụ: “Động viên lãnh đạo bộ đội tỉnh, huyện, dân quân du kích cùng các đoàn thể nhân dân, kết hợp chặt chẽ ba mũi giáp công đánh địch cả phía trước lẫn phía sau, phối hợp với bộ đội chủ lực, bảo vệ các địa bàn xung yếu, đánh những trận tiêu diệt gọn, hỗ trợ cho địa phương… “Đưa cán bộ cơ sở xáp vào bám lại vùng địch. Du kích và bộ đội huyện bám vào nông thôn, các ấp chiến lược. Các tiểu đoàn tỉnh đánh diệt được các chốt địch mới nống ra…”

⁽¹⁾ Những sự kiện quân sự - Bộ Quốc Phòng - Viện lịch sử quân đội V.Nam Hà Nội - 1988 - Trang 292
⁽²⁾ Trích tổng hợp tình hình 6 tháng sau Hiệp định Paris, báo cáo trong Đại hội Đảng bộ tỉnh GiaLai 10.1973 và Hội nghị công tác Đảng - công tác chính trị mặt trận Tây Nguyên.

[macbupda]

Ngày 22 tháng 9 năm 1973, đại đội 32 huyện 4 phối hợp với bộ đội chủ lực Tây Nguyên tiến công tiêu diệt cứ điểm Chư ngheh (Lệ Minh) diệt và bắt sống tiểu đoàn quân biệt động biên phòng địch. Chiến thắng tiêu diệt đồn Chư ngheh đã nhổ một cái gai cắm sâu giữa vùng giải phóng của ta, động viên lực lượng, các cấp, các địa phương kiên quyết và chủ động tiến công địch trên các mặt. Chiến tranh du kích lại bùng lên mạnh mẽ và diễn ra trên khắp các nơi tiếp giáp với địch. Những nhà “hòa hợp”, những cuộc tiếp xúc giả tạo đã bị quần chúng nhân dân vạch mặt, tẩy chay. Chỉ trong vòng 20 ngày đầu tháng 10/73, bộ đội địa phương và dân quân du kích đã tiêu diệt và bắn bị thương 600 tên địch.

Ngày 15 tháng 10/1973, mệnh lệnh “đánh trả quân lấn chiếm” của Bộ chỉ huy Quân giải phóng Miền Nam ban ra cho các lực lượng vũ trang ra sức bảo vệ thành quả cách mạng, bảo vệ vùng giải phóng.

Cuối năm 1973, Tỉnh ủy hội nghị quán triệt Nghị quyết Trung ương lần thứ 21 (khóa III): “Con đường lớn của cách mạng Việt Nam có thể trải qua nhiều bước quá độ, và chỉ có thể giành được thắng lợi bằng con đường bạo lực cách mạng. Bất kể trong tình hình nào ta cũng phải nắm vững thời cơ, giữ vững đường lối chiến lược tiến công và chỉ đạo linh hoạt đưa cách mạng tiến lên…”

Lực lượng vũ trang tỉnh phải giữ vững vùng căn cứ, vùng giải phóng ta làm chủ, phải xây dựng và củng cố lực lượng vùng ven tạo thế uy hiếp Thị xã, quận lỵ, hỗ trợ cho phong trào đấu tranh chính trị trong vùng tranh chấp và vùng địch kiểm soát. Phải chủ động đánh bại các cuộc hành quân lấn chiếm của chúng, đánh những trận tiêu diệt đau, mạnh để bảo vệ vùng ta làm chủ, bảo vệ dân.

Bộ đội tỉnh phải xây dựng thành những đơn vị sắc gọn tinh nhuệ, trang bị tương đối hiện đại, sử dụng vũ khí thô sơ thành thạo, đủ sức tấn công và phản công địch khi chúng ra càn quét gom dân, lấn đất. Ra sức phát triển dân quân du kích thành một lực lượng vũ trang mạnh mẽ của quần chúng đồng thời là lực lượng chính trị cho quần chúng.

Sáu tháng cuối năm 1973, các lực lượng vũ trang tỉnh đã có những đòn đánh trả địch quyết liệt các cánh quân địch ngoan cố ra càn quét lấn chiếm. Phong trào đấu tranh chính trị, tiến công binh địch vận của nhân dân đã tạo ra thế tấn công địch đều khắp trên các địa bàn quanh thị xã, thị trấn.

Quân ngụy từ chỗ hung hăng bung lực lượng ra càn quét đánh phá lấn chiếm vùng giải phóng nay bắt đầu co lại, lui về phòng giữ. Tình hình đó chứng tỏ: chỉ có tiến công, liên tục tiến công địch bất cứ tình huống nào mới làm cho địch suy yếu, thất bại. Mặc dù Mỹ cố sức chi viện về quân sự, kinh tế, kỹ thuật nhưng không vực nổi quân ngụy mạnh lên được.

Về ta, tuy có thu được những kết quả đánh địch lấn nống trong 6 tháng cuối 1973, nhưng do ta có nhiều sơ hở trong những tháng đầu sau hiệp định Pa-ri, lúng túng về nắm phương châm trong chỉ đạo đánh địch lấn chiếm, nên phong trào có sút hơn trước ngày ngừng bắn. Tình hình trong thị xã, vùng ven có nhiều khó khăn, hoạt động vũ trang yếu, chưa đều. Vùng giải phóng phía tây tỉnh, địch lấn nống nên bị thu hẹp. Lực lượng vũ trang tỉnh có mở được từng hướng hoạt động, đánh được quân bảo an ra lấn nống, nhưng chưa đánh bại được lực lượng chủ lực cộng hòa của địch đến phản kích.

Trước tình hình trên, Ban cán sự tỉnh đội đã tập trung chỉ đạo xây dựng bộ đội tinh nhuệ, chất lượng cải tiến trang bị từng phần, từng đơn vị theo khả năng của tỉnh. Xây dựng dân quân du kích mạnh, rộng, có một số đơn vị chuyên trách. Trường quân sự tỉnh mở lớp tập huấn cho cán bộ toàn tỉnh nghiên cứu về chiến thuật và chiến dịch, thực hiện cuộc vận động nâng cao chất lượng chiến đấu và trình độ sẵn sàng chiến đấu. Cán bộ dự tập huấn phải đạt yêu cầu: nắm chắc nội dung, nguyên tắc chiến thuật, huấn luyện bộ đội tốt, rèn luyện tốt, chất lượng cao, trưởng thành nhanh.

Nắm vấn đề then chốt trong giáo dục và huấn luyện lần này làm cho cán bộ các cấp nhận rõ yêu cầu, xác định nhiệm vụ và khả năng thực tế đơn vị, thực tế đội ngũ cán bộ của mỗi đơn vị; nhận rõ được khả năng và hiện thực, giữa tình hình hiện tại và xu thế phát triển để mỗi người nhận thấy trách nhiệm và tự giác rèn luyện phấn đấu. Lớp tập huấn được Ban Cán sự tỉnh chỉ đạo chặt chẽ, vừa tổng kết hoạt động của lực lượng vũ trang năm 1973, vừa quán triệt một số vấn đề cơ bản về nghệ thuật chiến đấu và chiến dịch, để nâng cao sức chiến đấu và trình độ sẵn sàng chiến đấu cho cán bộ, chiến sỹ. Đi đôi lớp tập huấn còn có cuộc vận động nâng cao ý thức làm chủ tập thể, sử dụng và quản lý tốt cơ sở vật chất trang bị kỹ thuật.

[macbupda]

Cuộc vận động xây dựng đảng cũng được tổ chức thực hiện phấn đấu:

- Đảng viên phải có trình độ lý luận, nhận thức được đường lối nhiệm vụ cách mạng.

- Có kiến thức khoa học quân sự, có trình độ kỹ thuật, chiến thuật giỏi theo cương vị đảm nhận.

- Phải tiên tiến về chính trị, tư tưởng về chuyên môn nghiệp vụ.

Phong trào thi đua trong các lực lượng vũ trang Tỉnh được phát động với khí thế ra quân và tiến công mạnh mẽ, tin tưởng:

            Trường Sơn chuyển mình,
            Sông Ba dậy sóng!
            Quét sạch quân thù,
            Giải phóng Tây Nguyên!

Tháng 3 năm 1974, Đoàn cán bộ của ban chỉ huy Tỉnh đội do đồng chí Phan Anh Tuấn Chính trị viên phó tỉnh đội phụ trách lên tổ chức học tập Nghị quyết 21 của Ban chấp hành Trung ương Đảng cho cán bộ hai huyện 4 và 5. Lớp học 3 ngày có 42 cán bộ dự, nâng nhận thức lý luận, liên hệ tình hình thực tế địa phương, xây dựng ý chí quyết tâm vững vùng giải phóng phía tây tỉnh. Nhất là ra sức củng cố dân quân du kích các xã B5, B4, B7 và B8 (Chưpah) là những xã bị ảnh hưởng tác động của “hòa hoãn, hòa hợp dân tộc” sau hiệp định Pa-ri, đã giảm sút chất lượng chiến đấu. Đợt củng cố được các đồng chí trong Ban thường vụ hai huyện 4 và 5 trực tiếp chỉ đạo. Từ tháng 3 đến tháng 5 năm 1974 sức chiến đấu của các bộ đội du kích của các xã sát nách Thị xã có chuyển biến khá. Du kích xã B5 tổ chức nhiều cuộc đấu tranh chính trị thực hiện chống địch lấn chiếm, vận động 12 lính ngụy người dân tộc bỏ ngũ về nhà.

Phía huyện 5, địch cho nhiều chuyến trực thăng HU1A chở biệt kích đổ quân vào căn cứ các xã phía tây huyện như Ia Mơ, Ia Lâu, Bong Kluh, Bong Sơ… Từ ngày 15 tháng 6 đến 14 tháng 7 năm 1974, du kích các xã trên đã bắn rơi hai trực thăng vũ trang đổ biệt kích, diệt gọn 7 toán biệt kích vừa đổ quân xuống địa bàn, chưa kịp triển khai hoạt động, diệt 45 tên, bắt sống 2 tên, thu 27 súng AR15, AR16, và M79, bảo vệ an toàn cơ quan đơn vị và hành lang.

Phía nam huyện 7, quân ngụy từ Cheo Reo ba lần đưa quân ra lấn chiếm, đóng chốt tại Kông Blôm. Các tiểu đoàn 67, tiểu đoàn 2, 1 đại đội đặc công tỉnh, luân phiên tổ chức tập kích, vây ép, đánh giao thông, cắt tiếp tế gây cho địch nhiều thiệt hại, chúng phải bỏ chốt rút về Cheo Reo.

Đầu năm 1974, trước hoạt động vây ép mạnh tây thị xã Pleiku, Quân khu 2 ngụy huy động 31 tiểu đoàn chủ lực cơ động theo đường 5a, 5b càn quét sâu vào trung tâm huyện 4 phía tây tỉnh, hòng chiếm lại Chư Ngheh và phát hiện lực lượng chủ lực Tây Nguyên. Các đơn vị của sư đoàn 320 chủ lực Tây nguyên đã đánh thiệt hại nặng lực lượng càn quét lấn chiếm này, buộc chúng rút sớm về Thị xã, vùng giải phóng được bảo vệ an toàn.

Tháng 3 năm 1974, Sư đoàn 320 chuyển sang hoạt động hướng huyện 5, tiêu diệt cứ điểm Lệ Ngọc, một điểm chốt quan trọng bảo vệ vòng ngoài của địch về phía tây nam thị xã Pleiku. Thừa thắng đơn vị tiến công tiêu diệt cứ điểm 711, 631, tiêu diệt Tiểu đoàn 82 biệt động, 1 chi đoàn xe tăng, xe bọc thép. Ta thu 2 pháo lớn 155 ly, 1 súng cối 106,7 ly. Nhân dân huyện 5 vô cùng phấn khởi. Khi bộ đội ta nổ súng đánh địch trên đường 21 khu vực làng Siêu, đồng bào các làng Bong Klũh, Bong Sơr trèo lên các nhà “rông” xem bộ đội chủ lực ta truy kích diệt địch đang tháo chạy. Dân quân các xã E7, E8, E9 phục vụ bộ đội thu dọn chiến lợi phẩm. Nhân dân phấn khởi nói: “Trước đây, bộ đội ta đánh Mỹ ở Pleime, Ia drăng, đồng bào phải đi gùi đạn, gạo, khiêng thương binh, bom đạn ác liệt lắm, gian khổ lắm, nhân dân rất sợ nhưng cũng hăng hái đi. Bây giờ bộ đội ta đánh quân ngụy lấn chiếm, bộ đội đã có cái xe chở gạo đạn; Anh em mình bị thương, hy sinh đã có cái xe chở về căn cứ. Nhất định quân mỹ ngụy phải thua cách mạng sớm!”.

[macbupda]

Đi đôi với đánh bại “bình định” lấn chiếm của địch, GiaLai đã cùng mặt trận Tây Nguyên khẩn trương tổ chức thiết bị chiến trường. Trước hết tập trung xây dựng tuyến đường cơ giới nối liền từ hành lang chiến lược Trung ương (đường Hồ Chí Minh) nối các hành lang ngang của tỉnh. Đầu năm 1974, trục hành lang này đã vào đến Miền Đông Nam bộ. mạng đường ô tô chiến dịch đã thông suốt từ binh trạm Nam xuống đến làng Siêu (xã E9) giáp đường 21 đi Plei Me. Tuyến từ binh trạm Trung xuống đến Bảo Đức – PleiYam (ChưPăh).

Đặc biệt trong một thời gian ngắn chủ trương huy động bộ đội (chủ yếu là công binh) cùng nhân dân xuống căn cứ mở đường 220, chạy từ Kôn Rốc, đông thị xã Kon Tum xuyên thẳng đến Đak Đoa, ra Plei Bông giáp đường chiến lược 19 như một lưỡi gươm dài vươn ra chặt đứt con đường chiến lược sinh tử này của quân ngụy.

Tại trung tâm căn cứ tỉnh, đã dần dần xây dựng Thị trấn “Dân chủ”, tạo nên một trung tâm chính trị, kinh tế văn hóa vùng căn cứ cách mạng, tạo nên một đầu mối giao lưu quan trọng cung cấp mọi nhu yếu phẩm chuyển từ các cửa khẩu khai thác, mua ở đồng bằng lên trao đổi, cải thiện đời sống cho cán bộ, bộ đội, các cơ quan và cho đồng bào dân tộc vùng căn cứ và cho các đoàn khách trên đường hành lang Trung ương tạo nên một bộ mặt mới giữa rừng núi bao la.

Đi đôi công tác thiết bị chiến trường, việc biên chế bộ đội, huấn luyện chiến đấu, dự trữ lương thực, tiết kiệm vũ khí đạn dược (nhất là đạn của bộ binh) được chú ý chỉ đạo chặt chẽ, đúng mức.

Đầu năm 1974 Tỉnh có 3 tiểu đoàn bộ binh (tiểu đoàn 67, 12 và 2) tiểu đoàn 12 của Mặt trận Tây Nguyên chuyển giao cho tỉnh và điều tiểu đoàn đặc công 408 giao cho Mặt trận chỉ huy quản lý…

Trung đoàn bộ binh 95 được chuyển về đứng hẳn tại nam đường 19 có nhiệm vụ đánh phá giao thông địch, tạo một thế trận hiểm đối với tập đoàn Quân đoàn 2 ngụy.

Tỉnh tổ chức tập huấn 120 cán bộ tập trung bồi dưỡng về chỉ huy chiến đấu hiệp đồng, nâng trình độ đánh tiêu diệt được quận lỵ, đánh diệt được tiểu đoàn bảo an trong công sự để hỗ trợ cho quần chúng nổi dậy.

Đến tháng 2 năm 1974, dân quân du kích toàn tỉnh có 13.345 đội viên (13% dân số làm chủ) biên chế 124 trung đội du kích xã, 52 tiểu đội du kích đặc công, 18 đội du kích công binh.

Ngày 19 tháng 4 năm 1974, một tin buồn đối với Đảng bộ, dân và quân Gialai, đồng chí Trần Văn Bình (tức Đẳng) – Khu ủy viên, Bí thư tỉnh ủy GiaLai, sau một cơn đau nặng đã từ trần tại vùng căn cứ tỉnh. Thường vụ Khu ủy V quyết định đồng chí Ksor Ný (Ama Nhan) làm Bí thư Tỉnh ủy thay đồng chí Bình.

Từ ký kết hiệp định Pari đến cuối năm 1974, gần hai năm chiến đấu giằng co giữa ta và địch. Tuy mấy tháng đầu ta có phạm thiếu sót về chỉ đạo tổ chức, giáo dục lãnh đạo tư tưởng chỉ huy chiến đấu cho bộ đội, nhân dân. Địch đánh phá phong trào quyết liệt, ta gặp một số khó khăn.

Nhưng dưới sự lãnh đạo kịp thời của Khu ủy, của Trung ương cục Miền Nam, Đảng bộ, cán bộ các cấp, các ngành kịp thời phê phán đấu tranh chỉ rõ sai trái, nguyên nhân, nhanh chóng chuyển biến tư tưởng, xác định nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu phát triển tình hình mới, khẩn trương củng cố chiến trường, kiên quyết tấn công và phản công địch, giữ vững và củng cố vùng giải phóng.

Ta đã xây dựng thế trận vững chắc, quân và dân trong tỉnh có khí thế mới. Phong trào nội thị được khôi phục nhanh, có đà chuyển biến tốt, tạo sức mạnh đồng đều trong tình hình chung của tỉnh, tạo được thế mới, lực mới, khả năng mới cho bộ đội tập trung và dân quân du kích, có nhiều điều kiện thuận lợi tiến lên giành thắng lợi mới.

[macbupda]

*   *
*

II/ Tấn công và nổi dậy toàn tỉnh, phối hợp cùng toàn Miền và cả nước giành thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước:

Sau gần hai năm đánh thắng cuộc chiến tranh “Việt Nam hóa” trong thời kỳ mới của đế quốc Mỹ, cục diện chiến trường ngày càng có lợi cho ta. Thế và lực ta càng ngày càng chủ động và mạnh lên, quân địch ngày càng bị động và suy yếu.

Tháng 12 năm 1974, quân ta thắng lớn ở Phước Long tỉnh đầu tiên ở Miền nam được giải phóng hoàn toàn. Rõ ràng so sánh lực lượng giữa ta và địch chuyển sang một thời kỳ mới có lợi cho cách mạng.

Tháng 1 năm 1975, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng họp khẳng định; “Chưa bao giờ ta có đủ điều kiện quân sự, chính trị, có thời cơ chiến lược to lớn như hiện nay để hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở Miền nam tiến tới hòa bình thống nhất nước nhà…”

Trên cơ sở đó Bộ Chính trị thông qua kế hoạch chiến lược 2 năm 1975 – 1976. Ngoài ra còn có dự kiến phương án cực kỳ quan trọng; “nếu thời cơ đến vào đầu hoặc cuối năm 1975 thì sẽ giải phóng Miền nam trong năm 1975…”

Đầu năm 1975, ngụy quân vẫn còn đông, còn nhiều trang bị kỹ thuật, nhưng trước thế trận chiến tranh nhân dân của ta, chúng phải rải quân phân tán đối phó trên nhiều hướng. Tại GiaLai địch bố trí Sư đoàn ngụy số 23 (thiếu) 3 Liên đoàn quân biệt động, 7 Tiểu đoàn bảo an, một Thiết đoàn xe tăng, bọc thép, 3 Tiểu đoàn pháo binh…

Lực lượng ta trên địa bàn tỉnh, các đơn vị chủ lực đã triển khai áp sát thị xã, quận lỵ, dọc trục giao thông. Sư đoàn 968 áng ngữ phía tây, khu vực đường 19 (tây), trung đoàn 95 bộ binh áp sát trục lộ giao thông đường 19 Pleiku xuống An Khê.

Chấp hành Nghị quyết Khu ủy V, phối hợp với Mặt trận Tây Nguyên, các lực lượng vũ trang GiaLai cùng nhân dân trong tỉnh liên tục tiến công và nổi dậy, tiêu diệt lực lượng kìm kẹp dân, phối hợp chặt chẽ với đơn vị chủ lực, giải phóng phần lớn vùng đất bằng phía nam Pleiku – Cheoreo, đánh bại kế hoạch “bình định lấn chiếm” của địch, giữ vững và phát huy thế chủ động chiến trường, thực hiện chia cắt chiến dịch…

“Liên tục đánh phá giao thông địch, đánh liên tục sâu vào hậu cứ, cơ quan đầu não, phá hủy nhiều phương tiện chiến tranh, làm cho tiềm lực kinh tế của địch giảm sút nghiêm trọng.

Đẩy mạnh chiến tranh chính trị trong toàn Thị xã, ra sức xây dựng cơ sở tự vệ mật, biệt động nội thị diệt gọn ác ôn đầu sỏ, làm chủ cơ sở.

Ra sức xây dựng và củng cố vùng giải phóng, xây dựng mạng đường chiến dịch, hoàn thành công tác thiết bị chiến trường…”.

Trong kế hoạch tiến công xuân 1975, Mặt trận Tây Nguyên chủ trương: GiaLai cùng Kon Tum hoạt động nhử địch tập trung về giữ Bắc Tây Nguyên. Nhiệm vụ thứ hai là phải huy động toàn lực lượng phối hợp với quân chủ lực cắt đứt đường 19 thực hiện chia cắt chiến lược giữa Tây Nguyên và đồng bằng, và cắt đứt đường 14, thực hiện đòn chia cắt chiến dịch giữa cụm phòng ngự KonTum và thị xã Pleiku.

Thực hiện nhiệm vụ trên, tiểu đoàn 67, tiểu đoàn 12 bộ binh, tiểu đoàn đặc công 408 tập trung về hướng đông nam và đông bắc thị xã, áp sát các vùng ven thị xã, các căn cứ quân sự đầu não của Quân khu 2 ngụy, đặc biệt sẵn sàng tiêu diệt toàn bộ bộ máy kìm kẹp vùng đông nam thị xã sát ngã ba Mỹ Thạch, đông và tây dọc đường 14.

Tiểu đoàn 2 bộ binh, các đại đội công binh 17, 18, Đại đội hỏa lực tỉnh áp sát đường 19 phối hợp với Trung đoàn 95 hoạt động đông và tây đèo Mang Yang, thực hiện diệt chốt địch, cắt vận chuyển giao thông.

Cơ quan tiền phương Tỉnh ủy, Ban Chỉ huy Tỉnh đội tập trung về vị trí Trung tâm ở huyện 3 để trực tiếp thống nhất chỉ đạo, chỉ huy và sẵn sàng đón thời cơ mới do cấp trên qui định. Khu vực trọng điểm phía đông thường vụ Tỉnh ủy, đồng chí Phan Anh Tuấn Tỉnh ủy viên, Chính trị viên phó Tỉnh đội và đồng chí Đặng Hữu Đĩnh Phó tham mưu trưởng cùng các bộ phận hỏa lực, đặc công trinh sát hiệp đồng cùng bộ phận của Sư đoàn 3 Quân khu V tổ chức hiệp đồng chiến đấu giải phóng vùng An Túc (An Khê) và toàn bộ vùng nông thôn phía đông tỉnh.

Phương án tác chiến cơ bản của Tỉnh đã xác định: Tổ chức hiệp đồng với các đơn vị chủ lực Tây Nguyên và Quân khu V đã hình thành. Các lực lượng vũ trang và nhân dân các dân tộc trong Tỉnh với khí thế quyết thắng vượt lên khắc phục khó khăn hoàn thành nhiệm vụ lịch sử này.

[macbupda]

CHIẾN DỊCH TÂY NGUYÊN MỞ MÀN

Hướng tây GiaLai, ngày 1 tháng 3 năm 1975, Sư đoàn 968 từ trước đã thực hiện hút địch về phía bắc Tây Nguyên, nay đã sử dụng lực lượng với những quy mô thích hợp cho từng mục tiêu và vận dụng cách đánh có bài bản đã nổ súng tiến công tuyến phòng thủ của địch ở phía tây nam thị xã Pleiku. Lực lượng địa phương Khu 4 và khu 5 phối hợp chặt chẽ với chủ lực áp sát vào trục giao thông, các điểm chốt lẻ. Sư đoàn đã cùng một thời gian đánh các cứ điểm địch ở ngoại vi quận lỵ Thanh An bứt rứt đồn Tầm, đánh chiếm dãy cao điểm Chư Tân KơRa, Chư Gôi, mõm 605, huy hiếp mạnh Thanh Bình, Thanh An phía tây nam Thị xã Pleiku. Bộ đội huyện 4 tổ chức đánh vào phía tây thị xã, làm trận địa pháo nghi binh, huy động hàng ngàn đồng bào dân tộc rầm rộ làm đường.

Trước khí thế rầm rộ tấn công hoạt động nghi binh của lực lượng ta, ngày 3 tháng 3, địch vội vã rút Trung đoàn ngụy 45 đang lùng sục ở Cẩm Ga, Thuận Mẫn rở về Thanh An để đối phó. Trung đoàn ngụy số 44 (Sư đoàn 23) bị tiêu hao nặng buộc nằm chết gí ở khu vực Pleiku.

Đêm 3 rạng ngày 4 tháng 3, ta bắt đầu thực hiện đòn tấn công chia cắt chiến lược trên đường 19. Trung đoàn 95 (a) cùng với các Đại đội công binh 17, 18 và Tiểu đoàn 2 của tỉnh phối hợp tấn công tiêu diệt hệ thống đồn bót địch từ ngã ba Plei Bông đến ấp Phù Yên, Hà Ra, cắt đứt đoạn đèo Mang Yang đến cầu Ayun dài trên 20 kilômét. Cầu Ayun, một chiếc cầu tương đối lớn quan trọng trên đoạn đường 19 đã bị công binh đánh sập.

Ngày 4 tháng 3, Sư đoàn 3 Quân khu 5 dù có nhiều khó khăn về quân số và bảo đảm hậu cần đã nghiêm chỉnh chấp hành mệnh lệnh, tích cực phối hợp đánh cắt đường 19, từ đèo Thượng An (An Khê) đến cầu số 13, chiếm 9 lô cốt dọc giao thông, diệt 2 đại đội và cơ quan tiểu đoàn bộ của Tiểu đoàn 1 – Trung đoàn 47, bắt 20 tù binh, thu nhiều vũ khí, làm chủ hoàn toàn đoạn đường trên.

Quận lỵ An Túc (An Khê) lúc này như hòn đảo chơ vơ cô lập giữa biển chiến tranh nhân dân. Tuy vậy bọn ngụy quân ngụy quyền và hệ thống dồn bót chung quanh áng binh cố thủ, bất động hy vọng chờ quân tiếp viện đến. Phía nam, đêm 4 rạng ngày 5 tháng 3, Trung đoàn 25 cắt đường số 21, đoạn Cư Cúc, đến ngày 8 tháng 3 một bộ phận của Sư đoàn 320 tiêu diệt quận lỵ Thuận Mẫn cắt đường số 14 đoạn bắc Cẩm Ga.

Thế là lực lượng ta cơ bản đã cài xong thế trận được hình thành đúng như mưu kế, đạt được cả ba thế chia cắt: cắt đường số 19, đường số 21 và đường số 14.

Tranh thủ thời cơ địch đưa các đơn vị chủ lực ra giải tỏa các đường 19, 14, phía tây Pleiku, Tiểu đoàn 67 và Tiểu đoàn 12, đại đội huyện 6, huyện 5 đã đánh mạnh vào các bộ phận quân bảo an đang chốt giữ các ấp chiến lược, hai bên đường 14 sát nách phía nam Thị xã. Du kích xã B1, B2, B3 đánh địch gác đường từ Ta Wơn, Hà Reng đến làng Ia Krai thuộc phía bắc Khu 4. Đại đội công binh 19 phối hợp cùng chủ lực Sư đoàn 968 đánh diệt chốt làng Yịt. Tiểu đoàn đặc công 408, đại đội ĐKB pháo kích mạnh vào căn cứ Quân đoàn 2 ngụy, phá dàn ra-đa vô tuyến viễn thông, tập kích vào sân bay Cù Hanh, phá hủy máy bay nhà cửa trong căn cứ của địch.

Trên đường 19, Trung đoàn 95, Tiểu đoàn 2 đã liên tiếp đánh lui các đợt phản kích của Liên đoàn biệt động số 4 và Thiết đoàn 3 thiết giáp, diệt 2 chi đoàn bọc thép. Lúc này địch tập trung đối phó hướng Pleiku và trên đường số 19, hướng chống cự mạnh nhất là phía tây thị xã đồng thời chúng kết hợp với phản kích để giải tỏa giao thông ở hướng đèo Mang Yang. Hướng đông đèo An Khê, địch điều 2 Trung đoàn của Sư đoàn bộ binh 2 từ bắc Bình Định cơ động đến phản kích để giải tỏa đèo Thượng An. Nhưng tất cả các cố gắng của địch đều bị lực lượng ta ở các hướng đó đánh bại.

Tiểu đoàn đặc công 408 lại tập kích và trận địa phòng ngự của địch ở phía tây nam thị xã, làm cho tuyến phòng ngự của địch bị co lại. Đại đội 231ĐKB liên tục đánh phá vào sân bay Cù Hanh để làm giảm tác dụng đi đến triệt để phá vây cắt vận chuyển tiếp tế của địch, phối hợp với vây cắt đường bộ làm cho tình thế địch thêm khốn đốn.