Lịch sử Bạc Liêu 30 năm kháng chiến (1945 - 1975)

[macbupda]

Huyện Hồng Dân, địa phương quân phối hợp một bộ phận Tiểu đoàn 3 tỉnh công đồn Miếu Hội (xã Vĩnh Hưng), phục kích đánh tiểu đoàn bảo an 448 can viện, diệt 27 tên, thu 21 súng. Đêm 20 tháng 1 năm 1975, ta tiếp tục công đồn Miếu Hội lần hai, diệt 7 tên, ta trụ lại đánh viện, diệt gọn 1 đại đội tiểu đoàn bảo an 441, thu 41 súng. Đêm 15 tháng 2 năm 1975. địa phương quân kết hợp đại đội tiểu đoàn 1 tỉnh tấn công phân chi khu Ninh Quới, diệt 17 tên địch, bắt 29 tên, làm bị thương 9 tên, thu 17 súng. Xã Ninh Thạnh Lợi, đại đội phòng thủ tỉnh phối hợp du kích xã bao vây tấn công đồn đại đội bảo an Cỏ Thum, một số tên chết, bị thương, rã ngũ 4 tên, sau 3 ngày bọn còn lại rút chạy về chi khu Phước Long; đồn cầu Kinh Ranh cũng rút chạy. Thừa thắng, được bộ phận Khu hỗ trợ, ta tiếp tục diệt đồn Nhà Lầu, bức rút đồn Xéo Dừng, giải phóng hoàn toàn xã Ninh Thạnh Lợi; mở căn cứ liên hoàn giáp vùng bắc tỉnh Cà Mau về huyện Giá Rai.

Tiến công địch bước 1 chiến dịch mùa khô 1974 - 1975 tháng 12 năm 1974 và tháng 1 năm 1975), toàn tỉnh loại khỏi vòng chiến đấu 1.805 tên địch, diệt 362 tên (có 8 cấp úy, 11 trưởng phó đồn) làm bị thương 509 tên (có 10 cấp úy, 9 trưởng phó đồn), bắt sống 75 tên (có 1 cấp úy, 1 phó đồn), tan rã 861 tên. Diệt 21 trung đội dân vệ và phòng vệ, đánh thiệt hại 2 trung đội bảo an. Phá rã 19 toán phòng vệ 180 tên và 22 ban tề ấp. Diệt, khởi nghĩa, bức hàng, bức rút 55 vị trí, 71 lượt đồn bót, ta còn giữ 58/63 nền đồn. Thu 361 súng, 215.000 viên đạn, 30 máy thông tin và nhiều đồ dùng quân sự. Đánh diệt và hỏng 12 xe quân sự, đánh chìm 2 tàu, phá hủy 1 khẩu pháo, 20 căn trại lính. Giải phóng hoàn toàn xã Ninh Thạnh Lợi (huyện Hồng Dân), giữ vững 8 xã giải phóng cơ bàn, giải phóng cơ bản thêm các xã Long Điền Đông, Phong Thạnh Tây, Minh Diệu và Châu Hưng (cũ, mới có 12 xã giải phóng cơ bản). Giải phóng cơ bản 3 xã Vĩnh Hưng, Vĩnh Mỹ A và Long Điền. Giải phóng chung 143 trên tổng số 310 ấp, có 103.000 dân.

Binh vận có tiến bộ, giáo dục 1.500 gia đình binh sĩ, bắt 63 mối mới, nâng chất 18 cơ sở, sử dụng khởi nghĩa diệt 4 đồn, nội ứng diệt 4 đồn, thu 100 súng, làm tan rã 861 binh sĩ, mang ra 20 súng.

Về xây dựng, ta phát triển 31 đảng viên, 49 đoàn viên, 403 nông hội, 110 thanh niên giải phóng, 278 phụ nữ giải phóng, 62 thiếu niên tiền phong, 48 nòng cốt, 559 dân quân tự vệ, 214 du kích ấp, 170 du kích xã, 14 biệt động, 37 an ninh võ trang. Thu 283 tân binh, bổ sung lực lượng huyện 112, tỉnh 165, khu 6. Có 90 thanh niên tham gia các cơ quan huyện, tỉnh. Thu đảm phụ mùa 1974-1975 bằng 264.000 giạ lúa.

Hai tháng mở màn chiến dịch mùa khô 1974 – 1975, toàn tỉnh thắng lớn, toàn diện hơn. Ba mũi tấn công địch giành thắng lợi vượt bậc. So với cả năm 1974, hai tháng đầu chiếm tỷ lệ 29,1% về địch bị loại khỏi vòng chiến đấu, 51,4% về gỡ đồn bót, giữ nền đồn không để địch tái chiếm tỷ lệ 92% so với năm 1974, nét nổi bật là ba thứ quân đánh đều tay, hơn 2/3 các xã trong tỉnh lực lượng ba mũi tự lực gỡ được đồn, lực lượng ta càng đánh càng mạnh. Tiểu đoàn tỉnh phát triển thêm mũi tiến công nam lộ 4, hình thành thế vây ép tỉnh lỵ Bạc Liêu.

Địch tiếp tục suy sụp, quân số chung trong tỉnh còn 5.016 tên (kể cả số lính kiểng)⁽¹⁾. Trong toàn tỉnh địch hiện còn 95 đồn, 2 thị tứ, 4 chi khu, 1 tiểu khu.

Địch ở Bạc Liêu năm 1974 bi mất nhiều đồn bót. quân số hao hụt một nửa. không bổ sung được buộc phải lùi về co cụm. Đợt 1 mùa khô tháng 12 năm 1974 và tháng 1 năm 1975, địch tiếp tục bi đánh đau hơn, càng lún sâu vào thế bị động chống đỡ, số đồn bót ta gỡ ở nông thôn gần như địch không còn khả năng tái chiếm; các chi khu Phước Long, Ngan Dừa và các phân chi khu ở nông thôn dần dẩn bị mất các đồn con, trở thành chi khu, phân chi khu trọi. Hơn 2/3 số đồn bót co lại, tiếp tục phân hóa, hòa hoãn với dân, không có bọn tiểu khu tới thì chúng không dám nống ra, mặc cho cấp trên thúc bách. Để cứu vãn tình thế, tỉnh trưởng Nguyễn Ngọc Điệp ráo riết bắt lính, dùng biện pháp bao bắt một cách trắng trợn, bắt cả học sinh, thầy tu, khủng bố gia đình có con trốn lính, đôn thẳng hàng loạt phòng vệ dân sự lên bảo an cơ động và đóng đồn, mặt khác chúng cho bọn chiến tranh tâm lý tung tin “Việt cộng cố kế hoạch tấn công thị xã, thị trấn như hồi Tết Mậu Thân năm 1968 để lừa bịp quần chúng, hợp thức hóa hành động tăng thuế, bắt lính đôn quân và hành động bao ráp lục soát liên tục Xáo trộn quân bảo an ở các đồn bót để ngăn ngừa tấn công binh vận. Địch đôn và bắt 2.000 quân.

⁽¹⁾ Lính kiểng: lính chỉ có tên trong biên chế quân đội ngụy, nhưng bằng lo lót hối lộ cho bọn chỉ huy nên ăn ở nhà làm ăn, là số lính không có thật.

[macbupda]

Chiến trường chung liên tiếp thắng lớn. Ngày 6 tháng 1 năm 1975 ta giải phóng và chiếm giữ thị xã Phước Long. Đợt 1 tấn công mùa khô ở Tây Nam Bộ thẳng lợi hơn bất cứ thời kỳ nào trước đây. Ta giải phóng và chiếm giữ chi khu Hưng Long, gỡ 981 đồn bót, thu 6 khẩu pháo 105mm, giải phóng 71 xã; ta giữ được kế hoạch cướp lúa của địch. Quân số của địch ở vùng 4 chiến thuật sụt giảm gần 1/3, các sư đoàn chủ lực ngụy giảm sút ý chí. Từ tháng 12 năm 1974 xảy ra đánh nhau giữa quân đội ngụy và 15.000 quân Hòa Hảo phái Huỳnh Văn Niệm và Lương Trọng Tường; vùng 4 chiến thuật phải huy động các sư đoàn chủ lực, pháo binh, phi cơ, thiết giáp đánh với bảo an quân gần 2 tháng. Tuy dẹp dược bảo an quân Hòa Hảo nhưng Thiệu bị cô lập chính trị nặng nề hơn. Khu Tây Nam Bộ tận dụng thời cơ này tranh thủ nắm quần chúng tín đồ Hòa Hảo, chuyển vùng yếu tỉnh Long Châu Hà và Cần Thơ lên. Qua đợt 1 mùa khô năm 1975, Tây Nam Bộ xuất hiện khả năng ba mũi tự lực huyện giải phóng huyện, tỉnh giải phóng tỉnh, trước mắt là tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu. Khu ủy chỉ đạo cả tỉnh xây dựng quyết tâm, kế hoạch theo hướng này. Đầu tháng 3 năm 1975, đồng chí Vũ Đình Liệu, Bí thư Khu ủy trực tiếp thỉnh thị, được Thường vụ Trung ương Cục miền Nam chấp thuận.

Theo chỉ đạo của Khu ủy, ngày 13 tháng 1 năm 1975, Tỉnh ủy họp xây dựng quyết tâm và kế hoạch dứt điểm thị xã tỉnh lỵ Bạc Liêu, giải phóng tỉnh. Trước mắt là chỉ đạo đợt 2 mùa khô vừa khẩn trương hoàn tất chỉ tiêu xây dựng 6 tiểu đoàn trong quý I năm 1975. Tỉnh ủy thành lập Ban chỉ huy tiền phương do đồng chí Đoàn Thanh Vị, Bí thư Tỉnh ủy làm trưởng ban; các đồng chí Nguyên Viết Thông và Lê Văn Năm, Ủy viên thường vụ Tỉnh ủy làm Phó ban, các đồng chí Lê Văn Nuôi, Phan Thu Loan và Phạm Văn Đương làm ủy viên. Quyết định dời căn cứ Tỉnh ủy từ Cái Chanh - xã Ninh Thạnh Lợi về Lái Viết - xã Ninh Quới để kịp thời chỉ đạo hướng trọng điểm tấn công. Căn cứ Cái Chanh giao cho bộ phận công trường tỉnh mở rộng việc sản xuất vũ khi.

Ngày 27 tháng 1 năm 1975, Tỉnh ủy ra Chi thị 02/CT.AE: “Đẩy mạnh mũi chính trị và binh vận theo kịp tình hình mới”. Yêu cầu các cấp các ngành kiểm điểm sâu sắc, tạo sự chuyển biến thật sự, nỗ lực phấn đấu đạt mục tiêu: Chuyển phong trào chính trị toàn tỉnh, nhất là vùng yếu thị xã thị trấn lên thành cao trào khởi nghĩa tấn công địch; ba mũi gỡ đồn bót; vùng yếu, thị xã thị trấn diệt ác phá kềm. Công tác binh vận phải trở thành phong trào quần chúng làm tan rã lớn hàng ngũ của địch kết hợp chống bắt lính, không để chúng hồi phục; dứt điểm “gia đình đau khổ” từng ấp, từng xã; sử dụng cơ sở nội tuyến vừa cho trước mắt, vừa cho thời cơ giải phóng tỉnh nhà, thực hiện tốt chính sách với gia đình binh sĩ và tù hàng binh. Trước mắt triển khai tốt tấn công binh vận tết Nguyên Đán năm 1975, tổ chức thực hiện Chỉ thị 02 và Thông tư 07 của Trung ương Cục về “Cuộc vận động chính trị, tiến công binh vận với chính sách 7 điểm của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam”. Ngành binh vận cho in 10.000 bản chính sách 7 điểm, yêu cầu trao tận tay gia đình binh sĩ và binh sĩ. Ai cầm trong tay bản chính sách 7 điểm được coi là biểu thị đầu tiên hướng về cách mạng. Nhiều gia đình binh sĩ và binh sĩ phấn khởi, coi đây là giấy thông hành, cất giấu kỹ để hộ thân.

Cuối tháng 2 năm 1975, đồng chí Nguyễn Hòa Diệu, Tỉnh đội phó lên Quân khu nhận nhiệm vụ. Theo hợp đồng tác chiến phục vụ phương án giải phóng tỉnh Cà Mau, lực lượng vũ trang Bạc Liêu có nhiệm vụ đánh diệt hai cứ điểm Láng Tròn và Hộ Phòng, trụ lại, vây dí chi khu Giá Rai, đánh bọn tiểu khu Bạc Liêu phản kích, phục vụ cho lực lượng quân khu và Cà Mau tấn công dứt điểm tiểu khu An Xuyên (Cà Mau). Tỉnh đội họp cán bộ xây dựng quyết tâm, triển khai công tác chuẩn bị. Giờ “G” Quân khu cho biết sau.

Chiến trường toàn miền Nam diễn biến hết sức nhanh chóng. Ngày 11 tháng 3 năm 1975, ta giải phóng thị xã Buôn Ma Thuột. Thiệu ra lệnh “di tản chiến thuật” rút bỏ Tây Nguyên. Cuối tháng 3 năm 1975, ta giải phóng hoàn toàn tỉnh Quảng Trị, Huế, Quảng Nam Đà Nẵng, Quảng Ngãi... Chế độ Thiệu trên đà sụp đổ nhanh chóng không cưỡng lại được. Ngày 25 tháng 3 năm 1975, Bộ Chính trị họp đề ra chủ trương “Nắm vững thời cơ chiến lược, tranh thủ cao độ về thời gian, nhanh chóng tập trung lực lượng vào hướng chủ yếu, hành động táo bạo bất ngờ làm cho địch không kịp dự kiến, không kịp trở tay. Hoàn toàn giải phóng Sái Gòn trước mùa mưa”. Phương châm chỉ đạo hành động là “kịp thời, nhanh chóng, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng” Ngày 29 tháng 3 năm 1975, Trung ương Cục miền Nam họp Hội nghị lẩn thứ 15, đề ra nhiệm vụ khẩn cấp: “Toàn Đảng, toàn quân, toàn dân tập trung tinh thần và lực lượng, phát huy cao độ ba mũi giáp công, ba thứ quân, khắp ba vùng, vùng lên tổng công kích - tổng khởi nghĩa, nhanh chóng đánh sụp toàn bộ ngụy quân ngụy quyền, giành chính quyền với khí thế tấn công quyết liệt, thần tốc, táo bạo, quyết giành toàn thắng giải phóng xã mình, huyện mình, tỉnh mình và toàn miền Nam”.

[macbupda]

Ngày 31 tháng 3 năm 1975. Bộ Chính trị họp khẳng định: “Thực hiện tổng công kích - tổng khởi nghĩa trong thời gian sớm nhất, tốt nhát là trong tháng 4 năm 1975 không thể để chậm”. Ngày 2 tháng 4 năm 1975, Trung ương Cục miền Nam chì thị “táo bạo đánh các điểm then chốt, kể cả các tiểu khu, thị xã”.

Khu ủy và Quân khu ủy Tây Nam Bộ hủy bỏ phương án tập trung giải phóng tỉnh Cà Mau, chuyển sang phương án chỉ đạo các địa phương tự lực giải phóng cùng Khu giải phóng vùng 4 chiến thuật, theo chỉ thị của Trung ương Cục miền Nam.

Từ ngày 30 tháng 3 đến ngày 4 tháng 4 năm 1975, Tỉnh ủy họp mở rộng tại Lái Viết, xã Ninh Quới, quán triệt chủ trương quyết tâm của Bộ Chính trị, Trung ương Cục, Khu ủy và Quân khu, xây dựng quyết tâm, phương án tổng công kích khởi nghĩa, giải phóng tỉnh Bạc Liêu. Tỉnh ủy xác định: “thời cơ giải phóng Bạc Liêu đã đến”. Chủ trương: Nắm vững thời cơ lịch sử nghìn năm có một, động viên nỗ lực cao nhất của Đảng bộ và quân dân trong tỉnh, với tinh thần một ngày bằng 20 năm, thần tốc xông lên tổng công kích - tổng khởi nghĩa, xã giải phóng xã, huyện giải phóng huyện, giải phóng tỉnh nhà nhịp nhàng với các tỉnh bạn”.

Hội nghị có một số chủ trương quan trọng về phương châm, phương thức, tổ chức, hoạt động ba ba mũi trong tình hình thời cơ lịch sử. Quyết định huy lực lượng chính trị, binh vận tăng cường cho trọng điểm tỉnh lỵ quyết định tập trung lực lượng tấn công chính trị binh vận tỉnh trưởng Nguyễn Ngọc Điệp và các sĩ quan, công chức cấp cao tiểu khu.

Đảng ủy, Ban chỉ huy Tỉnh đội họp quán triệt quyết tâm giải phóng Bạc Liêu, xây dựng phương án tổng công kích kết hợp tổng khởi nghĩa dứt điểm thị xã tỉnh lỵ được ban chỉ huy tổng công kích - tổng khởi nghĩa tỉnh duyệt. Có những điểm chính yếu: Lực lương vũ trang tập trung 5 tiểu đoàn (gồm 3 tiểu đoàn tỉnh, tiểu đoàn huyện Vĩnh Lợi, tiểu đoàn biệt động thị xã Bạc Liêu phối hợp công an vũ trang tỉnh) và một số đại đội độc lập, biệt động hợp pháp của thị xã, tiến công ba hướng vào các mục tiêu trọng yếu của địch ở nội ô tỉnh lỵ như cụm pháo binh Hội đồng Điều, hậu cứ Sư đoàn 21 tại sân bay, chi khu Vĩnh Lợi và Trung tâm huấn luyện Dân Chí, hậu cứ tiểu đoàn 411 Tu Muối. Lực lượng biệt động mật đánh chiếm ty cảnh sát. Từ các mục tiêu bung ra chiếm dinh tiểu khu, dinh tỉnh trưởng và các chốt cảnh sát. Cụm pháo binh Hội đồng Điều là mục tiêu sổ 1, có vị trí mở cửa, làm bàn đạp, điểm đứng của Ban chỉ huy tổng công kích. Từ cứ điểm này ta dùng pháo địch không chế tiểu khu và dinh tỉnh trưởng, thuận lợi là nơi đây có nội tuyến làm nội ứng.

Vòng ngoài ta sử dụng một đơn vị đánh chiếm cứ điểm Cầu Sập, làm điểm tập kết lực lượng chi viện cho mũi tiến công phía trước.

Theo phương án được duyệt, Tỉnh đội triển khai cụ thể kế hoạch bổ sung quân số, rèn luyện, kiện toàn tổ chức chỉ huy, trang bị vũ khí, khí tài, kế hoạch trinh sát địch tình, kế hoạch hậu cần phục vụ tác chiến. Tỉnh ủy quyết định bổ nhiệm đồng chí Lê Trung Tính, đại đội trưởng đại đội 2 (nguyên là đại đội địa phương quân huyện Vĩnh Lợi) lên giữ chức tiểu đoàn phó tiểu đoàn 1 Bạc Liêu và lấy tiểu đoàn 1 là đơn vị chủ công của tỉnh.

Phương án được báo cáo về Quân khu, Quân khu chi viện cho Bạc Liêu một số vũ khí đánh hậu cứ địch gồm B40, B41, mìn và tiểu liên.

Trong khi khấn trương chuẩn bị cho mục tiêu giải phóng tỉnh lỵ, các lực lượng còn lại chủ yếu là du kích các xã tiếp tục tấn công địch. Lực lượng ba mũi bao vây 65 đồn bót, diệt và bức rút 4 đồn, làm rã ngũ 1.500 tên địch. Ta gỡ đồn ít hơn đợt 1 do địch cố thủ không ra ngoài, địch điều chuyển quân liên tục đề phòng ta tấn công binh vận. Về ta, tập trung điều chuyển, bổ sung huấn luyện các đơn vị theo phương án dồn sức cho trọng điểm. Trong tháng 3 năm 1975, toàn tỉnh có 450 thanh niên gia nhập các lực lượng vũ trang tỉnh, huyện. Tuy nhiên, 3 tiểu đoàn của tỉnh chưa đù biên chế. Để giải quyết nhanh nhu cầu về quân số, Tỉnh ủy ra hiệu triệu kêu gọi đảng viên, đoàn viên và thanh niên trong tỉnh gia nhập lực lượng vũ trang, tất cả cho tiền tuyến, tất cả cho thời cơ lịch sử giải phóng quê hương.

Về địch, theo mật lệnh của Thiệu, ngày 8 tháng 4 năm 1975, ngụy quyền Bạc Liêu thành lập “Ủy ban tử thủ” của tỉnh (ngụy trang là Ủy ban bảo vệ tỉnh) do đại tá tỉnh trưởng Nguyễn Ngọc Điệp làm chủ tịch. Thành viên gồm sĩ quan tiểu khu, ty cảnh sát, các chi khu trưởng và một số đại diện đảng dân chủ tôn giáo. Điệp lệnh cho các chi khu. đồn hót nống ra càn quét đánh phá để ngăn chặn lực lượng ta từ xa. Tuy nhiên bọn bên dưới hết sức hoang mang, vẫn án binh bất động, nằm im trong đồn, có nống ra cũng là chiếu lệ. Để hà hơi cho cấp dưới, đích thân tên tỉnh trưởng Nguyễn Ngọc Điệp chỉ huy một cuộc hành quân đột kích vào xã Long Điền Đông lúc đồng bào đang xem trận bóng đá, bắn chết và bắt đi gần 30 người, gây thêm một sỏ tội ác trong giờ chế độ Sài Gòn đang giãy chết.

[macbupda]

Giữa tháng 4 năm 1975, cố vấn Mỹ và vùng 4 chiến thuật bắt đầu di tản. Ngụy quân, ngụy quyền ở Bạc Liêu hoang mang cao độ. Các chi khu, đồn bót không ra khỏi căn cứ, chỉ thỉnh thoảng thị uy bắn vài loạt pháo, nhưng cũng rất hạn chế. Tỉnh trưởng Điệp bố trí các tiểu đoàn bảo an co về thị xã phòng thủ vành đai: Cầu Sập - Sân Bay, hậu cứ tiểu đoàn 411, số tiểu đoàn còn lại án ngữ Cái Dầy - Sóc Đồn, cảnh sát dã chiến án ngữ lộ Nhà Mát vòng qua Tu Muối.

Chiến trường chung tiến triển hết sức nhanh chóng. Ngày 14 tháng 4 năm 1975, Bộ Chĩnh trị và Quân ủy Trung ương thông qua lần cuối chiến dịch và lấy tên “Chiến dịch Hồ Chí Minh” giải phóng Sài Gòn. Cùng ngày Nguyễn Bá Cẩn làm thủ tướng ngụy quyền thay Trần Thiện Khiêm. Ngày 16 tháng 4 năm 1975, đại quân ta đập tan tuyến phòng thù Xuân Lộc - Phan Rang, bắt sống 2 tướng ngụy Nguyễn Vĩnh Nghi và Phạm Ngọc Sang. Ngày 17 tháng 4 năm 1975, Phnôm Pênh thất thủ. Ngày 9 tháng 4 năm 1975, cố vấn Mỹ di tản. Ngày 21 tháng 4 năm 1975, nội các Nguyễn Bá Cẩn từ chức, nhiều nước phương tây đóng cửa sứ quán tại Sài Gòn.

Việc cố vấn Mỹ di tản và Nguyễn Văn Thiệu từ chức gây chấn động lớn trong hàng ngũ ngụy quân ngụy quyền ở Bạc Liêu Nhiều binh sĩ, công chức không thi hành lệnh cấm trại, tạo lý, tạo cớ rời bỏ đơn vị, nhiệm sở, tìm xin chính sách 7 điểm của Mặt trận. Số sĩ quan đầu sỏ chỉ còn trung tá Đôn, tỉnh phó trung tâm hành quân; trung tá Oanh, trưởng ty cảnh sát; thiếu tá Mã Thánh Nghĩa, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 411; thiếu tá Sĩ, quân trưởng quận Giá Rai là còn tỏ ra ngoan cố tử thủ. Về đơn vị chỉ còn tiểu đoàn bảo an 411 quân số còn khá, nhưng chỉ làm nhiệm vụ chốt án ngữ Cầu Sập bảo vệ thị xã.

Quần chúng thị xã, gia đình binh sĩ đâu đâu cũng tập hợp bàn tán thời cuộc, họ nói công khai: “Cộng sản chiếm Sài Gòn nay mai, Sài Gòn còn thủ không nổi, ở tỉnh quèn làm sao tử thủ”. Họ bàn tán ngay trước mặt binh lính cảnh sát.

Bản hiệu triệu của Tỉnh ủy sau khi triển khai đến các chi bộ, Đoàn thanh niên; các đoàn thể và ra dân đã tạo chuyến biến rõ nét. Khắp vùng giải phóng dấy lên sinh khí cách mạng, quần chúng hăng hái tham gia các công tác chuẩn bị đón thời cơ, hàng nghìn thanh niên tham gia lực lượng vũ trang, dân công, hậu cần phục vụ chiến đấu.

Đến ngày 25 tháng 4 năm 1973, 3 tiểu đoàn của tỉnh, 3 tiểu đoàn của các huyện Giá Rai, Vĩnh Lợi, Hóng Dân, và một số đại đội độc lập của thị xã Bạc Liêu và của tỉnh bổ sung đủ quân số, sắp xếp tổ chức, huấn luyện cách đánh hậu cứ, công sự vững chắc, chuẩn bị các phương án tác chiến.

Ngày 25 tháng 4 năm 1975, Ban chỉ huy Tỉnh đội ra tại ấp Giồng Bốm, xã Châu Thới, xây dựng căn cứ tiền phương chỉ đạo trọng điểm thị xã Bạc Liêu.

Ngày 27 tháng 4 năm 1975, thị xã Bạc Liêu chuyển xong số vũ khí cho đội biệt động mật ở nội ô, số vũ khí trên được cất giữ cạnh ty cảnh sát Bạc Liêu (gồm 1 khẩu tiểu liên P63, 8 lựu đạn M67, 100 bộc phá...).

Lúc 17 giờ ngày 16 tháng 4 năm 1975, “Chiến dịch Hồ Chí Minh” bắt đầu, các cánh quân ta tiến công vào Sài Gòn.

Ngày 27 tháng 4 năm 1975, Khu ủy và Quân khu cử đồng chí Sáu Trí, đặc phái viên đến truyền đạt cho Tỉnh ủy, Tỉnh đội mệnh lệnh tấn công đồng loạt toàn Tây Nam Bộ.

Ngày 28 tháng 4 năm 1975, Ban chỉ huy tổng công kích - tổng khởi nghĩa phổ biến lệnh tấn công cho các huyện. Đại diện cho Ban chỉ huy tổng công kích - tổng khởi nghĩa cùng ban chỉ huy giao nhiệm vụ cho chỉ huy các tiểu đoàn, các đại đội độc lập của tỉnh và tiểu đoàn Vĩnh Lợi và các đại đội thị xã Bạc Liêu.

Các mũi tấn công chiếm thị xã Bạc Liêu gồm có:

- Mũi 1: Gồm tiểu đoàn 1, tiểu đoàn 3 có nhiệm vụ đánh chiếm cụm pháo binh Hội đồng Điều, làm chỗ đứng cho ban chỉ huy chiến dịch. Dùng pháo khống chế địch, phát triển đánh chiếm tiểu khu, dinh tỉnh trưởng, tòa hành chính. Dùng pháo yểm trợ các mũi 2 và 3.

Cử một bộ phản kết hợp binh vận đánh chiếm cứ điểm Cầu Sập, giữ Sườn và làm điểm trung chuyển sự chi viện cho mũi 1 và đại đội độc lập đánh chiếm sân bay.

- Mũi 2: Tiểu đoàn 2, đánh chiếm hậu cứ tiểu đoàn bảo an 411 (Tu Muối), phát triển đánh chiếm các chốt cảnh sát, trụ sở tề ở phạm vi khu 2 và phương 5 (nam cầu Quây ngày nay).

- Mũi 3: Các đại đội thị xã Bạc Liêu cùng với công an vũ trang và tiểu đoàn Vĩnh Lợi đánh chiếm chi khu Vĩnh Lợi, trung tâm huấn luyện tân binh (Dân Chí), phát triển phối hợp đội biệt động mật của thị xã đánh chiếm ty cảnh sát.

Các mũi khi chiếm lĩnh trận địa, có nhiệm vụ phối hợp lực lượng chính trị phát động quần chúng khởi nghĩa, truy bắt tề ngụy, tiếp quản đồn bót công sở của địch.

[macbupda]

Các huyện:

- Giá Rai đánh chiếm chỉ khu Giá Rai, cứ điểm Hộ Phòng. Phát triển hỗ trợ các xã đánh chiếm đồn bót trong huyện.

- Hồng Dân đánh chiếm chỉ khu Phước Long và chi khu Kiến Thiện (Ngan Dừa), phát triển hỗ trợ các xã dứt điểm đồn bót trong huyện.

Sáng ngày 28 tháng 4 năm 1975, đồng chí Lê Quân⁽¹⁾ (đặc phái viên của Khu ủy) nhận nhiệm vụ vào trụ ở chùa Vĩnh Đức (phường 1 nội ô thị xã Bạc Liêu) để trực tiếp chỉ đạo mũi chính trị, binh vận về hỗ trợ tấn công đại tá Nguyễn Ngọc Điệp.

Trước đó, Ban chỉ huy tổng công kích - tổng khởi nghĩa tỉnh đã phân công đồng chí Trần Thanh Hồng và ông Thích Hiển Giác⁽²⁾, lấy danh nghĩa tôn giảo tranh thủ, phân hóa Điệp. Qua hai lần trực tiếp đàm luận hiện tình đất nước, Điệp thừa nhận chế độ Sài Gòn đang ở thế bất lợi. Mặc dù hắn tuyên bố giữ lập trường tử thủ, nhưng thái độ lộ rõ sự tuyệt vọng, không hung hăng như trước. Ban chỉ huy tổng công kích, tổng khởi nghĩa nhận định: Trước thời cơ chung và chiến trường trong tỉnh, Điệp đã phân hóa, từ đó việc tấn công chính trị đại tá Điệp được xác định là phương án 2, song song tiến hành tổng công kích, tồng khởi nghĩa.

Chiến trường chung, đại quân của ta từ nhiều hướng tấn công sân bay Biên Hòa, Tân Sơn Nhất và ngoại vi Sài Gòn. Chiều ngày 28 tháng 4 năm 1975, tổng thống Trần Vân Hương từ chức, Dương Văn Minh lên thay, hy vọng thương lượng với ta, thành lập chính phủ ba thành phần ở miền Nam.

Chiến trường Bạc Liêu, đêm 18 tháng 4 năm 1975, theo lệnh của Ban chỉ huy tổng công kích - tổng khởi nghĩa tỉnh, lực lượng địa phương quân du kích các ấp chiếm lĩnh địa bàn quanh đồn bót, chi khu, bao vây pháo kích, uy hiếp địch.

Những ngày tử 26 đến 28 tháng 4 năm 1975 tại thị xã Bạc Liêu tình hình hết sức sôi động, sĩ quan binh lính và gia đình tìm cơ sở ta xin chính sách 7 điểm của Một trận để hộ thân, hộ này xin được thông báo cho ngươi kia, số ác ôn làm ngơ, một số còn cho vợ con tìm cho mình. Số đông binh sĩ bỏ đơn vị, công chức bỏ nhiệm sở, tề quận Vĩnh Lợi, các xã, phường, ấp trong thị xã không còn làm việc. Cơ sở chính trị và binh vận của ta trong thị xã lãnh đạo quần chúng và binh sĩ đồn dư luận: “Sài Gòn thất thủ nay mai, ông Điệp nên thương lượng với Mặt trận để binh sĩ và nhân dân khỏi chết chóc”. Các tiểu đoàn bảo an cơ động, cảnh sát dã chiến, hậu cứ, cũng như tất cả chi khu, đồn bót trong tỉnh đều án binh bất động, nằm im chờ xem tình hình.

Ngày 29 tháng 4 năm 1975, đồng chí Trần Thanh Hồng và thượng tọa Thích Hiển Giác gặp đại tá Điệp, gợi ý Điệp nên thương lượng với Mặt trận Dân tộc giải phóng tình Bạc Liêu để binh sĩ và đồng bào không đổ máu, bản thân Điệp cũng được chính sách khoan hồng. Điệp còn giằng co chưa nhận lời, nhưng hẹn ngày 30 tháng 4 năm 1975 sẽ bàn tiếp.

Đêm 29 tháng 4 năm 1975, lực lượng vũ trang ba mũi hành quân đến vị trí tiếp cận tỉnh ly Bạc Liêu, theo phương án tối 30 tháng 4 năm 1975 nổ súng tổng công kích.

Mũi 1: Tập kết ở đình Châu Thới (ấp Xẻo Chích xã Châu Thới), cách thị xã Bạc Liêu 9km đường chim bay, cánh thứ 2 tập kết ở ấp Giồng Bốm (xã Châu Thới), cách thị xã 10km. cánh thứ 3 tạp kết ở Xóm Lá (xã Minh Diệu), cách thị xã khoảng 10km.

Mũi 2: Tập kết ở rùng mầm đầu ấp Giồng Me, cách trung tâm thị xã 5km.

Mũi 3: Tập kết ở Hưng Hội và Châu Hưng, cách chi khu Vĩnh Lợi khoảng 10km.

⁽¹⁾ Đồng chí Lê Quân, nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy Sóc Trăng. nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy Bạc Liêu tái lập (tháng 11 năm 1973). Trước đó đồng chí trực tiếp làm Bí thư Thị ủy Bạc Liêu (1971 đến tháng 11 năm 1973), am hiểu tình hình ta địch ở Bạc Liêu
⁽²⁾ Đồng chí Trần Thanh Hồng, Phó chủ tịch Mật trận Dân tộc giải phóng tỉnh Bạc Liêu, có vị trí công khai là đâu liên tỉnh đạo Cao đài Hậu Giang. Bạc Liêu. Sóc Trăng và Chương Thiện. Đại đức Thích Hiển Giác. ủy viên Mặt trận dân tộc giải phóng tỉnh Bạc Liêu, có vị trí công khai là đại đức trụ trì chùa Vĩnh Đức (phật giáo tại trung tâm tỉnh lỵ Bạc Liêu, là thầy của vợ đại tá Điệp)

[macbupda]

Đơn vị biệt động mật thị xã tập trung tại hai phòng luyện thi trong khu “Cọt Mỹ”, cách mục tiêu ty cảnh sát 50m.

Mặt trân Sài Gòn đêm 29 tháng 4 năm 1975, ta chọc thủng tuyến phòng thủ của địch, mở cứa tiến vào Sài Gòn. 8 giờ 30 phút ngày 30 tháng 4 năm 1975. chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh thay mặt Bộ tổng tham mưu ngụy lệnh cho sĩ quan và binh lính “án binh bất động chờ lệnh mới”. Vùng 4 chiến thuật và các tiểu khu, chi khu thuộc Tây Nam Bộ cùng bị ta đồng loạt công kích dữ dội.

7 giờ 30 phút sáng ngày 30 tháng 4 năm 1975, đồng chí Lê Quân với danh nghĩa đại diện Mặt trận Dân tộc giải phóng tỉnh cùng đồng chí Trần Thanh Hồng và thuợng tọa Thích Hiển Giác đến gặp tỉnh trưởng Nguyễn Ngọc Điệp, đặt vấn đề Điệp giao chính quyền cho Mặt trận sẽ được khoan hồng. Điệp giằng co, chờ xem tình thế Sài Gòn và vùng 4 chiến thuật Cần Thơ. Khi biết không còn hy vọng, Điệp chấp nhận đầu hàng, giao chính quyền cho Mặt trận Dân tộc giải phóng vào 9 giờ 30 phút.

11 giở 30 phút, một cuộc mit tinh trước tòa hành chính tình Bạc Liêu, hon 2.000 quần chúng thị xã tham dự. Điệp giới thiệu đồng chí Lê Quân nói chuyện với đồng bào. Đồng chí Lê Quân tuyên bố chấm dứt chế độ ngụy Sài Gòn, chính quyền về tay nhân dân.

15 giờ, Điệp dẫn phái đoàn thả tù chính trị ở khám lớn. 17 giờ, Ban quân quản do đồng chí Nguyễn Thuận Triều làm chủ tịch tiếp quản tiểu khu, tòa hành chính tính, dinh tỉnh trưởng, ty ngân khố, ty cảnh sát, ty dân vận chiêu hồi, đài truyền thanh. 18 giờ đài truyền thanh phát bản thông cáo số 1 của Ban quân quản.

Lực lượng vũ trang các mũi của ta triển khai chiếm lĩnh tiểu khu, hậu cứ tiểu đoàn 411, sân bay, cụm pháo Hội đồng Điều, Cọt Mỹ, chi khu Vĩnh Lợi; lực lượng ba mũi cơ sở ở thị xã chiếm lĩnh các công sở của địch, xong vào 18 giờ.

Phái đoàn ta buộc Điệp ra lệnh cho các chi khu đồn bót trong tỉnh hạ vũ khí đầu hàng. Lực lượng các huyện tiếp quản các chi khu đồn bót trong ngày 30 tháng 4 năm 1975. Chỉ riêng chi khu Kiến Thiện (thuộc tiểu khu Chương Thiện) chúng còn giằng co đến trưa ngày 1 tháng 5 năm 1975 mới chịu đầu hàng.

Đêm 30 tháng 4 năm 1975, đêm đầu tiên của suốt 30 năm đấu tranh, nhân dân trong tỉnh được sống trong hòa bình thật sự. Đồng bào vùng địch tạm chiếm, gia đình binh sĩ và bản thân hầu hết binh lính, sĩ quan mừng đón hòa bình không còn chiến tranh chết chóc, gia đình đoàn tụ. Đài truyền thanh phát suốt đêm các thông cáo của Ban quân quản, nội dung chính sách của Mặt trận Dân tộc giải phóng; các quy định của Ban quân quản. Nhân dân liên hoan ăn mừng, ở thị xã và các chi khu lực lượng của ta và tàn quân ngụy gần như xen kẽ nhau, nhưng suốt đêm không một tiếng súng nổ. Khí thế cách mạng cuốn hút mọi người. Mấy tên ác ôn không ưa thích cách mạng cũng không dám chống cự, chui rúc lẩn trốn. Thiếu tá ác ôn Mã Thành Nghĩa, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 411 chạy suốt đêm và cùng đường hắn tự tử.

Những ngày tiếp theo lực lượng vũ trang làm nòng cốt, tổ chức cho tề ngụy trình diện giao nộp vũ khí, trên 12.000 tên, ta tiếp quản trọn vẹn vũ khí, phương tiện chiến tranh, kho tàng. công sở; quản lý toàn bộ sĩ quan trong diện đưa về trên cải tạo (chỉ trốn thoát thiếu tá Lợi).

Cuộc chiến tranh giải phóng của quân dân Bạc Liêu ròng rã 30 năm, kết thúc thắng lợi vẻ vang. Toàn thắng 30 tháng 4 năm 1975 mãi mãi là dấu son chói lọi trong lịch sử chiến tranh giải phóng của tỉnh Bạc Liêu.

[macbupda]

KẾT LUẬN

Cuộc chiến tranh giải phóng của nhân dân ta bắt đầu từ ngày Nam Bộ kháng chiến năm 1945 đã kết thúc thắng lợi bằng cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 với đỉnh cao là chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

Thắng lợi của cuộc chiến tranh giải phóng ấy, là bản anh hùng ca vĩ đại trong lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Nó “mãi mãi được ghi vào lịch sử dân tộc ta như một trong những trang chói lọi nhất, một biểu tượng sáng ngời về sự toàn thắng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và trí tuệ con người, và đi vào lịch sử thế giới như một chiến công vĩ đại của thế kỳ hai mươi, một sự kiện có tầm quan trọng quốc tế và có tính thời đại sâu sắc”⁽¹⁾.

Trong 30 năm kiên trì đấu tranh toàn diện với quân thù xâm lược, với lòng tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng về Bác Hồ, Đảng bộ quân và dân tỉnh Bạc Liêu rất tự hào đã quán triệt sâu sắc đường lối, chủ trương của Đảng, vận dụng một cách sáng tạo vào điều kiện cụ thế của địa phương, động viên được toàn Đảng bộ, toàn quân, toàn dân đứng lên, phát huy sức mạnh tổng hợp, chiến đấu anh dũng, vượt qua muôn vàn khó khăn, chịu đựng biết bao gian khổ, hy sình đã hoàn thành tốt nhiệm vụ chiến lược trên giao cho địa phương mình, góp phần xứng đáng cùng với quân và dân cả nước đánh bại thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, viết nên những trang sử hào hùng của dân tộc Việt Nam ta.

Trải qua chặng đường lịch sử hào hùng ấy, mỗi bước đi của quân và dân tỉnh Bạc Liêu đều gắn liền với những biến cố trọng đại của miền Tây Nam Bộ, của miền Nam và của cả nước.

Khi thực dân Pháp quay trở lại xâm lược nước ta, quân và dân tỉnh Bạc Liêu với quyết tâm “thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ” đã anh dũng đứng lên kháng chiến.

Trong hoàn cảnh khó khăn của buổi đầu đánh giặc, do ta chưa có kinh nghiệm, lại thiếu vũ khí, sức giặc càng hung hãn, quân và dân tỉnh Bạc Liêu một mặt vừa sẵn sàng chi viện cho các tỉnh bạn ở các mặt trận Tân An, Bình Thủy, Hà Tiên, chống giặc vừa khẩn trương tổ chức các mật trận Phước Long, Ngan Dừa, Tân Hưng, Nhu Gia, Vàm Lẻo, thị xã Bạc Liêu... chiến đấu câm tù ngăn chận, vây hãm địch từng bước, làm xáo trộn kế hoạch “đánh nhanh, thắng nhanh” của thực dân Pháp, tạo điều kiện tranh thủ về thời gian để củng cố chính quyền, xây dựng căn cứ địa, chuẩn bị thực lực mọi mặt cho cuộc kháng chiến lâu dài.

Từ năm 1947 đến năm 1950, khi quân địch mở rộng hoạt động lấn chiếm vào vùng nông thôn, quân và dân tỉnh Bạc Liêu đã tập trung nỗ lực chống lại chính sách “bình định” của địch, phát triển phong trào du kích chiến tranh, chấn chỉnh và xây dựng lực lượng vũ trang ba thứ quân, sáng tạo ra nhiều cách đánh độc đáo vào có hiệu quả cao trong chỏng càn quét, trong phục kích giao thông đánh tàu và trong tiến công diệt đồn bót, cứ điểm, tháp canh của địch. Nổi bật là từ cuối năm 1946, Bạc Liêu đã sáng tạo vũ khí thủy lôi đánh chìm hàng chục tàu chiến của giặc Pháp, là một trong những nơi mở đầu chiến thuật thủy lôi chiến ở Nam Bộ. Đậy cũng là giai đoạn chiến tranh nhân dân ở Bạc Liêu phát triển mạnh mẽ, hầu hết vùng nông thôn đều được giải phóng trô thành căn cứ địa kháng chiến, cung cấp nhân tài vật lực cho tiền tuyến, góp phần đánh bại chính sách “bình định” của địch.

Trong giai đoạn cuối cuộc kháng chiến chống Pháp, trong điều kiện địch chia cắt, phong tỏa và càn quét liên miên, quân và dân tỉnh Bạc Liêu vẫn giữ vững phong trào, khắc phục những lệch lạc, hữu khuynh trong thực hiện phương châm ba vùng, đấu tranh giành giật sức người, sức của với địch; đẩy mạnh phong trào chiến tranh du kích, kết hợp với phong trào đấu tranh chính trị về địch ngụy vận, giam chân địch tại chỗ, không ngừng mở rộng căn cứ địa và xây dựng cuộc sống mới mọi mặt ở vùng giải phóng, tạo thế, tạo lực, chống càn quét lớn, tiêu diệt quân chủ lực địch, làm chuyến biến tình thế ở miền Tây Nam Bộ, tích cực góp phần cùng quân và dân cả nước tiến công địch trong Đông Xuân 1953 - 1954, đưa quân đội viễn chinh Pháp đến Điện Biên Phủ, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Từ sau Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết (tháng 7 năm 1954) cho đến ngày toàn thắng (30 tháng 4 năm 1975) nhân dân Bạc Liêu đã trải qua 21 năm kháng chiến chống Mỹ. Thuận lợi cũng nhiều, nhưng khó khăn cũng không ít. Đảng bộ Bạc Liêu đã quán triệt đường lối chính trị, đường lối quân sự của Đảng, nắm vững tư tường chiến lược tiến công, có nhiều sáng tạo trong việc vận dụng phương châm, phương thức tiến hành khởi nghĩa và chiến tranh, đã phát động được đông đảo quần chúng đứng lên tiến công và nổi dậy, góp phần quan trọng cùng cả nước từng bước đập tan các chiến lược chiến tranh của Mỹ - ngụy.

⁽¹⁾ Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trong ương Đảng lại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV.

[macbupda]

Bước vào cuộc kháng chiến chống Mỹ, nhân dân Bạc Liêu vững tin vào đường lối, chủ trương của Đảng, kiên trì cuộc đấu tranh chính trị đòi được thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ, đòi quyền dân sinh, dân chủ, chống “tố cộng, diệt cộng”, chống càn quét khủng bố, chống cướp đất dồn dân, vừa đấu tranh chính trị vừa có ý thức chuẩn bị tiến hành cuộc đấu tranh vũ trang như cất giấu vũ khí, khôi phục xây dựng căn cứ địa, xây dựng lực lượng vũ trang từ tự vệ tiến lên tuyên truyền, diệt ác, rồi tác chiến hỗ trợ cho đấu tranh chính trị, tạo điều kiện cho quần chúng nổi dậy phá thế kềm kẹp, giành quyền làm chủ. Khi thời cơ xuất hiện thì nổi dậy “Đồng khởi” phá được bộ máy kềm kẹp của địch và giành quyền làm chủ trên hầu hết vùng nông thôn trong tỉnh, chuyển phong trào cách mạng địa phương sang thế tiến công địch.

Khi Mỹ - ngụy tiến hành chiến lược “chiến tranh đặc biệt”, quân và dân Bạc Liêu ra sức xây dựng lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang ba thứ quân, vận động linh hoạt phương châm hai chân, ba mũi, ba vùng, kết hợp tiến công với nổi dậy, tiêu diệt với làm chủ, sáng tạo nhiều hình thức phong phú và của chiến tranh nhân dân, đưa chiến tranh nhân dân phát triển đến trình độ cao, tập trung phá “ấp chiến lược” góp phần đập tan “quốc sách ấp chiến lược” của địch, cùng với toàn Miền đánh bại chiến lược “chiến tranh đặc biệt” của Mỹ.

Từ cuối năm 1965 đến cuối năm 1968 là giai đoạn Mỹ tiến hành chiến lược “chiến tranh cục bộ” ào ạt đưa quân Mỹ và chư hầu vào miền Nam Việt Nam. Trên chiến trường chung, địch tập trung lực lượng cả Mỹ lẫn ngụy cùng với khối lượng vũ khí và phương tiện chiến tranh lớn nhất hòng tiêu diệt lực lượng cách mạng, trước hết là lực lượng vũ trang cách mạng và cơ quan đầu não của ta. Phối hợp với toàn Miền, quân và dân Bạc Liêu đã chủ động quyết tâm đánh Mỹ, diệt nguy, vận đụng phương thức, phương châm tiến hành chiến tranh một cách linh hoạt, cứ hiệu quả, căng địch ra, kềm địch lại buộc địch dàn mỏng lực lượng mà đánh, phát huy khả năng địa phương trong việc bảo đảm hậu cần tại chỗ, đặt cơ sở cho việc xây dựng và phát triển mạng lưới hậu cần nhân dân trong chiến tranh, góp phần lần lượt đánh bại các cuộc phản công chiến lược của địch, thực hành tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, đánh đúng các cơ quan đầu não tại thành thị của địch buộc chúng phải xuống thang chiến tranh và chịu đàm phán với ta ở Hội nghị Pa-ri.

Trong giai đoạn cuối cuộc kháng chiến chống Mỹ, quân và dân Bạc Liêu đã nhanh chóng chuyển sang tiến công, giành thế chủ động, đánh bại kế hoạch “tràn ngập lãnh thổ” của địch, khẩn trương tạo thế, tao lực, tạo thời cơ, nhờ đó Bạc Liêu tận dụng tốt thời cơ, phát huy cao nhất sức mạnh ba mũi, buộc tỉnh trưởng Nguyễn Ngọc Điệp đầu hàng, giành thắng lợi hoàn toàn, trọn vẹn.

Suốt 30 năm kiên trì chiến đấu liên tục, các thế hệ quân và dân Bạc Liêu đã cùng với quân và dân cả nước đánh bại hết chiến lược chiến tranh này đến chiến lược chiến tranh khác của Pháp và Mỹ, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ chiến lược do trên giao cho.

Một là, trong thế chiến lược chung đã tiêu hao, tiêu diệt và làm tan rã toàn bộ lực lượng quân sự và chính trị của địch ở địa phương, giải phóng hoàn toàn tỉnh nhà, góp phán tích cực giải phóng hoàn toàn miền Nam.

Hai là, đã làm tròn nhiệm vụ, xây dựng và bảo vệ vững chắc địa bàn chiến lược tỉnh Bạc Liêu, căn cứ địa của Xứ ủy Nam Bộ, miền Tây Nam Bộ và Khu 9 trong kháng chiến, phối hợp với chiến tranh nhân dân ở các tỉnh khác như Cà Mau, Sóc Trăng, Cần Thơ, kiên Giang, làm tăng sức mạnh của từng cuộc tiến công chiến lược nói riêng và toàn cuộc kháng chiến nói chung.

Ba là, đã làm tròn nhiệm vụ hậu phương chiến lược tại chỗ, đóng góp sức người, sức của cho cách mạng với một khối lượng khá lớn.

Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ của nhân dân ta là cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc lâu dài, gian khổ, phức tạp và hết sức quyết liệt. Con đường dẫn đến thắng lợi trong cuộc chiến tranh đó không phải chỉ có thuận buồm, xuôi gió mà còn phải vượt qua nhiều khó khăn thử thách, phải chịu dựng biết bao gian khổ, hy sinh.

Nhân dân Bạc Liêu có lịch sử đấu tranh lâu dài, có truyền thống yêu nước, tự lực tự cường và đức tính kiên cường, bất khuất, luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đàng và Bác Hồ.

Đảng bộ Bạc Liêu có truyền thống đoàn kết nhất trí, bám sát quần chúng và dựa vào quần chúng, dũng cảm, kiên cường lãnh đạo nhân dân chiến đấu cho đến thắng lợi cuối cùng.

Thực tiễn sinh động và phong phú trong quá trình 30 năm kháng chiến của Bạc Liêu đã để lại nhiều kinh nghiệm và bài học quý báu.

[macbupda]

1. Nắm vững đường lối, nhiệm vụ cách mạng, quan điểm bạo lực và tư tưởng cách mạng tiến công của Đảng vận dụng sát hợp với thực tiễn chiến trường, đề ra chủ trương và thực hành tổ chức, chỉ đạo có hiệu quả cuộc kháng chiến ở địa phương.

Là một Đảng kiểu mới của giai cấp công nhân, Đảng ta đại diện cho lợi ích của giai cấp công nhân, đống thời đại biểu cho lợi ích cơ bản và lâu dài của nhân dân ta và dân tộc ta. Chính vì thế, từ ngày có Đảng, nhân dân ta luôn luôn đi theo Đảng, rất trung thành với Đảng.

Quá trình vận dụng sáng tạo lý luận khoa học của chủ nghĩa Mác-Lênin vào thực tiễn cách mạng nước ta, Đảng đã vạch ra đường lối cách mạng dân tộc dân chủ tiến lên chủ nghĩa xã hội, đường lối chiến tranh nhân dân một cách đúng đắn. Đường lối đó được Đảng bộ Bạc Liêu nắm vững, quán triệt một cách sâu sắc và xuất phát từ thực tiễn chiến trường để xác định chủ trương, phương hướng đấu tranh thích hợp, kịp thời thực hành tổ chức chỉ đạo, góp phần làm cho những nội dung về chiến lược, sách lược, phương pháp đấu tranh và khoa học quân sự cách mạng của Đảng ngày càng được bổ sung, chỉnh lý tiến tới hoàn thiện. Đó cũng là điều kiện cơ bản làm cho sợ lãnh đạo của Đảng tại địa phương ngày càng có hiệu quả hơn để động viên và tổ chức đông đảo quần chúng cách mạng ra sức thực hiện bằng được đường lối, quan điểm, tư tưởng của Đảng, đưa phong trào cách mạng đi đến thắng lợi.

Trong 30 năm chiến tranh giải phóng, Đảng bộ Bạc Liêu đã nắm vững quan điểm, nội dung, lực lượng để tiến hành bạo lực cách mạng và tư tưởng chiến lược tiến công lãnh đạo, chỉ đạo tiến hành khởi nghĩa vũ trang và chiến tranh cách mạng ở địa phương phù hợp với tương quan ta, địch từng thời kỳ, từng giai đoạn và giành được thắng lợi.

Trong kháng chiến chống Pháp, ngay buổi ban đầu khi chính quyền các cấp ở Bạc Liêu vừa mới thành lập sau Cách mạng tháng Tám chưa được củng cố, lực lượng vũ trang mới hình thành còn nhỏ bé, tình hình chính trị còn nhiều phức tạp, ta đã biết phát huy sức mạnh chính trị của quần chúng, từng bước tổ chức, xây dựng lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang, tiến hành đấu tranh với địch, vượt qua những khó khăn, phức tạp của thời kỳ đầu, giữ vững được chính quyền cách mạng, phá tan âm mưu “đánh nhanh, thắng nhanh” của thực dân Pháp. Trên cơ sở đó, tổ chức và chỉ đạo cuộc chiến tranh ngày càng chặt chẽ, lực lượng vũ trang ba thứ quân được phát triển ngày càng lớn mạnh, làm nòng cốt cho nhân dân đánh giặc, phong trào du kích chiến tranh được đẩy mạnh và phát triển rộng khắp, liên tục tiến công địch, giành thắng lợi ngày càng lớn trong thực hiện nhiệm vụ kháng chiến, kiến quốc, góp phần cùng cả nước đánh thắng giặc Pháp xâm lược.

Trong kháng chiến chống Mỹ, trước khi có Nghị quyết 15 của Trung ương, quán triệt quan điểm bạo lực cách mạng và tư tưởng chiến lược tiến công của Xứ ủy, đặc biệt trong “Đề cương cách mạng miền Nam” của đồng chí Lê Duẩn, trong bối cảnh, chủ trương, đường lối chưa được phổ biến rộng, Đảng bộ Bạc Liêu đi đôi với việc lãnh đạo nhân dân đấu tranh chính trị có ý thức xây dựng lực lượng quân sự, làm nhiệm vụ vũ trang tuyên truyền, diệt ác hỗ trợ cho đấu tranh chính trị. Vì vậy, khi Nghị quyết 15 ra đời, Đảng bộ đã kịp thời lãnh đạo lực lượng vũ trang làm đòn xeo cho phong trào quần chúng đứng lên “Đồng Khởi” trong một thời gian ngắn giành được thắng lợi. Đó là kết quả của sự kết hợp giữa lực lượng chính trị với lực lượng vũ trang làm nòng cốt, nhanh chóng làm tan rã chính quyền địch, giành quyền làm chủ ở nông thôn rộng lớn, tạo cơ sở cho phong trào cách mạng chuyển sang thế tiến công địch và chuyển thành chiến tranh cách mạng.

Quá trình chỉ đạo kháng chiến cũng là quá trình Đảng bộ Bạc Liêu luôn nắm vững, vận dụng một cách sáng tạo quan điểm bạo lực, kết hợp chặt chẽ tiến công và nổi dậy, nổi dậy và tiến công, tiêu diệt và làm tan rã địch với giành quyền làm chủ, để tiêu diệt địch, để xây dựng và phát triển lực lượng cách mạng tại chỗ, thường xuyên liên tục cùng với tổ chức các đợt tiến công phối hợp lớn. Nổi dậy chuyển vùng Đông Xuân 1953 - 1954 góp phần đánh bại thực dân Pháp. Cao trào Đồng khởi năm 1960 đập tan bộ máy kém kẹp cửa địch giành quyền làm chủ trên hầu hết vùng nông thôn, tiến công và nổi dậy đánh phá “quốc sách ấp chiến lược” của địch năm 1964. Tiến công và nổi dậy Tết Mâu Thân 1968 buộc địch phải xuống thang chiến tranh, năm 1972 đánh bại một bước quan trọng âm mưu bình định của địch ở địa phương, buộc đế quốc Mỹ phải ký Hiệp định Pa-ri về Việt Nam, rút hết quân Mỹ ra khỏi miền Nam Việt Nam. Trước diễn biến hình thái chiến trường sau Hiệp định Pa-ri, Đảng bộ Bạc Liêu đã kịp thời nhận thức trong chuyển giai đoạn, đánh giá đúng âm mưu địch qua diễn biến thực tế ở địa phương, từ đó xác định tư tường kiên quyết tiến công trừng trị địch vi phạm hiệp định. Nhờ vậy, ta vẫn giữ được quyền chủ động tiến công địch trong đợt tiến công mùa khô 1974 - 1975 và giành quyền chiến thắng nhanh gọn trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy xuân 1975.

Đường lối cách mạng của Đảng thể hiện tập trung nhất là tinh thần triệt để cách mạng của giai cấp công nhân và ý chí quật cường của cả dân tộc ta. Có nắm vững, vận dụng một cách đúng đắn sáng tạo đường lối cách mạng của Đảng thì mới có thể xác định chủ trương phương hướng đấu tranh thích hợp tại chiến trường, đồng thời tổ chức động viên toàn Đảng, toàn quân, toàn dân địa phương vượt qua mọi thử thách ác liệt của cuộc chiến tranh, đưa cuộc kháng chiến tiến từng bước đến thắng lợi, biến quyết tâm cách mạng của Đảng thành quyết tâm cách mạng của toàn thể nhân dân, của cả dân tộc. Đây là bài học lớn nhất của Đảng bộ, quân và dân Bạc Liêu.

[macbupda]

2. Tin tưởng và dựa vào quần chúng, tổ chức xây dựng lực lượng cách mạng bao gồm lực lượng chính tri, lực lượng vũ trang, binh vận và các lực lượng khác, hình thành sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân địa phương để đánh thắng bạo lực phản cách mạng của địch.

Trong quá trình lãnh đạo nhân dân ta tiến hành khởi nghĩa vũ trang chiến tranh cách mạng, Đảng ta đã xác định được đường lối xây dựng lực lượng ngày càng hoàn chỉnh. Đó là đường lối “động viên và tổ chức toàn dân, xây dựng lực lượng chính trị rộng rãi của quần chúng, đồng thời xây dựng lực lượng vũ trang và trong nhân dân hùng mạnh gồm ba thứ quân lầm nòng cốt cho toàn dân đánh giặc”. Đường lối đó là sự vận dụng sáng tạo những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin về vai trò của quần chúng nhân dân trong cách mạng bạo lực, về động viên toàn dân, vũ trang rộng rãi quần chúng cách mạng và xây dựng quân đội cách mạng kiểu mới truyền thống “cả nước đánh giặc” trong lịch sử chiến tranh giải phóng và chiến tranh giữ nước của dân tộc ta.

Chinh nhờ có sự động viên, tổ chức lực lượng quần chúng rộng rãi và lãnh đạo quần chúng đấu tranh mạnh mẽ, chúng ta mới có lực lượng to lớn của toàn dân tham gia kháng chiến chống Pháp và Mỹ, giành thắng lợi hoàn toàn.

Trong 30 năm kháng chiến, Đảng bộ Bạc Liêu luôn tin tưởng và dựa vào quần chúng, giáo dục, tổ chức tập hợp quần chúng, từng bước hình thành sức mạnh của cách mạng, sức mạnh tổng hợp của chiến tranh, súc mạnh áp đảo quân thù để đánh đổ chúng. Nắm vững quan điểm đó, nhất là trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, Đảng bộ, nhân dân Bạc Liêu đã kiên trì bám trụ, luôn luôn tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của quần chúng, giữ mối liên hệ mật thiết giữa Đảng với quần chúng, giữ mối quan hệ quân dân như cá với nước, thường xuyên chăm lo giải quyết những lợi ích trước mắt và lâu dài của nhân dân.

Nhờ bám quần chúng, sống trong dân, hiểu được dân, nắm được địch mới có cơ sở nghiên cứu. đánh giá đúng tình hình, hạ quyết tâm phát động quần chứng vùng dậy đồng khởi. Ngay trong những năm khó khăn, ác liệt, khi địch ráo riết bình định gom dân, lập ấp chiến lược, nhiều cấp ủy, các tổ chức vũ trang, các ngành cũng bám chặt trong quần chúng. Do đó tuy địch tạm chiếm đóng được đồn bót nhưng chúng không bao vây, tiêu diệt được lực lượng cách mạng, trái lại đại bộ phận đồn bót của chúng luôn bị nhân dân bao vây và hàng ngày, hàng giờ chúng phải chống đỡ với ba mũi tiến công của lực lượng cách mạng cơ sở. Âm mưu thâm độc của địch hòng tách Đảng ra khỏi dân “tát nước bắt cá” hoàn toàn bị thất bại.

Trong quá trình kháng chiến, nhờ bám dân tin dân, cán bộ đảng viên, lực lượng vũ trang đã vận dung sáng tạo những phương thức hoạt động phù hợp với điều kiện tình hình từng nơi, từng lúc. Trong bất cứ tình huống nào vẫn thể hiện chủ trương Đảng bám chắc quần chúng, không ngừng giáo dục, giác ngộ quần chúng nhận dân và điều quan trọng là đã đưa họ vào các tổ chức cách mạng, hướng dẫn họ đấu tranh, bảo đảm sự thống nhất hành động, do đó đã xây dựng được thế chính trị vững chắc của quần chúng.

Trên mặt trận “giành dân, nắm dân” giữa ta và địch, sự vận dụng đúng đắn các chủ trương, chính sách của Đàng, nhất là việc giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân, Đảng bộ đã xây dựng được khối liên minh công nông vững chắc. Từ đó đã thu hút được các tầng lớp trung gian, các tôn giáo, các gia đình binh sĩ, sĩ quan ngụy, đã khéo léo khoét sâu những mâu thuẫn của các tầng lớp này đối vối địch, phát huy tinh thần dân tộc chống chiến tranh xâm lược và khéo vận dụng sách lược của Đảng nên đã lôi kéo họ ngả về với kháng chiến, với cách mạng. Nhờ vậy ta đã hình thành được một trận dân tộc đoàn kết đấu tranh rộng rãi chống đế quốc xâm lược và bè lũ tay sai.

Trên cơ sở khối đoàn kết toàn dân lấy liên minh công nông làm nền tảng, Đảng bộ Bạc Liêu đã giải quyết thành công việc tổ chức, xây dựng lực lượng bao gồm lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang, binh vận và các lực lượng khác, hình thành sức mạnh tổng hợp, bảo đảm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị tại địa phương. Trong suốt 30 năm chiến tranh, nhất là trong chiến tranh chống Mỹ, các lực lượng này đã không ngừng phát triển, nhờ sự kết hợp chặt chẽ việc xây dựng với phong trào tiến công địch, thực hiện tốt phương châm càng tiến công càng manh, càng trưởng thành.

Lực lượng vũ trang Bạc Liêu hình thành và phát triển từ phong trào đấu tranh chính trị rộng rãi, manh mẽ của quần chúng và trong chiến tranh cách mạng, từ quận chúng mà xây dựng lực lượng vũ trang, đào tạo cán bộ đi đôi với vũ trang quần chúng rộng rãi. Cũng như trên khắp chiến trường miền Nam, việc xây dựng lực lượng vũ trang Bạc Liêu đã đi đúng đường lối của Đảng và có nhiều sáng tạo phù hợp với thực tiễn điều kiện về khả năng của địa phương, đặc biệt là ở chiến trương bị chia cắt, xa Trung ương.

Ngay từ đầu, khi các đội tự vệ chiến đấu trong chống Pháp, các đội vũ trang tuyên truyền trong chống Mỹ ra đời, quần chúng đã thương yêu, đùm bọc, giúp đỡ và bảo đảm mọi yêu cầu cho hoạt động của các lực lượng vũ trang địa phương xây dựng, phát triển từ nhỏ đến lớn, lực lượng vũ trang Bạc Liêu bao gồm lực lượng của tỉnh, huyện, xã, ấp. Qua các thời kỳ đã phát triển kịp thời yêu cầu đòi hỏi của từng giai đoạn chiến tranh, đã sát cánh cùng với nhân dân và lực lượng của trên, của các tỉnh bạn đánh bại mọi âm mưu, thủ đoạn của địch, thực hiện chiến tranh nhân dân, toàn dân toàn diện.

Đội ngũ cán bộ lãnh đạo và chỉ huy đều trưởng thành từ trong phong trào cách mạng mà ra, am hiểu quần chúng, am hiểu địa phương, chiến tranh và các địa bào chiến đấu Tỉnh ủy, Ban chỉ huy Tỉnh đội đã luôn chăm lo đến sự lớn mạnh, trường thành của đội ngũ cán bộ quân sự các cấp, thường xuyên có lực lượng dự trữ, nguồn kế tiếp, nhờ đó mà đáp ứng được yêu cầu phát triển lực lượng vũ trang trong tỉnh đồng thời còn cung cấp cán bộ cho cấp trên.

Được sự lãnh đạo chặt chẽ của Tỉnh ủy, lực lượng vũ trang Bạc Liêu luôn nêu cao tinh thần tự lực tự cường, luôn chủ động và độc lập chiến đấu, không trông chờ, ỷ lại cấp trên. Phát huy mọi tiềm năng sẵn có tại địa phương, khéo tranh thủ thời cơ để chủ động hiệp đồng với chiến trường chung, chiến trường trong quân khu. trong tỉnh để căng kềm địch, lừa địch, lực lượng vũ trang Bạc Liêu đã chủ động, liên tục tiến công quân địch, liên tục giành thắng lợi, xứng đáng vai trò “đòn xeo” của phong trào ba mũi tiến công địch tại địa phương.

Trong quá trình xây dựng và tiến công địch, lực lượng chính trị, lực lượng binh vận và các lực lượng khác đã không ngừng phát triển lớn mạnh và trưởng thành.

Lực lượng chính trị quần chúng bao gồm các đoàn thể, các tổ chức quần chúng là đội quân chính trị được giữ vững về tổ chức và phát huy tác dụng toàn diện qua các giai đoạn kháng chiến chống Mỹ.

Lực lượng đấu tranh chính trị từ đấu tranh với khẩu hiệu dân sinh, dân chủ đến những khẩu hiệu cao hơn, với hình thức, quy mô quyết liệt hơn như tấn công phân hóa kẻ thù, làm công tác binh vận... đã hình thành tổ chức lực lượng tiến công địch ba mũi tại chỗ, đã diệt, phá rã lực lượng địch, dứt điểm đồn bót, giành quyền làm chủ và cùng phối hợp đắc lực với lực lượng vũ trang tác chiến trên các địa bàn trong tỉnh. Trong những đợt phối hợp đấu tranh dài ngày, trong những cuộc tiến công và nổi dậy, lực lượng này có thể huy động tới hàng nghìn người với hệ thống tổ chức, chỉ huy chặt chẽ.

Lực lượng binh vận ngày càng được củng cố và phát triển theo nhiệm vụ chính trị, theo yêu cầu chiến đấu từng lúc, từng thời kỳ. Từ tiến công chính trị vào hàng ngũ địch đến phá rã tổ chức địch, xây dựng lực lượng cách mạng bên trong, kết hợp với lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang bên ngoài tiến công địch, từ thấp đến cao, từ diệt ác, phá phương tiện chiến tranh đến phản chiến, làm binh biến khởi nghĩa. Lực lượng binh vận đã được tổ chức trong một số đồn, một số đơn vị và đã phát triển rộng trong lực lượng phòng vệ dân sự tại xã ấp và ngay cả trong lực lượng bảo an, cơ động và một số sĩ quan địch.

Tin tưởng và dựa vào quần chúng, xây dựng lực lượng tổng hợp là nhằm thực hiện phương thức tiến công tổng hợp và qua tiến công tổng hợp mả xây dựng và phát triển lực lượng cách mạng tổng hợp của địa phương. Việc coi trọng xây dựng lực lượng và biết phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng trong đánh địch là bài học lớn trong quá trình chiến tranh giải phóng 30 năm qua của tỉnh Bạc Liêu.