Ký ức Tây Nguyên

[macbupda]

Cùng thời gian Sư đoàn 320 đánh Đồng Dù, tại chi khu quân sự Trảng Bàng Sư đoàn 316 sau những ngày thực hành bao vây ngăn chặn đã chuyển sang tiến công. Trước sức tiến công của các chiến sĩ Sư đoàn 316, bộ đội địa phương và dân quân du kích Tây Ninh, toàn bộ hai trung đoàn 46 và 49 liên đoàn bảo an 251, một chiến đoàn thiết giáp địch nhanh chóng bị tiêu diệt, tan rã và bị bắt làm tù binh. Hệ thống phòng ngự của địch từ Đồng Dù đến Gò Dầu Hạ đã bị đập tan.

Sư đoàn 10, lực lượng thọc sâu chiến dịch được tăng cường trung đoàn đặc công 198, trung đoàn 64 (Sư đoàn 320), 31 chiếc xe tăng, 19 thiết giáp, trung đoàn cao xạ 234 và 2 tiểu đoàn cao xạ (1 tiểu đoàn của trung đoàn 232 và 1 tiểu đoàn của trung đoàn 593), 5 khẩu pháo 155 ly, có nhiệm vụ đánh chiếm sân bay Tân Sơn Nhất, Bộ tổng tham mưu ngụy, quận 3 cùng đơn vị bạn sẵn sàng đánh chiếm dinh Độc Lập và biệt khu thủ đô được lệnh xuất kích.

Thực hiện nhiệm vụ trên, 3 giờ 30 phút ngày 29 tháng 4 năm 1975, tiểu đoàn 20 (trung đoàn 198) đánh chiếm cầu Bông. Địch cho lực lượng biệt kích dù phản kích hòng chiếm lại. Sư đoàn 10 lệnh cho trung đoàn 64 đưa đại đội 10, tiểu đoàn 9 vào tiếp sức cho tiểu đoàn đặc công 20. Sau 50 phút chiến đấu tiểu đoàn 20 và đại đội 10 đã tiêu diệt và đánh bại lực lượng phản kích của tiểu đoàn dù 81, làm chủ cầu Bông.

Trên hướng cầu Sáng, vì đường xa, lại phải vòng tránh địch nên tiểu đoàn 2 trung đoàn đặc công 198 vào tới vị trí triển khai thì trời đã sáng. Cuộc chiến đấu ở đây trở nên phức tạp hơn. Sư đoàn 10 phải sử dụng một lực lượng của tiểu đoàn 7 (trung đoàn 64) vào tham chiến. Sau 30 phút chiến đấu, đặc công và bộ binh ta làm chủ cầu Sáng. Cùng thời gian trên, Sư đoàn 10 lệnh cho lực lượng còn lại của trung đoàn 64 tiêu diệt và làm tan rã tiểu đoàn biệt động quân 99 ở ấp Phố Mới.

5 giờ 30 phút ngày 29 tháng 4 năm 1975, trung đoàn 24 (anh Vũ Văn Tài - trung đoàn trưởng, anh Bùi Văn Hòe - chính ủy), được lệnh xuất kích. Trung đoàn này chia làm 4 khối. Khối thứ nhất gồm 106 cán bộ chiến sĩ thuộc đại đội 7 tiểu đoàn 5, 16 trinh sát, 13 xe tăng, xe bọc thép và 2 xe zin chở quân do tiểu đoàn phó tiểu đoàn 5 chỉ huy có nhiệm vụ đánh địch mở đường. Khối thứ hai gồm 525 cán bộ, chiến sĩ tiểu đoàn 5 còn lại do tiểu đoàn trưởng Lê Xuân Chuyển chỉ huy được tăng cường đại đội trinh sát, công binh, cao xạ, 8 xe tăng, xe thiết giáp, 3 khẩu pháo, xe kéo, 1 xe chở đạn và 26 xe chở quân do các anh Vũ Văn Tài, Bùi Văn Hòe chỉ huy. Khối này có nhiệm vụ đột kích chiếm ngã tư Bảy Hiền, cổng số 5 trại Phi Long, bắt liên lạc với phái đoàn quân sự của ta ở trại Đa-vít. Khối thứ ba với 536 cán bộ chiến sĩ gồm toàn bộ tiểu đoàn 4 do anh Nguyễn Văn Hinh, tiểu đoàn trưởng chỉ huy được tăng cường 8 xe tăng và xe bọc thép, 9 xe kéo pháo, 1 xe chở đạn. 20 xe tải và xe jeep có nhiệm vụ đánh chiếm ngã ba Bà Quẹo, trại lính Hoàng Hoa Thám và bộ tư lệnh dù, bắt liên lạc với phái đoàn quân sự của ta ở trại Đa-vít, chiếm trại Phi Long, bộ chỉ huy hành quân hỗn hợp, bộ tư lệnh không quân ngụy. Khối thứ tư có 549 cán bộ chiến sĩ thuộc tiểu đoàn 6, đại đội cao xạ, đại đội quân y, đại đội vận tải đi trên 28 xe vận tải làm nhiệm vụ dự bị của trung đoàn, sẵn sàng phát triển tiến công trên hướng tiểu đoàn 4 và tiểu đoàn 5.

6 giờ 30 phút cùng ngày, trung đoàn 28 (anh Nguyễn Đức Cẩm - trung đoàn trưởng, anh Nguyễn Ngọc Xuân - chính ủy), chia thành hai khối. Khối thứ nhất gồm tiểu đoàn 3, được tăng cường 14 xe tăng và K63,11 xe vận tải, 1 cối 82 ly, 1 ĐKZ 75 ly, 1 tiểu đội công binh và 1 tiểu đội trinh sát là lực lượng tiến công trên hướng chủ yếu: Bộ tổng tham mưu ngụy. Khối thứ hai gồm tiểu đoàn 1, 13 xe vận tải, 1 ĐKZ 75 ly, 2 cối 82 ly là thê đội hai có nhiệm vụ đánh chiếm sở chỉ huy sư đoàn không quân 5 và Bộ tổng tham mưu ngụy. Tiểu đoàn 2 là lực lượng dự bị.

Theo lộ tiêu do công binh cắm sẵn trên hai trục đường 5 và 6, xe ủi đất đi trước húc tung các bờ ruộng, ụ đất mở đường cho xe tăng và xe chở quân đi theo. 347 xe các loại chở Sư đoàn 10 tươi lá ngụy trang, cắm cờ Tố quốc, cờ Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam theo đội hình hàng dọc nối nhau băng qua cánh đồng Củ Chi nhằm theo hướng Sài Gòn xốc tới.

Theo kế hoạch, trung đoàn 24 phải vòng tránh quận lỵ Củ Chi, song trên cơ sở nắm vững lực lượng địch tan vỡ nặng trên tuyến phòng thủ vòng ngoài, chỉ huy Sư đoàn 10 lệnh cho trung đoàn 24 tiến thẳng theo đường số 1, thọc qua quận lỵ Củ Chi.

10 giờ 50 phút, phân đội phái đi trước của trung đoàn 24 khi cách Củ Chi 4km gặp một lực lượng bộ binh và thiết giáp của địch ngăn chăn. Trung đoàn 24 lập thời tổ chức chiến đấu diệt 4 xe tăng, xe thiết giáp và 1 trung đội địch. 11 giờ đội hình trung đoàn 24 thọc qua Củ Chi tiến về cầu Bông.

[macbupda]

Cùng thời gian này, trên cánh đồng Tân Phú Trung một đoàn xe tăng, xe bọc thép và xe ô tô của địch từ Hậu Nghĩa trên đường rút về Sài Gòn cũng tiến thẳng vào cầu Bông. Các chiến sĩ trung đoàn 64 và trung đoàn đặc công 198 chốt giữ ở đây lúc đầu tưởng đó là lực lượng đột kích của Sư đoàn 10, nhưng nhìn kỹ trên xe không thấy có cờ và phát hiện lính ngụy đội mũ sắt, lập tức anh em nổ súng chặn đánh. Bị đánh bất ngờ đoàn xe địch ùn lại. Giữa lúc dó, lực lượng binh chủng hợp thành của trung đoàn 24 ập tới. Sau này những tên lái xe tăng ngụy bị bắt làm tù binh khai rằng: khi thấy xe tăng M41, M48 chúng tưởng là đồng bọn thua trận từ Tây Ninh chạy về. ít phút sau thấy xe có lá ngụy trang lại cắm cờ cách mạng, chúng ngơ ngác chưa biết xử lý thế nào thì bị các chiến sĩ đại đội xe tăng 9 do đại đội trưởng Đoàn Sinh Hưởng chỉ huy xông tới nã đạn pháo, bắn súng 12,8 ly vào đoàn xe địch. Trong thế bị đánh cả phía trước lẫn phía sau, xe tăng, xe bọc thép địch hoảng loạn, chúng lao bừa xuống cánh đồng lúa phía nam cầu Bông. Từ trên đường số 1, đại đội xe tăng 9 và bộ binh trung đoàn 24 dùng hỏa lực nhằm từng chiếc xe địch nổ súng. Toàn bộ quân địch bị tiêu diệt và bị bắt làm tù binh. Trung đoàn 24 tiếp tục phát triển khi đến thành Quan Năm thì bị quân địch ở đây ngăn chặn quyết liệt. Chỉ huy trung đoàn 24 lệnh cho đại đội 7 tiểu đoàn 5 (lực lượng đi đầu) xuống xe chia thành 2 mũi kết hợp với lực lượng xe tăng đột kích chính diện nhanh chóng làm chủ thành Quan Năm, toàn bộ quân địch ở đây bị tiêu diệt và tan rã.

14 giờ 40 phút ngày 29, trung đoàn 24 tiến đến trại huấn luyện Quang Trung. Tại đây, địch lợi dụng lô cốt, nhà tầng bố trí sẵn hỏa lực chặn đánh quân ta. Chỉ huy trung đoàn 24 ra lệnh cho tiểu đoàn 1 trung đoàn phòng không 234 sử dụng đại đội 1 và đại đội 2 bắn máy bay, đại đội 3 hạ nòng pháo bắn vào các hỏa điểm địch. Trên đoạn đường này địch dựng nhiều vật cản: những vỏ phuy chứa đầy cát, những ụ đất lớn, công binh trung đoàn phải dùng bộc phá giải quyết; có những ụ đất phải sử dụng tới 25kg thuốc nổ mới khai thông được. Đồng thời trung đoàn để lại 1 đại đội bộ binh và 3 xe tăng phối hợp với tiểu đoàn đặc công 115 đánh chiếm trại Quang Trung, còn đại quân tiếp tục phát triển. Địch cho pháo binh từ Tân Sơn Nhất bắn phá ác liệt chặn đường. Máy bay trực thăng vũ trang, máy bay phản lực F4 gầm rú phóng rốc-két, bắn đạn 20 ly. Các chiến sĩ trung đoàn 234 vừa hành tiến vừa đánh trả quyết liệt máy bay địch, bắn rơi 1 máy bay trực thăng vũ trang.

17 giờ, đội hình thọc sâu binh chủng hợp thành trung đoàn 24 vượt cầu Tham Lương. 18 giờ trung đoàn này tiến đên nhà máy dệt Vi-na-tếch-cô, giáp với đầu phía tây sân bay Tân Sơn Nhất.

Tại khu vực nhà máy Vi-na-tếch-cô, địch có 1 tiểu đoàn bảo an, 1 tiểu đoàn dù và 1 đại đội xe tăng. Chúng lợi dụng xưởng dệt, đồn bảo an và khu vực phía tây sân bay lập tuyến phòng ngự mới; đồng thời cho máy bay, pháo binh ném bom bắn phá dữ dội vào đội hình quân ta. Địch sử dụng cả đạn hóa học làm khối đi đầu của trung đoàn không tiến lên được. Chỉ huy trung đoàn 24 cho bộ đội dừng lại triển khai đội hình chiến đấu; đồng thời điều 2 khẩu pháo 85, 3 khẩu cối 82 ly và 3 xe tăng từ phía sau lên tập trung đột phá. Hai đại đội pháo phòng không của tiểu đoàn 1 trung đoàn 234 cũng triển khai trận địa đánh máy bay địch ngay trên đường phố. Đại đội 7 tiểu đoàn 5 trung đoàn 24 và xe tăng tiến công đồn bảo an, bắn cháy một kho đạn và chiếm giữ xưởng dệt Vi-na-tếch-cô. Trước sức tiến công của ta, quân địch tháo chạy về ngã ba Bà Quẹo. Tại ngã ba Bà Quẹo, địch tung lực lượng lính dù cùng xe tăng, thiết giáp ra ngăn chặn. Cuộc chiến đấu ở đây diễn ra ác liệt. Từ 18 giờ đến 19 giờ 30 phút địch ba lần dùng xe tăng, xe bọc thép, kết hợp với lính dù phản kích. Nhưng cả ba lần quân địch đều bị các chiến sĩ trung đoàn 24 và trung đoàn xe tăng 273 đánh bại. Trong cuộc chiến đấu ở đây, 21 cán bộ chiến sĩ trung đoàn 24 đã ngã xuống, 3 xe thiết giáp của lữ đoàn 273 bị cháy. Trước ý chí chiến đấu ngoan cường của cán bộ, chiến sĩ ta quân địch đã buộc phải lùi về tuyến trong. Chỉ huy trung đoàn 24 kịp thời điều đại đội 7 tiểu đoàn 5 cùng 2 khẩu ĐKZ 75 ly áp sát ngã tư Bảy Hiền. Địch tiếp tục cho bộ binh và xe tăng ngăn chặn, lúc này lực lượng phía sau chưa lên hết nên Sư đoàn 10 lệnh cho trung đoàn 24 dừng lại để củng cố chuẩn bị sẽ tiến công vào lúc trăng lên.

Như vậy, đến 21 giờ ngày 29 tháng 4 năm 1975, trung đoàn 24 là mũi thọc sâu vào Sài Gòn sớm nhất, vượt thời gian quy định.

Trên hướng đường 15, trung đoàn 28 được lệnh xuất kích lúc 6 giờ, đến 8 giờ 20 phút bộ phận đi đầu của trung đoàn cách tây nam Phú Hòa Đông 2km. Địch phát hiện lực lượng ta, chúng cho pháo từ Tân Quy bắn dồn dập vào đội hình trung đoàn. Quân địch trong đồn Phú Hòa Đông cũng dùng đại liên, súng cối bắn dữ dội vào khu vực trung đoàn 28. Tuy vậy, bộ binh và xe tăng vẫn bình tĩnh chủ động hiệp đồng tiến công đồn bảo an Phú Hòa Đông. Sau 30 phút tiểu đoàn 3 trung đoàn 28 làm chủ khu vực này rồi cả trung đoàn tiến về Tân Quy. 11 giờ 50 phút, địch trong quận Phú Hòa, Tân Quy và sư đoàn 25 ngụy dùng bộ binh và xe tăng đánh vào đội hình trung đoàn. Chỉ huy trung đoàn 28 sử dụng đại đội 10 tiểu đoàn 3 cùng 4 xe tăng và 4 xe K63 đánh thẳng vào đội hình quân địch làm cho chúng hoảng loạn tháo chạy về Phú Xương. Bộ binh và xe tăng ta truy kích diệt 5 xe M113,15 xe GMC và một số địch, rồi theo đường 15 tiếp tục phát triển. Khi vượt qua cầu Sáng, các chiến sĩ lái xe tăng mãi chiến đấu, không chú ý đến sức tải của chiếc cầu sắt này đã cho xe chạy gần nhau với tốc độ cao tạo ra lực cộng hưởng lớn nên khi chiếc xe tăng thứ ba vượt được ba phần tư cầu thì cầu sập, chiếc xe tăng tụt xuống sông. Trung đoàn 28 phải quay trở lại Tân Quy theo tinh lộ 8 qua Đồng Dù tiến sang cầu Bông, phát triển chiếm khu tây nam trại Quang Trung. 18 giờ 30 phút, trung đoàn 28 tiến đến cầu Tham Lương ngã tư Quang Trung được lệnh dừng lại triển khai chiến đấu.

[macbupda]

Sau một ngày tiến công, Quân đoàn 3 đã đập tan tuyến phòng thủ mạnh nhất của địch ở hướng tây bắc Sài Gòn với chiều dài 40km.

Đường vào Sài Gòn đã mở.

Cùng thời gian này, trên cả 5 hướng tiến công quân ta đều phát triển thuận lợi. Cánh quân phía bắc, Quân đoàn 1 đang tiến công căn cứ Phú Lợi, lực lượng đi đầu của quân đoàn đã đến bắc Lái Thiêu. Cánh quân hướng tây và tây nam, Đoàn 232 làm chủ thị xã Hậu Nghĩa, quận lỵ Đức Hòa, bức rút Đức Huệ, đánh chiếm ngã ba Vĩnh Lộc và Hưng Long. Cánh quân đông nam Quân đoàn 2 đánh chiếm và làm chủ Vũng Tàu, Nhơn Trạch, Thành Tuy Hạ và phát triển về Cát Lái, cầu xa lộ Đồng Nai, Thủ Đức. Thành ủy Sài Gòn đã đưa 1.700 cán bộ và các đội biệt động vào nội thành và các xã vùng ven hoạt động diệt bọn ác ôn đầu sỏ, đánh chiếm đồn bốt địch, mở bàn đạp tạo thuận lợi cho bộ đội chủ lực đánh vào thành phố; đồng thời chặn đánh tàn quân địch ở bên ngoài chạy về Sài Gòn và phát động quần chúng sẵn sàng nổi dậy giành quyền làm chủ.

Chiều ngày 29 tháng 4, toàn huyện Củ Chi được giải phóng. Cờ cách mạng xuất hiện ở Bình Hòa, Phú Nhuận, cư xá Lữ Gia, Tân Phú, Tân Lâm... Có đòn quân sự mạnh mẽ đi trước một bước, nhân dân nhiều nơi nổi dậy chiếm đồn bốt, công sở, công nhân viên chức được sự hướng dẫn của cán bộ cơ sở đã đứng dậy bảo vệ không cho địch và kẻ xấu phá hoại, lấy cắp tài sản, sẵn sàng phối hợp với các binh đoàn chủ lực đang tiến vào nội đô.

5 giờ 25 phút ngày 30 tháng 4, tôi và anh Vũ Lăng cùng một bộ phận cán bộ chủ chốt cơ quan quân đoàn (tất cả gồm hơn mười người) đã có mặt tại sở chỉ huy Sư đoàn 10 ở phía nam Hóc Môn để tiện theo dõi và chỉ đạo sư đoàn này đột kích.

7 giờ 15 phút, từ sở chỉ huy Sư đoàn 10, anh Vũ Lăng ra lệnh tiến công. Toàn bộ các trận địa pháo của Quân đoàn và Sư đoàn 10 đồng loạt nã đạn vào sân bay Tân Sơn Nhất, Bộ tổng tham mưu ngụy, làm một số máy bay, kho bom, đạn địch nổ tung, bốc cháy. Các mục tiêu: bộ tư lệnh dù, bộ tư lệnh không quân, bộ tư lệnh thiết giáp ngụy ở sân bay chìm trong khói lửa. Giữa lúc quân địch đang hoang mang dao động trước hỏa lực pháo binh ta, trung đoàn 24 và xe tăng đột phá đánh chiếm ngã tư Bảy Hiền. Tại đây ngay trong đêm 29 tháng 4 địch đã đưa tiểu đoàn dù 8 cùng lực lượng của biệt khu thủ đô và một chi đội xe tăng M41, M48 ra chốt chặn. Địch lợi dụng sân thượng, tháp nước, những ô cửa sổ nhà cao tầng bố trí hỏa lực dày đặc để ngăn chặn ta tiến công. Đại đội 7 tiểu đoàn 5 cùng 11 xe tăng, xe thiết giáp (tiểu đoàn 1 trung đoàn 273) dũng cảm đột phá mở đường. Đại đội trưởng đại đội 7 Trịnh Bá Tư cho trung đội 1 có chiến sĩ biệt động thành dẫn đường mở một mũi lên hướng bệnh viện “Vì dân” thọc vào sườn địch. Cuộc chiến đấu diễn ra quyết liệt, cán bộ chiến sĩ ta giành giật với địch từng căn nhà ngõ phố. Trong một lần chỉ huy đột phá, Trịnh Bá Tư anh dũng hy sinh. Tấm gương chiến đấu hy sinh của đại đội trưởng Trịnh Bá Tư đã thôi thúc cán bộ chiến sĩ tiểu đoàn 5 vượt qua ác liệt để giành thắng lợi cuối cùng. Chiến sĩ B40 Vũ Văn Chung, quê Yên Chung, Văn Yên, Yên Bái vượt lên dùng B40 bắn cháy chiếc xe tăng M41 của địch. Nguyễn Xuân Trường đại đội trưởng đại đội 1 tiểu đoàn trung đoàn 273 chỉ huy đơn vị táo bạo mở mũi đột kích mạnh chi viện cho bộ binh đánh thẳng vào bọn địch phản kích. Xe tăng 985 vừa vượt lên thì bị xe tăng địch phục sẵn bắn hỏng pháo. Không chần chừ, trưởng xe Mai Trọng Hoạt ra lệnh tiếp tục tiến lên. Bằng một động tác thuần thục và quyết liệt, chiến sĩ lái xe trẻ Phùng Văn Tính (21 tuổi), quê Kim Long, Tam Dương, Vĩnh Phúc cho xe của mình lao thẳng vào xe tăng địch. Chiếc xe tăng M48 của địch hoảng sợ chồm lên vỉa hè, bọn địch trong xe khiếp sợ đầu hàng.

8 giờ 5 phút, 1 chiếc L19 vừa hạ độ cao để xuống sân bay Tân Sơn Nhất, các chiến sĩ đại đội 1 tiểu đoàn 1 trung đoàn 234 bắn chính xác, chiếc máy bay địch bùng cháy và lao xuống hè phố Lê Thánh Tông. Đây là chiếc máy bay cuối cùng của địch bị bắn rơi trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

8 giờ 45 phút, trung đoàn 24 và xe tăng trung đoàn 273 làm chủ ngã tư Bảy Hiền. Thừa thắng, quân ta phát triển về cổng số 5 sân bay Tân Sơn Nhất.

Cũng vào thời điểm này, Bộ tư lệnh Quân đoàn 3 nhận được bức điện của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương gửi tới mặt trận, bức điện có đoạn như sau: “Nhiệt liệt khen ngợi toàn thể các đơn vị đã lập được chiến công lớn trong những ngày qua, đập tan tập đoàn phòng ngự và các cứ điểm phòng ngự phía đông bắc và tây bắc, cắt đứt lộ 4, tiến công các sân bay lớn của địch, hoạt động tốt ở ven đô và nội đô. Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương kêu gọi toàn thể cán bộ chiến sĩ, đảng viên, đoàn viên với quyết tâm lớn nhất hãy nhanh chóng đánh thẳng vào sào huyệt cuối cùng của địch với khí thế hùng mạnh nhất của đội quân trăm trận trăm thắng, đập tan mọi sự đề kháng của địch, kết hợp tiến công và nổi dậy, giải phóng hoàn toàn thành phố Sài Gòn - Gia Định. Phải giữ kỷ luật thật nghiêm, triệt để chấp hành mọi chỉ thị mệnh lệnh, bảo vệ tính mạng tài sản của nhân dân, nêu cao truyền thống và bản chất cách mạng của quân đội ta, hoàn thành nhiệm vụ xuất sắc, giành thắng lợi hoàn toàn cho chiến dịch lịch sử mang tên Bác Hồ vĩ đại”.

[macbupda]

Tinh thần bức điện trên, cơ quan chính trị quân đoàn đã kịp thời phổ biến đến từng đơn vị, từng chiến sĩ.

9 giờ 5 phút, tiểu đoàn 5 trung đoàn 24 và tiểu đoàn 1 trung đoàn xe tăng 273 tiến đến cổng số 5 sân bay Tân Sơn Nhất. Tại đây, địch bố trí hỏa lực mạnh, có cả hỏa tiễn chống tăng X202 đặt trên xe di động và trên tháp nước. Đại đội 7, mũi đột phá đầu tiên của tiểu đoàn 5 bị chặn lại. Tiểu đoàn 5 nhiều lần đột phá nhưng vẫn không thành. Hai chiếc xe tăng T54 và 1 chiếc K63 của ta bị cháy nằm cản giữa đường. Trước tình hình đó, trung đoàn phó Tô Quốc Trịnh, tiểu đoàn trưởng Lê Xuân Chuyển và tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn xe tăng 1 Chu Khánh Tôn lên nắm lại tình hình và tổ chức đột phá tiếp. Chỉ huy trung đoàn điều thêm 4 xe tăng của đại đội 2 và 2 khẩu pháo 85 ly lên chi viện cho đại đội 5 tiểu đoàn 5 đột phá.

Khi xe kéo pháo 85 ly của ta vừa tiến vào vị trí triển khai thì bị địch bắn trúng làm cháy xe, đạn nổ, súng hỏng, pháo thủ thương vong. Lê Xuân Chuyển và Chu Khánh Tôn chỉ huy cụm hỏa lực ĐKZ, cối 82 ly, 12,7 ly và hỏa lực xe tăng chi viện có hiệu quả cho tiểu đoàn 5 đột phá đánh chiếm khu vực đầu cầu. Cuộc chiến đấu ở đây diễn ra hết sức quyết liệt, nhiều gương chiến đấu vô cùng quả cảm. Ba chiếc xe tăng của ta bị địch bắn hỏng, nhưng các chiến sĩ lái xe và pháo thủ vẫn bám xe, sử dụng súng 12,7 ly và đại liên trên xe đánh địch chi viện cho bộ binh. Pháo thủ trên xe tăng Nguyễn Trần Đoàn bị thương dập nát cánh tay vẫn không rời vị trí. Đoàn nhờ anh cắt cánh tay cho khỏi vướng để tiếp tục chiến đấu. Chính trị viên đại đội 5 tiểu đoàn 5 Đỗ Trọng Lợi, khi đại đội trưởng bị thương đã trực tiếp chỉ huy đơn vị đột phá đánh chiếm khu truyền tin, bộ tư lệnh sư đoàn 5 không quân, chia cắt địch ở sân bay Tân Sơn Nhất với Bộ tổng tham mưu ngụy. Đến 10 giờ 30 phút đại đội 5 bắt được 57 tù binh trong đó có 3 đại tá: Lê Hữu Tiền, chỉ huy trưởng khu truyền tin; Trần Quang Thái, sĩ quan tâm lý chiến và Nguyễn Duy Phụng, sư phó sư đoàn 5 không quân. Đại đội 6 lợi dụng kết quả của bạn đánh chiếm khu cố vấn, khu ra-đa và sư đoàn bộ sự đoàn 5 không quân.

Cùng lúc tiểu đoàn 5 đánh địch từ ngã tư Bảy Hiền vào cổng số 5 sân bay thì chỉ huy trung đoàn 24 cũng ra lệnh cho tiểu đoàn 4 theo cổng số 4 sân bay đánh vào. 9 giờ đại đội 2 tiểu đoàn 4 đột phá đánh chiếm Bộ tư lệnh dù; trung đoàn trưởng trung đoàn 24 có mặt kịp thời, thấy thời cơ thuận lợi đã ra lệnh cho tiểu đoàn 6 theo cửa mở tiểu đoàn 4 đánh chiếm Bộ tư lệnh không quân và bắt liên lạc với phái đoàn quân sự của ta ở trại Đa-vít.

Đại đội 9 chia làm 3 mũi phát triển tới trại Đa-vít, nơi đặt trụ sở phái đoàn quân sự của ta. Anh em kể lại: Cuộc gặp gỡ giữa các chiến sĩ đại đội 9 với các đồng chí trong phái đoàn quân sự diễn ra hết sức cảm động, anh Hoàng Anh Tuấn và các anh trong đoàn siết chặt tay và ôm hôn từng chiến sĩ đại đội 9 tiểu đoàn 6 trung đoàn 24. Những nụ cười và cả những giọt nước mắt vui mừng lăn nhanh trên má mọi người... Đại đội 9 được lệnh ở lại bảo vệ phái đoàn quân sự của ta. Các lực lượng còn lại tiếp tục phát triển đánh chiếm bộ tư lệnh không quân ngụy. 10 giờ 35 phút, đại đội 10 và đại đội 11 tiểu đoàn 6 tiến vào bộ tư lệnh không quân ngụy. Giữa sân, trước ngôi nhà chính, một con đại bàng đúc bằng đồng sải cánh dài 2 mét, biểu tượng sức mạnh “không lực Việt Nam cộng hòa” bị trúng đạn pháo của ta, đầu gãy gục, thảm hại.

11 giờ 30 phút ngày 30 tháng 4 năm 1975, đại đội 11 tiểu đoàn 6 kéo lá cờ “Quyết thắng” truyền thống của quân đội ta lên đỉnh cột cờ bộ tư lệnh không quân ngụy.

Tuy vậy, cuộc chiến đấu ở trong sân bay Tân Sơn Nhất của trung đoàn 24 còn kéo dài đến 14 giờ mới hoàn toàn im tiếng súng.

Trên hướng trung đoàn 28, vào lúc 3 giờ ngày 30 tháng 4 năm 1975, tiểu đoàn 1 trung đoàn 28 và 4 xe tăng T54 của tiểu đoàn 2 trung đoàn 273 đi vòng lên phía bắc trại Quang Trung nhưng đến đây gặp địch. Ta và địch chạm súng, địch sử dụng súng chống tăng B90 bắn cháy 2 chiếc T54 của ta. Do vậy, cánh quân này phải quay lại theo đường trung đoàn 24 đánh vào nội đô.

9 giờ 30 phút, trung đoàn 28 đến Lăng Cha Cả, dự kiến sẽ theo đường Võ Tánh đánh vào Bộ tổng tham mưu ngụy. Nhưng đường Võ Tánh xe ta bị cháy làm tắc nghẽn, Sư đoàn phó Võ Khắc Phụng và trung đoàn phó Đỗ Công Mùi cho đội hình vừa tiến vừa đánh địch theo đường Trương Minh Ký qua nhà thờ Tân Sa Châu rẽ sang đường Thoại Ngọc Hầu rồi sang đường Võ Tánh.

[macbupda]

10 giờ 30 phút ngày 30 tháng 4, tiểu đoàn 3 cùng lực lượng xe tăng của tiểu đoàn trung đoàn 273 và các đơn vị công binh, trinh sát, cao xạ do tham mưu phó trung đoàn Lê Ngọc Tùng chỉ huy đột phá vào cổng chính Bộ tổng tham mưu ngụy. Địch dùng xe tăng và bộ binh chặn giữ cổng chính đồng thời cho một mũi từ phía nam đánh lên. Một chiếc xe bọc thép M113 liều mạng xông ra đã bị xe tăng 815 do đại đội phó Đỗ Hồng Kỳ chỉ huy bắn cháy. Một chiếc GMC gắn đại liên 4 nòng đi sau chưa kịp nổ súng đã hốt hoảng quay đầu tháo chạy bị xe tăng 815 đuổi theo bắn 1 quả đạn pháo 100 ly làm cho nó bốc cháy. Một đại đội địch khiếp sợ hạ vũ khí đầu hàng. Thừa thắng, trung đoàn 28 chia làm 2 mũi. Mũi thứ nhất gồm 1 xe tăng, 1 xe K63 và 1 trung đội thuộc đại đội 10 tiểu đoàn 3 đánh vào phía đông nam Bộ tổng tham mưu. Mũi thứ hai lực lượng gồm có 3 xe tăng T54, 5 xe K63 và lực lượng của tiểu đoàn 3 còn lại từ cổng chính đánh thẳng vào trung tâm.

Vượt qua cổng chính, xe tăng 982 do chính trị viên Nguyễn Hữu Thìn chỉ huy và xe tăng 815 do đại đội phó Đỗ Hồng Kỳ chỉ huy dẫn đầu tiến thẳng đến thềm cao tòa nhà chính của tổng hành dinh quân ngụy. Lúc này các chiến sĩ trung đoàn 48 Sư đoàn 320B Quân đoàn 1 cũng đã áp sát tòa nhà này. Trung đội phó Trần Lựu dùng AK yểm hộ cho tiểu đội trưởng Nguyễn Duy Tân nhanh chóng chạy lên sân thượng tổng hành dinh giật lá cờ “ba que”, thay vào đó là lá cờ nửa đỏ nửa xanh với ngôi sao vàng năm cánh. Lá cờ của chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tung bay nơi cao nhất chính giữa tòa nhà tổng hành dinh quân ngụy Sài Gòn. Cùng lúc, các chiến sĩ trung đoàn 48 cũng kéo một lá cờ của Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam ở phía bên trái lá cờ trung đoàn 28.

Lúc đó là 11 giờ 30 phút ngày 30 tháng 4 năm 1975.

Dưới sự chỉ huy của chính ủy trung đoàn Nguyễn Ngọc Xuân và chính trị viên tiểu đoàn 3 Nguyễn Văn Quý, chiến sĩ ta tiến vào kiểm soát các phòng làm việc của tòa nhà Bộ tổng tham mưu ngụy, thu toàn bộ con dấu, cờ hiệu và nhiều tài liệu quan trọng khác.

Cùng thời gian này, các chiến sĩ Sư đoàn 320B đánh chiếm trận địa pháo và sân bay lên thẳng của địch gần cổng số 2, chiếm khu thông tin, phòng nhất, phòng nhì, tổng cục tiếp vận và tiến vào trung tâm phối hợp với trung đoàn 28 chiếm lĩnh và bảo vệ tòa nhà chính Bộ tổng tham mưu quân ngụy. Trong lúc trung đoàn 28 đang đánh địch ở cổng chính Bộ tổng tham mưu quân ngụy thì Sư đoàn 10 lệnh cho trung đoàn 66 do anh Trương Văn Việt - trung đoàn trưởng, anh Lê Xuân Thanh⁽¹⁾ - chính ủy chỉ huy theo hướng phát triển của trung đoàn 28 tiến vào nội đô. Các chiến sĩ tiểu đoàn 7 và tiểu đoàn 8 đã có mặt kịp thời tại Bộ tổng tham mưu ngụy cùng đơn vị bạn tỏa ra chiếm lĩnh những nơi làm việc của bộ máy điều hành chiến tranh do Mỹ nặn ra. Trung đoàn 64 (anh Trần Văn Thân - trung đoàn trưởng, anh Nguyễn Văn Đác - chính ủy) do anh Phí Triệu Hàm - phó chính ủy quân đoàn chỉ huy cơ động theo đường Lê Văn Duyệt tiến đến dinh Độc Lập. Nhưng trung đoàn đến nơi, đơn vị bạn đã chiếm xong dinh tổng thống ngụy quyền. Dương Văn Minh và nội các của ông ta đã tuyên bố đầu hàng không điều kiện. Một sự trùng hợp thú vị là cùng một thời điểm (11 giờ 30 phút) cờ chiến thắng của bộ đội ta đã đồng thời được kéo lên ở ba mục tiêu then chốt trong thành phố Sài Gòn là dinh Độc lập, Bộ tổng tham mưu quân ngụy và sân bay Tân Sơn Nhất.

Ban chỉ huy trung đoàn 64 cho 1 đại đội đánh chiếm khu cư xá sĩ quan Mỹ. Quá trình phát triển chiến đấu ở đây có 4 chiến sĩ đã anh dũng ngã xuống, 12 chiến sĩ khác bị thương, Đó là những giọt máu cuối cùng của cán bộ chiến sĩ quân đoàn đổ xuống đường phố Sài Gòn góp phần cho chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng.

Chiến dịch Hồ Chí Minh - trận quyết chiến cuối cùng đại thắng Thành phố Sài Gòn - thành phố mang tên Bác Hồ kính yêu hoàn toàn giải phóng.

Nhân dân Sài Gòn xuống đường hò reo đón chào bộ đội cách mạng. Cờ đỏ sao vàng, cờ Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam mọc rợp các đường phố. Bà con cô bác, nam nữ thanh niên, các cháu thiếu nhi vây quanh các anh bộ đội, vây quanh những chiếc xe tăng, những khẩu pháo, nét mặt ai nấy đều hân hoan rạng rỡ. Cả Sài Gòn, cả Việt Nam lúc ấy sống trong niềm vui vô tận. Đó là niềm vui giải phóng của cả dân tộc Việt Nam mong đợi suốt 21 năm, đúng hơn là 30 năm kể từ ngày Nam Bộ kháng chiến. Trong giờ phút hào hùng của lịch sử, mọi người chúng tôi đều xúc động nhớ tới Bác Hồ. Bác Hồ ơi! Tuân theo Di chúc của Người chúng con đã thực hiện trọn vẹn điều Bác hằng mong “Đánh cho Mỹ cút” và hôm nay ngụy đã nhào, non sông thu về một mối, Nam - Bắc sum họp một nhà.

⁽¹⁾ Lúc này anh Nguyễn Chí Nguyện, chính ủy trung đoàn 66 đã được bổ nhiệm làm phó chủ nhiệm chính trị Sư đoàn 10 - được phân công đi cùng trung đoàn 66.

[macbupda]

*
*   *

Trong suốt chặng đường chinh chiến hơn mười năm trên đất Tây Nguyên với tôi có biết bao nhiêu kỷ niệm vui buồn. Một phần tư thế kỷ đã trôi qua kể từ ngày toàn thắng, nhớ làm sao hết, ghi làm sao đầy đủ được, nhưng chung tôi rất tự hào vì đã một thời được làm người chiến sĩ Tây Nguyên, được vinh dự là “bộ đội B3”!

Chiến tranh đã đi qua, đất nước đã hoàn toàn độc lập, thống nhất, nhân dân đã hoàn toàn được tự do. Cuộc sống trên các miền quê đang ngày càng trở nên tươi đẹp. Chẳng còn bao lâu nữa là bước sang thế kỷ mới, thiên niên kỷ mới. Những năm tháng gian khổ, cơ hàn chỉ còn trong dĩ vãng. Rồi đây, những Plây Me, Sa Thầy, Măng Giang, An Khê, Đắc Tô - Tân Cảnh, Buôn Ma Thuột, Đường 7, Phượng Hoàng... sẽ đổi thay, những “Cổng trời”, “Bãi C1”, “Dốc trăm bậc”, “Cây đa gió lộng”, Cầu lầy và cả bài ca “Cây sắn tiến công” sẽ di vào sử sách. Song, với những người chiến sĩ Tây Nguyên năm xưa thì dù ở cương vị công tác nào và đang ở đâu những năm tháng ấy vẫn thật gần gũi biết bao:

         Tây Nguyên, ai một lần qua đó.
         Suốt cuộc đời nghĩ lại vẫn thương nhau.

Với tôi, sau chiến dịch mùa Xuân Năm 1975, khi hoàn thành tâm nguyện của mình, từ Tây Nguyên về giải phóng đồng bằng, từ núi rừng về thành phố - một đời trận mạc, có được những ngày tháng đó thật rất may mắn và hạnh phúc. Và chính trong những giây phút ấy, khi ở cuối chặng đường đuổi giặc, chúng tôi lại rưng rưng nhớ những đồng chí, đồng đội đã nằm lại trên khắp các cánh rừng, góc núi xa xôi, chưa kịp nhìn thấy biển. Để có được ngày 30 tháng 4 năm 1975, quân và dân ta đã phải đổ biết bao xương máu. Biết bao nhiêu người con ưu tú của dân tộc đã ngã xuống để chúng ta có được hôm nay, trong đó có nhiều người, rất nhiều người còn quá trẻ, không ít người hy sinh ngay “trước buổi bình minh”, trước giờ chiến thắng. Những chiến sĩ Tây Nguyên có may mắn được sống đến ngày hôm nay và tất cả những ai có dịp lên Tây Nguyên xin hãy dừng một phút và lặng im một phút trước “Nhà tưởng niệm” chín nghìn chín trăm liệt sĩ của Sư đoàn 10 ở thị xã Kon Tum, tiêu biểu cho hàng chục nghìn liệt sĩ của Mặt trận Tậy Nguyên - Quân đoàn 3 đã hy sinh trong cuộc chiến tranh giải phóng Tây Nguyên, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Cuộc đời ngắn ngủi của hàng chục nghìn con người ấy dẫu chỉ là một mảnh nhỏ, một góc hẹp, một giọt nước mong manh, nhưng qua đó cũng có thể hiển hiện sâu thẳm cả cuộc chiến tranh anh hùng mà dân tộc đã phải cắn răng đi qua… đi qua, vượt qua để đến được hôm nay. Tôi xin trích lời tưởng niệm được khắc vào bia đá trước “Nhà tưởng niệm”:

Thể theo nguyện vọng của cán bộ chiến sĩ Sư đoàn 10, thân nhăn liệt sĩ và nhân dân các dân tộc địa phương.

Nhà bia tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ được xây dựng trên mảnh đất một thuở sục sôi lửa đạn chiến trường với những chiến công bất diệt. Nhà bia ghi danh hơn chín ngàn người con ưu tú của các miền quê trong cả nước lớp lớp nối nhau đến với Tây Nguyên, hội tụ trong đội ngũ sư đoàn đã kiên cường chiến đấu anh dũng hy sinh làm vẻ vang thêm truyền thống vùng đất anh hùng bất khuất bởi những chiến công - những huyền thoại mới về sức mạnh và nghị lực phi thường của con người. Song cũng tại vùng đất này hơn hai mươi năm sau chiến tranh với nhiều cố gắng đi tìm đồng đội, nhưng sự khắc nghiệt của chiến tranh và thời gian nên hiện vẫn còn những liệt sĩ chưa tìm thấy hài cốt.

Đến Tây Nguyên đi qua từng tấc đất thấm máu cha anh, dừng bước trước nơi đây trào dâng niềm tự hào lớn lao và nỗi nhớ khôn nguôi đối với những người con trung hiếu của dân tộc đã hiến trọn đời mình cho sự nghiệp cách mạng. Các anh đã hóa thân vào độc lập, tự do thống nhất Tổ quốc, ấm áp cùng pho núi hòa quyện trong vòng xoang đêm hội làng xa.

Đời đời nhớ ơn các anh. Đất mẹ ngàn thu ru giấc các anh. Trời xanh hòa bình tỏa bóng mát che các anh. Người người được các anh tiếp bầu nhiệt huyết đang vững bước trên con đường các anh đã đi, làm tiếp công việc các anh để lại.

Xin thề trước vong linh các anh hùng liệt sĩ: Thế hệ hôm này và mai sau mãi mãi trung thành với lý tưởng cách mạng của Đảng, vượt qua mọi gian nan thử thách xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa yêu quý của chúng ta.

Xin tạc vào bia đá, xỉn viết lên trời xanh, xin khắc cốt ghi tâm lời thề này và kính cẩn nghiêng mình tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ.

Trên mảnh đất này, quá khứ hào hùng trong chiến tranh giải phóng dân tộc đang tiếp sức cho hiện tại xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tuy hoàn cảnh mới đã khác, nhưng trên con đường đổi mới xây dựng đất nước, bên cạnh thời cơ và thuận lợi mới, nhiều khó khăn, thử thách mới đang được đặt ra. Bài học về ý chi, nghị lực cách mạng, dũng khí tiến công và truyền thống Quyết thắng, Sáng tạo, Đoàn kết, Thống nhất, Nghiêm túc, Tự lực tôi nghĩ rằng nó vẫn giữ nguyên giá trị.

Xin được trích lời của đồng chí Tổng bí thư Lê Duẩn trong buổi mít tinh tổ chức tại thành phố Buôn Ma Thuột ngày 11 tháng 4 năm 1978 thay lời kết cuốn sách nhỏ của tôi:

“... Cả trăm nghìn người đã ngã xuống trên miền đất thân thương này của Tổ quốc, nếu không làm cho rừng núi Tây Nguyên trở nên tươi đẹp, giàu có, vững mạnh thì chúng ta có tội biết bao với các liệt sĩ, với những bà mẹ đã cống hiến những đứa con yêu quý của mình. Chúng ta tin chắc, ngày mai, hàng trăm nghìn thanh niên trai, gái sẽ nối gót lớp trẻ hôm nay đến đây tiếp tục sự nghiệp xây dựng Tây Nguyên, vì hạnh phúc của nhân dân, vì sự vững mạnh muôn đời của Tổ quốc Việt Nam”

	Hà Nội
	Những ngày cuối năm 1999