LỜI CUỐI SÁCH
Kể từ ngày thành lập 15-1-1956 đến nay, hàng không dân dụng Việt Nam đã trải qua chặng đường lịch sử xây dựng và trưởng thành 40 năm, đó là chặng đường kế tục tiền đề quý báu của Ban nghiên cứu Không quân trong kháng chiến chống Pháp, Ban nghiên cứu sân bay trong những năm đầu sau khi tiếp quản sân bay Gia Lâm từ tay thực dân Pháp. Là một ngành kinh tế kỹ thuật, nhưng trưởng thành từ cái nôi của lực lượng vũ trang nhân dân, hàng không dân dụng Việt Nam luôn luôn thể hiện bản chất cách mạng, lòng trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân, đã góp phần tích cực có hiệu quả vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, làm nhiệm vụ quốc tế và từng bước trưởng thành nhanh chóng.
Bốn mươi năm qua, hàng không dân dụng Việt Nam đã nhiều lần thay đổi tổ chức, cơ cấu để phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ, tình hình đặc điểm của từng thời kỳ cách mạng. Nhưng, dù tổ chức và cơ cấu có thay đổi, dù trong điều kiện nào, hàng không dân dụng Việt Nam nói chung và các thế hệ cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên trong ngành nói riêng vẫn phấn đấu vươn lên và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, trong mọi điều kiện; đáp ứng được sự tin cậy của Đảng, Nhà nước; được quân đội, nhân dân tin yêu và tận tình giúp đỡ; được bạn bè quốc tế hỗ trợ.
Truyền thống và bản chất cách mạng của hàng không dân dụng Việt Nam được thể hiện rõ nét nhất trên các mặt chủ yếu sau đây:
I. VỪA LÀM NHIỆM VỤ VẬN TẢI PHỤC VỤ CHIẾN ĐẤU, VỪA TRỰC TIẾP THAM GIA CHIẾN ĐẤU, HÀNG KHÔNG DÂN DỤNG VIỆT NAM GÓP PHẦN TÍCH CỰC, THIẾT THỰC, CÓ HIỆU QUẢ CAO TRONG SỰ NGHIỆP CHỐNG MỸ CỨU NƯỚC, GIẢI PHÓNG MIỀN NAM, THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC VÀ LÀM TRÒN NGHĨA VỤ QUỐC TẾ; LẬP NÊN NHỮNG CHIẾN CÔNG XUẤT SẮC, CÓ Ý NGHĨA LỊCH SỬ TRONG TRUYỀN THỐNG CHUNG KHÔNG QUÂN NHÂN DÂN - HÀNG KHÔNG DÂN DỤNG a. Vận tải phục vụ chiến đấu Hàng không dân dụng Việt Nam từ khi thành lập làm hai chức năng dân dụng và quân sự kết hợp thành một đơn vị Không quân vận tải chủ yếu của Quân đội nhân dân Việt Nam, đã thực hiện trên 56.000 chuyến bay, với trên 224.000 giờ bay, chuyên chở trên 60.000 lượt bộ đội
1 (Chủ yếu bộ đội tình nguyện Việt Nam và bộ đội Pathet Lào), trên 31.000kg vũ khí, khí tài, lương thực, thuốc men, hàng hóa quân sự... chi viện, phục vụ kịp thời cho các đơn vị chiến đấu và các chiến dịch quan trọng; góp phần tích cực cho các đơn vị quân đội giành chiến thắng; góp phần giữ vững huyết mạch giao thông vận tải từ hậu phương lớn miền Bắc đến chiến trường; đã được Đảng, Nhà nước, quân đội nhiều lần biểu dương, khen thưởng.
Đã có nhiều chuyến bay phục vụ mở đường Trường Sơn, phục vụ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, bảo đảm yêu cầu vừa khẩn trương, vừa an toàn, bí mật, vừa có hiệu quả trong mọi điều kiện. Nhiều trường hợp, do địa hình phức tạp, phải bay thấp và thả hàng trực tiếp xuống bãi, không có dù, đòi hỏi người lái phải vừa có chuyên môn tốt, vừa phải mưu trí, dũng cảm. Với khẩu hiệu "đi tới nơi, thả hàng trúng đích và an toàn", cán bộ, chiến sĩ của Không quân vận tải và hàng không dân dụng đã nghiên cứu, sáng tạo cách thả hàng trực tiếp đảm bảo kịp thời vận chuyên, phục vụ đúng yêu cầu chi viện cho Đoàn 559
1 (Binh đoàn bộ đội làm nhiệm vụ mở đường và vận chuyển cho chiến trường) mở đường Trường Sơn, lập chân hàng vận chuyển hàng hóa, trang bị kỹ thuật, vũ khí cho chiến trường.
Đã cẩu hơn 400 lần chiếc máy bay MIG phân tán để tránh địch oanh tạc vào sân bay, đồng thời phục vụ cho việc cơ động lực lượng, tạo thế bí mật, bất ngờ cho không quân ta chiến đấu; cẩu các đài rađa, pháo mặt đất, pháo cao xạ... đến những vị trí lợi thế cho đơn vị bạn tạo yếu tố bất ngờ đánh địch; tham gia phá thủy lôi của địch phong tỏa cửa biển; tham gia sửa chữa gấp sân bay, đắp ụ, làm bãi để sơ tán máy bay, bảo vệ được máy bay, khí tài và lực lượng để lúc nào cúng sẵn sàng chấp hành nhiệm vụ của trên giao.
Trong cuộc tổng tiến công mùa Xuân năm 1975 và chiến dịch Hồ Chí Minh, Không quân vận tải - hàng không dân dụng đã kịp thời vận chuyển vũ khí, khí tài, tài liệu, bản dồ, lương thực, thuốc men và cơ động bộ đội... đáp ứng yêu cầu của mặt trận. Trong chiến tranh biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc, hàng không cũng đã góp phần rất có hiệu quả trong việc cơ động bộ đội, tiếp tế vũ khí, lương thực... cho các đơn vị đang chiến đấu, thả dù tiếp tế vũ khí, lương thực, thuốc cấp cứu cho nhân dân trong vùng bị kẻ địch bao vây , phong tỏa.
b. Trực tiếp tham gia chiến đấu, đã lập được những chiến công xuất sắc, có ý nghĩa lịch sử trong truyền thống của Không quân và hàng không dân dụng trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước: Trong những năm chống Mỹ cứu nước, hàng không dân dụng - Không quân vận tải được trang bị những máy bay vận tải cánh quạt, tốc độ chậm, chủ yếu để chở người và chở hàng, không có thiết bị dùng cho chiến đấu, ném bom ban đêm... Nhưng, quán triệt đường lối chiến tranh nhân dân của Đảng, với ý chí quyết tâm tận dụng mọi phương tiện có trong tay để vừa phục vụ chiến đấu, vừa trực tiếp tham gia chiến đấu, góp phần cùng với quấn dân cả nước đánh bại chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ, ngành đã động viên, tập trung trí tuệ của cán bộ, chiến sĩ mạnh dạn tự nghiên cứu và cải tiến máy bay, thiết kế, chế tạo, lắp ráp thả bom, bệ phóng rốc két, phóng đạn cối, lắp súng máy, kính ngắm, lắp pháo sáng... lên máy bay vận tải để máy bay vừa vận tải, vừa trực tiếp chiến đấu đánh mục tiêu trên mặt đất, mặt nước. Đồng thời ngành đã tự nghiên cứu, thử nghiệm, huấn luyện và sáng tạo ra các phương án, cách đánh địch thông minh, dũng cảm, mưu trí, táo bạo, bất ngờ... và đã có những trận đánh địch đặc biệt xuất sắc.
- Đã nghiên cứu, phục hồi, sử dụng được máy bay T-28
1 (Hai phi công của Trung đoàn 919 là Nguyễn Văn Ba và Lê Tiến Phước sử dụng máy bay của Không quân Lào bay sang hàng ta) tham gia chiến đấu. Với chiếc T-28 này, phi công của Trung đoàn 919, nay là Đoàn bay 919, đã bắn rơi chiếc máy bay C-123 thả biệt kích của Mỹ-ngụy xâm phạm miền Bắc đêm 14, rạng ngày 15-2-1964, góp phần làm thất bại âm mưu thả biệt kích phá hoại miền Bắc của Mỹ-ngụy, lập nên chiến công đầu tiên của Không quân ta trên mặt trận không đối không.
- Đêm 8-3-1966, phi công Đoàn 919 dùng hai máy bay AN-2
2 (Khi bay chiến đấu gọi là T-12) được cải tiến, lắp hai thùng rốc két, pháo sáng đã đánh chìm tầu chiến địch trên biển Sầm Sơn (Thanh Hóa), lập nên chiến công đầu tiên của Không quân vận tải đánh chìm tầu biệt kích trên vùng biển nước ta. Tiếp đó, đã xuất kích nhiều lần, đánh chìm 3 tầu biệt kích, 1 tầu đổ bộ và đánh bị thương 3 tầu chiến khác của địch.
- Trưa ngày 12-1-1968, máy bay AN-2 được cải tiến lắp rốc két, đạn cối 120 li, do các tổ bay Phan Như Cẩn, Trần Hữu Quý... đã thực hiện thắng lợi việc oanh tạc căn cứ rađa của Mỹ ở Pa Thí (Lào). Đây là vùng núi cao, hiểm trở, địch đặt trạm rađa lớn để chỉ huy, dẫn đường cho máy bay đánh phá miền Bắc và là căn cứ chỉ huy, tổ chức tiếp dầu trên không cho máy bay của chúng. Trận này, ta tiêu diệt toàn bộ sở chỉ huy, hệ thống rađa, nhiều phương tiện chiến tranh hiện đại, 2 máy bay trực thăng và nhiều tên địch. Đây là chiến công đầu tiên của Không quân vận tải đánh phá căn cứ của địch ở mặt đất, ở nơi thuộc vùng kiểm soát, bảo vệ nghiêm ngặt của chúng. Chiến công này vừa có ý nghĩa góp phần vào cuộc chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ ở miền Bắc nước ta, vừa đánh dấu bước trưởng thành mới của Không quân nhân dân và hàng không dân dụng Việt Nam.
- Tết Mậu Thân 1968, những cánh bay đầu tiên của Khống quản và hàng không dân dụng đã vượt qua vĩ tuyến 17 thực hiện nhiệm vụ chi viện cho quân và dân ở mặt trận Trị Thiên - Huế. Trong điều kiện ban đêm, thời tiết xấu, các tổ bay đã táo bạo, thông minh thực hiện tự đi, tự đánh, tự về1 (Nhiều đêm máy bay của Trung đoàn 919 đã bay đến Quảng Trị thực hiện thả bom, đạn cối xuống căn cứ địch. Một số tổ bay chở vũ khí vào Tây Huế thả dù tiếp tế cho bộ đội chiếm giữ thành cổ Huế). Thực hiện được quyết tâm của trên dùng máy bay vận tải chi viện kịp thời cho mặt trận. Mở ra khả năng nếu giữ được yếu tố bí mật, bất ngờ, nắm vững thời tiết, thì tuy máy bay vận tải của ta trang bị còn thô sơ vẫn có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ chi viện cho các mặt trận xa hơn.
c. Làm nhỉệm vụ quốc tế với bạn Lào Điều kiện chiến trường Lào chủ yếu là vùng rừng núi hiểm trở, các phương tiện vận tải khác rất khó đáp ứng yêu cầu, chiến trường lại xa căn cứ, thiếu thiết bị dẫn đường chỉ huy ở mặt đất..., những điều đó đòi hỏi các tổ bay của ta phải rất dũng cảm, mưu trí, phải nêu cao vai trò tự đi, tự quan sát phát hiện mục tiêu để thả hàng đúng yêu cầu; đồng thời, còn phải tự bảo vệ máy bay, đối phó với cả địch trên không, mặt đất và phải bảo đảm bí mật, an toàn.
Trong các chiến dịch quan trọng của bạn, sự có mặt của Không quân vận tải - hàng không dân dụng đã góp phần nhiều khi như có tác dụng quyết định đối với chiến trường về mặt vận tải... "góp phần quan trọng tạo nên thắng lợi chung của chiến dịch"
1 (Lịch sử Không quân nhân dân, Sđd, tr.66) (đánh giá của Tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam). Trong những năm tháng làm nhiệm vụ quốc tế giúp bạn Lào, Không quân vận tải - hàng không dân dụng Việt Nam đã gây được tình cảm tốt đẹp và hữu nghị của nhân dân hai nước nói chung và giữa không quân và hàng không dân dụng hai nước nói riêng. Tình cảm tốt đẹp dó nay được phát huy trong hoàn cảnh mới giữa hai nước.
Chính vì những công hiến to lớn đó trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, hàng không dân dụng của ta đã có một tập thể Đoàn bay 919, và 3 cá nhân (trong đó có 1 đồng chí đã hy sinh) được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Và hàng trăm tập thể, cá nhân được thưởng Huân chương Quân công, Huân chương Chiến công, Huân chương Lao động các loại và được Đảng, Nhà nước Lào tặng 2 Huân chương Itxara.