Tây Ninh 30 năm trung dũng kiên cường

[macbupda]

Địch dùng lực lượng quân sự lớn, gồm một bộ phận F21 và bảo an, dân vệ càn sâu vào các xã thuộc huyện Dương Minh Châu và các xã vùng biên giới phía tây bắc tỉnh hòng đánh bật lực lượng vũ trang của ta. Mặt khác chúng tăng cường bộ máy tình báo, công an ngầm dày đặc trong các xóm ấp. Có xã có đến 30-40 tên. Bọn này là người tại chỗ, am hiểu dân, biết đường đi nước bước, các nơi bám trụ của cán bộ ta, cho nên rất nguy hiểm. Chúng kết hợp với dân vệ xã, quận ngày đêm rình mò, lùng sục, phục kích. Việc đi lại, hoạt động của ta trở nên vô cùng căng thẳng, khó khăn. Trước đây ban ngày ta vẫn có thể tổ chức hội họp, sinh hoạt, cán bộ có thể cải trang đi từ xóm này sang xóm khác. Nay thì, các đồng chí ở vùng căn cứ, biên giới bám vào rừng. Các đồng chí ở vùng đồng bằng Gò Dầu, thị xã, Trảng Bàng… lánh trong các lùm bụi, ruộng mía… hoặc trụ trong buồng, trong bồ lúa nhà dân. Nhiều nơi, các đồng chí phải nằm hầm bí mật suốt ngày, đêm mới lên đi hoạt động.

Tình hình đang hồi khó do địch tăng cường đánh phá. Mọi mặt hoạt động đấu tranh… bước đầu bị sượng.

Tỉnh ủy tiếp tục giáo dục cán bộ đảng viên nắm vững phương châm, phương thức hoạt động, đẩy mạnh đấu tranh mọi mặt. Mỗi cán bộ đảng viên phải có hầm bí mật, có mạng lưới thông tin và lực lượng quần chúng bảo vệ. Tỉnh ủy thấy đã đến lúc cân thiết giao cho các huyện, thị ủy, một số súng để trừ khử ác ôn. Mặt khác, cần tổ chức một cuộc sinh hoạt chính trị sâu sắc và rộng rãi trong toàn Đảng về khí tiết người đảng viên cộng sản “sống vĩ đại, chết vinh quang”.

Trong thời kỳ này, bọn ác ôn bị diệt bằng mọi cách, diệt công khai có dán bản án hoặc thủ tiêu bí mật. Hoạt động trên đã có tác dụng giữ thế cho phong trào và đảm bảo sự tồn tại của cách mạng. Tuy không được cấp trên đồng tình, tỉnh ủy Tây Ninh bị kiểm điểm nhiều lần, nhưng vì sự mất còn của phong trào nên tỉnh ủy vẫn phải tiến hành.

Để tố cáo địch thảm sát trên 2000 người ở nhà giam Phú Lợi (Bình Dương), Ban Tuyên Huấn Tỉnh ủy in hàng vạn tờ truyền đơn, viết về nhiều khẩu hiệu, bích chương giao cho xã đem đi dán, rải, giăng khắp các trục lộ, các vùng thị xã, thị trấn, và phát động những gia đình có người thân bị giặc bắt bớ giam cầm đấu tranh đòi chúng cho biết chồng, con, em của họ sau vụ đầu độc trên, còn sống hay chết, đòi cho được thăm nuôi giáp mặt, đòi thả, đòi đưa ra tòa án xét xử nếu có tội.

Hưởng ứng chủ trương chung, cùng với các tỉnh Biên Hòa, Thủ Dầu Một, Chợ Lớn, Mỹ Tho… Tỉnh đưa một lực lượng gần 150 người (mỗi huyện tổ chức thành tổ, có một huyện ủy viên trực tiếp lãnh đạo dưới sự chỉ huy thống nhất của tỉnh) xuống Sài Gòn đưa đơn chất vấn và phản đối quốc hội Diệm về cuộc đầu độc tù nhân Phú Lợi. Sau cuộc đấu tranh quy mô này, nhiều cuộc đấu tranh lẻ tẻ liên tục diễn ra chống địch khủng bố bắt người tra tấn, thủ tiêu, đòi được thăm nuôi, được giáp mặt người thân bị chúng giam cầm ở nhà lao Tây Ninh.

Bước sang năm 1959, để củng cố quan điểm lập trường giai cấp công nhân, xác định ta, bạn, thù nâng cao nhận thức về đường lối chính sách và phương pháp công tác cho đội ngũ cán bộ đảng viên, Tỉnh ủy thành lập Trường Đảng, Trường Đoàn và giao cho Ban Tuyên Huấn Tỉnh ủy phụ trách. Để bảo đảm bí mật, an toàn, trường được xây dựng trong các khu rừng lõm, vùng ven, gần nhà dân từ 3-5km, lợp bằng 3-4 tấm nilon và được thay đổi địa điểm khi sang khóa học khác, cũng có trường hợp nửa chừng bị lộ phải dời đi. Học viên mỗi người có chiếc võng và tấm tăng che lên. Giữa người học với nhau và người học với nhân viên phục vụ phải ngồi ngăn cách, không biết mặt nhau. Thời gian học trên dưới 3 ngày. Chương trình gồm những bài cơ bản: đường lối cách mạng miền Nam, công tác vận động quần chúng, công tác binh vận, 5 bước công tác, công tác củng cố và phát triển lực lượng cách mạng, khí tiết người đảng viên cộng sản… Trong suốt năm 1959, Trường Đảng và Trường Đoàn đã tổ chức huấn luyện cho hàng trăm Bí thư, phó Bí thư, chỉ ủy viên và cán bộ chi đoàn, hầu hết cá xã kể cả các xã vùng yếu, thị trấn cũng đều được học tập.

Dấn sâu vào con đường tội ác, Ngô Đình Diệm ban hành luật 10-1959, đặt “cộng sản ngoài vòng pháp luật”. Bằng bộ máy thông tin đại chúng, với hàng vạn khẩu hiệu “đả đảo cộng sản”, “đặt cộng sản ngoài vòng pháp luật”, “Hoan hô dự luật 10-1959”, “chặt đầu cộng sản”, chúng lu loa ầm ĩ cho đạo luật vô cùng phá xít này. Bọn tề vệ phối hợp với công an, tình báo vào nhà đồng bào, buộc mỗi gia đình phải mua 1 khẩu hiệu, giá 20-30 đồng, treo dán trước cửa nhà (trong thời điểm giá lúa 30 đồng 1 giạ). Đồng thời chúng tác động, hù dọa ai chứa chấp cộng sản là đồng lõa xẽ bị đưa ra tòa xử như cộng sản và bị tịch bôi gia sản.

Đây là thời kỳ Đảng bộ Tây Ninh phải trải qua một cơn thử thách dữ dội, một sự tổn thất và mất mát vô cùng to lớn. Số đông chi bộ xã bị thiệt hại nghiêm trọng, có xã chỉ còn 2-3 đảng viên, có xã trắng. Nhiều đồng chí cán bộ huyện, tỉnh, huyện ủy viên, tỉnh ủy viên lớp bị địch giết hại, lớp bị bắt bớ tù đày. Huyện ủy huyện Châu Thành, Gò Dầu, ban cán sự Tòa Thánh gần như bị lột xác. Tỉnh Đảng bộ Tây Ninh vào cuối năm này chỉ còn trên dưới 300 đảng viên. Trại giam của địch ở Tây Ninh chật ních những cán bộ và quần chúng yêu nước, đến nỗi không còn chỗ nhốt, địch phải xây dựng thêm.

Trong các khám đường của địch, nhiều tấm gương trong sáng của cán bộ đảng đã nêu cao khí tiết cộng sản chủ nghĩa; bất khuất trước mọi ngón đòn thù cũng như vững vàng trước các dụ dỗ mua chuộc. Cố nhiên vẫn có một số rất ít kẻ phản bội, nhưng đó chỉ là cá biệt, vài tên mất phẩm chất có ý đồ đầu hàng địch, chúng không phải đánh đã khai, không cần dụ dỗ đã cam tâm làm tay sai cho giặc.

Có thể nói trong bất cứ nhà tù nào, các đồng chí ta cũng tìm cách móc nối với tổ chức, chí ít cũng quyết tâm bảo vệ khí tiết nhưng đặc biệt là tại khám đường Tây Ninh… Chi bộ nhà tù được hình thành từ 1957, qua nhiều lần thay đổi vẫn không đứt liên lạc với Đảng bộ bên ngoài, thành viên ban chấp hành đa phần là huyện ủy viên, cán bộ tỉnh và tỉnh ủy viên.

Là một chi bộ đặc biệt, được sự lãnh đạo trực tiếp của Tỉnh ủy, chi bộ nhà tù xây dựng được nếp sinh hoạt chặt chẽ, luôn lãnh đạo kịp thời các cuộc đấu tranh và bao giờ cũng yêu thương chăm sóc nhau, căm sóc các tù nhân nói chung, khi bị đòn tra tấn và cả việc ăn cơm nước uống hằng ngày. Có thể nói là trong bất cứ hoàn cảnh nào những người đảng viên cộng sản vẫn là niềm tin và chỗ dựa cho quần chúng.

[macbupda]

*
*   *

Căm phẫn hành động o ép giết chóc dã man của địch, bà con nhiều nơi đã chất vấn, phê phán cán bộ sao không báo cáo rõ tình hình với Trung ương, đề nghị đưa bộ đội về hoặc ít nhất cũng được phép võ trang tự vệ? Tập thể nhân dân một xã thuộc huyện Châu Thành đã viết thư cho Bác Hồ, cho Trung ương Đảng.

Trong tình hình này, chủ trương “tương đối hòa bình” đã đáp ứng được nguyện vọng tiết tha của quần chúng và cán bộ cách mạng. Tại cuộc hội nghị Bàu Rã, đại diện Xứ ủy đã phổ biến cho cán bộ tỉnh, huyện: khi cần thiết để đưa phong trào lên thì có thể phối hợp với bạo lực võ trang…

Tinh thần chung rất hồ hởi. Thế là súng chôn giấu được đào lên, súng ném xuống sông được mò tìm (ngay số súng ở đồn Băng Dung do bốn cơ sở nổi dậy giành được trước đây cũng phải đem vất xuống sông).

Huyện ủy Châu Thành chủ trương diệt những tên ác ôn có nhiều nợ máu để đưa phong trào lên. Trong một đêm, 12 tên ác ôn, chủ yếu là bọn ủy viên cảnh sát ở 10 xã đã bị diệt gọn.

Địch hoang mang dao động, còn quần chúng vô cùng phấn khởi, cho là thời cơ đã đến. Trong một đêm, 12 tên tay sai của giặc bị đền tội, quả là bước chuyển biến rất rõ. Ở xã an Tịnh (Trảng Bàng), đồng chí Chín Cược được ta đưa ra làm ủy viên cảnh sát ngụy từ trước. Dưới sự chỉ đạo sát sao của cấp ủy, hệ thống nội tuyến do đồng chí tổ chức hoạt động rất đắc lực. Đồng chí Cược đã dùng mưu điều tất cả lính và vũ khí của 2 bót Suối Sâu hành quân dã ngoại, rồi trừng trị mấy tên ác ôn và thu toàn bộ vũ khí đem về cho cách mạng. Tuy vậy số cơ sở này vẫn không bị lộ, nhiều người lại trở về mai phục chờ cơ hội lập công khác.

Cuối tháng 5, đầu tháng 6-1959, trên chủ trương tách 2 huyện Châu Thành và Dương Minh Châu đưa về trực thuộc C.1000. Đồng thời rút 2 đồng chí Tỉnh ủy viên bổ sung cho Ban Chấp hành Đảng bộ nơi đây.

Nghị quyết hội nghị lần thứ 15 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (1-195) chủ trương “con đường phát triển cơ bản của cách mạng Việt Nam ở miền Nam là con đường bạo lực. Đó là lấy sức mạnh của quần chúng, dựa vào lực lượng chính trị của quần chúng là chủ yếu, kết hợp với lực lượng vũ trang để đánh đổ quyền thống trị của đế quốc và phong kiến, dựng lên chính quyền cách mạng của nhân dân”.

Tháng 12-1959 một số đồng chí chủ chốt ở Tây Ninh được truyền đạt chủ trương này. Nhưng đối với Tây Ninh, Cứ ủy chủ trương chưa được phổ biến rộng rãi cần phải giữ thế bất ngờ để tấn công một điểm quan trọng mở màn cho việc chuyển biến giai đoạn cách mạng.

Đồng chí Nguyễn Văn Linh Bí thư Xứ ủy tiệu tập đồng chí Nguyễn Hữu Xuyến về gặp, Xứ ủy đặt yêu cầu cho quân sự là phải đánh được một trận thối động mở màn cho nhân dân đồng loạt, khởi nghĩa giành chính quyền làm chủ nông thôn.

Ban quân sự đề 2 phương án:

1/ - Đánh từ 1-2 quận lỵ và 4 đến 5 cứ điểm, lực lượng vũ trang đủ sức đảm nhiệm.

2/ - Đánh căn cứ Tua 2. Tuy lực lượng vũ trang chưa từng đánh trung đoàn địch nhưng tin tưởng phấn đấu, nỗ lực cao sẽ hoàn thành nhiệm vụ.

Đồng chí Bí thư Xứ ủy chấp nhận phương án 2 và động viên lực lượng vũ trang chuẩn bị chu đáo, đánh chắc thắng, giành thắng lợi lớn.

Tua 2 là một cứ điểm quan trọng của trung đoàn 32 thuộc sư đoàn 21 ngụy, đồng thời là một trung tâm huấn luyện và một kho vũ khí được bảo vệ rất nghiêm ngặt. Nhưng đó cũng là nơi ta có cơ sở mạnh từ đầu: trên 100 quần chúng cơ sở được một chi bộ đảng lãnh đạo, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của một đồng chí huyện ủy viên ở ngoài. Các đồng chí nội tuyến ở Tua 2 đã lãnh đạo rất tốt phong trào đấu tranh chống luyện tập, đôn quân, gây mất trật tự quân ngũ và tâm lý bi quan trong nội bộ địch. Đầu năm 1959, các đồng chí đã kiến nghị được làm binh biến: chiếm trung đoàn đánh về thị xã. Yêu cầu không được giải quyết. Đảng chỉ đạo chi bộ bình tĩnh phát triển tổ chức, chờ dời thời cơ. Tháng 6-1959, chi bộ nội tuyến họp ở Bờ Giếng bị bọn thám báo chìm đánh hơi. Thấy nguy cơ bị lộ, chi bộ liên tiếp đề nghị hành động nhưng chưa được lệnh, một lần nữa địch đã tiến hành bắt hàng loạt, gần 120 đồng chí trong đó có 9 đồng chí bị đưa ra Tòa án quân sự. Sau đó địch biên chế lại trung đoàn, xáo trộn binh sĩ nhằm cắt đứt hệ thống tổ chức của ta. Nhưng sau vài tháng Tỉnh ủy Tây Ninh cũng móc nối, gây dựng lại được cơ sở.

Trên quyết định đánh Tua 2, làm điểm phát động phong trào. Đánh Tua 2 với phương thức là đánh đặc công kết hợp với binh vận và bộ binh.

[macbupda]

Với một lực lượng võ trang một trung đội của Tỉnh vừa được củng cố, chấn chỉnh, tổ chức lại trong các tháng trước đây, trang bị đầy đủ súng và một lực lượng dân công được huy động cấp tốc gồm các đồng chí Huyện ủy viên, cán bộ huyện, cán bộ xã và số quần chúng sống bất hợp pháp của 2 huyện Châu Thành 110 người, Dương Minh Châu 11 người phối hợp với lực lượng võ trang của trên. Bí mật và bất ngờ, đêm 25 rạng 25 tháng 1-1960, trận bão lửa Tua 2 bùng cháy.

Bằng lực lượng võ trang và lực lượng binh vận với sự hỗ trợ tích cực, có hiệu quả của lực lượng võ trang cấp trên, ta đã giành thắng lợi ngoài dự kiến, diệt trên 500 tên lính và sĩ quan địch, thu 1500 súng các loại và nhiều quân trang quân dụng.

Chiến thắng Tua 2 đánh dấu một bước phát triển về trình độ tổ chức chỉ đạo, chỉ huy hoạt động tác chiến của các lực lượng vũ trang. Chiến thắng đó mang tính chiến lược, mở ra phương thức đấu tranh cách mạng mới: phương thức kết hợp chính trị với vũ trang và binh vận. Hơn thế, hiến thắng Tua 2 còn là tiếng kèn hiệu lệnh cho sự nổi dậy đồng loạt của quân dân Tây Ninh và Đông Nam bộ. Ngay đêm ta tấn công Tua 2, 2 đồn địch ở Cầu Vịnh và Hảo Đước rút chạy, sau đó tên tỉnh trưởng Tây Ninh và các tên có nợ máu với nhân dân cũng cuống cuồng cho xe chở vợ con về Sài Gòn “lánh nạn”. Số binh sĩ còn sống sót và các đồn xung quanh dao động đào rã ngũ hàng loạt, các bà mẹ, bà chị ở các tỉnh khác có người thân đi lính cho địch ở Tây Ninh kéo đến đòi chồng con, chửi bới lung tung, khóc lóc kể lể thảm thiết. trong khi đó đồng bào khắp nơi, đặc biệt gia đình cán bộ, cơ sở cách mạng và những người có quan hệ với kháng chiến thì vô cùng phấn khởi, thấy thế cờ mới mở ra.

Thắng lợi Tua 2, lực lượng võ trang Tây ninh lấy được thêm số súng đem về làm ngay công tác võ trang tuyên truyền, diệt ác phá kềm. Sau đó C.1000 giao cho Tỉnh ủy Tây Ninh 14 người trang bị đầy đủ súng, có một trung liên. Cộng với phong trào chung, địch hoang mang, khí thế nổi dậy của quần chúng.

DIỄN BIẾN CHIẾN ĐẤU TRẬN TUA HAI
(26.01.60)

[macbupda]

Tỉnh ủy cấp tốc tổ chức cuộc họp tỉnh ủy mở rộng, có các đồng chí Bí thư huyện ủy tham gia, đề ra chủ trương mới;

- Phát động nội bộ, phát động quần chúng vùng dậy diệt ác phá kềm, phá tề vệ, giành quyền làm chủ.

- Khẩn trương thành lập các tổ chức vũ trang diệt ác để hỗ trợ phong trào đấu tranh chính trị của quần chúng.

- Tiến hành khởi nghĩa từng phần tiến lên khởi nghĩa đồng loạt.

- Giải phóng đến đâu tổ chức chính quyền tự quản đến đó. Phát triển thực lực Đảng và các đoàn thể quần chúng. Để phục vụ tốt yêu cầu khởi nghĩa, ngoài thực lực cách mạng của quần chúng tích cực móc nố lại cơ sở nội tuyến mà trước đây ta đã đưa vào nhất là nội tuyến trong quân đội địch để phối hợp hành động. Tỉnh ủy phát động đồng bào không phân biệt tôn giáo, đảng phái, chính kiến, dân tộc, bằng mọi cách, ai có dao dùng dao, có cuốc rựa dùng cuốc rựa, tự tạo ra vũ khí, nổi dậy diệt ác phá kềm, gỡ đồn bót giải phóng xã ấp, giành quyền làm chủ. Tỉnh ủy cũng ra lời kêu gọi những người đang làm việc cho địch nhanh chóng lập công trở về với nhân dân.

Hưởng ứng lời kêu gọi của Đảng, khắp nơi nổi dậy, đặc biệt là các xã nông thôn, đồng bào người đánh mõ, thổi tù và, người gõ nồi nhôm, thùng thiếc… biểu dương khí thế, cùng với cán bộ truy lùng bọn công an, tình báo, thám báo, chủ ấp ác ôn. Mở Tòa án nhân dân lên án trấn áp, trừng trị bọn ác ôn, vận động quần chúng đốt xé tờ khai gia đình, giấy căn cước, bao vây hù dọa phối hợp với cơ sở nội tuyến cướp súng, cướp đồn, giải tán tề, diệt lính, mở ra nhiều vùng rộng lớn ở Hòa Hiệp, Đôn Thuận, Ninh Điền, Thạnh Bình, Hảo Đước, v.v…

Tỉnh ủy thành lập Ban quân sự các ấp để chỉ đạo chỉ huy các lực lượng vũ trang do đồng chí cấp ủy viên phụ trách. Thành lập các cơ quan tham mưu, chính trị, hậu cần, bộ phân thông tin, điện đài, giao bưu. Ngày 1-2-1960, tiền thân từ C.1000 đưa 14 người về Tây Ninh, tiểu đoàn 14, tiểu đoàn chủ lực của tỉnh chính thức thành lập. Lực lượng vũ trang của Tây ninh có nhiều, nhưng sau chiến thắng Tua 2 trên điều động đi bổ sung cho các chiến trường khác, lúc này tiểu đoàn 14 chỉ có 14 người và 14 cây súng.

Được sự hỗ trợ tích cực của lực lượng vũ trang, các tầng lớp thanh niên, phụ nữ, nông dân, phụ lão… hăng hái tìm mọi cách tạo ra vũ khí như súng kép, súng ngựa trời… đồng bào còn vận động binh lính địch đưa súng đạn ra, quyên góp tiền bạc tổ chức mua súng đạn của địch, chặn đường bọn đi lẻ giật súng hoặc đi mượn súng về bao vây kkống chế đồn bót, hù dọa tác động, cơ nơi đồng bào giả đi xin giấy tờ để ập vào trói tề vệ thu súng, đốt tài liệu, văn phòng, trụ sở… Bằng mọi hình thức sáng tạo, linh hoạt từ tháng 2 cho đến cuối tháng 4, quân dân Tây Ninh đã tiêu diệt, bức rút các đồn bót ở các xã Phước Hòa, Phước An, Phước Vinh, Phước Lộc, Phước Hiệp và Hảo Đước thuộc tổng Phước Hưng. Ở Tổng Hòa Ninh còn 3 xã vướng đồn lớn cấp trung đội chưa nhổ được là Thái Bình, Trí Bình và Thanh Điền. Phía bên tả ngạn xã Thanh Điền, Phum Soài, Long Chữ hoàn toàn giải phóng, ở vùng phía đông của tỉnh, các xã Phan, Suối Đá, Lộc Ninh, Cầu Khởi chạy dài xuống Truông Mít, Bàu Đồn, Đôn Thuận, Lộc Hưng, Phước Thạnh, toàn bộ hệ lộ 19 xã phần lớn đất ở xã Gia Lộc, An Tịnh, An Hòa, Gia Bình, Thanh Phước, Hiệp Thạnh… bộ máy kềm kẹp của địch bị triệt hạ hoàn toàn. Trên các trục lộ chiến lược số 1 và số 22, các đoạn đường cống Biện Sơn, Rỗng Tượng, Gò Chùa, Trà Vỏ… từng lúc bị cắt đứt. Các chi khu Bến Cầu, Gò Dầu liên tục bị bao bó. Trước sức tiến công và nổi dậy của nhân dân trong tỉnh, địch vô cùng hoảng hốt, chống cự yếu ớt. Binh lính trong một số đồn bót vùng hẻo lánh như Cần Đăng, Mỏ Công, trại Bí, Tam Hạp, Thanh Điền… bỏ chạy. Số buộc trụ lại do sự khống chế của bọn chỉ huy thì lén ra gặp dân để thanh minh xin lỗi, bọn ác ôn xin dân tha tội chết. Đại bộ phận quân địch com cụm về các vùng thị xã, thị trấn. Để cứu vãn phong trào đang gặp những thất bại liên tiếp, chúng đưa đồng chí Hoàng Lệ Kha từ đề lao Chí Hòa về xử chém tại Bàu Heo (thuộc xã Trí Bình, cách thị xã 1 km) vào khoảng 4 giờ sáng một cách vội vã, hấp tấp. Rồi, vì sự phản ứng của quần chúng, toàn bộ lực lượng này dông về Sài Gòn. Hành quyết đồng chí Hoàng Lệ Kha địch gọi đó là thực thi dự luật 10-1959 đặt cộng sản khỏi vòng pháp luật.

Chúng muốn làm rùm beng nhưng không dám huy động quần chúng mà chỉ bắt công chức và tề vệ đi dự buổi hành hình.

Dù chỉ huy động hết sức hạn chế và có chọn lọc, mưu đồ làm lung lạc tinh thần đồng bào của chúng cũng hoàn toàn thất bại. Tư thế đĩnh đạc của đồng chí Hoàng Lệ Kha trước lúc hy sinh đã làm cho những tên ác ôn nhất cũng phải kính trọng. Sau đó, nhiều đồng bào ở thị xã đã cúng cơm trước mỗi bữa ăn để tưởng nhớ đến người con ưu tú của địa phương.

Giữa năm 1960, để thuận lợi công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tỉnh ủy chủ trương đưa một bộ phận đất đai và dân cư của huyện Gò Dầu sát nhập chung với huyện Trảng Bàng, đồng thời theo chỉ thị của Trung ương cục, Tây Ninh giao toàn bộ huyện Tân Biên cho trên để thành lập ATK với bí số C.1000 sau đổi thành huyện 105. Lực lượng vũ trang các huyện cũng hình thành:

- Huyện Châu Thành thành lập đại đội 40.

- Huyện Dương Minh Châu thành lập đại đội 54.

- Huyện Gò Dầu – Trảng Bàng thành lập đại đội 33A.

- Thị xã thành lập C2/45.

- Vùng Tòa Thánh thành lập đội vũ trang tuyên truyền.

[macbupda]

Đầu tháng 7-1960, sau 5 tháng rưỡi, kể từ tiếng súng báo hiệu của Tua 2, nhân dân các dân tộc và lực lượng vũ trang của Tây Ninh đã nổi dậy giải phóng hoàn toàn 24 xã, giải phóng về cơ bản 19 xã trong tổng số 49 xã của tỉnh, diệt và làm tan rã hầu hết từ ấp xã và trên 70% lực lượng bảo an và dân vệ. Trong các vùng giải phóng, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân đứng ra thành lập chính quyền tự quản, tiếp tục tịch thu ruộng đất của phong kiến, địa chủ, tư sản cấp cho bà con nông dân không ruộng. Phát động đẩy mạnh sản xuất tăng gia để phục vụ kháng chiến và giải quyết đời sống, động viên chồng con em lên đường và các cơ quan và đơn vị vũ trang.

Sau chiến thắng Tua 2 Tỉnh ủy tổ chức hội nghị Tỉnh ủy mở rộng có Bí thư Huyện ủy các huyện, Trưởng ban Binh vận, Tuyên Huấn kiểm điểm đánh giá thắng lợi và đề ra chủ trương trong những tháng cuối năm, đẩy mạnh hơn nữa phong trào nổi dậy khởi nghĩa bao vây bức rút, bức hàng, tiêu diệt đồn bót, mở rộng vùng giải phóng, đẩy mạnh phong trào du kích chiến tranh.

Các xã vùng Bến Cầu, phong trào quần chúng còn yếu, do cơ sở của ta mỏng. Tỉnh ủy phải thêm 1 đồng chí ủy viên thường vụ về trực tiếp chỉ đạo. Mặt khác cho lực lượng C40 của huyện Châu Thành và du kích các xã Ninh Điền và Long Chữ xuống hỗ trợ và trang bị mỗi xã vài ba cây súng.

Quân dân huyện Dương Minh Châu và quân dân huyện Trảng Bàng liên tục nổi dậy tiến công địch giải phóng hoàn toàn các khu dinh điền Trảng Sa, Bời Lời, Truông Mít, Lộc Ninh, Bổ Túc… Quân dân huyện Châu Thành đánh tan kho trù mật Bến Sỏi, giải phóng hàng trăm gia đình, đưa dân về vùng giải phóng sâu ở Hòa Hội, Biên Giới… Ở huyện Bến Cầu cách gần 1 tháng sau, đồng bào còn rầm rộ nổi dậy, hàng nghìn người tập trung lại mở tòa án nhân dân xét xử bọn ác ôn. Đối với bọn ít tội lỗi, chưa gây nợ máu chỉ buộc làm tờ cam kết, không làm việc cho giặc nữa và giao cho đồng bào xóm ấp quản lý giáo dục.

Ở Long Giang, Long Khánh, Bàn Gõ… số thanh niên sống bất hợp pháp trước đây, cùng với trai tráng trong làng họp lại tập luyện võ nghệ chia nhau xuống ấp xóm phát động quần chúng nổi dậy, diệt địch.

Không bị giới hạn phạm vi hoạt động, lực lượng vũ trang của địa phương có thể sang một địa phương khác đánh địch nếu móc ráp được cơ sở nội tuyến và thấy ở đó có nhiều điều kiện thuận lợi. Sau mấy tháng hoạt động sôi nổi, đến giữa quí 3-1960 trong toàn tỉnh đã hình thành 44 đội du kích (đội tự vệ trước nay chuyển thành đội du kích) gồm có 13 xã thuộc huyện Châu Thành, 17 xã thuộc huyện Gò Dầu, Trảng Bàng, 7 xã thuộc huyện Dương Minh Châu, 7 xã tây sông Vàm Cỏ (vùng Bến Cầu). Ở thị xã và Tòa Thánh có đội diệt ác.

Trong 44 đội của 44 xã có đội biên chế đầy đủ 1b, trung bình 1a, xã thấp nhất từ 1 đến 2 tổ, trang bị vũ khí cướp được của địch, vũ khí tự tạo như súng kép, súng ngựa trời, mã tấu, dao găm…

Ngày nào cũng có hàng trăm đồng bào đến các đồn bót hoặc chặn đường bộ lính đang hành quân, tung tin là Việt cộng về đông lắm, có cả súng 4-5 người khiêng… để hù dọa làm chúng càng thêm hoảng sợ.

Sau khi cử nhiều lượt người về tỉnh dự lớp tập huấn kỹ thuật chế tạo vũ khí do Ban quân sự tỉnh mở tất cả các xã đều có tổ công trường. Các công cụ phương tiện, kìm búa, ê tô, khung xe đạp… làm ra súng đạn đều do nhân dân đóng góp mua sắm. Ở các huyện Dương Minh Châu, Châu Thành, Gò Dầu, Trảng Bàng còn có công trường huyện. Hàng loạt súng đạn sản xuất thủ công ra đời: súng bắn đạn ria, súng ngựa trời, súng kép… Nhân dân các xã vùng giải phóng người người, nhà nhà làm hàng rào, làm chướng ngại và sẵn sàng trong tư thế chống địch càn quét, lấn chiếm bảo vệ xóm làng.

Sau 10 tháng nổi dậy khởi nghĩa vũ trang, nhân dân và lực lượng vũ trang Tây Ninh thu được thắng lợi hết sức giòn giã.

Hàng trăm binh lính, sĩ quan, hạ sĩ quan bảo an, dân vệ, công an, tình báo, thám báo, tề bị đền tội. Trên phân nửa đồn bót địch trong tỉnh bị bức hàng, bức rut. Tất cả các Khu trù mật mà địch đã bỏ ra nhiều công của xây dựng ở Bời Lời, Trung Mít, Giồng Nầng, Bổ Túc, Mỏ Công… bị quân dân Tây Ninh phá banh. Nhiều xã ấp, kể cả xã ấp sát nách địch ở vùng thị xã, thị trấn được giải phóng, vùng căn cứ kháng chiến được mở rộng, hình thành thế liên hoàn từ Lò Gò, Thiện Ngô, Kà Tum, Bổ Túc, Cần Đăng, Hỏa Đước, Ninh Điền xuống tới cã xã Long Chữ, Long Giang, Lợi Thuận của huyện Bến Cầu và Phan, Suối Đá, Lộc Ninh, Truông Mít của huyện Dương Minh Châu, Phước Thạnh, Hiệp Thạnh, Thanh Phước của huyện Gò Dầu, Đôn Thuận, Lộc Hưng, Gia Lộc của huyện Trảng Bàng, hình thành thế liên hoàn chiến đấu trong tỉnh là điều kiện vô củng thuận lợi cho cuộc kháng chiến nối tiếp, góp phần cho trên tạo hành lang từ trung Trung bộ, chiến khu Đ, Bình Long, Phước Long, về Long An, đồng bằng sông Cửu Long.

Phong trào đấu tranh của quần chúng lên cao hơn bao giờ hết. Các tầng lớp nhân dân các dân tộc, tôn giáo mỗi người bằng hành động trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia với tất cả lòng dũng cảm, mưu trí, sáng tạo. Lực lượng vũ trang không ngừng lớn mạnh, từ chỗ cả tỉnh chỉ có gần 1b mà phải phân chia xuống các nơi để hỗ trợ cho phong trào địa phương, nay ở xã có đội du kích, ở huyện có đại đội, ở tỉnh có binh chủng trinh sát, công binh, đặc công… các tổ, đội công trường tạo vũ khí đạn dược hình thành và hoạt động có hiệu quả. Trình độ chỉ đạo, chỉ huy kỹ thuật được nâng lên một bước mới. Vùng giải phóng nhân dân làm chủ, hăng hái thi đua xây dựng, chiến đấu, sản xuất. Toàn bộ chiến trường ta đang ở trong thế chủ động tiến công, trong khi đó kẻ địch hết sức hoang mang, dao động, ý chí chiến đấu của binh lính sa sút. Chúng co lại và cố bám giữ các vùng thị xã, thị trấn

Thắng lợi của đợt nổi dậy khởi nghĩa vũ trang của Tây Ninh cùng với thắng lợi giòn giã toàn miền tạo ra trong nội bộ địch một mâu thuẫn sâu sắc đưa đến việc Diệm bị đảo chánh hụt ngày 1-11-1960. Những thắng lợi to lớn đó làm phá sản hoàn toàn chiến lược chiến tranh một phía của kẻ địch, đưa cách mạng chuyển sang một giai đoạn mới.

[macbupda]

CHƯƠNG II

ĐẨY MẠNH THẾ TRẬN CHIẾN TRANH NHÂN DÂN
GIỮ VỮNG VÀ MỎ RỘNG VÙNG GIẢI PHÓNG
GÓP PHẦN ĐÁNH BẠI CHIẾN TRANH ĐẶC BIỆT CỦA ĐỊCH
(Từ tháng 1-1961 đến giữa năm 1965)

A- ĐẾ QUỐC MỸ XÂY DỰNG BỘ MÁY TAY SAI PHÁ HOẠI HIỆP ĐỊNH GIƠNEVƠ ĐÀN ÁP PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CỦA NHÂN DÂN ĐÒI THỰC HIỆN HIỆP THƯƠNG TỔNG TUYỂN CỬ, ĐÒI DÂN SINH DÂN CHỦ (20-7-1954 – 20-7-1956)

Sau Hiệp định Giơnevơ, cách mạng miền Nam chuyển sang thời kỳ đặc biệt. Ở thời kỳ này, về nhận thức, quan điểm phương pháp cách mạng cũng có nhiều vấn đề mà thực tiễn đã chỉ ra, lực lượng cách mạng bị tổn thất quá lớn. Nhưng nó cũng nói lên ý chí cách mạng của quần chúng và tinh thần chiến đấu kiên cường của đông đảo cán bộ đảng viên. Trong bước ngoặt đó, từng nơi, từng lúc tuy phải đấu tranh chính trị, nhưng nội dung thực chất là bạo lực chính trị có nòng cốt vũ trang hỗ trợ dưới dạng đội dân canh chống cướp, bí mật diệt ác ôn, xây dựng lực lượng quân sự ngầm đi đôi với xây dựng lõm an toàn.

Tây Ninh có nét đặc biệt, lực lượng vũ trang có từ tháng 3/1955 sau vụ binh biến C25 Cao Đài liên minh ở Núi Bà nhưng lực lượng phải phân tán, súng ống phải đem đi chôn giấu rồi có lúc lại đào móc lên… Năm 1958, có lực lượng vũ trang dưới danh nghĩa “Cao Đài ly khai” nhưng việc điều động, sử dụng, chỉ đạo, chỉ huy đều do trên. Lực lượng này đã tiến công nhiều căn cứ địch, có ảnh hưởng lớn, thúc đẩy phong trào đấu tranh của quần chúng. Do có sự chỉ đạo trực tiếp, sít sao của Xứ, Đảng bộ đã tích cực và khẩn trương xây dựng vùng căn cứ Dương Minh Châu, đưa số quần chúng, cán bộ, đảng viên không bám được vùng địch về đây đi đôi với xây dựng tự vệ mật ấp xóm, xây dựng cơ sở nội tuyến trong lòng địch để vừa nắm địch bảo vệ lực lượng kháng chiến, vừa lũng đoạn tinh thần tư tưởng, hạn chế mọi hoạt động của chúng. Tiến hành đấu tranh chính trị với bạo lực cách mạng của chúng. Tiến hành đấu tranh chính trị với bạo lực cách mạng của quần chúng, trong bước “thăng trầm”, nhiều địa phương không còn đảng bộ, không còn cán bộ đảng viên. Trước kẻ thù hung hãn, có bộ máy chính quyền, quân đội, công an khá đồ sộ. Nhưng quần chúng vẫn giữ niềm tin, hết lòng hết sức bảo bọc cán bộ, bảo vệ cách mạng, do vậy mà Đảng bộ Tây Ninh tồn tại, từng bước tạo dựng lại thực lực Đảng, đoàn và quần chúng cốt cán ngày càng lớn mạnh. Từ đó mới có tiếng súng Tua Hai, mở màn cho cao trào đồng khởi 1960.

Từ sau phong trào khởi nghĩa vũ trang năm 1960, thế và lực cách mạng của Tây Ninh có sự thay đổi rõ rệt.

Trong vùng giải phóng, dưới sự lãnh đạo của các Đảng bộ, nhân dân chọn người đứng ra thành lập chính quyền tự quản giữ gìn trật tự an ninh, quản lý kinh tế xã hội, động viên chiến đấu giết giặc, tiếp tục tịch thu ruộng đất bọn địa chủ, tư sản mại bản, lấy lại ruộng đất địch cướp của nông dân do cách mạng cấp trước đây đem chia cho gia đình liệt sĩ, thương binh, cán bộ và đồng bào không ruộng, ít ruộng. Động viên nhân dân thi đua sản xuất cấy lúa, trồng khoai củ, chăn nuôi làm ra nhiều lương thực, thực phẩm nuôi bộ đội, du kích, đóng góp kháng chiến. Tổ chức trường lớp dạy văn hóa cùng con em, mở lớp bình dân học vụ ban đêm, dạy người lớn tuổi. Các tổ, trạm y tế, hộ sinh chăm lo sức khỏe, sinh đẻ cho nhân dân được hình thành. Những bản tin, những chiếc loa tay hàng ngày báo tin chiến đấu, sản xuất. Các mặt văn hóa, văn nghệ, vui chơi cũng được xây dựng. Ở tỉnh có đội văn công chuyên nghiệp. Các huyện xã và nơi nào cũng có đội văn nghệ nghiệp dư.

Lực lượng chủ lực miền đông tại căn cứ C.1000, cách Thị xã Tây Ninh trong tầm pháo ngắn, cách Sài Gòn trung tâm đầu não của ngụy quyền miền Nam khoảng 100 km đường chim bay. Đó cũng là nơi Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam ra đời và đứng chân, phất ngọn cờ hiệu triệu đồng bào đoàn kết chống Mỹ cứu nước. Vùng giải phóng mở rộng tạo thế liên hoàn giữa các huyện và các tỉnh Đông Nam Bộ. Các vùng yếu Thị xã, thị trấn, và những nơi nhiều đồng bào tín đồ ở tập trung như Chợ Cầu, Bàu Đồn, Bà Đệt, Ngã ba Hai Châu, Tòa Thánh, Bình Thạnh, Phước Chỉ… quần chúng hiểu biết cách mạng hơn. Một số chức sắc trung và cao cấp Cao Đài chuyển sang thái độ trung lập. Các khu dinh điền bị phá rã, đồng bào Thiên chúa giáo di cư bỏ nhà cửa chạy đi khắp nơi.

Đại bộ phận quần chúng nông dân lao động nghiêng hẳn về cách mạng.

Quí I năm 1961, Tỉnh ủy tổ chức hội nghị Tỉnh ủy mở rộng có các ban ở tỉnh và các đồng chí Bí thư huyện ủy, Ban quân sự huyện tham dự. Hội nghị đề ra nhiệm vụ trước mắt của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân trong tỉnh là: “Ra sức xây dựng vùng giải phóng về mọi mặt, nhanh chóng xây dựng và phát triển 3 thứ quân, tổ chức các đoàn thể quần chúng,thành lập Mặt trận dân tộc giải phóng, đẩy mạnh phong trào du kích chiến tranh, xây dựng xã ấp chiến đấu, giữ vững vùng giải phóng, tiếp tục gỡ đồn bót, đẩy mạnh tiến công địch đều khắp”.

[macbupda]

*
*   *

Ban Quân sự được củng cố về sau đổi lại thành Ban Chỉ huy quân sự tỉnh đội do đồng chí Sáu Trương (Sáu Quân) làm chỉ huy trưởng. Ban an ninh được thành lập, đ/c Bảy Hải UVTVTU làm trưởng ban. Lực lượng vũ trang gồm d14, các đại đội công binh, đặc công, các tổ chức thông tin, khí tài được tăng cường số lượng, trang bị, chất lượng chỉ đạo, chỉ huy, chiến kỹ thuật có bước phát triển mới. Đặc biệt tổ chức hậu cần, quân y hoạt động phục vụ chiến đấu có hiệu quả. Vùng Bến Cầu có Ban cán sự tương đương với huyện ủy do đồng chí Hai Thắng Tỉnh ủy viên làm Trưởng Ban, Huyện Gò Dầu tách ra khỏi huyện Trảng Bàng, ranh giới hành chánh y như trước… Đại đội 33 của huyện Trảng Bàng được chuyển về làm nòng cốt cho huyện Gò Dầu.

Tháng 5/1961 tại xã Định Thành, cách Bến Bà Hảo 4 km, Đại hội lần thứ nhất của Mặt trận dân tộc giải phóng tỉnh Tây Ninh được tiến hành thành công, ông Giáo hữu Thượng Thâu Thanh được bầu làm Chủ tịch (để hiệu triệu khối Cao Đài vào mặt trận chống Mỹ Diệm), đồng chí Ba Nông ủy viên thường vụ Tỉnh ủy làm Phó Chủ tịch và một số ủy viên lâm thời các thành phần nông dân, nhân sĩ, trí thức… Sau đó, tại Bời Lời, vùng căn cứ kháng chiến cũ, nơi các cơ quan tỉnh ủy trú đóng, đã diễn ra một cuộc mít tinh trọng thể có hàng chục ngàn đồng bào tham dự, trong đó có cả đồng bào trong vùng địch kiểm soát ở Thị trấn Gò Dầu, Trảng Bàng để chào mừng sự kiện lịch sử trên. Tháng 3/1961, Xứ ủy Nam bộ về đóng căn cứ tại Rừng Le thuộc khu ATK lấy bí số X99. Đến tháng 6/1961, Xứ ủy chuyển đi nơi khác, nhưng sau khi thành lập Trung ương Cục lại về đóng ở Tây Ninh cho đến ngày kháng chiến thắng lợi hoàn toàn. Việc Trung ương Cục về đây tạo cho Tây Ninh một ưu thế lớn nhưng đồng thời cũng trở thành một trọng điểm đánh phá của địch.

Các Ban Chấp hành Thanh niên giải phóng, Phụ nữ giải phóng, nông dân giải phóng hình thành ở cấp tỉnh, huyện và xã.

Về phía địch, sau khi chiến lược “tố cộng, diệt cộng” thất bại, đế quốc Mỹ buộc phải chuyển sang chiến lược “chiến tranh đặc biệt” trên cơ sở lấy quân Ngụy làm lực lượng chủ yếu, dưới sự chỉ đạo và chi viện của Mỹ.

Mục tiêu của chiến tranh đặc biệt là tiêu diệt và làm cô lập lực lượng vũ trang cách mạng, tiêu diệt cơ sở đảng, giành lại trận địa nông thôn, phong tỏa vùng biên giới, cắt đứt mọi chi viện từ miền Bắc để cuối cùng bóp chết phong trào quần chúng, đánh bại chiến tranh cách mạng, giành thắng lợi trong thời gian ngắn.

Để đạt mục tiêu trên đây địch đã nghiên cứu kỹ và vạch kế hoạch Sta-lây – Tay-lo là một kế hoạch chiến lược khá hoàn chỉnh, dự định bình định xong miền Nam trong vòng 18 tháng.

Địch đề ra 5 biện pháp chiến lược tương đối toàn diện mà biện pháp trung tâm xuyên suốt là bình định nội địa miền Nam dựa vào “quốc sách” ấp chiến lược, các biện pháp hỗ trợ là phong tỏa biên giới, phong tỏa vùng biển, quấy rối miền Bắc xã hội chủ nghĩa.

Quân Ngụy, đặc biệt quân địa phương và các binh chủng đặc biệt, được xây dựng và phát triển theo hướng chống lại một cuộc chiến tranh du kích. Chiến trường được phân chia lại, tỉnh Tây Ninh thuộc khu chiến thuật 31, trung đoàn 9 thuộc sư đoàn 5 quân chủ lực ngụy đóng chốt ở Tây Ninh để phòng giữ phía Bắc Sài Gòn, ngăn chặn ta tiến công từ biên giới xuống, đồng thời làm nhiệm vụ yểm trợ bình định.

Địch đưa Vũ Đức Nhuận, thiếu tá bộ binh sang làm tỉnh trưởng Tây Ninh thay thế tên đốc phủ sứ Châu Ngọc Thôi, tên Hai, đại úy trong lực lượng bộ binh làm trưởng ty Công an thay thế tên Đoàn Đình Tứ, tên Ngô Thiện Phước đại úy thay Lâm Văn Thao là quận trưởng Gò Dầu, một tên đại úy khác thay tên Đỗ Tưởng Thạnh làm quận trưởng Trảng Bàng, một đại úy thay Lâm Văn Huệ làm quận trưởng Phước Ninh (Châu Thành). Đồng thời chúng củng cố lại các ban tề ấp xã đã bị tan rã, xây dựng ban tề lưu vong để khi chúng lấn chiếm thì lấp vào.

Để tạo hậu thuẫn chống phá lại cách mạng, địch ra sức mua chuộc các tướng lĩnh và chức sắc Cao Đài. Tên tướng Nguyễn Thành Phương trước đây đã bị quần chúng tín đồ Cao Đài vạch mặt phản đối, khiến địch không thực hiện được ý đồ thành lập liên tôn chống cộng và tái vũ trang Cao Đài, tên tướng Văn Thành Cao từng theo Pháp chống kháng chiến, nay theo Diệm đứng ra tập hợp số cựu chiến binh xây dựng một lực lượng gồm 200 tên, trang bị vũ khí đầy đủ, lập đồn bót ở nhà Mồ, Bình Thạnh (Trảng Bàng), Bến Thế (Bình Dương) v.v…

Sau một năm co lại trong các vùng thị trấn Gò Dầu, Trảng Bàng, Thị xã… nay địch bắt đầu bung ra phản kích lại phong trào cách mạng, cố chiếm lại những nơi đã bị mất, đồng thời nhanh chóng triển khai kế hoạch bình định nông thôn trên quy mô lớn, gom tát dân các vùng giải phóng, vùng căn cứ, cũng như vùng đang tranh chấp ra các trục lộ giao thông chiến lược, thị trấn, thị xã để tách dân khỏi lực lượng cách mạng.

Theo kế hoạch vạch ra, địch gom dân các xã thuộc huyện Tân Biên ra lộ 2, khu vực Mỏ Công, Trại Bí, các xã ven biên giới Campuchia của huyện Châu Thành như Tà Păng, Hòa Hội, Hảo Đước, Ninh Điền, về Bến Sỏi. Các xã Trí Bình, Thái Bình gom ra Cây Xiêng, Tua Hai (trên lộ 22). Gom dân vùng căn cứ Dương Minh Châu ra các xã Suối Đá, Phan, Chà Là. Suối ông Hùng, Truông Mít (trên lộ 22). Căn cứ Bời Lời toàn bộ xã Đôn Thuận và một phần của xã Gia Lộc, Lộc Hưng gom ra Cầu Ván (lộ 6). Dân ở cặp lộ 19 và các xã Thanh Phước, Phước Thạnh, Hiệp Thạnh, Thạnh Đức ra lộ 22, thị trấn Gò Dầu. Các ấp Năm Trại, Láng Cát, Bến Chò (Xã Thạnh Đức) gom ra Rạch Rễ, Bàu Nâu, Cẩm Giang, các xã Long Giang, Long Chữ, Long Khánh, Long Thuận, các ấp Rừng Nhum, Cây Me, Giồng Nầng, Xóm Bố gom ra yếu khu chợ Cầu, ấp Chánh, ấp Bù Đao của xã An Thạnh gom ra lộ 1 cách biên giới Việt Nam – Campuchia 5 km.

[macbupda]

Từ tháng 6/1961 đến hết năm, địch mở chiến dịch “Xây dựng nông thôn” thí điểm ở các tỉnh Đông Nam Bộ trong đó Tây Ninh là trọng điểm. Sau đó là cuộc hành quân Lam Sơn, với một lực lượng chính qui lớn, F7 ngụy đánh vào Long An và vùng biên giới Trảng Bàng, chiến khu Dương Minh Châu của Tây Ninh. Trong cuộc hành quân này, chúng sử dụng 50 xe tăng mở đường cho bộ binh. Trên sông Vàm Cỏ Đông có các giang thuyền tuần tra, bắn phá, yểm trợ. Máy bay từ sân bay Tây Sơn Nhất xuất kích mỗi ngày hàng trăm lượt chiếc chi viện cho bộ binh, trinh sát, thả biệt kích. Tất cả hình thức đánh phá đó được địch nâng lên thành chiến thuật “trực thăng vận, thiết xa vận” về sau.

Trong lúc đồng bào vùng giải phóng tích cực chống càn, đồng bào những nơi còn đồn bót địch nổi dậy đánh mõ, gõ thùng thiếc, nồi nhôm, đốt khí đá kết hợp với du kích bắn tỉa, bao vây hù dọa, đưa gia đình binh sĩ đến kêu gọi người thân. Ta làm liên tục, ngày này sang ngày nọ, có nơi ta bao bó cả tháng trời như các đồn địch ở Cần Đăng, Kà Tum, Lò Gò, Mỏ Công… Đồng thời đào đắp, phá hoại đường, hạ cây làm chướng ngại càn trở giao thông trên các tục đường số 1, 22, 19, 26… phá hoại đường sá là việc làm thường xuyên của đồng bào gắn liền với tiến công tiêu diệt các lực lượng vũ trang.

Được lực lượng C40 của huyện Châu Thành hỗ trợ và sự nỗ lực của bản thân, quân dân huyện Bến Cầu tiêu diệt các đồn dân vệ Long Chữ, Long Khánh, Long Giang, Bàu Gõ, uy hiếp đồn dân vệ An Thạnh, Rừng Dầu… Trên quốc lộ 22, C40 phối hợp với du kích xã Ninh Điền và cơ sở nội tuyến cướp đồn Giang Tân giữa ban ngày. Ở Gò Dầu, lực lượng C33 phối hợp với du kích Thị trấn, Thanh Phước, gần 50 tay súng chặn đường lộ 1 ở cua Trâm Vàng vũ trang tuyên truyền. một tiểu đoàn Biệt động quân của địch đi càn các xã biên giới (Bến Cầu) về đây ta chặn đánh, diệt 64 tên. Sau đó với công tác vận ta gỡ ở các đồn Hiệp Thạnh, Cầu Quan, Phước Hội, đánh bại đội bảo an truy kích ở Bàu Chẻ hai. Ta cải trang làm dân thường dùng máy cày chở quân đột nhập đồn Cầu Khởi giữa ban ngày, thiêu hủy các trang trại, diệt 1 trung đội, thu toàn bộ súng. Ở Trang Bàng sau 2 tháng chiến đấu, xây dựng được 1 đại đội vũ trang gần 100 tay súng, lấy tên là C54, lần đầu tiên ra quân, diệt gọn 1 trung đội dân vệ tại Xóm Mới (Bình Thạnh) sau đó đánh địch chốt ở Xóm Sóc, chống càn quét lấn chiếm ở Bời Lời.

Trong vùng địch kiểm soát, sau gần nửa năm xây dựng, đầu tiên tự vệ một thị trấn Trảng Bàng đã tổ chức diệt được 2 tên Trắng và Cuộn, công an khét tiếng ác ôn. Ở Gò Dầu, tự vệ mật đặt mìn đánh vào nhà tên quận trưởng. Chiến tranh du kích kết hợp với công tác binh vận ngày càng phát triển cả chiều rộng lẫn chiều sâu làm cho tinh thần ngụy quân, ngụy quyền nhiều nơi sa sút. Ta giáo dục gia đình binh sĩ ngụy, hướng dẫn họ đi đầu trong các cuộc chiến tranh trực diện và tổ chức chồng con, em họ làm cơ sở nội tuyến. Thông qua cơ sở giáo dục, vạn động chính trị làm tan rã hàng ngũ, xây dựng nội ứng đánh đồn bót. Nhiều nơi nội ứng đã tạo điều kiện cho ta lấy đồn bót một cách dễ dàng. Mũi đấu tranh chính trị của quần chúng cũng rất sôi động. Hàng trăm cuộc đấu tranh có tới hàng chục ngàn người tham dự. Đội quân “tóc dài” trực diện với tề xã và quận tố cáo địch bắn pháo vào làng mạc, đòi bồi thường nhân mạng cứu chữa người bị thương, đồi bồi thường thiệt hại nhà cửa, trâu bò, tài sản… diễn ra khắp các nơi trong tỉnh.

Ngày 1/1/1961 ở Trảng Bàng diễn ra một cuộc đấu tranh kéo dài 3 ngày 2 đêm liền của nhân dân các xã Gia Lộc, Lộc Hưng, Đôn Thuận, Gia Bình… từ 2.000 người lúc đầu dần dần về sau lên đến 8.000 người.

Để tiến công địch bất thần làm chúng không kịp trở tay, lực lượng đấu tranh được phân ra nhiều toán, đi theo nhiều ngả, rồi đến hợp điểm tại dinh quận. Những khẩu hiệu tăng lương, cho binh sĩ về nhà ăn tết với vợ con, không được bắn pháo vào ấp xóm, không được bao bắt gom dân để cho đồng bào được yên ổn làm ăn, được cắt dán hoặc viết lên băng vải nhưng còn cất giữ trong người, trong giỏ trầu chờ đến nơi mới đồng loạt trương lên.

Bị quần chúng bao vây đấu tranh, tên quận trưởng ra lệnh cho lực lượng công an, cảnh sát và bọn lính biệt động quân đến dùng báng súng đánh đập quần chúng, giành giật các khẩu hiệu, đồng thời chia nhuyễn lực lượng, tách ra gần 1.000 người đưa vào san vận động để đàn áp mạnh hơn và moi móc cơ sở lãnh đạo.

Đồng bào siết chặt hàng ngũ la vang khẩu hiệu “Đả đảo hành động đàn áp, khủng bố, đả đảo”, nhiều người xông vào giựt súng, mía cây, đá cột vào khăn đánh trả lại bọn chúng.

Cuộc đấu tranh đang vào hồi quyết liệt, quyết “ăn thua đủ” với địch, dưới sự lãnh đạo của Ban Chỉ huy thống nhất hàng nghìn, hàng nghìn người lực lượng dự bị ở các xã, dọc theo lộ 19, lộ 1 và lộ 6 tràn ra hỗ trợ. Khắp các nơi đường sá tắt nghẽn, chợ búa đình đốn, người bán buôn, tiệm quán, khuân bánh trái, cơm nước tìm mọi cách tiếp tế cho lực lượng đấu tranh.

Trước khí thế đấu tranh của quần chúng, địch buộc phải thả số người sau những ngày đêm chúng giam giữ ở sân vận động. Và tên Đào quận trưởng bị thất thế phải đấu dịu, hứa với đồng bào là sẽ giải quyết các yêu sách.

Ở Thị xã, Tòa Thánh… phong trào đấu tranh của học sinh bước đầu có chuyển biến, ta đã xây dựng được nhiều cơ sở, nòng cốt, cảm tình trong các trường Lê Văn Trung, Đạo Đức học đường… và đã dấy lên được phong trào chống chào cờ ba que, chống quân sự hóa học đường, chống bắt mặc đồng phục, rải truyền đơn in lời kêu gọi của Mặt trận dân tộc giải phóng, ca hát bài ca kháng chiến. Đặc biệt tại trường trung học Thị xã, địch đưa nhiều tên mật vụ đội lốt nhà giáo để theo dõi hoạt động của học sinh, trong đó có tên Trần Bình Quang giả làm hiệu trưởng, bị học sinh viết thư vạch mặt, lên án và tổ chức vây đánh cho một trận khá đau.

[macbupda]

Phong trào đấu tranh của học sinh dai dẳng, về sau ngày càng trở nên quyết liệt. Nhiều anh chị em đã gia nhập biệt động, tự vệ mật. Một số ra vùng giải phóng theo cách mạng.

Ở phía Bắc tỉnh, có lực lượng chủ lực Q761 hỗ trợ, quân dân ở địa phương đã lần lượt gỡ lần thứ hai các đồn Cần Dăng, Kà Tum, bức rút đồn Mỏ Công. Ở huyện Dương Minh Châu, các đồn Khe-đon, Phan, Lộc Ninh, Suối ông Hùng cũng bị quân dân nơi đây bao bó, bức rút.

Ngoài việc đánh tiêu diệt bức rút các đồn bót địch, các lực lượng d14, các đại đội huyện và du kích xã đã đánh địch nhiều trận trong lúc chúng bung ra càn quét, lấn chiếm, chuyển quân, trong đó có trận Sóc Khuất (Tiên Thuận) gây được tiếng vang lớn.

Tháng 11/1961, ở Bàu Gõ (Lợi Thuận) lực lượng d14 phối hợp với lực lượng vũ trang đánh 1C biệt động quân thiệt hại nặng, ta làm chủ trận địa. Số lính bị thương được ta băng bó, số chết ta tắm rửa xếp thành hàng và cho bọn địch biết để báo tin gia đình binh lính đến nhận. Sau đó, hàng trăm gia đình và người đi lính địch đến dinh tên quận trưởng Gò Dầu, đòi chồng con, khóc lóc, kể lể, chửi bới. Trận kế tiếp ở Xóm Sóc (Gia Bình), khi bọn địch ra chốt chặn, d14 đã dũng cảm, đánh táo bạo, bất ngờ trong mười phút diệt và làm bị thương trên 100 tên.

Trong suốt năm 1961, với hàng nghìn cuộc hành quân càn quét đánh phá lớn nhỏ, khắp các địa bàn trong tỉnh, trong đó có chiến dịch “Lam Sơn” mà địch hy vọng có thể tiêu diệt được lực lượng vũ trang, thu hẹp vùng giải phóng của ta và gom tát dân, đàn áp phong trào đấu tranh của quần chúng. Nhưng địch không thực hiện được ý đồ đó, ngược lại địch bị thiệt hại nhiều về người, tiền của, súng đạn. Tuy nhiên ở những vùng chúng còn tạm thời kiểm soát và các Khu trù mật, ngã ba hai Châu, Châu vi kỳ đà, chúng cũng xây dựng được hệ thống hầm hào, hàng rào, và bộ máy kềm kẹp, tề ấp, công an cảnh sát, tự vệ hương thôn. Ngày 8/2/1962, địch thành lập Bộ tư lệnh viện trợ quân sự Mỹ MACV, số cố vấn quân sự Mỹ được tăng cường vào miền Nam, lên tới 2 vạn rưỡi, từ đó kế hoạch bình định miền Nam trong vòng 18 tháng của Staley-Taylor càng được chúng đẩy mạnh hơn. Quốc sách ấp chiến lược bắt đầu được triển khai thật sự, cố vấn Mỹ thường xuyên đến kiểm tra đốc thúc chính quyền địch ở Tây Ninh càng gia tăng việc bắt thanh niên đi lính. Nhiều cuộc hành quân vây ráp nhất là ở những vùng chúng tạm thời kiểm soát. Mặc khác chúng củng cố tăng thêm quân, trang bị vũ khí bén cho các lực lượng biệt động, dân vệ, công an, cảnh sát, tình báo, cán bộ tâm lý chiến, bình định nông thôn hình thành hoàn chỉnh quận lỵ Phước Ninh, xây dựng trường huấn luyện biệt kích Bến Sỏi. Lập cảng Bến Kéo, Bến Sỏi, Gò Dâu với các giang thuyền, bo bo, tàu mặt dựng, hoạt động trên sông Vàm Cỏ Đông từ Lò Gò (Tân Biên) đến ngã 3 Vàm Trảng (Trảng Bàng). Song song với việc đẩy mạnh các hoạt động ném bom, bắn pháo, càn quét, đánh phá vào vùng giải phóng để hù dọa rún ép, gom dân làm cho nhiều người chết và bị thương, tài sản, nhà cửa, vườn tược, hoa màu bị hư hại nặng.

Trên mặt trận quân sự, các lực lượng vũ trang tỉnh, huyện và du kích đã liên tục tổ chức đánh địch càn quét lấn chiếm gom dân, đánh địch trên các trục lộ giao thông và các chốt chặn quan trọng khác. Có những trận đánh thối động địch, như trận ngày 16/3/1962, C330 phối hợp với C33 đánh tan tác một đại đội biệt động quân tăng cường ở ấp Phước Bình – xã Phước Thạnh diệt 64 tên trong đó có tên Huệ chỉ huy huy trưởng. Trận đánh lần thứ hai làm thiệt hại nặng chốt biệt động quân chiếm giữ xóm Sóc (Gia Bình) giải phóng hệ lộ 19 đi Bàu Rông và ấp Phước Hội. Ở Châu Thành, bộ đội huyện phối hợp với du kích xã Thanh Điền đánh rã một đại đội bảo an đi càn quét, diệt nhiều địch. Đặc biệt có 3 trận đánh lớn là trận nội công ngoại kích đồn Bến Thế, trận đánh dứt điểm đồn Phước Lưu và trận đánh phục kích lộ 6 Nhà mồ (Trảng Bàng) ta đã tiêu diệt đại bộ phận lực lượng vũ trang Cao Đài thu nhiều súng đạn để trang bị cho ta. Với những trận thắng đó đã mở rộng hơn nữa vùng giải phóng, nhưng có ý nghĩa quan trọng là ta đã xóa phiên hiệu lực lượng Văn Thành Cao làm thất bại hoàn toàn âm mưu tái vũ trang Cao Đài của địch.

Trong kế hoạch bình định ở Tây Ninh, đầu tiên địch lấy xã An Tịnh, nhưng bị thất bại vì gặp phải sự chống đối quyết liệt của quần chúng. Sau đó làm ở các vùng có đồng bào Cao Đài vì nơi đây có sự tiếp sức đắc lực của số chức sắc phản động như ấp Thanh Hà và châu vi Kỳ đà thuộc xã Thanh Phước huyện Gò Dầu làm thí điểm của toàn tỉnh về xây dựng ấp chiến lược, mà lúc bấy giờ chúng gọi tên là Khu trù mật. Ở huyện Trảng Bàng địch lấy Ngã ba Hai Châu huyện Phước Ninh lấy xã Ninh Điền, huyện Bến Cầu lấy xã Long Giang. Để xây dựng ấp chiến lược, địch đắp bờ thành bao chung quanh cao 5 m, có hào sâu ngăn cách cắm chông dưới hào và trên bờ. Bên ngoài có một vòng đai, dày 3 m, cao 2,5m, có hàng rào kẽm gao bao bọc, chừa cửa ra vào, có lô cốt do thanh niên cộng hòa và tự vệ hương thôn canh gác. Sáng 7 giờ chúng mở cửa cho dân ra ngoài làm ăn và 5 giờ chiều, trở về để chúng đóng cửa lại. Chúng định sau khi làm thí điểm có kết quả sẽ triển khai rộng rãi ở khắp nơi.

[macbupda]

Địch tập trung lực lượng công an, cảnh sát, biệt động quân, dân vệ, cán bộ bình định và bọn tay sai tại chỗ lừa bắt quần chúng đào đắp. Đến cuối quí 3 năm 1962 khi Ngô Đình Diệm chính thức tuyên bố: thực hiện chương trình bình định theo quốc sách ấp chiến lược và coi ấp chiến lược là xương sống của chương trình bình định. Chúng tổ chức ủy ban liên bộ của Ngụy quyền Trung ương kết hợp phòng ấp chiến lược của phái đoàn MAAG và ủy ban viện trợ ấp chiến lược của tòa đại sứ Mỹ chỉ đạo xây dựng ấp chiến lược. Ở Tây Ninh tên tỉnh trưởng Vũ Đức Nhuận cùng với 5 tên quận trưởng Trảng Bàng, Hiếu Thiện, Khiêm Hanh, Phước Ninh và Phú Khương họp lại vạch ra kế hoạch gom dân trong vòng 14 tháng với âm mưu và thủ đoạn thâm độc “tát nước bắt cá” hòng tách dân ra khỏi cách mạng. Kế hoạch của chúng chia ra làm nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn là 3 tháng sẽ bắt đầu thực hiện ngày 1/10/1962 cho đến ngày 31/12/1963 kết thúc. Trong thời gian đó phải gom tát dân xây dựng và khoanh 171 ấp chiến lược nhằm nhốt và kiểm soát 270.000 dân trong tổng số dân của tỉnh lúc ấy là trên dưới 300.000. Đồng thời lập vài đai trắng 17 xã biên giới từ Tống Lê Chân, Kà Tum chạy dài xuống Hòa Hiệp, Hòa Hội, Ninh Điền, An Thạnh đến Bình Thạnh và các vành đai trắng dân từ 1 đến 2 km trên các trục lộ 19, 26, 6 để hình thành thế án ngự, bao vây khu căn cứ Tân Biên, Dương Minh Châu, Bời Lời và cắt đứt con đường vận chuyển từ đồng bằng sông Cửu Long về chiến khu Đ và ngược lại.

Theo kế hoạch trên, bọn địch ở mỗi huyện lên sa bàn xây dựng ấp chiến lược. Ở Gò Dầu, chúng dự kiến xây dựng 26 ấp, ở Trảng Bàng dự kiến xây dựng 21 ấp. Địch đưa tên Chiêu, tên đã qua trường lớp công an ở Sài Gòn phụ trách chuyện này. Cạnh tên Chiêu có 36 cán bộ bình định ở tỉnh và Trung ương biệt phái xuống kết hợp với 14 tên cán bộ tại chỗ trong một đợt hoạt động tập trung gọi là chiến dịch Bình Minh. Ngoài ra có 8 tên cán bộ công dân vụ, 2 cán bộ thông tin, 1 cán bộ thanh niên cộng hòa, 10 cán bộ các ngành khác và 60 tên cán bộ được đào tạo cấp tốc tại địa phương. Tổng cộng lực lượng bình định tại huyện Trảng Bàng là 131 tên, không tính các lực lượng hỗ trợ công an, cảnh sát, tề vệ, bọn biệt động quân và các trung đoàn chủ lực.

Thực hiện âm mưu gom dân lập ấp chiến lược, quân địch tăng cường hoạt động quân sự mọi mặt. Rải chất độc hóa học trong các vùng căn cứ Dương Minh Châu, Bời Lời làm cây rụng trọi lá, làm hoa màu của đồng bào bị hư hại. Pháo từ các cụm bắn cấp tập ngày đêm, máy bay đủ loại thả bom, nã hỏa tiễn khắp xóm làng, lực lượng cơ động F25 với hai trung đoàn làm nòng cốt phối hợp với ban bảo an và dân vệ địa phương (lúc đó có quân trù bị của địch từ Sài Gòn lên phối hợp) liên tục tổ chức càn quét đánh phá khắp địa bàn gom, xúc tát dân. Ở Thanh Điền để gom cho được 150 hộ của ấp Bàu Đung, địch đã dùng 1 lực lượng 3 tiểu đoàn lính bộ binh, 1 trung đội Chày Vồ (bọn chuyên đánh đồng bào bằng Chày Vồ cho nên đồng bào đặt tên cho chúng là “Chày Vồ”), có phi pháo yểm trợ đánh phá 3 ngày liền. Trong vùng nông thôn sâu và các xã ven biên giới như Ninh Điền, Hòa Hiệp, Hảo Đước… sau nhiều lần dội bom, trút pháo, địch cho từng tốp máy bay trực thăng đổ chụp, bao vây đốt nhà rồi lừa xúc đồng bào đưa về Bến Kéo, Bến Sỏi, Trí Bình. Ở thị trấn và các xã ấp địch còn tạm thời kiểm soát, bằng phương tiện cơ giới, chúng đổ dây kẽm gai, cọc cây, bắt đồng bào làm hàng rào, đào hầm hào khoanh dân, lập ấp. Quốc sách ấp chiến lược của địch gặp phải sự chống đối quyết liệt của quân dân. Ở khắp các xã, ấp,, nơi nào cũng có những cuộc đấu tranh chống địch tại chỗ khi chúng gom xúc, kéo níu, cản đầu xe, bọn cào nhà đốt nhà rượt đánh bọn ác ôn. Ở Bàu mây (An Tịnh) địch sử dụng 5 tiểu đoàn luân phiên nhau đánh cả tuần lễ. Kết hợp với chông trái, du kích đánh địch và tranh thủ binh lính, hàng trăm đồng bào, nắm chặt tay ngăn chặn bọn địch khi vào làng. Bọn lính lùa đồng bào, đồng bào không đi chúng leo lên dỡ nhà, đồng bào lấy rơm chất đốt chung quanh hun khói, dùng sào thọc cho chúng rớt xuống. Chúng đốt nhà, người dao, người mác tràn tới hô lên “chém!” chém chết bọn man rợ bọn đốt nha cướp của. Đả đảo hành động đàn áp phá hoại nhà của đồng bào”. Suốt thời gian này chúng không hề gom xúc được bà con Bàu Mây.

Ở suối ông Hùng (Truông Mít), Tiên Thuận (Bến Cầu), chị em phụ nữ dùng đòn gánh đánh bể đầu tên hung ác để giữ nhà, giữ bàn thờ ông bà.

Ở ngã ba Hai Châu thuộc xã Gia Lộc, quí II/1962 địch bắt đầu xây dựng ấp chiến lược, lúc bấy giờ chúng gọi là Khu tị nạn cộng sản. Đây là ấp chiến lược lớn nhất. Hàng ngày chúng bắt hàng nghìn người dân đến đào đắp. Chúng dự kiến sẽ làm xong trong vòng 4 tháng. Đến lúc ấy Ngô Đình Nhu cố vấn chính quyền Diệm sẽ thân chinh đến dự lễ khánh thành. Ta tổ chức phá nhiều lần. Có lần đồng bào dưới sự yểm trợ của bộ đội huyện và du kích xã vào phá nhưng địch cảnh giác, rải quân canh phòng cẩn mật. Không vào được, đồng bào nằm chờ đến gần sáng khi bọn địch bên ngoài rút và bọn bên trong lơ là cảnh giác, tức thời 1.500 người được lệnh chia thành 50 toán, xếp hàng 8 chạy vào, kết hợp với đồng bào bên trong chạy ra dùng cuốc, cúp, xẻng… san bằng 1200 m bờ thành ấp.

Địch bắt đồng bào trong ấp ra đào đắp trở lại, đồng bào nhắc lại lời giao ước với chúng trước kia: dân đắp, lính giữ, lính để Việt cộng phá thì lính phải đắp và cương quyết không làm. Một mặt đồng bào đấu tranh kêu rêu nắng, nóng, không thể sống nổi, mặt khác chống lại việc quyên góp tiền mua kẽm gai, cọc, đòi cứu tế lương thực, thuốc men. Bắt dân trong ấp không được, chúng bắt đồng bào các nơi khác đến làm kỷ hơn. Ta lại tiếp tục phá, ấp này bị san bằng một lần nữa. Rút kinh nghiệm hai lần thất bại, chúng làm lại từng đoạn ngắn. Ta đổi cách, phá một lúc ở nhiều nơi. Kết quả sau 1 năm 15 lần tiến công ta phá dứt điểm ấp chiến lược này.

Ở Kỳ Đà (Thanh Phước) – Gò Dầu, địch bắt dân xây dựng ấp chiến lược vòng đai dài 3.400 m. Ta vận động đồng bào phá, địch bắt dân làm lại và gài lựu đạn, trái sáng dưới các cọc sắt để khi đồng bào phá sẽ bị nổ, chúng phát hiện cho pháo hủy diệt. Ta tổ chức cho C33 và du kích xã Thanh Phước ra gở trái để quần chúng ban phá. Ta làm như vậy hàng chục lần, cuối cùng địch phải bỏ kế hoạch đào đắp bờ thành. Các huyện Bến Cầu, Châu Thành, Dương Minh Châu, xã nào cũng có phong trào quần chúng chống gom dân gắn liền với đánh phá ấp chiến lược.