Cuộc chiến tranh Đông Dương

[chuongxedap]

Cuộc chiến tranh của ông đại diện

C... bỗng đột ngột ngừng nói. Một ông người Annam kính cẩn gập đôi người đứng trước ông. Không nghe thấy ông ta bước vào. Một nhân vật kỳ lạ gần năm mươi tuổi, khuôn mặt mềm mại, nụ cười trịnh trọng, bó chặt người trong bộ quần áo vải trắng ngả màu vàng, chiếc mũ thuộc địa cầm tay.

- Tôi nghĩ có bổn phận báo với ông đại diện. Hai hương chức trong một làng vừa bị bắt cóc.

- Tốt lắm, ông Thuần. Chúng tôi sẽ đi điều tra. Ông cùng đi với chúng tôi.

- Như vậy quá nhiều vinh hạnh cho kẻ tận tâm nhưng khốn khổ như tôi. Tôi không xứng đáng với đặc ân ấy.

C... hét lên: “Ông sẽ đi”. Người kia bước thụt lùi ra, vừa khổ sở lẩm bẩm: “Vâng, thưa ông đại diện”. C... cười:

- Tên vô lại già này biến sắc mỗi lần tôi đưa theo đi hành quân. Nét xanh xao trên nước da vàng nhìn thật lạ. Tôi muốn ông thấy điều đó.

C... lấy lại vẻ nghiêm nghị:

- Ông Thuần là một người của Phủ Toàn quyền trước kia. Tôi để tay nhân viên văn phòng được đào tạo từ các đời cai trị này làm chánh văn phòng của tôi. Với chức vụ ấy ông ta có thể một mình là vai diễn của pháp luật và dân chủ ở Hóc Môn. Trong lúc mọi người chém giết nhau, ông tỉ mỉ áp dụng nguyên xi mọi quy tắc, cả những quy tắc cách đây năm mươi năm: ông thuộc lòng hết, rất tôn trọng. Nhờ ông tất cả mọi thể thức được thể hiện lên giấy, tránh được cho tôi những rắc rối của Chính quyền Sài Gòn. Vì ở các văn phòng trung ương vẫn còn những viên chức thâm niên làm việc với từng dấu phẩy như thời bình.

Tuy vậy ông đừng tin vào vẻ hiền lành của ông ta. Đấy là một kẻ bất nhân hiểu lợi thế của nền độc lập. Nếu tôi để cho ông làm ông nuốt sống hết dân quê. Một lần có người nông dân đến xin ông tờ giấy thông hành; anh ta đến, quỳ xuống nhưng tay không nắm một xấp bạc. Ông Thuần phúc hậu tuyên bố thẳng thừng: “Anh đứng dậy đi. Tôi không thể bỏ những cái lạy của anh vào tủ két được. Lần sau đến cần mang theo thứ khác”.

[chuongxedap]

Trong lúc này ông Thuần đứng ở bậc thềm, hình ảnh một người khổ sở lại hình thành, C... gọi ông lại:

- Này ông, vì sao ông yêu thích Chính phủ Việt Nam của Sài Gòn?

- Tuy tôi ti tiện nhưng tôi rất tán thành Chính phủ ấy. Họ rất tốt với những đầy tớ khiêm tốn của quốc gia như tôi, vừa tăng lương cho viên chức. Đấy là dấu hiệu của một quyền lực sáng suốt.

C... hân hoan hơn bao giờ hết:

- Thưa ông nhà báo, tôi sung sướng được giới thiệu với ông công dân độc nhất của Hóc Môn hài lòng với Chính phủ người ta vừa “sờ tới”. Toàn bộ dân chúng còn lại chẳng kể gì Chính phủ ấy, khó khăn lắm mới ngờ là nó có. Vì các ngài Bộ trưởng không tham gia chiến tranh; trong đất nước này đấy là sự thật duy nhất tôi sẽ chỉ cho ông xem.

C... nai nịch theo lối cao bồi, lớn tiếng ra lệnh. Trong mấy giây là sự chuẩn bị chiến đấu trong ngôi nhà. Ngoài sân, ba xe to đầy lính da vàng vui vẻ, lỉnh kỉnh vũ khí chờ chúng tôi. C...uể oải nói với tôi:

- Vì ông mà tôi mang theo đoàn tùy tùng này. Thường tôi đi một mình. Nhưng tôi sẽ rất phiền phức nếu có điều gì xảy ra với một ai đó trong hàng ngũ các ông!

Chúng tôi đi vào cuộc chiến tranh của ông đại diện. Không phải cuộc chiến tranh lớn chống lại các đơn vị của Nguyễn Bình - đấy là công việc của lữ đoàn bộ binh 13. Đây là cuộc chiến tranh nhỏ chống các ban ám sát và mọi tổ chức quần chúng. Tôi sắp trông thấy những kẻ giết người, mật thám, lính ngụy, biệt kích, quân lính, tháp canh của C... Tôi sẽ phát hiện ông làm thế nào để trả tiền và nuôi sống bao nhiêu người như vậy, cũng xây dựng như Việt Minh, đối đầu với Việt Minh, một “hệ thống” đầy đủ.

Tôi đã nói: Không có ai lương thiện hơn C... Lương ông thấp và ông sống nhờ vào đấy, không có gì hơn, gần như nghèo nàn. Nhưng để cho cuộc chiến tranh “của ông”, ông ít ngần ngại hơn. Nhiệm vụ nặng nề của ông là tìm kiếm tiền và ông đạt được rất tốt. Ông thấm nhuần hoàn hảo quy luật lớn của Châu Á: “Tôi bảo vệ anh, dù anh muốn hay không muốn; thì anh cũng trả tiền”. Bên cạnh cuộc chiến tranh của C... lẫn lộn vào đấy có nền “hòa bình” của ông. Đấy là những con đường vắng ông mở lại, những nhà trường ông xây dựng, những chợ búa ông lập nên. Tất cả lúc nhúc, người, xe cộ, hàng hóa.

[chuongxedap]

Chiến tranh, hòa bình là hai mặt bổ sung của cùng một sự thật ấy. Bằng chiến tranh C... làm tăng giá trị của hòa bình; hoà bình ấy tài trợ cho cuộc chiến tranh của ông. Ví dụ, C... cho rằng chính mình, ít nhất cái ông chuyển ngữ gọi là tổ chức an ninh, cho phép buôn bán thịnh vượng. Các thương nhân vậy là phải “trả tiền”. Họ tham gia vào cố gắng chiến tranh của C.... bằng những thuế chợ, lưu thông, cầu đường, bán đấu giá và nhiều biện pháp khác nữa. Tất cả những cái đó là hợp pháp. C... có quyền đặt ra các khoản ấy vì ông là đại diện nền thống trị. Qua đó ông sử dụng, ông lấy. Nghệ thuật là đừng làm người ta phá sản, chỉ lấy bớt phần tài sản của họ. Nếu làm tốt chẳng ai chống đối cả: đấy là đúng và từng người, mỗi thương nhân nhất là nếu họ dồi dào, biết quyền lợi của họ không phải là cãi bướng.

Gương mặt đầu tiên của C... tôi gặp ngay, ở Hóc Môn là của ông Xích. Một cuộc gặp bất ngờ.

Đoàn xe bắt đầu lăn bánh. Tôi ngồi trong chiếc GMS đầu, bên cạnh C... Thuần biến ra sau chiếc xe to, dưới chiếc mũ thuộc địa: nhìn ông chỉ còn là một đống nhỏ co quắp. Thị trấn, vào giờ kiệt sức và mồ hôi. Ở Hóc Môn duy nhất có một người bán phở đẩy chiếc xe vừa là bếp vào bóng mấy cây dừa. Tuy vậy một người khách đang ăn, khua đũa trong bát. Người cao lớn, gân guốc, thê thảm. Tôi nhận ra là một kẻ giết người.

C... nhảy xuống đất, bước tới chỗ người kia. Anh ta nhìn ông lại gần với đôi mắt đen như than, không động đậy. Chỉ khi C... gần như dẫm vào anh mới lơ đãng chào đưa một ngón tay lên chiếc mũ phớt nhăn nhúm.

Các thớ thịt của C... đanh lại. Tôi cảm thấy ông nổi giận và cố nén. Ông nói tiếng Việt với người kia, dằn mạnh, cứng rắn nhưng không to tiếng. Ông đứng cách xa một mét. Anh ta nhìn vào chân ông, vẻ buồn rầu, trả lời miễn cưỡng. Cuối cùng anh ta gật đầu tỏ “đồng ý”.

C... lại với tôi trên xe, tiếp tục đi.

- Nếu là một anh lính ngụy bình thường thì tôi đánh rồi. Lối chào khinh khi của anh ta là một sự xúc phạm. Đối với anh ta tôi không dám. Anh ta quá nguy hiểm, hoàn toàn có khả năng giết tôi ngay tức khắc. Đấy là Xích, giết thuê cho tôi, dân chúng gọi anh ta là Con Hổ, vì cách ám sát lén lút và quyết liệt theo cách của con thú.

- Ông nói gì với anh ta?

- Anh ta không bằng lòng, cho rằng tôi trả công không xứng nhưng thời gian gần đây anh ta chỉ hạ sát những “Việt Minh nhỏ”, dĩ nhiên tôi không trả như những “Việt Minh lớn” được. Chúng tôi đi đến một vụ mới. Tôi sẽ cho anh một phần thưởng đáng kể nếu anh giết một cậu bé mười lăm tuổi. Chính cậu này tham dự mười lăm vụ giết người ở Hóc Môn và vùng xung quanh. Nó thanh toán tất cả những hương chức của tôi.

C... kể lại. Xích trước đây cũng là một đứa trẻ giết người đúng như cậu bé anh sắp phải giết, cũng là một “anh hùng” Việt Minh. Như cậu ấy anh thuộc ban an ninh của chi đội 12, đã thanh toán hàng trăm phản động và một số người Pháp.

[chuongxedap]

Một hôm ở văn phòng tôi người chạy giấy báo cáo có một người muốn gặp tôi. Anh ta không nói tên nhưng ông Thuần nhận ra Xích. Tôi để khẩu súng ngắn trong tầm tay và bảo đưa anh ta vào. Xích xin làm việc cho tôi, nói bị Việt Minh đối xử bất công. Tôi không hỏi thêm nhiều, nhận anh ta làm việc.

Lúc đầu anh thực hiện tốt nhiệm vụ, luôn luôn một mình. Hoàng hôn anh ra đi, ăn mặc lối dân quê, mang theo khẩu colt, lựu đạn, con dao. Sau hai, ba ngày anh trở về, hoàn thành công việc được giao.

Sau một lúc im lặng, C... nói thêm:

- Mấy tuần nay Xích có vẻ chán nản. Có cái gì đó đe doạ anh ta. Có lẽ Việt Minh quyết định dùng biện pháp mạnh đối với anh ta chăng? Cũng có thể không phải Việt Minh. Biết bao nhiêu người muốn giết Xích! Anh biết mình bị kết án, nhìn như mặt người chết. Khốn khổ! Lúc nãy tôi đã khó dễ với anh ta. Sống những ngày cuối đời chẳng vui vẻ gì!

Từng phút C... càng làm tôi ngạc nhiên. Đúng là ông bị đầu độc như bà vợ nói. Tất cả những sự việc trên hình như bình thường đối với ông. Ông thật quái gở nhưng vẫn là người tiểu tư sản Pháp gắn với đạo lý và nói hay. Người ta bảo không bao giờ ông tàn bạo vô ích. Tất cả những gì ông làm, cả cái tệ hại nhất, cũng có lý do cụ thể. Lý thuyết của ông là luôn luôn phải phân tích trước khi hành động, lạnh lùng, một cách “khoa học”. Điều đó không cản trở ông có lòng tốt khi có thể. Quân đội xem lính ngụy như những vật dụng. Đối với C... người của ông là những sinh vật sống, những người bạn. Ông thực sự làm những gì có thể đối với họ.

Trong cuộc đi này tôi nhìn rõ những mâu thuẫn ấy trong C... nhưng chính ông không nhận thấy. Đối với ông, xung quanh mình, nhân đạo, nhất là vô nhân đạo, đến cực điểm vẫn như bình thường, không lấy làm lạ nữa.

Con đường đi vào giữa một lối hai trăm mét đã quang hết cây cối. Nhưng giáp với hành lang ấy, những rừng dừa, bụi tre ẩn chứa nhiều đe dọa. Khắp nơi có những vật bị chặt phá, đốt cháy. Hoàn toàn vắng lặng và tôi biết dân quê, trâu bò, cả những chó mèo biến mất không bình thường có nghĩa là gì. Sẽ là cuộc chiến, phục kích - Việt Minh đã có mặt.

Chúng tôi vượt một con suối qua chiếc cầu sửa chữa sơ sài với những mảnh ván và tấm tre. Ngay giữa cầu C... hét lên với tôi: “Bắn đi, F.M bắn đi”. Ông giơ cánh tay chỉ cho tôi mấy dân quê đang chạy trên bờ, cách đấy năm trăm mét, gần ngôi chùa đổ nát. Tôi không bắn, C... nhào lại khẩu súng nhưng không thấy ai nữa. Những người kia đã biến mất trong lau sậy um tùm. C... vẫn nhả một loạt đạn rồi quay lại phía tôi:

- Tại sao ông không bắn? Ngôi chùa cũ kia là nơi ẩn nấp của một toán du kích đặt mìn trên những con đường và mổ bụng các hương chức của tôi. Bao nhiêu đêm tối lội bì bõm trong ruộng cùng ngụy binh đuổi bắt chúng! Và lần này gặp được, chỉ cần bóp cò là “có” chúng!

Tôi bảo C... tôi không thích đổ máu, đó không phải nghề của tôi. Ông rất ngạc nhiên, chằm chằm nhìn tôi trong mấy giây - vì ở Hóc Môn một người không chém giết đúng là một hiện tượng lạ. Lúc ấy tôi mới hiểu sự tế nhị của ông: ông đã nhường niềm vui thích bắn hạ Việt Minh cho tôi, khách mời của ông.

[chuongxedap]

Con đường được cắm những tháp canh từng cây số một, C... nói với tôi đấy là do ông cho làm, thấp và chắc chắn, không như cách quân đội đặt cho bọn thầu khoán ăn cắp làm khắp nơi.

Chúng tôi hầu như dừng lại ở từng vọng lâu. Lính ngụy bồng súng chào. C... chào lại. Thật trịnh trọng. Các gia đình quây quần xung quanh. Những người đàn ông nét mặt dữ tợn, mặc quần áo kỳ cục của quân đội Pháp đã lỗi thời. Không đoán được tuổi họ.

Trưởng một tháp canh mang khuôn mặt một tên cướp, có vết sẹo ở mặt, sún răng và chột. Ông cho đội tập dượt. Thật hảm hại. Họ không thạo sử dụng vũ khí, càng không biết đi đều bước. C... nói với tôi:

- Ông đừng tưởng lầm. Đấy là những con sư tử khi đánh nhau, những người bóp cổ Việt Minh thành thục. Tôi đã lựa chọn từng người một, lấy những người chứng minh được Việt Minh đã giết chết nhiều bà con họ, ưu tiên là một ông bố già. Việc báo thù gia đình còn là một điều bảo đảm. Vì vậy tôi không gặp “rắc rối”, trái ngược với bao nhiêu sĩ quan Pháp tuyển mộ tùy tiện; họ nghĩ chỉ cần làm cho lính ngụy giết ẩu tù binh là có thể nắm chắc được binh lính. Thật ngây ngô!

Mỗi quân lính của tôi chém Việt Minh không tính toán, không ân hận, cũng như tôi. Đấy chỉ là nghề. Tay cướp cũ sử dụng một con dao mẻ. Một ông bố tốt nhưng khi đánh nhau, hắn là một kẻ điên. Một lần hàng rào tháp canh bị phá, bản thân ông ta ngã xuống giữa các xác chết, mặt bị mất một nửa, ông ta bỗng đứng dậy ngay giữa chỗ bị phá, hét lên như loạn thần kinh, cầm khẩu tiểu liên tôi tặng ông xả đạn vào Việt Minh.

Nói ra cũng lạ, điều gắn bó những con người ấy với tôi là một loại tình thương yêu.

Dù sao, C... cũng rất tuyệt, vừa hảo tâm vừa quan trọng. Ông an ủi anh bạn, tay kẻ cướp đang phàn nàn người ta cung cấp đạn không đúng cỡ nòng súng. Lính ngụy nói chuyện vui vẻ. Các bà vợ đi thổi cơm. Bọn nhóc trần truồng đội mũ lính lên đầu. Đây là một cảnh hạnh phúc. Thế nhưng người ta trả lương khổ sở cho họ, vừa đủ sống với một ít gạo và cá khô. Và rồi tôi biết - C... biết - tháp canh sẽ bị hạ qua một đợt tấn công nghiêm túc, không bảo vệ được và chẳng có ai đến cứu.

C... cho rằng những người này và vợ con họ có được một “chỗ tốt”.

- Đây là những người được gia ân. Tôi có nhiều người tình nguyện. Theo tiêu chuẩn của Châu Á, phải chăng được bảo đảm ăn uống và không làm gì nhiều là tuyệt vời rồi sao? Còn cái chết họ không nghĩ đến, họ có ăn đã. Họ không dự định sống mãi mãi. Họ chỉ yêu cầu một ít quyền lợi, một ít tình thương. Điều đó tôi cho họ.

Triết lý của C... là như vậy. Chắc ông có lý. Ông chưa bị giết, đó là chứng cứ ông nhìn nhận đúng.

[chuongxedap]

Đoàn xe lại lên đường - vùng hoang vắng thê thảm được tạo ra giữa sự phong phú nhiệt đới. C... nói với tôi về kỹ thuật.

- Chiến tranh du kích dạy cho mình. Ông thấy những khu rừng tán đen kia. Lúc đầu vì thiếu kinh nghiệm tôi suýt chết ở đấy. Tôi thực hiện cuộc tấn công chớp nhoáng đầu tiên vào đó chống một ban ám sát. Tôi đi đầu toán lính ngụy. Bỗng nhiên tôi còn lại một mình, đối mặt với Việt Minh ào tới khắp nơi. Vắt chân lên cổ, tôi lao vào gai, chạy nhiều cây số, phần người bên dưới rách nát vì gai.

Tôi chửi rủa người của tôi đã bỏ rơi tôi. Lê lết như sắp chết đến bốt gần nhất, tôi thấy tất cả bọn họ ở đấy chờ tôi!

Điều đã xảy ra rất đơn giản. Lính ngụy của tôi muốn bất ngờ bóp cổ Việt Minh. Đến một lúc họ nhận thấy Việt Minh đã phát hiện ra họ, thay vì giết quân địch chính họ sẽ rơi vào bẫy và sẽ bị giết. Trường hợp ấy chiến thuật duy nhất là tản ra, bỏ chạy. Chỉ tôi là không hiểu.

Tôi kể câu chuyện này để ông hiểu quan hệ của tôi với người của tôi. Họ thực sự trở thành những người bạn sau nhiều tháng, khi tôi cuối cùng đã nắm được xu hướng cuộc chiến tranh Châu Á - tuyệt đối vụ lợi.

Người ta nói về thuyết định mệnh Phương Đông. Đúng là cuộc sống hầu như không có giá trị gì. Nhưng cũng tồn tại món hàng duy nhất, đưa lại những hậu quả lạ lùng. Nếu cần chết, người ta chết vô tư. Nhưng họ không muốn chẳng để làm gì cả, phải vì danh dự, vì chiến thắng. Không chỉ riêng những người Âu Châu tự đánh giá mình ghê gớm mới có thể cho phép mình như vậy.

Chiến tranh không hề lãng mạn. Thậm chí không phải chiến trận mà là việc giết người. Vấn đề là bố trí những “cú” tiêu diệt chắc chắn kẻ thù. Nếu không thành thì bỏ chạy, chẳng xấu hổ gì.

Tất cả đều do thông tin. Trinh sát, dân chúng cung cấp. Để nắm được dân chúng người ta thanh toán hàng nghìn người. Dân quê phải là những nô lệ bị khủng bố, được tẩy não. Như vậy gọi là sự tin chắc.

Bản thân chiến tranh là những “tập kích chớp nhoáng”. Tôi đã “học” ở những “đội bay” của một bốt Cao Đài bên cạnh. Có bao nhiêu kinh nghiệm từ những tín đồ của con mắt không mi Cao Đài! Nghệ thuật là ở tiếp cận. Phải đi tới đích mà không bị những người rình mò phát hiện hoặc lộ diện vì chó sủa dai dẳng. Người tiến lên như những cái bóng. Nếu thuận lợi đám người mặc quần áo đen ào lên xả lựu đạn và tiểu liên. Mọi việc chấm dứt, trong mấy giây. Những kẻ tấn công nhảy vào con mồi, giết, trói tù binh, đốt nhà. Trở về là một cuộc chạy trốn, còn hớt hải hơn lúc đi; phải cắt đuôi những người đuổi theo tình cờ.

Cũng rất nhiều lần Việt Minh chờ chúng tôi! Tôi đã học được chạy cùng lúc với những người Cao Đài với sự nhanh nhẹn không ngờ. Nhưng Việt Minh làm sao mang đi những người bị thương thì tôi không biết. Đôi khi không hiểu vì lý do gì họ chỉnh đốn lại đội ngũ sau lần thất bại đầu để lao vào mục tiêu theo một hướng khác. Lại những loạt đạn, tiếng kêu, dồn đuổi, ào ạt như một cảnh phim quay nhanh. Bằng cách nào họ lại tập hợp được, không có ám hiệu, không có gì quy định, ở một chỗ khác trong thiên nhiên, đồng thời tìm được điểm yếu của quân địch và làm địch bất ngờ, từ lâu đối với tôi đã là ma thuật.

[chuongxedap]

Rồi tôi lại tiến hành cuộc chiến tranh ấy theo cách của tôi cùng với lính ngụy. Họ không "thả" tôi nữa, họ đã vô cùng tận tụy. Nhiều lần trong những lần chạy thác loạn ấy tôi gượng lại được nhờ có họ. Họ trung thành với tôi từ khi cho tôi là một người "am hiểu tường tận".

Cuộc chiến tranh của C... là như thế. Chúng ta nói đến hòa bình của ông trên một vùng đồng ruộng đã bình định. Mỗi thị trấn là một hòn đảo văn minh, có mặt văn hóa Pháp. Chúng tôi được đón tiếp ở mọi nơi giữa một quang cảnh bảo thủ phô trương và thông thái rởm. Các ông Annam đọc những bài diễn văn cường điệu. Trẻ em các trường vẫy những lá cờ bằng giấy. Có những bắt tay, những chén rượu chúc mừng, những tiếng hô "Ông đại diện muôn năm". Đây là một hình thức dân chúng ủng hộ những người Pháp đặc biệt là "ủng hộ C..."

Nhưng những cái ấy toát lên sự giả dối. C... vừa chúc mừng những người dân cần cù vừa nói nhỏ với tôi:

- Những kẻ đạo đức giả! Tôi tin tưởng vào binh lính ngụy khốn khổ của tôi bao nhiêu thì nghi ngờ những tay tư sản quá lễ phép này bấy nhiêu. Họ bao giờ cũng có mặt để tranh thủ đồng bạc nhưng không ngớt mưu toan với Việt Minh. Tôi đoan chắc chúng ta sẽ phát hiện ra một "thủ đoạn" lạ lùng trong làng mà hai hương chức bị bắt cóc.

Thế mà ở đấy, trong một xóm, một không khí tang tóc thực sự. Những chức sắc còn lại không ra mặt đau đớn vì giữ thể diện. Họ chỉ là những nhân vật im lặng, những bóng ma mặc áo dài, bực tức và nhăn nhó. Những người vợ và con cái kẻ đã hiến mình. Các gia đình họp thành một khoảnh vuông vức và gào lên; các cô gái tóc dài xổ ra, cào móng tay vào mặt.

C... tôn trọng nỗi đau khổ ấy, không hỏi. Lúc ấy ông Thuần mà tôi đã quên, lại xuất hiện. Ông vẫn luôn trịnh trọng tuy bộ quần áo trắng bị nhàu nát vì ngồi trên xe. Ông đi đi lại lại, nói những câu hòa giải, mỉm cười bí hiểm.

Chúng tôi ra đi. Ông Thuần báo cáo:

- Thưa ông đại diện, đấy là một hài kịch. Việt Minh buộc nộp con tin. Hội đồng xã chấp nhận với điều kiện bố trí một cuộc bắt cóc để lừa dối ông, sợ ông giận.

- Ở địa vị tôi thì ông làm gì, ông Thuần?

- Tôi sẽ chặt đầu họ, thưa ông đại diện.

C... suy nghĩ rồi lên tiếng, cân nhắc "lợi, hại":

- Như vậy ích gì cho tôi? Những người ấy luôn luôn sợ Việt Minh hơn tôi. Tôi có thể thử "nhẹ nhàng", cho nói với họ: "Ông đại diện biết rõ nhưng tha thứ cho các ông. Hãy lựa con đường đúng đắn và ông ấy sẽ bảo vệ các ông". Nhưng những dân quê ấy tin sao được vào những lời hứa như vậy? Họ biết tôi không bảo vệ họ được. Có quá nhiều chi đội ở đây.

[chuongxedap]

Không có vấn đề đốt phá, cũng không làm ngơ được, sẽ làm họ nghĩ tôi yếu hoặc ngây ngô, đằng nào cũng mất mặt. Phải có một cảnh cáo trực tiếp. Ngày mai tôi sẽ phái nhân viên, những trinh sát điều tra đến. Sau đó chẳng ai ngạc nhiên nếu có tai họa xảy ra, bí mật, với một, hai kẻ "có tí râu" được biết có quan hệ với Thị Bé. Đấy là cách tốt nhất để nói với dân làng.

Hãy chờ đã. Chúng ta hành động thật chắc chắn. Tình hình có lẽ tệ hơn tôi tưởng nhiều hoặc cũng không đến nỗi nào. Thật khó xác định: trong đất nước này khi mắt không nhắm lại thì miệng nói dối! Thế nhưng trong ba hoặc bốn ngày tới tôi sẽ có quyết định.

Sau lời phân tích dài ấy, C... im lặng cho đến khi về gần Hóc Môn:

- Tôi không giấu ông điều gì. Có lẽ ông sẽ viết tôi là một kẻ giết người. Thế nhưng tôi chỉ tổ chức giết những kẻ giết người, đồng loã của họ, những người của bộ máy đỏ. Nếu tôi không làm, tôi sẽ có cảm giác bỏ rơi dân chúng với một số phận thê thảm.

Tôi buộc phải vấy bẩn. Đánh nhau với Việt Minh phải có nhiều cách. Thật đáng sợ nhưng - tôi thề với ông - tôi có lương tâm của mình.

C... tỏ ra thật thà. Ông tin vào công việc của mình. Nhưng phải chăng ông lầm về những tình cảm sâu xa của dân chúng, thế mà trước hết ông đã nói với tôi về bản năng nổi dậy và tình trạng hỗn độn của dân chúng Châu Á.

Tôi, hình như tôi không thể biết rỏ tấm lòng của dân chúng da vàng. Tôi nghĩ họ không có gì phức tạp. Chủ yếu là phản xạ được sống ở những người đông không kể xiết bị giằng co bởi những lực lượng tung ra từ một thế giới luôn luôn cừu địch. Đấy cũng là tình trạng của những nông nô thời Trung cổ.

[chuongxedap]

Cuộc chiến tranh của nửa lữ đoàn thứ 13

Một lâu đài lợp ngói dựng lên cách Hóc Môn ba cây số: thị trấn của nửa lữ đoàn thứ 13. Chính đội lê dương tự xây dựng lấy, rất đẹp. Viên đại tá kêu gọi: "Các kiến trúc sư, ra khỏi hàng; thợ máy, thợ nề, thợ mộc, thợ thạch cao, ra khỏi hàng". Họ ra khỏi hàng, họ xây dựng rồi trở về vị trí. Đội lê dương có tất cả các nghề nghiệp dưới phù hiệu quả lựu.

Viên đại tá hiển nhiên là một kẻ điên rồ. Đây là một người nhuyễn cốt, thon thả, mắt nhìn lóe sáng và cay độc kỳ lạ. Nhưng ông rất được kính trọng vì là một "chiến binh" tuyệt vời và có "nguồn gốc" truyền thống.

Ông nhận tiếp tôi. Nhưng tôi vừa vào văn phòng, ông đã cho mang tới một chiếc kèn trompet dài ít nhất hai mét.

- Ông muốn biết những bí mật trong cuộc chiến tranh của tôi? Trước hết là chiếc kèn này. Khi tôi cho thổi lên, quân lính lê dương biết hàng ngũ địch sắp đổ nhào như những bức tường thành của thị trấn sơ sài. Bây giờ tôi đã khắc tâm cho ông, ông có thể đi viết một bài thật hay. Tôi không giữ ông lại lâu hơn nữa.

May mắn tôi gặp lại trong thị trấn lê dương này viên trung uý tóc hung to lớn đến vui vẻ báo tin cái chết của kẻ đào ngũ Pierre ở nhà C... ngay sau bữa ăn trưa. Anh ta đưa tôi đến chỉ huy đại đội. Anh chẳng tiếp đãi gì, đưa đi tham quan tất cả.

Sau khi xem những chiến tích lấy của Việt Minh, ảnh những xác chết "Việt Minh có cỡ", tôi được vào một gian phòng nhỏ rất sạch sẽ. Trên chiếc giá là những đồ dùng như dụng cụ vệ sinh hoặc mổ xẻ. Tôi tưởng như ở trong một bệnh xá. Anh sĩ quan trẻ thật thà nói với tôi:

- Đây là văn phòng thứ hai của tôi. Ông thấy tôi có đủ dụng cụ cần thiết... đơn giản, rẻ tiền... C... kéo tôi đi, hy vọng tôi không hiểu. Tôi đành chỉ nói:

- Này, nếu độc ác như vậy...

Rồi chúng tôi uống rượu cô-nhắc sô-đa do lính lê dương phục vụ, những người hầu vô cùng khiêm tốn. Một chuẩn uý đến cùng ngồi với chúng tôi, trẻ đẹp, mới khoảng hai mươi tuổi. Họ kể về nghề nghiệp của mình rất đơn giản. Nhưng theo lời họ nói, công việc ở đây có lề thói khá vất vả. Đấy là bao giờ cũng chạy khắp vùng Đồng Tháp Mười để tiêu diệt một địch quân không thể tiêu diệt được. Luôn luôn là những cuộc hành quân, những người bị giết, bị thương.

[chuongxedap]

Một trong những sĩ quan trẻ ấy vừa đi tuần tra về. Hai giờ trước đây trông anh hốc hác, đầy bùn. Bây giờ là một cậu bé dễ thương hồng hào, rất hiền, rất dễ mến. Để làm vui lòng tôi anh kể lại chuyến đi của mình:

- Tôi có mục tiêu là một "cơ xưởng" Việt Minh, trên một đảo nhỏ ở Đồng Tháp Mười. Thông thường tôi đi đò cùng người của tôi, ngược theo những con kênh, hai bên bờ là dừa nước ken chặt như những bức tường nhà tù. Chúng tôi không thấy gì nhưng bị trông thấy. Lần này để tránh bị phát hiện, chúng tôi đi bộ, lội trong đầm lầy đầy lau sậy trải rộng vô tận.

Phải đến hai tiếng đồng hồ tiến lên trong nước bẩn đến thắt lưng. Chúng tôi ra đi từ nửa đêm, đến mờ sáng chưa bị phát hiện. Chỉ còn vài trăm mét cách "cơ xưởng". Bỗng có tiếng kèn báo động. Tôi đưa ống nhòm lên nhìn. Hòn đảo lúc nhúc người như một tổ kiến bị phá. Tôi nghe những tiếng nổ, thấy có ngọn lửa, hiểu ngay như thế nghĩa là gì. Việt Minh chuyển máy móc lên thuyền, còn lại thì họ thực hiện tiêu thổ. Bao giờ cũng như vậy.

Còn nửa tiếng đồng hồ nữa mới "lên bờ", đặt chân lên đất liền. Chỉ còn tàn phá và vắng lặng. Những căn nhà tranh cuối cùng tàn rụi giữa những con trâu sợ sệt; chúng tôi giết thịt chúng. Những bì gạo dự trữ bị tưới xăng đốt, chỉ còn những đống than. Chúng tôi tìm thấy một số dụng cụ bị đập gãy. Nhưng toàn bộ trang bị quý - lò sản xuất đạn cối, máy điện - tuy nặng nhưng đã bị chuyển đi.

Cũng không còn một người nào. Việt Minh chắc chắn còn ở quanh đấy hàng trăm nhưng ngụy trang thật kín đáo. Một số đã thành cây bụi; những người khác dầm người trong bùn loãng, thở bằng thân tre rỗng. Phần lớn chui xuống hầm ngầm được chuẩn bị rất chu đáo. Cả đám đông người ma ấy nấp ở chỗ ẩn nhiều giờ chờ chúng tôi đi.

Để tìm thấy những người Việt ấy chúng tôi phải ở tại chỗ, nhiều ngày, lục lọi khắp nơi. Không thể thế được vì quá nguy hiểm, vả lại đội lê dương cần chúng tôi ở những chỗ khác, làm nhiệm vụ khác. Trong một tháng nếu chúng tôi trở lại chỗ ấy, tất cả đã tu sửa xong, lại thấy "cơ xưởng" hoạt động nhộn nhịp. Đã mười hai lần chúng tôi cố tiêu diệt cơ sở này mà không được.

Tôi đã hành quân hàng trăm lần trong vùng Đồng Tháp Mười này. Đơn điệu không tưởng được. Có nhiều cuộc phục kích chúng tôi bố trí nhưng chủ yếu chúng tôi rơi vào. Đột nhiên những người vô hình, những sinh vật sống dưới nước và bùn bắn vào chúng tôi, thậm chí không biết từ đâu tới. Cũng có những cuộc đuổi nhau. Nhiều lần chúng tôi săn đuổi, nhiều lần bị săn đuổi nhưng bao giờ cũng thật lạ. Những con người ngập trong bùn dính, đau đớn rút chân ra để đuổi bắt những người khác cũng đang bết trong bùn. Người ta chỉ trông thấy đầu và Đồng Tháp Mười bằng phẳng đến nỗi lầm tưởng là những chấm cắm trên mặt nước. Khi có một con kênh, con rạch cắt ngang, người ta bơi lặn dưới nước để khỏi làm bia hứng đạn. Tất cả những gì nổi lên mặt nước là bàn tay nắm khẩu tiểu liên hoặc bộ phận súng cối không được để ướt. Thường tôi bắt được những người chết đuối.