Lực lượng vũ trang nhân dân Tây Nguyên trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước

[Giangtvx]

*

*      *

        Sau thất bại ở Sa Thầy, đầu năm 1967, quân Mỹ mở tiếp cuộc hành quân “Sam-hút-tơn”, “Phrăng-xi Ma-ri-ôn” vào vùng tây Gia Lai, đường 19, Đức Cơ. Giữa năm 1967, quân ngụy mở cuộc hành quân “Dân Thắng”, “Phi Bằng” vào các khu vực Đắc Tô (Công Tum), Đắc Đoa, đường 19 (Gia Lai), đường 21, Lạc Thiện, Quảng Nhiêu (Đắc Lắc), v.v: . Những cuộc hành quân của Mỹ - ngụy trong thời gian này có tính chất ngăn chặn các cuộc tiến công của ta và giữ an ninh cho các căn cứ, thi xã, trục dường giao thông chiến lược. Nhưng ngay tháng đầu ra quân (từ 15 tháng 2 đến 10 tháng 3), địch bị tiêu diệt 1.900 tên, 52 xe quân sự bị phá hủy.

        Tong mùa hè, tại các khu vực đông và tây Sa Thầy, Đức Cơ, bắc Công Tum, cả Mỹ lẫn ngụy bị ta tiến công dồn dập, loại khỏi vòng chiến đấu gần 3.000 tên nữa, 2 tiểu đoàn cùng 1 lữ bộ Mỹ bị diệt gọn. Tiểu đoàn pháo binh 200 và tiểu đoàn 7 trung đoàn 66 đã lập công xuất sắc.

        Ngày 13 tháng 3, các chiến sĩ tiểu đoàn pháo binh 200 pháo kích Sùng Thiện, diệt trên 300 tên Mỹ, ngụy, phá hỏng 8 đại bác, 1 máy bay lên thẳng, 30 xe quân sự, đánh thiệt hại nặng lữ bộ lữ đoàn 2 sư đoàn 4 Mỹ.

        Ngày 12 tháng 7, bằng một trận vận động tiến công, các chiến sĩ tiểu đoàn 7 tiêu diệt gọn 2 đại đội Mỹ, bắt sống 6 tên ở khu vực tây nam Đức Cơ. Đây là trận đánh tiêu diệt xuất sắc nhất, bắt tù binh nhiều nhất kể từ sau chiến dịch Sa Thầy.

        Quân Mỹ buộc phải rút bỏ vùng tây Sa Thầy, Sùng Thiện và Sùng Lễ. Thực chất chíng đã bắt đầu rút chạy về mặt chiến dịch ở Tây Nguyên.

        Đầu năm 1967, miền Bắc xã hội chủ nghĩa bổ sung cho chiến trường Tây Nguyên tiểu đoàn 33 ĐKZB và trung đoàn 174 bộ binh. Mới đến chiến trường, trung đoàn 174 đã được lệnh hành quân đi chiến đấu ở hướng Đắc Siêng, Đắc Pét.

        Tháng 6, đang giữa mùa mưa, Bộ tư lệnh Mặt trận quyết định cho tiểu đoàn 200 ĐKZB đánh vào căn cứ địch ở Tân Cảnh. Một loại vũ khí mới lần đầu tiên xuất trận ở chiến trường phải bảo đảm đánh thắng giòn giã, gây khiếp sợ cho địch và tạo niềm tin cho ta. Trước khi đơn vị hành quân, các đồng chí trong Đảng ủy và Bộ tu lệnh Mặt trận lần lượt xuống kiểm tra, giao nhiệm vụ, động viên cán bộ, chiến sĩ. Tiểu đoàn 200 được lệnh gấp rút học tập kỹ thuật, cách sử dụng. Bộ tư lệnh mặt trận phân công đồng chí Tham mưu trưởng Mặt trận chỉ huy trận đánh.

        Đêm 17 tháng 6, từ đỉnh Ngọc Bờ Biêng, các chiến sĩ tiểu đoàn 200 đánh một trận pháo kích xuất sắc, phá nát căn cứ 42 ở Tân Cảnh, diệt 3 trận địa pháo 16 khẩu, máy bay lên thẳng, 30 xe quân sự, loại khỏi vòng chiến đấu 500 tên Mỹ, ngụy. Địch hoàn toàn bị bất ngờ, không kịp phản ửng. Quân địch ở Tân Cảnh 5 ngày sau còn bàng hoàng.

        Trong lúc căn cứ Tân Cảnh đang chìm dưới những trận mưa đạn ĐKB của tiều đoàn 200, và ở Đắc Siêng, Đắc Pét, địch đang khốn đốn trước cuộc vây hãm, tiến công của trung đoàn 174 thì khối chủ lực cơ động bước vào chuẩn bị cho mùa chiến dịch mới.

[Giangtvx]

CHIẾN DỊCH ĐẮC TÔ - LỮ ĐOÀN DÙ MỸ BỊ ĐÁNH QUỴ

        Ngày 25 tháng 7 năm 1967, Đảng ủy Mặt trận họp đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ của Quân ủy Trung ương và Quân khu 5 giao cho chiến trường từ sau chiến dịch Sa Thầy và đề ra nhiệm vụ cho lực lượng vũ trang nhân dân Tây Nguyên trong đông - xuân 1967 - 1968. Trên cơ sở nhiệm vụ chung đã được xác định, ngày 10 tháng 9 giữa lúc bộ đội đang bước vào đợt sinh hoạt chính trị về tình hình, nhiệm vụ mới và huấn luyện quân sự, Đảng ủy Mặt trận chính thức quyết định mở chiến dịch Đắc Tô nhằm mục đích:

        - Tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực quân Mỹ, bức địch phải điều lực lượng cơ động lên Tây Nguyên càng nhiều càng tốt. Tiêu diệt và làm tan rã đại bộ phận quân ngụy. Phối hợp chặt chẽ với chiến trường toàn Miền.

        - Nhanh chóng huấn luyện và rèn luyện trong tác chiến để nâng cao trình độ đánh tập trung của bộ đội chủ lực tiêu diệt gọn đơn vị tương đối lớn và lớn của địch. Rèn luyện; gấp rút nâng cao trình độ tác chiến cho bộ đội địa phương. Đẩy mạnh chiến tranh du kích phát triển.

        Thời gian này, Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh cứ đồng chí Hoàng Minh Thảo làm Tư lệnh, đồng chí Trần Thế Môn làm Chính ủy Mặt trận thay cho đồng chí Chu Huy Mân về Quân khu 5.

        Các đồng chỉ trong Đảng ủy và Bộ tư lệnh Mật trận tập trung theo dõi những diễn biến trên chiến trường, tính toàn phương án tác chiến, kế hoạch bảo đảm hậu cần và xác định quyết tâm chiến dịch lần cuối cùng. Thời gian chuẩn bị rất ngắn, bao nhiêu công việc phải làm, phải suy nghĩ trước khi nổ súng cứ dồn dập đến. Trong tình trạng tinh thần chiến đấu cửa quân Mỹ suy yếu, sau chiến dịch Sa Thầy, chúng đã phải dè dặt, làm thế nào kéo dược lực lượng lớn của địch ra xa căn cứ để tiêu diệt? Chọn khu vực mở chiến dịch và chọn điểm quyết chiến ở đâu để đạt được ý đồ đánh tiêu diệt có giá tri chiến thuật, hạn chế được thương vong, là việc làm đòi hỏi phải nghiên cứu công phu và tính toán khoa học, ti mỉ. Đảng ủy và Bộ tư lệnh Mặt trận đã phân tích kỹ và đi đến kết luận: chọn Đắc Tô mở chiến dịch mùa đông năm 1967 là chính xác và phù hợp với tình hình chiến trường, phù hợp với tương quan lực lượng giữa ta và địch hiện nay.

        Đảng ủy và Bộ tư lệnh cũng thảo luận khá sôi nổi việc sử dụng đại đội 1 pháo binh cùng với tiểu đoàn 6 độc lập đưa pháo lên chốt ở Ngọc Bờ Biêng. Rút kinh nghiệm ở mặt trận Đường 9, một trung đội ta chốt ở Đầu Mâu có công sự kiên cố, quân Mỹ tổ chức tiến công suốt một tháng vẫn không lên. được và bị đánh bại, Đảng ủy và Bộ  tư lệnh Mặt trận khẳng đinh: với công sự tốt, tổ chức hỏa lực mạnh, tiểu đoàn 6 chẳng những trụ bám được ở Ngọc Bờ Biêng mà còn biến nó thành điểm chốt hiểm yếu của chiến dịch, thu hút, kìm chân và tiêu hao địch.

        Đắc Tô là thung lũng án ngữ ngã ba đường 14 và 18, cách thị xã Công Tum khoảng 40 ki-lô-mét về phía bắc. Địch xây dựng ở đây 2 sân bay, nhiều kho tàng và căn cứ quân sự tương đối lớn. Căn cứ 42 ở Tân Cảnh và căn cứ Đắc Tô 2 là trung tâm của tuyển phòng ngự cơ bản của địch ở bắc Tây Nguyên, đồng thời là căn cứ xuất phát hành quân của chúng ra vừng ba biên giới Việt Nam - Cam-pu-chia - Lào. Thị trấn Tân Cảnh chạy dọc hai bên đường 14 cách căn cứ 42 khoảng 1 ki-lô-mét về phía đông.

        Phía tây nam thung lũng Đắc Tô, núi rừng trùng điệp, kín đáo với các dãy Ngọc Bờ Biêng, Ngọc Tang, Ngọc Dơ Lang, Ngọc Com Liệt, Ngọc Rình Rua cao trên 1.000 mét, tạo thành lá chắn thiên nhiên che chở cho Đắc Tô - Tân Cảnh. Ta chiếm các điểm cao này thì toàn bộ thung lũng Đắc Tô sẽ nằm trong tầm bắn của pháo binh và bị khống chế. Ở phía đông Đắc Tô có các dãy Ngọc Long Dra, Ngọc Van, Ngọc Xia nhô lên như những tấm bình phong vững chãi. Với địa hình hiểm trở đó, ta có điều kiện dẫn dắt, nhử địch từ xa vào nơi đã chọn sẵn, tạo  thời cơ đánh đòn tiêu diệt lớn.

        Đảng ủy và Bộ tư lệnh Mặt trận quyết định chọn khu vực điểm cao 875 làm điểm quyết chiến của chiến dịch - nơi có dải địa hình và các điểm cao nằm ở trung tâm không gian chiến dịch, là một trong những điểm cao tương đối đột xuất khống chế các vùng xung quanh. Khu vực điểm cao 875 lại xa các trận địa pháo có định cửa địch ở Đắc Mót, Plây Cần, buộc chúng phải cơ động pháo ra ngoài thiết lập trận địa pháo lâm thời, ta có điều kiện kiệt lực lượng pháo binh địch và hạn chế được thương vong cho ta.

[Giangtvx]

        Sư đoàn 1 bộ binh có nhiệm vụ đánh tiêu diệt địch tại khu quyết chiến 875. Tiểu đoàn 6 (độc lập) và 2 khẩu sơn pháo 75 của đại đội 1 chiếm giữ dãy Ngọc Bờ Biêng, khu chốt hiểm yếu của chiến dịch, khống chế Đắc Tô, thu hút, kìm chân, tiêu hao quân địch, nhử chúng vào sâu, tạo điều kiện cho sư đoàn 1 đánh trận then chốt. Trung đoàn 24 (thiếu) và tiểu đoàn 304 bộ đội địa phương Công Tum có nhiệm vụ từ hướng đông và đông bắc tiến công vào Tân Cảnh, quận ly Đắc Tô buộc địch phải phân tán đối phó; tổ chức lực lượng pháo, cối mang vác kìm và diệt các trận địa pháo địch, yểm hộ cho bộ binh tiến công.

        Ở Tây Nguyên, được rèn luyện trong đấu tranh gian khổ và chiến đấu ác liệt, từ người chiến sĩ đến đồng chí tư lệnh, qua kinh nghiệm, đều xây dựng cho mình một thói quen lo xa, luôn luôn suy nghĩ, dự kiến những công việc sắp làm, những sự kiện sắp xảy ra; trận đánh, chiến dịch này chưa kết thúc đã tính toán, chuẩn bị cho những. trận đánh, chiến dịch sau và công việc năm sau nữa. Thực tiễn sinh hoạt và chiến đấu ở chiến trưởng đặt ra cho người chiến sĩ Tây Nguyên nhiệm vụ: chiến đấu, rút kinh nghiệm, huấn luyện, sân xuất, làm đường, vận chuyển rồi lại chiến đấu, huấn luyện... cứ thế diễn ta năm này qua năm khác. Mọi cán bộ, chiến sĩ từ đơn vị đến cơ quan, phía trước cũng như phía sau đều nhận thức được sâu sắc nhiệm vụ đó, nên luôn luôn chủ động chuẩn bị trước.

        Bởi vậy, tháng 9, Đảng ủy Mặt trận mới chính thức ra nghị quyết mở chiến dịch Đắc Tô, nhưng ngay từ thảng 7, tháng 8 các đoàn cán bộ, chiến sĩ trinh sát, công binh, tham mưu, hậu cần đã lên đường đi chuẩn bị chiến dịch. Cơ quan Bộ tư lệnh và các đơn vị binh chủng rộn rịp bước vào học tập chính trị, huấn luyện quân sự theo phương hướng diệt lữ đoàn Mỹ. Các đơn vị học tập tình hình nhiệm vụ mới và tiến hành đăng ký chỉ tiêu thi đua diệt địch. Mỗi người căn cứ vào nhiệm vụ được giao, loại súng được sử dụng, tính toán chỉ tiêu diệt địch rồi hạ quyết tâm trước đơn vị. Lần đầu tiên toàn Mặt trận dấy lên phong trào tự nguyện đăng ký chỉ tiêu diệt Mỹ rộng khắp. Để đạt được chỉ tiêu đã giao ước, ngoài giờ học tập chính thức, từng tổ 3 người, từng tiều đội tự động ra thao trường ôn luyện chiến thuật vận động tiến công kết hợp chốt và kỹ thuật bắn các loại súng. Các đồng chí trong Bộ tư lệnh mặt trận và cán bộ ba cơ quan chia nhau xuống sát từng đơn vị, giúp đỡ mọi công việc chuẩn bị, giải quyết những vướng mắc, khó khăn mà đơn vị, chiến sĩ chưa giải quyết được. Nhiều đồng chí trong Bộ tư lệnh và cơ quan không chỉ xuống đến sư đoàn, trung đoàn, mà còn đến tận các đại đội. Tác phong sâu sát đó của cản bộ và cơ quan chiến dịch dã xây dựng được sự gắn bó mật thiết giữa cấp trên với cấp dưới, đơn vị với cơ quan, cán bộ với chiến sĩ trong những năm gian khổ ở chiến trường và đã trở thành truyền thống đoàn kết thống nhất đẹp đẽ cửa lực lượng vũ trang nhân dân Tây Nguyên.

        Mặc dù núi rừng Công Tum như chìm trong những trận mưa tầm tã, mọi công việc chuẩn bị cho chiến dịch vẫn được tiến hành khẩn trương và sôi động.

        Công binh Mặt trận và các đơn vị gấp rút mở đường mới và sửa chữa những đoạn đường thồ hư hỏng, lầy lội. Bộ dội phải đi xa chặt nứa, lồ ô đan phên lát dường thồ dài hàng trăm ki-lô-mét. Để bảo đảm bí mật, chặt nứa và lồ ô phải rút hết ngọn xuống đất, những đoạn đường trống trải phải làm giàn ngụy trang. Cán bộ, chiến sĩ công binh, vận tải phải chặt hàng vạn cây trong những khu rừng ken dày dưới những trận mưa núi. Mỗi lần rút được ngọn xuống đất là một lần người chiến sĩ phải dồn sức co kéo vất vả. Không có ý thức chấp hành kỷ luật nghiêm và tinh thần giữ bí mật cao cho chiến dịch không thể làm được những việc ấy.

        Công tác vận tải, bảo đảm hậu cần cho chiến dịch đánh lớn và việc khó nhất lúc bây giờ. Bộ tham mưu và cục hậu cần vắt óc tính toán. lập kể hoạch, đồng thời kết hợp với trí thông minh và sức mạnh của quần chúng toàn mặt trận mới đưa đến trận địa trước ngày nổ súng dược 679 tấn lương thực, thục phẩm, đạn dược, thuốc men, trong đó có 10 nghìn bánh lương khô tự chế của quân nhu Tày Nguyên.

        Mặt trận phải huy động lực lượng vận tải và các binh trạm hành lang, trường quận chính. trường quân y, bệnh viện, đội điều trị, xưởng dược, xưởng quân giới và cơ quan Bộ tư lệnh ra mặt đường làm công tác vận chuyển.

        Các chiến sĩ gái hộ lý, y tá, y sĩ, dược tá của viện quân y 211, xưởng dược 38 cũng dược tổ chức thành một đội xe đạp thồ di vận chuyển suốt mùa chiến dịch.

[Giangtvx]

        Trên những con đường mới mở hướng về Đắc Tô náu kín dưới những rừng lồ ô, giang nứa, rừng gõ um tùm, từng đoàn cán bộ, chiến sĩ các đơn vi nườm nượp gùi, thồ. Với quyết tâm “không vì hậu cần mà ảnh hưởng đến chiến đấu”, cán bộ và chiến sĩ vận tải gái, trai đưa nhau vượt qua những đoạn đường lầy, giúp đỡ và động viên nhau trèo lên “Dốc trăm bậc” và đỉnh đồi “Cây da gió lộng” cao hàng nghìn mét, rồi đổ xuống dòng sông Sa Thấy chảy xiết, vượt sang bờ phía đông, đưa đạn, gạo đến từng trận địa. Một phong trào thi đua “vượt cân tăng chuyến” diễn ra sôi nổi. Trong các đơn vị, năng suất gùi, thồ không ngừng tăng lên. Những “kỷ lục” mới luôn luôn bị phá vỡ. Cán bộ, chiến sĩ viện quân y 211 không quen gùi, thồ cũng nỗ lực dưa năng suất thồ 80 ki-lô-gam. gùi 45 ki-lô-gam mỗi chuyến một người lúc đầu lên 120 ki-lô-gam và 65 ki-iô-gam. Thêm 1 ki-lô-gam gạo, 1 viên đạn ra phía trước là để đồng chí mình được ăn no, diệt thêm một tên giặc. Đội nữ vận tải cục hậu cần đạt năng suất bình quân 50 ki-lô-gam một người. Tiều đoàn 6 vận tải đạt năng suất bình quân mặt đường 42 ki-lô-gam một người. Đạt năng suất bình quân như thế, nhiều chiến sĩ phải gùi 100 ki-lô-gam, thồ từ 1,5 tạ đến 2 tạ một chuyến. Nhiều đồng chí bác sĩ, đội trưởng đội điều tri tham gia vận chuyển cũng không kém gì chiến sĩ vận tải chuyên nghiệp. Cả mặt trận dồn sức cho chiến dịch; thực hiện kỳ được đánh to thắng lớn, diệt lữ đoàn Mỹ.

        Ở các bệnh viện và tiểu đoàn thu dung, ngoài việc tham gia vận chuyển, đã mở đợt thi đua điều tri đột xuất nuôi dưỡng thương binh, bệnh binh, trả nhanh quân số về chiến đấu. Các đơn vi phía trước đã nhận dược 1.600 cán bộ, chiến sĩ khỏe mạnh từ các bệnh viện, tiển đoàn thu dung trở về. Chiến dịch lại có thêm tay súng.

        Cuối tháng 9 và đầu tháng 10, bộ đội được lệnh hành quân chiếm lĩnh trận địa. Đoàn văn công Tổng cục Chính trị và đội văn nghệ xung kích B3 đã chia nhau từng tổ đến tận đơn vị trung đội, đại đội phục vụ động viên chiến sĩ trước khi lên đường. Đi chiến dịch lần này, mỗi chiến sĩ được trang bị thêm cuộn dây trói tù binh mới tinh. Những từ “đánh to”, “thắng lớn”, “diệt lữ đoàn” được mọi người nhắc đến với một niềm tin tưởng. Dọc đường hành quân, cán bộ, chiến sĩ sư đoàn 1 bộ binh, tiểu đoàn 6 độc lập, trung đoàn 40 pháo binh mỗi khi gặp nhau lại siết chặt tay, thách thức thi đua vượt chỉ tiêu diệt địch đã đăng ký, biểu hiện niềm tin và quyết tâm của bộ đội Tây Nguyên trong mùa đánh Mỹ thứ ba ở chiến trường.

        Đường lên những dãy núi bắc Công Tum dốc đứng thành vại, mưa trơn lầy lội. Muỗi bay hàng đàn, vắt nhiều như trấu. Bộ đội hành quân trong rừng sâu theo những dấu chân len lỏi của chiến sĩ trinh sát đi trước. Có đơn vị vừa đi vừa xem bản đồ, địa bàn, xác định phương hướng cắt đường. Các chiến sĩ gọi những con đường gian truân ấy là những “con đường diệt Mỹ”, “Con đường chiến thắng”. Chiến sĩ bộ binh mang nặng leo núi đã khó, chiến sĩ pháo binh khiêng vác cồng kềnh càng khó hơn. Đại đội 1 pháo binh phải tháo rời 2 khẩu sơn pháo 75, nhưng nhiều bộ phận phải từ 4 đến 6 người mới khiêng nổi. Lên đèo, xuống dốc, mưa trơn, nhiều chiến sĩ ngã lăn xuống vực, quần áo rách nát, mình mẩy bị thương rớm máu. Khó khăn tưởng chừng không thể đưa hai khối thép đó lên đỉnh 1.338 của dãy Ngọc Bờ Biêng được. Thử thách và gian nan đến với họ. Nhưng các chiến sĩ đại đội 1 pháo binh Tây Nguyên đã làm cho kẻ địch bất ngờ và từ bất ngờ đến kinh hoàng.

        Các đơn vị chủ lực cơ động dang trên đường hành quân Bộ tư lệnh Mặt trận ra lệnh cho các trung đoàn, tiểu đoàn chủ lực tại chỗ cùng bộ đội địa phương, dân quân du kích Gia Lai, Đắc Lắc hoạt động để đánh lạc sự chú ý của địch đối với hướng chính chiến dịch.

        Tiếng súng diệt địch bắt đầu nổ trên đường 14. 19, 21, khu vực tây Plây Cu và bắc Buôn Ma Thuột. Sư đoàn 4 Mỹ bị nhừ đòn trong mùa hè chưa kịp củng cổ phải thúc quân mở cuộc hành quân “Mác Ác-tơ” vào vùng tây Gia Lai và Đắc Lắc; đồng thời lập căn cứ tiền phương ớ Tân Cảnh - Đắc Tô để triển khai lực lượng thăm dò, phát hiện ta ở khư vực Pa Kha - Tà Xẻng. Chúng đã tung hai phần ba lực lượng trên các hướng, nhưng quân Mỹ đi đến đâu cũng chỉ “đấm vào không gian” như các báo chí phương Tây mô tả, không sao tìm thấy Quân giải phóng. Nhưng đột nhiên và bất ngờ, chúng lại bi bộ đội chủ lực tại chỗ, bộ đội địa phương và du kích thúc vào sườn đánh vào cơ quan đầu não.

[Giangtvx]

        Đêm 20 tháng 10, tiểu đoàn 33 ĐKZB bắn vào sở chi huy quân đoàn 2 ngụy, căn cứ La Sơn và sở chỉ huy sự đoàn 4 Mỹ ở Plây Cu, giết và làm bị thương 300 tên. Đêm 27 tháng 10, trung đoàn 33 chủ lực tại chỗ và tiểu đoàn 303 Đắc Lắc tiến công căn cứ sư đoàn 23 ngụy ở Buôn Ma Thuột. Địch thú nhận “thương vong hơn 200 người, phần lớn là sĩ quan ngụy bị chết”.

        Ngày 28 tháng 10, bộ đội ta chặn đánh quyết liệt tiểu đoàn 1 lữ đoàn 2 sư đoàn 4 Mỹ ở buôn Mê Van. Trung đoàn 8 thiết giáp ngụy đi ứng cứu cho quân Mỹ, bị ta chặn đánh diệt một số xe. Sở chỉ huy trung đoàn thiết giáp bị đánh thiệt hại nặng. Trong ngày, trung đoàn 45 ngụy ở Phước An kéo về Buôn Ma Thuột, bị bộ đội địa phương và du kích chặn đánh trên đường 21.

        Chỉ trong một tuần, lực lượng quân Mỹ và quân ngụy bị diệt hơn 800 tên, nhưng ý đồ và lực lượng ta thì chúng vẫn còn mù tịt. Bộ mặt bí ẩn của Tây Nguyên quả đã làm cho quân viễn chinh Mỹ lo lắng, kinh hoàng. Tên La-xâu tư lệnh quân Mỹ ở Tây Nguyên phải kêu “tình hình Tây Nguyên ngày càng trở nên đáng lo ngại... Mối đe dọa ở Plây Cu, Buôn Ma Thuột rất nghiêm trọng, nếu không tăng thêm lực lượng thì chúng ta sẽ bị o ép mạnh” (báo cáo của La-xâu lên Oét-mo-len).

        Trong lúc bộ chỉ huy quân sự Mỹ ở Sài Gòn và các tướng, tá của chúng ở Tây Nguyên đau đầu nát óc, phán đoán tình hình, lúng túng tìm kiếm phát hiện lực lượng ta, thì các đơn vị chủ lực cơ động của ta sau những ngày hành quân gian nan đã từ các ngả kẻo về bao quanh thung lũng Đắc Tô. Thế là trên những điểm cao Ngọc Bờ Biêng, Ngọc Tang, Ngọc Com Liệt, 875, trong các cánh rừng già mênh mông và im lặng ở tây nam Đắc Tô, những đơn vi bộ binh, pháo binh, công binh, trinh sát, thông tin, quân y đến trước bí mật xây dựng trận địa.

        Thấm thoắt, tháng 10 đã qua. Trời quang, đêm đã bắt đầu rét. Bộ đội ban ngày chặt gỗ, đào hầm, ban đêm đốt đuốc, đốt nến che bớt ánh sáng làm thêm. Khối lượng công việc bề bộn. Công sự chiến đấu, hào giao thông, hầm nghỉ ngơi, bếp nấu ăn v.v. mới làm xong quá nửa. Một số đơn vi còn đang trên đường vào chiếm lĩnh. Giữa lúc đó sư đoàn 4 Mỹ sau khi “làm con dã tràng xe cát” ở vừng Chư Pa, Đức Cơ, Mê Van đã chuyển cuộc hành quân “Mác Ác-tơ” ra vùng tây bắc Công Tum.

        Ngày 2 tháng 11, sở chí huy lữ đoàn 1 Mỹ lên Đắc Tô và thiết lập 2 trận địa pháo ở Plây Cần, Đắc Mót. Oét-mo-len đình chỉ cuộc hành quân của lữ đoàn dù 173 ở Phú Yên, ném chúng lên Đắc Tô. Hai tiểu đoàn Mỹ thuộc sư đoàn kỵ binh không vận số 1 và lữ đoàn dù ngụy cũng được dịch lên Tây Nguyên làm lực lượng dự bị.

        Bộ tư lệnh mặt trận Tây Nguyên phán đoán lữ đoàn 1 sư đoàn 4 Mỹ sẽ đồ quân xuống hướng Ngọc Bờ Biêng, Ngọc Dơ Lang, lữ đoàn dù 173 sẽ đổ quân xuống khu vực Plây Cần và Ngọc Com Liệt với ý định chia cắt đội hình ta và hợp vây chiến dịch tại khu vực điểm cao 875. Trung đoàn 320 của ta được lệnh gấp rút chiếm Ngọc Dơ Lang. Các chiến sĩ tiểu đoàn 6 (trung đoàn 320) vừa hành quân đến Ngọc Dơ Lang thì một tiểu đoàn Mỹ cũng đến Ngọc Rình Rua. Địch ra quân sớm hơn dự kiến để thực hành ngăn chặn chiến dịch. Giữa ta và địch cùng tranh chấp chiếm các điểm cao trong tuyến một chiến dịch, nên tình huống chiến đấu diễn ra căng thẳng. Tình hình đó thúc đẩy đội hình chiến dịch của ta phải nhanh chóng vào chiếm lĩnh và khẩn trương hoàn tất mọi công việc chuẩn bị.

        Chiều ngày 3 tháng 11, lữ đoàn 1 Mỹ dùng máy bay lên thăng dò một tiểu đoàn xuống khu đồi tranh phía đông dãy Ngọc Bờ Biêng khoảng 500 mét và tiến lên trận địa chốt của đại đội 11 tiểu đoàn 6 Tây Ninh. Bộ đội ta đang đào công sự phải ngừng tay, bước vào chiến đấu.

        15 giờ 30 phút ngày 3 tháng 11, trên mỏm đồi yên ngựa dãy Ngọc Bờ Biêng, tiểu đội 7 của đại đội 11 (tiểu đoàn 6 Tây Ninh) mở màn chiến dịch Đắc Tô bằng trận đánh quyết liệt với 2 đại đội Mỹ trước chiến hào đơn vị. Các chiến sĩ tiều đội 7 nhảy lên chiến hào thu 2 súng ga-răng, M79. Đây là những khẩu súng chiến lợi phẩm đầu tiên của chiến dịch. Bộ đội phấn chấn hẳn lên.

        Bom, pháo địch bắt đầu nã vào trận địa. Đường dây về sở chỉ huy tiểu đoàn bi đứt. Màn đêm ập xuống. Pháo địch bắn vào trận địa. Cây cối gãy đồ rào rào. Cán bộ chiến sĩ tiểu đội 7, ăn lương khô trừ bữa rồi tranh thủ sửa lại công sự, khẩn trương chuẩn bi cho trận đánh ngày mai.

[Giangtvx]

        Sáng ngày 4, địch ném bom đào, bom xăng và hóa chất độc đến 8 giờ. Trận địa chốt, cây cối um tùm, bỗng sạch quang, lửa cháy nham nhở. Nhiều đoạn chiến hào bị san phẳng. Quân Mỹ bắt đầu tiến công lên chốt. Chúng lại bị đánh bật khỏi trận địa. Bom, pháo lại giội xuống. Thêm một số chiến sĩ bị thương vong. Suốt ngày, quân Mỹ tổ chức 8 đợt tiến công chiếm chốt của ta, nhưng đều bị các chiến sĩ tiểu đội 7 đại đội 11 anh dũng, bình tĩnh đánh lui, diệt 120 tên, thu nhiều súng, giữ vững trận địa…

        Ngày 5, một đại đội Mỹ bất ngờ ập lên trận địa chốt thứ 2 của đại đội 11 ở Ngọc Tang. Bộ đội ta dùng lưỡi lê, báng súng, lựu đạn gánh giáp lá cà với quân Mỹ, diệt 70 tên. Nguyễn Tấn, một chiến sĩ lần đầu ra trận chiến đấu rất dũng căm, khi còn 1 viên đạn cuối cùng, anh đợi cho tên Mỹ xông đến gần mới bắn gục nó tại chỗ.

        Ngày 6 và 7, các chiến sĩ trung đoàn 320, trung đoàn 66 chặn đánh quân địch ở khu vực điểm cao 724, 823 và pháo kích Ngọc Rinh Rua, diệt hơn 300 tên, tiêu diệt và tiêu hao 3 đại đội Mỹ, phá hủy 2 máy bay lên thẳng.

        Cùng với những trận đánh của bộ binh, đại đội 1 pháo binh dùng 2 khẩu sơn pháo 75 bắn phá Đắc Tô; trung đội ĐKZ của Bùi Kim Tứ ở Ngọc Tang vừa chặn đánh bộ binh địch tràn xuống, vừa bắn vào sân bay, gây thiệt hại cho địch.

        Lữ đoàn 173 Mỹ sau khi lần lượt đổ quân xuống chiếm các điểm cao 823, 845, 882 trên dãy Ngọc Com Liệt, bắt đầu tiến công từ sườn phải vào sư đoàn 1 của ta để tiến lên điểm cao 875. Mỹ thúc 1 đại đội biệt kích ngụy đi mở đường, nhưng chúng đã bị tiểu đoàn 9 trung đoàn 66 diệt gọn. Ngày 11, trung đoàn 320 và trung đoàn 66. đánh một trận vận động xuất sắc ở khu vực điểm cao 823, diệt gọn 4 đại đội thuộc lữ dù 173 và lữ 1 sư đoàn 4 Mỹ, giết, làm bị thương hơn 400 tên, trong đó tiểu đoàn 4 dù bị diệt gọn. Tiểu đoàn 1 dù đến cứu nguy, nhưng các chiến sĩ tiểu đoàn 8 và đại đội trợ chiến 12,7 (trung đoàn 66) kịp thời chặn đánh. Tiểu đoàn 1 dù phải đối phó lúng túng, bị động, không cứu nguy được cho bọn địch ở điểm cao 823.

        Trong trận này, đại đội trưởng Trương Văn Hóa, người đã từng dùng đòn hiểm vật lộn bắt sống 2 tên Mỹ trong đợt hè ở Sa Thầy, đã dẫn đầu đơn vị tiến công vào cánh quân Mỹ đang di chuyển từ điểm cao 823 sang Ngọc Rình Rua, làm chúng rối loạn đội hình, tháo chạy, tạo thời cơ cho trận đánh kết thúc nhanh gọn. Chiến sĩ Cao Xuân Hòa bị đạn tiện đứt ngón chân vẫn kẹp nách trung liên vượt qua những trận bom bi, đuổi địch.

        Các trận đánh xung quanh khu vực 724, 823 làm cho địch hết sức bất ngờ, không thực hiện được ý đồ chia cắt đội hình chiến dịch của ta. Tên tướng Pẻc phải thốt lên: “Tôi không hiểu nổi vì sao khi tiểu đoàn 4 vừa đến 823 đã bị đánh ngay”.

        Diễn biến những ngày đầu chiến dịch chứng minh những phán đoán, dụ kiến của Đảng ủy, Bộ tư lệnh Mặt trận về hướng hợp vây chiến dịch của địch là đúng. Bộ tư lệnh sử dụng trung đoàn 66 và 320 chặn đánh địch ở khu vực Ngọc Dơ Lang, Ngọc Com Liệt nhử lữ dù 173 và sư đoàn 4 Mỹ vào “bẫy Đắc Tô” là chính xác. Nhưng lần này địch ra dè dặt từng mũi, không ồ ạt như chiến dịch Plây Me, nên các đơn vị của ta chỉ đánh bại từng mũi và nhử chúng từng bước vào đến khu vực điểm cao 875, không đánh được những trận tiêu diệt lớn. Tuy vậy, trước tình thế lữ đoàn dù 173 và sư đoàn 4 bị mắc bẫy, bị tiêu hao, bộ chỉ huy Mỹ buộc phải tung lực lượng dự bị gồm 2 tiểu đoàn của sư kỵ binh không vận số 1 và chiến đoàn dù số 3 ngụy sớm vào vòng chiến. Không quân Mỹ phải dùng mỗi ngày 700 lần chiếc máy bay B52 và máy bay phản lực ném bom xuống Đắc Tô. Núi rừng Đắc Tô chỉ còn trơ những quả đồi trọc, đi bộ hàng ngày vẫn không qua hết bãi bom B52. Trận địa chốt loang lổ hố bom, nhiều đoạn hào giao thông sụt lở. Nhưng từ trong những công sự, chiến hào ấy, bộ đội ta vẫn tổ chức những trận đánh giữ chốt kết hợp với xuất kích ngắn tiến công địch. Ý chí và quyết tâm của cán bộ, chiến sĩ Đắc Tô như được nhân lên. Khẩu hiệu “Quyết giữ trận địa đến cùng”, “Phấn đấu trở thành dũng sĩ diệt Mỹ cấp ưu tú” mọc lên khắp chiến hào.

        Từ ngày 8 đến ngày 27 tháng 11, các đơn vị bộ binh. pháo binh Tây Nguyên dồn dập tiến công dịch trên toàn tuyến chiến dịch.

[Giangtvx]

        Trên dãy Ngọc Bờ Biêng, tiểu đoàn 6 Tây Ninh lập chiến công xuất sắc, diệt 300 tên địch, đánh thiệt hại nặng tiểu đoàn 3 lữ đoàn 1 Mỹ. Ở đây, các chiến sĩ tiểu đoàn 6 vận dụng tốt chiến thuật chốt kết hợp với vận động tiến công, tổ chức xuất kích ngắn đánh lui nhiều đợt tiến công ác liệt của địch.

        Ngày 9 tháng 11, dựa vào sự yểm trợ tối đa của không quân, pháo binh, 1 tiểu đoàn Mỹ liều mạng ào lên chiếm được một số đoạn hào giao thông, công sự chiến đấu. Tình huống hết sức gay go, phức tạp, địch, ta xen kẽ luôn luôn tìm cách tiến công nhau để chiếm trận địa. Các chiến sĩ tiểu đoàn  6 bình tĩnh bám những đoạn hào giao thông còn lại, dùng lựu đạn, lưỡi lê, báng súng đánh giáp lá cà với địch. Trận đánh diễn ra rất ác liệt. Trung dội phó Bùi Xuân Xuyên bị thương nặng. Hoàng Hữu Tĩnh, chiến sĩ B40 lao đến băng cho Xuyên. Xuyên nói qua hơi thở: “Chiến đấu còn dài, để dành băng băng cho đồng chí khác. Thế nào cũng cố gắng giữ cho được chốt...”. Hoàng Hữu Tĩnh đặt Xuyên nằm xuống hào giao thông, cầm lấy khẩu AK của Xuyên, gạt nước mắt, lao vào cuộc tiến công, cùng đồng đội giành lại từng công sự với quân Mỹ.

        Lòng thương yêu đồng đội và căm thù quân giặc của Hoàng Hữu Tĩnh - một tân binh ra trận lần đầu, đã nêu một tấm gương chiến đấu ngoan cường, dũng cảm, cổ vũ đơn vị lập công. Bị đánh mạnh, bọn Mỹ cụm lại dựa vào nhau. Hoàng Hữu Tĩnh chọn cụm địch đông nhất, hướng nòng B40 vào chúng, ấn cò. Mười lăm tên Mỹ chết gục. Ngày hôm sau, tiểu đoàn 6 Tây Ninh đánh bật quân Mỹ khỏi chiến hào. Hoàng Hữu Tĩnh được tặng thưởng Huân chương Chiến công giải phóng hạng nhì. Qua những trận đánh quyết liệt ở Ngọc Bờ Biêng, cán bộ, chiến sĩ tiểu đoàn 6 - một tập thể kiên cường đã biến trận địa thành mồ chôn giặc Mỹ. Bọn tướng, tá Mỹ phải thừa nhận “Ngọc Bờ Biêng, một chiến tuyến kiên cố của Việt cộng”.

        Sau thời gian bắn khống chế sân bay Đắc Tô, ngày 17 và 18, đại đội 1 pháo binh bắn mãnh liệt vào căn cứ dã chiến tiền phương của sư đoàn bộ binh số 4 Mỹ. Địch phản pháo và dùng máy bay ném bom vào trận địa. Cán bộ, chiến sĩ đại đội 1 bình tĩnh hiệu chỉnh chính xác từng quả đạn vào mục tiêu địch. Bộ binh Mỹ liều lĩnh tiến công lên trận địa pháo. Khẩu đội trưởng Bùi Ngọc Hoan nhanh trí dùng AK quét gục tốp địch lên gần công sự, tạo điều kiện cho tiểu đoàn 6 đánh bật chúng xuống chân dốc. Quân Mỹ tổ chức tiến công đợt hai, nhưng Bùi Ngọc Hoan đã dùng cối 82 bắn ứng dụng đánh tan đội hình địch. Con “voi thép” của đại đội 1 lần đầu xung trận, tiếp tục trút lửa xuống Đắc Tô. Kho đạn 1.100 tấn của địch trúng đạn nổ dữ dội, làm cho toàn bộ căn cứ dự trữ hậu cần của cuộc hành quân địch bị phá hủy, 3 đại đội ngụy bị tiêu diệt, 150 tên Mỹ chết, 3 máy bay C130 chở quân vừa hạ xuống đường băng bị phá hủy. Bộ chỉ huy Mỹ ở Sài Gòn hốt hoảng kêu lên: “Đây là cơn bão lửa kinh khủng nhất… Việt cộng bắn cả ngày lẫn đêm rất chính xác, gây thiệt hại cho đồng minh (Mỹ - ngụy)”.

        Trên hướng đường 18 và đông bắc Đắc Tô, các chiến sĩ trung đoàn 24 chủ lực tại chỗ cùng với lực lượng công bình và bộ đội địa phương Công Tum tiến công vào quận lỵ Đắc Tô, thị trấn Tân Cảnh, chặn đánh các đoàn xe vận tải, chở quân ứng cửu của địch, buộc chúng phải phân tán đối phó. Nổi bật nhất là những trận đánh của trung đoàn 24 ở Ngọc Xia (14-11), Tân Cảnh (16-11), điểm cao 1030, 1423 và Ngọc Van (17, 19-11), đánh thiệt hại nặng 2 tiểu đoàn địch, phá hủy nhiều xe quân sự. Các trận phục kích trên đường 18 - Plây Cần của công binh, trinh sát Mặt trận, trận phục kích đường 14 - Võ Định của tiểu đoàn 304 và trận đánh bại “Nghĩa binh” Công Tum của tiểu đoàn 406 đặc công, diệt hơn 200 tên dịch, phá hủy 22 xe quân sự. Bị đánh cả phía trước lẫn phía sau, thế trận cuộc hành quân “Mác Ác-tơ” của địch bị rối loạn. Chúng chống đỡ lúng túng.

        Chiến thắng giòn giã ở khu vực điểm cao 882, 724, Ngọc Bờ Biêng, Đắc Tô, đường 18, 14 và nhiều nơi khác ở phía dông Đắc Tô đã tạo thuận lợi cho trung đoàn 174 lập công xuất sắc ở khu quyết chiến then chốt của chiến dịch: điểm cao 875.

        Sau những cố gắng tiến công chia cắt đội hình chiến dịch của ta ở khu vực Ngọc Dơ Lang, Ngọc Com Liệt không thành công, bộ chỉ huy Mỹ cho rằng nếu không chiếm được điểm cao 875 làm bàn đạp khống chế ta, thực hiện đòn đánh vu hồi vào lòng đội hình chiến dịch Quân giải phỏng thì không chia cắt dược chiến dịch, không thay đổi dược thế trận. Vì vậy mặc dù xa các căn cứ pháo binh cố định yểm trợ, quân Mỹ vẫn tập trung lực lượng đánh lên điểm cao 875. Chứng tin rằng với sức mạnh ồ ạt của máy bay chiến lược B52, đối phương không thể đương đầu nồi.

[Giangtvx]

        Ngày 17, tiểu đoàn 1 và 2 thuộc lữ dù 173 bắt đầu tiến công chiếm điểm cao 875. Cánh quân của tiểu đoàn 1 Mỹ chưa đến 875 đã bị các chiến sĩ trung đoàn 66 chặn đánh kìm chúng tại chỗ, diệt từng bộ phận. Tiểu đoàn 2 Mỹ tiếp tục tiến lên 875. Thế là chúng đã bị lực lượng vũ trang nhân dân Tây Nguyên nhử sâu vào cải bẫy đã dăng sẵn. Tại dây, đại đội 7 (trung đoàn 174) đã bí mật xây dựng  875 thành điểm chốt kiên cố, thu hút và kìm giữ quân Mỹ. Khi tiểu đoàn 2 dù tiến lên, các chiến sĩ đại đội 7 nổ súng chặn đứng dội hình của chúng trước chiến hào và tổ chức một bộ phận xuất kích ngắn đánh tạt sườn, tiêu diệt một bộ phận. Không chiếm được điểm cao 875, ngày 18, địch cho từng tốp máy bay B52 trên tiếp giội bom gần như san phẳng ngọn đồi. Quân Mỹ tưởng lực lượng ta đã bị hủy diệt, chứng thúc nhau xông lên. Nhưng từ trên mảnh đất bị bom Mỹ cày xới nát vụn, các chiến sĩ đại đội 7 bất thần vụt dậy bắn mãnh liệt vào quân địch. Trung đội trưởng Nguyễn Văn Xao đứng hiên ngang trên chiến hào kẹp tiểu liên AK quét gục từng tốp địch và chỉ huy đơn vì lập công. Chiến sĩ Bùi Đình Ước trận đầu thử lửa, mặc cho đạn địch găm vào thành chiến hào tung đất, anh vẫn gan góc dùng súng B40, AK, lựu đạn diệt 22 tên Mỹ. Không tiến lên được, quân Mỹ phải nằm trước chiến hào đại đội 7, bắn như đổ đạn. Lại một đợt oanh tạc nữa của máy bay B52 vào điểm cao 875. Quân Mỹ cố sống cố chết xông lên. Tổ chiến đấu 3 người Phùng Quang Chí, Bùi Xuân Lộc, Đỗ Văn Chuyên chờ cho địch đến gần mới siết mạnh cò súng. Loạt đạn đầu của toỏ làm hơn mười tên Mỹ đổ gục. Chúng lôi nhau lùi xuống. Tổ Phùng Quang Chí động viên nhau “giữ vững quyết tâm, thà hy sinh, không để mất chốt”. Địch lại tổ chức tiến công. Lựu đạn Mỹ thi nhau bay vào chiến hào. Phùng Quang Chí. Bùi Xuân Lộc, Đỗ Văn Chuyên nhanh tay chụp ném trả lại. Lộc dùng B40 bắn liền 3 quả vào giữa đội hình địch. Chúng rú lên kinh hoàng. Cuộc chiến đấu trên điểm cao 875 diễn ra rất ác liệt, nhưng tổ 3 người Phùng Quang Chí đã dũng cảm cùng đơn vị đánh tan mọi đợt tiến công của một tiểu đoàn quân Mỹ. Các đồng chí đã phát huy bản lĩnh chiến dấu, mưu trí, anh dũng tuyệt vời diệt 102 tên Mỹ, nêu kỷ lục xuất sắc về thành tích diệt địch của một tổ 3 người trong một đợt chiến đấu. Tập thể đại đội 7 như một bức tưởng thép sừng sững trên điểm cao 875 đã làm cho các mũi tiến công của quân Mỹ quằn lại và bị tiêu hao nặng, buộc chúng phải tăng thêm lực lượng, tạo điều kiện thuận lợi cho trung đoàn đánh trận quyết chiến như đã dự kiến trong phương án.

        Ngày 19, trong lúc địch đang bi kìm chặt ở khu vực điểm cao 875, từ các hướng, trung đoàn 174 (sư đoàn 1) thực hành chiến thuật vận động tiến công, tiêu diệt hoàn toàn tiểu đoàn 2 lữ dù 173 Mỹ. Một số tên sống sót cụm lại ở thung lũng dưới chân điểm cao, bị pháo binh ta diệt nốt. Xác lính Mỹ nằm la liệt. Những tên bị thương mãi đến hai ngày sau chúng mới mang được ra khỏi trận địa.

        Ngày 20, bộ đội ta tiêu diệt thêm một số, bắn rơi 12 máy bay lên thằng của chúng đến lấy xác đồng bọn. Đến ngày 27 tháng 11, cũng tại khu.vực điểm cao 875, trung đoàn 174 lại diệt gọn 1 đại đội của sư đoàn kỵ binh không vận Mỹ, kết thúc chiến dịch Đắc Tô 1. Giai đoạn “tìm diệt” của quân Mỹ ở Tây Nguyên chấm dứt.

        Bộ chỉ huy Mỹ ở Sài Gòn trong những ngày này liên tiếp nhận được nhưng bức điện đầy bi thảm của những tên chỉ huy Mỹ ở Đắc Tô: “Lại bi tiêu diệt tiều đoàn 2, xác. chết và thương binh chưa lấy dược. Trong 2 ngày 19 và 21 tháng 11 đã dùng hết sức mạnh của máy bay, pháo binh bảo vệ cho trực thăng hạ cánh nhưng không tài nào xuống được, 11 chiếc đã bị bắn rơi. Quân Việt cộng hình như đã dùng các hầm cố thủ bằmg bê tông thép, nên quân Mỹ không thể chiếm được đồi 875”. Và “Đến 14 giờ ngày 20 tháng 11, mặt trận Đắc Tô tình hình vẫn bi đát, số thương vong của lữ dù 173 chưa giải quyết thì lại thêm xác chết và thương binh của kỵ binh không vận”. Ngày 23 tháng 11 chủng lại nhận dược bức điện cuối cùng từ Đắc Tô: “Thương binh vẫn nằm chết khát vì không được tiếp tế, đã quá 50 giờ không đưa được khỏi trận địa để cứu chữa. Tình hình không sáng sủa gì hơn. Việt cộng khống chế toàn trận địa, mặc dù số phi vụ không quân hỗn hợp của Mỹ và Sài Gòn đã tăng lên 737 lần”.

[Giangtvx]

        Cuối cùng, bộ chi huy Mỹ phải cho máy bay ồ ạt lên ném bom xăng trong một phạm vi rộng để thiêu hủy xác chết và xóa dấu vết bại trận theo yêu cầu của tên tư lệnh lữ dù 173. Lần đầu tiên, Mỹ buộc phải ném bom thiêu xác, vì không còn đủ khả năng lấy xác như trước đây.

        Chiến dịch Đắc Tô kéo dài 27 ngày đêm liên tục. Lực lượng vũ trang và đồng bào Tây Nguyên đã vượt qua muôn vàn khó khăn, ác liệt, sáng tạo nhiều cách đánh đạt hiệu suất chiến đấu cao, giành thắng lợi vẻ vang: tiêu diệt hơn 4.000 tên Mỹ, ngụy, đánh thiệt hại nặng lữ đoàn dù 173, đánh thiệt hại nặng lữ đoàn 1 sư đoàn 4 Mỹ . Chiến thắng Đắc Tô được trên tặng thưởng Huân chương Quân công hạng nhất. Hàng trăm đơn vị, chiến sĩ trở thành “Đơn vị anh dũng diệt Mỹ”, “Dũng sĩ diệt Mỹ cấp ưu tú” dược tặng thưởng Huân chương Chiến công

Diễn biến chiến dịch Đắc Tô (từ 3/11 đến 30/11/1967) – Lữ đoàn dù Mỹ bị đánh quỵ

        Chiến thắng Đắc Tô mùa đông năm 1967 đã ghi thêm vào trang sử quyết thắng của dân tộc ta những nét vàng son chói lọi... là một trong những chiến thắng lớn nhất mở đầu Đông - Xuân quyết thắng 1967 - 1968 của miền Nam anh hùng”¹     .

        Chiến thắng Đắc Tô cùng với những chiến thắng oanh liệt của quân và dân ta trên cả hai miền Tổ quốc dã biến chiến lược “tìm diệt” của đế quốc Mỹ thành chiến lược “bị diệt”, vĩnh viễn chôn vùi nó và buộc chúng phải co về chiến lược “quét và giữ”. Về thực chất, đế quốc Mỹ đã lùi về phòng ngự chiến lược, chứng tỏ ỷ chí xâm lược của chúng bắt đầu lung lay.

--------------------------
        1. Trích xã luận báo Quân đội nhân dân, ngày 29 tháng 11 năm 1967.

[Giangtvx]

         
Chương bốn

TÂY NGUYÊN, MÙA XUÂN MẬU THÂN - TỔNG TIẾN CÔNG VÀ NỔI DẬY ĐỒNG LOẠT


1. TIẾN CÔNG VÀO DINH LŨY KẺ THÙ, CÙNG CẢ NƯỚC ĐƯA CUỘC CHIẾN TRANH SANG THỜI KỲ MỚI.

        Sau hai cuộc phản công chiến lược mùa khô thất bại, thế và lực của quân Mỹ trên chiến trường miền Nam bắt đầu giảm sút. Âm mưu chiến lược “đánh nhanh thắng nhanh” bị phá sản, kế hoạch hai gọng kìm “tìm diệt và bình định” đã tỏ ra mất hiệu lực. Quân Mỹ buộc phải lui dần về thế phòng ngự chiến lược.

        Ngoài những trận đòn thôi sơn của bộ đội chủ lực, giặc Mỹ còn bị chiến tranh du kích dăng ra đánh khắp nơi. Phong trào đấu tranh chính tri đòi đuổi Mỹ, lật ngụy dấy lên mạnh mẽ khắp các đô thị miền Nam. Nhiều trận pháo kích, đột nhập của lực lượng tinh nhuệ nổ ra ngay tại sào huyệt của giặc Mỹ. Chiến tranh đã len vào tận cửa sổ, tận giường ngủ của quân xâm lược và trở thành nỗi khiếp sợ thường xuyên đối với chúng.

        Để giữ cho tình thế khỏi tụt nhanh xuống dốc, Giôn-xơn hối hả gửi thêm lính Mỹ, vũ khí và phương tiện chiến tranh sang Việt Nam. Ngày 21 tháng 11 năm 1967, y đã phải tuyên bố: “Đồng hồ đã điểm! Chúng ta cần đưa tất cả số quân tăng thêm sang nhanh dược chừng nào hay chừng ấy”¹     .

        Cuối năm 1967, quân Mỹ ở chiến trường miền Nam đã lên tới 480 nghìn tên, gồm 9 sư đoàn và 3 lữ đoàn. Nếu tính cả quân ngụy thì tổng quân số của địch đã có tới hơn 1 triệu tên.

        Với quan điểm quân sự tư sản chủ quan, máy móc, đánh giá so sánh lực lượng nặng về số lượng, vật chất mà nhẹ về ý chí, quyết tâm và tài trí của con người, các nhà chiến lược Mỹ cho rằng đối phương chi có khả năng tiến công với quy mô và mức độ hạn chế ở ngoài tuyến phòng ngự của chúng. Tuy nhiên, chúng vẫn nơm nớp lo sợ và dự đoán “một cuộc tiến công lớn ác liệt sắp xảy ra”. Giôn-xơn giục Oét-mo-len duyệt lại các kế hoạch, đặc biệt là kế hoạch về lực lượng dự trữ cơ động để có thể đối phó được với tình hình. Đa số lỉnh Mỹ được lệnh không nghỉ phép trong dịp Tết; chúng yêu cầu bọn ngụy cũng làm như vậy.

        Về phía cách mạng miền Nam, sau hai mùa khô đọ sức với giặc Mỹ, lực lượng ta ngày càng phát triển, kinh nghiệm chiến đấu được tích tuy phong phú, trình độ tác chiến càng được nâng cao, thế trận đã tỏa rộng và dăng kín khắp nơi, uy hiếp địch từ mọi phía.

        Tình hình đó tạo nên thời cơ thuận lợi cả về mặt khách quan lẫn chủ quan để ta khai thác, tạo ra những chuyển biến mới trong chiến tranh.

        Tháng 12 năm 1967, Bộ Chính tri Trung ương Đảng ra Nghị quyết nêu rõ:

        … “Những diễn biến cơ bản của tình hình là ta đang ở thế thắng, thế chủ động và thuận lợi, địch đang ở thế thua, thể bị động và khó khăn. Tình hình ấy cho phép ta có thể chuyển cuộc chiến tranh cách mạng của ta sang một thời kỳ mới”.

        Cục diện, hình thái giữa ta và địch ở Tây Nguyên cuối năm 1967 dã diễn ra đúng như nhận định trên đây của Bộ Chỉnh trị.

        Sau thất bại ở Đắc Tô, quân Mỹ buộc phải lui về tuyến phòng ngự cũ. Viên tư lệnh sư đoàn bộ binh số 4 Mỹ phải rầu rĩ tuyên bố là sau này hắn sẽ không cho quân đánh sâu vào hậu phương của đối phương nữa. Quân Mỹ đã phải hạn chế đến mức thấp nhất các cuộc hành quân có tính chất “tìm diệt” mà lo đối phó với ta trong trạng thái phòng ngự bị động. Chúng thành lập các tuyến ngăn chặn tiến công kết hợp với phản kích gần. Chúng bắt đầu co về giữ các thị xã, quận lỵ, trục đường giao thông quan trọng và các vùng xung yếu, đẩy dần quân ngụy ra tuyến trước chết thay cho chúng.

        Đầu năm 1968, tại Đắc Lắc, quân Mỹ có khoảng 450 cố vấn và nhân viên kỹ thuật. Quân ngụy có trung đoàn 45, trung đoàn 8 thiết giáp và một số tiểu đoàn bảo an.

        Tại Gia Lai, quân Mỹ có sư đoàn không vận ở An Khê, sư đoàn bộ binh số 4 và lữ đoàn dù 173 ở Plây Cu. Quân ngụy có tiểu đoàn biệt động quân số 11 và 22, 1 trung đoàn thiết giáp và một số tiểu đoàn bảo an biên phòng.

        Tại Công Tum, quân Mỹ có 1 lữ đoàn thuộc sư đoàn bộ binh số 4 đóng ở khu vực đường 18, quân ngụy có trung đoàn 42, 1 tiếu đoàn biệt động quân và các tiểu đoàn bảo an trong thị xã.

        Ngoài ra, còn các đơn vị lẻ và bọn bảo an, dân vệ đóng rải rác ở các địa phương.

--------------------------
       1. Cuộc chiến tranh 30 năm, Hãng thông tin Mỹ AP.