Chiến thắng Điện Biên Phủ - Sự kiện - Hỏi và Đáp

[chuongxedap]

159. Bài hát ”Chiến thắng Điện Biên ” ra đời trong hoàn cảnh nào?

Bài hát Chiến thắng Điện Biên do nhạc sĩ Đỗ Nhuận sáng tác. Chiều 7 tháng 5 năm 1954, nhận được tin chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng, ngay đêm đó, tác giả đã ngồi bên bếp nhà sàn sáng tác sáng ngày 8 tháng 5 năm 1954 hoàn thành lời một, chiều hôm sau hoàn thành lời hai.

160. Có một bài hát động viên và ca ngợi tinh thần chịu đựng gian khổ hy sinh cùng quyết tâm chiến thắng của các chiến sĩ pháo binh trong chiến dịch Điện Biên Phủ được bộ đội ta rất thích? Đó là bài hát nào?

Đó là bài hát Hò kéo pháo. Nhạc sĩ Hoàng Vân đã sáng tác bài hát này ngay tại mặt trận Điện Biên Phủ.

161. Điện Biên Phủ đã trở thành đề tài của rất nhiều tác phẩm thơ văn, sân khấu và điện ảnh. Hãy nêu một số tác phẩm tiêu biểu?

Về sân khấu: Có vở chèo Mối tình Điện Biên của Lưu Quang Thuận, kịch nói Bài ca Điện Biên của Tất Đạt; nhạc kịch Cô Sao của Đỗ Nhuận...

Điện ảnh: Phim truyện Hoa ban đỏ, kịch bản của Hữu Mai; phim tài liệu Hồi ức Điện Biên của Hãng phim tài liệu và khoa học Trung ương sản xuất năm 1994...

Văn học: Cao điểm cuối cùng và Đánh lấn của Hữu Mai; Cánh đồng phía Tây của Hồ Phương...

[chuongxedap]

X

NHỮNG SỰ KIỆN CHÍNH TRONG CHIẾN CỤC ĐÔNG XUÂN 1953-1954 VÀ CHIẾN DỊCH ĐIỆN BIÊN PHỦ¹

Từ tháng 1 năm 1953 đến tháng 5 năm 1954

Tháng 1 năm 1953

Từ 23 đến 27

Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam họp bàn về các nhiệm vụ cơ bản của Đảng năm 1953, nhất là công tác phát động quần chúng giảm tô và cải cách ruộng đất. Về phương diện quân sự, Trung ương đã chỉ thị:

... Phương hướng chiến lược của ta là tìm chỗ yếu của địch mà đánh, bắt địch phải phân tán lực lượng. Đánh ăn chắc, tiến ăn chắc. Chắc thắng thì đánh cho kỳ thắng, không chắc thắng thì kiên quyết không đánh... Chiến trường của ta hẹp, người của ta không nhiều, chúng ta chỉ được thắng không được bại.

Tháng 5 năm 1953

8 tháng 5
Tướng Nava được bổ nhiệm làm Tổng chỉ huy quân đội viễn chinh Pháp ở Đông Dương.

19 tháng 5
Nava sang Đông Dương.

Tháng 6 năm 1953

20 tháng 6
Tướng Mỹ Ô. Đanien đến Sài Gòn để kiểm tra.

22 tháng 6
Nhật lệnh số 1 của Nava hô hào quân đội viễn chinh Pháp cố mà giành chủ động.

Tháng 7 năm 1953

3 tháng 7
Chính phủ Pháp tuyên bố cho các "quốc gia liên kết" độc lập giả hiệu.

15 tháng 7
Bù nhìn Bảo Đại ký sắc lệnh tổng động viên.

17 tháng 7
Địch nhảy dù xuống Lạng Sơn để gây thanh thế, nhưng bị thất bại nặng.

24 tháng 7
Hội đồng Quốc phòng Pháp họp thông qua Kế hoạch Nava.
Theo kế hoạch đó, Tướng Nava chủ trương phòng ngự chiến lược ở miền Bắc, tránh giao chiến với chủ lực ta ở miền Bắc, tập trung lực lượng bình định miền Nam, đến mùa thu năm 1954 sẽ tập trung quân ra Bắc, tiêu diệt chủ lực ta, hoàn thành thôn tính nước ta trong 18 tháng vào khoảng giữa năm 1955.
_____________________________________
1. Nguồn: Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Điện Biên Phủ, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1994, tr. 330-360.

[chuongxedap]

Tháng 8 năm 1953

Từ ngày 8 đến 12
Địch rút chạy khỏi Nà Sản.

Tháng 9 năm 1953

5 tháng 9
Mỹ cho Pháp mượn hàng không mẫu hạm Boa Benlô (Bois Belleau).

10 tháng 9
Pháp xin thêm của Mỹ một khoản viện trợ đặc biệt 385 triệu đôla để thực hiện Kế hoạch Nava.

Cuối tháng 9
Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng họp xác định phương châm tác chiến của ta là: tích cực, chủ động, cơ động, linh hoạt. Hướng chính của chiến cục Đông Xuân 1953-1954 là Tây Bắc.

Tháng 10 năm 1953

15 tháng 10
Địch mở chiến dịch Hải Âu sử dụng 22 tiểu đoàn đánh ra Rịa - Nho Quan (tây nam tỉnh Ninh Bình). Chiến dịch này đến ngày 6 tháng 11 mới kết thúc.

Trong chiến dịch này, Đại đoàn 320 đã đánh 23 trận. Bộ đội địa phương đã đánh 64 trận. Có những trận đánh lớn: trận tập kích điểm cao 94 (tây bắc Rịa) ta tiêu diệt một đại đội lính Bắc Phi và gần 2 đại đội ngụy (ngày 18 tháng 10), trận phục kích ở Trại Ngọc, ta diệt 3 xe tăng (ngày 18 tháng 10), trận Dốc Giang ta tiêu diệt hoàn toàn tiểu đoàn Thái của địch. Tại Yên Mô (Ninh Bình), ta phục kích 2 đại đội của Tiểu đoàn 1 lê dương (ngày 3 tháng 11). Tại vùng sau lưng địch, ta tiêu diệt 2 tiểu đoàn khinh quân 703, 707. Tổng cộng địch bị tiêu diệt hơn 4.000 tên.

Tháng 11 năm 1953

Thượng tuần tháng 11
Bộ phận chuẩn bị chiến trường của Đại đoàn 316 lên Tây Bắc.

2 tháng 11
Tướng Nava gửi chỉ lệnh đặc biệt cho tướng Cônhi, chỉ huy quân đội viễn chinh Pháp ở Bắc Bộ, chuẩn bị chiếm đóng Điện Biên Phủ.

4 tháng 11
- Ta tiến công vị trí Xanh Tômát (Saint Thomas) giữa thành phố Nam Định tiêu diệt 22 sĩ quan địch.
- Tướng Cônhi xui bộ tham mưu Hà Nội phản đối Nava chiếm đóng Điện Biên Phủ tuy trước đây y khẩn thiết đề nghị chiếm đóng Điện Biên Phủ. Y sợ Nava lấy quân của y ở đồng bằng. Đại tá Bátxtiani (Bastiani) Tham mưu trưởng Lục quân Bắc Việt viết thư phản đối.

6 tháng 11
Địch kết thúc thất bại chiến dịch Hải Âu (bị tiêu diệt hơn 4.000 tên).

12 tháng 11
- Ta tiến công Phả Lại tiêu diệt 1 đại đội địch, bắn chìm 3 ca nô.
- Tướng Cônhi viết thư cho Tướng Nava phản đối việc chiếm đóng Điện Biên Phủ. Trong thư có đoạn viết: "Những vấn đề chiến lược của ngài đề ra không quan hệ gì đến mảnh đất mà ngài đã giao phó cho tôi..."
- Đại đoàn 316 được lệnh tiến quân lên Tây Bắc.

15 tháng 11
Đại đoàn 316 bắt đầu tiến quân lên Tây Bắc.

Từ 19 đến 23 tháng 11
Bộ Tổng tư lệnh mở Hội nghị cán bộ từ trung đoàn trở lên để phổ biến Kế hoạch Đông Xuân 1953-1954.

20 tháng 11
- Quân tình nguyện của Đại đoàn 304 sang Trung Lào, và quân tình nguyện của Đại đoàn 325 sang Hạ Lào theo kế hoạch phối hợp thống nhất giữa Bộ Tổng tư lệnh của ta và Bộ Tổng tư lệnh Pathét Lào.
- Đại đoàn 304 tiến quân lên Tây Bắc để đánh lạc hướng địch, sau đó bí mật ngoặt về phục kích địch ở Phú Thọ.
- Địch nhảy dù chiếm đóng Điện Biên Phủ. Tiểu đoàn 910 (trung đoàn Sơn La) đánh địch suốt ngày, tiêu diệt 300 tên.

Từ ngày 21 đến ngày 22 tháng 11
Địch tiếp tục nhảy dù xuống Điện Biên Phủ.

25 tháng 11
Địch cho 6 tiểu đoàn mở chiến dịch Ácđesơ (Ardèche) chiếm đóng phòng tuyến sông Nậm Hu (Thượng Lào) để nối liền Điện Biên Phủ với Thượng Lào.

28 tháng 11
- Tướng Nava ra Hà Nội được Tướng Cônhi báo cáo cho biết 3 sư đoàn Việt Minh trong đó có sư đoàn pháo binh đã tiến lên Tây Bắc¹.
- Cônhi đề nghị đánh lên Thái Nguyên để kìm chân các đại đoàn của ta lại. Nhưng Nava cho rằng tin tức của Cônhi có thể chỉ là những hoạt động nghi binh của đối phương. Y cho rằng ta không thể cung cấp cho 4 sư đoàn tác chiến ở những nơi rừng núi xa xôi như Điện Biên Phủ được. Vì thế Nava bác kế hoạch của Cônhi vì sợ bị phân tán lực lượng.

29 tháng 11
- Đại đoàn 308 tiến quân lên Tây Bắc.
- Nava và Cônhi lên Điện Biên Phủ. Ngồi trên máy bay, hai viên tướng thực dân thảo luận cử Đờ Cát thay Gin chỉ huy tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.

30 tháng 11
Đờ Cát được bổ nhiệm làm chỉ huy "quân đồn trú Điện Biên Phủ".
________________________________________
1. Sự thật thì chỉ có 2 đại đoàn bộ binh lên Tây Bắc mà thôi.

[chuongxedap]

Tháng 12 năm 1953

3 tháng 12
Nava "tiếp nhận chiến đấu" với quân ta ở Điện Biên Phủ và chỉ thị phải "bảo vệ bằng bất cứ giá nào".

5 tháng 12
- Ta tiến công vị trí Phương Điếm (Hải Dương) tiêu diệt 2 đại đội địch trong đồn và 2 đại đội quân tiếp viện.
- Địch rút khỏi Lai Châu co về Điện Biên Phủ.

6 tháng 12
Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi thư kêu gọi cán bộ và chiến sĩ quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ tiêu diệt sinh lực địch, giải phóng đồng bào Tây Bắc.

7 tháng 12
- Đại đoàn 316 được lệnh nhanh chóng tiêu diệt địch ở Lai Châu, Đại đoàn 308 bao vây địch ở Điện Biên Phủ không cho chúng sang Lào.
- Nava chỉ thị mở chiến dịch Átlăng chiếm đóng Liên khu 5.

10 tháng 12
Đại đoàn 312 được lệnh bí mật giấu quân ở Phú Thọ, chuẩn bị đánh địch khi chúng đánh ra vùng tự do của ta.

12 tháng 12
Ta giải phóng Lai Châu sau đó truy kích tiêu diệt 24 đại đội địch.

16 tháng 12
Ta tiến công Dị Sử (Hưng Yên) tiêu diệt 90 tên, bắt 186 tên.

18 tháng 12
- Ta tiến công Quỹ Nhất (Nam Định) tiêu diệt 275 tên.
- Địch chở xe tăng tháo rời lên Điện Biên Phủ.

20 tháng 12
Ta phục kích trên đường số 10 (Thái Bình) tiêu diệt 192 tên và phá hủy 5 xe.

24 tháng 12
- Đại đoàn 312 tiến quân lên Tây Bắc.
- Nava lên dự lễ Nôen với quân lính ở Điện Biên Phủ. Y nói với binh sĩ là quân ta đang gặp khó khăn rất lớn về cung cấp, quân đội viễn chinh Pháp nhất định thắng lớn...

25 tháng 12
Liên quân Lào - Việt giải phóng thị xã Thà Khẹt, cắt đường số 13, uy hiếp đường số 9. Nava phải vội điều quân lên đây thiết lập một tập đoàn cứ điểm mới.

31 tháng 12
Nava chỉ thị cho Cônhi và Đờ Crevơcơ nghiên cứu kế hoạch rút lui của Điện Biên Phủ (kế hoạch Xênôphông).

[chuongxedap]

Tháng 1 năm 1954

5 tháng 1
- Bộ Tổng tư lệnh ra lệnh cho các đơn vị dự bị tiến quân lên Tây Bắc.
- Tại Nam Định, ta phục ở sông Đào, tiêu diệt 1 tiểu đoàn địch, bắn đắm và cháy 3 LCT và 7 canô.

7 tháng 1
Du kích ta lọt vào Đà Nẵng, đánh đắm 1 tàu chiến và 1 canô.

9 tháng 1
Ta phục kích địch trên đường số 9, tiêu diệt 50 tên, bắt 4 tên.

11 tháng 1
Du kích đột nhập Nha Trang, đốt cháy 3.700.000 lít xăng của địch.

14 tháng 1
Bộ chỉ huy mặt trận Điện Biên Phủ triệu tập hội nghị bàn kế hoạch tiến công vào tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ theo phương châm “đánh nhanh giải quyết nhanh".

15 tháng 1¹
- Tại Điện Biên Phủ, quân ta kéo pháo lên núi.
- Tại đồng bằng Bắc Bộ, ta tiêu diệt một bộ phận của Tiểu đoàn 4 lê dương ở Thái Bình.

17 tháng 1
Ta tiêu diệt đại bộ phận tiểu đoàn ngụy số 73 ở Hải Yến (Hưng Yên).

20 tháng 1
Địch cho 22 tiểu đoàn đổ bộ lên Tuy Hòa bắt đầu thực hiện bước 1 của chiến dịch Átlăng chiếm đóng Liên khu 5.

21 tháng 1
Ta tiến công vị trí Hoàng Đan, phục kích ở Bồng Xuyên (Hà Nam), tiêu diệt đại bộ phận Tiểu đoàn 6 ngụy, 2 đại đội ngụy của Tiểu đoàn 31 GMVN, bắn rơi 2 máy bay.

26 tháng 1
Hồ Chủ tịch trả lời nhà báo Thuỵ Điển trong đó có đoạn nói: “Cuộc chiến tranh ở Việt Nam là do Chính phủ Pháp gây ra. Nhân dân Việt Nam phải cầm vũ khí anh dũng chiến đấu 7, 8 năm nay chống kẻ xâm lược... Nếu Chính phủ Pháp đã rút được bài học trong cuộc chiến tranh mấy năm nay, muốn đi đến đình chiến ở Việt Nam bằng cách thương lượng và giải quyết vấn đề Việt Nam theo lối hòa bình thì nhân dân và Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa sẵn sàng tiếp ý muốn đó.”

27 tháng 1
Ta đánh mạnh ở bắc Tây Nguyên, tiêu diệt các tiểu khu Măng Đen, Măng Bút.

31 tháng 1
- Tại Hạ Lào, Liên quân Lào - Việt giải phóng tỉnh Atôpơ, nối liền vùng giải phóng của Hạ Lào và bắc Tây Nguyên.
- Nava lại cho thành lập một tập đoàn cứ điểm ở cao nguyên Bôlôven.
- Tại đồng bằng Bắc Bộ, ta tiêu diệt vị trí La Tiến, uy hiếp phòng tuyến sông Luộc, đánh mìn trên đường xe lửa ở ga Phạm Xá (Hải Dương), tiến công Đồ Sơn, đốt cháy 5 máy bay và 1 kho xăng.
- Tại Nam Bộ từ 1 đến 24 tháng 1: quân và dân ta đã tiêu diệt và bức rút 259 đồn bốt, tháp canh, nhiều nhất ở Mỹ Tho.
- Quân ta đẩy mạnh giao thông chiến, uy hiếp các đường số 13, 14 (Sài Gòn - Phan Thiết, Sài Gòn - Lộc Ninh) và đường số 12. Kết quả ta diệt và phá: 3 thiết giáp, 1 xe tăng, 12 xe vận tải, 2 xe “gíp”, 1 đầu máy xe lửa, 15 toa xe lửa; địch chết 1.900 tên trong đó có 1 quan ba, 1 quan hai. Ta thu 4 súng cối, 1 đại liên, 18 trung liên, 61 tiểu liên, 656 súng trường...
___________________________________________
1. Theo cuốn Lịch sử cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp 1945-1954, t. 2, thì trưa 16 tháng 1, quân ta bắt đầu kéo pháo.

[chuongxedap]

Tháng 2 năm 1954

2 tháng 2
Tướng Mỹ Ô. Đanien lên kiểm tra Điện Biên Phủ tỏ ý “rất hài lòng” về tổ chức phòng ngự ở đây.

3 tháng 2
- Tết Nguyên đán
- Tại Thượng Lào, Liên quân Lào -Việt tiến cách kinh đô Lào Luông Phabăng 60 km.
- Tại Hạ Lào, Liên quân Lào -Việt bao vây Pắcxế và Saravan.
- Địch thả truyền đơn ở Điện Biên Phủ thách thức ta tiến công.
- Sơn pháo 75 bắt đầu bắn vào sân bay Mường Thanh.

9 tháng 2
- Ta đánh mìn một đoàn tàu ở ga Thừa Lưu (Thừa Thiên) phá huỷ 1 đầu máy và 6 toa xe.
- Ta phục kích trên sông Hồng đánh một đoàn tàu thuỷ và ca nô từ Nam Định đi tiếp viện cho Kim Sơn, tiêu diệt một tiểu đoàn địch, đánh đắm 1 tàu chiến và 4 ca nô, bắn cháy 4 LCT và 2 ca nô.

10 tháng 2
Ta tiến công vị trí Hà Thanh (Ninh Bình) tiêu diệt 189 tên.

14 tháng 2
Tại đồng bằng Bắc Bộ, ta phục kích đánh địch trên sông Hồng, bắn đắm 3 ca nô và 1 xuồng.

15 tháng 2
Plêven, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Pháp cùng một phái đoàn tướng lĩnh cấp cao Pháp đến Hà Nội.

16 tháng 2
Nava tiếp tục chiến dịch Átlăng, tung ra 3 GM 10, 41, 42 đánh chiếm và nối liền đường Vạn Hoa, Phú Lợi, La Trai.

17 tháng 2
- Ta giải phóng tỉnh Công Tum, Nava vội vã điều quân lên chống đỡ và lại tổ chức một tập đoàn cứ điểm ở Plâycu.
- Tại Điện Biên Phủ, Bộ Chỉ huy Mặt trận triệu tập hội nghị bàn kế hoạch tiến công vào Điện Biên Phủ theo phương châm “đánh chắc tiến chắc”.

18 tháng 2
- Nava và Cônhi lên thăm Điện Biên Phủ.
- Tại mặt trận Tây Nguyên, quân ta tiêu diệt vị trí Đắc Đoa ở đông bắc Plâycu. 150 lính Âu - Phi của GM100 bị loại khỏi vòng chiến đấu. Cùng ngày quân ta tiến công thị xã Plâycu.
Sau 20 ngày liên tục hoạt động ở phía bắc Tây Nguyên, quân ta đã san bằng 8 bốt, 23 tháp canh, loại khỏi vòng chiến đấu 2.600 tên địch, thu một số lớn vũ khí, quân trang, quân dụng đủ trang bị cho một trung đoàn và hoàn toàn giải phóng tỉnh Công Tum rộng 14.000 km2 với 20.000 dân.
Nava phải tạm đình chỉ chiến dịch Átlăng, rút vội 2 GM 41, 42 cho đi đánh chiếm cao nguyên Trà Khê, đồng thời điều 3 GM 11, 21, 100 tăng cường lên chiếm giữ Plâycu, An Khê và Đắc Đoa.
- Tại Thượng Lào, liên quân Lào - Việt tiến đến gần Luông Phabăng. Nava vội vàng tổ chức ngay một “Con nhím” ở Mường Sai và tăng cường quân lên Luông Phabăng với lực lượng 9 tiểu đoàn.
- Hội nghị bốn Ngoại trưởng Liên Xô, Anh, Mỹ và Pháp ở Bá Linh ra thông báo sẽ họp bàn về vấn đề “lập lại hoà bình ở Đông Dương” tại Giơnevơ vào tháng 4 tới.

19 tháng 2
- Plêven đi thăm Điện Biên Phủ. Cùng đi có cả Thứ trưởng Bộ Chiến tranh Pháp Đờ Sơvinhê và các tướng Êly, Fay, Bôđê, Blăng, v.v...
- Nava nhận định “ngọn trào tiến công của Việt Minh đã đến lúc xuống” và ra lệnh phản công trên khắp các chiến trường Đông Dương.

22 tháng 2
Tại mặt trận Điện Biên Phủ, Bộ Chỉ huy Mặt trận triệu tập hội nghị cán bộ chiến dịch để kiểm điểm công tác chuẩn bị tiến công đợt một.

24 tháng 2
Liên quân Lào - Việt giải phóng thị trấn Phongsalỳ, Bun Tai và Bun Nưa, mở rộng vùng giải phóng ở lưu vực sông Nậm Hu.

26 tháng 2
Tại đồng bằng Bắc Bộ, quân ta tiến công tiêu diệt vị trí Lạc Đạo trên đường số 5. Cônhi yêu cầu Nava điều cho y 1 trong 3 GM cùng với 5 tiểu đoàn dù mà Nava đang sử dụng vào chiến dịch Átlăng.

27 tháng 2
- Chính phủ Pháp tính số thiệt hại về cuộc chiến tranh Đông Dương từ năm 1945 đến mùa xuân năm 1953: Chiến tranh đã tiêu tốn đến 2.000 tỷ phrăng. Từ năm 1952, Mỹ đã viện trợ cho Pháp hơn 1.000 tỷ.
- Tại đồng bằng Bắc Bộ, quân ta tiêu diệt 1 tiểu đoàn địch ở vị trí Vạn Bảo (Nam Định), phá huỷ 8 xe vận tải.

28 tháng 2
- Tại mặt trận Điện Biên Phủ, Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp đến thăm hội nghị động viên chiến dịch của cán bộ pháo binh.
- Quân địch đánh ra thăm dò ở phía đông nam Điện Biên Phủ.

[chuongxedap]

Tháng 3 năm 1954

1 tháng 3
- Plêven về Pari tuyên bố một cách bịp bợm: “Ở Đông Dương không có vấn đề quân sự, chỉ có vấn đề chính trị mà thôi”.
- Tại Điện Biên Phủ, địch lại đánh ra thăm dò ta ở phía tây.

4 tháng 3
- Tướng Nava lại cùng với Cônhi đi kiểm tra Điện Biên Phủ. Đờ Cát thấy không cần tăng thêm lực lượng cho đồn trú khi Nava gợi ý muốn đưa thêm lên 3 tiểu đoàn.
- Tại đồng bằng Bắc Bộ, quân ta bí mật đột nhập sân bay Gia Lâm, đốt cháy 18 máy bay, 2 máy phát điện, 1 kho xăng.

6 tháng 3
Bộ đội địa phương Kiến An đột nhập sân bay Cát Bi (Hải Phòng), phá huỷ hơn 50 máy bay địch.

8 tháng 3
- Tại Điện Biên Phủ, trọng pháo 105 và pháo cao xạ của ta bắt đầu vào chiếm lĩnh trận địa.
- Phòng nhì của Cônhi báo cáo những triệu chứng tỏ ra quân ta sẽ tiến công Điện Biên Phủ vào ngày 15 tháng 3. Nava xác nhận điều đó có thể xảy ra nhưng lại cho rằng quân ta khó mà vượt qua được rất nhiều khó khăn để đưa pháo đến gần lòng chảo.

9 tháng 3
Nhận được tin ngày 15 tháng 3 quân ta sẽ tiến công vào hệ thống đường số 5, vào các sân bay và có thể cả Điện Biên Phủ, Cônhi vội xin gấp 3 tiểu đoàn khinh quân để bổ sung cho các đơn vị dù và xe tăng đã bị xộc xệch, chuẩn bị đối phó ở mật trận đồng bằng Bắc Bộ.

10 tháng 3
- Hồ Chủ tịch gửi thư động viên tới toàn thể cán bộ, chiến sĩ và dân công ở Điện Biên Phủ sắp bước vào chiến đấu.
- Đại tướng Võ Nguyên Giáp ra nhật lệnh động viên tất cả cán bộ, chiến sĩ, tất cả các đơn vị kiên quyết tiêu diệt toàn bộ quân địch ở Điện Biên Phủ.
- Sơn pháo 75 của ta bắn hỏng 2 máy bay vận tải ở sân bay Mường Thanh.
- Nava một lần nữa báo cho Cônhi biết không có một lực lượng nào bổ sung cho đồng bằng Bắc Bộ và giao trách nhiệm cho Cônhi phải tự tổ chức bảo vệ các căn cứ không quân bằng những phương tiện hiện có, 2 tiểu đoàn dù đã sẵn sàng rời Xênô về Hà Nội, nhưng chỉ khởi hành khi nào tình hình đồng bằng thật nghiêm trọng.

11 tháng 3
- Tại Điện Biên Phủ, những khẩu trọng pháo cuối cùng của ta đã vào chiếm lĩnh trận địa.
- Quân ta bắt đầu đào trận địa xuất phát tiến công vào Him Lam.
- Tại đồng bằng Bắc Bộ, trong một đêm quân ta cắt đứt đường số 5, san bằng 13 bốt và tháp canh.

[chuongxedap]

12 tháng 3
Tại Điện Biên Phủ:
- 10 giờ 30 phút, sơn pháo và cối ta bắn mạnh vào sân bay, phá huỷ 3 máy bay trinh sát.
- Một tiểu đoàn địch với 5 xe tăng đánh ra định phá trận địa tiến công Him Lam của quân ta, bị hỏa lực cối ta bắn mạnh phải rút lui. Một đoạn chiến hào ta bị địch phá huỷ. Ban đêm, quân ta đến khôi phục lại.
- Cônhi lên Điện Biên Phủ. Y đến trung tâm đề kháng Him Lam ra những chỉ thị cần thiết một khi bị ta tiến công.
- Nava cho quân đổ bộ lên Quy Nhơn thực hiện bước 2 của chiến dịch Átlăng.
- Tại đồng bằng, ta phục kích trên đường số 5, đoạn từ Bần Yên Nhân đến Như Quỳnh, tiêu diệt một đoàn xe quân sự, phá huỷ 17 xe, trong đó có 4 thiết giáp, 13 xe vận tải và 60 tên lính thuộc GM3.
- Tại Liên khu 4, bộ đội Thừa Thiên đánh lật nhào một đoàn xe lửa quân sự ở Văn Xá.

13 tháng 3: Đợt tiến công thứ nhất bắt đầu:
- 9 giờ sáng, sơn pháo ta bắn cháy 1 Đacôta ở sân bay Mường Thanh.
- 12 giờ trưa: lại bắn cháy 1 Hencát, 1 Đacôta.
- 13 giờ: 1 đại đội địch và 2 xe tăng lại ra đánh phá trận địa xuất phát tiến công của quân ta ở Him Lam. Đại đội lựu pháo 806 được lệnh nổ 20 phát đạn đầu tiên vào Him Lam và Mường Thanh. 18 phát trúng mục tiêu, phá 7 ụ súng... Bọn địch đang đánh phá trận địa ta lập tức rút chạy.
- 14 giờ 30 phút: sơn pháo ta bắn cháy 1 Đacôta ở sân bay Hồng Cúm.
- 15 giờ: 2 trung đoàn của Đại đoàn 312 ra chiếm lĩnh trận địa xuất phát tiến công.
- 17 giờ: pháo ta tập kích dồn dập vào khu trung tâm, sân bay Mường Thanh và vào cả 3 cứ điểm của trung tâm đề kháng Him Lam. 5 máy bay địch bị phá huỷ. 1 kho xăng và nhiều kho tàng bốc cháy, 12 khẩu đại bác và cối các loại bị phá huỷ. Khoảng 150 tên sĩ quan và lính địch bị thương vong bởi trận tập kích của pháo ta. Đợt tiến công thứ nhất của quân ta bắt đầu.
- 18 giờ 30 phút: xung kích bắt đầu lên bộc phá.
- 22 giờ 30 phút: quân ta hoàn toàn tiêu diệt xong cụm cứ điểm Him Lam gồm 3 cứ điểm do Tiểu đoàn 3, Trung đoàn lê dương số 13 chiếm đóng.
- Bộ Tổng tư lệnh Quân đội nhân dân Việt Nam ra chỉ thị cho các chiến trường toàn quốc tích cực hoạt động đánh địch để phối hợp với chiến trường chính.
- Ở đồng bằng Bắc Bộ, đêm 12 rạng 13 tháng 3 ta tiêu diệt vị trí Nghĩa Lộ trên đường số 5, một vị trí công sự kiểu mới. 2 đại đội địch bị diệt gọn, 7 xe vận tải và xe “gíp” bị phá.
- Tại Nam Định, 139 lính bù nhìn chạy sang hàng ngũ ta đem theo cả vũ khí.
- Tại Phủ Lý, ta bao vây vị trí Phương Khê, địch phải đưa 2 GM đến phá vây. Khi quân chiếm đóng đồn Phương Khê rút chạy, ta truy kích diệt và bắt sống 150 tên.

14 tháng 3
- 7 giờ: tại Điện Biên Phủ, cao xạ ta hạ chiếc máy bay đầu tiên.
- 9 giờ: 1 tiểu đoàn và 5 xe tăng địch thọc đánh ra định phản kích chiếm lại Him Lam, nhưng bị pháo ta bắn chặn ác liệt phải rút lui.
- 12 giờ: được ta cho phép, địch cho xe hồng thập tự ra Him Lam lấy thương binh về.
- Địch tăng viện cho Điện Biên Phủ Tiểu đoàn dù nguỵ số 5 (5è BPVN) và 4 khẩu 105 ly để bù vào số pháo đã bị phá huỷ đêm 13 tháng 3. 2 chiếc máy bay lên thẳng vừa đỗ xuống Điện Biên Phủ bị pháo ta bắn cháy ngay.
- 17 giờ: pháo ta bắn chuẩn bị vào cứ điểm đồi Độc Lập, sau đó, thỉnh thoảng lại bắn một đợt mãnh liệt cho đến khi bộ binh ta xung phong tiêu diệt cứ điểm này.
- Tại Liên khu 4, ta tiêu diệt vị trí Võ Xá.
- Tại Liên khu 5, GM 100 đang vận chuyển trên đường số 13 (Quy Nhơn - Plâycu) thì bị quân ta phục kích, diệt gần 100 tên.

15 tháng 3
- 2 giờ: quân ta bắt đầu tiến công bằng lựu pháo 105 ly vào cứ điểm đồi Độc Lập. 3 giờ 30 phút, chính thức tiến công bằng sơn pháo 75 và bộ binh, đến 6 giờ 30 phút thì tiêu diệt hoàn toàn cứ điểm.
- 6 giờ: Đờ Cát tung 2 tiểu đoàn và 6 xe tăng theo đường Điện Biên - Lai Châu định phản kích lên đồi Độc Lập, nhưng bị ta đánh lui.
- 12 giờ 45 phút: Pirốt, chỉ huy pháo binh tập đoàn cứ điểm dùng lựu đạn tự sát. 6 khẩu pháo 105 ly của địch bị phá hủy. Trong 3 ngày 13, 14, 15, pháo binh của địch đã bắn về tuyến quân ta tới 30.000 viên đạn.
- Tại đồng bằng Bắc Bộ, ta phục kích bắn cháy và đắm 2 xuồng, 1 ca nô, tiêu diệt 1 đại đội thủy quân lục chiến ở Yên Lệnh, sông Hồng.

16 tháng 3
- Bộ chỉ huy Mặt trận Điện Biên Phủ triệu tập hội nghị cán bộ chiến dịch để sơ kết thắng lợi đợt 1 và trao nhiệm vụ đợt 2. Trong đợt này, ta phải tiếp tục xây dựng trận địa bao vây cho thật vững chắc tiếp tục tiến công các cứ điểm vòng ngoài, phải kiềm chế pháo binh địch ráo riết hơn nữa, phải khống chế sân bay...
- Tiểu đoàn dù thuộc địa số 6 (6è BPC) nhảy dù xuống tăng viện cho Điện Biên Phủ.
- Nava chỉ thị cho Tướng Gămbiê, Tổng tham mưu trưởng quân đội viễn chinh Pháp ở Đông Dương phải thực hiện gấp kế hoạch làm mưa nhân tạo trên đường giao thông từ hậu phương ta ra mặt trận Điện Biên Phủ để ngăn cản việc tiếp tế của ta.
- Tại đồng bằng Bắc Bộ, một đoàn tàu quân sự địch bị trúng mìn của du kích Văn Lâm, Hưng Yên.

[chuongxedap]

17 tháng 3
- Tại Điện Biên Phủ, hồi 15 giờ, pháo ta bắn 20 phát vào đồn Bản Kéo. 2 đại đội lính Thái chạy ra hàng với toàn bộ vũ khí.
- Đợt tiến công thứ nhất của quân ta kết thúc. Quân ta đã tiêu diệt gọn 2 trung tâm đề kháng mạnh nhất của địch. Pháo ta đã phá hủy tất cả số máy bay đậu trên sân bay Mường Thanh. Pháo cao xạ ta đã hạ 12 máy bay các loại.
Tổng số thiệt hại của địch khoảng 2.000 tên.
- Tại Liên khu 5, quân ta tiến công Quan Cầu: 150 tên địch bị loại khỏi vòng chiến đấu.

18 tháng 3
Không quân của địch bối rối trước hoạt động khống chế sân bay và kiềm chế không phận của pháo ta. Lôdanh (Lauzin), Tư lệnh Không quân Pháp ở Đông Dương báo cáo với Nava việc tiếp tế bằng đường không hàng tháng từ 4.000 tấn đã tăng lên tới 10.000 tấn. Dù thả xuống không có cách gì lấy lại. Nava đã phải tính đến chuyện cầu cứu Mỹ, đặt mua lụa, phụ tùng của Nhật Bản và Philippin để may dù. Lôdanh chỉ thị cho những tên phi công lái máy bay Đacôta phải thả dù ở độ cao 2.000-3.000 mét để tránh đạn cao xạ của ta, đồng thời chỉ thị nghiên cứu cách thả dù mở chậm.

19 tháng 3
Dự trữ đạn 105 ly và lương thực của địch bắt đầu khó khăn. Đờ Cát gọi điện cho Cônhi: “Việc mất Điện Biên Phủ, mất Idaben (Hồng Cúm), tôi cho là không thể tránh được trong một thời gian ngắn. Phải tính đến chuyện cử Lalăng cố gắng đi tìm con đường sang Lào để rút lui.”

20 tháng 3
- Tại Điện Biên Phủ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi thư cho bộ đội động viên tiếp tục xây dựng trận địa tiến công và bao vây sát địch hơn nữa.
- Tại Liên Khu 4, quân ta phục kích tiến công một đoàn xe lửa trên đường Huế - Tuaran. Một đầu máy và 5 toa xe bị phá hủy. Một đại đội địch bị tiêu diệt.

22 tháng 3
- Tại Toà nhà trắng, Aixenhao tiếp Tướng Êly (đến Washington từ ngày 20 tháng 3) có cả Đô đốc Mỹ Rátpho tham dự, bàn cách cứu vãn “con nhím” Điện Biên Phủ.
- Tại đồng bằng Bắc Bộ, quân và dân đường số 5 vẫn hoạt động mạnh, làm ngừng hẳn việc vận chuyển của địch trên 70 km đường sắt.
- Tại Hưng Yên, ta phục kích diệt gọn một đoàn xe 88 chiếc ở cách Dị Sử 2 km.
- Tại Liên khu 5, ta tiến công GM100 ở Plây Ring, diệt 500 tên, phá hủy 1 xe thiết giáp và 22 xe vận tải; tập kích vị trí La Hay (Phú Yên) địch mới chiếm đóng, diệt 670 tên. Tại Quảng Nam, ta tập kích thị xã Hội An, diệt một lúc 3 vị trí, thu toàn bộ vũ khí.

23 tháng 3
- Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi điện nhiệt liệt khen ngợi quân và dân đường số 5 đã thắng lớn trong những trận giao thông chiến vừa qua.
- Tại Thái Bình, quân ta tập kích tiêu diệt 2 đại đội địch ở vị trí Đức Hậu.

24 tháng 3
- Cônhi chỉ thị cho Đờ Cát cố mà chống đỡ với quân ta đến mùa mưa. Y nói rằng quân ta đã bị thiệt hại nặng, khó mà có thể bổ sung ngay. Mưa xuống thì đường tiếp tế của ta từ hậu phương ra sẽ không dùng được, trận địa chiến hào bao vây của ta ở Điện Biên Phủ cũng ngập trong bùn lầy và nước đọng. Do đó mà ta không thể nào đánh kéo dài, không thể nào thu được thắng lợi. Ngược lại, quân đội đồn trú đã được bổ sung lực lượng mạnh mẽ, vấn đề tiếp tế vũ khí, lương thực vẫn có thể tiến hành thường xuyên. Cuộc thí nghiệm thả dù ở độ cao 1.500 mét đã đem lại kết quả tốt.
- Tại Liên khu 5, quân địch đánh chiếm Bình Định. Quân và dân Liên khu 5 đã căng bẫy chờ chúng. Bằng mọi biện pháp, với tất cả các thứ vũ khí, quân và dân Liên khu 5 đã diệt và bắt 800 tên địch.
- Tại Mỹ, Đô đốc Rátpho đưa ra cho Êly một kế hoạch cứu vãn Điện Biên Phủ: dùng từ 70 đến 80 máy bay oanh tạc hạng nặng B29 với sự yểm hộ của 150 khu trục thuộc Hạm đội 7 Mỹ đến oanh tạc xung quanh Điện Biên Phủ.

[chuongxedap]

Từ 25 đến 27 tháng 3
- Tại Điện Biên Phủ, trong hội nghị cán bộ, Bộ Chỉ huy mặt trận đề ra nhiệm vụ cho đợt 2 là tiêu diệt các điểm cao tại khu đông, uy hiếp trực tiếp khu trung tâm Mường Thanh.
- Cônhi viết thư cho Nava: “Mỗi ngày phải chuyên chở gần 2.000 tấn theo đường sắt từ Hải Phòng lên Hà Nội, nhưng Việt Minh liên tiếp đánh đổ các đoàn tàu”. Cônhi yêu cầu tăng cường lực lượng cơ động và công binh bởi vì không giải quyết được vận chuyển tiếp tế thì sẽ dẫn đến phải rút lui cả Hà Nội.
- Từ ngày 13 tháng 3 đến nay, quân địch đã dùng 750 máy bay chiến đấu thả 1.100 tấn bom vào tuyến quân ta. Trận địa chiến hào quân ta vẫn tiếp tục bò vào khu trung tâm và các điểm cao khu đông.
- Tại đồng bằng Bắc Bộ, ta chống càn tiêu diệt 511 tên của GM 4 ở Hạ Bằng, Sơn Tây.
- Trên đường số 5, quân ta phục kích đánh 2 đại đội thuộc GM 3, một trung đội công binh đang đi mở đường. Kết quả: 85 tên bị bỏ mạng, 65 tên bị bắt, phá hủy 2 xe tăng, 3 thiết giáp, 13 xe vận tải, giải thoát 108 chị em phụ nữ bị bắt giam ở Nhà tiền Hà Nội mà chúng giong theo.

27 tháng 3
- Tại Ngọc Chiến (Sơn La), quân ta diệt thổ phỉ, bắt 307 tù binh, thu 531 súng các loại.
- Trong thời gian chuẩn bị đợt 2, quân ta đã đẩy mạnh hoạt động nhỏ và đã đẩy lùi tất cả các cuộc phản công của địch từ Mường Thanh ra. Quân địch bị thiệt hại: 450 tên chết và bị thương, 6 xe bị phá hủy, 3 máy bay khu trục, 2 máy bay vận tải bị hạ, 2 chiếc khác bị bắn cháy trên đường băng. Kể từ ngày 27 tháng 3 trở đi, sân bay không dùng được nữa. Quân địch chỉ có thể tiếp tế bằng thả dù.

28 tháng 3
Tại Điện Biên Phủ, chiếc máy bay thứ 43 bị bắn hạ.

29 tháng 3
- Tại Điện Biên Phủ, trong 10 ngày tích cực chuẩn bị tiến công đợt 2, quân ta đã đào hơn 100 km hào giao thông, trong đó có đường hào trục bao quanh Mường Thanh và rất nhiều chiến hào nối liền trận địa xuất phát xung phong giữa trung đoàn này với trung đoàn khác.
- Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi thư động viên quân ta bước vào chiến đấu đợt 2.
- Đường liên lạc giữa Mường Thanh và Hồng Cúm hoàn toàn bị cắt đứt.
- Tại Paris, Bộ Quốc phòng Pháp họp nghiên cứu thực hiện kế hoạch “Diều hâu” của Mỹ và cử Brôhông (Brohon) sang Đông Dương gặp Nava để cùng nghiên cứu những điều kiện, khả năng thực hiện kế hoạch đó.
- Nava gửi thư cho Cônhi: “Về vấn đề này (tức là vấn đề kêu thiếu mọi phương tiện của Cônhi), tôi chỉ có thể nhắc lại điều mà tôi đã nói với ngài khá nhiều lần là: chúng ta đang bị cuốn vào một cuộc tổng giao chiến.
... Trong việc phân phối binh lực, rõ ràng ngài là người được chiếu cố hơn các vị chỉ huy ở địa phương khác. Lúc nào ngài cũng nằng nặc đòi tăng viện chỉ có nghĩa là ngài đòi hỏi tôi điều mà chính bản thân ngài cũng biết là tôi không thể nào thêm được cho ngài, hoặc nếu tôi có thêm cho ngài thì tức là tôi đã làm thiệt hại cho các bạn chiến đấu của ngài”.
- Tại Liên khu 5, quân ta phục kích trên đường số 19 và tiến công đèo Thượng An: Tiểu đoàn 17 của GM 11 hoàn toàn bị tiêu diệt, 4 đại bác 105, 18 xe vận tải GMC bị phá hủy.

30 tháng 3: Đợt tiến công thứ hai bắt đầu:
- 17 giờ, pháo ta tập kích dữ dội vào khu trung tâm và các điểm cao khu đông.
18 giờ, bộ binh bắt đầu nổ súng tiến công.
Sau 45 phút, ta tiêu diệt xong C1. Sau 1 giờ rưỡi, ta tiêu diệt xong đồi E. Sau 2 giờ, ta hoàn toàn làm chủ điểm cao D1. Tiêu diệt xong các điểm cao trên, các đơn vị đều bắt đầu phát triển đánh sang các điểm cao C2, D2. Một đơn vị của ta thọc hẳn vào tiểu đoàn dù ngụy số 5 và trận địa pháo binh địch đặt ở cứ điểm 210 sau các đồi E, D. Phía đồi A1, 18 giờ 30 phút ta mở hai mũi xung phong vào phía đông bắc cứ điểm.
- Tại Liên khu 5, quân ta lại phục kích đánh địch ở Đèo Mang, phía đông An Khê, tiêu diệt 1 đại đội địch.

31 tháng 3
- 3 giờ, tiểu đoàn 11 tiêu diệt xong trận địa pháo địch ở cứ điểm 210.
Tại đồi A1, 4 giờ sáng, ta đã chiếm hai phần ba cứ điểm, quân địch dựa vào một phần còn lại và hầm ngầm kiên cố tiếp tục chống cự kịch liệt với ta. Đến sáng sớm, địch thúc Tiểu đoàn dù thuộc địa số 6 lên phản kích. Cuộc chiến đấu ở đây đã diễn ra giằng co quyết liệt. Đến chiều địch chiếm lại được hai phần ba cứ điểm, ta chỉ còn giữ được một phần ba ở phía đông bắc.
Bộ Chỉ huy mặt trận quyết định thay lực lượng tiếp tục tiến công A1, đồng thời chỉ thị cho cả mặt đông và tây cùng hoạt động để phân tán binh lực của địch.
- Tại Liên khu 4, ta đánh lật nhào một đoàn tàu gồm 1 đầu máy, 5 toa và tiêu diệt 1 đại đội địch.