Điện Biên Phủ trên không

[Giangtvx]

       
        Câu hỏi 16. Đạị tướng Võ Nguyên Giáp trong quá trình chỉ đạo đánh B52?
       
        Đáp: Lúc Bác Hồ còn sống, Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một trong những người thường xuyên được gần gũi Bác. Mỗi một quyết định của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Bộ Chính trị Trung ương Đảng có liên quan đến lực lượng vũ trang cả nước, đều được Đại tướng, với tư cách là Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc Phòng - Tổng Tư lệnh tổ chức thực hiện.
       
        Sau khi Bác Hồ qua đời, dưới sự lãnh đạo của Bộ Chính trị, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn, công việc chỉ đạo các chiến trường Nam - Bắc nói chung, cũng như trong việc chỉ đạo đánh thắng B52 ở Hà Nội, Hải Phòng nói riêng, của Đại tướng vẫn như vậy. Ở đây chỉ xin nêu một số sự kiện lớn, cụ thể, diễn ra trước và trong chiến dịch 12 ngày đêm:
       
        a) Thời gian trước chiến dịch:
       
        - Tháng 2 năm 1968, lường trước khả năng Mỹ, đến một lúc nào đó, có thể đưa máy bay B52 ra ném bom phía bắc vĩ tuyến 20, Quân ủy Trung ương đã ra chỉ thị cho Quân chủng Phòng không - Không quân nhanh chóng xây dựng kế hoạch tác chiến bảo vệ Hà Nội, Hải Phòng và sớm cử cán bộ vào chiến trường Quân khu 4, tìm hiểu địch, nghiên cứu cách đánh cho từng binh chủng. Quân chủng Phòng không - Không quân đã nghiêm chỉnh thực hiện chỉ thị của Bí thư Quân ủy như phần trên đã nêu.
       
        - Đầu tháng 6 năm 1971, sau khi chủ trì một cuộc họp quan trọng của Quân ủy Trung ương, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã cho mời Tư lệnh và Chính ủy Quân chủng Phòng không - Không quân Lê Văn Tri và Hoàng Lương lên nghe chỉ thị trực tiếp: "Máy bay B52 Mỹ đang hoạt động ngày càng tăng ở chiến trường miền Nam. Đến mức độ nào đó chúng sẽ đánh rộng ra các tỉnh phía Bắc, không loại trừ Thủ đô Hà Nội. Quân chủng Phòng không - Không quân phải chuẩn bị sẵn sàng đối phó với khả năng này".
       
        - Ngày 5 tháng 4 năm 1972, sau khi các chiến dịch ở miền Nam (Quảng Trị, Bắc Tây Nguyên, miền Đông Nam Bộ) mở màn, Đại tướng chỉ thị cho Tư lệnh Lê Văn Tri: "Sắp tới Mỹ có thể cho không quân, kể cả không quân chiến lược B52 đánh phá trở lại miền Bắc". Ngay ngày hôm sau, Đảng ủy Quân chủng nhận được văn bản chỉ thị của Quân ủy Trung ương, về việc đưa cả miền Bắc vào trạng thái sẵn sàng chiến đấu.
       
        Thực tế của những ngày sau đó đã diễn ra đúng như nhận định của cấp chiến lược: Mỹ cho B52 ném bom Vinh, Thanh Hóa, Hải Phòng và máy bay chiến thuật ném bom Hà Nội.
       
        - Tháng 5 năm 1972, như phần trước đã trình bày, Đại tướng yêu cầu Quân chủng xác định chỉ tiêu bắn rơi B52, gấp rút hoàn chỉnh kế hoạch tác chiến và tài liệu hướng dẫn cách đánh B52, để cho bộ đội chuẩn bị và luyện tập. Đó là những ý kiến chỉ đạo hết sức sáng suốt.
       
        Tháng 11 năm 1972, trong một cuộc họp quan trọng, dài ngày, với sự có mặt của các Thủ trưởng Bộ Tổng Tham mưu, Tổng cục Chính trị, Tổng cục Hậu cần (Chú thích:Quân đội ta lúc này chưa có Tổng cục Kỹ thuật. Công tác kỹ thuật do Tổng cục Hậu cần kiêm nhiệm.) cùng Tư lệnh, Chính ủy Quân chủng Phòng không Không quân, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã tham gia thảo luận, góp nhiều ý kiến bổ sung và chính thức kết luận những điểm chính của bản kế hoạch đánh B52 của Quân chủng, như nhận định mục tiêu bảo vệ chủ yếu, hướng đánh chủ yếu, quyết tâm sử dụng lực lượng, bố trí đội hình chiến đấu. . . Cuối buổi họp, Đại tướng nhấn mạnh: "Âm mưu của Mỹ cho B52 đánh Thủ đô Hà Nội, linh hồn của cuộc kháng chiến, sẽ là hành động gây sức ép cuối cùng để buộc chúng ta phải nhân nhượng. Vì vậy chúng ta phải kiên quyết đánh thắng chúng trên bầu trời Thủ đô”.
       
        Giữa đêm 22 tháng 11, Trung đoàn H63 tên lửa ở Nghệ An lập thành tích đặc biệt, hạ 1 chiếc B52 rơi ở Na-khôn Pha-nom (Thái Lan), buộc Mỹ phải công nhận. Đại tướng vui mừng điện xuống Quân chủng khen ngợi trung đoàn H63 và chỉ thị phổ biến ngay kinh nghiệm này cho các đơn vị khác, đặc biệt là cho các đơn vị tên lửa ở Thủ đô và Hải Phòng. Ngoài ra, để tiện việc liên lạc trực tiếp khi cần, Đại tướng đã cho lập "đường dây nóng" từ Tổng hành dinh xuống thẳng Sở chỉ huy Sư đoàn phòng không Hà nội (tức là Sư đoàn B61). Trong kháng chiến chống Mỹ, vị trí Tổng hành dinh, Sở chỉ huy tối cao của lực lượng vũ trang của ta đặt tại "Nhà Con Rồng", giữa thành Hà Nội. Từ nơi đây Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng tư lệnh, Bộ Tổng Tham mưu trực tiếp chỉ đạo, chỉ huy các chiến trường, các quân khu, các quân, binh chủng trong toàn quốc.

[Giangtvx]

       
        b) Trong thời gian chiến dịch
       
        Đêm 18 tháng 12, đêm mở đầu trận tập kích chiến lược của Mỹ, tại Tổng hành dinh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã thức trắng theo dõi chặt chẽ cuộc chiến đấu. Khi nhận được tin Tiểu đoàn tên lửa 59 bắn rơi chiếc B52 đầu tiên ở Phù Lỗ và tin quân dân huyện Kim Anh bắt được giặc lái B52, Đại tướng đã trực tiếp yêu cầu Tư lệnh Trần Quang Hùng và Chính ủy Sư đoàn B61 Trần Văn Giang kiểm tra lại thật kỹ lưỡng. Sau khi nghe báo cáo bảo đảm chính xác, Đại tướng quay sang thông báo tin vui cho các ủy viên Bộ Chính trị đang có mặt, gồm các đồng chí Lê Duẩn, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Lê Đức Thọ, Văn Tiến Dũng... Rồi qua "đường dây nóng", Đại tướng biểu dương cán bộ chiến sĩ Sư đoàn Phòng không Hà Nội, đặc biệt là bộ đội Tên lửa đánh giỏi lập công đầu xuất sắc.
       
        Giữa đêm 20 tháng 12, một số tiểu đoàn tên lửa sắp hết đạn. Tình hình đó đến tai Tổng Tư lệnh, ông liền trao đổi với Tổng Tham mưu trưởng chỉ thị cho Bộ Tư lệnh Quân chủng Phòng không - Không quân tập trung mọi nỗ lực giải quyết, đồng thời nhắc nhở: "Đạn tên lửa chỉ được dành để đánh B52". Đêm ấy Hà Nội thắng lớn. Quân ta bắn rơi 15 máy bay, trong đó có 7 B52 và 2 F111. Từ Sở chỉ huy tối cao, Đại tướng đã phát đi lời động viên làm nức lòng quân dân Thủ đô, quân dân cả nước: "Từng giờ, từng phút Bộ Chính trị, Quân ủy, Trung ương, Bộ Tổng Tư lệnh theo dõi chặt chẽ cuộc chiến đấu của Hà Nội. Đồng bào cả nước đang hướng về Hà Nội. Nhân dân thế giới đang hướng về Hà Nội. Vận mệnh Tổ quốc đang nằm trong tay các chiến sĩ phòng không bảo vệ Hà Nội. . . "
       
        Ngày 22 tháng 12 năm 1972, nhân kỷ niệm ngày thành lập Quân đội, Đại tướng xuống thăm Tiểu đoàn 77, thuộc Trung đoàn 257, đơn vị tên lửa đã hạ tại chỗ 3 B52 Mỹ trong mấy đêm vừa qua. Đại tướng siết chặt tay Tiểu đoàn trưởng Đinh Thế Văn và các cán bộ chiến sĩ, vui vẻ biểu dương chiến công của tiểu đoàn: "Các đồng chí đánh giỏi lắm. Chỉ trong một trận đánh đêm 20, Tiểu đoàn 77 đã bắn rơi tại chỗ 2 B52. Đó là một chiến công rất xuất sắc. Chiến công của các đồng chí làm cho Bộ Chính trị rất yên tâm và tin tưởng..."
       
        Cùng ngày, Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Tổng tham mưu trưởng Văn Tiến Dũng cũng đã xuống thăm Sở chỉ huy Quân chủng Phòng không - Không quân.
       
        Ngày 23 tháng 12, Chủ tịch Tôn Đức Thắng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp xuống trận địa súng máy Vân Đồn, nơi các nam nữ xạ thủ của Liên đội Tự vệ Hoàn Kiếm - Hai Bà Trưng vừa hạ chiếc F111A đêm trước. Trong gió lạnh mùa đông, trên trận địa còn vương mùi khói súng, giữa vòng vây của các chiến sĩ, Bác Tôn và Đại tướng thân mật khen ngợi các chiến sĩ đã lập công xuất sắc bắn rơi máy bay "cánh cụp cánh xòe" của Mỹ.
       
        Sáng ngày 25, Bộ Tư lệnh Quân chủng nhận được chỉ thị của Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp. Có 3 việc phải tranh thủ làm nhân dịp lễ Nô-en:
       
        1/- Tổ chức thật tốt việc rút kinh nghiệm chiến đấu.
       
        2/- Tiếp tục khắc phục mọi khó khăn bảo đảm đủ đạn cho các đơn vị tên lửa.
       
        3/- Tạo điều kiện cho MIG 21 bắn rơi B52.
       
        Và cũng trong buổi sáng hôm đó, Đại tướng và Phó Tổng tham mưu trưởng Phùng Thế Tài trực tiếp xuống dự hội nghị rút kinh nghiệm chiến đấu của Binh chủng Không quân, lắng nghe ý kiến phát biểu của các chiến sĩ lái máy bay. Sau những chỉ thị ngắn gọn, Đại tướng động viên: "Không quân anh hùng của chúng ta nhất định phải có tên trong danh sách những đơn vị bắn rơi B52 Mỹ".
       
        Sáng ngày 27, sau khi biểu dương quân dân Hà Nội, Hải Phòng, Thái Nguyên trong đêm 26 đánh giỏi thắng lớn, bắn rơi nhiều máy bay, trong đó có 8 B52 (4 chiếc rơi tại chỗ), Đại tướng đến thăm Khâm Thiên, khu phố đông dân giữa lòng Hà Nội vừa bị máy bay B52 rải bom tàn sát. Nhìn nét mặt của Đại tướng, bà con Khâm Thiên nhận thấy ở ông niềm xúc động sâu sắc, vừa căm giận, vừa xót xa. Quay về Đại bản doanh, gọi điện cho Quân chủng Phòng không - Không quân, Đại tướng kêu gọi: "Hãy biến đau thương thành sức mạnh, đánh tốt hơn nữa, bắn rơi nhiều B52 hơn nữa, để trả thù cho đồng bào Khâm Thiên, đồng bào Hà Nội". Cùng ngày, Bác Tôn Đức Thắng cũng đến thăm Khâm Thiên, Chủ tịch Trường Chinh, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đến thăm bệnh viện Bạch Mai và khu phố Gia Lâm.
       
        Đêm 27, Hà Nội hạ 5 pháo đài bay. Lúc 23 giờ, Tiểu đoàn tên lửa 94 của Trung đoàn H61 bắn hạ 1 chiếc, rơi xuống Quế Võ, Hà Bắc. Ba phút sau, bầu trời Hà Nội bừng sáng lên vì 1 chiếc pháo đài bay vừa bị Tiểu đoàn 72 (thuộc Trung đoàn H85 của Hải Phòng mới tăng cường cho Hà Nội) bắn trúng, bốc cháy rừng rực như một bó đuốc lao xuống làng hoa Ngọc Hà, ven đường Hoàng Hoa Thám (Chú thích:Đó là chiếc B52G, xuất phát từ Gu-am. Viên phi công do hốt hoảng đã không kịp ấn nút thả bom, do đó khi máy bay rơi xuống đất, số bom vẫn còn nguyên.). Cùng lúc, tin vui từ trên không trung báo về: Phạm Tuân, phi công MIG 21, cất cánh từ sân bay Yên Bái đã bắn rơi 1 B52 trên vùng trời Hòa Bình.
       
        Đại tướng gọi điện biểu dương thành tích của Hà Nội, đặc biệt là chiến công đầu của Không quân.

[Giangtvx]

        Ngày 28, Đại tướng Tổng tư lệnh lại đến với Tiểu đoàn 79, đơn vị đã hạ tại chỗ 1 B52 đêm trước. Đại tướng phân tích cho các chiến sĩ thấy rõ thất bại nặng nề của địch trong những ngày qua. Ông nói: "Cho đến hôm nay chúng ta đã bắn rơi 31 máy bay B52 của Mỹ. Ở Đông Nam Á chúng có 200 chiếc, bị mất 31 chiếc, tức là 15%. Không quân chiến lược mà tỉ lệ tổn thất lên tới 10-15% là rất cao, không thể nào chịu đựng nổi...". Tôi chuyển lời khen ngợi của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng Tư lệnh đến toàn thể cán bộ chiến sĩ phòng không - không quân, đặc biệt đến bộ đội tên lửa anh hùng của chúng ta. Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng Tư lệnh đánh giá cao chiến công của các đồng chí, đã quyết định sẽ đề nghị Quốc hội tuyên dương công trạng của Quân chủng một cách xứng đáng vào một ngày sắp tới (Chú thích:sau chiến thắng "Điện Biên Phủ trên không” một buổi lễ tuyên dương công trạng đã được Nhà nước tổ chức trọng thể tại Hà Nội)
       
        Rời Tiểu đoàn 59, Đại tướng ghé xem đống xác pháo đài bay Mỹ ở làng hoa Ngọc Hà. Tại đây, Đại tướng gặp Thiếu tướng Đinh Đức Thiện, Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần. Hai người trò chuyện vui vẻ. Bà con vây quanh ngắm nhìn hai vị tướng, trìu mến, hân hoan. Một thiếu phụ bước tới cầm tay Đại tướng Võ Nguyên Giáp, giọng nói ngắt quãng, xúc động, nghẹn ngào: "Lần đầu được gặp Đại tướng, tôi rất vinh dự. Bọn Mỹ tàn ác lắm. Chúng gây ra biết bao tội ác cho nhân dân ta. Nhưng chúng tôi không sợ chúng nó đâu. Phải diệt hết chúng nó đi".
       
        Sau đó, Đại tướng lên xe đến thăm Sở chỉ huy Quân chủng Phòng không - Không quân. Tổng Tư lệnh hồ hởi nói với các cán bộ: “Quân xâm lược đã ngấm đòn. Ních-xơn sắp phải bỏ cuộc... Những đêm sắp tới, các đơn vị hãy thừa thắng bồi tiếp cho giặc Mỹ những đòn đau hơn”. Rồi Đại tướng vui vẻ tuyên bố: "Cho phép tên lửa các cậu bắn thoải mái, không phải "bắn phát một nữa”, trong tiếng cười vang, rộn ràng phấn chấn của mọi người trong Sở chỉ huy.
       
        Đại tướng nói riêng với các cán bộ trong Bộ Tư lệnh Quân chủng: Hôm nay, Mỹ đã gửi công hàm cho Chính phủ ta, với lời lẽ ôn hòa, chấp nhận nối lại cuộc đàm phán ở Pa-ri và thông báo sẽ chấm dứt ném bom 36 giờ sau khi nhận được công hàm trả lời của Chính phủ ta.
       
        Tư lệnh Quân chủng Lê Văn Tri báo cáo với Tổng Tư lệnh: đạn tên lửa của Quân khu 4 tăng cường cho Hà Nội đã được bổ sung đầy đủ cho các đơn vị, có thể nói là dồi dào không phải lo chạy gạo từng bữa như mấy ngày qua nữa. Đại tướng gật đầu cười phấn khởi.
       
        Đêm hôm ấy, Đại tướng ở lại với kíp chiến đấu của Sở chỉ huy Quân chửng Phòng không - Không quân. Các chiến sĩ cảm thấy rất vui sướng về sự có mặt của Tổng Tư lệnh bên cạnh họ trong những giờ phút quan trọng này.
       
        Dừng lại trước các tấm bản đồ lớn bằng mi ca, Đại tướng dõi theo những đường chì đánh dấu đường bay của các chiến sĩ "tiêu đồ", lắng nghe những lời báo cáo của các sĩ quan tham mưu, những mệnh lệnh của các cán bộ chỉ huy Quân chủng. Thỉnh thoảng Đại tướng hỏi Trưởng phòng Quân báo Lê Tư về tình hình địch, Trưởng phòng Tác chiến Lê Thanh Cảnh về tình huống chiến đấu, về số lượng đạn tên lửa hiện còn hoặc ra những chỉ thị cần thiết cho Tư lệnh Lê Văn Tri.
       
        Đêm 28 chỉ còn 30 chiếc B52 đến Hà Nội, nhưng chỉ đánh vòng ngoài. Đúng là Ních-xơn đã ngấm đòn và đang kiệt sức. Không quân ta lập công xuất sắc lần thứ hai. Người phi công quả cảm Vũ Xuân Thiều diệt 1 B52 trên vùng trời Sơn La và hy sinh anh dũng. Hai giờ sau, tên lửa Hà Nội diệt thêm 1 B52 nữa. Đó là chiến công của Tiểu đoàn 78. Từ Sở chỉ huy Quân chủng Phòng không - Không quân, Đại tướng đã kịp thời biểu dương bộ đội không quân và tên lửa Thủ đô.
       
        Đêm 29 tháng 12, Tiểu đoàn 79, đơn vị tên lửa vừa được Đại tướng đến thăm hôm trước, đã bắn rơi chiếc B52 cuối cùng của toàn chiến dịch vào lúc 23 giờ 16 phút, không đầy một giờ đồng hồ trước khi Ních-xơn ra lệnh chấm dứt hoàn toàn cuộc oanh kích vào đúng lúc nửa đêm.
       
        Sáng 30 tháng 12, sau khi người cầm đầu Nhà Trắng tuyên bố ngừng ném bom miền Bắc Việt Nam từ vĩ tuyến 20 trở ra, Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp đã cho phát đi bản Thông cáo chiến thắng của chiến dịch 12 ngày đêm, nhiệt liệt biểu dương chiến công của các lực lượng, các địa phương và các quân, binh chủng.
       
        Cả nước hân hoan. Đồng bào miền Nam mừng rơi nước mắt. Bè bạn năm châu ca ngợi chiến thắng oanh liệt của Việt Nam. Các hàng thông tấn và báo chí phương Tây đều gọi đây là chiến thắng "Điện Biên phủ trên không.
       
        "Điện Biên Phủ trên không" gợi nhớ Điện Biên Phủ 18 năm về trước. Xuân hè năm 1954, tại Sở chỉ huy chiến dịch ở Mường Phăng, trong cương vị Bí thư Đảng ủy và Chỉ huy trưởng Mặt trận, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã trực tiếp theo dõi, chỉ huy từ đầu đến cuối chiến dịch Điện Biên Phủ chấn động địa cầu.
       
        Mùa đông năm 1972, tại Đại bản doanh "Nhà Con Rồng" ngay giữa lòng Thủ đô Hà Nội, trong cương vị Bí thư Quân ủy Trung ương và Tổng Tư lệnh, Đại tướng cũng đã theo dõi, chỉ đạo từ đầu đến cuối trận đánh lịch sử 12 ngày đêm (đánh thắng cuộc tập kích chiến lược bằng B52 của đế quốc Mỹ vào Thủ đô Hà Nội, Hải Phòng). .
       
        Như vậy là ở cả hai chiến dịch lớn, Điện Biên Phủ (dẫn tới việc ký kết Hiệp nghị Giơ-ne-vơ) và "Điện Biên Phủ trên không" (dẫn tới kết quả Hiệp định Pa-ri) bên cạnh vai trò lãnh đạo tài giỏi của Bộ Chính trị - Quân ủy Trung ương, đều có vai trò nổi bật của Đại tướng - Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp, người đứng đầu kính mến của Quân đội nhân dân Việt Nam chúng ta.

[Giangtvx]

       
        Câu hỏi 17: Nghe nói trong Binh chủng Tên lửa của ta có một trung đoàn "ba lần anh hùng”. Đó là đơn vị nào? Thành tích của trung đoàn ấy có liên quan gì đến việc đánh thắng B52?
       
        Đáp: Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, Quân đội ta có 7 trung đoàn tên lửa phòng không được tuyên dương Đơn vị anh hùng, nhưng không có trung đoàn nào được tuyên dương lần thứ hai.
       
        Tuy nhiên, huyền thoại về một trung đoàn tên lửa "ba lần anh hùng" lại là điều có thật.
       
        Nhớ lại vào giữa năm 1965, lần đầu tiên, giặc Mỹ cho B52 ném bom hủy diệt một căn cứ hậu cần của ta ở Bến Cát rồi đánh rộng ra khắp miền Nam. Mười tháng sau, ngày 12 tháng 4 năm 1966, B52 Mỹ leo thang ra miền Bắc, ném bom đèo Mụ Giạ, miền tây Quảng Bình. Tiếp theo là những đợt đánh phá liên tục của lũ pháo đài bay xuống khu vực Vĩnh Linh, cực nam Quân khu 4.
       
        Không để cho B52 Mỹ ngang nhiên gây tội ác và cũng là để tìm cách trị nó, một trung đoàn tên lửa SAM2 đã được lệnh lên đường vào Vĩnh Linh, tuyến lửa. Đó là Trung đoàn H38, biệt danh Đoàn Hạ Long.
       
        Lúc này không quân, hải quân Mỹ đánh phá Quân khu 4 vô cùng ác liệt. Ra đi từ tháng 6 năm 1966, vừa đi vừa đánh địch, mãi đến đầu năm 1967, các tiểu đoàn hỏa lực của Trung đoàn H38 mới đến được Vĩnh Linh. Nhưng cả 4 tiểu đoàn đều lần lượt bị máy bay Mỹ gây thiệt hại nặng nề.
       
        Máy móc nào bị hỏng, cán bộ nhân viên kỹ thuật đã ra sức dồn lắp, sửa chữa. Khí tài nào không phục hồi được nữa, anh em lại được lệnh vượt đạn bom, kéo khí tài hỏng hành quân ra Bắc đổi khí tài mới.
       
        Trên mảnh đất nhỏ hẹp của Vĩnh Linh, những trận địa tên lửa của Trung đoàn H38 trở thành mục tiêu số một mà giặc Mỹ quyết tâm xóa sổ. Bom đạn và hỏa tiễn không đối đất của đủ loại máy bay chiến thuật, chiến lược từ trên trời dội xuống. Đạn pháo tầm xa, pháo bầy, cả pháo cực nhanh 40 ly từ các căn cứ pháo binh Mỹ ở phía nam sông Bến Hải bắn sang, từ các tàu tuần dương ở ngoài biển bắn vào, cả ngày và đêm, cực kỳ khốc liệt (Chú thích:Theo thống kê, trong hai cuộc chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ đối với miền Bắc, Vĩnh Linh, Quảng Bình là hai nơi chịu đựng bom đạn nặng nề nhất.).
       
        Nhờ được nhân dân Vĩnh Linh kiên cường, nhất là anh chị em công nhân nông trường Quyết Thắng hết lòng giúp đỡ, như đào đắp hầm hào, xây dựng trận địa, ngụy trang che giấu vũ khí, khí tài, với khối lượng hết sức to lớn, nên Trung đoàn H38 vẫn tồn tại, vẫn kiên trì bám trụ, để vào một ngày tháng 7, lần đầu tiên sau khi phát sóng, các trắc thủ đã "chộp" được con ngáo ộp Mỹ trên màn huỳnh quang.
       
        Đại tá Đặng Tính, Chính ủy Quân chủng Phòng không - Không quân, sau cả tháng trời lặn lội trên các trận địa Vĩnh Linh, ngủ chung hầm, ăn chung bữa với chiến sĩ, khi trở về Hà Nội đã phát biểu trước Đảng ủy và Bộ Tư lệnh Quân chủng những lời hết sức xúc động:
       
        "Tôi có thể nói mà không sợ quá lời rằng: cán bộ chiến sĩ Trung đoàn H38 là những người xứng đáng "ba lần anh hùng". Điều này được thể hiện:
       
        - Đưa được cả một trung đoàn tên lửa, với những cỗ khí tài đồ sộ, những bệ phóng cồng kềnh, vượt qua bom đạn ác liệt, qua một chặng đường dài với biết bao đèo cao, dốc hiểm, hành quân đến được Vĩnh Linh là "một lần anh hùng".
       
        - Cả một trung đoàn tên lửa ấy đã phải giấu mình trong tầm phi pháo địch, nhưng vẫn trụ vững hàng trăm ngày đêm trên một vùng đất mà nếu ta bốc lên một nắm, bất cứ ở nơi đâu cũng có thể nhìn thấy những mảnh đạn, mảnh bom. Đây cũng là nơi báo chí Mỹ và phương Tây đã nhiều lần đưa tin: "không quân Mỹ đã xóa sạch những giàn tên lửa của Bắc Việt". Đó là "hai lần anh hùng".
       
        - Và "lần thứ ba anh hùng" là: cán bộ chiến sĩ Trung đoàn H38 đã khắc phục muôn vàn khó khăn phức tạp về kỹ thuật, chiến thuật, đã mưu trí sáng tạo, quyết tâm phát sóng tìm địch, để cuối cùng nhận diện được B52 Mỹ trên màn hiện sóng, ghi được những dấu hiệu đầu tiên vô cùng quí báu về một loại kẻ thù mới, còn xa lạ với chúng ta. (Lúc này Trung đoàn H38 chưa bắn rơi được B52).

[Giangtvx]

         Cuối cùng Chính ủy Đặng Tính kết luận: "Trung đoàn H38 xứng đáng "ba lần anh hùng". Nhưng để cho cán bộ chiến sĩ H38 gặp quá nhiều khó khăn như vậy là trách nhiệm thuộc về chúng ta. Ngay từ bây giờ, Quân chủng và Binh chủng phải khẩn trương có biện pháp, nhanh chóng cử cán bộ vào Vĩnh Linh, chỉ đạo, giúp đỡ Trung đoàn H38 vượt mọi khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ bắn rơi cho được B52 Mỹ".
       
        Sau đó không lâu, chấp hành chỉ thị của Tổng Tham mưu trưởng Văn Tiến Dũng, một đoàn cán bộ của Binh chủng Tên lửa, gọi là "Đoàn công tác B do Phó tư lệnh Binh chủng Hoàng Văn Khánh làm trưởng đoàn mang theo những kinh nghiệm sốt dẻo của các đơn vị tên lửa Hà Nội, cấp tốc lên đường vào Vĩnh Linh. Trước khi đi, đoàn được Chính ủy Đặng Tính căn dặn thêm: "Quyết tâm của Quân ủy Trung ương là dù khó khăn đến mấy cũng phải bắn rơi cho được B52, từ đó rút ra được những bài học kinh nghiệm, để làm cơ sở cho việc xây dựng kế hoạch đối phó với B52 trong tình huống phức tạp hơn sau này".
       
        Được sự chỉ đạo của "Đoàn công tác B", trong hoàn cảnh bị "sứt mẻ", Trung đoàn H38 đã phải dồn ghép lực lượng - người và vũ khí khí tài - tập trung bảo đảm cho một tiểu đoàn sẵn sàng chiến đấu. Đó là Tiểu đoàn 84.
       
        Ngày 17 tháng 9 năm 1967, Tiểu đoàn tên lửa 84, dưới sự chỉ huy của Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Đình Phiên, đã bắn rơi 2 chiếc B52 trên vùng trời sông Bến Hải.
       
        Nhận được điện của "Đoàn công tác B” gửi ra, mặc dầu đêm đã khuya, Tư lệnh Quân chủng Phùng Thế Tài cũng "đánh bạo" gọi điện lên Bác Hồ, để trực tiếp báo cáo với Bác kính yêu tin vui này.
       
        Ngay hôm sau, Bác Hồ đã gửi thư khen đồng bào, chiến sĩ Vĩnh Linh:
       
        "Bác rất vui lòng được tin ngày 17 tháng 9 năm 1967, Vĩnh Linh đã lập công xuất sắc, lần đầu bắn rơi hai máy bay B52 của giặc Mỹ.
       
        Thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ, Bác đặc biệt gửi lời khen đồng bào, cán bộ và chiến sĩ Vĩnh Linh đánh giỏi, bắn trúng, chiến thắng vẻ vang. Vĩnh Linh xứng đáng là tiền tuyến anh hùng của miền Bắc xã hội chủ nghĩa.
       
        Đồng bào, cán bộ và chiến sĩ Vĩnh Linh hãy phát huy truyền thống đoàn kết, anh dũng, kiên cường trong chiến đấu và sản xuất, giành nhiều thắng lợi hơn nữa.
       

Chào thân ái và quyết thắng       
       
Bác Hồ                       

       
        Tiểu đoàn 84 còn được Bác ký quyết định tặng thưởng Huân chương Quân công hạng nhì. Kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, Trung đoàn H38 được Nhà nước tuyên dương Đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân ngày 15 tháng 1 năm 1976.
       
        Trên đây là câu chuyện sáng ngời phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ” của một trung đoàn tên lửa "ba lần anh hùng” và con đường gian khổ dẫn tới chiến công bắn rơi chiếc B52 đầu tiên.
       
        Ý nghĩa của chiến công này thật to lớn. Bấy lâu nay, một bài toán khó; "Làm sao bắn rơi được B52 Mỹ?" được đặt ra trước Bộ Tư lệnh cùng cán bộ, chiến sĩ Quân chủng Phòng không - Không quân, hôm nay đã có lời giải đáp: Máy bay B52 Mỹ đã bị tên lửa SAM2 của Việt Nam bắn rơi. Qua chiến công ngày 17 tháng 9 năm 1967, chúng ta có thể khẳng định: "Tên lửa SAM2 của ta hoàn toàn có đủ điều kiện bắn rơi được pháo đài bay B52 của Mỹ” .
       
        Những bài học đổi bằng xương máu của cán bộ chiến sĩ Trung đoàn H38 (Chú thích:Trong chiến đấu ác liệt Trung đoàn H38 có 396 liệt sĩ.) đã được "Đoàn công tác B" đúc kết lại, dày 29 trang giấy viết tay, mang tên "Bản tổng kết đánh B52 ở Vĩnh Linh", một tài liệu rất quý giá, góp phần làm cơ sở cho việc biên soạn bản "Kế hoạch đánh B52 bảo vệ Hà Nội - Hải Phòng" ra đời sau đó 5 tháng, bản kế hoạch "tiền thân" cho những bản kế hoạch tiếp theo, những phương án đánh B52 ngày càng hoàn chỉnh của Quân chủng Phòng không - Không quân.
       
        Cũng có thể nói: chiến công của Trung đoàn H38 ngày 17 tháng 9 năm 1967 là một trong những chiến công mở đầu cuộc hành trình đi tới chiến thắng "Điện Biên Phủ trên không oanh liệt của quân dân ta tháng 12 năm 1972 (Chú thích:Sau chiến công mở đầu của Tiều đoàn 84 ngày 17 tháng 9 năm 1967, trong những năm tiếp theo, bộ đội tên lửa ta trên các chiến trường (Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình, Vĩnh Linh, đường Trường Sơn, chiến dịch Quảng Trị) đã bắn rơi thêm nhiều B52, qua đó, góp thêm nhiều kinh nghiệm quý báu cho trận đánh 12 ngày đêm sau này. . .)

[Giangtvx]

     
CÚ "SỐC Ồ ẠT" TRỞ THÀNH CÚ "NỐC AO" THẢM HẠI
(Đêm 26 tháng 12 năm 1972)


     

[Giangtvx]

       
        Câu hỏi 18: Trong chiến tranh hiện đại, cụ thể là trong cuộc chiến đấu đất đối không cuối tháng 12 năm 1972 ở Hà Nội, Hải Phòng, có hay không vai trò của chiến tranh nhân dân.
       
        Đáp: Để tiến hành cuộc tập kích quy mô lớn vào Hà Nội, Hải Phòng, Nhà Trắng và Lầu Năm Góc đã huy động đến mức cao nhất sức mạnh ưu việt của nền công nghiệp quân sự Mỹ, với những chiếc máy bay hiện đại nhất, cùng khối lượng đạn bom khổng lồ, và những phương tiện chiến tranh điện tử tối tân nhất.
       
        Bên ta tuy thua kém hơn, nhưng cũng có ra-đa cảnh giới và dẫn đường Pê 35 (п 35), có máy bay tiêm kích MIG 21, tên lửa SAM2, pháo cao xạ 100 ly và 57 ly do máy chỉ huy K6-19 và K6-60 điều khiển.
       
        Rõ ràng đây là một cuộc đụng đầu quyết liệt giữa vũ khí, kỹ thuật rất hiện đại của Mỹ, với vũ khí, kỹ thuật hiện đại của Việt Nam (Chú thích:Hầu hết do Liên Xô trang bị). Có lẽ vì vậy mà có người cho rằng trong bối cảnh của một cuộc chiến đấu trên bầu trời như thế, vai trò của chiến tranh nhân dân không thể nào phát huy được như trong một cuộc chiến đấu trên mặt đất. Vậy sự thật ra sao?
       
        Thực tế là trong chiến dịch 12 ngày đêm năm ấy, ở Hà Nội và Hải Phòng đã diễn ra hình ảnh rõ nét nhất của một cuộc chiến tranh nhân dân đất đối không cực kỳ sôi động.
       
        Mỗi lần máy bay địch kéo đến từ xa, ở Sở chỉ huy Quân chủng Phòng không - Không quân, tức Sở chỉ huy chiến dịch, trên tấm bản đồ lớn bằng mi-ca, những cây bút chì dầu trong tay các chiến sĩ đánh dấu đường bay, liên tục ghi những đường bay tiến công của giặc. Những đường chì màu đen, giống như một bàn tay xòe rộng của tử thần, nhích dần từng bước, hướng về trung tâm thành phố (Chú thích:Trong đời tôi, đây là ấn tượng không bao giờ quên. Lúc ấy Sở chỉ huy trung đoàn tôi cũng ghi được những đường bay như thế). Một mệnh lệnh được phát ra từ người chỉ huy cao nhất: "Báo động B52! Sẵn sàng chiến đấu".
       
        Còi báo động của thành phố rú vang từng hồi. Từ các loa phóng thanh trên mọi nẻo phố phường truyền đi tiếng nói điềm tĩnh, dõng dạc của chị phát thanh viên: "Đồng bào chú ý. Đồng bào chú ý. Máy bay địch cách Hà Nội một trăm cây số". Lực lượng vũ trang về vị trí chiến đấu mọi người dân chạy về nơi ẩn nấp. Cả thành phố sẵn sàng.
       
        Khi những chùm bom hủy diệt của kẻ thù sắp rơi xuống thì cũng là lúc những chiếc MIG rời đường băng, những quả đạn tên lửa rời bệ phóng, những chùm đạn cao xạ các cỡ vút lên chặn đánh máy bay thù.
       
        Không chỉ có máy bay, tên lửa có thể vươn tới độ cao trên 10 ngàn mét, chúng ta còn có rất nhiều những khẩu pháo, khẩu súng tầm thấp của bộ đội, của tự vệ, của dân quân, bố trí khắp nơi, trên các ngọn đồi, mỏm núi, ven sông, trên những nóc nhà cao tầng, trong đồng, ngoài bãi, hình thành một mạng lưới dày đặc, rộng khắp, nhiều tầng đón đánh kẻ thù bay vào từ mọi hướng, từ xa đến gần. Nhiều chiếc máy bay hiện đại F111A, A6A, bay thật thấp để tránh bị ra-đa phát hiện, cuối cùng cũng phải đền tội bởi lưới lửa tầm thấp thiên la địa võng của quân dân ta (Chú thích:Viên thiếu tá phi công John Gaudeous, sau mấy lần thoát chết đã khiếp đảm thốt lên: "Bay vào vùng châu thổ sông Hồng, chúng tôi đã gặp phải một lưới lửa nhiều tầng, trên tất cả mọi độ cao. Bay thấp thì bị đạn cao xạ bắn. Bay độ cao trung bình thì lại bị tên lửa SAM và máy bay MIG truy đuổi".).
       
        Vốn là mảnh đất thiêng liêng của hậu phương lớn, Hà Nội bỗng trở thành "Thăng Long chiến địa". Ở đây mỗi người dân đều trở thành chiến sĩ. Trong tiếng đạn bom rung trời chuyển đất và trong đổ nát tan hoang, người ta bỗng thấy xuất hiện những tốp thanh niên nam nữ lao nhanh về các trận địa phòng không, giúp bộ đội tiếp đạn, tải thương, thay lá ngụy trang, khắc phục hậu quả; các bà mẹ tay xách, nách mang những rổ trái cây, những ấm nước chè xanh đến từng khẩu đội thăm hỏi, động viên các pháo thủ. Giữa các ngôi nhà sụp đổ, cạnh những đống lửa đang bốc lên rừng rực, bóng các anh công an áo vàng, những chị em y tá, cứu thương, những đội viên dân phòng xuất hiện. Họ hối hả đào bới, cứu những người bị sập hầm, băng bó, chữa ngạt cho những người bị nạn, cứu những căn nhà bị cháy, hoặc tháo gỡ những quả bom chờ nổ.

[Giangtvx]

        Sân bay MIG, trận địa tên lửa, trận địa cao xạ là những mục tiêu tiến công ngày đêm của không quân Mỹ. Chúng muốn triệt phá những đường băng, xóa sổ những chốt thép kiên cường trên mặt đất. Nhưng mỗi khi sân bay và trận địa ta bị bom Mỹ cày xới thì phút chốc đã có ngay những lực lượng cứu trợ của nhân dân các xã lân cận kéo đến, không nề nguy hiểm, phối hợp với bộ đội công binh, nhanh chóng san lấp các hố bom, sửa chữa các đường băng, ụ pháo để cho máy bay ta lại tiếp tục cất cánh, cho đạn tên lửa và đạn cao xạ của ta lại vạch trời đêm lao đi tìm diệt máy bay Mỹ.
       
        Ấn tượng nhất là hình ảnh pháo đài bay Mỹ bùng cháy giữa trời.
       
                "Một vầng lửa lớn dần rồi sa xuống.
                Đèn Hà Nội tắt, nhưng bầu trời rực sáng.
                Chúng tôi nhìn rất rõ, không sai.
                Chính nó đấy! Bê Năm Hai!"

(Trích thơ chiến sĩ: Nguyễn Huy Hùng)         

       
        Cả Hà Nội sáng lòa trong ánh lửa. Đó đây thấp thoáng những cánh dù rơi. Lập tức hàng chục, hàng trăm người từ các hầm trú ẩn vọt ra, đa số là dân quân trai gái ngoại thành, bà con các thôn xã lân cận, có cả những thiếu niên, những cụ già, kẻ gậy người dao, rầm rập kéo nhau đi lùng bắt giặc lái. Một cảnh tượng thật hào hùng của một trận đánh "hiệp đồng binh chủng" tuyệt đẹp diễn ra giữa đất trời Thủ đô Hà Nội.
       
        Bên cạnh khung cảnh tấp nập, rộn ràng khí thế ấy còn có biết bao cán bộ, công nhân viên thầm lặng bám máy, bám đài, bám bệnh viện, cửa hàng... để giữ vững thông tin liên lạc thông suốt và bảo đảm cho các nhu cầu thiết yếu về điện, nước, y tế, lương thực, thực phẩm cho cuộc chiến đấu của thủ đô.
       
        Không thể không nói đến một mặt trận khác cũng không kém phần quan trọng, đó là hình ảnh toàn dân làm công tác giao thông vận chuyển chi viện cho chiến trường, ngay cả trong những ngày Hà Nội - Hải Phòng liên tục bị Mỹ ném bom. Từ các kho hàng viện trợ khổng lồ ở thành phố Cảng, những đoàn xe vẫn nối đuôi nhau vượt hàng trăm ki-lô-mét dọc đường Năm lên Hà Nội, để rồi từ đó đi tiếp về hướng nam.
       
        Thật khó có thể ngờ rằng dưới những đợt B52 "rải thảm", vắt qua sông Đuống, sông Hồng vẫn có 5 chiếc cầu phao và 1 chiếc cầu treo sừng sừng, cùng những chuyến phà ngày đêm qua lại, giữ vững mạch máu giao thông.
       
        Bộ đội công binh cùng lực lượng bảo đảm cầu phà, những thanh niên nam nữ của Hà Nội, mặc đạn bom, mặc cái rét cắt da giữa mùa đông lạnh buốt, vẫn kiên cường bám phà, bám cấu phục vụ cho những đoàn xe qua sông. Theo thống kê thì trung bình có tới 2.500 chuyến xe ô tô vượt sông trong một ngày đêm hồi đó.
       
        Họa sĩ Nguyễn Đức Thọ, cán bộ của Cục Chính trị Quân chủng Phòng không - Không quân, đã ghi lại một hình ảnh đẹp qua một bức tranh sơn dầu nổi tiếng: trên cầu phao Chương Dương của Hà Nội, những chiếc xe kéo đạn tên lửa đang sang sông về trận địa. Cận cảnh là hình ảnh mấy anh bộ đội và một nữ dân quân, vai đeo súng, đang áp giải ba tù binh phi công Mỹ, đầu và tay quấn băng, đang đi qua cầu để về "khách sạn Hin-tơn". Bên cạnh là một phóng viên đang quay phim. Tuy là tác phẩm nghệ thuật nhưng bức tranh đã thể hiện được một mảng thực tế sinh động của cuộc chiến tranh nhân dân trong 12 ngày đêm năm ấy.
       
        Đêm 18 rạng ngày 19 có một thời điểm làm cho đồng bào miền Nam nín thở, bè bạn gần xa hồi hộp lo âu. Đó là khoảnh khắc Đài Tiếng nói Việt Nam ngừng phát sóng. Một loạt bom "rải thảm" đã trùm lên khu vực Đài phát sóng Mễ Trì. Giặc Mỹ muốn bóp chết tiếng nói chính nghĩa của chúng ta. Chúng muốn khóa miệng không cho chúng ta tố cáo tội ác của chúng. Nhưng, nhờ phương án chuẩn bị sẵn, cán bộ công nhân viên của ta đã nhanh chóng sử dụng đài dự phòng thay thế, để sau đúng 9 phút, tiếng nói của các phát thanh viên lại tiếp tục vang lên, truyền đi tin chiến thắng. Đêm 18 tháng 12 quân dân miền Bắc thắng lớn, bắn rơi 3 B52 Mỹ, có 2 chiếc rơi tại chỗ. Được nghe lại tiếng nói thân thương của Đài miền Bắc, nhận được tin chiến thắng từ Thủ đô xa xôi vọng về, đồng bào miền Nam thở phào, nhẹ nhõm, phấn chấn lạ thường.

[Giangtvx]

        Bà Nguyễn Thị Bình, Trưởng đoàn đàm phán của Mặt trận và Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tại Hội nghị Pa-ri, sau này kể lại: "Hai phái đoàn của ta ở Pa-ri, khi nghe tin Hà Nội bắn rơi chiếc B52 đầu tiên đã reo mừng, sung sướng đến phát khóc (Chú thích:Nguyễn Thị Bình: Mặt trận Dân tộc giải phóng, Chính phủ Cách mạng lâm thời tại Hội nghị Pa-ri về Việt Nam - Nxb Chính trị quốc gia - Hà Nội -2001. Bà Nguyễn Thị Bình nguyên là Phó Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam).
       
        Mấy ngày sau, bà con miền Bắc, lần theo tần số máy thu thanh, bỗng nghe tiếng nói sôi nổi của Đài Tiếng nói Việt Nam truyền lại bài xã luận của Thông tấn xã Giải phóng: "Mấy hôm nay nhiều người Sài Gòn không ngủ được. Không ngủ được vì căm thù giặc Mỹ, không ngủ được vì tinh thần dân tộc rực cháy trong tim... Lửa miền Bắc khêu lửa miền Nam. Lửa Hà Nội thiêu cháy pháo đài bay giặc, lửa Sài Gòn bùng lên mãnh hệt. Lửa đốt cháy kho bom thành Tuy Hạ, lửa chụp xuống đầu quân giặc ở Tân Sơn Nhất... Sài Gòn nguyện cùng Hà Nội, miền Nam nguyện cùng miền Bắc quyết chiến và quyết thắng!".
       
        Đánh thắng B52 Mỹ không chỉ có nhân dân Hà Nội, Hải Phòng và nhân dân miền Bắc, mà còn có cả sức mạnh chung tay tiếp sức của đồng bào Sài Gòn, của bà con ruột thịt miền Nam, của thế trận cả nước cùng đánh giặc. Bài xã luận tha thiết, hùng hồn của Thông tấn xã Giải phóng vượt qua muôn trùng sông núi, đến với đồng bào chiến sĩ Thủ Đô giữa đất trời khói lửa, nghe sao rạo rực cả tâm hồn.
       
        Trong những ngày đêm sôi động ấy, bộ đội phòng không Hà Nội không thể nào quên hình ảnh những nam nữ nghệ sĩ văn công, tay đàn tay sáo, chia nhau tỏa xuống các trận địa, mang lời ca tiếng hát phục vụ các chiến sĩ bên bệ phóng, cạnh mâm pháo nóng bỏng đạn bom. Có những diễn viên không chuyên của Sư đoàn phòng không Hà Nội, đầu còn quấn băng, tay chống nạng, đã nén đau thương vì mới đêm qua đồng đội mình vừa ngã xuống vẫn hát vang bài ca quen thuộc "Pháo ta bảo vệ Ba Đình"... Đêm 18 tháng 12, một loạt bom B52 đã cướp đi sinh mạng của 10 nam nữ diễn viên trong Đội văn nghệ nghiệp dư của Sư đoàn phòng không B61. Cũng không thể nào quên dược những anh chị em phóng viên báo chí, những nhà quay phim, nhiếp ảnh can trường, xông xáo, mà chúng ta mãi mãi biết ơn họ về những dòng tin, những trang báo nóng hổi tính thời sự về những thước phim (Chú thích:Như hai bộ phim Hà Nội, cuộc đọ sức 5 ngày đêm" và “Hà Nội - Điện Biên Phủ” của nhà quay phim và đạo diễn nổi tiếng Phạm Khắc (nghệ sĩ nhân dân, Anh hùng lao động).) và những tấm hình mang chứng tích thời đại vô giá (Chú thích:Quân chủng Phòng không - Không quân có những phóng viên xông xáo dũng cảm đã ghi được nhiều hình ảnh có giá trị như Xuân Át, Xuân Mai, Minh Huệ, Thủy Nông, Sông Châu...)
       
        Cả những nhà văn, nhà thơ, nhạc sĩ, họa sĩ... bằng sự rung động của trái tim, đã viết nên những áng văn, những vần thơ, những khúc ca, sáng tác những điệu múa, những bức tranh ngợi ca chiến thắng lẫy lừng của dân tộc. Và đây nữa giọng nói thân thương truyền cảm của những phát thanh viên, bằng nhiều thứ tiếng, ngày đêm truyền đi tin chiến sự và những bài bình luận cháy bỏng lòng người (Chú thích:Như Việt Hà, Trần Phương, Kiên Cường, Nguyễn Thị Tuyết Mai,  Thu Hương, Phương Chi, Hoàng Yến, Kim Cúc...).
       
        Bên cạnh thành tích chiến đấu, Hà Nội còn có thành tích đáng tự hào về công tác phòng tránh, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân. Những ai đã và từng sống ở thủ đô thời ấy, chắc còn giữ mãi ấn tượng sâu sắc về một hệ thống hầm hào trú ẩn được dựng lên khắp phố phường. Đặc biệt là những chiếc hầm tròn có nắp bằng bê tông, rải rác mọi nơi, bảo đảm cho bất kỳ ai đang đi trên đường, hễ có báo động là có thể dễ dàng tìm thấy nơi ẩn tránh. (Chú thích:Hà Nội lúc ấy có 63 vạn hố trú ẩn cá nhân.)
       
        Một số khách nước ngoài từng ở Việt Nam trong những ngày khói lửa, đã nhận thấy trên gương mặt người Hà Nội hiện lên vẻ điềm tĩnh lạc quan và niềm tự tin đáng khâm phục. Phóng viên Mỹ Rai-bâu viết trên tờ "Tin nhanh": "Nét mặt của họ có một vẻ đẹp tự nhiên, một vẻ bình tĩnh thư thái mà tôi chưa từng thấy ở bất cứ nơi nào khác".

[Giangtvx]

         Ngày đó, Hà Nội có 60 vạn dân. Trước khi xảy ra trận không kích của Mỹ, chính quyền thành phố đã tổ chức sơ tán được khoảng 30 vạn người. Sau đêm 18 tháng 12, đêm đầu tiên B52 "rải thảm", lệnh sơ tán khẩn cấp và triệt để được loan đi, những dòng người đông nghịt hối hả rời thành phố. Kẻ đi bộ, trên vai trĩu nặng ba lô hoặc gồng gánh. Có người gánh cả con thơ trong một đầu thúng. Người thì đi xe, đủ thứ xe có thể tận dụng: xe đạp, xe xích lô, xe bò, xe ba gác. Có một số người may mắn, nhất là các cụ già, em nhỏ, được sắp xếp đi trên những chiếc xe tải, xe ca, và cả những chiếc tàu điện Hà Nội-Hà Đông.
       
        Họ tỏa về các vùng nông thôn, tìm đến vòng tay đùm bọc, che chở, cưu mang của bà con các làng quê giàu lòng nhân nghĩa. Tuy không khí vội vã, nhưng hàng chục vạn người đã ra đi trong trật tự và an toàn (Chú thích:Tính cả trước và sau đêm 18 tháng 12, Hà Nội đã tổ chức sơ tán được gần 50 vạn người.). Những người ở lại hoàn toàn có thể yên tâm bám trụ Thủ đô và sẵn sàng lao vào cuộc chiến đấu sinh tử với quân thù. Chính nhờ sơ tán và phòng tránh tốt mà chính quyền thành phố Hà Nội đã làm giảm thiểu sự tổn thất về người do địch gây ra trong 12 ngày đêm đến mức thấp nhất.
       
        Theo tính toán của nhà sử học Mỹ Oét-đơn E  Brao (Chú thích:Oét-đơn E  Brao (Weddon A Brown), National University publicatio Kenicatpress -New York, 176.), giáo sư lịch sử Viện Bách khoa Viếc-gi-nia thì "Cuộc tập kích đã có thể làm chết đến 13.000 dân thường Việt Nam". Nhưng, thực tế số thương vong của đồng bào ta trong 12 ngày đêm đã được hạn chế rất nhiều và chỉ bằng 1/3 con số được tính toán có khoa học nói trên. Và đó cũng là một khía cạnh thành công của cuộc chiến tranh nhân dân thần thánh bảo vệ Thủ đô.
       
        Báo Pháp "Thế giới" (Le Monde) đã từng viết: "Đối diện với quân đội Mỹ là cả một dân tộc kiên quyết như quả núi đá, có một tâm hồn cao thượng đáng khâm phục, một tinh thần dũng cảm vô song không hề biết sợ trước bất kể kẻ thù nào".

        Chính cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mắc Na-ma-ra (Robert Mc Namara) cũng phải thừa nhận: "Những cuộc ném bom hủy diệt của Mỹ đã không thể nào tiêu diệt được ý chí của cả một dân tộc".
       
        Giô-rít I-van, đạo diễn điện ảnh nổi tiếng của Hà Lan nhận xét: "Đã từng chứng kiến nhiều cuộc chiến tranh, nhưng tôi chưa thấy ở nơi nào trên thế giới mà cả dân tộc kết thành một khối cùng đánh giặc như ở Việt Nam".
       
        Niu-tơn (Newton), nhà bác học lừng danh đã từng nói câu nổi tiếng cách đây bốn thế kỷ: "Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nhấc bổng cả trái đất này lên". Với ý nghĩa tương tự, chúng ta có thể khẳng định rằng: Trong chiến dịch 12 ngày đêm năm 1972, cuộc chiến tranh nhân dân đất đối không được phát triển lên đến đỉnh cao, với cả một cao trào toàn dân đánh máy bay Mỹ, toàn dân làm công tác phòng tránh, toàn dân làm công tác giao thông vận chuyển, toàn dân hợp tác và giúp đỡ bộ đội chiến đấu, cộng với trí thông minh và lòng dũng cảm vô song, chính là điểm tựa, là đòn bẩy, là chiếc chìa khóa vạn năng và cũng là cái gốc của mọi bí ẩn, đã giúp cho quân dân ta lập nên chiến tích thần kỳ "Điện Biên Phủ trên không” oanh liệt.