Khát vọng đồng bằng

[chuongxedap]

Nhưng khi viết chúng ta thường viết về danh ngôn thế giới, hay danh ngôn xử thế. Tuy có đề cập đến ca dao, tục ngữ Việt Nam, nhưng danh ngôn Việt Nam thì chưa đề cập đầy đủ, chưa viết thành sách riêng.

Từ những suy nghĩ trên, đi đôi với việc sưu tầm tư liệu hoàn thành tổng kết chiến tranh nhân dân địa phương Việt Nam, tôi cũng say sưa sưu tầm biên soạn tập danh ngôn Việt Nam, đã gần 10 năm (từ 1993 đến 2001). Tôi đã hoàn thành bản thảo "Danh ngôn Việt Nam" gồm 8 chương với 396 bài và câu. Chương một: Sứ mệnh làm người; chương hai: Tích lũy kiến thức; chương ba: Chuẩn bị tay nghề; chương bốn: Trau dồi đạo đức; chương năm: Đạo xử thế trong gia đình; chương sáu: Đối với bạn bè; chương bảy: xử thế ngoài xã hội; chương tám: Phận sự đối với Tổ quốc. Để động viên cổ vũ cho nghiên cứu "Danh ngôn Việt Nam" tôi làm bài thơ thay cho lời kết.

Gia đình hạnh phúc, đất nước phồn vinh
Xây nền văn hóa ngày thêm rạng ngời
Danh ngôn Việt Nam ai ơi!
Hiểu sâu, làm đúng những lời cẩm nang
Danh ngôn kho báu hơn vàng
Hành trang vững bước trên đàng lập thân.

Nhân dịp mừng xuân Nhâm Ngọ, mừng Đảng ta tròn 72 tuổi. Mùng 1 đầu xuân (tức ngày 12 tháng 2 năm 2002 dương lịch), cả gia đình tôi sum họp một nhà, con cháu đông đủ. Tôi chúc tết mọi người rồi tặng mỗi gia đình con, cháu hai cuốn sách quý của tủ sách gia đình tập "Danh ngôn Việt Nam" và tập nhật ký bằng thơ "Những chặng đường".

Tôi giải thích cho mọi người nghe "Danh ngôn Việt Nam" nói cho cùng là hệ thống quan điểm, tư tưởng, lẽ sống làm người, tập thơ "Những chặng đường" là một con người cụ thể đã phấn đấu theo quan điểm đạo lý. Người đó đã thành công đạt được những ước mơ, khát vọng của mình. Cho dù bận công tác, làm ăn, học tập cũng cố tranh thủ đọc, làm theo đúng những điều trong sách, nhà ta nhất định mãi mãi loại trừ được tệ nạn xã hội và xây dựng được những gia đình văn hóa kiểu mẫu.

Toàn thể gia đình con, cháu vui mừng phấn khởi hứa quyết tâm làm theo lời tôi giải thích ở hai tập sách. Và toàn thể gia đình đã tặng tôi tràng pháo tay giòn giã.

[chuongxedap]

Đúng ngày 20 tháng 12 năm 1998 tôi tròn 50 tuổi Đảng (20-12-1948 - 20-12-1998) tính ngày chính thức. Ngày 7- 11-1998, Thường vụ Đảng ủy Bộ Tổng tham mưu - cơ quan Bộ Quốc phòng đã có Quyết định số 33115/HHTĐ tặng Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng cho tôi.

Ngày 20-11-1998, Đảng ủy Cục Dân quân tự vệ đã tổ chức lễ trao Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng cho tôi. Theo sự hướng dẫn của Cục Chính trị, Bộ Tổng tham mưu - cơ quan Bộ Quốc phòng.

Tới dự buổi lễ trao tặng Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng cho tôi có các đồng chí đại diện Đảng ủy Bộ Tổng tham mưu - Cơ quan Bộ Quốc phòng, Cục Chính trị trực thuộc Bộ Tổng tham mưu, các đồng chí đảng ủy viên, thủ trưởng, toàn Đảng bộ và cơ quan dân quân tự vệ Bộ Tổng tham mưu.

Sau khi chào Quốc kỳ, Đảng kỳ và sau lời tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu của đồng chí Chủ nhiệm chính trị Cục Dân quân tự vệ. Đồng chí Nguyễn Hồng Chức - Bí thư Đảng ủy Cục Dân quân tự vệ thay mặt Đảng bộ tặng bằng và gắn Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng cho tôi. Tôi vô cùng xúc động phát biểu:

- Kính thưa tất cả các đồng chí, từ đáy lòng mình tôi có mấy lời cảm tưởng như sau:

Đảng đã cứu sống đời tôi, gia đình, họ hàng, làng xóm tôi.

Cách đây 53 năm về trước (1945-1998), năm Ất Dậu (1945) miền Bắc bị mất mùa, thóc lúa giặc Nhật vơ vét sạch, nhân dân rau lá cầm hơi, rồi chết dần, chết mòn, chết thê thảm, người chết chồng lên người chết. Người chết trước chôn mỗi người một hố, còn những người chết sau thì chôn hai, ba người một hố. Người còn sống thoi thóp lo cho phận mình chết còn có ai chôn được mình nữa không? Nạn đói đã cướp đi cả nước trên 2,5 triệu người. Cả làng tôi có 5.000 khẩu thì chết 1.000 người. Họ hàng nhà tôi có 119 người thì chết 23 người, mất 29 phần trăm. Hiện nay gia đình tôi lấy ngày 23 tháng 3 hàng năm làm ngày giỗ những người xấu số thiệt phận chết đói năm 1945, ngày ai nấy đều đau thương, uất hận và nhắc nhủ mọi người đoàn kết phấn đấu cho cuộc đời ngày càng khá hơn, đừng để cho cảnh Ất Dậu đó tái diễn.

Đảng đã cho tôi ý chí quyết tâm, nghị lực phấn đấu cách mạng. Các đồng chí đảng viên lúc đó đã thấy tôi là người nhanh nhẹn, có xu hướng thích hoạt động, nhưng biết tôi là con trai một "con cầu". Bố mẹ sợ con mình chết không dám cho đi hoạt động cách mạng. Các đồng chí đảng viên phải vận động mãi bố mẹ tôi mới đồng ý. Hôm kết nạp tôi vào Đảng, chi bộ đã đặt cho tôi cái tên là "Quyết Tâm". Các đồng chí giải thích: Hoàn cảnh gia đình đồng chí có thế ảnh hưởng đến hoạt động của đồng chí. Đặt cho đồng chí cái tên này là khi đồng chí gặp khó khăn thì lấy đó động viên mà vượt qua. Thế rồi tên "Quyết Tâm" đó đi suốt cuộc đời tôi. Mỗi khi gặp khó khăn hoặc vào những nơi nguy hiểm, nhớ đến lời dạy bảo của chi bộ Đảng, tôi đã vượt qua. Đây là Đảng cho tôi ý chí quyết tâm và nghị lực cách mạng.

Đảng đã cho tôi trí tuệ: Đảng cho trí tuệ là cả quá trình, nhưng có lẽ Đảng cho trí tuệ nhiều nhất là trong 10 năm tổ chức giao nhiệm vụ tổng kết chiến tranh nhân dân địa phương, một công việc buộc phải tự mình học hỏi nghiên cứu, sưu tầm, có làm như vậy mới mong hoàn thành nhiệm vụ. Nói thật với các đồng chí, với trình độ văn hóa trước cách mạng tôi mới biết hai phép tính cộng trừ. Cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi, quân đội cho tôi đi học xóa nạn mù chữ hai năm, học qua tám lớp, đạt 10/10 bổ túc. Không có học hàm, học vị gì mà làm nghề văn chương chữ nghĩa này, thật là khó. Lúc đầu tôi rất bỡ ngỡ, lúng túng, nhưng với nhiệt huyết cao, chúng tôi bảo nhau làm theo kinh nghiệm đánh Mỹ: "Hãy cứ đánh Mỹ đi rồi sẽ biết cách đánh Mỹ và thắng Mỹ". Bây giờ ta cứ tổng kết đi rồi sẽ biết cách tổng kết và ta tổng kết được. Tư duy của tôi là như vậy, làm như vậy và thành công. Đây chính là Đảng đã cho tôi trí tuệ, soi rọi cho tôi đi trên con đường công tác giúp cho tôi hoàn thành nhiệm vụ.

Đảng đã dạy bảo, tạo điều kiện cho tôi thực hiện được ước mơ, khát vọng của đời mình.

Lúc còn thơ dại, tôi thấy bố, mẹ lo ngày ba tháng tám, lo thời kỳ giáp hạt. Tôi ước mơ đừng có ngày ấy để mọi người khỏi khổ. Lúc lớn lên gặp tai họa nạn đói năm 1945, gặp xã hội đầy bất công, bọn cường hào áp bức gia đình và nhân dân xóm làng. Tôi ước sao có một xã hội, một cuộc đời không có cường quyền, áp bức và không bị cảnh Ất Dậu năm 1945. Khi tôi đi hoạt động cách mạng, tôi mới biết cái ước mơ, khát vọng nhỏ bé của mình đã nằm trong nguyện vọng cao cả của đất nước. Đó chính là nguyện vọng Tổ quốc được độc lập. Nhân dân được ấm no, tự do, hạnh phúc. Ước vọng ấy phải phấn đấu suốt cả cuộc đời, có khi phải phấn đấu hy sinh hai, ba thế hệ và phải có sự lãnh đạo sáng suốt, tài giỏi của Đảng mới giành được thắng lợi. Với tôi niềm vinh hạnh đó đã đạt được khi ta đánh thắng Mỹ - ngụy, giải phóng miền Nam thống nhất Tổ quốc, cả nước độc lập đi lên chủ nghĩa xã hội.

Càng suy nghĩ, tôi càng thấm thía. Một cuộc đời chưa đến tuổi bát tuần, đã sống giữa hai thế kỷ XX và XXI, với 50 tuổi Đảng và gần nửa thế kỷ tuổi quân có sự dìu dắt của Đảng, tôi đã từ một người lạc hậu "răng đen" ở vùng quê xa xôi, hẻo lánh, là người dân nô lệ đã trở thành người chủ đất nước, người đảng viên, người cán bộ sĩ quan cao cấp của Quân đội nhân dân Việt Nam. Cuộc đời sống cũng khá dài nhưng thật hữu ích. Lúc còn trai tráng thì cầm quân đánh giặc. Cuối đời binh nghiệp thì làm tổng kết chiến tranh. Khi về hưu thì cấp trên còn yêu cầu tôi nghiên cứu chuyển các đề tài tổng kết chiến tranh cách mạng sang thể văn học, truyện ngắn, truyện dài cho nó dễ đi vào thế hệ mai sau. Tôi tự đặt câu hỏi, vì đâu mà mình có một cuộc đời dài và hữu ích như vậy? Tôi vô cùng tự hào, sung sướng. Tôi cảm ơn sâu sắc Đảng vinh quang, Bác Hồ vĩ đại, nhân dân và quân đội ta anh hùng đã cho tôi một cuộc đời tươi sáng, cảm ơn Đảng bộ và cơ quan Bộ Tổng tham mưu, Cục Dân quân tự vệ. Cảm ơn tất cả các đồng chí đã có mặt hôm nay. Tôi xin hứa trước Đảng, trước các đồng chí, Vũ Ba vẫn mãi mãi "Quyết Tâm".

Trước giờ phút đầy thiêng liêng và sung sướng của tôi, mạn phép các đồng chí tôi xin đọc mấy vần thơ.

Sung sướng đón mừng buổi hôm nay
Huy hiệu tuổi Đảng, Đảng trao tay
Càng lo, chặng đường đời còn lại
Sống sao xứng đáng công ơn này
Rồi đây trở lại cảnh đời thường
Củng cố gia phong, giữ kỷ cương
Giữ gìn sức khỏe, tăng tuổi thọ
Tránh những ưu tư, những vấn vương
Đinh ninh trong dạ lời son sắt
Trọn nghĩa giang sơn, nghĩa cố hương
Tôn vinh tiên tổ, lo hậu thế
Dào dạt trong tôi những mến thương.

Buổi lễ hôm đó, lời phát biểu đáp từ của tôi sao nghẹn ngào làm vậy. Càng phát biểu, tôi càng xúc động, nhiều lúc không cầm nổi nước mắt, nó cứ trào ra, có lẽ nhiều đồng chí cũng cảm thông với những nỗi buồn và niềm vui của tôi, cũng xúc động, liên tục cầm khăn mùi soa lau những giọt lệ lăn trên gò má, nở nụ cười phấn khởi mừng cho ngày vinh dự của tôi cũng như của bạn, của mình. Buổi lễ đó là sâu sắc nhất của cuộc đời tôi.

[chuongxedap]

Sau buổi lễ nhận Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng, tôi cứ đinh ninh trong lòng đó là kỷ niệm sâu sắc nhất đời rồi và tôi lấy buổi lễ đón nhận Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng là lời kết luận bản hồi ức của mình. Nhưng không được, vì niềm xúc động lại tiếp tục xúc động, đời tôi còn một kỷ niệm sâu sắc chẳng kém gì niềm xúc động khi nhận Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng.

Đó là ngày 27 tháng 1 năm 2002, Chủ tịch nước Trần Đức Lương đã ký quyết định phong tặng danh hiệu cao quý "Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân" cho xã Cao Minh, Vĩnh Bảo, Hải Phòng vì đã có thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1946-1954). Đây là quê hương yêu dấu của tôi, nơi tôi được sinh ra, lớn lên và có góp một phần nhỏ bé của mình vào sự tích anh hùng của quê hương.

Đúng ngày 2 tháng 9 năm 2002, ngày độc lập của dân tộc, xã Cao Minh tổ chức lễ đón nhận danh hiệu cao quý "Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân", các đồng chí lãnh đạo xã mời tôi về dự.

Tại sân vận động của trường phổ thông cấp hai của xã được trang hoàng, bài trí trang nghiêm lộng lẫy, trên khán đài cao có tới 300 đại biểu đến dự, trước khán đài là đường hành lang to để các đoàn diễu hành, tiếp đó là các khối nhân dân, các đoàn thể, dân quân tự vệ và cựu chiến binh xếp thành hàng thẳng tắp, chỉnh tề.

Sau giây phút trang nghiêm, đồng chí Phó Chủ tịch thành phố, thừa ủy quyền Chính phủ trao bằng danh hiệu anh hùng cho xã. Đồng chí trong Ban tổ chức trịnh trọng kính mời Trung tướng Vũ Ba (bác Quyết Tâm) - cán bộ cũ trong kháng chiến chống Pháp của xã nhà lên phát biểu.

Hôm đó tôi bị đau cột sống, phải hai, ba người dìu mới lên được cái bục phát biểu. Đứng cạnh bục tôi trấn tĩnh lại tinh thần rồi phát biểu:

- Kính thưa đồng chí lãnh đạo Quân khu 3, lãnh đạo thành phc) Hải Phòng, thường vụ huyện ủy Vĩnh Bảo.

Thưa các đại biểu tân khách, thưa toàn Đảng bộ và nhân dân toàn xã Cao Minh.

Vũ Bá, Vũ Ba, Quyết Tâm cũng là tôi, trong kháng chiến chống Pháp tôi là xã đội trưởng thứ ba, Bí thư thứ năm của xã nhà, so với những người đi trước thì tôi là bậc đàn em, nhưng cũng là cán bộ cũ, được về dự buổi lễ long trọng này, tôi vô cùng xúc động, đại diện cho lớp cán bộ cũ xin có mấy cảm tưởng.

Chúng tôi phấn khởi, sung sướng, sung sướng thật sự trong kháng chiến chống Pháp, xã Cao Minh phấn đấu 9 năm gian khổ hy sinh, lập nên kỳ tích anh hùng. Khi Chủ tịch Trần Đức Lương ký quyết định phong anh hùng cho xã, tôi điện cho anh Dũng nói: Anh sang thắp một nén hương cho anh Ngọc, báo cho anh biết trên đã xét anh hùng cho Cao Minh rồi. Thế là hai chúng tôi sung sướng khóc trong máy điện thoại không nói được nữa.

Chúng tôi rất đỗi tự hào bởi mấy lẽ: Vì trong kháng chiến chống Pháp, Cao Minh mới có sáu chữ truyền thống "Cao Minh càng sáng càng cao". Nay Đảng, Nhà nước cho thêm hai chữ "Anh hùng” nữa để thành tám chữ vàng truyền thống "Cao Minh anh hùng càng sáng càng cao"; vì Cao Minh đất hẹp người đông, có lương có giáo, lúc kháng chiến địch đóng tới năm đồn bốt, chúng đánh phá ác liệt, nhưng có sự lãnh đạo của Đảng quang vinh, Bác Hồ kính yêu người Cao Minh đoàn kết phát huy truyền thống văn hóa, quê hương cụ Bảng Cõi thần đồng, phát huy truyền thống đấu tranh cách mạng, lập nên những chiến công hiển hách, có phong trào chiến tranh du kích điển hình, làng xã chiến đấu kiểu mẫu, có nhiều cách đánh giặc phong phú, sáng tạo, được cả nước đến tham quan học tập; vì truyền thống Cao Minh càng sáng, càng cao được giữ vững và phát huy mạnh mẽ trong kháng chiến chống Mỹ và cho đến tận hôm nay.

Chúng tôi hứa, mà hứa thì đồng chí Huân - Bí thư Đảng ủy đã báo cáo. Nói đúng hơn là chúng tôi xin thề trước Đảng, Bác Hồ, các thế hệ người Cao Minh, đời này qua đời khác, giáo lương đoàn kết, quyết tâm giữ vững và phát huy tám chữ vàng truyền thống "Cao Minh anh hùng càng sáng càng cao", cao toàn diện, sáng rực rỡ...

Đến đây, tôi hỏi bà con, cô bác có đồng ý thề vậy không, đồng ý thì cho một tràng vỗ tay.

Trời ơi! Thế là cả 4.000 người vỗ tay ầm ầm, tôi ra hiệu dừng mà mãi mới dừng vỗ tay.

Lòng tôi xúc động cao độ, tôi khóc thật sự, tôi sung sướng không chỉ vì kỳ tích của xã được công nhận mà còn vì các thế hệ người Cao Minh đồng tâm nhất trí rất cao.

Anh em dìu tôi xuống khỏi bục nói chuyện, mọi người ôm chầm lấy tôi, các cụ già nói "Sao ông nói hợp ý chúng tôi, từng câu nói của ông, chúng tôi cảm động không cầm được nước mắt".

Các đồng chí lão thành, đảng viên cũng hứa với tôi, nói với tôi: "Đồng chí là người trưởng thành tiêu biểu cho người Cao Minh, cố gắng viết một cuốn hồi ký để lại cho mai sau. Trong đó đừng quên buổi lễ đầy xúc động, sung sướng, vinh dự, tự hào hôm nay. Chúng ta phải mãi mãi phát huy truyền thống "Cao Minh anh hùng càng sáng càng cao"¹.

Đón nhận vinh dự 50 năm tuổi Đảng của tôi, đón nhận danh hiệu cao quý "Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân" của xã Cao Minh, vinh dự của bản thân và của quê hướng gắn liền với nhau, vinh dự nối tiếp niềm vinh dự tạo ra những giờ phút xúc động mạnh mẽ, những âm vang sâu lắng trong lòng tôi mãi mãi.

Trước những sự kiện sung sướng và tự hào, tôi cảm nhận sâu sắc rằng: Ước mơ và khát vọng của đời tôi đã đạt được kết quả, kết quả mỹ mãn.

Đạt được như vậy, tôi cảm ơn sâu sắc với Đảng, Bác Hồ, Nhà nước, quân đội, nhân dân, gia đình, bạn bè, quê hương đã giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho tôi để có được như ngày hôm nay. Mãi mãi tôi không bao giờ quên công ơn sâu nặng ấy.

Hết

_________________________________
1. Sáu chữ: Cao Minh càng sáng càng cao là câu mở đầu bài thơ của cụ Cửu Rao hồi đầu chống Pháp, đến nay nhân dân ai cũng thuộc và rất tự hào.