Hà Nội Tháng chạp 1972

[Giangtvx]

*
*    *

        Đêm 18 ấy, một chiếc xe "ca" chở khách từ Bắc Ninh về đến thị trăn Yên Viên thì gặp bom B.52. Chiếc xe bị lật ngửa xuống giữa một hố bom lớn. Tiếng kêu từ trong chiếc xe bẹp dúm vọng ra. Đội "dân phòng" và các chiến sĩ cảnh sát chạy ngay đến. Những người bị thương, bị chết lần lượt được đưa ra khỏi xe. Duy có một cô gái ngồi ở cuối xe, hai bắp chân bị kẹp cứng dưới một một khung ghế bẹp, không làm sao gỡ ra được. Cuốc chim, xà beng dược dửng để bẩy phá thành xe một cách tuyệt vọng. Tiếng kim loại va đập chát chứa không át nồi tiếng kêu tuyệt vọng, đau đớn của cô gái còn nằm lại trong xe...

        Cùng giờ ấy, một vệt bom B.52 "đi" vào giữa làng Gia Thụy. Làng này bị tàn phá không khác gì Uy Nỗ, Yên Viên.

        Mười năm sau, năm 1982, chúng tôi được nghe chị Phưọng, nguyên là bí thư chi bộ thôn Gia Thụy người đã có danh hiệu là "Tư lệnh bám trụ" trong suốt 12 ngày đêm ấy, kể chuyện. Chị Phượng nói:

        "Chiều ngày 18, chúng tôi nhận được chỉ thị khẩn cấp của thành ủy, huyện ủy về khả năng B.52 có thể đánh vào Thủ đô Hả Nội. Làng tôi ở sát sân bay Gia Lâm, đã nhiều lần bị máy bay Mỹ tàn phá nặng nề nên chúng tôi rất nhạy với chỉ thị tác chỉến này.

        Chi ủy, chi bộ họp ra nghị quyết ngay. Chúng tôi dự kiến sáng 19 sẽ lãnh đạo, giáo dục nhân dân tình hình rồi tổ chức triệt để sơ tán. Họp xong thi tối. Trời rét, một số đồng chí lớn tuổi trong chi bộ còn ngôi quây quần quanh ấm trà nóng. Lúc đó anh H. cán bộ quân đội về hưu nói với mọi người: "Yên trí, B.52 chỉ đánh ban ngày, ít đánh đêm". Biết anh đã từng lăn lộn nhiều năm ở chiến trường miền Nam, chắc có kinh nghiệm về B.52 chúng tôi tin ngay. Vả lại, lúc đó tâm lý chung, chẳng ai mong lũ quỷ dữ ấy đến.

        Tuy vậy, từ chập tối hễ có còi "ủ" báo động bên thành phố là tôi lại chạy đến từng nhà, thúc bà con xuống hầm.

        Trời tối, đến nhà ai tôi cũng đánh tiếng từ ngoài cổng : "Nhà ta đã xuống hầm cả chưa ?". Nhận được lời đáp từ các cửa hầm, tôi mới yên tâm quay ra.

        Vào đợt báo động thứ ba, đến nhà cụ Đ. tôi thấy mấy bà cháu vẫn ngồi túm tụm bên miệng hầm. Hỏi mới biẽt, trong hầm có rắn. Tôi soi đèn cầm gậy vào hầm đập chết một con rắn mòng. Rồi dắt bà, bế cháu vào hầm. Con bé út mới đầy tuổi ngủ oặt ngủ oẹo trên tay bà, nom đến thương. Chị nỏ đã năm tuổi thì lại đang run bắn trên tay tỏi. Tôi cảm thấy cháu đang khiếp hãi mội cái gì đó hơn là sợ máy bay Mỹ. Nó cứ níu chặt lẩy áo tôi không chịu buông ra. Khi tôi đặt cháu xuống hầm, con bé vừa úp mặt vào ngực tôi, vừa mếu máo: "Cô ơi, bố con rắn có về giả thù không hả cô ?";
 
        Lời con trẻ như cứa vào gan ruột. Rời khỏi căn hăm, tôi vùng chạy trong đêm tối. Một tình cảm lạ lùng uất nghẹn làm tôi suýt bật khóc. Chợt nghĩ đến bọn con nhỏ của tôi. Đêm nay các cháu cũng phải chui xuống căn hầm ầm ướt với ông bà. Cũng: rất sợ rắn. Sợ bóng tối. Thằng cu Hiển còn có thêm nỗi sợ mẹ đi đêm nhiều, ngã xuống ao, con thuồng luồng ăn thít...
Tôi có ngờ đâu chỉ mấy chục phút sau, bom đạn của giặc Mỹ đã cướp đi của dân làng chúng tôi mấy bà cháu cụ Đ, Cứ nghĩ đến đứa cháu gái, đến lúc sắp bị giết hại vẫn còn sợ "Bố con rắn trả thù", tôi lại không cầm được nước mắt.

[Giangtvx]

        Đợt một, bom nổ ở phía Đông Anh, đồng chí H. vẫn nói: "Đây là "ép" chứ không phải "bê"!", Tôi lại tin anh một lần nữa. Hơn một tháng rồi, ắng đi không có bom đạn ở Hà Nội. Dân làng tôi đi sơ tán nhao về cả. Bây giờ "bê" hay "ép" đến đều nguy hiểm cả.

        Gần nửa đêm. thằng "bê" lần đến làng tôi. Lúc ấy tôi vẫn đang ngồi dưới hầm nói chuyện với mấy cô dân quân. Chủng tôi hỏi nhau: Đêm nay sao thao thức khó ngủ làm vậy?

        Bỗng ruỳnh ! ruỳnh !... ruỳnh ! ruỳnh !...

        Tiếng nổ của bom B.52, không dữ tợn như tôi vẫn nghĩ. Sức ép thì mạnh lắm. Chiếc hầm kèo của chúng tôi bị bóp méo sệch. Ngực tôi bị ép tê điếng, đau nghẹn. Dứt tiếng bom, tôi bật dậy, cố trườn lách, chui ra khỏi hầm.

        Thật là khủng khiếp ghê rợn ! Nhà cửa, cây cối, xóm ngõ, rậm ngợp là thế, bỗng bị quét quang đi  đâu cả. Trước mặt tôi là một vùng bằng địa, xơ xác. Hố lớn, hố nhỏ sâu hoắm, đen ngòm nham nhở trước mắt tôi. Tất cả hoang vắng, rùng rợn quả! "Cứu bà con, các đồng chí ơi!". Tôi chạy tới cốc cửa hầm quỳ phục xuống, gào gọi các cô dân quân. Tiếng gọi giúp tôi trấn tĩnh lại.

        Chợt nghĩ đến hai bố mẹ già và các con nhỏ chân tay tôi bủn rủn, muốn khuỵu xuống. Nhưng những tiếng kêu cứu vẳng đến không cho phép tôi nghĩ ngợi nhiều hơn... Một đồng chí dân quân báo cho tối biết: Nhà anh H. bị trúng bom. Mẹ anh, vợ vả tám đứa con anh bị bom Mỹ giết cả. Cho đến bây giờ anh vẫn day dứt ân hận : "Tại sao đêm ấy tôi lại cỏ thể nói một cách chủ quan B.52 không đánh đêm ?".

        ... Chạy về đến ngõ nhà minh, tôi gặp ông Q., ông là người nhát bom đạn lắm. Nhà cỏ hai cái hầm, cái chắc chắn hơn ông dành cho mẹ già và các con nhô. Còn hai vợ chông ông thời chui vào căn hầm tuềnh toàng chẳng ra gi. Bom B.52 đã nhấc bổng căn hàm của vợ chồng ông. Họ bị ném xa ra vườn chuối. Khi tỉnh lại, ông bà Q. chạy đến căn hầm mà mẹ già và các con ẩn nấp. Chỗ đó là một hố bom sâu...

        Hai vợ chồng ông Q. như phát điên, gào khóc thảm thiết. Rồi có lẽ vì hoảng sợ quá, họ cứ thế lội ào qua ao mà chạy. Sang bên kia ao, ông Q. vấp phải một đứa trẻ nằm vật trên bờ. Xốc đứa trẻ đã mềm xỉu bên vai. ông Q. vừa chạy vừa la làng: "Bà con ơi có đứa trẻ nhà ai đây này !... ". Các cô dân quân chặn ông lại, làm hô hấp nhân tạo cho thằng bé.

        Khi tôi đến, ông Q. đang gục xuống khóc nức nở bên đứa trẻ.  Nó chính là con trai út của ông. Một cô dân quân ghé vào tai tôi nói sẽ: "Chị Phượng ơi, nhà chị mất sạch rồi !". Thấy tôi chết đứng vì câu nói lỡ lời của cô, cô dân quân kéo tôi ra một chỗ thì thầm. Thì ra bom B.52 quét sạch ngôi nhà bồn gian mà gia đỉnh tôi giành dụm hàng chục năm trời mới xây dựng được. Ông bà và các cháu nhà tôi thoát chết, được dân quân dẫn ra ngoài đường năm, dặn: "Cứ xuôi về hướng Như Quỳnh mà chạy".
Lúc đó, dân từ thị trấn Gia Lâm, Thượng Cốt, Cầu Chui và dân làng tôi tất tả chạy đi sơ tán đông vô kể. Xe vận tải của bộ đội chỉ dành cho cụ già, em nhỏ lên xe, rồi "bốc" xuống một làng nào đó trên đường năm để sơ tán. Ông bà tôi vừa đưa được các cháu lên xe, còn đang lúng túng, chưa kịp lên xe thi xe chạy. Các cụ chỉ kịp nghĩ: "Cốt sao cứu được lũ trẻ, mình già rồi chậm chân, có chết cũng không sợ !".

        Bốn cháu nhỏ nhà tôi đã nhập vào dòng người đầu tiên chạy khỏi thành phố đêm hôm đó. Cháu Loan, chị cả, mới mười tuổi đầu, cháu Hữu bé nhất mới hai tuổi. Sau mười hai ngày đêm, tôi mới gặp lại các cháu. Giặc Mỹ thì tàn ác là thế, mà tình nghĩa đồng bào thì thật là quý hóa. Nếu không có sự đùm bọc, cưu mang ấy thì cháu Loan làm sao có thể đưa ba em đi "sơ tán" với hai bàn tay trắng. Cháu Loan kể, lúc bế các cháu xuống ô tô, chú lải xe thấy thằng cu Hiền khóc, chú đã lấy trong buồng lái cho cháu một phong lương khô... "

[Giangtvx]

       
*
*   *

        Mùa hẻ năm 1982

        Chỉ còn mấy tháng nữa là đến ngày kỷ niệm mười năm đánh thắng B.52. Chúng tôi đã lần lượt trở lại Uy Nỗ, Yên Viên, Gia Thụy, Khâm
Thiên... Đó chưa phải là tất cả những nơi B.52 đã gây tội ác ở Hà Nội. 12 ngày đêm "chiến dịch đánh vào dân thường" của đế quốc Mỹ đã gây biết bao đau thương, tang tóc ở thành phố này. Bên cạnh những "bảng vàng chiến công" chúng ta đã có những "hồ sơ tội ác" của kẻ thù.

        Những ngày chiến đấu bảo vệ Hà Nội, các chiến sĩ Phỏng không - Không quân đã được mắt thấy, tai nghe những tội ác mà kẻ thù gây ra ngay tại Thủ đô. Lòng căm thù giặc đã nhân lên nguồn sức mạnh kỳ lạ. Chúng ta đã nghe nói nhiều về một khoa - học - căm - thù. Trận đánh này, tiền tuyến, hậu phương quyện lại trong thành phố rộng năm trăm cây số vuông. Đến trận địa của tiểu đoàn 59 phải đi qua đống quan tài chở đến mai táng các nạn nhân ở Cổ Loa, Uy Nỗ... Đến tiểu đoàn 77, phải đi qua khu tập thể An Dương, nơi B.52 vừa rải thảm... Và một Khâm Thiên lay động tâm can quân dân cả nước và dư luận thế giới, đã trực tiếp tác động đến tâm tư, tình cảm, trách nhiệm của những chiến sĩ đang chiến dấu bảo vệ bầu trời Hà Nội.

        Trước khi mang bom B.52 rải thảm trên những khu phố đông dân ở Hà Nội, đế quốc Mỹ đã lừng phạm những tội ác tương tự ở Hải Phòng. Không phải ngẫu nhiên Ních-xơn và bọn tướng tá Mỹ đã chọn đêm 15 rạng ngày 16 tháng 4 năm 1972 để tiến công vào thành phố cảng, đông dân thứ nhì miền Bắc. Đêm hôm đó là thứ bảy. Bom B.52 đã rải thảm trên những căn nhà êm ấm vào một đêm xum họp cuối tuần.

        Mùa hè năm nay chúng tôi dã trở lại khu phố Khâm Thiên. Nơi cách đây mười năm, B.52 đã ném bom rải thảm trên mặt phố!

        Hôm nay đường phố Khâm Thiên tuy chưa xây dựng lại được bao nhiêu, nhưng cảnh phố rất nhộn nhịp. Người, xe qua lại như nước chảy.

        Một ngõ chợ Khâm Thiên người mua, kẻ bán đông chặt như nêm. Những tà áo phụ nữ nhiều màu làm cho cảnh chợ thêm đẹp. Mùa hạ, có biết bao thứ hoa quả bày bán ở chợ này. Mùi dứa chín, ổi chín, mùi hoa thiên lý, hoa nhài... Màu sắc chói chang, sinh hoạt tấp nập, dưới một vòm trời trong vắt, xanh thăm thẳm... Tất cả không gợi cho ta những gì là đau thương, thảm họa đã xảy ra ở đây trong quá khứ. Nói đến tội ác của máy bay B.52 ở Hà Nội không thể không nhắc đến Khâm Thiên. Khâm Thiên là bản cáo trạng điển hình nhất, tố cáo âm mưu đánh vào các khu dân cư của chiến dịch "Laỉ-nơ bách-cơ 2".

        Trước khi đến đây, chúng tôi đã tìm đọc nhiều sách báo, tài liệu nói về trận bom B.52 đánh vào Khâm Thiên đêm 26  tháng 12 năm 1972. Chứng tôi muốn nhìn, muốn nghe nói về Khâm Thiên ngay tại nơi đã xảy ra vụ thảm sát. Đã mười năm trôi qua, cách nghe, cách nhìn này vẫn là cách tiếp cận với sự thật đáng tin cậy nhất.

        Chúng tôi đứng trước đài kỷ niệm Khâm Thiên. Bức tường gạch bị sức bom xén tiện, vẫn y nguyên từ cải đêm 26, đêm căm thù ấy. Tượng đài người phụ nữ bồng con, nét mặt căm hờn mà nhà điêu khắc Diệp Minh Châu đã sáng tạo ngay sau trận bom B.52 đã đưa chúng tôi trở lại quá khứ.., Một nén hương thơm, một đĩa hoa tươi dưới chân tượng đài, gợi nhớ những mất mát, đau thương.

        Những ai chưa một lần được đến đài Kỷ niệm Khâm Thiên, xin nhớ cho rằng, từ đêm 26 tháng 12 năm 1972 cùng với rất nhiều mất mát khác,
Khâm Thiên mất đi ba số nhà 47, 49 vả 51. Ngày nay, nếu các bạn đến Khâm Thiên, chỉ thấy bên số lẻ có số nhả 45 rồi đến số nhà 53. Thay vào ba số nhà đã mát là đài kỷ niệm Khâm Thiên.

[Giangtvx]

        Cùng đến đài kỷ niệm với chúng tôi, có đồng chí Trần Tuế, phó chủ tịch ủy ban nhân dân phường Khâm Thiên. Theo yêu cầu của chúng tôi, hôm nay ở trụ sở ủy ban sẽ có một buổi tiếp xúc giữa chúng tôi và những người đã chiến đấu ở Khâm Thiên đêm 26 tháng Chạp.

        Trên đường từ đài kỷ niệm về trụ sở Ủy ban phường, anh Trần Tuế khẽ giật tay áo tôi rồi chỉ một phụ nữ mặc chiếc áo "đuôi tôm" đúng "mốt" thời trang, hỏi khẽ:

        - Anh hãy nhìn kỹ cô gái kia... Cô ấy có đặc điểm gì nào?

        - Một phụ nữ đẹp ! - Tôi buột miệng trả lời. Cô gái có gương mặt rất xinh, nhưng cũng không còn ở tuổi thanh xuân rực rỡ nữa... Nhìn theo cô gái, tôi bỗng kêu lên khe khẽ:

        - Cô ấy bị cụt một tay thì phải...

        - Chưa thật đúng. Cô ấy bị cụt cả hai tay! Nạn nhân bị bom B.52 đó !

        Cô gái đã đi khuất. Đồng chí phó chủ tịch phường buông một tiếng thở dài, kể tiếp: Cô tên là Kim X, cô bị thương năm 17 tuổi. Hồi đó cô đang bước vào cái tuổi rực rỡ nhất của thời con gái. Cô là một "hoa khôi" của khu phố ba vạn dân này. Mười năm qua, quãng đời đẹp nhất của người con gái của Kim X. trôi qua trong cảnh tật nguyền. Cô vẫn chưa lấy chồng...

        - Một cô gái như thế, đành chịu lỡ làng sao ? Tôi thốt lên phẫn uất...
 
        - Cùng chưa hẳn đã lỡ làng. Nhưng tuổi trẻ thì đã đi qua rồi ! - Trần Tuế nói vậy rồi im lặng.

        - Các anh nên giúp đỡ cô ấy! - Tôi buột ra một lời đề nghị.

        - B.52 của giặc Mỹ đã để lại cho chúng ta biết bao hậu quả! - Anh Trần Tuế nói với tôi như vậy rồi im lặng, cắm cúi bước.

        Tôi được biết, anh là người sinh ra ở Khâm Thiên. Năm 1972 khi B.52 đánh vào khu phố của anh, Tuế đang chiến đấu ở mặt trận Quảng Trị. Đến hôm nay, quân thù còn để lại bao nhiêu hậu quả mà thường ngày các anh ở phường vẫn phải quan tâm giải quyết. Biết tôi chưa dứt khỏi những ý nghĩ về quá khứ, Trần Tuế chậm rãi nói:

        - Cũng khó lắm anh ạ: Chiến tranh đâu chỉ làm khổ một cuộc đời cô X. ? Hôm qua, ông cụ Thúy mất năm người con trong trận bom B.52, bây giờ phải nuôi năm đứa cháu dại, mới đến gặp tôi. "Chưa hết tháng đã hết gạo, chú ạ!". Ông cụ chỉ nói như một lời tâm sự mà chúng tôi phải nghĩ nhiều lắm. Nhà cụ dột nát quá rồi, mùa mưa này ỏng cháu sống ra sao đây ?

        Trần Tuế thôi không nhắc đến Kim X, cô gái xinh đẹp bị tật nguyền. Tôi biết anh muốn nói với tôi: Làm sao có thể giải quyết mọi việc trong, cùng một lúc ?

        Ở trụ sở ủy ban nhân dân phường, chúng tôi được gặp bác Kiệm, bác Thê và nhiêu bà con là nạn nhân của B.52. Chúng tôi đã động đến nỗi đau của những người dân Khâm Thiên. Mới nhắc đến chuyện cũ, bác Kiệm đã rưng rưng lệ. Nhìn người nữ cán bộ đã về hưu ấy. tôi cố hình dung ra một bác Kiệm cách đây mười năm, đã xông pha trên đường phố Khâm Thiên, tìm hầm, cứu bà con trong khối phố. Chính bác đã đi nhặt từng phần thi thể khâm niệm cho các nạn nhân bị bom B.52 giết hại. Mặc dầu nhân dân Khâm Thiên đã đi sơ tán khá nhiều, nhưng khu phố vào loại có mật độ dân số cao nhất ở Hà Nội này, đêm 26 tháng 12 vẫn còn khá nhiều người ở lại. Nhà cụ Trịnh Phúc ở ngõ ba, cả chín người bị bom B.52 giết hại. Cụ Trịnh Phúc năm ấy đã 72 tuổi. Cháu nội của cụ mới ba tháng tuổi cũng bị giết hại cùng với cha mẹ và ông bà. Nhà ông Phạm Ngọc Thuyết ở số 22 Khâm Thiên cũng bị mất chín người. Ở số nhà 42, Phượng và Lan là hai chị em ruột. Phượng vừa tròn 18 tuổi, còn Lan 20. Phượng vừa có giấy gọi vào học trường Đại học bách khoa cách đó mấy ngày. Một quả bom lớn rơi trúng hầm của Lan và Phượng. Quả bom tàn ác chỉ để lại những vụn vải hoa thấm máu của hai chị em, hai cô sinh viên trẻ ấy.

        Ở Khâm Thiên còn biết bao nhiêu chuyện thương tâm nữa. Một quả bom rơi trúng nhà ông Nhâm, giết chết một lúc bốn thế hệ. Nhà bà Đ. mất bốn người. Bốn người bị bom B.52 giết bằng bốn cách khác nhau. Ông chạy vào gầm cầu thang, bom đánh sập. Bà xuống hầm cá nhân, làm bằng một chiếc thùng "phuy" chôn sâu xuống đất. Bom B.52 ép mạnh, thùng "phuy" bị bẹp, giết chết bà. Hai chị em cô L. xuống một chiếc hầm xây vững chắc. Bom chỉ đánh sập cửa hầm, lẽ ra không thể chết được. Nhưng ác độc thay, bom đã đánh vỡ một đường ống nước. Nước tràn vào hầm của hai cô. Dâng cao dần lên. Mặc dầu hai cô đã kêu cứu. cố bởi cửa hầm để chui ra nhưng cha mẹ thì đã chết, cửa hầm bị lấp kín. Khi đội dân phòng bới được cửa hầm ra, hai cô gái còn ôm nhau chết chìm trong nước...

[Giangtvx]

        Cách đây mười năm, tin B.52 ném bom rải thảm vào khu phố Khâm Thiên đã đến các trận địa, sân bay rất nhanh. Ngay buổi sáng 27 tháng 12 năm 1972 nhiều cán bộ, chiến sĩ đi công tác đã rẽ qua Khâm Thiên. Nhiều đồng chí đã len lỏi trong những dãy nhà sụp đổ để tận mắt chứng kiến tội ác man rợ của kẻ thù. Cán bộ, chiến sĩ tiểu đoàn 77 kể với chúng tôi: sáng 27 tháng 12 xuống phổ biến nhiệm vụ chiến đấu cho đơn vị, đứng trước hàng quân đồng chi phó tư lệnh sư đoàn phòng không Hà Nội, Lê Huy Vinh mới nói được mấy lời: "Tôi vừa mới đến Khâm Thiên.. " đã không cầm được nước mắt.

        Đồng chí Trần Xanh kể rằng: Buổi sáng hôm ấy đồng chí Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đến Khâm Thiên. Đại tướng đã đến những nơi bom đạn tàn phá nặng nề nhất. Đồng chí rất ít nói. Thỉnh thoảng, Đại tướng lại quay sang nói với những người cùng đi, những câu vắn gọn: "Dã man ! Dã man đến thế là cùng !".

        Trên đường về sở chỉ huy quân chủng, Đại tướng yêu cầu chúng tôi báo cáo những biện pháp mà bộ đội phòng không Hà Nội phải làm ngay để đêm nay trừng phạt đích đáng tội ác giết hại dân thường của chúng ở Hà Nội.

        Chiếc máy bay B.52 bị bắn rơi xuống đường Hoảng Hoa Thám trong đêm 27 tháng 12 chính là đòn trừng phạt đó.

        Ngày nay, Khâm Thiên được nhân dân cả nước và nhiều bè bạn quốc tế biết đến. Trước khi chúng tôi đến Khâm Thiên ít ngày, khoảng giữa tháng tư năm 1982, có một đoàn các nhà điện ảnh Pháp, Ca-na-đa, Mỹ... đã đến Khâm Thiên. Tội ác của đế quốc Mỹ ở Việt Nam vẫn đang là đề tài của nhiều tác phẩm nghệ thuật của thế giới.

        Những ngày công tác ở Khâm Thiên, chúng tôi còn được nghe một câu chuyện, một huyền thoại về tượng đài người phụ nữ bồng con ở đài Kỷ niệm Khâm Thiên.

        Số nhà 49, nơi ngày nay đặt đài kỷ niệm vốn là một ngôi nhà ba tầng. Bom B.52 đã đánh sập hai tầng của ngôi nhà ấy. Khi những ngôi nhà số 47,49 và 51 đổ xuống thành một đống gạch vụn khổng lồ, những người cứu sập chạy đến đau xót, bất lực trước đống gạch vụn đó. Bên trong đống gạch vỡ vẫn vọng ra những tiếng kêu khe khẽ và tiếng khóc của một em bé... Những tấm bê-tông của những tầng trên phủ lên tầng một nặng hàng tấn. Không thể dùng xẻng, cuốc đào bới được. Phải chờ cần cẩu đến.
Mãi sáng hôm sau, xe cần cẩu mới tới được. "Vẫn còn nghe thỉnh thoảng cỏ tiếng trẻ khóc và tiếng người phụ nữ kêu rất nhỏ! Những người cứu sập không ngờ trong đống gạch vụn ấy các nạn nhân còn sống đến bây giờ. Họ cuống lên, niềm hy vọng làm cho họ cương quyết hành động. Nhưng suốt buổi sáng hôm đó chiếc cần cẩu loại nhỏ không nâng nổi những tâm bê-tông nặng nề đó.

        Trong khi chờ đợi cần cầu khỏe hơn đến cứu, hình như vẫn cỏ tiếng rên, tiếng trẻ khóc từ ngôi nhà 49 vọng ra. Có ở đâu, vào lúc nào sự bất lực của con người trước tội ác, làm cho con người đau đớn, khổ sở như lúc này. Những người cứu sập mặt mày hốc hốc, đen nhẻm. Chân tay họ rớm máu... Vậy mà khi chiếc cần cẩu cỡ lớn vừa được đưa tới, Họ lại lao vào cuộc chiến đấu mới, cố giành từ bàn tay thần chết người mẹ trẻ và đứa con nhỏ của chị. Đã muộn mất rồi. Những tấm bê-tông được cẩu lên. Các vòm chân cầu thang lộ ra. Ở phía trong cùng người mẹ trẻ đang ngồi dựa lưng vào tường, đầu ngoẹo đi. Đứa con nhỏ trong tay chị như vừa thiếp đi trong giấc ngủ...

        Người mẹ ấy và đứa con yêu của chị đã trở thành hình tượng nghệ thuật, đứng mãi mãi ở nền nhà số 49 để tố cáo tội ác rất dã man của đế quốc Mỹ. Câu chuyện người mẹ bồng con sống trong tuyệt vọng ở ngôi nhà bị sập tới hai ngày đã trở thành một huyền thoại. Ngay ở Khảm Thiên đã có những chi tiết khác nhau. Cũng như rất nhiều người khác, nếu không đến Khâm Thiên, làm sao chúng tôi được nghe câu chuyện đau thương ấy.

        Tháng chạp năm 1972 "cú sốc ào ạt" của Ních- xơn đã chụp xuống đầu người già, phụ nữ và trẻ em ở Hà Nội. Chỉ riêng ở Uy Nỗ Đông Anh, mười lăm phụ nữ đang mang thai bị bom Mỹ giết hại. Hai cháu sinh đôi Nguyễn Thị Trước, Nguyễn Văn Sau chưa bập bẹ gọi "mẹ" thì đã phải chịu cảnh mồ côi cả cha lẫn mẹ.

        Đến Đông Anh. chúng tôi gặp lại cháu Đỗ Anh Lực tức Đỗ Anh Dũng. Lực chính là chú bé mới sinh dược 18 ngày con anh Tụng, chị Thoa mà cách đây mười năm nhà văn Ngô Văn Phú đã nhắc đến trong đoạn văn chúng tôi trích dẫn ở phần trên. Anh Ngô Văn Phú có viết cháu bé mới sinh của anh Tụng, chị Thoa chưa kịp đặt tên đã chết cùng bố mẹ. Thực ra lúc đó cháu đã có tên Đỗ Anh Lực. Và nhiều người vẫn tưởng Đỗ Anh Lực đã bị chết cùng bố mẹ. Nhưng ngay đêm 18, chú bé mới sinh được mười tám ngày vừa qua một trận B.52 khủng khiếp, đã được đưa đến bệnh viện Đông Anh. Các y, bác sĩ ở đây đã cứu sống cháu. Xúc động trước sống sót đến lạ lùng của cháu, các bác sĩ đã đặt cho cháu một cái tên mới : Đỗ Anh Dũng!

        Anh Tụng và chị Thoa mất đi để lại bốn con nhỏ Phương - Châm - Hiệp - Lực. Phương năm nay vừa tròn hai mươi tuổi. Cô đã trở thành một cô nuôi dạy trẻ. Đỗ Anh Lực - Đỗ Anh Dũng năm tròn mười tuổi. Cánh cửa cuộc đời đang rộng mở đón Phương và các em cô bước vào cuộc sống.

        Những cô bé, chú bé chào đời vào tháng chạp năm 1972 sắp tròn mười tuổi! Đã có ai, các thày, cô giáo, các bậc cha mẹ... nói với các em: Đáng lẽ các em cất tiếng khóc chào đời vào những ngày hòa bình đầu tiên của đất nước này. Nhưng Nich-xơn, đã cướp mất của các em niềm hạnh phúc đó. Chính hắn đã mang B.52 tới. Tiếng khóc chào đời của các em đã chìm mất đi trong tiếng bom B.52 hủy diệt.

[Giangtvx]

   
* Quả đạn cuối cùng

        Đằng sau những chiến công nổi bật của bộ đội tên lửa ở Hà Nội hồi tháng chạp năm 1972 còn có một thực tế không thể không nói tới: Lúc đó ở Hà Nội chỉ có trên dưới mười tiểu đoàn tên lửa SAM-2. Đã thế, suốt mười hai ngày đêm chiến đấu các tiểu đoàn đó đã phải đánh trong tình trạng khan hiếm đạn. Sau mười năm, nhìn lại trận đánh lịch sử đó, một câu hỏi được đặt ra: Nếu hồi đó ở Hà Nội có nhiều bệ phóng hơn, các bệ phóng đó được cung cấp đầy đủ đạn hơn, thì số máy bay B.52 bị bắn rơi, còn nhiều đến mức nào?

        "Không cần có thêm lực lượng. Chỉ cần có thêm nhiều đạn thôi, chiến quả cũng đã khác lắm rồi !". Nhiều cán bộ .tên lửa đã chiến đấu ở Hà Nội thời kỳ này, nói với chúng tôi như vậy.

        Nhắc đến chuyện thiếu đạn, đồng chí Đinh Thế Văn cũng nói: "Đêm 18 tháng 12 tiểu đoàn 77 bắn rơi tại chỗ một B.52. Những đêm sau tiểu đoàn chúng tôi còn bắn rơi tại chỗ mấy B.52 nữa. Điều đó chứng tỏ bộ đội tên lửa có đầy đủ khả năng tiêu diệt loại mục tiêu này. Rất tiếc, chúng tôi đã không có thật nhiều đạn để giành thắng lợi lớn hơn. Ở trận địa của chúng tôi ra-đa bị nhiễu B.52 nhẹ hơn ở các trận địa khác. Các trắc thủ của 77 lại bắt mục tiêu B.52 khá thành thục. Được phóng "thoải mái" hơn, chắc chắn phép xác suất còn cho tiểu đoàn 77 những kết quả khả quan hơn.

        "Hồi đó chúng ta đã không lường hết được quy mô to lớn của trận tập kích chiến lược mà kẻ thủ đã tiến bành. Phải qua đêm 18,- thực tế mới làm sáng tỏ khái niệm về một đợt tập kích lớn bằng B.52 vào Hà Nội là như thế nào. Khi nhận thức ra, có những thiếu sót sửa chữa không phải dễ. Chuyện chuẩn bị đạn tên lửa là một ví dụ.

        Vì lực lượng tên lửa có hạn, đạn lại không có nhiều nên ngay sau đêm chiến đấu đầu tiên, Bộ tư lệnh quân chủng đã sớm chủ trương giành tên lửa để đánh B.52. Toàn bộ gánh nặng phải đương đầu với hàng ngàn lần chiếc máy bay chiến thuật đánh phá cả ngày lẫn đêm dồn cho bộ đội cao xạ và không quân. Sẽ không có những chiến công oanh liệt của bộ đội tên lửa mà ngày nay chúng ta hằng ca ngợi, nếu ngày đó tên lửa không được đặt trong một thế trận hiệp đồng, thế trận chiến tranh nhân dân vững chắc đã được xây dựng chuẩn bị rất công phu từ nhiều năm trước và đặc biệt được tổ chức khá năng động và hoàn chỉnh trong đợt chiến đấu hồi tháng Chạp ấy. Có thể ví trong bản hùng ca tháng Chợp tiếng súng giòn giã bền bỉ của bộ đội cao xạ, không quân và lực lượng dân quân là bè trầm, là cái nền tạo nên những chương cao trào của bản hùng ca ấy.

        Mặc dầu chỉ giành đạn đánh B.52, các đơn vị tên lửa vẫn rơi vào tinh trạng khan hiếm đạn. Hầu như đêm nào cũng có một vài tiểu đoàn phải đánh đến quả đạn cuối cùng. Đến đêm 20, trước những đợt tiến công ào ạt của máy bay B.52, nhiều tiểu đoàn đã bị "trắng tay". Bước vào ngày 21, các cấp đứng trước một bài tính gay gắt nhất. Mọi người hồi hộp chờ đợi một đêm chiến đấụ dồn dập, quyết liệt không kém gì đêm hôm trước. Chưa bao giờ vấn đề đạn cọ sát dữ dội như thời điểm sắp bước vào đêm 21. Số đạn tên lửa ỏ mỗi tiểu đoàn là một con số "khánh kiệt". Mọi người đều hiểu rằng, chúng ta sẽ phải trải qua những thử thách nghiệt ngã nhất.
Nhưng những điều dự đoán đã không xảy ra. Sau ba đêm đánh dồn dập, ác liệt, kẻ thù chỉ gặt hái được những đòn giáng trả đau đớn, chúng buộc phải dửng lại. Đêm 21, SAC bỗng trùng xuống, chỉ tung ra một đợt tiến công chớp nhoáng của 24 chiếc B.52.

        Đêm 22 tháng 12, địch quay ra đánh Hải Phòng.

        Đêm 23 tháng 12, B.52 đánh Thái Nguyên. Kép.

        Phảì chăng ngày 20 tháng 12 lả đinh cao nhất của trận tập kích vào Hà Nội? Bị thua đau, địch đã từ bỏ mục tiêu chiến lược Hà Nội chưa?

        Câu trả lời: chưa. Trận đánh lớn nhất, ảc liệt nhất vẫn đang còn ở phía trước. Hà Nội vẫn là nơi đọ sức cuối cùng.

        Một lần nữa bằng phương pháp xem xét khoa học và kinh nghiệm chỉ đạo chiến tranh đầy bản lĩnh, các cấp chỉ huy chiến lược và chiến dịch không một chút mơ hồ trước những trận đánh giãn ra xa Hà Nội của máy bay B.52. Khi địch đánh xuống Hải Phỏng, đánh lên Thái Nguyên và Kép thỉ quân chủng lại điều hai tiều đoàn tên lửa 71 và 72 từ Hải Phòng lên Hà Nội.

        Tranh thủ địch đang đánh giãn ra, "tương kế, tựu kế", chúng ta dồn sức chuẩn bị đối phó với những trận đánh lớn hơn sẽ còn xảy ra ở Hà Nội.
Với những nhận định và chủ trương trên, việc chuẩn bị đạn tên lửa ở Hà Nội trờ nên khẩn trương, cấp bách biết chừng nào.

[Giangtvx]

*
*   *

        Ngay từ khi bắt đầu có những tín hiệu cấp cứu đánh đi từ các trận địa tên lửa báo động chuyện thiếu đạn, tư lệnh quân chủng đã gọi cục trưởng cục kỹ thuật Lương Hữu Sắt lên hỏi:

        - Lảm thế nào để có đủ đạn đánh? Và còn nhỉều câu hỏi "cấp tập" khác.

        Vẫn chl xoay quanh chuyện đạn.

        Ngồi trước tư lệnh, đồng chí cục trưởng cục kỹ  thuật chưa nghĩ ra được một bí quyết nào có khả năng tháo gỡ những bế tắc về đạn tên lửa hỉện nay. Đồng chí chậm rãí báo cáo, những cố gẳng phi thường của hai dây chuyền sản xuất đạn duy nhất ở Hà Nội. Ở đó đang làm ngày làm đêm. Sản lượng đạn đã tăng gấp hai lúc bình thường, nhưng những nỗ lực đó lại chưa thấm tháp gì với mức "ngốn" đạn ghê gớm của các trận địa hỏa lực.

        Cảnh chạy đạn cho các bộ phóng như nhà nghẻo chạy ăn từng bữa. Bãi lắp ráp làm được quả đạn nào, xe TZM trực sẵn, lấy ngay quả đạn đó. Trong ánh chớp bom, những quả đạn mới "bóc tem" được đưa ngay lên bệ. Mấy phút sau, những quả đạn đó đã lao lên trời tìm diệt B.52. Chưa bao giờ "cuộc đời" của một quả đạn tên lửa được sản xuất ra lại ngắn ngủi và vinh quang như trong những ngày này.

        Từ trước đến nay, thông thường đạn lên lửa được lắp ráp phục vụ những trận đánh trước mắt. Không có đạn đã được lắp ráp sẵn, cất trong kho chiến lược. Trước khi xảy ra trận tập kích bằng B.52 vào Hà Nội, các trung đoàn tên lửa ở đây cũng có một số đạn dự trữ nhưng không đáng kể. Vì những trận đánh dữ dội, bất ngờ ngay từ đêm 18 nên số đạn được coi là dự trữ này đã phải đem ra dùng ngay trong đêm đó.

        Đạn tên lửa không giống các loại đạn khác. Trước khi đem dùng nó phải qua một dây truyền lắp ráp khá phức tạp và mất thời gian. Chính vì thế hai tiểu đoàn lắp ráp đã phải thực hiện một cuộc chạy đua phi thường để có đạn cho hàng chục tiểu đoàn đánh liên tục, quyết liệt hơn bất cứ thời kỷ nào trước đây.

*
*    *

        Ngày 20 tháng 12 năm 1972, cả hai đồng chí cục trưởng và cục phó cục kỹ thuật, chia nhau xuống hai tiểu đoàn 80 và 95, hai dây chuyên lắp ráp duy nhất ở Hà Nội. Cách tháo gỡ chính, nếu không muốn nói là lối thoát duy nhất hiện nay cho tình trạng thiếu đạn là nâng cao năng suất, chất lượng, sản lượng của các tiểu đoàn lắp ráp này. Trước khi đi, đồng chí cục trưởng dặn cục phó Phan Thái: "Anh xuống dưới đó, khi nào tinh hình thật ổn hãy về !". Phan Thái hiểu thêm tầm quan trọng của chuyến đi, từ chỉ thị này của cục trưởng.

        Ngay sau hôm xảy ra trận tập kích, cục kỹ thuật có điều thêm lực lượng cho hai tiểu đoàn lắp ráp. Đó là hai dây chuyền rút ra từ một công trưởng cải tiến tên lửa và một đơn vị kho. Một năm "xuân thu nhị kỳ" họ mới phải làm đạn một, hai lần. Vỉ thế lực lượng bổ sung này không làm được chức năng "cứu tinh" của họ. Gánh nặng của hai tiểu đoàn lắp ráp vẫn chưa được ai chia xẻ.

        Rạng sáng ngày 19, xe TZM ùn ùn kéo tới các bãi lắp ráp. Những người lái xe nhăn nhó, kêu trời: "Hết đạn rồi các bố ạ !".
Tiếng kêu cấp cứu đạn thật khẩn thiết. Không có đạn sẽ không có gì nữa! Một cuộc chạy đua với thời gian, với kẻ thù đang bùng nồ ở trận tuyến phía sau này.

        Từ sáng ngày 19 các tiểu đoàn bắt đầu tổ chức làm hai ca. Nhiều người chẳng có ai thay phải làm hai ca liền. Thôi thì sức còn cố được đến đâu hãy dốc hết ra tới đó. "Tất cả sản xuất ra nhiều đạn !". Đó là mệnh lệnh của trái tim đồng thời là sự thúc bách của hoàn cảnh, của nhiệm vụ. Làm xong mỗi quả đạn, các chiến sĩ lấy sơn trắng kẻ vào vỏ tên lửa những dòng nguệch ngoạc: "Trả thù cho đồng bào Hà Nội!". Họ đang viết cho các chiến sĩ ờ trận địa hay viết cho chính mình ?

        Họ mải miết làm việc trong tiếng bom B.52. Đôi khi lại được náo nức ôm lấy nhau gào thét, chỉ trỏ. Lúc ấy ngay trên trời cao, một B.52 đang bùng cháy. Rồi những người lái xe TZM kể cho họ những mẩu chuyện đau thương mới xảy ra ở đâu đó trong thành phố. Rồi tiếng bom B.52, cái chết, sự căng thẳng mệt mỏi bỗng nhiên chìm đi tất cả. Chỉ còn mấy anh lái xe nôn nóng, bẳn gắt và những tiếng kêu khô khan: "Đạn ? đạn ..."

        Sang ngày thứ ba những ý chí, nhiệt tình, nỗ lực... khó có thể lấn lướt, gắng gượng qua những cơn đói ngủ và những, nỗi mệt mỏi ê hề. Mấy ngày hôm nay họ đă bắt cơ thể cố gắng đến mức tối đa. Như chiếc máy chạy hết công suất, họ không thể "tự đốt cháy" mình lâu hơn nữa. Bây giờ chỉ cần tự cho phép mình thì bất kỳ lúc nào họ cũng có thể nằm vật xuống thiếp đi trong giác ngủ ngon lành.

        Xuống đến tiểu đoàn 95, cục phó Phan Thái nhận ra "khí thế thi đua" đang chững lại. Đi tìm nguyẻn nhân ở đâu: Ỷ chí? Quyết tâm? Hay công tác tổ chức ? Nhìn vào bữa ăn của chiến sĩ có thể thấy được điều gỉ trong đỏ?

        - Chúng tôi đói lắm! Bảy lạng gạo chứ một "ký" cũng "đánh" hết veo ! - Một anh chàng bé choắt thót đi vì mất ngủ lại nói trắng ra như vậy.

        - Ăn uống tốt, làm việc năng suất hơn ! - Đó là một ý kiến chững chạc. Nhìn vào gượng mặt hốc hác, xanh xao của anh em không ai dám nghĩ rằng họ đang cất lời vòi vĩnh một cách tầm thường.

        - Sẽ có lương khô, đường, sữa ! - Phan Thái mạnh bạo hứa vậy. Hứa xong anh cũng hơi lo. Lương khô, đường, sữa do cục hậu cần quản lý. Xưa nay xin hoặc mua những thứ hàng "chiến lược" này phải qua nhiều cửa, nhiều thủ tục giấy tờ phiền hà Nhưng hôm nay, trong tình hình khẩn trương này, không thể làm khác, nghĩ khác.

        Nghĩ thế anh gọi điện thoại cho đồng chí Mai Xuân Tiếu, quyền cục trưởng cục hậu cần. May sao tiếng đồng chí cục trưởng đã vang ở trong máy. Anh quyết định chưa đi thẳng vào "lương khô, đưởng, sữa" vội. Hãy nói về sự vất vả, gian khổ ở "mặt trận" nóng bỏng này.
Hình như đồng chí cục trưởng đã hiểu ra rồi câu chuyện sẽ đi đến đâu, nên mới nói ngay :

        - Tôi hiểu ý anh rồi! Chiều nay đường, sữa, lương khô và cả thuốc chống buồn ngủ nữa, sẽ được đưa xuống dưới đó. Chấp hành chỉ thỉ mới nhất của bộ tư lệnh, chúng tôi sẽ "mở cửa kho" để phục vụ bộ đội ta chiến đẩu!

        Phan Thái sững sờ vì vui sướng và ngạc nhiên. Có bao giờ con người giữ "tay hòm chìa khóa" này lại rộng rãi như vậy đâu !

[Giangtvx]

*
*   *

        Mới đến tiểu đoàn 80, cảnh đầu tiên đập vào mắt cục trưởng  Lương Hữu Sắt là những chiếc xe TZM nép mình dưới đường cây chờ lấy đạn. Đứng trước đầu xe, một chiến sĩ áo buông ngoài quần đang nạt nộ một chuyện gi đó. Chỉ nghe được một câu cuối rất ngang tàng:

        - Các anh phải cấp cho chúng tôi quả đạn này !

        - Phải đợi. May lắm được quả sau!

        Thì ra còn một người nữa ngả người trên "tai" xe. Mắt vẫn nhắm nghiền mà đối đáp chí chát.

        - Anh tưởng đánh "bê" dễ lẳm hả?

        - Dễ, khó đây không biết! Các anh chưa bắn được "bê" nào là xoàng, rất xoàng!

        - Thể các anh bắt chúng tôi chờ mọc rễ ra đây ra chưa cỏ đạn thì là giỏi à?

        Thấy có người lạ đi lại, Người chiến sĩ lái xe còn ấm ức lắm, nhưng cùng chuyển giọng:

        - Các anh thiên vị "thằng" 77 tôi còn lạ gỉ!

        - Đừng nói thế, mất đoàn kết ! - người nằm trên «tai» xe bật dậy.   

        - Thôi đễ tôi vào nói lại với ông Huy xem sao. Đạn đã có đâu mà cứ cuống lên ! Cứ phải ngủ di một giấc, "con giời" ạ!

        Nói rồi anh ta bỏ đi. Người lái xe chưa hết bực dọc. Vào buồng lái nằm thật nhưng làm sao ngủ được. Nhìn nét mặt còn non, râu ria đã đâm ra tua tủa của anh ta, đủ biết mấy hôm nay liên tục rong xe trên đường mệt nhọc lắm. Những lúc như thế này làm gì chẳng dễ đụng chạm to tiếng, Mà sự nôn nỏng, bực bõ cũng chỉ là đòi lấy sớm một quả đạn về cho đơn vị mình.

        Biết bao nhiêu con người đàng sôi sục lên vì chuyện đạn. Đi qua buồng lái chiếc TZM, đồng chí cục trưởng có cảm giác như minh vừa mới tham gia cuộc đối thoại với người lái xe. "Ngủ đi, ngủ đi lấy một giấc !". Anh thầm thì. Giá lúc này được nói vài lời âu yếm với người chiến sĩ kia.

*
*    *

        Nhìn thấy bóng cục trưởng cục kỹ thuật thấp thoáng ngoài bãi một, tiểu đoàn phó Nguyễn Huy mừng rỡ chạy ra. Cục trưởng xuống đây chắc chắn sẽ gỡ cho tiểu đoàn anh vài nước "bí".  Nhưng kế hoạch sản xuất đạn đang chồng chất lên vai anh những gánh nặng. Anh đang cần sự chi viện, giúp đỡ của cấp trên.

        - Tôi biết thế nào thủ trưởng cũng xuống! - Huy hồ hởi xiết chặt tay cục trưởng. Mấy hôm nay tiểu đoàn 80 của anh là một "điểm nóng" , chuông điện thoại réo đến sốt ruột. Xe con lên xuống rậm rịch. Anh cần những giúp đỡ thiết thực, kể cả những lời phê phán nghiêm khắc. Miễn sao anh và đơn vị tìm cách sản xuất ra được nhiều đạn tên lửa.

        - Hôm qua các anh làm được bao nhiêu đạn ?

        - Báo cáo, mười sáu quả!

        - Đó là tốc độ của con rùa!

        Sau máy lời hỏi đáp đầu tiên, chủ khách đều im lặng.

        Cùng ngày tiểu đoàn 95 báo cáo làm được hai mươỉ bốn quả. Họ còn phải làm đạn cũ, mất hết cả chốt cánh. Phải đưa cả xe công trình xuống tiện chốt cánh tại trận. Vậy mả... ở đây làm ăn ra sao đây ?

        Biết thủ trưởng không bằng lòng. Điều đó không quan trọng, Huy cử báo cáo thật, như vậy cấp trên mới biết mà giúp đỡ.

        - Chủng tôi xin cần cẩu K.61, cấp trên lại cho xe kíp! Lính của thủ trưởng đưa xuống là lính công tử. Làm ăn lóng ngóng, chán chết !

        Huy liếc nhanh về phía cục trưởng, vẫn im lặng. Lúc đó anh nghĩ, không còn dịp nào may hơn để mình trình bày những khó khăn đang cản trở việc sản xuất đạn.

        - Chúng tôi thiếu cả pin và đèn pin nữa. Làm đêm anh em phải xỏ lỗ cặp chì bằng đèn dầu. Tăng, bạt che mưa cũng thiếu.

        Huy chợt bùng một tiếng thở dài. Ngoài kia một quả đạn vừa làm xong đang được càn cẩu đưa lên xe TZM.

        Huy lúng túng, không biết nên nói nữa hay im lặng. Anh không thể nói một mình trong khi người khác cứ níu thinh.

        - Thế tức là các đồng chí không có khuyết điềm gỉ phải không? - Không nhìn Huy, cục trưởng hỏi. Huy chưa kịp trả lởi đã nhận thêm một câu hỏi khác - vỏ đạn chồng chất thế này xe vào, xe ra phải mất máy "đỏ"? Đây có phải nguyên nhân chậm không?

        Đến lượt Huy im lặng. Cục trưởng đã chỉ đúng một khỏ khăn của đơn vị anh. "Tại không có cần cẩu K.61 nén mới phải thế". Huy thầm chống chế như vậy.

        - Phải tìm nguyên nhân ở công tác tổ chức, đồng chí kỹ sư ạ. Ban nãy đồng chí chính trị viên báo cáo với tôi: 100% quân số đi làm, kể cả anh em đang yếu mệt. Đơn vị đang thực hiện phong trào "Thi đua quyết thắng B.52" do trung đoàn phát động. Quyết tâm của cả đơn vị rất tốt! Vậy tại sao sản lượng đạn còn thấp ?

[Giangtvx]

        Tôi đã đến xem anh em ở xe kíp lảm việc. Trẳc thủ số hai là lính mới, chưa làm thạo. Trẳc thủ số ba là lính cũ. Thế là một người làm một người chờ... Kể cả ở dây chuyền cục mới đưa xuống, còn có cách sắp xếp nào đồng bộ hơn không ?

        Anh em đều đã thấm mệt. Không thể đưa nhau ra bãi đạn làm quần quật từ sớm đến tối mãi được. Phải tổ chức lại!

        Ở bãi hai, Huy lo lẳng nhìn anh em nạp nhiên liệu đã cởi hết quần áo phòng độc ra, chỉ còn đi mỗi một đôi ủng. Quy tắc an toàn quy định phải mặc áo cao su, đeo mặt nạ phỏng hóa và đi ủng. Vì muốn lảm cho nhanh, anh em trút mọi thứ áo quân vướng bận đó ra. Ở một đống vỏ thùng gần đấy, có một chiến sĩ đang ngả người vào chiếc vỏ thùng giá lạnh ngủ ngon lành, Huy toan chạy ra đánh thức, nhưng cục trưởng giữ lại.

        - Đồng chí cho anh em mặc quần áo phòng hóa vào. Không phải vì nhanh mà làm ẩu, vứt bỏ hết quy tắc!

        Huy nóng bừng cả mặt. Bãi sản xuất càng nhìn kỷ, càng bề bộn. Nhếch nhác. Trước đây cẩm ăn, ngủ ờ bãi nạp nhiên liệu. Nhưng nay phải tạm gác lệnh ấy. Anh em phải "bám trụ" ờ cả nơi có chất độc hại này đề sản xuất.   

        Mấy ngày nay, mọi người đã quên ăn, quên ngủ để làm việc thì các quy định về vệ sinh, phòng hóa hầu như cũng chẳng ai chú ý tới. Ở đây thời gian còn eo hẹp hơn cả ở các trận địa. Từng giờ, từng ngày, từng con người cụ thể bị kéo căng ra, ràng buộc diết dóng vào dây chuyền, vào các định mức, sản lượng... Suốt ngày, lúc nhàn rỗi nhất là bữa ăn, có người còn tranh thủ lúc đó để chợp mắt ngủ một tý.

        Đi với Huy một vòng, cục trưởng thấy rõ hơn những điều mình xét đoán khi mới xuống đâỵ. Tinh thần làm việc của anh em rất đáng khen, có những thiếu thốn về trang bị có thể khắc phục được như cho thêm cần cẩu. đèn pin, tăng cường các máy đo tốt hơn, v.v... (và rất tự nhiên, ở đấy cục trưởng cũng nhắc đến bữa ăn và đời sống của bộ đội). Còn công tác tổ chức? Liệu ban chi huy tiểu đoàn có biết sử dụng cái "đòn bẩy" ấy để đưa sản lượng đạn lẻn cao hơn không?

        - Huy này, có chuyện các cậu thiên vị cấp đạn trước cho 77 không?

        Huy hơi ngạc nhiên trước câu hỏi bất ngờ của cục trưởng. Nhưng anh trả lời rất tự nhiên:

        - Tiểu đoàn không có chủ trương ấy. Đồng chí trợ lý đạn có tự ý tuyên bố "thằng" nào đánh giỏi cấp trước, "thằng" nào đánh xoàng cấp sau! Chúng tôi đã "sửa sai" rồi !

        - Có chuyện "tranh nhau" là vì chúng ta làm ra ít đạn. Phải có nhiều đạn mới vui vẻ, mới công bằng được !

        Huy định thanh minh chút nữa, bỗng trời dở chứng, trút xuống một cơn mưa. Bãi đạn nhốn nháo chạy đi tìm vải mưa, vải bạt che đạn, che khí tài...

        Thoắt một cái, cục trưởng ngoảnh đi ngoảnh lại đã thấy Huy biến đi đâu mất. Các chiến sĩ đang dồn áo mưa ra che khoang chứa "PB". Đứng giữa trời nhìn những tấm ni lông khum khum che cho đầu đạn đang làm dở, đồng chí cục trưởng bồi hồi xúc động. Đứng bên cạnh những đầu đạn đó là những con người bình dị, đội mưa che đậy cho vũ khí, khi tài... Nếu không xuống đây cùng chịu ướt với chiến sĩ, đồng chí khó hình dung nổi từng quả đạn đã ra đời như thế nào.

        Một lúc sau, Huy cùng với đồng chi nhân viên vặt tư ướt lướt thướt từ cuối bãi chạy lại. Vừa run vì rét Huy vừa hỏi:

        - Anh thấy chưa, tôi bảo anh xin vài trăm mét ni-lông mà anh không xin. Ai bảo anh mùa đông ít mưa ?

        "Ông" vật tư im lặng. Hai hàm răng đánh vào nhau cầm cập. Anh cũng ướt từ đầu đến chân.

        -Xe "xi-téc" đã về chưa? - Huy lầu bầu hỏi.

        - Báo cáo anh, hai "téc" về cả rồi. Có uống cũng không hết xăng.

        Huy ngửa cổ cười hà hà. Công việc cũng như những đợt sóng cứ xô đến lay động anh làm cho anh hoạt bát, vui vẻ hơn cái vẻ bề ngoài hơi khô khan, chậm chạp của anh.

        Ngay lúc đó có một chiến sĩ ở đâu cùng đội mưa chạy tới.

        - Báo cáo tiểu đoàn phó, các anh quân nhu "e" muốn xin ít hòm gỗ thông!

        - Không có hòm xiểng gì cả! Anh vô chuẩn bị đón tiếp văn công quân chủng ngay. Xem có gì "tươi" để chiêu đãi anh chị em không?

        Trời vẫn đang lắc rắc mưa. Chợt hai chiếc máy bay to như hai cánh phản bay thấp ràn rạt qua bãi đạn.

        - RF.4! - Huy nhìn theo hai chiếc máy bay vút qua. Kéo theo ở phía sau đuôi những vệt khói dài.

        Anh chợt rùng mình. Có phải chúng vừa là xuống trinh sát bãi đạn này không ? Bây giờ địch đánh vào đây, phải di chuyển địa điểm thì nguy to. Chỉ tiêu sản xuất đạn của tiểu đoàn vì thế mả không đạt. Có bao hậu quả tai hại khi trận địa không có đạn bắn ?
Ban nãy đồng chí cục trưởng đã nhác tới khả năng xấu này. Trên đâ nhận định: tên lửa đang đánh thắng, dứt khoát địch sẽ nhằm đánh vào trận địa và các bãi sản xuất đạn. Huy xin cao xạ về bảo vệ bãi đạn. Nhưng đồng chí cục trưởng 1ại gợi ý: Có nên đưa pháo về bảo vệ không ? Hay tự vệ bằng cách giấu mình đi, ngụy trang bí mật cho tốt ?

        Đồng chí cục trưởng xem đồng hồ. Đã đến giờ đồng chí phải ra về dự buổi giao ban chiều. Đêm nay Hà Nội lại trải qua những trận đánh, những thử thách mới đây.

        - Huy này, cái cần cẩu K.61 tôi đã điều rồi. Yên tâm nhé! Còn đề nghị gì không? - Cục trưởng đến gần Huy, đặt tay lên vai áo ướt sũng nước mưa của anh.

        - Dạ không... Những điểm yếu thủ trưởng đã nhắc chúng tôi xin khắc phục.

        Huy lúng túng, anh không quen nói những câu cần thiết lúc chia tay. Cái cần cẩu K.61 mà cục trưởng vừa nhắc tới làm cho anh nóng râm ran cả người.

        - Không được để các trận địa "trắng bệ" nhé ! - Cục trưởng xiết tay Huy, giữ bàn tay chai sạn của anh rất lâu trong tay mình,

        - Thủ trưởng cứ yên tâm. Không có đạn tên lửa vào lúc này là có tội ! Mà chúng tôi dứt khoát không muốn thành người có tội! - Huy kết câu nói của mình bằng chuỗi cười vui vẻ. Gương mặt xương xương của anh chợt nóng bứng lên. Trẻ trung và kiên nghị.

        Xe của cục trường cục kỹ thuật đi theo sau một chiếc xe TZM. Nó "cõng" trên lưng một quả đạn mới xuất xưởng. Dọc đường vào bãi đạn, xe TZM vẫn xếp hàng thành dãy, nhiều hơn, dài hơn ban sáng.

[Giangtvx]

*
*   *

        Tại sao có chuyện thiếu đạn tên lửa ờ Hà Nội hồi tháng Chạp năm 1972 ? Chúng tôi đã đặt câu hỏi đó với nhiều người. Có một câu trả lời chung lả : Trước đó chưa bao giờ chứng ta rơi vào hoàn cảnh như vậy. Ngay cả trong các đợt đánh lớn năm 1967, lúc đó ở Hà Nội có tới năm trung đoàn tên lửa bảo vệ, chúng ta vẫn có dư đạn đánh...

        Có thể vì thế mà chúng ta chưa đề phòng việc khan hiểm đạn ở ngay Hà Nội chăng?

        Năm 1972 cũng lả năm tình hình cỏ nhiều khó khăn hơn. Tháng tư, Ních-xơn mở lại chiến tranh phá hoại ra miền Bắc. Tháng năm y ra lệnh phong tỏa các cảng, thực hiện chiến lược "bóp nghẹt yết hầu". Rồi hùng hổ tuyên bổ: "Phải làm cho Hà Nội không có vũ khí mà Hà Nội cần". Kẻ thù thừa biết chúng ta chưa làm ra được nhiều loại vũ khí, khí tài, trong đó có tên lửa. Chúng cũng biết loại vũ khí này được đưa từ đâu tới và đi bằng đường nào, thậm chí chở bằng phương tiện gi. Chúng tìm mọi cách để chúng ta "không có vũ khí" nữa. Thật là một ý đồ nham hiểm.

        Trong khi đất nước bị phong tỏa, hàng chục trung đoàn tên lửa của chúng ta vẫn liên tục chiến đấu từ Lạng Sơn đến Quảng Trị.

        Chỉ nói riêng ở Hà Nội thôi, trước khi bước vào cuộc chiến đẩu 12 ngày đêm, hai trung đoàn tên lửa 257 và 261 đã quần nhau với đủ loại mảy bay trinh sát, máy bay chiến thuật liền trong  mấy tháng trời. Ở trung đoàn 261 có một tiểu đoàn chiến đấu rất hăng hái. Nhưng đánh còn kém. Họ đã đánh đổi hàng chục quả đạn tên lửa để lấy một máy bay rơi lại chỗ. Sau này tiểu đoàn đó đánh có khá hơn.
Nhưng phải đến khi chính họ cho máy bay B.52 "đo ván" mọi món nợ mới được "thanh toán" và chuyện "tốn kém" đạn ở phía trước mới được bù lỗ.

        Nhắc đến chuyện này chúng tôi muốn làm rõ thêm những khó khăn ở phía trước đã tác động, ảnh hưởng đến việc khan hiếm đạn tên lửa như thế nào. Trong hoàn cảnh đó, chúng ta lại chưa chuẩn bị đạn thật đầy đủ cho một trận đánh lớn như nó đã xảy ra. Việc thiếu đạn ở Hà Nội là không tránh khỏi.

        Có một điều lý thú là trong tất cả những bài viết về trận tập kích chiến lược hồi thảng Chạp năm 1972, các tướng tá Mỹ và cả các nhà "lịch sử quân sự" thông thái Hoa Kỳ đều đưa ra những số lượng tên lửa SAM đã bắn thời kỳ đó vượt xa số đầu đạn chúng ta đã phóng. Chúng ta không có nhiều đạn và không hề phung phí như họ tưởng. Chắc chắn, phía Mỹ không muốn số đầu đạn đã phóng ít hơn con số họ công bố. Điều đó chỉ làm cho không quân chiến lược Mỹ đau đớn, nhục nhã hơn !

        Từ đêm 22 thảng 12, máy bay B.52 lảng ra không dám tiếp tục tiến công vào Hà Nội. Ních-xơn và Hội đồng tham mưu trưởng liên quân (JCS) vô cùng lúng túng. Ý đồ đánh cho Hà Nội "hộc máu mồm", "đo ván" trong vài ba ngày để đưa giặc lái Mỹ bị bắt về nước đúng lễ giáng sinh đã phá sản.

        Quay ra đánh các mục tiêu ở Thái Nguyên, Kép, thực chất SAG đã đưa máy bay B.52 đi làm nhiệm vụ chiến thuật. Mục tiêu chiến lược Hả Nội vẫn con đang là một thách thức đối với bọn cuồng chiến Mỹ.

        Ních-xơn vả đàn "diều hâu" Mỹ đã tính đến hiệp hai. Ngày nay ai cũng có thể nói rằng toàn bộ chiến dịch "Lai-nơ bách-cơ 2" là một hành động điên rồ vô nghĩa. Những cuộc tiến công của máy bay B.52 vào Hà Nội sau ngày Nô-en năm 1972 lại càng điên rồ hơn. "Đánh chết cái nết không chừa". Cái mà mấy đêm đầu tiên tiến công ồ ạt, bất ngờ ... Ních-xơn không gặt hái được thì "hiệp hai" hành động của y càng trở nên lố bịch, hão huyền

        Đêm thứ nhất rồi đêm thứ hai... Hà Nội không có tiếng bom B.52. Lúc  này sự tĩnh lặng là mặt trái của chiến tranh. Còn bao nhiêu tai họa đang rỉnh rập đâu đây. Kẻ thù đang có những mưu toan hiểm độc gỉ, lựa thời cơ tiến hành những vụ thảm sát mới ?

        Nhưng xét cho cùng, sự tĩnh lặng dù là thế nào vẫn là những khoảng bình yên. Cuộc sống cần đến nó.

        Nô-en đến giữa những trận đánh khốc liệt. Ngày lễ giáng sinh trùng vào ngày chủ nhật, nếu không có chiến tranh buổi sáng mùa đông nắng vàng ươm này, Hà Nội đẹp biết bao, đông vui biết bao.

        Sau sáu ngày chiến đấu, Hà Nội là địa phương bắn rơi nhiều máy bay nhất: 16 chiếc, trong đó có 11 B.52, 2 F.111... bắt rất nhiều giặc lái. Sau những đợt bom "bê", bom "ép" Hà Nội mang nhiều thương tích, đau thương. Mất mát đọng trên khóe mắt căm giận của người Hà Nội. Trong dòng người trên phố, ở các bến xe thấp thoáng những vảnh khăn trắng. Hà Nội vắng vẻ hẳn đi, không họp chợ, không còn tiếng chuông tàu điện leng keng, lá vàng rơi đầy mặt phố càng làm cho đường phố hôm nay vắng vẻ hơn.

        Nhưng rồi mấy ngày yên tĩnh đã hồi sinh những đường phố vắng vẻ. Một vài cái chợ con con lại họp. Một đám đông mua báo. Một tốp vây quanh cột loa phỏng thanh, làm ấm áp, sinh động trên đường phố của chúng ta vào những ngày đầy thử thách ấy.