Bầu trời vẫn là của chúng ta. Marina Chechneva.

[qtdc]

(tiếp)

Sau khi quan sát chặt chẽ các hành động của đội đánh đêm chúng tôi, bọn Hitler xây dựng lại hệ thống phòng không. Chúng bố trí đèn chiếu PK theo nhóm: các đèn công suất mạnh hơn - bố trí hai hoặc ba cụm, các đèn công suất yếu - bốn hoặc năm cụm. Hơn nữa, các nhóm bố trí ở các khoảng cách sao cho chúng có thể chuyển cho nhau chiếc máy bay bị chiếu tại điểm giao hội. Ngoài ra, để đối phó cụ thể với các chiến sĩ ném bom đêm, một phi đội aces phát xít đã đến bán đảo Taman. Đối với mỗi chiếc U-2 bị bắn rơi, tên phi công sẽ được Hitler trao huân chương Thập Tự Sắt. Các bạn có thể tự hình dung chúng săn chúng tôi sốt sắng như thế nào.


Trái: Dietrich Adolf Hrabak (1914-1995) không đoàn trưởng không đoàn tiêm kích 52 tập đoàn quân KQ 4 Quốc Xã (Jagdgeschwader 52 - JG 52), hoạt động của không đoàn trong năm 1943 một phần quan trọng diễn ra trên bán đảo Taman, hỗ trợ tập đoàn quân 17 Quốc Xã bảo vệ Tuyến Xanh.
Phải: Ace của JG 52 và Luftwaffe (Wehrmacht): Erich Alfred Hartmann (1922 – 1993).

Trong cái đêm xấu số sang ngày 01 tháng 8, đối phương lần đầu tiên áp dụng chiến thuật mới. Chúng tôi không biết gì về chuyện này, và các kíp bay cất cánh làm nhiệm vụ chiến đấu với gián cách thời gian thông thường 3-5 phút. Phi đội của trung úy Tatiana Makarova cất cánh đầu tiên. Máy bay của tôi đi thứ tám. Có lẽ điều đó đã cứu tôi và hoa tiêu Olya Klyueva. Ttrên đường tiếp cận mục tiêu, đập vào mắt tôi là cách làm việc kỳ lạ của các đèn chiếu PK của kẻ thù: chúng lúc bật, lúc tắt, còn lưới lửa cao xạ hình như không thấy. Sự im lặng trở nên vô cùng đáng ngại. Dường như sự im lặng đang ngưng tụ giống như bóng tối của màn đêm bất khả xâm phạm.

"Có lẽ các kíp bay đầu tiên vẫn chưa tới mục tiêu?" - tôi nghĩ. Nhưng ngay phía trước, thẳng hướng bay, trong ánh các luồng đèn chiếu hiện ra một chiếc U-2. Dựa trên thời gian: đó là máy bay của biên đội trưởng Evghenya Krutova. Phi hành đoàn của chị ấy cất cánh thứ ba. Hoa tiêu Lena Salikova ném bom chiếu sáng SAB. Ngọn đuốc sáng rực treo trong không khí trên một chiếc dù nhỏ và chiếu sáng khu vực. Trời đêm sáng hẳn. Ngay lập tức nối tiếp nhau những chiếc đèn chiếu bật sáng và bắt đầu lục lọi trên bầu trời. Một trong số chúng, chiếc đèn chiếu PK sáng nhất và rộng nhất, tóm được chiếc máy bay của Evghenya Krutova, những chiếc đèn chiếu PK còn lại cũng tham gia cùng nó. Chúng tôi chờ đợi, đâu đây, như thường lệ, pháo phòng không lên tiếng. Nhưng chúng ngoan cố im lặng. Chiếc máy bay nhỏ bé giãy giụa trong các luồng đèn chiếu PK. Evghenya Krutova là một phi công xuất sắc, chị cố gắng thoát ra khỏi các vòi xúc tu đang bám chặt, nhưng các luồng đèn chiếu vẫn giữ chặt chị một cách dai dẳng. Đột nhiên sự im lặng ngột ngạt vỡ ra bởi một tràng pháo cực nhanh đặt trên máy bay. Từ một nơi nào đó trong bóng tối những tràng đạn pháo sáng rực lao vào máy bay Krutova vẽ thành một vệt lửa dài. Một chiếc tiêm kích phát xít vừa bay sát tới nơi đã lạnh lùng bắn nhiều loạt đạn ngắn trực diện vào chiếc U-2 bất lực.

Đây là một chiến thuật mới của quân thù. Các nạn nhân của nó là những người bạn gái của chúng tôi, cất cánh bay lên đi thi hành nhiệm vụ chiến đấu đợt đầu tiên. Bằng cái giá mạng sống của họ, họ đã tạo cơ hội cho những người bay phía sau có được vài phút quý giá để áp dụng các biện pháp đối phó khẩn cấp.

Cánh phải máy bay của Zhenya Krutova bốc cháy - máy bay bắt đầu rơi nhanh. Nhưng ngay cả khi đang rơi, Zhenya vẫn chiến đấu. Chị đã dập ngọn lửa và đưa máy bay vào tư thế trượt. Tuy nhiên, ngọn lửa len lỏi ngày càng gần đến động cơ hơn. Trước khi chạm đất từ buồng lái hoa tiêu một phát pháo hiệu màu đỏ bay vút lên. Đúng giây phút ấy, chiếc U-2 bùng lên như một ngọn đuốc khổng lồ rực lửa lao cắm xuống đất.


Trái: Elena Konstantinovna Salikova (1922-1943), hoa tiêu U-2, trung sĩ cận vệ.
Phải: Evghenya Maksimovna Krutova (1920-1943), phi công, thiếu úy cận vệ biên đội trưởng

Tôi như thể tê dại. Mọi thứ chúng tôi đã trải nghiệm và nhìn thấy qua năm tháng chiến tranh. Nhưng cảnh tượng thế này, khi những người bạn gái chết ngay trước đôi mắt của tôi, tôi mới thấy lần đầu tiên ...

Các dàn đèn chiếu PK của quân thù đã tắt. Chỉ có chiếc máy bay của Evghenya Krutova và Lena Salikova cháy sáng rực mặt đất ...

Tôi muốn nhắm mắt không phải nhìn thấy điều gì cả. Tôi muốn hét lên thật to, muốn rên rỉ, khóc lóc với nỗi đau đớn này ... Sau đó, tôi định thần lại. Mục tiêu mà chúng tôi phải đánh, nằm ngay gần nơi các bạn gái của tôi vừa bị giết. Đó là nơi mà tôi với Olga Klyueva phải nhắm đến, mặc dù hiểu rõ rằng: đây chính là nơi kẻ thù đang đón đợi một nạn nhân mới. Nhưng chúng tôi không thể quay lui, cần phải thực hiện nhiệm vụ với bất kỳ giá nào.

Trong khi tôi đang bối rối tìm cách thoát khỏi tình trạng này, các dàn đèn chiếu lại sáng lên. Ai là người mà chúng bắt được lần này? Những tràng đạn lửa cắt ngang màn đêm đen tối một lần nữa. Chiếc U-2 thứ hai bốc cháy và bắt đầu rơi. Đó là máy bay của nữ phi công trẻ Ania Vysotskaya và hoa tiêu Galya Dokutovich. Lần này nữa, các dàn pháo phòng không vẫn im lặng. Chiếc máy bay bị bắn cháy bởi đạn pháo hàng không của một phi công phát xít. Phi hành đoàn của "cánh én" thứ hai cũng rơi xuống đất giống như chiếc đầu tiên. Các dàn đèn lại tắt. Trái tim thắt lại, như thể bị gọng kìm kẹp chặt.

- Marinka, - Olya hét lên với tôi, - chúng nó dẫn tiêm kích của chúng tấn công chúng ta! Do đó, các khẩu pháo phòng không của bọn Đức im lặng sợ bắn nhầm quân nó!

Tôi hiểu điều đó ngay lập tức, nhưng không nói gì với hoa tiêu. Chỉ yêu cầu Klyueva quan sát phía sau chăm chú và thường xuyên hơn.

Bọn Đức quốc xã trước đây đã sử dụng máy bay tiêm kích chống lại U-2. Nhưng lúc đó các phi công kẻ thù chỉ tính đến các cuộc chạm trán ngẫu nhiên với các máy bay của chúng tôi. Bây giờ, rõ ràng, bọn Hitler đã phát triển được một hệ thống tương tác đáng tin cậy giữa  máy bay tiêm kích với các kíp trắc thủ vận hành dàn đèn chiếu của chúng.

Trong khi đó, máy bay của chúng tôi mỗi phút lại đến gần mục tiêu hơn. Làm thế nào đây? Nếu tránh hỏa lực cao xạ có thể bay xa ra, bằng cách sử dụng động tác cơ động, nhưng tránh tiêm kích thì chẳng có cách gì. Toàn bộ chiếc U-2 ở trước mặt chúng như trên lòng bàn tay. Nhắm bắn những chiếc máy bay của chúng tôi còn dễ hơn cả bia bay, bạn có thể không tưởng tượng được. Các máy bay tiêm kích có thể xông tới công kích từ bất kỳ hướng nào và tưới đạn từ các cỗ pháo của chúng một cách chắc chắn vào "cánh én" chậm chạp của chúng tôi. Lấy độ cao và liệng? Không thể. Bọn phát xít biết rõ độ cao từ đó chúng ta cắt bom, và đương nhiên sẽ đón đợi chúng tôi.


Hai nữ AHLX: bên trái - Tatyana Petrovna Makarova (1920-1944) - 628 phi vụ đánh đêm, và bên phải - Marina Pavlovna Chechneva (1922-1984) - 810 phi vụ chiến đấu. Năm 1942.

Trong khi tôi vẫn đang bối rối chưa biết làm thế nào thoát khỏi tình trạng này, dàn đèn chiếu lại bật sáng. Trên mặt đất, chiếc U-2 thứ ba cháy ngùn ngụt. Chợt tôi thoáng nghĩ ra.

- Chỉ có một lối thoát - Tôi nói Olga - tiếp cận mục tiêu ở độ cao thấp nhất. Khi đó, máy bay tiêm kích sẽ không dám tấn công, sợ đâm đầu xuống đất.
Klyueva đồng ý.

Kim chỉ thị trên đồng hồ đo độ cao từ từ len lỏi xuống: 1000, 800, 700, 600 mét. Không, còn quá sớm! 500 mét ... Tôi đẩy cần lái xa thân lần nữa. Cuối cùng xuống 400... tiếp tục giảm nữa thì không thể. Thậm chí lòng bàn tay tôi ướt đẫm mồ hôi vì căng thẳng. Olga cũng không dễ dàng gì. Bom của chúng tôi là loại nổ tức thời, và chúng tôi hiểu rằng sẽ không kịp ra khỏi khu vực lan truyền sóng nổ. Nhưng nhiệm vụ dẫu sao vẫn phải được thực hiện, và dù cách gì - cũng không thể tránh. Olya ngắm mục tiêu, các trái bom rứt khỏi  máy bay. Chiếc máy bay bị quăng lên rất mạnh. Sau đó, tiếng nổ rền như sấm.

Tôi vẫn tiếp tục giảm độ cao. Chỉ cần vượt ra xa tiếp, tôi tăng hết cửa ga, lượn vòng và bẻ hướng về phi trường của mình. Nhưng kẻ thù quyết định không buông tha chúng tôi: từ mặt đất, những vệt đạn lửa như kẻ chỉ lao vút lên máy bay của chúng tôi. Mặc dù các kíp trắc thủ đèn chiếu không phát hiện ra chúng tôi, pháo cao xạ đã khai hỏa bắn theo các đốm lửa thoát ra ở miệng ống xả động cơ.

Tôi và Kliueva an toàn về đến sân bay của mình. Nhiệm vụ đã được hoàn thành. Nhưng tôi không cảm thấy niềm vui, tôi không hài lòng: đêm nay là đêm quá nặng nề đối với tất cả chúng tôi.

Chúng tôi đã phải chịu thiệt hại lớn. Zhenya Krutova, Lena Salikova, Ania Vysotskaya, Galia Dokutovich, Sonia Rogovaya, Zhenya Sukhorukova, Valia Polunina và Ira Kashirina, tất cả không còn nữa ...

Vài năm trước đây, trong cuốn sách "Các bạn gái cùng chiến đấu của tôi", tôi đã viết:

Máy bay rơi. Zhenya vẫn chiến đấu: chị cố gắng dập tắt ngọn lửa và đưa máy bay trượt xuống, nhưng ngọn lửa càng lúc càng lan gần tới động cơ. Trước khi chạm đất từ buồng lái của hoa tiêu một phát pháo hiệu đỏ bay vút lên, cùng lúc đó chiếc U-2 đang cháy rừng rực đâm đầu xuống mặt đất ...

Nhiều độc giả gửi thư cho tôi hỏi: phải chăng đó là chính những gì đã xảy ra với Zhenya Krutova và Lena Salikova trong cái đêm bi thảm kia? Phát pháo hiệu đỏ có ý nghĩa gì? Các cô gái hy sinh khi máy bay nổ hay đã kịp nhảy ra khỏi chiếc máy bay đang bốc cháy?

Bức màn che phủ bí mật này chỉ được hé mở nhiều năm sau cái chết của các bạn gái cùng trung đoàn vinh quang của chúng ta. Công lao trong việc đó thuộc về con người có một tâm hồn lớn, cựu chính ủy trung đoàn, trung tá cận vệ Evdokia Yakovlevna Rachkevich.

Người phụ nữ lớn tuổi này, đóng vai trò người mẹ đối với chúng tôi trong những năm tháng chiến tranh khó khăn, bà đã làm một chuyến hành trình dài, đến những nơi trung đoàn từng chiến đấu. Tại Crimea, bà tập hợp các cư dân địa phương, các học sinh phổ thông, các thủy thủ từng chiến đấu ở Kerch. Tại Kuban bà bền bỉ tìm kiếm dấu vết của những người mà vào đêm ngày 01 tháng Tám năm 1943, không trở về sân bay của mình.

Sau một thời gian tìm kiếm lâu dài, bà gặp được Nadezhda Gerasimovna Kuznetsova tại Novorossiysk. Thời thơ ấu cô bé Kuznetsova sống ở làng Russkoye, cách không xa nơi các máy bay Liên Xô rơi ngày 01 tháng 8. Ngôi làng vào thời điểm đó đang bị bọn Đức quốc xã chiếm đóng, nhưng hai cô gái nhỏ - Nadia và em gái út của cô là Tanya - đã tới hiện trường vụ tai nạn. Chiếc máy bay bị gãy nát. Nằm gần đó là xác hai cô gái mặc bộ đồ combinezon đã chết. Một cô cao lớn, vai rộng, tóc đen. Cô kia - tầm thước, gầy, tóc vàng. Mũ bay, đai bảo hiểm và súng ngắn đã bị lấy mất, có lẽ bởi bọn Hitler.

Nadia len lỏi vào ngôi làng đang cháy dở. Cô trở lại với một cái xẻng và một mảnh vải. Các cô gái chuyển các nữ phi công xuống một con hào nông, ở gần đó, phủ mặt họ rồi nhanh chóng lấp đất ...

Khi Evdokia Yakovlevna đặt lên bàn ảnh các nữ phi công và hoa tiêu hy sinh đêm ấy, Nadezhda Gerasimovna Kuznetsova không ngần ngại chỉ ngay vào bức ảnh của Zhenya Krutova và nói đó là một trong hai cô gái, được cô cùng với em gái mình chôn trong cánh đồng bên ngoài làng.


Trái: Thiếu úy cận vệ, phi công Anna Grigorievna Vysotskaya (1923-1943), người Ukraina - 19 phi vụ. Phải: Thiếu úy cận vệ, hoa tiêu Galina Ivanovna Dokutovich (1921-1943), người Belarus - 120 phi vụ.

Tiếp tục tìm kiếm, người nữ chính ủy không biết mệt mỏi của chúng tôi đã xác định chính xác nơi hy sinh của Anya Vysotskaya và Galia Dokutovich, Sonya Rogovaya và Zhenya Sukhorukova, Valia Polunina và Ira Kashirina.

Di thể của những người bạn gái thân yêu của chúng tôi bây giờ được chôn trong một ngôi mộ tập thể trên quảng trường tại làng Russkoye, gần stanitsa Krymskaya.

Tôi hy vọng người ta không trách cứ tôi về việc nói nhiều về các liệt sĩ. Nếu khác đi, theo quan điểm của tôi, là không thể. Những người đã chết ta không được lãng quên. Con cái chúng ta cần phải biết cái giá phải trả cho chiến thắng và hạnh phúc to lớn dường nào.
........

[qtdc]

(tiếp)

* * *


A.I.Pokryshkin và chiếc P.39 đã chiến đấu trên bầu trời Kuban 1943

Vào mùa hè năm 43, Kuban là đấu trường của những trận không chiến lớn. Sau chiến tranh, người ta biết rằng bộ chỉ huy Đức đã ra lệnh bằng mọi giá phải giữ cho được vùng hạ lưu của Kuban và bán đảo Taman như  một bàn đạp xuất phát cho các hoạt động tấn công trong tương lai. Với mục đích này, đối phương đã thành lập ở đây một cụm không quân rất mạnh.

Các hoạt động tích cực của không quân cả hai phía ngay từ đầu đã có hình thái của một cuộc đấu tranh dữ dội giành quyền thống trị trên không, trong đó có sự tham dự hàng ngày của hàng trăm máy bay. Trên một khu vực hẹp của mặt trận, không vượt quá 40-50 km, trong một số ngày tiêu biểu đã diễn ra đến 100 trận không chiến.

Bất chấp tổn thất, bọn Hitler đã đưa vào xung trận toàn bộ lực lượng mới. Nhưng các phi công Liên Xô kiên quyết giữ thế chủ động trong tay họ và cuối cùng đã trở thành những ông chủ hoàn toàn của bầu trời.

Các trận chiến trên không tại Kuban kéo dài liên tục trong khoảng hai tháng. Mặc dù các aces Đức có trong thành phần các không đoàn tiêm kích tuyển chọn, hầu hết các phi công này đều đã trải qua thảm họa tại Stalingrad. Thực tế này không thể không ảnh hưởng đến sự quyết liệt của họ trong trận chiến.


Báo "Smena" năm 1943 có bài "Bầu trời Kuban" của PV mặt trận B.Tseidlin.

Các phi công Liên Xô sau chiến thắng tại Stalingrad đã lớn lên, trưởng thành, tích lũy được kinh nghiệm chiến đấu vững vàng. Khí thế tấn công của họ cực kỳ cao so với của người Đức. Không phải ngẫu nhiên các trận không chiến tại Kuban giống như một bước ngoặt làm thay đổi tình hình trên không trong quá trình diễn ra toàn bộ cuộc Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại. Bắt đầu từ những trận chiến này, và cho đến khi thắng lợi, quyền thống trị trên không vẫn được không quân Liên Xô giữ vững.

* * *

Thiệt hại của trung đoàn trên Phòng tuyến Xanh khá đáng kể. Cần khẩn trương bổ sung lực lượng. Và khi chúng tôi đóng quân ở Ivanovskaya, các phi công trẻ Lusya Gorbacheva, Katya Oleinik, Pasha Prasolova, Lera Rylskaya đã có mặt. Ở vị trí hoa tiêu đã có các quân khí viên Lena Nikitina, Tosya Pavlova, Nadya Studilina và những người khác sẵn sàng.

Lợi dụng một đoạn nghỉ ngắn vừa có được, ban chỉ huy trung đoàn khẩn trương chuẩn bị đưa vào đội hình chiến đấu lực lượng bổ sung mới. Nhằm mục đích này phi đội 4 được thành lập. Tôi được bổ nhiệm làm phi đội trưởng và hoa tiêu phi đội là Katya Ryabova. Trong tương lai tiếp theo, phi đội của chúng tôi được gọi là phi đội tác chiến-huấn luyện: cho đến cuối chiến tranh phi đội vẫn kết hợp cả hai công tác chiến đấu và đào tạo-huấn luyện.


Gần Novorossisk. Sẵn sàng yểm hộ quân đổ bộ. Trung đoàn phó Seraphima Amosova

Trong tháng Chín, quân đội Liên Xô trong khu vực Novorossiysk bắt đầu đợt công phá quyết định Tuyến Xanh. Mùa thu sớm của miền duyên hải đã đến cùng với mưa, những cơn gió ẩm ướt ...Trung đoàn chiến đấu ở Bắc Kavkaz đã hơn sáu tháng. Tám phi hành đoàn dưới sự chỉ huy của trung đoàn phó Serafima Amosova bay đi phối thuộc LLKQ Hạm đội Biển Đen.  Chính ủy Rachkevich cũng đi cùng một nhóm kỹ thuật viên và quân khí viên. Các lực lượng chủ chốt của trung đoàn tiếp tục hoạt động trên bán đảo Taman.

Toàn bộ các phi hành đoàn của đại úy Amosova đến nơi nhận nhiệm vụ an toàn và chiếm góc của mình trên sân bay ngay cạnh trung đoàn của K.D.Bocharov. Các cô gái nhìn quanh - trong các điều kiện thế này họ chưa có dịp làm việc: trên biên giới đông-nam của sân bay là các sườn núi dâng cao, còn ở phía tây thì gần sát biển. Đóng căn cứ tại sân bay còn có các phi công hải quân. Các đường băng cho phép cất cánh và hạ cánh chỉ theo hai hướng. Xét về mọi mặt rõ ràng công việc ở đây sẽ không dễ dàng.

Bay trên Novorossiysk và vùng lân cận đòi hỏi không ít nghệ thuật, lòng can đảm và sức chịu đựng. Đường bay trải ra với một bên là trên mặt biển, một bên - trên các ngọn núi và hẻm núi. Các dòng không lưu ở những nơi này rất hay thay đổi. Sa vào lớp không khí lạnh trên mặt nước, máy bay sẽ chúi xuống không thể cưỡng lại. Mà trong núi thậm chí còn tồi tệ hơn: các dòng không khí đi lên quăng máy bay như ném vỏ bào. Có một niềm an ủi - các mốc định hướng rất đáng tin cậy: tiến ra biển - Novorossiysk phía trước bạn như trên lòng bàn tay, hãy chọn mục tiêu - bạn sẽ không bao giờ trượt ...


Chiếc U-2 có kẻ dòng chữ "Chúng tôi báo thù cho Dusya Nosal"

Hai đêm đầu tiên bọn phát xít sợ bộc lộ mình và không bắn lên mạnh, nhưng sau đó hỏa lực lại rất dày đặc. Chúng bắn từ tàu chiến, từ các khẩu đội pháo bờ biển, từ trong thành phố. Dường như bản thân bầu trời bị nghiền vỡ ra và nuốt chửng những chiếc U-2 nhỏ bé. Tuy nhiên, nhóm của Amosova đã tiến hành hoạt động chiến đấu thành công.

Mỗi chuyến bay kéo dài một giờ 20-một giờ 40 phút. Ngay sau khi máy bay quay về, các kỹ thuật viên, đã chạy đi lấy bữa ăn tối từ trước, họ trao nó cho phi hành đoàn, trong khi chính họ bắt tay vào kiểm tra máy bay. Các quân khí viên ngay lập tức treo bom. Sự phối hợp làm việc của các kíp bay và các chuyên gia mặt đất rất xuất sắc. Ba hoặc bốn phút tiếp nhiên liệu và "chim én" một lần nữa lấy hướng bay về Novorossiysk.

Nhìn thấy các cô gái của chúng tôi làm việc, thái độ của các vị chủ phi trường, các phi công Hạm đội Biển Đen đối với họ có thay đổi đáng kể. Các cô gái bắt đầu nhận được những bó hoa, còn có trường hợp các chiến binh Hạm đội Biển Đen hào phóng tặng bom cho các phi hành đoàn nữ chưa có đạn dược.


E.Rudneva lên lớp về công tác hoa tiêu

Evdokia Yakovlevna Rachkevich, sau khi nhận được những bài học đầu tiên về công tác hoa tiêu của Zhenya Rudneva và Sima Amosova, đã sống một giấc mơ trong những ngày đó - bay đến Novorossiysk làm nhiệm vụ chiến đấu. Và giấc mơ của bà đã thành hiện thực.

Cuộc tấn công quân đội chúng ta tại khu vực Novorossiysk bắt đầu vào đêm sang ngày 10 tháng 9 năm 1943 bằng việc đổ quân đổ bộ lên cảng. Ngay khi quân đổ bộ xung trận, bộ đội hoạt động ở phía đông và phía nam thành phố chuyển sang tấn công. Bọn phát xít Đức quốc xã nhận thức rõ rằng, việc mất Novorossiysk sẽ dẫn đến sự sụp đổ toàn bộ tuyến phòng thủ của chúng trên Tuyến Xanh. Kẻ thù chống cự quyết liệt. Và không chỉ trên mặt đất.

Một ngày trong những ngày diễn ra trận chiến giành Novorossiysk, vào buổi sáng, khi các máy bay ném bom ban đêm đã hoàn thành công việc, đột nhiên có lệnh truyền đến: "Ném bom bộ tham mưu quân đội Đức quốc xã ở khu vực quảng trường trung tâm Novorossiysk". Ngay sau đó, trên nền các ngọn núi mạ ánh vàng những tia nắng đầu tiên của mặt trời, đã xuất hiện "cánh én" của Amosova. Theo sau chị các chiếc còn lại lần lượt bay lên. Các cô gái không nghĩ rằng trời đã sáng, các máy bay tiêm kích phát xít có thể tấn công họ, rằng cần phải bay xuyên qua hỏa lực giao cắt chéo cánh xẻ của các cỗ pháo cao xạ.

Nhiệm vụ đã hoàn thành. Tất cả các phi hành đoàn đều trở về sân bay của họ.
Trong thời gian tấn công Novorossisk, nhóm Amosova đã thực hiện 233 phi vụ chiến đấu. Bộ chỉ huy đã tặng thưởng nhiều huân huy chương cho các nữ phi công, hoa tiêu, kỹ thuật viên và quân khí viên.


Novorossisk đã giải phóng! Katya Ryabova và Nina Danilova nhảy múa. Gelendzic năm 1943.

Ngày 16 tháng 9 Novorossiysk được giải phóng, Phòng tuyến Xanh bị chọc thủng tại khu vực Novorossiysk, Moldavanskaya. Bắt đầu quá trình đánh đuổi nhanh chóng bọn phát xít Đức quốc xã ra khỏi bán đảo Taman.

Trung đoàn chuyển cứ đến một sân bay rất bụi bặm, vừa được gỡ mìn vội vàng, gần stanitsa Kurchanskaya. Bây giờ chúng tôi bay về doi đất Chushka tiêu diệt nốt kẻ thù đang vội vã sơ tán các đơn vị xơ xác của chúng về Crimea.

Trong giai đọan này, các phi hành đoàn làm việc căng hết sức lực. Trong một đêm thường phải thực hiện từ 6-8 phi vụ. Bây giờ không thể nói về bất kỳ sự tương tác nào của các dàn đèn chiếu phòng không với các máy bay tiêm kích Đức. Kiệt sức trong các trận đánh ác liệt bọn Hitler chỉ còn nghĩ làm thế nào để cứu thoát khỏi thất bại cuối cùng những tên lính còn sống sót và thiết bị còn nguyên vẹn, tái triển khai chúng trên bán đảo Crimean, và tăng cường phòng thủ tại đó. Và dẫu sao, chúng tôi vẫn chạm trán với các xạ thủ cao xạ của chúng! Mặc dù than ôi, gió mùa thu điên dại còn làm phiền chúng tôi nhiều hơn cả pháo phòng không. Nó thổi cát bụi từ cánh đồng bay lên cao thành màn sương mù vàng bao phủ bầu trời. Cát, những hạt cát sạn li ti của vùng Priazovie có thể phát hiện mọi nơi mọi chỗ: trong đồ ăn, trên răng, dưới quần áo, trong ca-bin. Chẳng có đâu tránh được nó. Nhưng điều tồi tệ nhất không nằm ở đó. Mối nguy hiểm là ở chỗ cát chui vào động cơ, làm sự hoạt động của nó trở nên tồi tệ, tăng độ hao mòn.

Trong ngày các kỹ thuật viên nhiều lần phải kiểm tra và làm sạch động cơ một cách cẩn thận.

Cuối cùng ngày chờ đợi từ lâu đã tới. Vào đêm ngày 09 tháng 10, khi bay đi ném bom chúng tôi không tìm thấy mục tiêu nào. Mũi Chushka chẳng khác nào bãi hoang tàn; những con đường dẫn tới eo biển Kerch trống trải. Tất cả xung quanh trơ trụi. Chỉ có đâu đó xe cộ khí tài bị kẻ thù bỏ lại trông như những vệt tối sẫm trên mặt đất phủ đầy cát. Cảnh trống trơn còn thấy ở cả những cầu tàu được vội vàng ghép lại với nhau.


Đài kỷ niệm tại Peresyp ghi công các cô gái trung đoàn nữ KQ cận vệ ném bom đêm Taman 46

Ngày 09 tháng 10 có thông cáo: bán đảo Taman đã hoàn toàn sạch bóng quân đội của bọn Hitler. Đó là một bước đi tới chiến thắng.

Chúng tôi đã chiến đấu không phải vì khiếp sợ mà vì lương tâm. Để ghi nhận công lao của các cô gái của trung đoàn, tên của trung đoàn được thêm vào từ "Taman". Từ bây giờ trở đi, trung đoàn được gọi là trung đoàn không quân cận vệ Taman 46.

Thêm một giai đoạn nữa trong cuộc sống của chúng tôi đã kết thúc như vậy.
Trong sương mù trước bình minh trung đoàn rời sân bay ở Kurchanskaya theo đội hình từng phi đội. Một chặng bay ngắn - chúng tôi đã ở bên biển Azov, biển mà chúng tôi chia tay với nó cách đây một năm. Những con sóng sủi bọt với tiếng rì rào nhẹ nhàng lan tới chân chúng tôi. Từng đợt sóng đều đặn liên tiếp lăn lên bờ và gió sinh ra trong vùng núi Crimea thổi sóng lan đi mãi.

Crimea! Vùng đất này đã chờ đợi chúng tôi và gửi những con sóng ấy đến từ khoảng xa xăm mù sương như một lời chào của mình.
.......

[qtdc]

(tiếp)

Ngay sát bờ Biển Đen

Hãy tự hào, hỡi người đồng đội,
Vì bạn đã tham gia vào cuộc chiến này!
Hãy tự hào vì trong ngày chiến tranh đẫm máu,
Bạn đã giáng cho kẻ thù không kịp trở tay,
Và bạn có quyền tuyên ngôn dõng dạc:
 - Tôi đứng vững ở đây, tôi chiến đấu ở đây.
Trong vinh quang chung của ngày chiến thắng
Có phần của bạn, cùng bạn mãi vẻ vang.
Trích từ báo in tiền tuyến nhiều bản

Mọi con đường đều dẫn đến Peresyp

Làng Peresyp, một làng chài điển hình nằm trong cảnh hoang tàn đổ nát. Ban tham mưu trung đoàn bố trí trong một ngôi nhà nhỏ bằng đá duy nhất còn nguyên vẹn một cách kỳ diệu. Để làm nơi ở người ta dành ra các căn nhà mới bị phá hủy một nửa, một số nhà âm nửa nổi nửa chìm rộng rãi. Tôi được bố trí ở với Ryabova, Amosova, Nikulina và Rudneva. Xắn tay áo lên, làm cho túp lều đi vào trật tự tương đối, thế là cuộc sống lại trôi chảy bình thường.

Quân đội Liên Xô đang chuẩn bị vượt eo biển Kerch. Còn kẻ thù thì vội vàng xây dựng tuyến phòng ngự. Rõ ràng nếu không có một trận chiến khốc liệt, chúng sẽ không chịu nhả Crimea. Tới lúc này, các đơn vị của PDQ Ukraine 4 đã phá vỡ tuyến phòng thủ của đối phương tại dải Zaporoje, Melitopol, hồ Molochnoye, tiến lên phía trước và tới ngày 01 tháng 11 đã tiến ra Perekop. Cụm quân Crimea của bọn Hitler đã bị chia cắt, nó chỉ có thể rút lui theo đường biển.

Cuối cùng sau khi mất đi ưu thế trên không, kẻ thù tìm cách bù đắp cho sự mất mát này bằng cách tăng cường lực lượng phòng không. Tất cả các tuyến giao thông quan trọng và những nơi tập trung quân đội của mình, địch đều bảo vệ bằng một số lượng lớn các dàn đèn chiếu và các cỗ pháo PK. Sơ đồ phòng không của bọn phát xít nhìn như thế này: súng máy phòng không và PPK cỡ nòng nhỏ bố trí ở trung tâm và bao quanh chu vi các đầu mối phòng thủ và các điểm dân cư, còn pháo PK cỡ nòng lớn và các cụm đèn chiếu - ở khoảng cách 1-2 km. Đặc biệt chúng tạo ra một hành lang bảo vệ rất mạnh theo tuyến Kerch, Katerlez, Bulganak, Tarkhan, Kezy, Bagerovo.

Trong những ngày chuẩn bị chiến dịch, trung đoàn tiến hành trinh sát vùng bờ biển, cũng như ném bom các nơi co cụm lớn quân đội của kẻ thù, hậu phương của bọn Đức, các đường ô tô, nút giao thông đường sắt.


Po-2 của chúng tôi

Một dải hẹp bờ biển được chúng tôi sử dụng làm sân bay. Chiều rộng đường băng khoảng 300 mét kéo dài từ tây sang đông. Trải dọc mặt phía nam sân bay là một con đường ô tô có tuyến đường dây truyền tải điện cao thế. Hoàn cảnh này đòi hỏi các phi công phải đạt độ chính xác và sự tập trung cao độ trong quá trình cất cánh và hạ cánh trong giai đoạn những đêm mùa thu tối tăm.

Sân bay còn một điểm bất lợi đáng kể - nó không được bảo vệ trước gió. Đột ngột theo cơn, sức gió rất mạnh, có lúc lên đến 30 mét mỗi giây, gió tung hoành ở đây một cách tự do. Và bởi vì gió luôn thổi tạt sườn - hoặc từ phía bắc, từ biển Azov, hoặc từ phía nam, từ Biển Đen, - thật dễ hiểu khi chúng gây ra bao nhiêu khó khăn cho công việc của chúng tôi. Khi cất cánh và hạ cánh gió luôn luôn đảo lắc cánh máy bay, khi đó tai nạn là không thể tránh khỏi. Khi bay cũng chẳng dễ dàng hơn. Tất cả hiểu rõ rằng trong trường hợp động cơ ngưng làm việc, gió có thể tự do cuốn chiếc U-2 nhẹ bỗng ra giữa trùng khơi.

Phải nói rằng làm cho chúng tôi bực tức không kém gì gió, là thời gian có những trận mưa rào và sương mù. Tôi nhớ một lần tôi cùng Ryabova trở về từ chuyến bay, người ướt đầm, run rẩy. Katya không thể kìm lòng, tức giận nói:
- Thà bay trong cảnh băng giá buốt thịt buốt xương còn hơn bay trong cảnh ẩm ướt thế này. Đây không phải là sương mù nữa, mà chỉ có Chúa biết được nó là cái gì. Chẳng có gì lạ khi người mốc đỏ mốc xanh vì mưa và sương mù.


Katya Ryabova thời còn là sinh viên MGU

- Cậu hãy làm bảo dưỡng phòng ngừa đi, - Zhenya Rudneva đang đi gần đến nói đùa - ban đêm hãy bôi dầu thải vào. Kiểu gì nó cũng hết.
- Không sao đâu, Katya, - tôi nhận xét theo kiểu Zhenya. - Tuy thế bây giờ cậu đã nung qua lửa và tẩm hơi ẩm rồi, cậu sẽ đương đầu được trước bất cứ bệnh tật nào.

Katia ném cho tôi một cái nhìn giận dữ, muốn nói điều gì đó, nhưng chỉ thở dài và bỏ đi. Cô ấy vẫn còn buồn phiền vì việc mình phải chuyển qua phi đội chiến đấu- huấn luyện và không hiểu sao giận dỗi tôi như thể tôi có lỗi trong chuyện này.

Lúc đó, khi bổ nhiệm chúng tôi vào phi đội mới, Ryabova đã có một cuộc nói chuyện gay gắt với trung đoàn trưởng. Chúng tôi được triệu tập đến ban tham mưu, và Evdokia Davydovna thông báo với chúng tôi quyết định của ban chỉ huy.
- Tôi tin tưởng - chị nói - các đồng chí sẽ đảm đương được công việc, sẽ khẳng định được lòng tin mà mọi người đặt vào các đồng chí. - Sau đó, chuyển từ giọng trịnh trọng sang cách nói bình thường, thân thiện, chị nói thêm: - Và bây giờ, các cô gái, với tư cách cá nhân tôi, không phải trên cương vị một người chỉ huy, mà như một người bạn, Chúc mừng sự thăng tiến của các bạn. Nếu có khó khăn, hãy vui lòng liên hệ mà đừng ngần ngại - chúng tôi sẵn sàng giúp đỡ bất cứ lúc nào.

Cả tôi lẫn Ryabova chẳng thích thú gì công việc mới. Chúng tôi không ngại khó khăn trong nhiệm vụ mới. Chuyện nằm ở chỗ khác. Tôi đã bay lâu với biên đội của mình, đã tỏ tường các nữ phi công và hoa tiêu, tôi biết mỗi người trong số họ có những khả năng gì. Họ đã quen với tôi, tôi đã quen với họ, biên đội của chúng tôi đã làm việc trơn tru như một cơ chế có điều tiết. Còn ở đây mọi thứ phải bắt đầu lại từ đầu. Nhưng mệnh lệnh là mệnh lệnh, tôi thậm chí không có ý định phản đối. Katya đột nhiên bướng bỉnh và tuyên bố chống lệnh.
- Lý do? - Thiếu tá Bershanskaya hỏi ngắn gọn.
Tất nhiên, Ryabova không tìm được lý lẽ nào đủ mạnh.

Cô ấy không muốn chia tay với người nữ cơ trưởng phi hành đoàn của mình là Nadia Popova - một người bạn đồng hành xinh đẹp, một nữ phi công giàu kinh nghiệm. Mặc dù tất cả chúng tôi, các cô gái, đều kết bạn thân thiết với nhau, yêu thương và tôn trọng nhau, mỗi phi hành đoàn đều thống nhất như một, là một thực thể toàn vẹn không tách rời trong một tập thể lớn đoàn kết và thân thiện. Bất kỳ hoa tiêu nào đều coi phi công của mình là phi công tốt nhất trong trung đoàn, còn các phi công chỉ công nhận hoa tiêu của mình là tốt nhất. Điều này hoàn toàn tự nhiên. Chính hoàn cảnh mặt trận đã dẫn đến sự ghép cặp như vậy, buộc các cô gái yêu quý nhau, vì chẳng có sự kiểm tra con người nào tốt hơn khi thử lửa trong trận chiến, nơi cuộc sống của tất cả mọi người phụ thuộc vào tài nghệ và sức chịu đựng của người đồng đội chung vũ khí.

Tôi hiểu rõ Katya vì vậy khi cô tranh cãi với Bershanskaya (không thể gọi cuộc trò chuyện của cô ấy với người chỉ huy bằng cách khác), tôi giữ im lặng, thậm chí còn đồng cảm với cô ấy. Nhưng khi Evdokia Davydovna cho chúng tôi đi, tôi vẫn nói Ryabova, rằng cô đã cư xử không đúng, đã tỏ ra ích kỷ.
- Cậu biết không, cậu trông giống như một thợ thủ công-đơn độc - tôi không che giấu, tôi đặt cảm xúc của mình vào lời nói. - Có lẽ cậu không quan tâm đến lợi ích của trung đoàn, mà chỉ quan tâm đến những thành công cá nhân. Lẽ nào cậu nghĩ rằng tôi muốn chia tay với Olya Kliueva?
- Cậu chớ kích động tôi! - Ryabova bốp chát. - Cậu cứ giảng đạo đức cho các cô mới ấy, còn hãy để tôi yên.
- Cậu thật không biết xấu hổ!

Nhưng Katya quay ngoắt người và rảo bước bỏ đi nhanh. Kể từ đó, mối quan hệ của tôi với Ryabova, thực sự có thời cũng phần nào căng thẳng. Tuy nhiên, điều này không làm phiền chúng tôi trong công việc kể cả tại Ivanovskaya, hay tại Peresyp.


Trái: Tatyana Nikolayevna Sumarokova (1922-1997), trung úy cận vệ, hoa tiêu phi đội 4 trung đoàn nữ KQ cận vệ 46 Taman. Nguyên sinh viên Học viện Y khoa Moskva số 2 mang tên N.I.Pirogov. Trong chiến tranh đã thực hiện 809 phi vụ, hơn nửa trong số đó là bay cặp với Maria Vasilevna Smirtnova. Năm 1945 được đề cử AHLX nhưng do tài liệu thất lạc, nên nửa thế kỷ sau bà mới được phong tặng danh hiệu AH nước Nga. Sau chiến tranh về học Học viện In ấn Moskva cùng bạn gái cùng trung đoàn AHLX Raisa Ermolaevna Aronova, hoạt động trong ngành báo chí.
Phải: AHLX Maguba Guseinovna Syrtlanova (1912-1971), người dân tộc Tatar, thượ̣ng úy cận vệ, phi đội phó trung đoàn nữ không quân cận vệ 46 Taman. Tốt nghiệp trường bay Balashov từ năm 1932, tốt nghiệp CLBHK và trường tàu lượn tại Tbilisi. Trong chiến tranh đã thực hiện 780 phi vụ chiến đấu.

Trong giai đoạn đầu tiên đóng quân trên bờ eo biển Kerch, phi đội của chúng tôi không thường xuyên bay đi làm nhiệm vụ chiến đấu. Mặt trận tương đối yên tĩnh, và chúng tôi sử dụng thời gian này để huấn luyện - làm chủ chuyến bay trong các điều kiện mới, đưa người mới bổ sung vào đội ngũ. Để nâng cao công tác huấn luyện, người ta bổ nhiệm vào phi đội các phi công và hoa tiêu giàu kinh nghiệm: Vera Tikhomirova, Nina Khudyakova, Klava Serebryakova, Marta Syrtlanova, Olga Klyueva và Tanya Sumarokova. Chỉ đạo toàn bộ công tác bay huấn luyện là Seraphima Amosova. Công tác huấn luyện diễn ra cả trong các phi đội khác, nhưng gánh nặng chính vẫn nằm trên vai phi đội của chúng tôi.

Thời gian đầu, tôi cảm thấy rất khó xử khi ở vị trí phi đội trưởng. Tôi vừa qua tuổi hai mươi, mà các biên đội trưởng cấp dưới đều lớn tuổi hơn và có kinh nghiệm hơn tôi. Họ đã phục vụ không chỉ một năm trong ngành hàng không, mỗi người đều có kinh nghiệm bay đáng kể. Nhưng các bạn gái tiếp nhận tin này như nó phải thế. Từ những ngày đầu tiên, họ đều thực hiện tất cả các mệnh lệnh của tôi, thường xuyên hỗ trợ tôi trong công tác giảng dạy và huấn luyện.

Chẳng bao lâu phi đội trở thành một tập thể thân thiện, thực hiện thành công bất kỳ nhiệm vụ nào.

* * *

Hoa tiêu trung đoàn Zhenya Rudneva định kỳ thường được phái đi trong các chuyến bay  kiểm tra với các chỉ huy biên đội và phi đội. Trong tháng 10 năm 1943, một đêm tôi bay đi làm nhiệm vụ cùng với Zhenya.
- Chúng ta hãy xem xem nào, đồng chí Chechneva, đồng chí chưa quên cách chơi cờ nhảy đấy chứ? Còn thuốc súng trong túi thuốc súng không đây? - Chị vừa nói đùa, vừa leo lên buồng lái phía sau tôi.
- Vâng, thì ta cùng xem xem, đồng chí hoa tiêu trưởng - tôi đáp đùa theo - thế thuốc súng của đồng chí không ướt đấy chứ?..


Peresyp, 1943. Báo cáo tình hình khí tượng.

Tôi rất thích bay với Zhenya, mặc dù hiếm khi có dịp. Bình tĩnh, dày dạn, chị không bị mất tự chủ trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Phi công luôn luôn cảm thấy tự tin với chị, vì biết - với một hoa tiêu như vậy sẽ không bao giờ chệch hướng và trong trận chiến hoa tiêu sẽ không bao giờ phụ lòng bạn.

Rudneva có một cảm giác đặc biệt mạnh mẽ về bổn phận và trách nhiệm. Khi đã tin vào điều gì, chị sẽ vững bước đi tới mục tiêu, không chấp nhận bất kỳ thỏa hiệp nào. Đòi hỏi cao đối với chính bản thân mình, chị cũng không nhượng bộ người khác, không ngần ngại nói ra sự thật cay đắng nhất, luôn hành động một cách công khai và thẳng thắn. Và đồng thời chị cũng là người đồng chí nhạy cảm và chu đáo.

Với tất cả những người khác, Zhenya là một con người có các mối quan tâm đa dạng, một người nói chuyện dễ chịu. Chị thành thạo không chỉ trong lĩnh vực chuyên môn của mình. Zhenya quan tâm đến văn học, nghệ thuật, triết học. Có trí nhớ phi thường, chị nhớ hàng ngàn ngày tháng, sự kiện, tên tuổi. "Ạnh chồng bác học" của chúng tôi, chúng tôi gọi đùa chị ấy với nhau. Nhưng say mê đặc biệt của Zhenya là thiên văn học. Dẫu Rudneva nói chuyện với ai hay nói về vấn đề gì, chúng tôi biết: rồi thì cuộc trò chuyện cũng sẽ hướng về thiên văn học ...

Và bây giờ tôi với Zhenya - đang trong không trung.

- Chuẩn bị, - tôi nói - bọn phát xít giờ đây điên dại hơn bao giờ hết. Chỉ cần phát hiện, chúng bắn ngay, không cả ngắm mục tiêu.
- Với chúng thế thì chỉ càng tồi tệ hơn thôi, thần kinh của chúng suy yếu rồi. Chúng ta dù gì cũng đã đẩy chúng đến bước đường cùng. Mà nhớ không, Marinka, chúng đã đuổi chúng ta vào mùa hè vừa qua thế nào? Chúng ta hầu như không có thời gian để thay đổi sân bay ...
- Đúng, và bây giờ chúng ta cũng không nán lại lâu ở một nơi.
- Nào, những đợt di chuyển căn cứ như thế sẽ nhiều hơn và thường xuyên hơn cho mà xem. Sẽ đến tận Berlin ... Sang trái, hãy sang trái đi! - Đột nhiên, Zhenya kêu lên. - Đèn chiếu!

Trượt sang phải và lên trên, một chùm sáng mạnh đập thẳng vào mắt. Lập tức chùm thứ hai xuất hiện nhập vào nó. Từ các phía khác nhau gần như đồng thời các tràng đạn pháo vạch đường bay tới tấp lên phía chúng tôi căng như sợi chỉ phát sáng. Nhìn từ một phía, khi trong bóng tối treo lơ lửng những vòng cung sáng, điều đó trông rất đẹp, giống như một dải ruy băng lửa trong đêm lễ hội. Đối với chúng tôi gặp phải với một "sợi chỉ" như thế có nghĩa là chấm hết.

- Chị Zhenya, chị cảm thấy thế nào? - tôi hỏi. - Chúng giội nước sôi dữ thật. Mà chúng ta thậm chí chưa vượt qua eo biển. Liệu trên đất liền sẽ thế nào đây... Chúng ta bây giờ đi thẳng hay quay trở lại, lên cao hơn một chút và liệng?
- Lên cao sẽ mất nhiều thời gian. Hãy ngoặt ra khơi. Làm ra vẻ như chúng ta đã có chuyện gì xảy ra, chúng sẽ bị bỏ lại đằng sau. Sau đó chúng ta sẽ quyết định làm gì tiếp ...
- Chúng ta thử xem.

Tôi nghiêng trái mạnh bắt đầu liệng, giả như đang rơi. Chùm sáng bám theo chúng tôi một vài giây, sau đó dịch qua phải. Xuất hiện một phi hành đoàn khác, và các trắc thủ đèn chiếu của địch bắt đầu tóm lấy nó, định hướng theo tiếng ồn của động cơ.
- Bây giờ hãy lấy độ cao và hãy liệng đến đúng mục tiêu, - Rudneva nói và chỉ hướng quy định trên thước đo độ. - Thế và giữ đúng vào. Chúng ta sẽ xông tới trên vùng ngoại ô phía nam Kerch.

Một vài phút sau, Zhenya thả bom chiếu sáng. Chúng tôi gặp may - ở vùng ngoại ô thành phố trong một con hẻm hẹp nhìn thấy rất rõ một đoàn xe tăng đang di chuyển chậm chạp. Khóa giá giữ bom được mở, và một trăm kg thuốc nổ đã đánh trúng vào giữa đoàn xe. Ngay lập tức súng PK nhả đạn ầm ầm, các chùm sáng rạch những dải ngang dọc màn đêm tối thẫm. Đột ngột vòng lại, tôi đưa máy bay về phía eo biển Kerch.
- Đi đâu? - Zhenya kêu lên. - Hãy vào công kích một lần nữa. Trong khi chúng đang hoảng loạn ta vẫn còn kịp đánh vào đuôi đoàn xe. Bom tớ vẫn còn.
Nhưng các trắc thủ đèn chiếu siết chặt luồng sáng vào chiếc máy bay chúng tôi. Tôi lao máy bay sang trái, phải, lên, xuống, làm một loạt động tác cơ động - tất cả đều vô vọng. Phải chăng tốc độ của một con ốc sên như thế này có thể ngay lập tức thoát khỏi bọn Hitler?
- Không được đâu, Zhenya. Chúng chỉ thả chúng ta cho đến khi tới Chushka mà thôi, đã không chỉ một lần xảy ra như vậy. Mà tới lúc ấy bọn xe tăng đi mất rồi. Tuy nhiên, nếu chị nhất định muốn, em sẽ thử thoát ra.

Chỉ vừa định bổ nhào máy bay, dịch về bên trái và từ trên cao một trái bom chiếu sáng nổ bùng. Ai đó trong số các bạn gái đã kịp thời đến cứu.


Trái: AHLX Vera Lukyanovna Belik (1921-1944), người Ukraina, trung úy cận vệ, hoa tiêu biên đội trung đoàn nữ KQ ném bom đêm cận vệ 46 Taman, 805 phi vụ chiến đấu.
Phải: AHLX Tatyana Petrovna Makarova (1920-1944), người Nga, phi công biên đội trưởng, trung úy cận vệ, 628 phi vụ chiến đấu.

Các dàn đèn chiếu bỏ qua chiếc máy bay của chúng tôi đang bay về phía biển, và bắt đầu tóm lấy chiếc U-2 đang bay theo hướng tác chiến. Rõ ràng, đó là Tanya Makarova và Vera Belik. Theo thống kê kíp bay của họ trong đêm ấy đã bay đến phiên thứ ba. "Cảm ơn, các cô gái - tôi thầm cảm ơn các bạn gái. - Cảm ơn cậu, Vera Belik, vì tình bạn chân thật, vì lòng dũng cảm của người lính".

Tôi nhớ lại cuộc trò chuyện của chúng tôi vào hôm trước khi xuất kích.
- Cậu biết không, Marinka, Kerch là quê hương của tớ, - Vera thú nhận. - Cậu sẽ bay trên vùng ngoại ô phía nam, cậu hãy nhìn kỹ, ở đó có bị tàn phá lớn hay không. - Vera dừng lại một chút, sau đó như xấu hổ, lặng lẽ giải thích: - Mẹ tớ trong thư luôn hỏi, ngôi nhà nhỏ của mình ra sao. Hy vọng, ngôi nhà đáng thương nhỏ bé của tôi ơi, hy vọng là nó còn nguyên vẹn...

- Nhất định là tớ sẽ cố nhìn xem, - tôi hứa. - Và nói chung, không có gì đáng ngạc nhiên khi mẹ cậu lo lắng chuyện ấy.

- Mẹ tớ gàn dở lắm. Mẹ viết: "Con hãy thương ngôi nhà nhỏ của mình và hãy trừng phạt các bạn gái". Cứ như chúng ta đang ném bom ngôi nhà ... Chỉ cần nghĩ, có cô bé chạy chân trần trên đường phố bụi bặm, rồi sau đó phải phá hủy chính đường phố này... Mà tớ vẫn mơ nhất định sẽ từ Moskva trở lại đây với tấm bằng tốt nghiệp, mơ sẽ dạy trẻ em ở Kerch...
- Không cần, Vera.
- Không, cần, Marinka, - cô nói kiên quyết. - Không phải để cậu đồng cảm về chuyện này mà tớ nói, mà để quyết liệt hơn.

Dưới những cánh máy bay của chúng tôi còn một trăm kg bom. Dù sao, Vera, chúng tôi sẽ ném chúng xuống đầu kẻ thù vì quê hương Kerch của bạn. Có thể những quả bom này phát nổ gần ngôi nhà của bạn. Nhưng bạn sẽ không phán xét chúng tôi, và cả mẹ bạn nữa. Tôi tin chắc điều đó. Bạn nói đúng, Vera, phải quyết liệt. Nếu không, sẽ không sớm giành được chiến thắng trước kẻ thù...
..........

[qtdc]

(tiếp)

* * *

Một ngày nọ thượng tướng I.E.Petrov ghé thăm. Ông xuất hiện đột ngột, như mọi khi, đến thẳng đài chỉ huy và lập tức tuyên bố báo động chiến đấu.

Ông tướng thích thứ trật tự quân sự mẫu mực, mà theo kinh nghiệm dạy bảo, chúng tôi thường xuyên duy trì ở sân bay và đài chỉ huy.
- Xuất sắc! - Ông nói với đại úy Amosova, thay thế Bershanskaya ngày hôm ấy vắng mặt. - Nghĩa là các cô không quên chuyến đến thăm đầu tiên của tôi.

Sau đó, Ivan Yefimovich kiểm tra công tác huấn luyện điều lệnh đội ngũ của chúng tôi. Quân phong của chúng tôi thì ông hài lòng, nhưng bề ngoài của chúng tôi thì ông không hoàn toàn vừa ý. Quân phục của các cô gái gọn gàng, là ủi phẳng, nhưng cũ. Quân phục may theo lệnh I.V.Tyulenev, chúng tôi mặc trong ngày nghỉ, mặc nó vào những dịp trọng thể. Trong những khoảng thời gian còn lại chúng tôi mặc quân phục nam giới. Khiếm khuyết trong quân trang ngay lập tức đập vào mắt tư lệnh.


Tư lệnh tập đoàn quân độc lập miền Duyên hải thiếu tướng I.E.Petrov (thứ hai phải sang) và sư đoàn trưởng sư đoàn BB 345 đại tá N.O.Guz (thứ ba phải sang) trên trận địa tiền tiêu của một tuyến phòng ngự thuộc khu phòng thủ Sevastopol năm 1941

Tướng Petrov bước chầm chậm dọc hàng quân, và đôi khi cau mày, như thể ông bị đau răng. Đột nhiên ông dừng lại trước nhân viên ban tham mưu Raisa Mazdrina, và nheo mắt.
- Thế đâ-ấy, - ông dài giọng, - thế đâ-ấy ... - Và bất ngờ ra lệnh: - Thượng úy, tiến ba bước về phía trước - đi đều, bước!
Mazdrina khuôn mặt đỏ bừng quay về hàng.
- Nào, chấn chỉnh thế các cô thấy sao? Cần phải như thế. Tư lệnh chỉnh chiếc áo va rơi trên người Mazdrina và thắt chặt đai lưng trên áo đến mức Raia của chúng ta suýt thon gọn đi gần nửa.
- Thế nào các chiến binh cận vệ - hướng về chúng tôi Petrov lớn tiếng nói, - không phải tốt hơn sao? Cân đối hơn và đẹp hơn.

Khi ông tướng đi khỏi, Mazdrina nới lỏng đai lưng áo và thở phào nhẹ nhõm.
- Ông ấy thắt chặt đến mức chẳng thở được, - nén cười cô nói.
- Bây giờ cậu biết thế nào là chấn chỉnh kiểu Petrov rồi chứ - một ai đó nói đùa.

Vậy là kể từ đó, chúng tôi gọi việc thắt chặt thắt lưng là "chấn chỉnh kiểu Petrov". Và cũng cần phải tán thưởng ông tướng. Bài học mà ông dạy, đã tỏ ra hữu dụng: các cô gái bắt đầu chăm sóc ngoại hình của mình nhiều hơn.

Không giới hạn ở những lời răn bảo, Petrov ra lệnh làm đơn xin quân phục có kích cỡ phù hợp và lệnh phải báo cáo với ông, nếu phòng ban hữu quan không đáp ứng.
- Nhưng tôi đòi hỏi ở các cô sự ngăn nắp trật tự - ông cảnh báo. - Các cô hãy lưu ý, đường ra mặt trận đi qua bên cạnh sân bay, tôi vẫn thường xuyên ra mặt trận, và nếu lần tới tôi bắt gặp cảnh "exotic" như vậy, cuộc nói chuyện sẽ không dễ chịu đâu. Nào, bây giờ báo cáo tôi tình hình công việc ra sao.

Serafima Amosova báo cáo chi tiết về công tác chiến đấu, học tập và cuộc sống của chúng tôi. Tư lệnh hài lòng và mong muốn chúng tôi đạt nhiều thành công hơn nữa.

Vượt trước thời gian một chút, tôi muốn nói rằng chúng tôi rất yêu quý Ivan Yefimovich, nhưng che giấu những tình cảm ấy trước ông. Ông còn đến trung đoàn thêm hai lần nữa, và khi ông được điều chuyển đến mặt trận khác, ông đã gửi lời chào tạm biệt. Chúng tôi ghi nhớ suốt đời nhà chỉ huy quân sự nghiêm khắc, công bằng, tinh tế và quan tâm chu đáo này...

Trong tháng mười, tôi đánh dấu lễ kỷ niệm đầu tiên của mình tại trung đoàn - phi vụ xuất kích lần thứ năm trăm. Sự kiện trọng đại này trùng hợp với việc đổ bộ lính thủy đánh bộ Liên Xô lên bờ biển Crimean. Chiến dịch diễn ra trong khu vực làng Eltigen. Tại nơi đổ bộ trung đoàn liên tục ném bom các dàn đèn chiếu của kẻ địch quấy nhiễu quân đổ bộ. Máy bay nối tiếp nhau xuất kích với gián cách thời gian không lớn. Tất nhiên, không phải mỗi quả bom của chúng tôi đều trúng mục tiêu. Điều quan trọng là trong thời gian ném bom kẻ thù hoặc phải tắt các cụm đèn chiếu hoàn toàn, hoặc phải lia chúng sang máy bay. Trong khi đó, lính thủy đánh bộ dưới sự che chở của bóng tối có thể đổ bộ được lên bờ.


Marina Chechneva và Katya Ryabova

Tuy nhiên, một cơn bão nổ ra trên biển; gió mạnh và sóng lớn đã ghìm các tàu cao tốc đổ bộ. Chiến dịch bị kéo dài và chúng tôi phải làm việc với cường độ tối đa.

Tôi đã tính toán rằng chuyến xuất kích thứ năm của tôi đêm nay trong bảng tổng kết sẽ là phi vụ thứ năm trăm. Tôi muốn kỷ niệm nó một cách tốt hơn, hay nói cách khác - gây thiệt hại lớn hơn nữa cho kẻ thù.

Chúng tôi vẫn đóng quân ở làng chài Peresyp của ngư dân, cách eo biển Kerch hai mươi cây số.

Nhiệm vụ của tôi là phải bay chính xác đến chỗ các dàn đèn chiếu Đức đã quấy nhiễu công tác đổ bộ thủy quân lục chiến, định hướng bay chiến đấu, và không quan tâm đến hỏa lực PK, bay thẳng tới trên đầu mục tiêu. Hoa tiêu Katya Ryabova phải đồng thời tính toán đường bay, thả bom, và chỉ dẫn đường bay trở về nơi chúng tôi đang được mong chờ. Đêm đó, chúng tôi chuẩn bị bay cẩn thận hơn bình thường, kiểm tra nghiêm ngặt hệ thống treo tải trọng làm quà "kỷ niệm" và trang bị của mình. Trong thực tế chiến đấu mọi thứ đều đã từng xảy ra. Những người được kỷ niệm kiểu như tôi nhiều lần đã bị giữ ở một nơi nào đó trên cánh đồng giữa các vị trí của quân ta và quân địch. Do đó, chúng tôi có thái độ đặc biệt xét nét đối với các trang thiết bị của phi hành đoàn.

Thời tiết xấu suýt hủy hoại ngày lễ của tôi. Ngày lễ được bắt đầu với việc gió ném không thương tiếc chiếc máy bay U-2 bằng ván ép nhẹ cân từ bên này sang bên kia. Sau đó từ phía bắc các đám mây dày đặc nặng nề trườn xuống. Nó ép không thương tiếc máy bay xuống mặt đất, và kim trỏ độ cao liên tục run rẩy trong khoảng từ 350 đến 400 mét. Nhưng ngay cả từ độ cao như vậy việc quan sát mặt đất cũng rất tồi: lơ lửng treo trong không khí là một màn bụi nước li ti, làm xấu thêm tầm nhìn vốn đã tồi tệ. Tôi phải hạ xuống thêm vài chục mét.

Khi xử lý mục tiêu từ độ cao như vậy sẽ rất dễ bị thương bởi bom của chính mình, và sẽ không ai kết tội chúng tôi, khi chúng tôi quay trở lại sân bay. Nhưng khi đó tôi nghĩ rằng nếu người Soviet luôn luôn hành động chỉ xuất phát từ điều gì có thể, trước hết nghĩ đến các lợi ích cá nhân, may mắn cá nhân, chúng tôi sẽ không xây dựng được nhà máy thủy điện Dnepro, nhà máy sản xuất máy kéo Stalingrad và hàng chục người khổng lồ khác của các ngành công nghiệp, không mở được hàng nghìn km đường sắt, không thể bảo vệ các thành quả của mình trước kẻ thù.

- Dưới cánh là Eltigen - bằng tiếng nói của một phát thanh viên nhà ga Katya Ryabova thông báo.
Cô không thích nói những câu chuyện không cần thiết khi đang ở trên không trung, và chúng tôi có thể bay trong im lặng một thời gian dài mà không nói chuyện. Vừa nghe trên máy liên lạc những lời trên của hoa tiêu, thì trong bóng tối như bưng những chùm sáng đèn chiếu đã trượt trên những con sóng đen ngòm. Quẹt đi quẹt lại một cách điên cuồng trên mặt nước, đột nhiên các chùm sáng đóng băng tại một chỗ.
- Xuồng đổ bộ bị túm rồi! - Katyusha bật kêu lên.

Tôi nhìn về phía bờ. Trong cự ly khoảng một cây số rưỡi cách bờ, một con tàu nhỏ nhấp nhô trên các đỉnh sóng sủi bọt, bị chiếu sáng bởi cột sáng màu xanh lam rực rỡ. Bọn phát xít hiểu rất rõ tình thế của những người trên tàu, có lẽ thế nên chúng không vội vã đối phó với họ. Trong chùm sáng bám dai như chão, như thể không biết gì về nó, con tàu vẫn kiên định lao nhanh vào bờ.

Một loạt súng vang lên, loạt thứ hai, thứ ba. Con tàu cao tốc nhỏ tròng trành, nhưng lập tức một con sóng dựng đứng ập đến và nâng nó lên. Trong một khoảnh khắc, con tàu lao ra khỏi dải ánh sáng đèn chiếu, tuy nhiên những chiếc vòi bạch tuộc của các cụm đèn chiếu lại một lần nữa túm được thân tàu.

Không thể chậm trễ. Tôi nghiêng máy bay sang trái và tăng hết ga. Tất cả phải giải quyết trong vài giây. Tiếng gầm rú của động cơ làm bọn Hitler giật mình, hai luồng sáng bắt chéo nhau, lục lọi bầu trời. Nhưng một dàn đèn rọi vẫn tiếp tục kiên trì theo đuổi con tàu chở quân đổ bộ.

Cũng rùng mình, nghẹt thở vì tức giận, động cơ của máy bay - cánh tay đòn đẩy gaz hết nấc về phía trước.
- Chúng ta đang tiến vào mục tiêu, - Katya cảnh báo - Ta sẽ ném bom từ độ cao thấp.
- Đành vậy thôi, - Tôi đồng ý.

Luồng ánh sáng cao thế của dàn đèn chiếu tới gần máy bay, vẽ lên một vòng tròn. Vừa chạm vào cánh, nó chạy ngay sang thân, làm tôi chói mắt trong chốc lát rồi bỗng giật lại đằng sau. Chùm sáng rung rung, khẩn trương dừng lại, rồi hóa đông trên chiếc máy bay. Nhìn xuống là vô ích. dường như có một vật nặng nào đó đập mạnh vào gốc mũi của tôi, trước mắt tôi bồng bềnh những vòng tròn. Dầu sao chúng vẫn tóm được mình! Rụt đầu vào vai, tôi hơi nghiêng người về phía trước. Bây giờ chùm sáng lướt qua kính chắn gió, tì vào cánh giữa máy bay. Đẩy cần lái ra xa người một chút, lập tức tôi cảm thấy một cú đẩy nhẹ - các trái bom đã rời khỏi cánh.


Josef Kociok (1918 – 1943) phi công Ace Quốc Xã và chiếc Bf.110 đã hạ 3 chiếc Po-2 của trung đoàn cận vệ Ta-man 46 đêm 31 sang ngày 1 tháng 8 năm 1943.

Sóng nổ đập vào phần dưới thân máy bay, máy bay chúi mũi suýt lật sang cánh phải. Không có gì lạ nếu máy bay bị cuốn xuống vòng xoáy ốc. Mà ở độ cao này nếu bạn rơi xuống vòng xoáy ốc - nhất định bạn sẽ cắm đầu xuống mặt đất. Để tránh hiện tượng rơi, tôi đặt bánh lái về tư thế trung lập và bắt đầu thoát ly về một bên. Các ngọn đèn chiếu tắt lịm, bóng tối như hũ nút lại nuốt chửng mọi thứ.
- Sao, cắt bom thế nào? - Tôi hỏi hoa tiêu.
- Tất cả đều ổn. Cậu thấy đấy, đèn chiếu tắt rồi. Có thể chúng ta chưa phá hủy được chúng, mà các chiến hữu đã giúp đỡ. Xin chúc mừng, cô bạn năm trăm, nhân chuyến bay kỷ niệm kỷ lục!
- Cảm ơn cậu, Katya.
Và buổi sáng trong phòng ăn, một quả dưa hấu lớn chờ đợi tôi. Trên vỏ của nó sáng lên một con số cắt bằng dao - "500".

- Đây là quà của Bershanskaya và Rachkevich - bí thư chi bộ đảng Maria Runt giải thích. - Phải sắm riêng đấy nhé.
Trong phòng ăn tập hợp toàn thể phi đội chúng tôi, và các cô gái không phải bay cũng đến. Các nữ kỷ lục gia năm trăm đầu tiên Maria Smirnova, Katya Ryabova, Natasha Meklin nâng trái dưa hấu và long trọng trao nó cho tôi.
- Hãy tiếp nhận "vương miện" - Maria Smirnova tuyên bố. - Chúng tôi chúc cậu đến khi kết thúc chiến tranh sẽ kiếm thêm được một chiếc nữa.
Trái dưa hấu ngay lập tức được mọi người bổ ra chung hưởng. Vừa thèm thuồng ngấu nghiến những lát dưa mát rượi và ngọt ngào, các cô gái vừa đùa: "Thường xuyên có những ngày kỷ niệm như thế này thì hay nhỉ".

* * *
.......

[qtdc]

(tiếp)

Một vài ngày sau đêm đó, các thủy thủ hàng này tiếp hàng kia đi ngang qua sân bay chúng tôi về phía eo biển Kerch. Họ đi qua, sải những bước chân lớn của hải quân. Những tia sáng xiên của mặt trời mùa thu làm lóe lên ánh thép mờ của những khẩu tiểu liên. Những khuôn mặt khắc khổ, dạn dầy sương gió, những chiếc áo khoác ngắn màu đen, hai dải mũ hải quân không lưỡi trai vẫy vẫy. Tụ tập thành các nhóm, chúng tôi vẫy chào các thủy thủ.


Bên một ngôi nhà âm nửa nổi nửa chìm: Vera Belik, Ira Sebrova và Nadia Popova. Gelendzic 1943.

Một trung sĩ cao gầy sải bước trong một đoàn quân. Cặp mắt di-gan đen lấp lánh vui vẻ lóe lên từ bên dưới hàng lông mày rậm. Thay vì chiếc mũ thủy thủ không lưỡi trai, trên đầu chàng trai là một chiếc mũ sắt lính.

- Này, anh lính thủy! - một giọng nữ lanh lảnh vang lên. Hoa tiêu của trung đoàn chúng tôi Anya Bondareva mắt sáng chạy tới bên người đang đi. Cô mang theo trong tay một chiếc mũ sắt mới màu xám. - Hãy cầm lấy nó, tôi chân thành tặng cho anh. Chiếc mũ của anh tồi quá. Tôi không cần đến nó, tôi đã có chiếc mũ bảo hiểm rồi. Tôi sẽ đưa nó cho anh, nhưng tôi không thể - đêm nào chúng tôi cũng bay.
Người lính thủy bối rối và nói nhẹ nhàng:
- Cảm ơn. Nếu tôi trở về - tôi sẽ tìm, sẽ trả lại cô...

Cẩn thận đặt món quà lên mái tóc đen, anh vẫy tay chào Anya ...
Từ "Eltigen" đã trở nên thiêng liêng đối với chúng tôi kể từ khi thê đội đầu tiên lính thủy đánh bộ bằng một đòn tấn công bất ngờ đã đột phá vào ngôi làng Eltigen và cố thủ ở đó. Một cơn bão nổ ra đã trì hoãn đợt đổ bộ tiếp theo. Trên bờ phía kẻ thù, các phân đội nhỏ lính thủy và lính bộ gần như đã bị bao vây kín.

Kẻ thù nhiều lần nỗ lực hất các chiến sĩ đổ bộ xuống biển, nhưng vô ích. Eltigen, thị trấn xây bằng đá nhỏ màu trắng, đứng chắn trên con đường của bọn phát xít như một pháo đài bất khả chiến bại.

Quân đổ bộ đã cạn lương thực và đạn dược, không có gì để băng bó các thương binh. Liên lạc với quân ta cũng đã bị cắt đứt vì mảnh đạn pháo đã chém văng điện đài, giết chết hiệu thính viên. Mà những làn sóng chì vẫn không ngừng nổ. Hết lần này đến lần khác tàu cao tốc của chúng ta chở người, vũ khí, đạn dược, lương thực lao đến Eltigen, và lại buộc phải quay về bến đậu của mình.

Tháng 11 năm 1943 thời tiết ở Crimea lạnh và nhiều gió. Dự báo thời tiết ngày qua ngày kết thúc bằng hai từ ngắn gọn: "thời tiết không bay được". Một lần vào buổi tối, các chỉ huy hải quân đến trung đoàn chúng tôi. Trong căn nhà nhỏ của làng chài diễn ra một cuộc trò chuyện như sau.
- Đồng chí Bershanskaya, - một trong những người khách vừa đến hướng vào trung đoàn trưởng. -. Quân đổ bộ đang trong tình thế khó khăn. Họ đã bị cắt rời khỏi tất cả các hướng. Các chiến sĩ đỏ bộ không còn thức ăn, không còn đạn dược và thuốc men. Phát xít Đức tấn công ngày và đêm. Phi công của các đồng chí có thể giúp đỡ cánh thủy thủ.
- Nhưng tôi không có quyền cho các kíp bay xuất kích trong thời tiết thế này, - thiếu tá cận vệ Bershanskaya nói chậm rãi.


Xuồng đổ bộ đề án 165, loại trang bị được sử dụng với tần suất lớn trong chiến dịch đổ bộ Kerch-Eltingen 1943

Chị bước từ tốn quanh phòng, rồi đứng lại gần cửa sổ. Trên sân bay cuộc sống đang sôi sục: các kỹ thuật viên và quân khí viên làm thành từng cặp cạnh máy bay, đâu đó đang kiểm tra động cơ, từ xa vẳng lại tiếng cười lanh lảnh của con gái, còn từ biển mây dày như tuyết lở đang tiến lại.
Bershanskaya quay sang các thủy thủ:
- Các anh hãy xem thời tiết như thế nào.
Một sĩ quan đứng tuổi với hai thái dương bạc xám và đôi mắt màu đỏ ngầu vì thiếu ngủ đi đến bên người chỉ huy của chúng tôi:
- Chúng tôi yêu cầu tập hợp toàn thể quân nhân trung đoàn.

Sau một vài phút, các phi công, hoa tiêu, kỹ thuật viên và quân khí viên xếp hàng ngay tại sân bay. Người thủy thủ tóc hoa râm lên tiếng đầu tiên. Ông kể lại chi tiết tình thế của quân đổ bộ, về những người mà việc giải phóng Crimea phụ thuộc nhiều mặt vào kỳ công của họ. Sau đó, thiếu tá Bershanskaya bước lên phía trước. Trong sự im lặng đang tới giọng nói của chị vang lên to một cách đặc biệt:

- Kẻ thù phong tỏa quân đổ bộ tại Eltigen. Tình thế của các chiến sĩ đổ bộ cực kỳ nặng nề. Đường tiếp cận bàn đạp rất khó khăn. Từ đất liền các lối tiếp cận đều bị pháo phòng không và các dàn đèn chiếu Đức ngăn chặn. Từ biển - là bức màn lửa của các tàu thuyền của quân thù. Bên cạnh đó thời tiết ... Các chiến sĩ cận vệ! Chúng ta sẽ giúp đỡ những thủy thủ- anh hùng. Ai tình nguyện bay đến Eltigen, bước về phía trước một bước!
Các nữ phi công và hoa tiêu siết chặt đội ngũ bước về phía trước.

Và sáng ngày 08 tháng Mười Một, tư lệnh tập đoàn quân độc lập miền Duyên hải đại tướng I.E.Petrov đã ký mệnh lệnh chính thức: "Trung đoàn nữ không quân ném bom đêm cận vệ đột phá tới chỗ quân đổ bộ và cung cấp cho họ thực phẩm, đạn dược và thuốc men y tế".

Người lớn tuổi nhất trong chúng tôi hai mươi lăm tuổi, người trẻ nhất - mười chín tuổi. Chúng tôi sắp phải thực hiện một chiến dịch phức tạp, đòi hỏi lòng can đảm lớn và kỹ năng thuần thục.

Thủy quân lục chiến ở trên một dải đất rất hẹp của bờ biển Crimean. Để thả các bao chứa hàng xuống mục tiêu, chúng tôi cần đạt độ chính xác đặc biệt. Sai số một-hai mét, và thế là hàng hóa quý giá có thể rơi vào tay bọn phát xít Đức quốc xã.

Các bao hàng treo trên giá đỡ bom. Bao lớn, cồng kềnh, chúng gây ra nhiều sức cản, làm giảm đáng kể tốc độ của U-2.

Đêm đó gió hoành hành với sức mạnh đặc biệt. Nó mang lại tiếng súng vng rền và mùi cháy: tại Eltigen đang diễn ra những trận đánh không ngừng.

Cất cánh đầu tiên là phi hành đoàn của nữ phi công giàu kinh nghiệm bay nhất trung đoàn - trung đoàn phó phu trách công tác bay Seraphima Amosova và hoa tiêu trung đoàn Zhenya Rudneva. Sau hai-ba phút đến lượt tôi xuất kích. Mặt đất gần như không thể nhìn thấy, chỉ có âm thanh của biển, át đi tiếng gầm rú của động cơ, chứng nhận rằng chúng tôi đang bay trên eo biển Kerch. Chúng tôi đã bay ở độ cao tối thiểu, gần như chạm bánh xe vào mặt nước. Sóng dữ tợn sập vào nhau lớp này lớp khác, định áp đảo chiếc U-2. Hoa tiêu Tanya Sumarokova cho hướng. Tôi giữ hướng chính xác, và chẳng bao lâu xuất hiện ở phía trước các đường viền của bờ biển đầy ghềnh đá...


Chiến dịch đổ bộ Kerch-Eltingen 11-12/1943

Ngay khi tôi thực hiện một vòng ngoặt, những chùm sáng của các đèn chiếu lại quét lên lục lọi bầu trời, phía trước các viên đạn cao xạ nổ bùng. Trong cabin sáng đến lóa mắt: chúng tôi đang ở trong luồng sáng đèn chếu PK. Điều chủ yếu là không đi lạc khỏi tuyến đường. Nghiêng người trên máy đàm thoại, tôi xác định hướng. Tatiana điềm tĩnh trả lời: "Ta vẫn đi đúng".

Cuối cùng các cụm đèn chiếu PK và pháo cao xạ đã bị bỏ lại phía sau. Bây giờ sắp đến chuyện khó nhất: tìm kiếm tín hiệu của các chiến sĩ đổ bộ và thả hàng chính xác.

Chúng tôi một lần nữa được đón tiếp bằng các chùm đạn pháo cao xạ. Tôi bắt đầu liệng. Hầu như trên độ cao ngọn cây chúng tôi lướt qua đầu bọn phát xít Đức quốc xã, và cuối cùng cũng nhìn thấy tín hiệu trên mặt đất ... Bây giờ đến hoa tiêu hành động. Chiếc máy bay bị dâng lên một cách nhẹ nhàng: bao thứ nhất đã thả... sau nó là bao thứ hai... Khi chắc chắn các bao đã rơi vào đúng nơi cần, tôi ngoặt chiếc U-2, và chúng tôi bay đi lấy chuyến hàng mới.

Còn ở đó, tại Peresyp, gió vẫn thổi giật ngang giật ngửa như trước, mà hình như không ai để ý. Trung đoàn trưởng Evdokia Bershanskaya và tất cả ở trên tuyến xuất phát, chăm chú lắng nghe tiếng gầm của động cơ, xúc động ra đón mỗi kíp bay.

Hai mươi sáu đêm, chúng tôi bay đến chỗ các chiến sĩ đổ bộ. Mỗi chuyến bay như thế mang đến cho họ cứu cánh, củng cố lòng tin vào chiến thắng.

Một lần tôi bay sau biên đội trưởng Yevgenia Zhigulenko. Tôi rất yêu quý Zhenya. Rất nữ tính và mềm mại, cô ấy biến đổi không còn nhận ra trong không trung. Bay với Zhigulenko là hoa tiêu Polina Ulyanova. Khi tiếp cận mục tiêu máy bay của họ bị các dàn đèn chiếu và súng PK tóm lấy trong một vòng vây dày đặc. Tôi nhìn thấy máy bay Zhigulenko lao từ bên này sang bên kia thế nào. Tôi đã thấy người nữ phi công khéo léo thoát ra khỏi lưới lửa ra sao và một lần nữa lại bay về đúng hướng mục tiêu.

Thời điểm đó tôi chưa biết rằng máy bay của cô ấy đã bị thương nặng vì đạn cao xạ. Chỉ khi ở sân bay, chúng tôi mới nhận ra cô nàng Zhenya khiêm tốn của chúng tôi có khả năng lập kỳ tích như thế nào. Chiếc máy bay bị hàng chục lỗ đạn thủng, từng mảnh vải chúc bâu rách rủ xuống, động cơ bị thương, viên đạn đi qua buồng lái của phi công và hoa tiêu... Kỹ sư trưởng của trung đoàn Sofia Ozerkova và kỹ thuật viên trưởng phi đội Dusya Korotchenko chưa từng nhìn thấy bất cứ điều gì tương tự...

Hàng cho quân đổ bộ được thả vào trong sân trường học, nơi mỗi đêm người ta đốt một đống lửa nhỏ cho chúng tôi và đặt một dấu nhận dạng.

Kiểu "ném bom" này đòi hỏi các phi hành đoàn phải đạt độ chính xác rất cao. Do đó, chúng tôi bay đến địa điểm thả hàng ở độ cao 50-70 mét, và khi thả hàng cố gắng hạ độ cao thêm một chút.


AHLX Evgenya Andreevna Zhigulenko (1920-1994); Thiếu tá cận vệ biên đội trưởng trung đoàn nữ KQ cận vệ 46 Taman, phục vụ quân đội cho đến năm 1955. Sau đó giải ngũ làm công tác xã hội tại Sochi, năm 1970 chuyển lên làm việc tại Bộ Văn hóa CHXVLB Nga, năm 1976 tốt nghiệp Trường Điện ảnh VGIK, làm đạo diễn ở xưởng phim thanh thiếu niên Gorky. Năm 1981 bà là đạo diễn bộ phim "Những nữ phù thủy đêm" trên bầu trời" kể về chiến công của các đồng đội trung đoàn cận vệ ném bom đêm Ta-man 46 trong chiến tranh. Trong suốt cuộc Chiến tranh Vệ quốc thượng úy cận vệ E.A.Zhigulenko đã thực hiện 960 phi vụ chiến đấu. Được trao tặng danh hiệu AHLX ngày 23 tháng 2 năm 1945.

Nhiều khi, từ giữa eo biển bạn đã phải thu cửa gaz và liệng cho đến tận bờ biển Crimean. Bọn phát xít Đức bắn tiểu liên và súng máy cỡ nòng lớn, đôi khi bạn đếm được đến hàng chục lỗ thủng trên vỏ cánh. Còn chiếc máy bay cứ kéo và kéo mãi. Và đây rồi dưới cánh bay là ngọn lửa nhỏ thiêng liêng. Bạn khom mình qua mạn cabin và bạn hét lên điều gì đó có thể:
- Tiếp nữ khách đến thăm đi, bộ binh! Chúng tôi có khoai tây và thuốc chữa bệnh, chuyến sau sẽ thả đạn.
Và hoa tiêu nói thêm:
- Gửi lời chào từ trung đoàn nữ cận vệ 46!
Đáp lại, dưới mặt đất cũng hét lên một cái gì đó, nhưng vì tiếng rít của gió và tiếng ồn của sóng biển xô bờ mà ta không thể phân biệt được các từ. Ít nhất chúng tôi đã nghe thấy tiếng nói: có nghĩa là quân ta đang còn sống.

Thả hàng xong, chúng tôi rẽ ngoặt ngay trên đầu bọn Hitler. Đôi khi chúng tôi tưởng như nhìn thấy hàng chục nòng súng trường và tiểu liên chĩa lên trời như thế nào, nghe thấy tiếng súng bắn pằng pằng. Nhưng chiếc máy bay U-2 bé nhỏ cần cù với hai cánh đầy các lỗ thủng vẫn đứng trong đội ngũ.
Về những chuyến bay của các cô gái cận vệ đến Eltigen, Arkady Perventsev trong "Mảnh đất rực lửa" đã viết một cách nồng nhiệt:

Từ đất liền phía Taman một chiếc máy bay động cơ công suất nhỏ với tiếng kêu pành pành bay đến. Nó hướng đến ngôi làng, nhanh chóng hiện ra rất to và dường như xòe đôi cánh phủ lấy toàn bộ Đất Nhỏ. Đâu đó bên trái một khẩu súng máy PK húng hắng, và những loạt đạn pháo vạch đường đủ mọi màu sắc xiên chéo trong bóng đêm - đỏ, xanh lục, trắng. Tắt động cơ, máy bay hạ độ cao thấp hơn nữa: đầu tóc đen của một người nào đó, đội mũ bay, nghiêng khỏi mạn cabin, và từ bên trên vẳng xuống một giọng con gái lanh lảnh giận dữ:
- Đứng dưới tránh ra! Bắt cá vobla nhanh!
Từ máy bay tách ra những vật gì đó tối sẫm và đập xuống đất nặng trịch. Động cơ ậm ừ như buồn ngủ, nhấp nháy ánh xanh của bộ tiêu âm, chiếc máy bay gần như bay sát trên mặt biển.
- Các cô gái trung đoàn của thiếu tá Bershanskaya - Manzhula cho biết. - Các cô gái cận vệ. Họ đứng chân ở vũng sông Akhtanizovskaya ...

Bây giờ - đó là ký ức. Còn khi đó cuộc đổ bộ Eltigen là một phần máu thịt của mỗi chúng tôi.
Nhiều năm trôi qua. Nhưng không có gì bị lãng quên, không có gì biến mất khỏi ký ức.
Cách đây chưa lâu, tôi được mời tham dự một cuộc gặp gỡ thanh niên tại Bảo tàng Bách khoa. Hội trường lớn, hàng trăm con mắt chăm chú ... tôi kể về những hoạt động của trung đoàn chúng tôi ở Crimea, và dĩ nhiên, các chuyến bay đến Eltigen. Một cơn bão hoan hô vang rền như sấm lay chuyển gian phòng, khi mọi người nghe thông báo cựu chỉ huy đội quân đổ bộ huyền thoại, Anh hùng Liên Xô, thiếu tướng Vasily Fyodorovich Gladkov đang sống ở Moskva. Và trong giờ nghỉ, một người đàn ông đứng tuổi không quen đến gần tôi ở sảnh.
- Thưa người bạn thân thương, yêu quý ... - ông ngập ngừng nói. - Thời gian đó tôi đang ở Eltigen ... Hãy cho phép tôi ôm chị thay mặt cho những người còn sống sót.
Chúng tôi lặng lẽ nhìn nhau rất lâu. Cả hai không thể dùng từ nào diễn tả được những gì đang diễn ra trong các con tim của chúng tôi ...
Các anh hùng Eltigen! Họ chỉ còn lại một ít những thủy thủ-quân đổ bộ dũng cảm. Và anh trung sĩ mắt đen không còn đến được để trả chiếc mũ sắt cho Anya Bondareva. Và rồi chẳng bao lâu sau, không trở về từ chuyến bay là bản thân Anya...
Sau chiến tranh, tôi đã có dịp thăm lại Peresyp. Tại nơi từng là sân bay của chúng tôi, bây giờ chỉ có tiếng ồn của sóng biển vỗ bờ. Không có gì ở đây gợi nhớ đến cuộc chiến. Cầu cho nó được mãi mãi như vậy!

* * *

Một lần sau khi vượt qua cơn bão, nhưng bị mất lái, một vài tàu đổ bộ bị trôi dạt trên biển. Bay đi làm nhiệm vụ tìm kiếm các con tàu bị nạn có các kíp bay của Olga Sanfirova, Maria Smirnova, Vera Tikhomirova, Nadezhda Popova, Nina Khudyakova và tôi. Thời tiết không thuận lợi cho chúng tôi. Gió thổi rất lạnh. Thân và cánh máy bay nhanh chóng đóng băng. Động cơ làm việc không ổn định thỉnh thoảng gián đoạn, đương đầu với sức cản của gió và tải trọng băng phụ trội thật khó khăn. Khi mô tơ bắt đầu khục khặc thường xuyên, trái tim thắt lại. Mô tơ ngừng làm việc hoặc tắt lịm - chúng tôi sẽ không còn nhìn thấy những ngôi nhà xây đá vôi bé nhỏ của Peresyp.

Katya Ryabova lúc này đang huấn luyện phi công, và tôi phải bay tìm kiếm các xuồng đổ bộ với một hoa tiêu trẻ. Đó là lúc tôi cảm thấy đặc biệt sâu sắc sự cần thiết như thế nào các kỹ năng bay phối hợp, lòng tự tin trong công việc của chúng tôi. Các hoa tiêu trẻ dường như nắm vững nghề nghiệp của mình, làm việc siêng năng trong không trung, nhưng tôi luôn luôn phải cảnh giác, tự mình theo dõi chặt chẽ tình huống, hướng bay. Trong sương mù dày đặc treo trên mặt biển một thời gian dài, không có gì lạ nếu ta đâm phải các máy bay của quân mình đang quần thảo ngang dọc cùng một ô vuông đã cho. Thường xuyên còn cả mối đe dọa nguy hiểm bị máy bay tiêm kích kẻ thù tấn công, bởi vì việc tìm kiếm diễn ra ban ngày.

Một lần điều đó đã xảy ra. Mê mải tìm kiếm, tôi không nhận thấy trời đã quang đãng hơn một chút. Nhiên liệu trong thùng dầu còn ít, và tôi quyết định lấy độ cao, để trong trường hợp cần thiết sẽ đến được bờ bằng cách liệng. Sau khi nghếch mũi, chiếc U-2 bắt đầu leo cao theo đường xoắn ốc. Ngay lúc đó trên đầu chúng tôi những đám mây khẽ tản ra, và bầu trời xanh phơn phớt hiện ra qua lỗ thủng trong màn mây.

Ô cửa sổ này mở rộng mãi, trời quang lên, một rìa của nó đã nhuốm màu vàng rực trong ánh mặt trời. Thật hay nếu bay lên đó dẫu chỉ trong một giây, nhìn những gì đang xảy ra trên ấy, đằng sau lớp lớp mây dày. Chỉ đáng tiếc là không đủ trần bay.
- Đồng chí chỉ huy! - Luồng suy nghĩ của tôi bị gián đoạn bởi giọng nói sợ hãi của hoa tiêu. - Nhìn kìa. Có lẽ máy bay phát xít.
Bản thân tôi đã nhận thấy thoáng vụt qua chỗ hở của trần mây một chiếc thân kép của "khung tranh" (các cựu chiến binh mặt trận thường gọi chiếc máy bay trinh sát của kẻ thù có tốc độ cao và hình dạng bất thường như vậy). Vậy tên gián điệp Hitler kia có phát hiện ra chúng tôi hay không? Dù sao, tôi lập tức đưa máy bay chuyển tư thế và trượt nó xuống phía dưới. Chỉ cần đi khuất vào biển "sữa"! Nếu kịp thời - chúng tôi sẽ thoát: tên phát xít sợ màn sương mù treo thấp trên biển và sẽ để cho chúng tôi yên.
Mà cũng có thể hắn không phát hiện ra chúng tôi, và nỗi sợ hãi của tôi là vô ích? Không, không vô ích. Một vệt đạn vạch theo rìa sẫm tối của đám mây. Tôi nhìn lên, và sởn hết gai ốc trên sống lưng: chiếc “khung tranh” phát xít đang nghiêng cánh lao xuống phía chúng tôi cùng với những luồng đạn súng máy nhả ra liên tục. Khoảng cách nhanh chóng giảm xuống.
"Có vẻ như, ta không kịp rồi - một ý nghĩ lóe lên trong đầu tôi. - Mà cái gì không đến sẽ không đến!"
Khoảng cách đến tên phát xít còn khá nhỏ, khi tôi trong cơn tuyệt vọng chuyển máy bay sang tư thế bổ nhào. Điều đó rất nguy hiểm: đến mặt nước chỉ có thể tính bằng con số mét và tiếp đó là cái chết không thể tránh khỏi. Nhưng không có cách nào khác!

"Ta-ta-ta" - những tràng súng máy gõ trên đầu. Và mọi việc cũng qua. Đây rồi sương mù. Một bức màn dày bao phủ thật chặt chúng tôi. Tôi lập tức ghì cần lái về phía mình, và chiếc U-2, như con ngựa nóng tiết, sau khi cảm thấy chiếc hàm thiếc cứng như thép, bắt đầu chạy chậm lại. Vẽ một hình vòng cung trơn tru, máy bay chuyển sang tư thế bay bằng. Vừa kịp - dưới cánh xuất hiện những đỉnh sóng sủi bọt.

Trong tai nghe mũ bay có một tiếng thở dài nhẹ nhõm - đối với cô bé hoa tiêu trẻ, đó là một thử thách khó khăn.

* * *
........

[qtdc]

(tiếp)

Trận đánh giành bàn đạp trên bờ biển Crimea vẫn đang tiếp tục. Cuối cùng bộ chỉ huy Soviet cũng ném được quân tiếp viện lên Eltigen. Vượt qua sức đề kháng ác liệt của kẻ thù, các chiến sĩ đổ bộ chậm nhưng chắc chắn gặm nhấm tuyến phòng thủ của bọn Đức và dần dần mở rộng đầu cầu. Chúng tôi đã hỗ trợ các chiến sĩ bộ binh và thủy thủ hết sức có thể, khi đêm này sang đêm khác công kích các trận địa của kẻ thù.

Giai đoạn ấy chúng tôi bay rất nhiều. Một lần, sau một phi vụ đặc biệt thành công Katya Ryabova nói:
- Cậu biết không, Marina, chúng mình ban đầu không hình dung được mình sẽ làm gì trên mặt trận - bắn súng tự động, nấu súp cho các chiến sĩ hay băng bó các thương binh. Với chúng mình, các nữ sinh viên, dù gì cũng như nhau. Chỉ cần được chiến đấu để đánh bại kẻ thù đáng căm ghét. Cuộc chiến tranh trên bầu trời đã thành số phận của chúng mình. Tớ nghĩ chúng mình đã may mắn. Mặc dù không chắc cậu từng nghe được từ tôi những lời nói khác, nếu như người ta đào tạo chúng mình thành các xạ thủ pháo binh, xạ thủ bắn tỉa hoặc y tá...


Các nữ phi công và hoa tiêu trung đoàn xác định nhiệm vụ chiến đấu. Trái sang phải: Vera Khurtina, Тanya Оsоkina, Lena Nikitina, Тonya Rozova, Sasha Popova và Masha Rukavitsyna

Trong suốt cuộc chiến, chúng tôi mơ ước về một cuộc sống hòa bình.
- Các cô có thể tưởng tượng được không, hỡi các cô gái - Katya kêu lên, - con người chúng ta sẽ hạnh phúc như thế nào sau chiến tranh! Đây tôi nhìn vào các đồng đội cùng trung đoàn của mình, các cựu sinh viên: đối với nhiều người sau chiến thắng, cuộc sống bắt đầu từ điểm mà chiến tranh đã dừng nó lại, nhưng theo một cách khác, họ sẽ đánh giá mãnh liệt hơn và sâu sắc hơn tất cả những gì đất nước của chúng ta, tuổi trẻ của chúng ta mang lại cho chúng ta...

Một lần, trước khi bay đi làm nhiệm vụ chiến đấu, ngồi trong buồng lái máy bay, tôi quan sát Katya. Đây này, cô ấy ngồi và bình thản nhìn các cô gái-quân khí viên treo bo. Cô sắp bay với tôi. Chiếc máy bay có thể sa vào lưới lửa của súng PK, có thể bị những chùm đèn chiếu PK bắt được, máy bay tiêm kích của đối phương đánh chặn nó... Tóm lại, chuyến bay có thể là chuyến bay cuối cùng. Nhưng Ryabova rất bình thản. Và tôi nghĩ, "Đây có phải là chính Katya, người đứng nửa giờ trước cánh cửa, không dám vào phòng, nơi giáo sư nhận bài kiểm tra? Katya, người một điểm bốn hiếm hoi thay vì điểm năm là sự thất vọng lớn nhất trong cuộc đời tôi?"

Đêm Tháng Mười Một năm 43, chúng tôi bay đi ném bom nơi tập trung các đơn vị và khí tài quân sự của bọn Đức tại ga Bagerovo nằm ở phía tây thành phố Kerch. Từ trên không, nhà ga được bảo vệ bởi một lực lượng phòng không lớn. Chỉ riêng đèn chiếu đã hơn hai mươi dàn. Để đánh lạc hướng bọn Hitler, sau khi lấy độ cao, chúng tôi bay tới Bagerovo từ phía sau, và sau đó, giảm nhỏ động cơ, liệng tới mục tiêu. Nhưng chính thời điểm này các dàn đèn chiếu làm việc. Chùm sáng nhanh chóng bắt được chúng tôi. Pháo cao xạ khai hỏa. Katya ra lệnh giữ nguyên hướng. Tôi liên tục cơ động theo cao độ. Ryabova "treo" trên đầu nhà ga hai trái bom sáng. Trên đường xe lửa thấy rõ các đoàn tàu. Màn đạn PK ngày càng dày đặc hơn. Nhưng Katya đã đưa tôi đến mục tiêu, và một loạt bom bay xuống.
Nhiệm vụ đã được hoàn thành.

* * *

Thời tiết trong tháng mười một xấu đi nhanh. Thường xuyên có tuyết rơi xen kẽ với mưa, sương mù, mây thấp - tất cả điều này gây cản trở rất nhiều cho các chuyến bay.

Giai đoạn tạm lắng trên mặt trận đã đến. Mất hy vọng đẩy quân đổ bộ Liên Xô xuống biển, kẻ thù tăng cường củng cố tuyến phòng thủ của chúng. Các đơn vị của chúng tôi trên bán đảo Kerch cũng đào công sự và chờ quân tiếp viện.

Ban chỉ huy trung đoàn quyết định sử dụng thời gian nghỉ ngắn để các đội bay nghỉ ngơi. Katya Ryabova và tôi được gửi đi nghỉ hai tuần tại Kislovodsk.
- Xem ra các cô chưa yêu, - thiếu tá Bershanskaya dặn dò chúng tôi một cách đùa bỡn. - Trong khu nghỉ mát có rất nhiều nam sĩ quan, họ đã biết chúng ta, và mỗi người sẽ lấy làm thích thú được làm quen với các cô. Vì vậy, hãy giữ mình theo phong cách cận vệ.
- Không có gì, - Katya đáp - cho đến khi kết thúc chiến tranh chúng tôi chỉ có duy nhất một tình yêu, không thay đổi - tình yêu đối với các vụ ném bom.
- Ôi vậy ư các bạn? - Irina Rakobolskaya mỉm cười. - Đã có một thời tôi cũng nghĩ vậy. Và đến khi một cậu trai bắt đầu nhìn ngắm tôi một cách ngưỡng mộ trong trường đại học, và suýt nữa thì tôi mất đi sự tự do của mình.
- Đấy là trong thời bình.
- Trong chiến tranh chúng ta càng buồn nhớ hơn những nụ cười ấm áp và lời âu yếm. Và chuyện đó có gì xấu đâu? Bản thân tôi từ lâu đã yêu một anh chàng bocharov (*), nhưng Evdokia Davydovna không cho phép. Chị ấy nói, này tham mưu trưởng, ở mặt trận - tình yêu là không được phép đâu.
- Đừng có gạ gẫm các cô gái, đại úy nhé, - Bershanskaya cười mát, - nếu không đơn vị chúng ta sẽ trở thành trung đoàn của những người yêu nhau. Nào, các nữ cận vệ, tôi chúc các bạn nghỉ ngơi tốt.

Chúng tôi giơ tay chào và đi thu xếp hành lý đi đường. Trước khi khởi hành đi Kislovodsk, theo công việc chúng tôi phải có mặt ở stanitsa Akhtanizovskaya, nơi tiểu đoàn đảm bảo sân bay đóng quân và nơi đặt căn cứ của trung đoàn máy bay cường kích. Thật trùng hợp, các phi công đang có một ngày nghỉ - người ta trao tặng họ các phần thưởng của chính phủ. Nhân dịp này, sau phần nghi lễ chính thức, người ta tổ chức nhảy múa. Vâng, tất nhiên họ cũng kéo chúng tôi đến đó. Chúng tôi thoái thác, viện cớ công việc, rồi cũng phải nhường bước trước các lời mời khẩn khoản. Đặc biệt cố gắng thuyết phục chúng tôi là một thượng úy đeo rất nhiều huân chương trên chiếc áo va rơi mới tinh.

Thực ra, tôi không phải là không thích nhảy, và cũng không phải thuyết phục tôi điều gì quá đặc biệt, nhưng Katya tỏ ra rất bướng bỉnh. Tuy nhiên, hiện tại cô ấy có lý do cho điều đó. Katya bị tắc tuyến lệ và cô ấy đi lại với một cái đầu đang bị băng bó. Và bộ dạng chúng tôi không hề có vẻ là đi nghỉ lễ. Chúng tôi vận quần dài công tác, áo va rơi, và bên ngoài là áo choàng.
- Dù sao, chúng tôi cũng sẽ không để các cô đi, - anh phi công khăng khăng và sau đó lớn tiếng tuyên bố: - Các đồng chí, các chiến sĩ cận vệ của Bershanskaya đến thăm chúng ta. Chúng tôi cần sự giúp đỡ khẩn cấp, nếu không những con chim lửa này sẽ bay đi.
Và chúng tôi còn không kịp nhìn quanh thì đã ở giữa một đám đông dày đặc các nam phi công cường kích tươi cười.
- Và bây giờ chúng ta làm quen nhé. Grigory Sivkov.
- Cậu biết không, Marinka, - Katya thì thầm và cởi chiếc áo khoác của mình - anh này có vẻ là một chàng trai chiến binh đây.
- Sao mà thích nhanh thế?
- Ý cậu là gì? - Katya cảnh giác.
- Thế cậu quên cuộc trò chuyện với Bershanskaya rồi à?
- Lại còn thế đấy! Bây giờ sao nào, cậu sẽ ra lệnh nhìn đàn ông như nhìn con sói à? Mà sau đó phải nói rằng tớ có muốn ở lại đâu. Việc này là lỗi của cậu.
- Vậy nếu cậu yêu, cậu cũng sẽ đổ lỗi cho tớ à?
- Không phải cậu, mà Sivkov cơ - Katya nhanh nhẹn trả lời và cuốn vào một điệu nhảy xoay vòng với Grigory.
Chúng tôi trở về nhà vào lúc hoàng hôn. Chiếc "gát" cũ, nhuộm bùn đầy cả hai bên thành xe, vật qua vật lại không thương tiếc trên con đường bị phá hỏng bởi những ổ gà. Nhưng Katya không nhận thấy có gì bất ổn. Ngồi trên hòm đạn, cô im lặng, thỉnh thoảng trên khuôn mặt của cô thoáng qua một nụ cười hạnh phúc.
- Cậu nghĩ gì Marinka - cô ấy đột nhiên hỏi - đó là một trùng hợp ngẫu nhiên hay anh ấy cố ý làm điều đó?
- Anh ta là ai và đã làm gì? Cậu có thể giải thích dễ hiểu hơn chứ?
- Cậu biết đấy... - Katya lưỡng lự một chút. - Anh ấy ... nào, một câu thôi, Sivkov cũng sẽ nghỉ tại Kislovodsk. Và trong cùng một nhà điều dưỡng với chúng ta.
- Hừm ... - Tôi muốn, mà cũng không thể ghìm được mình bật cười, đôi môi giãn ra trong một nụ cười lớn.
- Tại sao cậu lại im lặng! Vâng, thì tớ thích anh ấy! Thế thì sao nào?! Lẽ nào tớ có trái tim bằng đá!
Katya dừng lại, quay ngoắt đi chỗ khác, có lẽ là giận dỗi.

... Tôi không thể nghỉ ngơi được ở Kislovodsk. Ngày hôm sau, sau khi tôi đến khu nghỉ mát, đột nhiên tôi lên cơn sốt. Sivkov và Katya đưa tôi đến bệnh viện của tập đoàn quân ở Yessentuki. Nhiệt độ cao duy trì suốt mười ngày. Katia đến với tôi hằng ngày, nhưng cô không được phép vào buồng bệnh: tôi bị nghi ngờ mắc bệnh bạch hầu.

May mắn thay, đang điều trị trong bệnh viện có kỹ sư của một trong các phi đội của trung đoàn chúng tôi Tatiana Alekseeva. Chị được phép của bác sĩ trưởng cho trực gần tôi. Và chị đã làm điều đó rất tận tâm. Bất cứ khi nào tôi mở mắt ra, Tanya đã ở ngay bên cạnh. Tôi chẳng có thể ăn được gì, chỉ nuốt được những ngụm sô cô la sữa một cách khó khăn, mà chị ấy cho tôi uống bằng thìa. Tôi gầy rộc và thở hổn hển theo đúng nghĩa đen. Các bác sĩ không thể chẩn đoán và nhún vai bất lực. Một số người nói tôi mắc bệnh bạch hầu, những người khác phản đối, nhưng không thể xác định được bệnh.

Tình cờ, tôi nghe được cuộc trò chuyện với một y tá của Tanya Alekseyeva. Qua đó tôi hiểu rằng các bác sĩ lo sợ cho mạng sống của tôi. Tôi đã kiệt sức đến mức thậm chí phản ứng một cách bình tĩnh. Chỉ tức giận và cay đắng vì sẽ phải chết khi nằm trên giường sắt bệnh viện. Trong trận chiến có chỗ nào mà còn chưa tới, ở đó chúng tôi đã quen với việc nhìn cái chết tận mắt. Nhưng chia tay với cuộc sống thế này thì quá vô lý...

Tôi nguệch ngoạc trên một mẩu giấy yêu cầu báo tin về nhà cho cha tôi biết về tình trạng của tôi. Tanya tức giận, vẫy tay và nhanh chóng ra khỏi phòng. Và buổi tối, chị dẫn một người đàn ông cao lớn không quen, có mái tóc màu đen huyền tới.
- Virabob - Tanya khẽ nói với tôi, trong khi ông đang rửa tay dưới vòi nước, - một nhà tai mũi họng giàu kinh nghiệm, tiến sĩ y khoa.
Học vị của Virabov chẳng nói lên với tôi điều gì, chỉ là một từ dài hấp dẫn và không thể hiểu nổi "otolaringolog". Con người sở hữu một tước vị như vậy, sau khi kiểm tra cổ họng của tôi, giận dữ lẩm bẩm:
- Viêm amiđan song phương thể nặng...
Và sau đó ông nói thêm cái gì đó mà tôi đã không nghe được. Nhiều khả năng nhất là những lời không dễ nghe về các đồng nghiệp của ông, bởi vì vị bác sĩ bệnh viện đang đứng cạnh ông đỏ mặt tía tai. Virabob mở miệng tôi ra, đút vào đó một cái thìa nhỏ, ép vào một chỗ nào đó, tôi cảm thấy dường như ở tiểu não có một cái gì động vào, và lập tức thấy dễ thở hơn.
- Cô gái cận vệ - vị cứu tinh của tôi nói. - Bây giờ tất cả là chuyện calo. Y học không còn cần cho cô nữa.

Một vài ngày sau, tôi đã đứng dậy được trên đôi chân của mình. Và kịp thời. Vào đầu tháng mười hai, quân đội Liên Xô đóng quân ở Eltigen, đột ngột giáng một đòn chớp nhoáng, chọc thủng tuyến phòng thủ của đối phương, tiến ra khu vực phía nam thành phố Kerch. Trung đoàn, một lần nữa, bắt đầu hoạt động hết công suất. Bây giờ, hoạt động của chúng tôi chuyển sâu vào bên trong bán đảo. Chúng tôi ném bom đường giao thông của kẻ thù ở phía tây Kerch, đường sắt Kerch - Vladislavovna, các địa điểm cố thủ Katerlez, Tarkhan, Bagerovo, Bulganak, nơi có các kho chứa nhiên liệu lớn và đạn dược của kẻ thù.

Sau khi khỏi bệnh, tôi cảm thấy không khỏe, rất nhanh mệt, do suy nhược mà thường xuyên chóng mặt. Trung đoàn trưởng luôn chăm sóc các cấp dưới của mình và thể hiện sự cực kỳ nhạy cảm. Vì vậy, trong những ngày đầu tiên sau khi về đơn vị, người ta cố gắng không để tôi làm việc. Nhưng mỗi phi công đều phải tính đếm, và tôi cố gắng để bay thường xuyên nhất theo khả năng có thể. Cuối cùng, tuổi trẻ đã lấy lại thứ vốn có của mình. Một tuần sau tôi đã làm việc hết công suất.

Trong thời gian ở bệnh viện, tôi đã quên về tình bạn của Katya Ryabova với Grigory Sivkov. Và khi tôi quay trở lại trung đoàn, lập tức công việc đổ dồn dập xuống đầu phi đội, sau đó bắt đầu các chuyến bay, và tất nhiên, tôi đâu còn thời gian nghĩ đến nó. Katya dường như đã có những suy nghĩ rất khác, đã trải nghiệm. Dù sao, cô ấy cũng không hé ra một lời nào về mối quan hệ của mình với Grigory.

Một lần sau khi ném bom các đoàn xe lửa tại ga đường sắt Bagerovo nơi chúng tôi suýt bị bắn hạ, trên đường trở về tôi nhớ đến chàng phi công cường kích hiên ngang và nói với Ryabova:
- Điều gì, Katyusha, "sự lừa dối an ủi chúng ta một thời gian ngắn bằng tình yêu, hy vọng, vinh quang lặng lẽ"?
- Ý cậu nói cái gì?
- Giả vờ à? Không phải cái gì, mà là ai.
- Oh, vậy á ... Hãy rẽ tới Akhtanizovskaya, khi đó cậu sẽ biết.
- Tại sao lại là Akhtanizovskaya?
- Nào, tớ cầu xin cậu đấy. Anh ấy đang chờ đợi tớ ở đó.
- Cậu có điên không! Cậu nghĩ rằng chúng ta có quyền hạ cánh ở đó cơ đấy! Không, Katya, tình bạn là tình bạn, còn công việc là công việc.
- Hạ cánh thì không cần. Chúng ta chỉ bay qua trên đầu anh ấy, và anh ấy sẽ hiểu.
- Được, vậy thì có thể.
Khi tiếp cận Peresyp tôi cố kéo dài "quả nang" - hành trình khi vào tuyến hạ cánh - và gần như bay sát ngọn cây qua Akhtanizovskaya.
- Nháy đèn thân đi! Nhanh lên! - Katya giục.
Tôi thực hiện mong ước của cô ấy.
- Đúng chỗ rồi - Ryabova thốt ra một tiếng thở nhẹ nhõm.
- Cậu sao vậy, giống chim cú thế, trong đêm tối vẫn nhìn thấy cơ à?
Katya cười phá lên.
- Nhìn sang bên trái, tự cô sẽ thấy cô nhé.
Tôi nhìn qua một bên. Trên mặt đất, một người nào đó nhấp nháy đèn pin.
- Grisha đấy. Chúng tớ đã thỏa thuận từ trước và thỉnh thoảng "gặp nhau" như vậy.
- Thế chuyện về tình yêu duy nhất và không thay đổi với các vụ ném bom đâu rồi? Có nên báo cáo Evdokia Yakovlevna không nhỉ?
- Cậu cứ cười tớ đi!
- Chuyện gì đây, suốt chiến tranh cứ thế, cứ nháy đèn thôi à cô? Hay là đôi khi anh ả cũng có gặp nhau?
- Bây giờ thì gặp gỡ kiểu gì? Chúng tớ trao đổi thư từ qua hòm thư dã chiến. Khoảng cách năm cây số, một bức thư chờ đợi cả tuần. Khủng khiếp!
- Mà cậu ném thư xuống cánh đồng đi. Cứ để chàng cầm đèn pin đi và tìm.
- Cái cậu này! - Katya tức giận. - Cậu thì cái gì cũng thành chuyện cười. Uổng công tớ đã lộ bí mật của mình cho cậu. Lại còn nhạy mồm nhạy miệng nữa chứ, khi đó người ta sẽ không để cho các cô gái yên thân.
- Bình tĩnh nào, sẽ không ai biết hết. Còn cậu thì tôi sẽ thường xuyên chở tới chỗ người yêu cho đến khi bản thân cậu cũng nhạy mồm nhạy miệng cho mà xem. Chỉ có điều nếu Bershanskaya biết về những chuyến đi đêm của chúng ta, thì này, cô sẽ nhận được một lời khiển trách đấy cô nàng nhé.

Một tình yêu lớn, tình yêu đích thực đến với Katya Ryabova như thế đấy. Katyusha xứng đáng với nó, và tôi vui mừng cho người bạn gái của mình. Nhưng đôi khi không hiểu sao tôi cảm thấy buồn. Không phải vì ghen tị, không! Đó là một nỗi buồn lành mạnh, nhẹ nhàng, mặc dù được khêu gợi bởi hạnh phúc của một người khác, nhưng gần gũi với tôi, nỗi buồn tràn đầy những hy vọng con gái và sự mong đợi rằng hạnh phúc của bạn đang lang thang đâu đó, có thể rất gần đây mà thôi.


Meri Avidzba, Klava Serebryakova, AHLX Dusya Pasko, Аnya Bоndareva, Vera Tikhomirova

Các kíp bay tiếp tục bay trong các điều kiện thời tiết bất lợi. Đây là giai đoạn căng thẳng tối đa của tất cả sức mạnh về tinh thần và thể chất của chúng tôi. Những ngày này, các bạn gái của chúng tôi, Tasia Volodina và Anna Bondareva đã hy sinh. Nhiều máy bay bị hư hỏng. Nhưng nhiệm vụ vẫn được thực hiện đến cùng.

Một đêm tại khu vực Kerch, bay sau phi hành đoàn của tôi với Ryabova là kíp bay Pasha Prasolova cùng hoa tiêu Clava Startseva. Điều kiện thực hiện nhiệm vụ rất khó khăn. Katya và tôi rất lo lắng cho các đồng đội trẻ cùng trung đoàn. Tất cả các phi hành đoàn đêm đó đều trở về sân bay của mình. Chỉ không có máy bay của Prasolova và Startseva.

Như sau này được biết, một mảnh đạn cao xạ đã rơi trúng động cơ máy bay của họ. Áp dụng tất cả các kỹ năng của mình, Pasha và Clava đã hạ cánh khẩn cấp xuống vùng trung lập. Khi quân ta chạy đến máy bay, họ tìm thấy hai cô gái trong tình trạng rất nghiêm trọng: Pasha khi kiểm tra y tế phát hiện gãy bảy xương sườn, Clara là hai. Máy bay cứu thương đưa họ tới Krasnodar buổi sáng. Tại bệnh viện đã bắt đầu cuộc đấu tranh giành cuộc sống cho những người bạn gái của chúng tôi.

Clava Startseva phục hồi khá nhanh chóng và trở về trung đoàn ruột thịt của mình. Còn Pasha không còn được bay nữa. Trong gần hai năm, cô chuyển qua các bệnh viện khác nhau. Các bác sĩ rất khó khăn mới giữ lại được tay và chân cho cô, nhưng cô đã trở thành người tàn tật vĩnh viễn...

Một thời gian ngắn sau bất hạnh của Prasolova và Startseva, tôi phải chịu đựng một nỗi đau cá nhân lớn lao. Nó làm tôi mất nề nếp một thời gian dài, làm trái tim tôi đau đớn rất nhiều. Chuyện xảy ra vào tháng mười hai. Đêm ấy không bay - bão đang hoành hành trên biển, mây đen dày đặc trườn trên mặt đất trần trụi. Tuyết lớn không ngừng rơi xen lẫn với mưa. Chúng tôi bơ phờ ngồi trong hầm trú ẩn tại sân bay và chìm đắm trong những suy nghĩ không vui.

Thông qua tiếng gió gào thét vẳng đến tiếng bánh xe tải. Sau một vài phút bên ngoài có tiếng hét lên sung sướng: "xe lưu động!" Người ta mang đến trung đoàn bộ phim mới "Hai người lính".

(*): một câu nói đùa của Irina Rakobolskaya, nhắc đến trung đoàn nam KQ ném bom cùng sư đoàn, cũng sử dụng máy bay Po-2 do K.D.Bocharov chỉ huy đóng bên cạnh trung đoàn nữ KQ ném bom do E.D.Bershanskaya chỉ huy.
........

[qtdc]

(tiếp)

Trong căn nhà âm lớn nhất người ta căng trên tường một tấm vải lớn, lắp đặt máy chiếu phim. Ai cũng muốn có mặt trong buổi chiếu đầu tiên, vì vậy mọi người chen chúc nhau chật như nêm, chật đến nỗi táo có chín cũng chẳng có chỗ mà rơi xuống. Những hàng trước gần như áp sát màn ảnh, các hàng sau ép tất cả về phía trước.
- Hầm kiểu gì thế này, phải gọi là cao su mới đúng! - những người may mắn càu nhàu.
- Không sao cả, giãn ra nào! - người ta hét toáng lên ở cửa. - Một, hai - uỵch!
Sau mỗi tiếng kêu như thế lại thêm hai hoặc ba người chen chúc vào hầm. Chật chội khủng khiếp. Nhưng khi bộ phim bắt đầu, lập tức căn hầm trở nên như rộng hơn.

Điều kỳ diệu là bản thân bạn cũng tựa hồ như không còn chú ý đến chiến tranh. Còn từ một phía, tất cả đều trông có vẻ khác hẳn, có ý nghĩa hơn, và bạn ngạc nhiên, bạn vui sướng, xuýt xoa, trái tim đau nhói vì những gì mà thường bạn thậm chí không để ý. Nghệ thuật dường như gột rửa, soi sáng những suy nghĩ và cảm xúc của bạn, đưa chúng đi qua lăng kính thần kỳ của mình.


Trong lúc nghỉ ngơi: Ksenya Karpunina, Natasha Merklin và Zhenya Rudneva

Giữ hơi thở, tôi nhìn trên màn ảnh những hình ảnh quen thuộc của cuộc sống ở tiền tuyến lướt qua, trái tim tràn đầy lòng biết ơn đối với những người dân bình thường, bằng ý chí của số phận mà họ đã trở thành chiến sĩ.
- Chechneva ra ngoài! - Một giọng nói to vang lên ở cửa.

Bất đắc dĩ, tôi đứng dậy khỏi chỗ ngồi, chen lách tới lối ra. Nam diễn viên Mark Bernes vừa cầm cây đàn guitar lên và bắt đầu hát:

Những chiếc sà-lan chở đầy cá đối,
Kostya dẫn vào Odessa...

Khuôn mặt của Bernes tôi còn chưa nhìn thấy - cây xà ngang che mất mặt ông. Tôi chỉ phân biệt được các ngón tay gảy dây đàn, và nghe được giọng hát ngân vang tha thiết.

Nén tiếng thở dài, tôi bước ra khỏi căn hầm âm đi vào trong bóng đêm ẩm ướt. Tôi đứng lại một chút. Trong tai vẫn còn vang giọng ca của người nghệ sĩ, và hình dung ra biển lặng, lấp lánh dưới ánh mặt trời, biển mà hiện giờ tôi vẫn bay trên đó, gần như hằng đêm, và lúc này đang quyết liệt đập vào bờ dốc đứng sau rìa sân bay.

Tôi biết ơn Mark Bernes biết dường nào vì bài hát mộc mạc này. Bài hát nâng đỡ tôi trong những giây phút khó khăn nhất của cuộc đời, khi tôi đọc, trong căn phòng nhỏ chiếu sáng lờ mờ của ban tham mưu trung đoàn, bức thư thông báo về cái chết của cha tôi.

Tôi đứng bao lâu trong bàng hoàng tê tái, tôi không biết nữa. Nhưng tôi nhớ rất rõ tính hai mặt của những cảm xúc trải qua khi ấy. Giống như một ảo ảnh xa xôi, tôi tưởng thấy như trong một màn khói "biển hiện hình xanh xanh phía sau đại lộ". Và ngay cạnh đó xuất hiện một vực sâu tăm tối, buốt lạnh tâm hồn. Bên kia vực sâu ấy không có gì ngoài cái chết của con người thân thiết nhất, gần gũi nhất trên thế gian, người không chỉ là cha mà còn là một người đồng chí, một người bạn lớn, người bạn chân chính.

Cha thấy và biết rất nhiều, mặc dù ông mãi mãi chỉ là một công nhân giản dị. Ông từng còng lưng vì những người giàu, tham gia Cách mạng tháng Mười, đánh bại bọn phản cách mạng trong nội chiến. Sau đó, cánh tay của ông góp phần xây dựng và củng cố chính quyền Soviet. "Chính quyền của chúng ta luôn đứng cùng con, Marinka," - ông thường nói với tôi.

Chúng tôi sống không dễ dàng, nhưng tôi chưa bao giờ nghe những lời bất mãn từ cha. Tôi nhớ, ông tức giận khủng khiếp, khi ai đó phàn nàn, than phiền về khó khăn.
- Tại sao cha lại đối xử với ông ấy như thế? - một lần khác tôi đứng về phía một người mà cha tức giận với ông ấy. - Ông ấy thực sự khó khăn mà.

- Có thể là ông ta khó khăn. Nhưng con phải hiểu, con gái của cha ạ, những cuộc trò chuyện đó không phải là vì khó khăn, mà là vì nhiều người vẫn sống theo cách cũ. Phải chịu đựng cảnh nghèo đói vào thời của mình, và bây giờ, vì chính quyền là của ta, họ muốn nhận được nhiều hơn thứ mà chính quyền có thể cho. Điều đó giống như bắt một đứa trẻ mới đầy tháng phải biết đi. Phải hiểu rằng, có nấu cơm chín rồi mới có ăn. Mà khó khăn của ông ta là gì? Cha đang sống tốt hơn trước, con sẽ sống còn tốt hơn, và các cháu của con nữa, tất cả sẽ sống vui vẻ hơn nhiều so với chúng ta. Thế đấy, sẽ không ai phải sống như cha đã sống nữa đâu. Hãy nhớ kỹ điều này, con gái ạ!

Vâng, con nhớ rất rõ lời nói của cha, cha tôi, người bạn và người đồng chí. Vì vậy mà tôi làm việc và học tập, vì vậy mà tôi bắt đầu bay, vì vậy mà tôi ra mặt trận. Luôn luôn và ở khắp mọi nơi, con đều nghĩ về cha. Cha và hàng triệu người như cha đã dẫn dắt con vững vàng đi trên mặt đất, cha là tình yêu và niềm vui lớn nhất của con. Và bây giờ cha không còn nữa. Và chúng ta sẽ không bao giờ chia tay nhau. Những người như vậy, như cha, kể cả khi đã chết vẫn như đang còn sống!

... Ở mặt trận, tôi nghĩ rất nhiều về Moskva, nhớ lại những chi tiết năm tháng trước chiến tranh. "Bây giờ nó thế nào, Moskva? Sống thế nào? Trông thế nào?" Câu hỏi này, theo ý kiến của tôi, mỗi người trong chúng ta hồi ấy đều đặt ra cho mình.

Thư ra mặt trận đi rất lâu. Vào cuối tháng 12, tôi nhận được một cánh thư từ người bạn gái Lida Maksakova của mình.

Tôi với Lida cùng học với nhau tại câu lạc bộ HK quận Leningrad của thủ đô, cùng tốt nghiệp ban phi công và huấn luyện viên, trước khi chiến tranh nổ ra, cả hai trong thời gian rảnh đều làm công tác của các phi công-huấn luyện viên. Maksakova lớn tuổi hơn tôi và chị ấy học tại Khoa Lịch sử MGU, còn tôi vẫn đang học phổ thông. Nhưng CLBHK đã kết bạn cho chúng tôi. Lida thường xuyên viết thư ra mặt trận cho tôi, thông báo cho tôi biết tất cả tin tức về Moskva, về những người quen chung của chúng tôi, về cuộc sống tại hậu phương.

Lúc bắt đầu chiến tranh, chị là một phi công-huấn luyện viên. Chị khao khát ra mặt trận, nhưng không được. Chị được cử đến làm việc tại Ủy ban Trung ương Đoàn Komsomol.

Marina thân yêu của tôi! - tôi hồi hộp đọc, - bạn có hình dung được bây giờ Moskva như thế nào không? Đường phố phủ đầy tuyết. Tháng 12 năm 1943. Hoàng hôn đang xuống trên thành phố. Trên đường phố đông người, nhưng ít xe ô tô, và con đường như dải ruy băng trắng hiện lên từ xa. Do có tuyết mà trên phố sáng hơn, và người Moskva, những người đã quen với việc che bớt ánh đèn trong nhà, với các con phố không được chiếu sáng, nay tự do định hướng thậm chí không cần có điện. Thành phố sống cuộc sống công việc của thủ đô lớn đang chiến đấu và tin tưởng vào chiến thắng của đất nước. Các nhà máy và xí nghiệp, các công sở và cửa hàng, phương tiện giao thông công cộng và các đoàn xe lửa ngoại ô hoạt động một cách rõ ràng chính xác. Có rất nhiều quân nhân trong thành phố... Ở đây là Đại bản doanh của tất cả các mặt trận, ở đây có chính phủ, Ủy ban Trung ương, ở đây trái tim lớn của đất nước đang đập từng giờ từng phút.

Moskva cũng đang chiến đấu. Tại thủ đô diễn ra những cuộc họp quan trọng nhất và các  cuộc biểu tình quốc tế chống phát xít, in ấn tất cả các loại báo chí phổ biến toàn Liên bang, xuất bản các loại sách. Các nhà máy cung cấp cho tiền tuyến xe tăng, máy bay, bom, súng, đạn! ..

Không phải ngẫu nhiên mà các lối tiếp cận đường không đến Moskva được canh phòng chặt chẽ. Rất hiếm các cuộc không kích và kết quả của chúng rất nghèo nàn, các mặt trận ở xa, nhưng tuyến chiến tranh vẫn đi qua đây.

Tuy nhiên, hằng tối người dân Moskva vẫn xem việc đi đến nhà hát, rạp chiếu phim, phòng hòa nhạc là thích hợp. Đây cũng là một dấu ấn của cuộc sống thành phố, và không kém phần quan trọng...

Khi đọc xong lá thư của người bạn gái, tôi bất giác cảm thấy buồn bã: muốn được dẫu chỉ trong khoảnh khắc, nhìn thấy Moskva thân thương. Đã hai năm rưỡi trôi qua kể từ khi tôi từ biệt nó. Biết bao sự kiện xảy ra trong khoảng thời gian không lớn và đồng thời lại nặng nề và dài đằng đẵng này!
Rốt cuộc khi nào chúng ta mới được gặp lại, hỡi thành phố thân yêu của tôi?!

... Năm mới 1944 đến lúc nào không hay. Vào đêm sang ngày 1 tháng 1, chúng tôi chỉ thực hiện ba chuyến xuất kích và chấm dứt hoạt động chiến đấu trước mười hai giờ đêm. Ném bom lần thứ ba xong, tôi lái chiếc máy bay bay về Peresyp. Trong dự trữ của chúng tôi có hơn bốn mươi phút, nhưng Katya vội vã thúc giục tôi.
- Cậu biết đấy, - cô hào hứng nói trong ống đàm thoại - Hôm nay Grigory sẽ tới. Cần phải sửa sang bản thân mình chứ. Vậy thì cậu, Marinka, hãy cố gắng vắt hết của ông già yêu quý của chúng ta mọi thứ có thể.

Và tôi đã vắt. Dù sao thì tất cả nguồn dự trữ hành trình của động cơ đã cạn kiệt, máy bay sắp phải đi đại tu. Sau khi hạ cánh, chúng tôi nhanh chóng phủ bạt che máy bay. Chúng tôi đi tới SCH. Trên cánh đồng tuyết trộn lẫn với bùn dày. Và khi Katya bỗng trượt chân ngã, toàn thân cô bị lấm bùn.
- Đấy, đấy! - Cô bực bội nói. - Toàn là lỗi của cậu. Bây giờ, một tuần cậu sẽ không tắm rửa được.
- Được rồi, sẽ càu nhàu sau, nếu không tớ sẽ nói cho Grigory biết tính khí gắt gỏng của cậu.

Trong nhà tập thể chúng tôi tuyên bố còn 5 phút nữa đến 12 giờ đêm, khi mọi người đã quây quần sau bàn. Ngồi tại các vị trí trang trọng nhất là vài sĩ quan hải quân không quen do một Chuẩn Đô đốc dẫn đầu. Căn phòng được trang trí bằng ba cây thông Giáng sinh nhỏ, không biết Zhenya Zhigulenko kiếm được ở đâu. Mùi của lá thông, thân thuộc từ thời thơ ấu, nhắc nhớ đến sự ấm cũng tiện nghi trong ngôi nhà thân thương của gia đình mà ta đã lãng quên.

Katya Ryabova ngồi cạnh Grigory Sivkov và mỉm cười hạnh phúc. Trong cái đêm giao thừa này, từ "chiến tranh" không được đề cập trong các cuộc trò chuyện của chúng tôi. Người ta nói chuyện về quê hương, gia đình, về những người thân, về những điều nhỏ nhặt nhưng thân thương gần gũi với trái tim. Ai đó thở dài nhớ đến những đôi giày cao gót và nhớ lại điệu waltz học trò đầu tiên, cuộc hẹn hò đầu tiên. Còn ngoài cửa sổ cơn gió giá băng cứ buốt lạnh thêm, tiếng đại bác ục ục, không xa nhà tập thể có tiếng đạn pháo nổ bùng.

Những người không có cốc, uống rượu vang trong lon thiếc vỏ đồ hộp. Trong cuộc nói chuyện vui vẻ đủ chuyện không đầu không cuối, chúng tôi đồng loạt nâng những chiếc "ly" của chúng tôi, cụng "ly", uống cạn, và ngày lễ năm mới bắt đầu có hiệu lực.

Và đêm hôm sau, chúng tôi phải làm việc gấp đôi. Kẻ thù bất ngờ thực hiện một số cuộc phản công. Vậy là chúng tôi bay đi ném bom quân đội và các hỏa điểm của chúng trên tuyến đầu. Trong bóng tối, qua lửa đầu nòng có thể dễ dàng xác định vị trí của các khẩu pháo và súng máy của đối phương. Ném bom có ngắm từ tầm thấp rất hiệu quả và chế áp bọn phát xít Đức mạnh mẽ hơn. Sự việc dẫn đến chỗ ngay sau khi nghe thấy tiếng gầm rú của các máy bay chúng tôi trong không trung, kẻ thù lập tức ngừng bắn. Và bởi vì chúng tôi hành động với gián cách thời gian tối thiểu, nên trong thực tế, chúng tôi đã bắt chúng gần như phải luôn luôn im lặng.

* * *
........

[qtdc]

(tiếp)

Một lần, sau chiến tranh, tôi có gặp cựu Ủy viên Hội đồng quân sự phân hạm đội Azov Chuẩn Đô đốc Aleksei Alekseievich Matushkin.
Tôi quan tâm tìm hiểu xem các thủy thủ đánh giá các hoạt động của trung đoàn chúng tôi như thế nào.
- Tôi gặp gỡ lần đầu tiên với các nữ phi công trung đoàn nữ KQ ném bom đêm nổi tiếng vào đêm trước năm mới, năm 1944 - chuẩn đô đốc bắt đầu. - Trước đó, thực ra tôi cũng đã nghe nói nhiều về họ ... Và cuộc gặp này diễn ra tại làng chài Peresyp. Tôi nhớ tôi đã đi cùng với một số sĩ quan tới "Kordon Ilich". Các con tàu đổ bộ cần phải bắt đầu di chuyển từ đó. Các thủy thủ chuẩn bị cho một chiến dịch đổ bộ lớn trên bán đảo Kerch để mở rộng đầu cầu, mà tập đoàn quân độc lập miền Duyên hải đánh chiếm vào đầu tháng 11 năm 1943.




Chuẩn đô đốc Gheorgi Nikitich Kholostyakov tư lệnh phân hạm Azov tại vịnh Tsemesskaya năm 1943. Chiến dịch đổ bộ lên mũi Tarkhan bán đảo Kerch tháng 1 năm 1944 do ông lãnh đạo không thành công, một trong các nguyên nhân là sự phối hợp không tốt của các quân binh chủng, đặc biệt là không quân và pháo binh. Cùng với chiến dịch đổ bộ vào cảng Kerch tháng 1 năm 1944, đây là 2 chiến dịch đổ bộ tổn thất lớn mà chỉ có thành công hạn chế khiến Stalin giáng cấp tư lệnh Hạm đội Biển Đen L.A.Vladimirsky từ phó đô đốc xuống chuẩn đô đốc và thay bằng N.E.Basistyi, sau đó là F.S.Oktyabrsky, giáng cấp từ đại tướng xuống thượng tướng tư lệnh tập đoàn quân độc lập miền Duyên hải I.E.Petrov và thay bằng đại tướng A.I.Eryomenko cho đến khi giải phóng hoàn toàn bán đảo Crimea.

Do đó, tối ngày 31 tháng 12, tôi có mặt ở Peresyp. Trước đó, dĩ nhiên tôi đã nghe nhiều điều tốt đẹp về các phi công nữ của trung đoàn. Bây giờ tôi có cơ hội để quan sát hoạt động chiến đấu của họ, sau đó hiệp đồng với họ trong các chiến dịch giải phóng Crimea.
Aleksei dừng lại một thời gian ngắn, tập hợp suy nghĩ của mình.
- Thời tiết tối hôm ấy, tôi phải nói với chị, quả thật là khủng khiếp: tuyết xen lẫn với mưa, gió giật từng cơn. Và cuộc sống vẫn sôi sục tại sân bay. Một số chiếc hạ cánh, những chiếc khác cất cánh. Cứ thế trong vài giờ ... Tôi rất thích cách làm việc của các cô gái, vì vậy khi được mời tới đón năm mới ở trung đoàn, tôi đã rất vui sướng nhận lời...

Tôi nhận thấy khuôn mặt của Aleksei bỗng trở nên sống động hơn. Ông nhớ lại tuổi trẻ của mình và trông như trẻ hẳn lên.
- Sự hiệp đồng chiến đấu của phân hạm đội chúng tôi với các nữ phi công trung đoàn Taman là một sự hiệp đồng lâu dài và thành công, - ông nói tiếp. - Tôi đặc biệt nhớ chiến dịch đổ bộ vào đêm 21 tháng 1 năm 1944, khi chúng tôi đổ bộ vào cảng Kerch. Không dễ tiếp cận bí mật đến địa điểm đổ bộ. Các con tàu của chúng tôi có tiếng ồn kinh khủng. Vấn đề nằm ở chố người ta lắp cho chúng các động cơ máy bay.
Cần phải tạo ra âm thanh ngụy trang. Chúng tôi đề nghị tư lệnh tập đoàn quân không quân 4, thượng tướng Vershinin cho máy bay cất cánh lên không trung để làm át tiếng ồn của động cơ các con tàu.
Vershinin phân công việc thực hiện nhiệm vụ này cho các máy bay của trung đoàn không quân cận vệ ném bom đêm Taman.
Bộ tham mưu phân hạm đội cùng với ban tham mưu trung đoàn lập tức soạn thảo trình tự di chuyển của các con tàu và các chuyến xuất kích của máy bay. Đêm khuya đội đổ bộ bắt đầu lên đường. Một vài giờ trước đó các nữ phi công của các bạn bắt đầu xuất kích chiến đấu. Họ ném bom bọn Hitler cho đến tận sáng, ngoài ra tiếng gầm của các động cơ của họ đã ngụy trang tiếng ồn của các con tàu chuyển động. Điều này cho phép đội tàu tiền tiêu bất ngờ xông vào Kerch. Bọn Đức phát hiện ra chúng tôi, khi chúng tôi đã đến tận bức tường neo tàu trong khu vực nhà máy chế biến cá.
Các nhóm đột kích đổ bộ từ tàu, chiếm giữ đầu cầu và bảo vệ cho cuộc đổ bộ của các lực lượng chính, đã bắt đầu đột phá nhanh chóng vào tung thâm thành phố.
Các trận ném bom của các máy bay trung đoàn Taman đã xua bọn phát xít xuống hầm trú ẩn. Kẻ thù chỉ bắt đầu kháng cự có tổ chức vào lúc bình minh.
Các bạn đã trợ giúp chúng tôi đắc lực lúc đó. Các thủy thủ từ chiến dịch trở về bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với các cô gái-nữ phi công ...

* * *

Mùa đông trôi qua trong hoạt động căng thẳng. Cảnh lầy lội gây khó khăn cho cuộc sống và các đội bay, đặc biệt là các kỹ thuật viên, quân khí viên. Các cô gái mệt mỏi đến mức đứng chân không vững. Để bằng cách nào đó giảm nhẹ khó khăn trong công việc của họ, kỹ sư trưởng trung đoàn Sofia Ozerkova đề xuất phương pháp bảo dưỡng máy bay theo đội công tác. Bây giờ, trong khi một nhóm các kỹ thuật viên và quân khí viên làm việc, nhóm khác - nghỉ ngơi. Phương pháp "Ozerkovskaya" đã tự chứng minh được mình, và từ đó trở đi nó thường xuyên được sử dụng.

Vào mùa xuân quân đội Liên Xô tăng cường hoạt động. Các cuộc không kích của không quân chúng ta cũng tăng lên. Ban ngày bay qua eo biển Kerch là một dòng dày đặc vô tận các máy bay tiêm kích, cường kích, ném bom, và khi đêm tối đến những chiếc U-2 của chúng tôi cất cánh lên không trung. Tất cả các điểm cố thủ tăng cường của kẻ thù trong khu vực Kerch đều phải hứng chịu những trận ném bom ác liệt.

Tháng Tư đến lúc nào không hay, cùng với nó là thời tiết sáng sủa ấm áp. Bay dễ hơn, nhưng công việc tăng thêm: đêm nào cũng xuất kích. Bán kính hoạt động của chúng tôi tăng lên. Chúng tôi ngày càng tiến sâu vào hậu phương kẻ thù. Chúng tôi phá hoại sự di chuyển của địch trên tuyến đường sắt Kerch-Vladislavovka.

Một đêm toàn trung đoàn tham gia ném bom nhà ga Bagerovo phía tây Kerch, nơi trinh sát cho biết bọn Hitler đang dồn quân tiếp viện đến. Khi đặt nhiệm vụ, thiếu tá Bershanskaya thông báo rằng mỗi kíp bay có thể hoạt động tự do tùy theo tình hình. Mây thấp và đêm trăng tạo thuận lợi cho các chuyến bay. Ngoài ra, trên nền mây sáng các máy bay hiện khá rõ, như trên màn ảnh, trong trường hợp như vậy bọn Hitler dựng lên lưới lửa PK rất mạnh mà không cần đèn chiếu.

Lần này tôi bay với hoa tiêu biên đội Tanya Sumarokova. Để vượt qua lưới lửa ngăn chặn từ phía mặt trận, như thường lệ, tôi lái máy bay dọc theo bờ biển phía bắc bán đảo Kerch. Trên biển tôi vòng về phía tây. Chẳng có có lý do nào hợp lý cho việc ném bomb Bagerovo trực diện. Tất cả các đường không tiếp cận nó, đặc biệt là từ phía Đông, đã được bảo vệ tăng cường rất mạnh. Và độ cao không cho phép băng qua trở ngại - kim máy đo cao luôn luôn dao động quanh con số "600".

Hầu hết hành trình chúng tôi bay trong mây, chỉ thi thoảng nhào xuống để xác định lại hướng. Trên đường tiếp cận nhà ga có các cụm đèn chiếu của quân địch hoạt động. Những chùm sáng mạnh xuyên qua một lớp mây mỏng, tạo ra một trò chơi kỳ ảo của ánh sáng và bóng tối. Và mặt trăng trên đầu chúng tôi, trông giống như một đĩa bạc khổng lồ, trải ngập tràn một thứ ánh sáng nhợt nhạt lên những đám mây, bị gió xuân tinh nghịch thổi rối bời, đang chầm chậm trôi phía dưới.

Xa xa, trong vực sâu không đáy màu xanh-đen, nnhững vì sao lấp lánh mời gọi. Những ngôi sao lớn và sáng một cách dị thường, thu hút sự chú ý đến mình, còn ánh sáng huyền bí của chúng vô tình tạo nên một tâm trạng bàng bạc màu triết học. Tôi nghĩ rằng, có thể qua nhiều năm tháng, lịch sử nhân loại với những cuộc chiến tranh bất tận của nó, có vẻ đối với mọi người sẽ là một tương lai xa xôi vô lý và kỳ quặc, tôi nghĩ về việc thế giới sẽ tươi đẹp thế nào khi không chiến tranh, con người khi đó sẽ hạnh phúc biết bao.

Đạn pháo cao xạ nổ gần phá vỡ dòng suy tưởng của tôi. Máy bay rung giật. Hỏa lực PK đã được tăng cường, - nghĩa là, mục tiêu đã ở gần, đến lúc tiến ra hướng chiến đấu. Tôi đẩy cần lái xa người, giảm nhỏ động cơ, và chúng tôi nhào ra khỏi những đám mây treo trực tiếp trên nhà ga. Phía dưới hiện ra lờ mờ những vệt dài tối sẫm - các đoàn xe lửa. Sumarokova ném bom chiếu sáng. Đúng như vậy - tất cả đường sắt trong ga chật cứng các đoàn tàu. Ở đó có các toa tàu chở người được sưởi ấm, các sân ga lộ thiên, chất lộn xộn đủ loại xe ô tô, các cỗ pháo, xe tăng, các thùng đạn. Hàng trăm tên phát xít đang tất bật phía dưới, đang vội vàng dỡ hàng từ tàu xuống.

Hoa tiêu ném các trái bom xuống giữa nơi dày đặc các đầu mối đường sắt nhất. Tôi rất muốn nhìn thấy những trái bom đó phủ hợp với đoàn tàu nào nhất - nơi nhiều khí tài xe máy quân sự hơn, hay nơi mà dưới các tấm bạt căng phủ trùm là tua tủa những hòm chứa đạn bộ binh và hòm chứa đạn pháo? Sẽ rất tốt nếu các quả bom làm nổ tung một đoàn xe lửa chở đạn dược: khi đó, các khí tài trang thiết bị bay lên không, và các đường ray sẽ bị quăng tứ tung, và các đội bốc dỡ hàng sẽ có nhiều việc mà làm.

Nhưng tôi vừa mới nghiêng người xuống qua mép ca-bin, những chùm sáng đèn chiếu đã đập ngay vào mắt. Tôi lập tức phải ẩn tránh ngay. Tiếng nổ ầm ầm khủng khiếp rung động không trung, sau đó lại những tiếng nổ khác và khác nữa. Chen với tiếng nổ nặng nề trầm đục của đạn pháo là tiếng nổ khô đanh của đạn bộ binh.
Cừ lắm Tanya! Không ngẫu nhiên sau lưng cô ấy đã có đến năm trăm phi vụ. Còn Sumarokova tiếp tục ra lệnh:
- Sang phải! Sang trái! Sang trái nữa!

Những chiếc đèn chiếu tóm chặt chiếc máy bay của chúng tôi, tôi không ngay lập tức thoát ra khỏi điểm giao hội của chúng. Cơ động thật khó khăn: cách mặt đất toàn bộ chỉ năm trăm mét. Mà đạn cao xạ ngày càng nổ gần hơn. Mùi khét rất nồng. Tôi ép của động cơ trăm mã lực cuối cùng. "Thôi nào, cậu chàng ơi, chớ làm tớ thất vọng! - Tôi muốn cầu xin nó. - Hãy giúp đỡ, như cậu đã làm điều đó không phải chỉ một lần. Tôi biết thật khó cho cậu. Các cơ bắp thép của cậu cũng không phải vĩnh cửu, chúng đã mòn mỏi, ốm yếu. Và tiếng ồn ủa của cậu tương tự như tiếng ồn của các trái tim đau. Nhưng không có gì, kiên nhẫn một chút, ở đó Babutsky sẽ điều trị cho cậu trong các xưởng của mình. Họ sẽ đặt van mới, thay thế các vòng găng piston, và mạch đập của cậu sẽ lại trở nên nhịp nhàng, chính xác".

Hỏa lực PK yếu dần. Và cũng đến lúc - thực tế "cánh én" đã ra đến ngoài khơi. Nhưng những chùm đèn chiếu  vẫn đuổi theo chúng tôi. Bọn phát xít giận dữ, chúng không thể tin rằng bạn có thể thoát ra khỏi một địa ngục trần gian như vậy. Chúng hy vọng rằng chiếc máy bay bất cứ lúc nào cũng sẽ có thể rơi xuống biển.

Và đây rồi sân bay. Nó có thể nhìn thấy rất rõ trong ánh trăng. Tiếp đất xong, tôi lăn máy bay vào tuyến chuẩn bị xuất phát.
- Chà hôm nay chúng nó cào cấu các cậu ghê thật! - Đón chúng tôi là kỹ thuật viên trưởng của phi đội Maria Shchelkanova.
- Sao vậy?
- Các cậu tự nhìn đi - không phải là cánh nữa, mà hoàn toàn là một chiếc rây. Và các cậu ngắm xem, bọn chúng làm gì với máy bay của Meklin. Cô ấy đang chuyển sang chiếc máy bay khác.


Natasha Meklin (Kraptsova), sinh viên năm thứ nhất Học viện Hàng không Moskva (MAI) năm 1941 và hồi ức xuất bản sau chiến tranh "Từ hoàng hôn đến bình minh (1974)

Natasha Meklin và hoa tiêu của cô Nina Reutskaya, bàng hoàng nhìn chiếc U-2 bị giằng xé tan hoang của họ. Một xà dọc gãy, trên một chiếc khác treo lủng lẳng những túm vải chúc bâu. Cánh phải rách thủng ánh sáng xuyên qua, một lỗ thủng lớn tại bầu khí động trên thân máy bay. Có lẽ không thể nào tin nổi sau những biến đổi như vậy mà máy bay vẫn về được đến sân bay của mình.
- Vâ-âng, - Meklin trầm ngâm dài giọng và mệt mỏi thoa lòng bàn tay vào mắt. Sau đó, cô đột ngột lắc đầu nhanh và nói: - dẫu sao hai ca tử vong cũng không xảy ra. Nào, Nina!
Reutskay, cô hoa tiêu còn rất trẻ, chưa có dịp gặp cảnh hiểm nghèo như vậy, và cô ấy đứng lặng, như thể bị trói chặt. Và khi nói, giọng cô hơi run rẩy một chút. Một tâm trạng rất quen thuộc! Khi mà tôi không cảm thấy mình khá hơn. Tuy nhiên, nay tâm trạng ấy lại thường xảy ra. Chỉ là bây giờ tôi đã học được cách kiểm soát bản thân; dù sao, tôi cũng không để lộ tâm trạng của bản thân. Với thời gian rồi Reutskaya sẽ học được điều đó. Tất cả là ở thói quen. Bốn hoặc năm phi vụ như thế, và các lỗ hổng trong cánh máy bay sẽ chẳng làm cô ấy quan tâm đến nó hơn tuyết rơi năm ngoái.


Nina Reutstkaya

Meklin với sự nhẹ nhàng quen thuộc trèo vào buồng lái và ra lệnh:
- Bật tiếp xúc!
- Rõ, tiếp xúc! - kỹ thuật viên đáp.
- Chúc may mắn! - Tôi hét lên với Natasha.
- Quỷ tha ma bắt chúng đi! -qua tiếng sình sịch của động cơ vẳng đến giọng nói của cô.
Sau khi làm bốc lên sau nó một đám mây bụi, máy bay vòng ngoặt và bắt đầu bay đi xa khuất. Một kíp bay khác vội vã hạ cánh, đâu đó trên biển nghe thấy tiếng gầm rú của động cơ. Một đêm chiến đấu thông thường đã kết thúc.

* * *
..........

[qtdc]

(tiếp)

Mãi mãi khắc ghi trong tâm trí của tôi một ngày đắng cay, ngày mà Zhenya Rudneva hy sinh. Và hôm nay, vết thương ấy vẫn còn nguyên, và tôi không thể nói chuyện một cách bình tĩnh về sự mất mát này. Zhenya đối với mỗi người chúng tôi không chỉ là một người bạn tuyệt vời, một cố vấn thông minh, mẫu mực của tất cả những gì tốt đẹp. Tất cả chúng tôi đều coi chị ấy là con người ưu tú nhất trên thế gian. Đó là lý do tại sao, khi chết đi, chị mang theo mình một phần tươi sáng trong tâm hồn mỗi người, những người biết chị và có được may mắn tiếp xúc với chị ấy.

Hãy tha thứ cho tôi, bạn đọc yêu quý, nhưng tôi không muốn và không thể viết chi tiết về cái chết bi thảm của chị ấy. Tốt hơn là tôi sẽ cố gắng kể cho các bạn biết về Zhenya khi còn sống, để bạn, người đọc những dòng này, cũng sẽ yêu mến chị. Mà không yêu Zhenya Rudneva đơn giản là không thể.


Zhenya Rudneva, thượng úy hoa tiêu trưởng trung đoàn cận vệ Ta-man 46, người Ukraina. Đã tốt nghiệp năm thứ 3 khoa Toán Cơ Đại học Tổng hợp Quốc gia Moskva (MGU) năm 1941 trước khi nhập ngũ.

Tôi đã từng nói rằng trời phú cho Zhenya biết bao khả năng. Những đam mê của chị rất rộng lớn và đa dạng. Chị quan tâm đến hóa học, vật lý, sinh học. Nhưng tình cảm nồng nàn nhất chị dành cho thiên văn học. Tất cả những giấc mơ của chị về tương lai chính là gắn liền với ngành khoa học tuyệt vời và hơi bí ẩn này.

Niềm say mê vô bờ bến đối với các ngành khoa học không làm Zhenya thành con người không thuộc về thế giới này. Đam mê, tràn đầy nghị lực, kiên quyết, chị yêu Tổ quốc nồng nhiệt, đặt quyền lợi của Tổ quốc lên trên tất cả.

Và phải nói rằng, đời sống chính trị của đất nước, các sự kiện lay động hành tinh vào đêm trước cuộc Chiến tranh Thế giới thứ Hai đối với Rudneva không kém phần quan trọng hơn, như ta thường nói, việc phát hiện ra một ngôi sao mới bởi các nhà thiên văn học. Khi vẫn còn là một cô bé, chị thường lập luận về tất cả mọi thứ chị nhìn thấy, với tầm nhìn xa của người đã trưởng thành, đã được cuộc sống dạy cho khôn ngoan. Với sự cao thượng dũng cảm, chị hiểu được trách nhiệm cá nhân của mình trước tất cả mọi sự xảy ra trên thế giới.

Nhật ký của chị trong những năm ấy lúc thì phản ánh chiều sâu suy tưởng, lúc lại thỉnh thoảng vang lên như một linh cảm.

Tôi biết rất rõ - Zhenya viết - sẽ tới giờ phút - tôi có thể chết vì sự nghiệp của nhân dân tôi như những người anh hùng vô danh của bộ phim tuyệt vời "Lenin trong Tháng Mười" ...

Tuổi trẻ vốn có những tư tưởng về trách nhiệm trước thời đại và nhân loại. Saint-Just hai mươi bảy tuổi khi con đường sống mãnh liệt của ông kết thúc. Robespierre - ba mươi sáu. Arkady Gaidar năm mười sáu tuổi chỉ huy một trung đoàn đặc nhiệm và kể rằng Mikhail Frunze nói với ông: "Hãy nhớ rằng, cậu bé, những chuyện như vậy chỉ xảy ra trong cách mạng mà thôi".

Cuộc sống cho thấy - ở đất nước ta một khởi đầu anh hùng như thế, tình cảm sâu sắc nhất về trách nhiệm với thời đại, như chiếc gậy tiếp sức, luôn được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Năm 1938, Zhenya tốt nghiệp xuất sắc trường trung học số 311 Moskva và trở thành sinh viên Khoa Toán Cơ Đại học Tổng hợp QG Moskva. Người bạn gái của chị tại trường đại học, Ira Rakobolskaya, sau này là tham mưu trưởng trung đoàn nữ không quân, nhớ lại:

Ban đầu việc học tập trong trường đại học đối với Zhenya không phải dễ dàng, nhưng ngay từ những lời đầu tiên của giảng viên, cô ấy đã nắm bắt được bản chất của lời giảng đọc trên lớp của môn toán học. Cô luôn cố gắng để hiểu tất cả mọi thứ đến cùng, không ngần ngại đặt cho giảng viên bất kỳ câu hỏi nào, và các sinh viên đã quen với việc trong giờ giảng, Zhenya luôn hỏi một cái gì đó. Với một số người, điều này có vẻ kỳ lạ. Nhưng tất cả mọi người sớm bị thuyết phục rằng kiến thức của Zhenya lớn hơn, sâu hơn nhiều so với những bạn khác, và khi đó các câu hỏi của cô ấy không còn gây ra sự ngạc nhiên nữa.

Do sự siêng năng lạ thường và lòng ham hiểu biết, Zhenya, ngay từ khi ở trong trường đại học, đã nhanh chóng trở thành một trong những sinh viên ưu tú nhất. Cũng như trong trường phổ thông, cô luôn sẵn sàng để giúp đỡ các bạn đồng học.

Người ta dự đoán Rudneva có một tương lai lớn trong khoa học. Trong chị có một sự kết hợp hiếm hoi của những khả năng phi thường, sự kiên trì, bền bỉ, dẻo dai.

Năm 1939, trong Bản tin số 3 của Hiệp hội Đo đạc-Thiên văn đã xuất bản bài báo khoa học đầu tiên của Evgenia Rudneva: "Quan sát sinh học trong quá trình nhật thực ngày 19 tháng 6 năm 1936".

... Tôi muốn cống hiến cuộc đời mình cho khoa học, và tôi sẽ làm điều đó, - Zhenya viết trong nhật ký của mình. - Tất cả các điều kiện mà chính quyền Soviet tạo nên nhằm để mọi người có thể thực hiện ước mơ của mình, dù nó táo bạo đến đâu. Nhưng tôi là nữ đoàn viên Komsomol, và sự nghiệp chung đối với tôi cao quý hơn sự nghiệp bản thân (tôi xem nghề nghiệp của mình cũng như vậy), và nếu đảng, giai cấp công nhân đòi hỏi điều đó, tôi sẽ quên thiên văn học một thời gian dài, để làm một chiến sĩ, một y tá, một chiến sĩ phòng hóa.

Chị dường như thấy trước số phận của mình. Và khi đọc về sự phát triển tràn lan của chủ nghĩa phát xít ở Đức, cô gái mỏng mảnh này đột nhiên rút ra những kết luận thực tiễn nghiêm túc: "Trong bất cứ trường hợp nào cũng phải bắt đầu nghiên cứu súng máy".


Zhenya Rudneva và Dina Nikulina

Ngày 22 tháng 6 năm 1941 nữ sinh viên Rudneva quyết định: sẽ không học khi nào chiến tranh chưa kết thúc...

Trong trung đoàn nữ không quân, Rudneva trở thành hoa tiêu và là một hoa tiêu như thế nào! Không phải ngẫu nhiên mà chúng tôi bắt đầu coi chị là người ưu tú nhất trong những người ưu tú từ lúc nào không hay.

... Bây giờ là chiến tranh, xung quanh biết bao nhiêu cảnh kinh hoàng và máu chảy. Còn với tôi có lẽ đây là thời gian hạnh phúc nhất trong cuộc đời. Trong mọi trường hợp, đoạn đời ở trung đoàn đối với tôi sẽ là hồi ức tươi sáng nhất.

Những lời này của Zhenya không phải là những lời phô trương. Thật khó có thể hình dung được con người nào tự nhiên hơn chị. Con người chị luôn cởi mở với mọi người. Cả lúc vui. Cũng như cả khi đau buồn.

Thông thường cuộc sống nội tâm của con người nhỏ bé hơn so với những hành vi mà qua đó mọi người đánh giá con người đó. Với Zhenya điều này không tồn tại. Nếu xem kỹ các lá thư của chị, vốn không định phổ biến, nghĩa là, phơi bày những xao động thâm sâu của trái tim chị, ẩn giấu kỹ trước những người bên cạnh, thì mỗi dòng thư tiết lộ một đời sống tinh thần mạnh mẽ. Điều này, có lẽ, được gọi là sự toàn vẹn của tính cách.

Tôi may mắn được đọc nhiều lá thư của chị - gửi cha mẹ, các bạn gái, gửi giáo sư hướng dẫn nghiên cứu khoa học hồi xưa của chị. Đó là những bức thư tuyệt vời, tác giả của những lá thư trên chỉ có thể là một con người xuất chúng.

Trái tim Rudneva rộng mở với các bạn bè. Và sự tận tụy, tình yêu, sự dịu dàng chúng tôi luôn tìm thấy ở đó, khi cần đến một lời tốt đẹp hoặc sự hỗ trợ.
Galya Dokutovich từ quân y viện trở về. "Mỗi trung đoàn như trung đoàn chúng ta đáng quý biết bao! Hạnh phúc biết bao khi được ở trong một đơn vị như vậy! "- Những lời nói đó là của Zhenya Rudneva. Nhưng khi đó mỗi người chúng ta đều có thể nói.

Vào thời kỳ đó, không có đêm nào mà Rudneva không xuất kích làm nhiệm vụ chiến đấu. Lần nào cũng thế, các cỗ pháo cao xạ tấn công máy bay chị, các vòi bạch tuộc của đèn chiếu PK quăng bắt nó. Chị rất ít nói về công việc của mình, tuy nhiên các bạn gái và ban chỉ huy từ hồi ở vùng Caucasus vẫn coi Rudneva là hoa tiêu tốt nhất - một bậc thấy về ném bom.

Chúng tôi không ít lần phải giúp đỡ lẫn nhau. Zhenya, bất chấp nguy hiểm, luôn vội vã lao đến giúp đỡ.

Trong khi chờ đợi thời tiết tốt, khi phi trường gần như bị sương mù buông đầy mặt đất hoặc những đám mây thấp bao phủ bầu trời, chúng tôi thường ngồi dưới những đôi cánh máy bay và khi đó nhất định sẽ đề nghị Zhenya nhớ lại điều gì đó... Chị là một người kể chuyện tuyệt vời. Bài ballad của Zhukovsky được thay phiên bằng những câu chuyện cổ tích về kỳ công của các tráng sĩ, thay phiên Pushkin - là đến Lermontov. Trí nhớ của chị ấy thật đáng kinh ngạc. Khi lắng nghe, chúng tôi vô tình quên rằng, đang tồn tại trên thế gian này những cơn mưa, những màn sương mù, giá lạnh, và những điều khó chịu còn nghiêm trọng hơn nhiều, liên quan đến chiến tranh.

Và chị còn dạy chúng tôi yêu mến các ngôi sao, tìm kiếm không nhầm lẫn các chòm sao trên bầu trời.
- Chúng có thể hữu ích không chỉ để làm các mốc định hướng - Rudneva nói đùa. - Các bạn lạc đường - chúng sẽ đưa các bạn về nhà mà không cần ai hộ tống. Nói chung, không có các vì sao thì cuộc sống trên trái đất này rất nhàm chán. Và nếu các ngôi sao đột nhiên biến mất thì thế nào? Đó là một điều khủng khiếp. Như thể có ai đó đã cướp mất linh hồn ta...
Người ta nói rằng sự dịu dàng và tính mơ mộng mâu thuẫn với tính nghiêm túc và lòng can đảm. Ở Zhenya tất cả các thái cực này của thiên tính được kết hợp một cách bền vững và hài hòa.

Chị yêu trung đoàn của mình và đã làm được nhiều điều cho vinh quang chiến đấu của trung đoàn. Chị luôn được bầu là đảng ủy viên, được phân công chấp bút các báo cáo quan trọng tại các hội nghị về đảng.

Mùa hè năm 1943, Rudneva được bổ nhiệm làm hoa tiêu trưởng của trung đoàn. Chị chắc chắn là hoa tiêu tốt nhất. Nắm rất vững cách làm chủ máy bay. Hành xử trong không trung ở bất kỳ hoàn cảnh khó khăn nào cũng bình tĩnh và tự tin một cách kỳ lạ. Ban chỉ huy chỉ hơi ngại một điều: bản tính tự nhiên mềm mỏng của chị. Người ta không chắc chắn, liệu chị có thể trở thành một người chỉ huy chân chính có tính đòi hỏi cao được không.

Nhưng từ lâu người ta đã biết, để giành uy tín - không cần phải cao giọng. Sự thừa nhận đúng đắn - luôn tự nhiên và có tính hữu cơ. Sự quyến rũ của cá nhân Zhenya, kinh nghiệm của chị, lòng dũng cảm của bản thân chị đã tự làm công việc của nó. Tất cả các hướng dẫn của chị đều được thực hiện vô điều kiện.

Hoa tiêu của trung đoàn không có nghĩa vụ phải bay nhiều. Hằng đêm, chị phải trực ở tuyến xuất phát, kiểm soát hoạt động của đội hoa tiêu-bay. Nhưng Zhenya không thể không bay. Chị nói rằng cần phải biết từng phi công trung đoàn, phẩm chất cá nhân của người đó, và dưới cái cớ này, chị thường thay thế một hoa tiêu nào đó và tự mình bay đi làm nhiệm vụ.

Nguồn bổ sung cho trung đoàn nữ không quân không được người ta chuẩn bị ở hậu phương, và chúng tôi buộc phải tự làm điều đó. Ngay từ năm 1942, chúng tôi đã thành lập một nhóm hoa tiêu mới từ số quân khí viên. Lãnh đạo nhóm, xây dựng chương trình cho nó, tiến hành các khóa học cơ bản là Zhenya Rudneva. Các "bé hoa tiêu" trẻ như chị gọi họ, có thái độ rất ngưỡng mộ với giáo viên của mình: vì chẳng có ai, trừ Rudneva, biết giải thích rõ ràng và đơn giản, phân tích các bài tập khó giỏi đến thế. Hơn hai mươi hoa tiêu đã được Rudneva huấn luyện. Và nhiều nữ phi công trẻ cũng thực hiện phi vụ chiến đấu đầu tiên của họ cùng với chị...

Galya Dokutovich, một trong những người bạn gái thân nhất của Rudneva, đã dành tặng riêng cho chị một bài thơ, trong đó truyền đạt chính xác thái độ của chúng tôi với Zhenya:

Bạn kể chúng tôi nghe chuyện cổ tích thần kỳ,
Và bạn cũng diệu kỳ như câu chuyện cổ!
Trong cuộc sống chúng tôi, gian nan và giản dị
Bạn giống như tia nắng ấm mùa xuân.

Đây bạn nhìn, bạn mỉm cười trìu mến,
Đôi mắt cũng cười, chan chứa yêu thương,
Như bầu trời tháng năm, trong veo không chút gợn
Những ánh biếc xanh lấp lánh rạng ngời!..

Thật bất ngờ ngay cả với chính mình, Rudneva đã trở thành một nhà biên niên sử của trung đoàn, và ngày hôm nay, không thể khôi phục từng chút không khí cuộc sống mặt trận của chúng tôi nếu bỏ qua những ghi chép của chị.


Zhenya Rudneva và cha mẹ, cuộc gặp gỡ cuối cùng năm 1943

Nhiều năm sau cái chết của Zhenya, tôi đọc được một số dòng ghi chép của chị cho đến giờ vẫn chưa công bố. Nó dành cho hoạt động chiến đấu hàng ngày của chị và đồng thời cũng là một tài liệu đầy cảm xúc, làm chứng cho đời sống tâm lý và tinh thần của trung đoàn.

Tháng 11 năm 1943, Zhenya và Natasha Meklin bay về Moskva nghỉ phép thăm cha mẹ. Trên đường đi đã đã xảy ra chuyện gì đó với động cơ, phi công phải hạ cánh khẩn cấp. Thời gian để khắc phục sự cố và chờ thời tiết có thể bay mất đến tám ngày. Khi đó xảy ra một sự kiện, mà khi quay trở lại trung đoàn, Zhenya tin cậy nói với Evdokia Yakovlevna Rachkevich.

- Thôi con phải xin sám hối với mẹ rồi. Con đã trót yêu một anh chàng đại úy, người mà con còn chưa biết mấy về anh ấy. Mẹ xem mẹ có những cô "con gái" như thế nào đây. Mẹ không nên để một đứa con xa mẹ quá như thế chứ...

Những lời ấy được nói ra một cách đùa nghịch, nhưng Rachkevich hiểu - mối tình đầu đã đến với Rudneva. Tình yêu, tinh khiết, tươi sáng và sâu sắc như bất cứ điều gì liên quan đến Zhenya, đột nhiên ập vào cuộc sống của chị...

Bất hạnh không thể nào khắc phục đã xảy ra vào đêm sang ngày 9 tháng 4 năm 1944.
Chúng tôi ném bom Bagerovo và Tarkhan. Đêm tràn ngập ánh trăng. Gió bắc mạnh gây  khó khăn cho máy bay khi bay thoát khỏi vùng hỏa lực PK, do đó BCH thay đổi hướng tiếp cận mục tiêu từ vòng phải sang trái. Rudneva bay kiểm tra nữ phi công trẻ Pasha Prokofieva.

Với Zhenya đó là phi vụ xuất kích chiến đấu thứ 645. Chiếc máy bay ngay lập tức bị một số đèn chiếu PK soi trúng. Có lẽ đạn cao xạ đã rơi trúng bồn xăng, vì máy bay rơi lửa cháy phủ kín. Do lửa lan quá nhanh mà những chiếc pháo hiệu trong máy bay bốc cháy, và từ buồng lái những vệt lửa đủ mọi màu sắc bay ra theo tất cả các hướng. Bất cứ ai bay trong đêm ấy, đều nhìn thấy cảnh tượng khủng khiếp này...

Rudneva qua đời khi chị chỉ mới hai mươi ba tuổi. Ban chỉ huy trung đoàn đề nghị truy tặng chị danh hiệu Anh hùng Liên Xô.

Ngày 26 tháng 10 năm 1944 Yevgenya Rudneva đã được trao tặng danh hiệu đó...

* * *

Ngày 11 Tháng Tư năm 1944, hai ngày sau cái chết của Zhenya và Pasha, bộ đội Tập đoàn quân Độc lập miền Duyên hải, sau khi chọc thủng tuyến phòng thủ của đối phương trong khu vực Kerch, đã xốc tới hội quân với các đơn vị của Phương diện quân Ukraine 4. Ban đêm, trung đoàn giáng những đòn không kích ồ ạt vào các đoàn xe đang rút lui của bọn Hitler. Chúng tôi đã thực hiện một số lượng kỷ lục các phi vụ xuất kích - 194, và ném xuống đầu kẻ thù khoảng 25.000 kg bom.

Ngày hôm sau chúng tôi nhận được lệnh chuyển căn cứ vào Crimea. Trung đoàn trưởng Bershanskaya cho phép một số kíp bay tiến hành tìm kiếm Zhenya Rudneva và Pasha Prokofieva đã hy sinh. Tôi bay với Katya Ryabova. Nhưng trên mảnh đất Kerch lúc đó có biết bao trang bị khí tài bị phá hủy, cả của kẻ thù và của chúng ta, và chúng tôi đã không thể tìm thấy.

Nhiều năm sau chiến tranh, trung đoàn trưởng và chính ủy trung đoàn chúng tôi đã có mặt ở Kerch. Họ đã xác định được rằng, Zhenya Rudneva và Pasha Prokofieva được chôn trong một ngôi mộ tập thể trong thành phố...
........

[qtdc]

(tiếp)

Xin chào, Sevastopol!

Tàu ngầm phóng ngư lôi cỡ trung diesel-điện Sh-209 sê-ri X kiểu "Shuka" ("Cá măng") của Hạm đội Biển Đen với thuyền trưởng thiếu tá hải quân V.I.Ivanov, đã sơ tán Phó Tư lệnh khu phòng thủ Sevastopol và Tư lệnh TĐQ Độc lập miền Duyên hải thiếu tướng I.E.Petrov cùng Hội đồng QS và ban tham mưu TĐQ khỏi Sevastopol đêm ngày 30 tháng 6 năm 1942, bỏ lại thành phố cảng cùng khoảng 80 ngàn bộ đội của TĐQ và khu phòng thủ Sevastopol, phần lớn đã bị thương, rơi vào tay quân Đức. Riêng bằng tàu ngầm, Hạm đội Biển Đen đã sơ tán được 700 người thuộc đội ngũ sĩ quan chỉ huy TĐQ độc lâọ miền Duyên hải và cán bộ chủ chốt các ban ngành đảng chính quyền Sevastopol.

Sau khi nhận lệnh chuyển căn cứ đến Crimea, đầu tiên chúng tôi định căn cứ ở làng Churbash đã bị bọn Đức đốt cháy. Nhưng tuyến mặt trận dịch chuyển nhanh chóng và trung đoàn triển khai đến địa điểm gần Karagez.

Đó là một thời kỳ tuyệt vời. Quân đội Liên Xô ghi được hết chiến thắng này đến chiến thắng khác, và chúng tôi làm việc với một khí thế lớn. Từ sân bay ở Karagez, trung đoàn  chúng tôi thường hoạt động đánh phá các mục tiêu trong khu vực Yalta. Phải bay xa, và quan trọng nhất - bay qua các dãy núi. Với các nữ phi công trẻ vừa được bổ sung vào đội ngũ chiến đấu, những chuyến bay như vậy vẫn còn quá sức. Vì vậy, ban chỉ huy phái đi làm nhiệm vụ các kíp bay giàu kinh nghiệm nhất.

Không trụ được trên các trận địa Ak-Monay, quân thù nhanh chóng rút về Sevastopol. Để thường xuyên ở trong trạng thái có đụng độ quân sự với bọn Hitler, chúng tôi bay đến sát Simferopol, tới làng Karlovka.

Đó là một góc nhỏ đẹp đẽ và yên tĩnh. Các ngôi nhà nhỏ bé bị bỏ lại nằm dọc đường, làng trải dài xa dọc theo đáy một thung lũng đẹp như tranh có núi xung quanh bao bọc. Các khu vườn đã nở hoa, và toàn thể Karlovka chìm trong những chiếc mũ lộng lẫy trắng như tuyết.

Chúng tôi ở lại đây cho đến cuối tháng Tư. Karlovka khiến mọi người đều thích thú. Nó là điểm dân cư duy nhất còn nguyên vẹn trước bọn côn đồ hủy diệt của Hitler, mà chúng tôi gặp được ở Crimea. Tất nhiên, không phải vì bọn Hitler thương tiếc gì khu vực tuyệt đẹp này. Khu vực do quân du kích làm chủ. Họ không cho quân thù đốt phá xóm làng. Người dân  chào đón chúng tôi rất nồng nhiệt, hiếu khách, như ta vẫn nói, theo kiểu Nga - họ đón tiếp chúng tôi bằng bánh mì và muối. Ngay khi chúng tôi vừa xuất hiện ở Karlovna, phụ nữ đã đón đưa chúng tôi về các căn phòng. Chúng tôi chỉ biết kinh ngạc, khi nhìn thấy những món họ thết đãi. Phô mai, sữa, thịt, thậm chí gan lợn - tất cả có mặt mỗi ngày trên bàn ăn của chúng tôi.

- Có phải ở mỗi nhà các cô bác đều có một chiếc khăn thần trải bàn ăn như trong chuyện cổ tích phải không? - Các cô gái nói đùa.
Nhưng để giải thích thì thực ra mọi thứ rất đơn giản. Hóa ra du kích đã phá hủy một đoàn xe cơ giới rất lớn của bọn phát xít, và trong số chiến lợi phẩm họ thu được, có một đoàn xe vận tải lớn chở thực phẩm.

Tóm lại, giai đoạn này chúng tôi sống tốt. Và làm việc cũng dễ dàng hơn. Không quân Xô viết hoàn toàn chiếm ưu thế trong không trung. Điều đó làm chúng tôi lơ là cảnh giác, chúng tôi đã không còn ngụy trang tại sân bay, thậm chí không có cả đội bảo vệ mặt đất. Nhưng nếu chúng tôi quên nghĩ đến kẻ thù, chính kẻ thù lại quyết định nhắc nhở chúng tôi nhớ về chúng.


Tiêm kích Soviet "Chaika" I-153 trên bầu trời Sevastopol trong những ngày phòng thủ thành phố năm 1942

Một lần sau đêm chiến đấu, khi các đội bay đã nghỉ ngơi, còn các kỹ thuật viên và quân khí viên đang chuẩn bị máy bay phục vụ các chuyến bay mới, trên bầu trời không mây vang lên tiếng động cơ gầm rú. Các cô gái còn chưa tưởng tượng ra chuyện gì thì những tràng súng máy hạng nặng đã nổ đùng đùng, và lập tức một chiếc máy bay bùng cháy. Galya Korsun và một số kỹ thuật viên nữa bị thương nhẹ. Sau khi vãi đạn và làm hư hại một số máy bay, chiếc tiêm kích phát xít bay thoát về căn cứ. Thiếu tá Bershanskaya không chậm trễ báo cáo ngay sự việc lên bộ tham mưu tập đoàn quân. Từ đó có lệnh truyền khẩn trương chuyển căn cứ đến Izyumovka. Nhưng chúng tôi chưa kịp chuẩn bị xong máy bay thì trên không một lần nữa xuất hiện các máy bay địch. Bây giờ, chúng có bốn chiếc. Không đổi hướng, chúng bắt đầu lao vào sân bay.

Cuộc đột kích xảy ra khi tôi đang ở trong cabi: tôi đang chờ lệnh cất cánh. Đột nhiên, trung đoàn trưởng ra lệnh bằng tín hiệu cho tôi phải tắt động cơ.
- Có chuyện gì vậy, cậu biết không? - Tôi quay sang hỏi Maria Shchelkanova, đang ở tại vị trí hoa tiêu.

Thay vì trả lời cô ấy chỉ tay về bên trái. Tôi quay lại nhìn và đờ người ra - một chiếc tiêm kích phát xít đang bổ nhào thẳng xuống chúng tôi. Nhanh chóng tháo đai bảo hiểm, chúng tôi nhảy ra khỏi buồng lái và chạy xa máy bay ba mươi mét, ép mình xuống mặt đất. Bên cạnh có một vật gì đó thúc mạnh xuống đất. Súng máy nổ đùng đùng. Nhiều cục đất rơi vào lưng tôi. "Dẫu sao, - thoáng một ý nghĩ. - Bây giờ sẽ là một vụ nổ". Nhưng, may mắn thay, quả bom cassette chứa nhiều trái bom con, tên phát xít thả, đã không nổ.

Tấn công xong bon phát xít bỏ đi. Một số máy bay của chúng tôi bị hư hại nặng. Kỹ thuật viên ngay lập tức bắt tay sửa chữa chúng, những chiếc máy bay còn lại cất cánh và bay về hướng Izyumovka. Ngay lúc ấy, từ phía sau núi, chín chiếc "Focke-Wulf" ở độ cao thấp xông ra. Phải làm gì? Tình huống thực sự gay cấn. Bầu trời không có một đám mây có thể để cho ta ẩn nấp, gần đó không có khe hẻm nào ta có thể nhào xuống, đến rặng núi còn xa. Còn trên đất bằng mà tiếp đất thì vô ích: dù gì cũng bị thiêu cháy, hoặc khi hạ cánh hoặc lúc đậu. Nhưng đột nhiên Masha kêu lên trong máy đàm thoại:
- Hãy nhìn xem, chúng cắt đường chúng ta!

Tôi ngoái đầu nhìn: vài chiếc máy bay đang lao tắt đến rất nhanh, do khoảng cách còn đáng kể nên chưa phân biệt được. Chúng tôi không có gì để mất. Đẩy cần lái xa thân mình và suýt nữa đụng bánh xe vào đất đá, tôi lái chiếc U-2 bay tới dãy núi. Trong tâm trí nhen nhóm hy vọng: "Chỉ cần tới được rặng núi, ở đó mình sẽ ẩn trong hẻm núi".

Nhưng chuyện gì thế này? Gần đến chỗ chúng tôi những chiếc máy bay đột ngột bay vút lên cao theo một đường dốc đứng, bỏ qua chúng tôi, chúng bổ nhào xuống đầu bọn quốc xã.

- Ôi quân ta! - Shchelkanova vui sướng kêu lên. - Những chiếc "Lavochkin"!
Cuộc không chiến không kéo dài. Sau khi mất ba "Focke-Wulf", bọn Hitler vòng lại và tháo chạy thục mạng.

Tại Izyumovka chúng tôi biết được rằng các phi công của Anh hùng Liên Xô V.I.Maksimenko đã giải cứu chúng tôi thoát khỏi thảm họa. Họ chỉ chậm một chút thôi, rất khó nói chuyện gì sẽ xảy đến với chúng tôi. Có lẽ, đối với nhiều người trong chúng tôi, ngày nắng đẹp tuyệt trần này sẽ là ngày cuối cùng.

Dù sao, bài học mà bọn Đức giảng cho chúng tôi, đã dạy chúng tôi phải cảnh giác. Các chiến sĩ cao xạ khẩn trương chuyển đến Karlovka.


Thượng úy phi công AHLX, biên đội trưởng, trung đoàn tiêm kích 88, sư đoàn KQ 216, TĐQ KQ 4 V.I.Maksimenko trong buồng lái một chiếc tiêm kích Lavochkine LAGG-3

Tới lúc này bộ đội Tập đoàn quân Độc lập miền Duyên hải và Phương diện quân Ukraina 4 đã bao vây Sevastopol và đang chuẩn bị trận công phá quyết định vào thành trì cuối cùng của kẻ thù trên đất Crimean. Không quân Đức Quốc xã thực tế đã hầu như chấm dứt hoạt động có tổ chức. Sự thống trị của chúng ta trong không trung là không giới hạn. Vì vậy, chẳng bao lâu sau TĐQ Không quân 4 được điều chuyển đến Belarus, tại Crimea chỉ còn TĐQ KQ 8.

Bọn phát xít Quốc xã làm mọi thứ để ngăn chặn cuộc tấn công của quân đội Liên Xô. Chúng xây dựng các lô cốt và hầm hào, chằng dây thép gai bao quanh núi, gài mìn nhiều km đường, chỉnh tọa độ xạ kích từng khu vực. Trên các đường tiếp cận thành phố diễn ra một cuộc chiến đấu mà nhiều người gọi là cuộc chiến tranh giành từng mét đất. Chúng tôi, các phi công, cố gắng bằng tất cả khả năng có thể, giúp sức những người lính mặt đất.

Chúng tôi đã thực hiện không chỉ một phi vụ, trong khu vực Sevastopol, Balaklava, trên núi Sapun, mũi Khersones.

Bầu trời Sevastopol ù đặc tiếng gầm của động cơ. Chúng tôi xuất kích vào lúc hoàng hôn bắt đầu tắt và kết thúc đêm chiến đấu vào lúc trời đã sáng bạch, khi mà lực lượng không quân hoạt động ban ngày cất cánh đi làm nhiệm vụ. Chúng tôi phong tỏa các sân bay quân thù, tấn công các mục tiêu trong vịnh, nơi các tàu vận tải Đức ghé vào sơ tán sinh lực và trang bị khí tài của quân đội chúng.

Nằm phía dưới, dưới cánh bay của chúng tôi, Sevastopol hiện ra thê thảm trong những vết thương chí mạng và bất tử trong sự anh hùng của mình...

Còn bầu trời chiến tranh Sevastopol! Ngày và đêm đó là nỗi khủng khiếp đối với quân thù. Ban ngày thống trị trên bầu trời ấy là các máy bay cường kích, tiêm kích, máy bay ném bom ban ngày Soviet. Ban đêm những chiếc U-2 của chúng tôi không cho bọn Đức được yên. Kể từ khi vượt eo biển Kerch và kết thúc bằng thất bại hoàn toàn của quân đội phát xít Đức Quốc xã tại mũi Khersones, tất cả chúng tôi sống với một suy nghĩ - giải phóng mảnh đất Crimean thật nhanh.

Trung đoàn của chúng tôi được rút khỏi sư đoàn KQ ném bom 132 và tạm thời chuyển thuộc sư đoàn KQ cận vệ ném bom đêm Cờ Đỏ Stalingrad số 2. Sự kiện này trùng hợp với việc trao tặng huân chương Cờ đỏ cho trung đoàn vì đã hoạt động thành công trong quá trình giải phóng Feodosya.
- Nào, chúng ta hãy xem các cấp dưới mới của tôi, vừa được tặng huân chương làm ăn như thế nào - sư đoàn trưởng, thiếu tướng Kuznetsov khi đến Karlovka có nói.


K.A.Vershinin gắn huân chương Cờ Đỏ lên lá cờ cận vệ của trung đoàn. Năm 1944

Thành thật mà nói, chúng tôi không vui vẻ với người chủ mới cho lắm. Tôi nghĩ rằng ở đây sẽ lại diễn ra những gì đã có ban đầu tại sư đoàn 132: sự mỉa mai, những nụ cười hạ cố, sự tò mò có tính xúc phạm. Khi chúng tôi gia nhập sư đoàn 132, sau lưng chúng tôi người ta đã đặt cho chúng tôi những biệt danh không tốt - "không quân không nghiêm túc". Mặc dù các cô gái ngay lập tức chứng minh rằng họ biết chiến đấu không hề tệ hơn các đại diện của "không quân nghiêm túc", mặc dù bằng công việc của mình chúng tôi đã bắt những kẻ pha trò cười câm lặng, biệt danh xúc phạm này vẫn còn với chúng tôi.

Tại sư đoàn 2, trái với nỗi lo ngại, người ta chào đón chúng tôi như những người ngang vai, tất cả theo công việc. Các trung đoàn của sư đoàn này có cùng một loại trang bị cơ bản như chúng tôi - các máy bay U-2, và các nam phi công của họ, theo kinh nghiệm của riêng mình, biết loại máy bay này như thế nào và bay trên máy bay đó dưới lưới lửa phòng không, giữa các luồng đèn chiếu sẽ ra sao.

Sư đoàn rất giàu kinh nghiệm chiến đấu: nó tham gia đánh bại bọn phát xít Đức gần Moskva, tham gia các trận chiến trên sông Don, phòng thủ Stalingrad. Chúng tôi bước vào đội hình sư đoàn như vào một gia đình thân thiện với tư cách một thành viên bình đẳng của nó.

Tại đây chúng tôi làm quen với một phương pháp lãnh đạo hoàn toàn mới. Trong sư đoàn cũ, cơ quan thanh tra khi xuống trung đoàn, họ tìm hiểu công việc, kiểm tra và chỉ sau khi đi rồi, mới gửi mệnh lệnh có các kết luận và các yêu cầu sửa chữa việc này-việc nọ, loại bỏ cái này-cái kia, quan tâm chú ý điều kia-điều nọ.

Các đại diện của sư đoàn 2 xây dựng công việc của mình theo kiểu khác. Họ cũng có mặt ở tuyến xuất phát, theo dõi các hành động của chúng tôi, nhưng không gửi các mệnh lệnh và hướng dẫn từ trên xuống, mà ngay lập tức giúp sửa chữa tại chỗ các thiếu sót, họ cố vấn, mách bảo, và nếu cần thiết, họ yêu cầu.


Bàn đạp Kerch, tháng 12 năm 1943. Tư lệnh TĐQ độc lập miền Duyên hải I.E.Petrov báo cáo đại diện Đại bản doanh Tổng tư lệnh tối cao, K.E.Voroshilov, và Cục trưởng Tác chiến BTTM Hồng quân S.M.Shtemenko.

Kinh nghiệm của các phi công tiên tiến sư đoàn này giúp chúng tôi tăng tải trọng bom trên máy bay lên gần gấp đôi. Cho đến lúc đó, chúng tôi vẫn cho rằng 150-180 kg bom - đó là tải trọng tối đa mà máy bay của chúng tôi có thể mang theo. Tất nhiên, chúng tôi biết rằng U-2 có khả năng mang tải thêm nữa, nhưng để hoạt động thành công trên mục tiêu, có lẽ tải trọng này với chúng tôi là giới hạn. Dù sao mang ít bom bay lên không trung, cần phải từng phút từng giây nhớ tới tài nguyên của động cơ, giữ gìn tính cơ động của máy bay. Vì vậy, chúng tôi cho rằng tải trọng lớn sẽ làm giảm đáng kể khả năng điều khiển máy bay khi bị bắn từ mặt đất. Chúng tôi đã rất ngạc nhiên khi biết tải trọng bom 250-300 kg tại sư đoàn 2 được coi là bình thường.

Giữa chúng tôi nổ ra một cuộc tranh cãi. Nadia Popova nói rằng chúng ta cũng có thể mang trên máy bay của mình tải trọng tương tự, và thậm chí còn nhiều hơn nữa.
- Khung sườn máy bay chúng ta cũng như họ. Dù sao đi nữa, tôi chắc chắn ba trăm kg phù hợp với mỗi kíp bay.

Tôi và Dina Nikulina ủng hộ Popova. Chúng tôi lập tức mời các cán bộ kỹ thuật và quân khí viên. Họ thực hiện các tính toán tương ứng và xác nhận kết luận của chúng tôi.
- Nếu vận hành động cơ đúng cách, - kỹ sư trung đoàn Sofia Ozerkova cho biết - ba trăm kg không phải là giới hạn. Thậm chí có thể đem thêm bảy mươi kg. Motor vẫn kéo tốt.
- Sao, Nadia, chúng ta mạo hiểm chứ? - Tôi hỏi Popova.
- Mạo hiểm à, xin mời!

Không trì hoãn công việc, chúng tôi đến ngay chỗ Bershanskaya. Evdokia Davydovna đồng ý lập tức. Một lần nữa người ta triệu tập các chuyên gia, kiểm tra các phép tính toán. Và chỉ khi tất cả các khả năng đã được cân nhắc, chúng tôi mới nhận được sự cho phép.

Thành thật mà nói, tôi, Nadia và Dina Nikulina rất lo lắng trong đêm đó. Chúng tôi không nghi ngờ rằng máy bay sẽ nâng được 300 kg. Nhưng vấn đề không phải chỉ là việc nâng được một tải trọng như thế, điều chính yếu - phải cắt bom chính xác. Và điều đó có nghĩa là - đừng để những chùm sáng của đèn chiếu tóm được mình hoặc phải biết cách thoát đi nếu chúng vẫn còn bắt được bạn. Mà 300 kg - không phải là 150 kg. Những chiếc máy bay của chúng tôi có cơ động được với tải trọng này không?

Chúng tôi lo lắng không phải vì sợ thất bại của cá nhân. Mà sợ cái khác. Mọi người đều nhìn vào chúng tôi. Nhiều việc phụ thuộc vào sự thành công hay thất bại của chúng tôi. Hoàn thành nhiệm vụ - những người khác sẽ theo sau chúng tôi, và khả năng chiến đấu của trung đoàn sẽ tăng gần như gấp đôi. Không hoàn thành - sẽ phải đỏ mặt trước các đồng chí, trước ban chỉ huy trung đoàn, sư đoàn và, quan trọng nhất, làm xói mòn niềm tin của các nữ phi công vào khả năng của mình. Ở đây có nhiều điều để suy ngẫm.
...........