Bầu trời vẫn là của chúng ta. Marina Chechneva.

[qtdc]

(tiếp)

Marina Mikhailovna là con người đáng yêu tuyệt vời. Tôi thật may mắn được biết chị ấy như một người bạn tốt lớn tuổi, một người chỉ huy đòi hỏi cao, một người hướng dẫn tận tình. Đối với tôi suốt đời chị vẫn là một ví dụ hiếm hoi cho sự kết hợp giữa nữ tính đáng yêu và tinh thần vì công việc nghiêm túc.

Một vài năm trước, tôi tình cờ đọc được lá thư của chị gửi mẹ. Những bức thư ấy ít còn giữ lại được, khi mà ít những lá thư như vậy được gửi đi. Với một cảm xúc tôn kính tôi đã đọc những bức thư này: bởi chúng được viết ra ở thời kỳ chúng tôi đang được huấn luyện để gửi ra chiến đấu ngoài mặt trận.
Ngày 02 tháng Tư năm 1942.


AHLX đầu tiên là nữ phi công trong thời gian Thế chiến 2: Evdokya Ivanovna Nosal (1918-1943), dân tộc Ukraina. Khi hy sinh (23/4/1943) tại phía tây bắc Novorossisk đang là thiếu úy phi đội phó trung đoàn nữ KQ ném bom đêm cận vệ 46 Taman thuộc sư đoàn KQ ném bom đêm 218, tập đoàn quân KQ 4, PDQ Bắc Kavkaz. Nguyên là nữ giáo viên tại thành phố Nikolayev, Ukraina. Tốt nghiệp trường hàng không Kherson năm 1940. Nữ giáo viên bay tại CLBHK thành phố Nikolayev Ukraina. Gia nhập quân đội năm 1941. Được truy tặng danh hiệu AHLX ngày 24 tháng 5 năm 1943. Trong thời gian ngắn ngủi khoảng một năm tham chiến từ tháng 5 năm 1942 đến tháng 4 năm 1943 đã thực hiện 354 phi vụ ném bom ban đêm trên máy bay Po-2 xuống các vị trí của đối phương.

... Thời tiết ở chỗ chúng tôi trở xấu. Trong suốt hai ngày bão tuyết hoành hành đến nỗi trong vòng 5 mét người không thể nhìn thấy nhau. Đồng thời sức gió lên tới 20 mét mỗi giây. Đó là một cơn bão thực sự! Bão đập vỡ mái nhà, đập vỡ cửa vào nhà chứa máy bay của tôi. Rất nhiều rắc rối. Cần phải giữ được tất cả các máy bay của mình - cả trong các nhà chứa máy bay, cả trên sân đậu. Vô cùng khó khăn, nhưng rồi mọi việc đều êm thấm: toàn bộ những chiếc máy bay tuyệt vời của chúng tôi vẫn nguyên vẹn.

Tuy nhiên, khi bão tuyết lắng xuống, chúng tôi trở nên giống như thú nhồi bông, vì quần áo của chúng tôi bị bao phủ bởi một lớp vỏ băng, và khi băng tan chảy, mọi thứ đều ướt, mặc dù ta có vắt đi nữa. Hầu như chúng tôi không có thời gian để sấy khô và lại lần nữa chạy đi thay thế cho những người đã đóng băng khi bảo vệ cho máy bay trước tự nhiên. Sau khi ngừng ngắn, bão tuyết lại quét qua một lần nữa. Nhưng lần này, chúng tôi đã kịp củng cố một chút rồi và trận bão tuyết mới mang lại cho chúng tôi ít rắc rối hơn.

Người của chúng ta đã chứng tỏ mình một cách xuất sắc. Họ xuyên qua bão tuyết lao tới các nơi máy bay đậu theo đội hình san sát nhau, trong khi giữ hướng theo la bàn, bởi vì chẳng có gì có thể nhìn thấy được. Đó là một kỳ sát hạch tốt cho tôi ...

15 tháng 5 năm 1942.

... Cuộc sống của chúng ta thật tuyệt đẹp bởi những sự kiện lịch sử anh hùng lớn lao. Nhân dân của chúng ta đã có thể thực hiện được những chiến công kỳ vĩ như thế nào, Liên bang vĩ đại của chúng ta đã cố kết bởi một ý chí thống nhất tuyệt vời biết bao trong cuộc đấu tranh cho hạnh phúc và tự do của mình! Con người bây giờ đang phát triển rõ rệt trong tất cả sự hùng vĩ của mình ...

Chương trình bổ sung tính toán cho tháng 3, tháng 4 và nửa tháng 5, mà bộ tham mưu LLKQ QK Privolgie gửi xuống sau cái chết của bốn bạn gái của chúng tôi, đã được trung đoàn máy bay ném bom đêm thực hiện thành công.

Bây giờ tiền tuyến là nơi xa mà gần của chúng tôi. Ở đó, cuộc chiến tranh đau khổ giày xéo đang trải ra trên khắp đất nước, từ biển Bắc băng giá lạnh buốt đến những đỉnh núi lấp lóa vùng Caucasus, thấm đẫm mùi cháy khét và máu của dải đất, nơi cuộc sống ngang bằng với cái chết. Vùng đất này kêu gọi chúng tôi không sao cưỡng lại được. Tôi muốn đến đó với tư cách người cộng sản... tôi đã là cảm tình viên của Đảng Cộng sản Liên Xô từ trước. Bây giờ, trong tháng 5, ngay trước chuyến bay tôi gửi đơn xin được chấp nhận là đảng viên của đảng.


Maria Runt (1912-1992) đại úy cận vệ, bí thư đảng ủy trung đoàn ném bom đêm cận vệ 46 Taman (1942-1945). Gia nhập quân đội tháng 10 năm 1941. Nguyên giáo viên PTTH môn văn và cán bộ lãnh đạo công tác đoàn TNCS. Sau chiến tranh trở về ngành sư phạm. Phó tiến sĩ triết học. Phó giáo sư văn học Nga và văn học nước ngoài.

Bí thư đảng ủy trung đoàn Maria Runt cùng chúng tôi tham gia cuộc họp đảng. Tất nhiên, tôi rất lo lắng. Runt nhìn thấy điều đó. Chị cố gắng trấn an tôi.
- Em nhát thế đấy! - Chị nhận xét một cách trêu chọc. - Em vốn hăng hái thế cơ mà. Chị chẳng bao giờ nghĩ em lại như vậy!
- Maria Ivanovna, nếu đột nhiên người ta không chấp nhận thì sao...
Tất cả những người cộng sản đã tập hợp trong một căn phòng nhỏ. Dưới ánh mắt của họ, tôi thực sự bối rối. Hạnh phúc của tôi là có phi đội trưởng Sima Amosova bên cạnh: người ta cũng kết nạp chị vào Đảng Cộng sản Liên Xô. Amosova hiểu ngay tình trạng của tôi. Chị khẽ chạm vào vai tôi. Chị cũng lo lắng. không ít hơn tôi, nhưng vẻ bề ngoài chị hoàn toàn bình tĩnh. Như thể trong mơ, tôi nghe bí thư đảng ủy đọc hồ sơ của tôi, các khuyến nghị, đơn. Bằng một giọng khàn khàn kỳ lạ, tôi bắt đầu kể tiểu sử của mình.
Trước sự ngạc nhiên của tôi, chẳng ai đặt cho tôi câu hỏi nào.
- Chúng tôi biết cô ấy! - giọng nói vang lên từ các chỗ ngồi.
- Ai là người ủng hộ kết nạp Chechneva Marina Pavlovna vào đảng, tôi đề nghị biểu quyết - chủ tọa nói.
Tôi đã được nhất trí kết nạp. Ngay tại cuộc họp mọi người chúc mừng, bắt tay tôi. Và khi trở về ký túc xá, Maria Runt lớn tiếng tuyên bố:
- Các đồng chí, trung sĩ Chechneva đã được kết nạp vào hàng ngũ Đảng Cộng sản!..
Tháng 5 năm 1942, rất nhiều các cô gái chúng tôi đã gia nhập đảng.
Cũng trong tháng này, một ủy ban của BTM LLKQ Quân khu PriVolgie đã công nhận trong trung đoàn máy bay ném bom đêm của chúng tôi, tất cả đã được chuẩn bị sẵn sàng để di chuyển căn cứ ra tiền tuyến. Thiếu tá M.M.Raskova bay về báo cáo Moskva. Trong khi chờ đợi chị trở lại, chúng tôi nghiên cứu kỹ lưỡng tuyến đường bay dài nhiều khó khăn sắp tới.

Cuối cùng mệnh lệnh chờ đợi từ lâu đã tới.
Trước khi bay ra mặt trận Marina Mikhailovna Raskova nói với chúng tôi:
- Sự tận tụy với Tổ quốc của mình, các bạn đã chứng minh trong học tập. Bây giờ hãy thể hiện trong trận chiến. Điều đó sẽ khó khăn hơn. Nhưng tôi tin vào các bạn. Tôi tin rằng qua thời gian các bạn sẽ trở thành các chiến sĩ cận vệ...

Vào một ngày nắng ngày 23 tháng 5 các máy bay lăn ra khởi động, xếp hàng theo phi đội, cất cánh biên đội này tiếp biên đội kia. Dẫn đầu trong không trung là trung đoàn trưởng Bershanskaya và thiếu tá Raskova. Sau khi lượn một vòng tròn trên sân bay, chúng tôi lấy hướng bay quy định.

Tạm biệt, mái trường! Chúng tôi sẽ nhớ đến bạn rất lâu. Ở đây, tại Engels, chúng tôi đã trở thành những người lính. Ở đây người ta đã giao phó máy bay cho chúng tôi, từ đây chúng tôi đi vào trận chiến. Học tập đã kết thúc, bắt đầu những thử thách ác liệt của cuộc chiến. Chúng tôi đã bước qua ngưỡng cửa của chiến tranh.

Trong tiểu sử bay của tôi cũng bắt đầu một giai đoạn khác, giai đoạn chiến đấu, giai đoạn khó khăn nhất - giai đoạn thử thách lòng can đảm trong khói lửa chiến trận.
.........

[qtdc]

(tiếp)

Nhân danh cuộc sống

Chúng tôi bay tới PDQ Nam. Nhưng Marina Mikhailovna Raskova còn chưa để chúng tôi lại. Chị bay cùng đến Donbass, để làm quen với tập đoàn quân không quân, mà trung đoàn của chúng tôi được chỉ định gia nhập.

Khi nhận được mệnh lệnh ghi tên trung đoàn Komsomol của chúng tôi vào thành phần sư đoàn ném bom đêm 218, Raskova, tập hợp đội ngũ quân nhân, đi dọc hàng quân, nhìn vào các khuôn mặt của chúng tôi.
- Chúc bầu trời hạnh phúc, các cô gái! Chúc bầu trời hạnh phúc!.. - Chị vừa đi vừa nói không to lắm.
Đây là những lời cuối cùng của Marina Mikhailovna mà tôi được nghe. Chị bay về Engels, ở đó trung đoàn nữ KQ ném bom bổ nhào, mà thiếu tá Raskova được bổ nhiệm làm trung đoàn trưởng, chờ đợi chị.

Vậy là, lần đầu tiên trong lịch sử một đơn vị không quân toàn nữ đã có mặt tại tiền tuyến, để gánh gánh nặng khó khăn của chiến tranh một cách bình đẳng với nam giới.


AHLX (1945) Sebrova, Irina Fyodorovna (1914-2000). Người có số phi vụ chiến đấu nhiều nhất trung đoàn ném bom đêm cận vệ 46 Taman: 1004 phi vụ ném bom ban đêm trong 4 năm tham gia chiến tranh (khi được tuyên dương AHLX ngày 23 tháng 2 năm 1945 thống kê là 825 phi vụ). Thượng úy cận vệ, biên đội trưởng. Sau chiến tranh chuyển ngạch dự bị (1948), làm việc tại Học viện HK Moskva.

Trong đơn vị hợp thành mới, người ta có thái độ thận trọng với chúng tôi, đôi khi thậm chí sự mỉa mai không che dấu. Thời gian đầu bộ chỉ huy và ngay cả các phi công sợ "sự đỏng đảnh nữ giới", họ không thực sự tin tưởng vào sức mạnh của chúng tôi. Và trên thực tế, bay trên máy bay dân sự trong bầu trời hòa bình là một chuyện, còn là người lính hàng ngày đi tới trước cái chết, biết rằng điều đó xảy ra ngày hôm nay là như vậy, thì cũng sẽ là như thế ngày mai, ngày kia, trong tuần, tháng, năm, cho đến khi miễn là ở một nơi nào đó, ở phía tây, ở một đất nước xa lạ, còn chưa vang lên phát súng cuối cùng - đó là chuyện khác.

Công bằng mà nói, bản thân chúng tôi ở một mức độ nào đó, đã tạo ra lý do để tồn tại cách xử sự với chúng tôi đầy sự ngờ vực và mỉa mai. Điều đó xảy ra khi mà trung đoàn chúng tôi thực hiện chuyến bay đường dài từ Engels ra mặt trận của phương diện quân Nam.

Đó là một ngày nắng nóng. Tuy nhiên, bầu trời chưa bị sức nóng thiêu đốt trong xanh một cách đáng kinh ngạc. Phía dưới chúng tôi thảo nguyên vô tận không đầu không cuối trải dài: một đại dương màu lục lắc lư. Mặt đất còn chưa bị sưởi ấm, sự tròng trành chưa hành hạ chúng tôi, bay trên máy bay là một niềm vui.

Tuân thủ những gián cách đều đặn trong đội hình chiến đấu, chúng tôi đã tiến gần đến stanitsa Morozov. Chuyến bay tiến hành bình thường, đang đi đúng tiến độ. Tôi quay trở về sau nói với hoa tiêu Olya Kliueva:
- Này, chúng mình bay thế nào? Có đúng là tuyệt vời không?
Olga cười đáp lại và giơ ngón tay cái của mình lên. Lắc đầu, cô nhìn quanh vùng trời, và bỗng nụ cười như thế biến mất khỏi khuôn mặt cô.
- Marinka! - Trong giọng nói của Kliueva vang lên tiếng báo động. - Nhìn kìa!
Từ phía tây lao nhanh về phía chúng tôi là những chấm đen. Lóe lên trong óc: "Bọn phát xít!"

Làm gì? Tôi nhìn lên người bay đầu. Máy bay của chỉ huy phi đội Seraphima Amosova tiếp tục bay bình thản. Chị không nhìn thấy?
- Marina! - Klyuyeva hét lên trong máy đàm thoại. - Nhìn xem: biên đội bay kế đang tản ra!
Nghi ngờ chấm dứt - bay phía trước là tiêm kích của đối phương. Tôi lắc cánh, thu hút sự chú ý của số bay sau của biên đội chúng tôi là Nadia Troparevskaya. "Tôi thấy rồi" - cô ấy cũng lắc cánh đáp lại. Đồng thời, chúng tôi thực hiện thao tác cơ động. Biên đội vi phạm khoảng cách và giãn cách quy định. Máy bay bị mất độ cao đột ngột và gần như chuyển sang bay độ cao cực thấp. Bây giờ, trên nền thảo nguyên màu xanh lục pha vàng, thật khó để nhận thấy những chiếc máy bay sơn ngụy trang của chúng tôi.

Những chiếc tiêm kích gào hú lướt qua trên đầu chúng tôi, làm vòng lượn chiến đấu và một lần nữa lao vun vút tới những chiếc U-2 không có khả năng tự vệ. Tôi thầm nhận xét không hiểu tại sao không nghe thấy tiếng súng máy kêu tành tạch. Bọn đểu! Chúng còn bắt nạt mình đã! Do xúc động mà thậm chí tôi không nhìn thấy dấu hiệu nhận dạng.

Sau khoảng năm phút trong không trung xuất hiện một nhóm tiêm kích khác. Đó là - máy bay của ta, như tôi thấy thế. Cảm ơn các bạn đến cứu! Và chỉ có ở sân bay tôi mới biết rằng làm gì có máy bay địch. Tại stanitsa Morozovskaya gần Stalingrad những chiếc tiêm kích yểm hộ đã đi đón chúng tôi. Các phi công, khi biết những cánh "chim non" chưa qua lửa đạn đang bay, đã quyết định kiểm tra sự bình tĩnh của chúng tôi và đã tiến hành "tấn công" chúng tôi. Hơn nữa không phải tất cả các cô gái biết đó là máy bay của ta. Tin tức về sự kiện này nhanh chóng lan rộng khắp tập đoàn quân không quân của tướng K.A.Vershinin. Những kẻ hóm hỉnh có chủ đề mới để tán. Nhưng chúng tôi, dù cay đắng ý thức được sai lầm của mình, không vì thế mà chán nản. Từ khá sớm các phi công của chúng tôi đã chứng minh rằng các nữ chiến sĩ tiền tuyến Soviet biết cách đánh bại kẻ thù không kém hơn so với cánh nam giới bảo vệ Tổ quốc đang làm...

Ngay sau đó sư đoàn trưởng Dmitry Popov đến trung đoàn. Ông xuất hiện trước hàng quân vẻ cau có, nghiêm trang. Không nói một lời, ông đi từ chiếc máy bay này sang máy bay khác và cùng ban chỉ huy trung đoàn đi về ban tham mưu. Mọi người đều thấy: Popov tiếp nhận chúng tôi vào sư đoàn của mình không thích thú gì. Các cô gái thất vọng. Chính ủy tiểu đoàn Rachkevich ngay lập tức nhận thấy sự ức chế của chúng tôi:
- Thôi nào, đừng buồn! Với tôi đây cũng còn thấy vậy, các cô chiêu còn trẻ quá. Cay đắng, tất nhiên, nhưng không nên nản lòng. Hãy học ngay từ những sai lầm, phía trước còn đủ thời gian để làm bối rối những người hoài nghi và chứng minh rằng họ đi đến kết luận hơi vội vã.

* * *

Hoạt động chiến đấu của trung đoàn bắt đầu gần Voroshilovgrad trong thời gian chúng tôi triển khai tại làng Lao động Thợ mỏ. Do thiếu kinh nghiệm, chúng tôi tưởng rằng người ta sẽ cử ngay chúng tôi đi thi hành nhiệm vụ chiến đấu. Nhưng bộ chỉ huy quyết định khác.


Nguyên soái trưởng KQ K.A.Vershinin (1900-1973). Năm 1941 là thiếu tướng tư lệnh KQ PDQ Nam, năm 1942 là thiếu tướng tư lệnh TDQ KQ 4.

Người ta đưa chúng tôi vào tham chiến dần dần. Giai đoạn đầu chúng tôi chỉ thực hiện các chuyến bay làm quen với tiền tuyến, nghiên cứu khu vực hoạt động chiến đấu, lại một lần nữa thao luyện trong các chuyến bay khi có đèn chiếu phòng không, nói ngắn gọn, để làm quen với tình hình mặt trận. Và mặc dù tất cả chúng tôi mơ ước được nhanh chóng bắt tay vào việc, tôi đã phải thể hiện sự kiềm chế và kiên nhẫn.

Ngay khi đến sân bay, chúng tôi cảm thấy mặt trận đã cận kề, cảm được hơi thở khủng khiếp của nó. Từ phía Tây, giống như tiếng ầm ầm không ngừng của những con sóng dội bờ, ta có thể nghe thấy liên tục tiếng những tràng pháo kích rền vang, hằng đêm trên vòm trời sao tối sẫm trên cao căng đầy tiếng hú của động cơ những đàn máy bay địch đang bay về phía đông. Bom của bọn phát xít ném xuống nổ tung ở Kamensk, Voroshilovgrad, Millerovo.

Trên đường chân trời cứ lúc lúc lại lóe lên ánh phản quang ngọn lửa các đám cháy. Trong những lúc như vậy, tôi không thể không nhớ đến đêm 22 tháng 7, vụ ném bom đầu tiên xuống Moskva và ngọn lửa trùm kín ngôi nhà ruột thịt của mình.

Trung đoàn được ném vào lò lửa nóng bỏng nhất - gần các stanitsa Konstantinovskaya, Melekhovskaya và Razdorskaya. Lúc đó, đang diễn ra các trận đánh khốc liệt ở phần phía nam Donbass, trên sông Mius, ở Taganrog: bọn Đức quốc xã đang lao tới sông Don.
Và mệnh lệnh chờ đợi từ lâu đã tới.

Những người đầu tiên bay khai màn thành tích chiến đấu của trung đoàn là Evdokia Davydovna Bershanskaya với hoa tiêu của trung đoàn Sophia Burzaeva cùng các kíp bay của các phi đội trưởng Sima Amosova với hoa tiêu Larissa Rozanova, Liuba Olkhovskaya với hoa tiêu Vera Tarasova.

Hôm trước tại trung đoàn đã tổ chức một cuộc họp đảng. Có sự tham dự của sư đoàn trưởng, đại tá Dmitri Popov và các đại diện ban chính trị sư đoàn. Cuộc họp thông qua nghị quyết kêu gọi tất cả các quân nhân làm việc sao cho trung đoàn trở thành một trong những đơn vị ưu tú nhất tại PDQ Nam.
- Ô hô! - đại tá Popov không kìm được kêu lên. - Người ta quẳng ngay các bạn đi đâu cho rảnh thôi!
- Đồng chí hiểu biết các cô gái chúng tôi còn ít quá, đồng chí đại tá, - Rachkevich nhận xét.
- Rồi, chúng tôi sẽ ráng tìm hiểu. Chưa hết, tôi ủng hộ. Mục đích rất cụ thể. Điều này bản thân nó không phải là xấu. Hãy làm việc còn về phần mình ban chỉ huy sẽ giúp đỡ các bạn.

Toàn bộ mọi người đi tiễn các đồng đội. Đó là ngày 08 tháng Sáu năm 1942. Trên sân xuất phát ban chỉ huy sư đoàn cũng có mặt. Sự quan tâm này làm nức lòng các cô gái và ở một mức độ nào đó, làm giảm bớt sự cay đắng của những ngày đầu tiên chúng tôi ở trong đội hình sư đoàn.
.......

[qtdc]

(tiếp)

Ngay trên sân bay đã diễn ra một cuộc mít tinh ngắn. Chính ủy trung đoàn Rachkevich khai mạc. Evdokia Yakovlevna theo cách của mình, phát biểu giản dị nhưng sinh động, nói lên được cảm xúc và suy nghĩ của chúng tôi. Bà nói rằng hôm nay chúng tôi có một sự kiện vui - trung đoàn khởi đầu hoạt động chiến đấu. Việc học tập đã kết thúc, đã đến lúc thể hiện khả năng và lòng dũng cảm của mình trong các trận đánh.
- Mỗi quả bom các bạn thả xuống phải đánh trúng mục tiêu. Mỗi kíp bay, trong bất cứ hoàn cảnh khó khăn nào đi nữa, cũng phải chiến đấu đến hơi thở cuối cùng, cho đến khi mắt còn thấy, tai còn nghe, các ngón tay còn cảm giác được cần lái ...
- Sẽ như vậy, Marinka! - Olga Klyuyeva thì thầm.

Trái sang phải: Lyuba Olkhovskaya và Vera Tarasova: tổn thất đầu tiên trong chiến đấu của trung đoàn nữ KQ ném bom đêm hạng nhẹ 588.

Tôi siết nhẹ tay cô bạn gái đáp lại. Ý nghĩa bài phát biểu của chính ủy của chúng tôi tất cả mọi người đều đã rõ. Vâng, những người yêu nước chân chính chỉ có thể chiến đấu chống lại kẻ thù như thế, đến hơi thở cuối cùng! Thử thách nặng nề đang ập xuống đất nước chúng ta, người ta đã phải nói đến vấn đề sự sống hay cái chết của nhà nước Xô viết non trẻ. Chúng tôi chẳng thể trông cậy vào ai. Vì vậy, mỗi người trong chúng tôi có nghĩa vụ phải đánh bại kẻ thù gấp hai, gấp ba.

Tôi và các bạn gái của tôi trong đêm ấy muốn cất cánh lên không trung biết bao! Chúng tôi vô cùng ghen tị với các vị chỉ huy của mình! Các kíp bay ưu tú nhất đã bay đi thực hiện sứ mệnh đầu tiên. Nhưng chúng tôi không có quyền tức giận. Phải như vậy - những người đi trước chỉ đường, dẫn dắt mọi người theo mình. Những quả bom đầu tiên với dòng chữ "Vì Tổ quốc!" đã được treo vào dưới các cánh bay. Thời gian trôi qua hoàn toàn không lâu, và họ đang cắt qua đêm tối với riếng rít, bay tới trên đầu những kẻ mang chiến tranh lại cho chúng tôi...

Động cơ gầm lên. Máy bay đã bay vào màn đêm. Tôi nhanh chóng đoán ra hơn là nhìn thấy, những hình bóng tối sẫm của chúng tách khỏi mặt đất. Sau đó, tiếng gầm rú của động cơ trở nên khó nghe dần. Sự im lặng đột nhiên phủ xuống sân bay đến nỗi tôi có thể nghe thấy dưới chân tiếng cỏ non xào xạc trong gió nhẹ.

"Đi đường may mắn, các đồng chí!" - mỗi chúng tôi thầm nói. Tư lệnh sư đoàn đại tá Popov đứng lặng ở tuyến xuất phát. Sân bay dường như đóng băng trong sự đợi chờ hồi hộp. Các cô gái, tách thành các nhóm, ban đầu thì im lặng, sau đó có ai lỡ lời, có người đáp lời, dần dần cuộc trò chuyện nổi lên. Chúng tôi nói chuyện về những điều bình thường nhất, nhưng với tất cả đều cảm thấy: suy nghĩ của họ bây giờ đang ở bên những đồng đội trong không trung.

Tiếp theo, như mọi khi, lại là Evdokia Yakovlevna Rachkevich. Bà lặng lẽ tiếp cận lúc nhóm này, lúc nhóm kia. Bà đứng lại, lắng nghe, nói một vài lời rồi đi tiếp. Người lính trung thành của đảng, từ lần đầu tiên xuất hiện ở trung đoàn, bà đã chuẩn bị cho chúng tôi bước vào cuộc chiến, thấm nhuần những phẩm chất cần thiết cho người lính Xô Viết, biết cách bằng những lời nói giản dị, dễ hiểu thể hiện tình yêu đối với Tổ quốc và lòng căm thù đối với kẻ địch. Bà, chính ủy của chúng tôi, trong suốt cuộc chiến tranh, tượng trưng cho lương tâm và danh dự của chúng tôi, đã và vẫn luôn là một hình mẫu người cộng sản đối với chúng tôi, một con người chân chính.
- Marina, buồn gì vậy? - bỗng tôi nghe thấy bên cạnh tôi giọng nói khẽ và đều của Rachkevich. - Ghen tị à?
- Không ... ý tôi là, có - Tôi vội sửa lời. - Nhưng tôi sẽ nhanh chóng đến lượt chứ?
- Chắc chắn rồi.
Thời gian trôi chậm chạp khủng khiếp, nhưng không ai bỏ đi. Cuối cùng cũng nghe thấy tiếng gầm rú đặc trưng của động cơ. Cuộc trò chuyện dừng ngay lập tức, tất cả dõi mắt vào bầu trời đêm. Phân biệt gì đó thì không thể, nhưng tiếng ồn ngày càng lớn hơn, gần hơn và đột nhiên như bị bóp nghẹt.
- Đã hạ cánh rồi - ai đó cạnh tôi thốt lên.

Càng máy bay gõ bộp xuống nền đất khô của phi trường. Vòng quay cánh quạt giảm hẳn. Chiếc máy bay đầu tiên vừa xì ra dòng khí thải, vừa từ từ lăn bánh đến tuyến xuất phát sơ bộ.

Chúng tôi im lặng chờ đợi. Tay chắp sau lưng, nhìn chằm chằm vào bóng tối cũng như những người khác, sư đoàn trưởng Popov chờ đợi. Cuối cùng, vang lên tiếng bước chân. Từ trong bóng đêm dày đặc và đen kịt như mực một nữ phi công xuất hiện. Theo dáng đi tôi nhận ra Bershanskaya. Đi cạnh chị là Sonia Burzaeva. Sau khi đến ngang Popov, Evdokia Davydovna báo cáo về việc thực hiện nhiệm vụ không vội vã, dường như chị muốn từng lời từng chữ chị nói đến được tai chúng tôi, chị bắt đầu kể chuyến bay diễn ra thế nào.

Các pháo thủ cao xạ phát xít đã bắn vào máy bay. Cơ động hướng, Bershanskaya đưa chiếc U-2 tới mục tiêu đã định và ném bom ở độ cao khoảng 600 mét. Kíp bay Amosova đã dội bom tiếp theo chị.

Đúng vào lúc đó, lưới lửa cao xạ dữ dội hẳn lên. Một số mảnh đạn rơi trúng máy bay của Bershanskaya, nhưng, may mắn thay, không mảnh nào trúng động cơ.

Sau khi biết được Amosova đã hạ cánh an toàn, chúng tôi nóng lòng mong chờ sự trở lại của kíp bay cuối cùng. Kết thúc thời gian dự kiến, mà máy bay của Lyuba Olkhovskaya mãi chưa xuất hiện. Chúng tôi căng tai trong vô vọng, cố gắng nắm bắt tiếng ồn xa xăm của động cơ. Bầu trời trên đầu chúng tôi câm lặng. Chỉ có trong độ sâu không đáy của nó, những ngôi sao lấp lánh lạnh lùng, rồi thỉnh thoảng trên đường chân trời lóe lên ánh phản quang không phải của cơn dông phương xa, cũng không phải của các vụ nổ.

Đêm qua trong lo âu. Bình minh đã hừng đỏ, sương mù bắt đầu cuộn xoáy trên cánh đồng, mà chúng tôi chưa giải tán, vẫn chờ đợi, hy vọng.

Buổi sáng ban chỉ huy liên lạc với ban tham mưu sư đoàn, nhưng người ta không thông báo được tin tức gì an ủi.

Vài ngày nữa trôi qua. Hy vọng không còn. Chiến tranh đã cướp đi hai người bạn gái của chúng tôi. Phải chăng cứ mỗi chuyến bay đều sẽ có cái chết đi kèm?..

Rất lâu chúng tôi không có thông tin gì về Lyuba và Vera, không biết các chi tiết cái chết của họ. Chỉ sau chiến tranh, theo lời người dân địa phương mới khôi phục lại một bức tranh còn xa mới hoàn chỉnh về những gì đã xảy ra trong cái đêm nặng nề ấy.
........

[qtdc]

(tiếp)

Và đây là những gì đã xảy ra. Lyuba Olkhovskaya và Vera Tarasova đã hoàn thành nhiệm vụ, nhưng rơi vào lưới lửa PK dày đặc. Họ không thoát khỏi. Các mảnh đạn đã làm hai cô gái bị thương nặng. Người chảy đẫm máu, Lyuba Olkhovskaya hạ cánh chiếc U-2, nhưng cả chị và Vera Tarasova không thể ra khỏi cabin. Buổi sáng các cư dân của ngôi làng gần đó tìm thấy những người bạn gái của chúng tôi đã chết. Chuyện xảy ra gần làng Krasny Luch. Các bạn gái của chúng tôi đượ chôn cất ở đó. Những người dân tốt bụng đã dựng lên tại khu vực này bia kỷ niệm những người lính Soviet hy sinh.


Đài kỷ niệm các nữ phi công Soviet hy sinh tại thành phố Sneznoie, Ukraina. Đài kỷ niệm được dựng lên sau khi có bức thư của dân làng Sophino-Brodskoie tỉnh Donets, những người đã chôn cất hai nữ phi công hy sinh tháng 6 năm 1942, gửi báo "Pravda" năm 1965, góp phần làm sáng tỏ tình huống các nữ phi công đầu tiên hy sinh trong chiến đấu của trung đoàn Taman.

Cách đây không lâu, tôi đọc được trong cuốn nhật ký của chính ủy phi đội Irina Dryaghina những dòng thế này:
Hôm qua tôi đã viết thư cho mẹ, rằng những ngày của chúng ta, những người trẻ tuổi của chúng ta đối với tôi dường như là những trang sống từ cuốn sách "Thép đã tôi thế đấy!". Bạn đang sống và bạn đang thấy có xung quanh bạn có biết bao nhiêu những con người giản dị và tốt đẹp, bao nhiêu người anh hùng khiêm tốn thực sự, mà tên tuổi có thể không được ai biết đến.

Hình ảnh của Lyuba Olkhovskaya, người con gái mắt xanh Ukraine, người chỉ huy chiến đấu vinh quang của tôi chưa bao giờ bị xóa khỏi trí nhớ. Tôi đã gặp Lyuba vào tháng 12 năm 1941 tại Engels, khi lần đầu tiên chị đến đơn vị với chúng tôi ...

Lyuba Olkhovskaya không ngại khó khăn, ở khắp mọi nơi, ở bất cứ lúc nào chị cũng đi đầu. Toàn thể phi đội của chúng tôi rất yêu mến người chỉ huy của mình. Và điều đó có lý do của nó. Không ai quan tâm đến mọi người, không ai đối xử với họ một cách tế nhị như Lyuba.

Và chị ấy là con người đòi hỏi rất cao! Khi nhận thấy sự thiếu ngăn nắp trong phòng, chị ra lệnh tập hợp, và thường là trước cửa nhà tập thể, và chị nói:
- Các bạn là phụ nữ hay không phải là phụ nữ! Các bạn có biết hay không mình đang ở trong quân đội? Tại sao tôi không nhìn thấy sự ngăn nắp?..

Chiến sĩ các đơn vị mặt đất thường kể một trường hợp thế này. Khi chúng tôi đang phòng ngự trên sông Mius, một chiếc máy bay U-2 bay thấp-rất thấp qua tiền duyên. Ngay trên đầu chiến hào phi công giảm ga, và từ buồng lái phi công vẳng ra một giọng nữ tức giận:
- Các anh ngồi ở đấy làm gì?! Chúng tôi đã ném bom bọn fritz, sao các anh chưa tấn công?!

Vào đúng đêm ấy phân đội bộ binh chuyển sang tấn công, kết quả là đã chiếm được một số hầm và lô cốt của kẻ thù ... đôi khi tôi nghĩ rằng người nữ phi công đó là của đơn vị chúng tôi, là Lyuba, mặc dù không có bằng chứng về việc này ...

Được bổ nhiệm thế vị trí phi đội trưởng của Lyuba Olkhovskaya là phi công xuất sắc Dina Nikulina. Thay thế Vera Tarasova là cựu sinh viên khoa Toán Cơ của Đại học Tổng hợp quốc gia Moskva Zhenya Rudneva. Đó là một sự thay thế xứng đáng. Người ta dự đoán Rudneva có một tương lai tuyệt vời. Cô ấy có những khả năng phi thường, và theo thời gian sẽ là một nhà khoa học lớn. Nhưng chiến tranh bắt đầu, và Zhenya nghe theo tiếng gọi của đoàn Komsomol đã ra mặt trận.


Anh hùng Liên Xô, thượng úy cận vệ, hoa tiêu trung đoàn nữ KQ ném bom đêm cận vệ 46 Taman: Evghenya Rudneva (1920-1944). Đã thực hiện 645 phi vụ chiến đấu cho đến lúc hy sinh trong trận đánh giải phóng bán đảo Kerch tháng 4 năm 1944.

- Bây giờ không phải là lúc học tập - cô nói khi tạm biệt cha mẹ mình. - Còn sống trở về, con sẽ làm lại tất cả...

Hôm trước cuộc xuất kích chiến đấu đầu tiên, nhiều cô gái của chúng tôi đã nộp đơn xin gia nhập đảng. Dina Nikulina và Zhenya Rudneva là một trong số họ.

Tối hôm sau cái chết của Lyuba Olkhovskaya và Vera Tarasova toàn trung đoàn cất cánh lên không trung - Hai mươi phi hành đoàn. Cuộc tập kích ồ ạt đầu tiên xuống đầu kẻ thù, dành tưởng nhớ các bạn gái đã hy sinh.

Đó là lần xuất kích chiến đấu đầu tiên của chúng tôi. Chúng tôi cất cánh với gián cách thời gian ba phút. Tôi kiên nhẫn chờ đến lượt mình. Người hoa tiêu của tôi Olga Klyuyeva đã chất nhiều bom chiếu sáng trong cabin của cô ấy - bom SAB, đến mức cô không có chỗ để quay người. Olga bận rộn hồi lâu sau lưng tôi, sắp xếp sao cho tiện nghi hơn, đồng thời khẽ lẩm bẩm điều gì đó.
- Cậu làm việc thế nào rồi, xong sớm không? - Tôi hỏi cô ấy.
- Xong ngay đây. Không thì cậu sẽ không xoay trở được.
- Thế nữa cơ! Có thể nghĩ rằng cậu chuẩn bị để chiếu sáng toàn bộ mặt trận...
Cuối cùng rồi cũng được phép cất cánh. Chiếc máy bay đang tăng tốc, chạy trên mặt đất ẩm ướt, phủ đầy sương. Một vài giây nữa, rung xóc sẽ chấm dứt - chuyến bay sẽ bắt đầu. Tôi lấy độ cao. Phía dưới lờ mờ hiện ra các mốc định hướng quen thuộc. Trong không trung không tối như trên mặt đất. Ngay cả khi có mây che vẫn có thể bay vo.

Động cơ gầm rú nhịp nhàng. Tôi cố gắng không để nó quá tải, tôi chuyển sang chế độ tiết kiệm vừa phải. Dưới cánh bay là 180 kg bom. Đó không phải là gì nhiều, nhưng cũng không ít. Trong mọi trường hợp, nếu tất cả được đổ vào mục tiêu, thì chúng sẽ đủ để xóa sổ một đại đội pháo của địch, làm trật ray một đoàn xe lửa hoặc mãi mãi chôn vùi xuống mặt đất vài chục tên lính phát xít.

Động cơ hoạt động vẫn đều đặn. Những dòng không khí căng đầy đập vào kính chắn, và nó hơi rung động. Trên các bảng điều khiển những con số phản quang phát sáng trong cabin tối. Tôi chăm chú theo dõi các chỉ số của thiết bị, lúc lúc lại nhìn vào đồng hồ. Bằng giác quan thứ sáu, tôi cảm thấy rằng sắp tới mặt trận. Thêm một chút nữa thôi - móng vuốt của những chùm đèn chiếu phòng không sẽ cắm vào bầu trời, từ phía dưới những cỗ súng phòng không của kẻ thù sẽ sủa ầm ĩ.
- Chuẩn bị - hoa tiêu nói - chúng ta đang trên đường tiếp cận. Hãy duy trì chế độ bay quy định. Tôi sẽ xác định các hỏa điểm.

Nhưng điều này là không cần thiết. Khi băng qua tiền duyên, bọn Hiitler không bắn một phát súng nào. Chúng tôi đang tiếp cận mục tiêu, chờ đợi cơn bão lửa, nhưng nó vẫn không và không có. Độ cao 900 mét. Cùng hướng phía trước, kíp bay của biên đội trưởng của chúng tôi Tanya Makarova đã ném pháo sáng, và ngay một chút sau đó là một loạt  vụ nổ. Nhưng có một điều đáng kinh ngạc - kẻ thù, một lần nữa, không hiểu tại sao vẫn im lặng. Tôi hỏi hoa tiêu xem chúng tôi có bay lạc hướng hay không.
- Không, hướng bay vẫn tuyệt đối chính xác.
- Thế tại sao không thấy chúng bắn?
- Không biết - ngập ngừng rồi Olga đáp - Nhưng chúng ta vẫn đang đi đúng.
- Hay là chúng ta chưa đến mục tiêu?
- Tuyệt đối không - Klyuyeva đảm bảo. - Mục tiêu đang ngay dưới máy bay chúng ta. Thời gian dự kiến đã hết. Hãy nhìn kĩ các mốc định hướng.

Tôi lái máy bay bay tiếp, đăm đắm nhìn xuống mặt đất. Tuy nhiên, địa hình phía dưới không quen. Tôi làm một vòng lượn và quay trở lại. Olga đã đúng. Cô ấy đang ném bom phát sáng SAB. Trong ánh sáng của chúng, mục tiêu bị giật ra khỏi bóng tối, hiện lên rõ ràng.
- Tớ đã nói với cậu là bay đúng mà! - Klyueva đắc thắng hét lên. - Tôi sẽ ngắm mục tiêu và quăng những quả bom đầu tiên.

Chiếc máy bay hơi rùng lên một chút. Lập tức phía dưới bùng lên các vụ nổ. Nhưng kẻ thù ngoan cố một lần nữa im lặng. Một cú giật nữa: những quả bom cuối cùng ném ra.

Bây giờ thì có thể về nhà. Một sự khởi đầu đã xong, mặc dù không như cách ta vẫn suy nghĩ. Cuộc thử lửa đã không diễn ra, nhưng nhiệm vụ đã được hoàn thành.
- Hãy lấy hướng ngược lại - hoa tiêu nói.
- Xin chúc mừng, Olya, nhân lần ném bom đầu tiên của chúng ta! - Tôi hét lên trong máy đàm thoại.
- Cảm ơn, tớ cũng chúc mừng cậu như vậy.

* * *

Các bạn gái của tôi trên mặt trận không ngay lập tức trở thành những phi công xuất sắc. Đường vào bầu trời - đó là một con đường gập ghềnh. Không phải ai cũng đủ sức chịu đựng để vượt qua nó đến cùng.
.......

[qtdc]

(tiếp)

Trung đoàn dần dần bắt nhịp với nhịp điệu chiến trận. Các cuộc xuất kích nối tiếp nhau, nhưng đối phương vẫn ngoan cố giữ im lặng. Chỉ thỉnh thoảng một tiếng súng hộc lên ngẫu nhiên, rồi một lần nữa im lặng. Nó không muốn phản ứng lại các máy bay của chúng tôi. Chúng tôi bắt đầu suy nghĩ, rằng ban chỉ huy sư đoàn cố ý giao cho chúng tôi xử lý các đối tượng cố thủ nhỏ, để dần dần tạo cho các phi công những cơ hội làm quen không tổn thất với các tình huống chiến trường. Nhưng sau đó mới biết rằng quân phát xít đang kéo đến khu vực chúng tôi hoạt động một lực lượng lớn, để ra một đòn đánh quyết định vào Stalingrad, Grozny, Baku, và do đó chúng cố gắng không để lộ mình.


Các nữ quân khí viên trung đoàn đang làm việc

Tuy nhiên, sự im lặng kéo dài không lâu. Một lần chúng tôi bay đi ném bom tiêu diệt sinh lực và trang thiết bị của đối phương tại nhà ga Pokrovskaya gần Taganrog. Thay vì Olga trong buồng lái phía sau của chiếc U-2 là hoa tiêu của phi đội Larisa Rozanova.

Rozanova thường xuyên bay với mỗi phi hành đoàn trong phi đội, kiểm tra kỹ năng phi công. Biết mình bị bỏ lại trên mặt đất, Klyueva cau mày và bước ra khỏi máy bay.
- Cậu sao thế? - Tôi dừng người bạn gái lại.
- Khéo tìm lúc để kiểm tra! Bây giờ có phải lúc học đâu, mà là chiến tranh!
- Rozanova sẽ cố gắng cho cậu. Cô ấy nhiều kinh nghiệm lắm, và cô ấy sẽ phát hiện lỗi của tớ một cách nhanh chóng. Vậy cậu tức giận vô ích thôi.
- Tớ không giận, - Olya dịu lại. - Tớ chỉ muốn tự bay.
- Cậu sẽ có thời gian, cậu sẽ còn bay nữa mà. Cậu sẽ vui mừng khi một ai đó sẽ thế cậu vào buồng lái.

- Có lẽ cậu nói đúng ... Nhưng bây giờ tớ không muốn ngồi lại tại sân bay.
- Chờ tớ. Hai giờ, hoặc sớm hơn tớ sẽ ở đây. Trên chuyến bay thứ hai chúng ta sẽ lại bay cùng nhau.
Olga nhún vai và biến mất vào bóng tối. Rozanova trong cabin đang xem xét bảng tính toán hoa tiêu. Có lẽ cô ấy đã nghe được những lời cuối cùng mà Klyueva nói và hỏi chuyện gì xảy ra giữa chúng tôi.
- Thường thôi, không có gì đặc biệt - tôi tránh câu trả lời trực tiếp.

Và đây chúng tôi đang ở trên không trung. Tôi cố gắng điều khiển máy bay thuận buồm xuôi gió. Chúng tôi băng qua tuyến mặt trận chạy dọc theo sông Mius. Hoa tiêu lấy hướng tác chiến quy định. Pháo sáng đã lơ lửng trên không. Tôi chờ đợi phía dưới mặt đất vang lên tiếng nổ. Và đột nhiên ... máy bay rơi vào giữa giao điểm của các luồng đèn chiếu. Súng PK nổ ầm ầm. Không lập tức hiểu chuyện gì xảy ra, tôi muốn nhìn xem đạn bắn từ đâu tới. Đúng lúc đó, chùm tia đèn chiếu sắc lẻm như lưỡi dao cạo, rạch ngang qua mắt. Tôi bối rối trong một khoảnh khắc và máy móc ép cần lái. Máy bay bắt đầu bổ nhào.

Trời, thật vô cùng bất cẩn! Ngay tức khắc phải sửa lỗi, nếu không chúng tôi sẽ đâm sầm xuống mặt đất. Tôi cải bằng máy bay và chỉ điều khiển theo thiết bị trợ lái. Rozanova lúc lúc lại ra lệnh: "Sang trái! Sang phải!" Nhưng vẫn chưa thoát khỏi điểm giao hội của các chùm đèn chiếu PK. Đạn pháo cao xạ nổ ngày càng gần. Trong ánh sáng chùm tia quét của các đèn chiếu, tôi thoáng nhận ra vài lỗ rách lớn vì mảnh đạn trên cánh.


Larisa Rozanova (1918-1997), AHLX. Đại úy cận vệ, hoa tiêu phi đội, biên đội trưởng, hoa tiêu trung đoàn (sau khi AHLX Zhenya Rudneva hy sinh), trung đoàn ném bom đêm cận vệ 46 Taman. Đã thực hiện 795 phi vụ trong chiến tranh, bay cùng phi đội trưởng Seraphima Amosova trong lần xuất kích chiến đấu đầu tiên của trung đoàn (trên thảo nguyên Salsk), ngày 12 tháng 6 năm 1942.

- Giữ tốc độ! Tốc độ! - Larisa hét. - Sang phải nữa! Cơ động nhanh lên!
Tôi hành động như cái máy. Trong lồng ngực chẳng mảy may thấy chút xúc động hay sợ hãi nào. Nghiến chặt răng đến phát đau vì căng thẳng. Tôi chẳng có bất kỳ cơ hội nào để theo dõi tình hình: mọi sự chú ý tập trung vào thiết bị trợ lái và các khẩu lệnh của hoa tiêu, đang không ngừng vang lên trong máy đàm thoại. Động cơ gào rú. Qua tiếng gầm của động cơ, tôi dường như đang nghe thấy tiếng pháo cao xạ từ phía dưới nổ điên cuồng. Xung quanh tối tăm, còn ở trung tâm của màn đêm, chiếc U-2 bé nhỏ của chúng tôi bị đánh dấu tại giao điểm của quầng đèn chiếu hình đĩa. Không thể tiếp tục lâu như thế. Năm phút trôi qua các chùm tia đèn chiếu tóm chặt chúng tôi trong vòng tay của chúng như muốn bóp chết. Phải thoát ra khỏi địa ngục này bằng bất cứ giá nào. Đẩy cần lái ra xa thân mình, phóng máy bay vào vòng ngoặt nghiêng thật gấp và bất ngờ - tôi như thể rơi vào vực thẳm không đáy. Trước mắt vỡ òa những sắc cầu vồng bồng bềnh.
- Cừ lắm, Marinka! - tôi nghe thấy giọng nói xúc động của Rozanova.
- Chị cũng cừ lắm, chị Lesya! - Tôi trả lời cô hoa tiêu phi đội.

Đường bay về không hề dễ dàng. Chiếc máy bay bị thương không hoàn toàn tuân theo cần lái. Thời tiết trở xấu làm trầm trọng thêm sự việc, tầm nhìn giảm đi rất nhanh, trong khi tới sân bay còn xa. Chúng tôi về được tới nơi không? Tôi nhìn vào bảng điều khiển. Cho đến giờ moi việc vẫn tốt. Nhiên liệu trong thùng dầu còn đủ, động cơ đang hoạt động bình thường.
- Tất cả đều ổn, - Larisa khích lệ tôi - chúng ta đang đi như trên dây đàn.

Tôi cười gằn, nhưng vẫn giữ im lặng. Larisa cũng như tôi thấy rất rõ tình trạng máy bay. Tôi thật ơn chị ấy biết bao vì đã hỗ trợ tôi! Vâng, khi mà bên ta có người bạn trung thành đồng hành. Khi đó, những điều không thể cũng trở thành có thể, nó tăng thêm cho ta sức mạnh và sự tự tin. Đây rồi, cuối cùng thì cũng đã thấy phi trường.

Trước khi vào vòng lượn thứ ba tôi nháy các đèn thân máy bay, xin phép được hạ cánh. Phía dưới bật dãy đèn "chuột bay", đánh dấu hạ cánh. Đèn mỗi lúc một gần. Hơi ẩm ướt ban đêm phả vào mặt, bánh xe càng máy bay gõ lộp bộp trên mặt đất. Tôi lăn máy bay vào tuyến tiếp dầu, tắt động cơ và ngồi yên hai phút không động đậy trong buồng lái. Áp lực lớn đến mức không còn đủ sức để cử động ngón tay. Cuối cùng, tôi hồi tỉnh, trèo ra khỏi máy bay. Tôi ôm Larisa, và chúng tôi im lặng đi đến SCH. Mọi người đang chờ đợi chúng tôi.
- Đồng chí trung đoàn trưởng - tôi báo cáo Bershanskaya - nhiệm vụ chiến đấu đã hoàn thành!
Evdokia Davydovna ôm chúng tôi như người mẹ và hôn.
- Chúc mừng lễ thử lửa chiến trận của em.
Khi bình giá phi vụ, ban chỉ huy trung đoàn nhận xét hoạt động của kíp bay là thành công và chúc mừng chúng tôi đã đạt kết quả tốt.
- Chúng tôi phục vụ Liên bang Xô Viết! - dàn đồng ca nhiều giọng đáp vang rền.

* * *

Tôi với Olga Kliueva mặt mày u ám: máy bay của chúng tôi vẫn đang phải sửa chữa.
- Công việc sao rồi? - Cứ lúc lúc chúng tôi lại quấy rầy kỹ thuật viên Katya Titova. - Xong sớm được không?
- Ôi, các cô gái - cô vẫy đôi tay dính đầy dầu. - Đừng can thiệp! Tốt nhất các cô đi nghỉ đi!
- Chúng tôi có phải đi nghỉ mát đâu ... Tốt nhất nói xem chúng tớ giúp gì được cậu?
- Không cần đâu, cứ để tớ yên một mình đi, năn nỉ đấy! - Titova cầu khẩn không có gì ác ý.


Katya Titova

Quả thực chúng tôi nên đi là tốt hơn. Chúng tôi hiểu rõ rằng không cần thiết làm phiền cô ấy. Katya Titova là một kỹ thuật viên tuyệt vời. Trước chiến tranh, cô đã tốt nghiệp trường kỹ thuật Kharkov, và rất thành thạo về máy bay. Người hơi gầy nhưng đầy sức sống, xinh đẹp, không bao giờ nản lòng, đó là người bạn và người đồng đội trung thành với tôi và Olga. Và không chỉ với chúng tôi. Thường thường, sau khi hoàn thành công việc của mình, cô lập tức quay sang giúp đỡ các kỹ thuật viên của các biên đội khác, và không phải vì người ta yêu cầu cô giúp họ. Chỉ đơn giản là cô ấy có tính không chịu ngồi yên. Katya không thể không động tay động chân khi các đồng đội đang ngập đầu ngập cổ vì công việc và cần sự giúp đỡ.

Katya yêu thơ. Chúng tôi thường thấy cô thì thầm đọc thơ sau khi làm việc. Bạn mà đến gần thì thường là:
- Cậu đang lẩm bẩm cái gì đấy?
Cô ấy nhìn bằng ánh mắt xa vắng, thở dài và thú nhận:
- Thơ ... Những câu thơ tuyệt vời. Giá mà tôi viết được như vậy ... Mà có lẽ các cậu chưa hề đọc chúng.
- Ở đâu đây hả trời! Không đọc là đương nhiên. Nào chúng tớ có biết chữ đâu - Olga đùa.
......

[qtdc]

(tiếp)

* * *

Trên máy bay đã sửa xong chúng tôi bay lên không trung đêm 20 tháng 7. Hướng - tới ga đường sắt lớn đã quen thuộc Pokrovskaya. Ở đây đối phương tập trung rất nhiều khí tài và sinh lực, tăng cường lối tiếp cận vào ga, còn hệ thống phòng không của chúng đã được củng cố thích ứng để đối phó với không quân hạng nặng của chúng ta. Chống lại U-2 thì hệ thống như vậy lại không thể có hiệu quả, và đó là lý do tại sao bộ chỉ huy nhắm trung đoàn chúng tôi vào ga Pokrovskaya. Trong giai đoạn đầu, không biết loại máy bay cũng như chiến thuật của chúng tôi, bọn Hitler không thể hiểu được nguyên nhân hiệu quả thấp của lưới lửa của chúng. Nhưng ngay cả trong những điều kiện như vậy, chúng tôi vẫn phải cẩn trọng. Bởi vậy, chúng tôi đã hành động như thế. Trước khi tới ga, chúng tôi lấy độ cao lớn hơn một chút so với độ cao ném bom cần thiết, còn khi áp sát mục tiêu thì với những chiếc động cơ tắt tiếng để không làm lộ mình sớm. Trong chuyến bay, chúng tôi liên tục lúc bay lệch về bên phải, lúc bay lệch về bên trái, rồi thay đổi độ cao. Tính toán của chúng tôi dựa trên sự bất ngờ. Và chúng tôi đã đạt được điều này. Kẻ thù không thể dự đoán khi nào bom sẽ rơi trên đầu chúng.


Musya Shchelkanova và Vera Dmitrienko chuẩn bị máy bay để phục vụ xuất kích chiến đấu

Các chuyến bay đêm đã vắt kiệt sức chúng tôi. Chúng tôi thảy đều gầy đi, nhưng vì vậy mà với mỗi phi vụ, kỹ năng bay, độ bền, ý chí lại tăng lên.

Các kíp bay của trung đoàn ném bom ban đêm xuống binh lính và khí tài quân địch tập trung trong khu vực Matveev Kurgan, xuống các bến phà của bọn Hitler bắc qua sông Mius, sông Bắc Donets, sông Don, cũng như xuống các con đường mà quân đội Đức theo đó tấn công vào thảo nguyên Salsk và trong khu vực Stavropol. Mùa hè năm bốn mươi hai tại PDQ Nam nổi bật bởi các trận đánh đặc biệt khốc liệt. Kẻ thù điên cuồng lao tới Stalingrad và Caucasus. Quân đội của chúng ta vừa rút lui, vừa tiến hành các trận đánh đẫm máu, kiên cường bám trụ từng tuyến, từng cao điểm. Trong những điều kiện như vậy, các tuyến mặt trận liên tục thay đổi, ngày càng khó xác định đường tiền duyên hơn, khó định hướng từ trên không hơn, để không vô tình đánh vào các đơn vị mặt đất quân ta. Mà trung đoàn thì được giao nhiều nhiệm vụ quan trọng hơn, đòi hỏi một sự căng thẳng tinh thần và thể chất rất lớn từ mỗi phi công, hoa tiêu, kỹ thuật viên, quân khí viên, cán bộ chính trị, cán bộ tham mưu.

Trung đoàn vừa rút lui cùng với bộ đội của chúng ta, vừa giúp đỡ các đơn vị mặt đất của phương diện quân Nam kìm giữ quân thù. Về sự căng thẳng của các trận đánh có thể đánh giá qua các đoạn trích từ các báo cáo tác chiến bảo quản trong kho lưu trữ. Mới đây thôi tôi đã rất xúc động khi đọc một tài liệu như thế này:

Kể từ khi bắt đầu hoạt động chiến đấu, trung đoàn đã hủy diệt các khí tài cơ giới hóa và sinh lực của kẻ địch, các công trình hầm hào, công sự, các kho đạn dược và nhiên liệu, các ga đường sắt và đoàn tàu hỏa, các bến phà vượt sông Don, trong khu vực nhà ga Uspenskaya và các điểm định cư Marienheym, Kalinovo, Pokrovskoye, Aleksandrovka, Novo Bahmutskiy; hầm hào và công sự trên cao điểm 115, các bến phà vượt sông Don trong các khu vực Constantinovsky, Razdorskaya, Bagaevka.

Ngày 11 tháng 7 năm 1942 khi ném bom đoàn tàu hỏa tại nhà ga Uspenskaya đã phá hủy nhiều toa xe, kết quả là gây ra những vụ nổ cực mạnh và những đám cháy dữ dội. Cùng đêm đó, trên cao điểm 115 bom thả trúng trực tiếp mục tiêu làm một kho đạn nổ tung. Vào đêm sang ngày 25 tháng 7 năm 1942, ba lần xuất kích toàn lực, trung đoàn đã phá hủy phà qua sông Don trong khu vực Konstantinovskaya, ngày 26 tháng 7, trong đêm đã thực hiện 47 phi vụ xuất kích tiêu diệt các cụm cơ giới hóa và sinh lực kẻ địch tại bến phà qua sông Don trong các khu vực Bagaevka, Razdorskaya. Ngày 27 tháng 7 năm 1942 trong đêm ba lần xuất kích thành công toàn trung đoàn để hủy diệt bến phà qua sông Don tại khu vực Razdorskaya. Kết quả của các trận ném bom bến phà là đã phá hủy và gây thiệt hại lớn cho khí tài và sinh lực đối phương, đang vượt sông trên các tàu bè.

* * *

Chúng tôi chỉ có thể ngủ từng cơn và ngủ ngay dưới những chiếc máy bay ngụy trang. Thường xuyên thiếu lương thực và dinh dưỡng. Nhưng người dân đã chia sẻ với các nữ phi công đến mẩu bánh vụn cuối cùng.

Mà công việc liên tục tăng lên. Ngoài các chuyến bay đi ném bom thường lệ, còn phải thực hiện các chuyến bay trinh sát ban ngày, mang đến cho chúng tôi những rắc rối lớn hơn và trải nghiệm căng thẳng hơn rất nhiều so với ban đêm. Vào ban đêm, bạn chỉ phải đối phó với bọn pháo thủ cao xạ, nhưng bọn chúng cũng rất khó duy trì hỏa lực có ngắm bắn chính xác trong đêm tối. Ban ngày ngoài bọn pháo thủ cao xạ còn phải canh chừng bọn máy bay tiêm kích mà để chống lại chúng, chúng tôi không có bất kỳ loại vũ khí nào cả.

Và nói chung, U-2 là thế nào? Nói một cách hình ảnh, nó là một miếng gỗ dán và vải chúc bâu, gần như là một mục tiêu đứng tại chỗ. Phương tiện bảo vệ duy nhất khi gặp kẻ địch - là khả năng cơ động của máy bay và sự bình tĩnh của phi hành đoàn. Vì vậy, bạn bay và phải liên tục quan sát không trung. Xuất hiện trên đường chân trời một chấm đen, bạn phải phán đoán ngay đó là máy bay ta hay địch. Và sau đó, trong trường hợp nào bạn cũng phải nhìn ra một một khe sâu hay hẻm núi, để kịp thời lẩn vào khi bị tấn công.

Rất ổn định khi bay, rất dễ khi lái, U-2 không yêu cầu phải có các sân bay chuyên dụng và có thể bay trong mọi thời tiết, ở các độ cao rất thấp. Việc ném bom đêm của loại máy bay cỡ nhỏ đặc biệt thành công, không chỉ trên tiền duyên, mà còn trên các tuyến đường giao thông khác nhau của bọn Hitler - ném bom các đoàn tàu hỏa của chúng, các đầu mối đường sắt, các bến phà, các sân bay, các điểm tập trung sinh lực và xe máy khí tài của địch.

Khi đêm đến và cho đến trước bình minh, những chiếc U-2 liên tục bay treo trên mục tiêu, cứ mỗi khoảng 3-5 phút một lần, thả bom xuống đầu kẻ thù một cách có phương pháp. Và bọn phát xít cũng khiếp sợ các "cánh én" của chúng tôi. Ngay trong năm 1942, với mỗi chiếc U-2 bị bắn rơi, các phi công và xạ thủ của Hitler được trao tặng một huân chương Thập tự Sắt.

Cho đến mùa hè năm 1944, chúng tôi vẫn bay mà không mang dù. Đó là sự chủ ý tất nhiên. Chúng tôi chọn thay vì nhảy dù thì mang thêm hai chục kg bom. Thực tế là máy bay có thể bị bắn rơi, điều đó không phải chúng tôi không suy nghĩ, nhưng không cho nó là chuyện quan trọng lắm. Chúng tôi cho rằng, một khi thực sự đã là chiến tranh, thì điều đó nói lên tất cả. Nhưng lần khác trái tim lại đau nhói: việc chúng tôi bỏ qua dù có vô ích hay không? Tuy nhiên, vào ban ngày dẫu sao mang nó cũng không lợi gì mấy, vì chúng tôi bay ở độ cao rất thấp, bay ngang đầu ngọn cây. Nhưng tất nhiên đến tối, mang dù có thể có ích.

* * *

Mỗi đêm, chúng tôi ném bom các đơn vị đang tấn công của địch, và khi bọn Đức quốc xã tiến gần đến các sân bay hoặc các sân đậu mà từ đó chúng tôi bay đi chiến đấu, các phi hành đoàn lại phải bay chuyển sân về phía đông.

Một lần, trong thời gian cất cánh bay đi chiến đấu, trên máy bay của Nina Raspopova xảy ra chuyện văng mất nửa cánh quạt, mà phi hành đoàn cần phải chuyển cứ ngay lập tức. Biết làm gì đây? Bỏ lại máy bay là không thể. Phá nổ ư? Kỹ thuật viên của kíp bay Tonya Rudakova bật khóc. Chúng tôi quyết định thử khởi động động cơ. Máy bay bắt đầu rung lên. Khi đó, Nina Raspopova đề nghị Tonya cắt cánh quạt thứ hai.
- Chỉ cần bay được đến Elkhotovo ...

Khó khăn nhất lúc ấy đối với các phi công là không có máy bay. Chúng tôi cố gắng khởi động động cơ. Phải bay được đi - bọn Hitler đã tiến rất gần.

Ngồi trong buồng lái phía sau Raspopova là kỹ thuật viên của biên đội Maria Shchelkanova. Đó trước hết là bước đi tâm lý hơn là thiết thực. Thực sự là như vậy, vì kỹ thuật viên có thể giúp phi công trong không trung bằng cách gì?!


Nina Raspopova (1913-2009), người Nga, nguyên là nhà địa chất. Gia nhập quân đội 1941. AHLX, thượng úy cận vệ, biên đội trưởng, trung đoàn ném bom đêm cận vệ 46 Taman. Cho đến hết chiến tranh đã đích thân thực hiện 805 phi vụ. Sau chiến tranh giải ngũ, chuyển ngạch dự bị và chuyển sang hoạt động XH.

Máy bay của Raspopova bay giữa các máy bay khác. Trong khi bay sự rung lắc tăng lên. Shchelkanova, đứng lên trong buồng lái đến ngang thắt lưng, thận trọng nhìn các thanh giằng và các nút. Máy bay không ngừng rung lắc. Và dù sao cũng vẫn bay tới nơi. Các kíp bay các máy bay khác nhường đường cho Raspopova. Chị ấy đã hạ cánh an toàn. Sau một vài giờ người ta mang cánh quạt mới đến và máy bay lại bước vào đội hình hoạt động. Buổi tối, phi công Nina Raspopova cùng với hoa tiêu Lelya Radchikova cất cánh đi làm nhiệm vụ, và lần đầu tiên trong đời rơi vào lưới lửa PK dữ dội như cuồng phong. Nhưng may mắn vẫn đồng hành cùng cô gái kể cả lần này...

Tôi đã nói rằng hình thái tuyến mặt trận bị thay đổi liên tục, hầu như hằng ngày. Đã xảy ra chuyện qua một đêm, trong khi chúng tôi bay đi làm nhiệm vụ, các đơn vị tiên phong của đối phương đã tiến rất gần tới khu vực trung đoàn đóng căn cứ. Ví dụ sự việc như vậy đã diễn ra gần làng Selina. Ngay khi tôi vừa tiếp đất sau một chuyến bay tuần tự, và lăn máy bay đến nơi tiếp nhiên liệu, trung đoàn trưởng Bershanskaya đi lại và ra lệnh ngay lập tức bay đến một khu vực khác.

- Tại sao? - Tôi ngạc nhiên.
- Bọn phát xít đang đến, - Evdokia Davydovna nói. - Em có nghe thấy tiếng đạn pháo nổ rất gần không?
........

[qtdc]

(tiếp)

Chúng tôi ước mơ và chiến đấu

Stanitsa Olghinskaya chìm trong những khu vườn cây trái tươi tốt. Các máy bay phân tán ngay dưới các tán cây ăn quả. Trong bóng tối của một cây táo, lúc lỉu những trái táo chín lớn, tôi ngồi với Olga Kliueva và suy nghĩ về những đêm sắp tới. Trời nóng. Bầu trời không gợn mây.
- Thật là trù phú, Olga ơi! - Tôi nói với hoa tiêu của mình.
- Phải... Giá mà bọn mình ở lại đây được lâu hơn một chút và nếu như không có chiến tranh ...


Katya Ryabova (1921-1974), AHLX. Thượng úy cận vệ, hoa tiêu phi đội, trung đoàn ném bom đêm cận vệ 46 Taman. Nguyên sinh viên toán-cơ MGU. Tình nguyện nhập ngũ 1941. Đã thực hiện 890 phi vụ trong chiến tranh. Năm 1945 giải ngũ, trở về học tiếp MGU. Tốt nghiệp khoa Toán-Cơ ĐHTH Quốc gia Moskva năm 1948, PTS Toán-Lý năm 1951. Giảng dạy tại ĐH Ấn loát và xuất bản Moskva. Phó GS bộ môn Cơ học lý thuyết Học viện KTQS mang tên F.E.Dzerzhinsky (Học viện KTQS của lực lượng tên lửa chiến lược Liên Xô và Nga ngày nay).

Chúng tôi đặc biệt nhớ Olghinskaya. Chúng tôi đóng quân ở đó một cách tự do, thoải mái. Nhưng có một bất tiện lớn: dưới các ngôi nhà ở là các chuồng bò cũ. Dù chúng tôi đã dọn sạch, dù cố gắng thế nào, trong phòng vẫn luôn có một mùi rất nặng. Các cô gái gọi đùa nhà tập thể của chúng tôi là khách sạn "Bò cái bay".
- Các cô gái khéo nghĩ ra thật - "Bò cái bay" - Klyueva lại nói, nhưng đột nhiên dừng lại giữa chừng. - Nghe này, Marina, ai đang hát đấy nhỉ?
Nadia Popova, Evghenya Rudneva, Katya Ryabova đã đến gần chúng tôi. Nadia hát, còn các cô gái hát theo. Giọng hát ngọt ngào của cô ấy không thể nhầm lẫn với bất cứ ai khác.
- Nadia! Hát "Chiếc khăn xanh" đi! - Olga đề nghị.
- Đơn đặt hàng chỉ được tiếp nhận ở hội khuyến nhạc "Bò cái bay" thôi nhé ...

Các cô gái đã đi rồi, nhưng âm điệu của bài hát còn bay đến chỗ chúng tôi một lúc lâu.
- Các cô gái hát hay quá ... Cậu biết không, Olga, đôi khi tớ nghĩ rằng chẳng có cuộc chiến tranh nào cả, mà chỉ là mình mơ thấy một cơn ác mộng.
- Tớ cũng cảm giác như vậy, - Olga nói. - Tớ chỉ thấy có những giấc mơ đẹp, như là tớ lạc vào một câu chuyện cổ tích, và xung quanh là những chú lùn rừng xanh vây quanh đông đảo ... những ông già nhỏ bé râu ria ...
- Tớ cũng vậy, đã tìm thấy cái để ngắm nghía! Thật ra sẽ tốt hơn nếu cậu mơ thấy một chàng hoàng tử đẹp trai ...
- Không, Marinka, các chàng hoàng tử thì tớ chưa từng nhìn thấy trong thực tế hay trong mơ. Mà tớ thường mơ thấy đồng cỏ, nhưng không hiểu sao không có màu xanh lục mà đầy các loại màu sắc khác nhau ... Còn trên trời thì én bay, và tớ bay - cùng với chúng. Chỉ có điều không phải trên máy bay, mà bay thẳng như thế này - không có cánh.
- Thế pháo PK không bắn à?
- Vâng, cậu chế giễu đủ rồi đấy! Tớ nói nghiêm túc hẳn hoi! Mà cậu biết rồi, âm nhạc - rất buồn và trang trọng ...

Cuộc trò chuyện của chúng tôi bị gián đoạn bởi trực ban tham mưu. Tôi được triệu tập đến chỗ trung đoàn trưởng.

Evdokia Davydovna đăm đăm nhìn tôi. Tôi đứng ở tư thế "nghỉ" chăm chú lắng nghe nhiệm vụ. Cần khẩn trương đưa ngay một sĩ quan liên lạc đến vị trí của bộ đội mặt đất gần tiền duyên. Đứng cạnh Bershanskaya tôi thấy một người đàn ông bụi bặm mệt mỏi. Chiếc máy bay chở ông bị tiêm kích phát xít tấn công, phi công trọng thương, nhưng còn kịp hạ cánh. Sĩ quan liên lạc được cứu thoát một cách thần kỳ.

Không lâu trước khi màn đêm buông, chúng tôi bay đi ở độ cao sát sạt đầu ngọn cây hướng tới đường tiền duyên. Vị khách của tôi ngồi vào vị trí của hoa tiêu. Chưa kịp bay một vài cây số thì một chiếc tiêm kích lăn xả vào chúng tôi. May thay, nó công kích trượt lần đầu tiên. Tôi không do dự, hạ cánh ngay con "én" xuống con đường đất và hét lên với viên sĩ quan, để ông ta chạy ra xa, còn tôi nằm xuống phía bên kia máy bay, thật may, tiêm kích quân ta vừa đi chiến đầu trở về xuất hiện. Nhìn thấy họ, tên phát xít Đức ngay lập tức từ bỏ mưu toan tiêu diệt chiếc U-2 không có phương tiện bảo vệ của tôi. Tiếp tục chuyến bay, tôi đã hoàn thành nhiệm vụ chính xác.


Ban tham mưu trung đoàn. Hàng thứ nhất (trái sang phải): Nina Volkova, Irina Rakobolskaya, Anhya Elenina; hàng thứ hai: Masha Marina, Olya Fetisova, Katya Dospanova

Tôi còn giữ được một cách kỳ diệu số báo quân đội ngày 23 tháng 7 năm 1942. Báo chạy tít - và đột nhiên tôi thấy: chữ ký quen thuộc - I. Rakobolskaya. Và, giống như một tiếng vọng của ngày xưa, những ngày và đêm ấy tại Olghinskaya sống lại trong dòng tin trên báo, các chuyến bay đêm ném bom bọn phát xít Đức, đang xông tới Rostov-na-Donu.
Dưới đây là những gì viết trong mẩu tin:

Đội ngũ quân nhân tập hợp trong một khu vườn nhỏ ngồi trên cỏ. Trung đoàn trưởng E.Bershanskaya đặt nhiệm vụ chiến đấu cho các kíp bay, chị nêu nhiệm vụ ngắn gọn và rõ ràng:
"Nhiệm vụ của chúng ta - tiêu diệt quân địch co cụm và bến phà tại điểm P.". Tiếp theo đến các chỉ dẫn về độ cao bay, cỡ bom, hướng tiếp cận mục tiêu và thoát ly khỏi nó, các tín hiệu và v.v.

Mở bản đồ, tổ bay một lần nữa kiểm tra sự đúng đắn của hành trình bay đặt ra, những mốc định hướng cụ thể.
Tất cả đã rõ.
- Về máy bay! - đại úy ra lệnh.
... Đúng thời gian dự kiến, cứ mỗi ba phút, những chiếc máy bay ném bom ban đêm xuất phát.

Gần bến phà, trên cả hai bờ ranh giới nước và trong điểm dân cư kề cận, đối phương tập trung nhiều ô tô, xe tăng, xe vận tải, binh lính. Mục tiêu nhanh chóng được tìm ra. Ba kíp bay đầu tiên nối đuôi nhau thả bom phá và bom cháy.

Trở về sau khi hoàn thành nhiệm vụ, chuẩn úy Nadezhda Popova báo cáo:
- Bom SAB gây ra tại chỗ những vụ cháy kéo dài. Kíp bay của thiếu úy Maria Smirnova quan sát thấy tại nơi tập trung xe ô tô có các vụ nổ dữ dội.

Các máy bay ném bom của chúng ta liên tục "làm việc" trên mục tiêu. Họ đổ thứ hàng hóa chết người của mình xuống hang ổ của kẻ thù.

Trung sĩ Ekaterina Piskareva, chuẩn úy Raisa Aronova và Nadezhda Popova, trở về từ phi vụ thứ hai, báo cáo các kết quả ném bom tốt. Sau khi các quả bom của họ phát nổ, một đám khói đen dày đặc bốc cao cuồn cuộn lên không trung: các kho xăng bị đốt cháy.

Động cơ của các máy bay ném bom ban đêm liên tục kêu ầm ầm cho đến tận buổi sáng. Công tác chiến đấu diễn ra căng thẳng.

Vào đêm này, phần lớn các kíp bay thực hiện ba phi vụ.

Từ Olghinskaya chúng tôi nhanh chóng phải bay chuyển sang Stavropol, tới Petrovskoye.

Kẻ thù mạnh hơn chúng ta, và chúng ta đang phải rút lui. Chúng tôi rút lui nhưng tin rằng sẽ đến thời gian mà quân đội Liên Xô đuổi bọn Đức quốc xã về phía tây, đến tận Berlin.

Tại khu vực Stavropol đã cảm thấy sự gần gụi của Caucasus, và thậm chí có thể nhìn thấy qua mây khói những đường nét thấp thoáng của các đỉnh núi phủ tuyết hùng vĩ. Các sườn núi Kavkaz giá buốt và hiểm trở dường như với chúng tôi là trở ngại lớn nhất mà ở đó chúng tôi sẽ chặn đứng kẻ thù lại và đập chúng tan tành. Trong khi đó, bọn phát xít ném bom dữ dội Pyatigorsk, Mineralnye Vody. Nơi đó, trước đây những người nghỉ dưỡng đi bách bộ nhàn tản bình yên, bây giờ mảnh bom đạn đang bay tứ tung rú rít, các bức tường của các nhà điều trị và nghỉ dưỡng rung chuyển vì các vụ nổ.


Chị thị ngày 27 tháng 8 năm 1942 của Đại bản doanh gửi Tư lệnh PDQ Zakavkaz đại tướng Iu.V.Tyulenev thông báo việc thay đổi, bổ sung nhân sự chỉ huy nhằm tăng cường phòng thủ Kavkaz.

Tại ga Elkhotovo nơi trung đoàn của chúng tôi chuyển căn cứ đến, vào ngày đầu tiên tập trung rất nhiều loại máy bay khác nhau. Từ đây chúng tôi bay đi ném bom quân đội phát xít trong đêm, còn ban ngày đi trinh sát tuyến mặt trận.

Phi đội trưởng Sima Amosova giao nhiệm vụ cho tôi và Olya Kliueva vào gần chiều tối, khi trời còn sáng, bay trinh sát tiền tuyến và sự di chuyển của quân đội Đức trong khu vực Mineralnye Vody, Pyatigorsk, Georghievsk. Nhiệm vụ khó khăn và nguy hiểm, nhưng không phải là mới đối với chúng tôi. Sau khi thảo luận với Olga mọi chi tiết, chúng tôi tiến về chỗ máy bay ...

Cách không xa các máy bay của chúng tôi là một trung đoàn máy bay của nam giới. Một trung úy mắt xanh, dáng tầm thước, mái tóc vàng xoăn đến gần chúng tôi. Anh nhìn thấy chúng tôi sắp khởi hành, anh hỏi nhiệm vụ gì, và vô cùng ngạc nhiên về chuyện làm thế nào có thể đi làm một công việc nguy hiểm như vậy trên một chiếc máy bay không có khả năng tự vệ. Vào thời điểm đó tôi đang là trung sĩ. Trung úy lần lượt nhìn tôi và Olga, sau đó nói:
- Chúng sẽ giết bạn mất thôi, cô trung sĩ ơi!
Đáp lại, tôi chỉ nhún vai nói: tôi biết, mặt trận thì cái gì cũng có thể. Và tôi bắt đầu chuẩn bị cất cánh. Khởi động động cơ, cho chạy thử tất cả các chế độ, lăn bánh ra xuất phát. Anh trung úy giơ tay lên vẫy chúng tôi ...

Khi hoàn thành xong nhiệm vụ, chúng tôi an toàn trở về Elkhotovo, đêm tháng Tám phương nam đã buông xuống mặt đất. Người đầu tiên tôi nhìn thấy, sau khi lăn máy bay đến vị trí ban đầu của nó, vẫn là anh trung úy mắt xanh. Dường như anh đang chờ đợi chúng tôi trở về. Cuộc gặp gỡ với một người đàn ông, sau chiến tranh trở thành người gần gũi và thân thiết của tôi diễn ra như thế đấy ...

Sáng hôm sau, chúng tôi bay đến một sân bay ở khu vực Grozny.
Trong những ngày khó khăn năm 1942, trong khi thi hành một nhiệm vụ đặc biệt, một chiếc tiêm kích phát xít đã bắn vào máy bay của chuẩn úy Nadezhda Popova và trong đợt công kích sau cùng, đã bắn cháy nó. Nadia còn kịp cho máy bay tiếp đất, trèo được ra khỏi ca bin. Chiếc máy bay bốc cháy ngay trước mắt cô ấy.

Mười bảy ngày người nữ phi công mới về được tới trung đoàn của cô. Trong thời gian phiêu bạt khó khăn tìm đường về, cô ấy gặp một nam phi công-tiêm kích Semion Kharlamov, người sau khi bắn rơi một máy bay của đối phương, cũng bị tấn công bởi một máy bay tiêm kích địch. Sau khi hạ cánh khẩn cấp Kharlamov bị thương, cũng giống như Popova, anh tìm đường về đơn vị của mình.


Nadya Popova bên chiếc Po-2 của mình, năm 1943.

Vậy là trên các con đường mặt trận, hai phi công xuất sắc đã gặp nhau. Và họ đã mang tình cảm tốt đẹp đối với nhau đi qua suốt cuộc chiến tranh.

Trước kia chúng tôi từng đi tới đây nghỉ mát. Phía trên nhà ga, vẫn như mọi khi, mặt trời lên nhuộm các đỉnh núi phủ tuyết bằng ánh bình minh đỏ thắm. Nhưng bây giờ, khách du lịch lúc trời chạng vạng không lên đường đến các đèo Sunzha và Terek nữa.

Trong các hẻm núi vang rền những tràng súng tự động. Bom rơi trên các sướn núi đá. Những buổi hoàng hôn đẫm máu cháy rực không yên ở vùng chân núi.

Các thành phố và làng mạc thanh bình xưa kia - Mozdok, Ischerskaya, Prokhladnaya, Digora, Ardon, Elkhotovo - được liệt kê trong các bản tin như là các địa danh trên tuyến phòng thủ.

Kể từ khi bắt đầu cuộc tấn công mùa hè năm 1942 xuống miền Nam, bọn Hitler hy vọng bằng một đòn đánh thời gian ngắn sẽ chiếm gọn Bắc Caucasus, làm chủ phần phía nam đất nước và sau khi nắm chắc nguồn dầu mỏ, sẽ khiến quân đội của chúng ta không còn nhiên liệu. Bỏ qua mọi tổn thất, chúng ném các sư đoàn xung kích của mình vào khu vực mặt trận này. Tại phương nam đã mở đầu một đầu mối các sự kiện thắt nút chặt chẽ ...

Một đạo quân lớn những con thú dữ bọc thép điên cuồng đổ xô đến các trung tâm sống còn của đất nước chúng ta, chà đạp các cánh đồng hoa sông Don Soviet, - báo tiền tuyến của chúng tôi "Những cánh đại bàng chiến trận" viết. - Mối nguy hiểm nghiêm trọng lơ lửng treo trên Tổ quốc yêu dấu của chúng ta, trên vùng đất miền Nam Liên Xô. Để ngăn chặn nguy cơ này, phá vỡ ý đồ của đối phương, chặn đứng, tiêu hao, sau đó đập tan quân chiếm đóng phát xít Đức - đây là nghĩa vụ thiêng liêng của những người lính Xô Viết.
Các chiến binh của chúng ta, các vị chỉ huy và cán bộ chính trị đã bảo vệ một cách anh hùng và can đảm từng tấc đất quê hương Xô Viết.

Nhưng để chặn đứng và đánh bại quân xâm lược, chúng ta còn phải phát huy mọi lực lượng của mình, nhân lên nhiều lần sức mạnh đòn đánh của chúng ta ...

Lợi ích quốc phòng của Tổ quốc yêu quý đồi hỏi chúng tôi phải chiến đấu căng thẳng đến tột cùng, tăng đến tối đa các phi vụ-xuất kích, ném bom đạt chất lượng cao, trinh sát. Các phi công, hoa tiêu, kỹ thuật viên, cơ khí viên! Tổ quốc chờ đợi ở các bạn những kỳ công mới! Hãy đánh mạnh hơn nữa vào những tên cướp phát xít Đức! Hãy để thảo nguyên vùng cận Donets trở thành mồ chôn bầy dã thú phát xít điên khùng.

... Thời gian này chúng tôi định cư tại một stanitsa đẹp như tranh vẽ Assinovskaya. Máy bay phân tán giữa các cây ăn quả. Để cất cánh người ta sử dụng một sân nhỏ bao bọc ba phía bởi các mương sâu. Để có thể lăn máy bay ra sân cất cánh, phải bắc các cầu qua mương.
.......

[qtdc]

(tiếp)

Sau những cánh thảo nguyên Stavropol, phải thừa nhận rằng những dãy núi cao làm chúng tôi e sợ. Mọi thứ ở đây có vẻ không bình thường. Chúng tôi không hình dung ra sẽ bay trên núi như thế nào, nơi không có những mốc định hướng quen thuộc, nơi các khoảng trống bằng phẳng lấy làm sân bay giống như những "bãi chăn heo", bao quanh bởi những chướng ngại vật.


Lính sơn cước Đức Quốc xã nghỉ chân trên dãy Kavkaz, ngày 22 tháng 12 năm 1942

Không ngạc nhiên khi để chuẩn bị cho các trận đánh trong môi trường mới, chúng tôi đã phải làm việc đặc biệt kiên trì. Tại Assinovskaya trung đoàn đóng quân đến tháng 1 năm 1943. Ở đây, các cô gái của chúng ta đã kết bạn với cư dân địa phương, nói đùa về mình rằng sẽ cho phép bén rễ sâu. Mặc dù tất cả đều ở nhà tập thể, mỗi người chúng tôi đều có "chị chủ" của mình. Đến nhà chị chủ, chúng tôi thư giãn, tắm rửa, và đôi khi chỉ để nói chuyện, giúp đỡ việc nhà. Các bà chủ, chủ yếu là phụ nữ lớn tuổi đã có chồng, có thái độ đối xử với chúng tôi rất ấm áp, háo hức chờ đợi chúng tôi trở về từ các chuyến bay, hồi hộp và lo lắng về chúng tôi, như đối với thân nhân của họ. Họ không ngừng ngạc nhiên tự hỏi, làm sao mà chúng tôi, những người còn rất trẻ, gần như là các cô gái mới lớn, lại có thể chiến đấu bình đẳng bên cạnh nam giới.

Một lần khi đang chăm chú làm việc, tôi cảm thấy chị chủ nhà đăm đăm nhìn tôi.
- Thế em không sợ phải bay tới chỗ bọn phát xít à? - Đột nhiên, chị phụ nữ hỏi.
- Tất nhiên, sợ chứ - Tôi nói một cách thành thực. - Chẳng qua là em quen với tất cả mọi thứ rồi.
- Hôm qua, chị đã gửi một bức thư cho chồng chị. Có kể về em đấy. Cứ để anh ấy đọc, có lẽ anh ấy sẽ cảm thấy dễ chịu hơn khi biết chúng ta có những cô gái dũng cảm như thế nào.

* * *

Mùa hè đang tàn. Mây ngày càng che phủ bầu trời, và những lúc như vậy thật khó định hướng trong không trung. Và cho đến lúc này, chúng tôi cũng không dễ dàng gì - bởi chưa ai từng bay ở vùng núi - bây giờ công việc của chúng tôi đã trở nên phức tạp hơn. Đặc biệt khó chịu là những luồng không lưu hay biến đổi và sương mù rất dày.

Thời tiết thay đổi nhanh đến mức không có cách nào theo kịp những biến đổi ấy, và đã có lần đường trở về nhà còn khó khăn hơn là ném bom các mục tiêu của địch. Thường thì lúc bạn cất cánh - đêm trong trẻo, dễ dàng định hướng, còn trên đường trở về bạn rơi vào một màn sương mà bạn bay như thể trong một biển sữa, và bạn sẽ phải tiếp đất trong ánh sáng của hỏa tiễn. Còn với sân đậu nhỏ của chúng tôi điều đó thực sự là xấu, chỉ lỡ chút thôi - hoặc đâm xuống mương hoặc chúi mũi, chúi nắp ca bô xuống đất.

Chúng tôi làm việc ở thời điểm này cả từ sân nhảy cóc, từ mà ta gọi sân cất cánh, nằm không xa phi trường - gần với tiền tuyến hơn. Khi đêm xuống, chúng tôi chuyển máy bay của mình về đấy, còn lúc bình minh, sau một đêm chiến đấu, chúng tôi bay trở lại, bay về Assinovskaya.

Bọn phát xít kéo vào khu vực Mozdok nhiều pháo phòng không đến mức mỗi kíp bay không thể tránh khỏi lưới lửa cao xạ. Kẻ thù đã bắt đầu thích nghi với chiến thuật của chúng tôi. Chúng tôi cần khẩn trương áp dụng một số hình thức và phương pháp chiến đấu mới.

Cho đến bây giờ, chúng tôi đã hành động đơn lẻ. Với những chiếc máy bay đơn lẻ bọn Hitler dễ dàng đối phó hơn. Do đó, phương pháp mới - bay theo cặp, - được quyết định áp dụng. Bản chất của phương pháp này là như sau. Phi hành đoàn đầu tiên mở hết ga bay qua mục tiêu, khêu ngòi hỏa lực bắn vào mình và đánh lạc hướng kẻ thù, còn phi hành đoàn thứ hai, theo sau với gián cách thời gian một phút rưỡi đến hai phút, liệng tới mục tiêu quy định với động cơ nghẹt tiếng và đúng lúc đó thì thả bom. Nếu đối phương chuyển làn hỏa lực sang chiếc bay sau, khi đó chiếc bay đầu sẽ quay lại tấn công mục tiêu.

Việc thử nghiệm phương pháp này người ta giao phó cho Nadia Popova cùng hoa tiêu Katya Ryabova và tôi cùng Olya Klyueva. Đến lúc ấy chúng tôi đã bay cặp hoàn hảo với Popova, chúng tôi đã thiết lập được một sự hiểu biết lẫn nhau hoàn toàn trong không trung. Điều này rất quan trọng cho sự thành công trong bất kỳ công việc nào. Trước chuyến bay, chúng tôi suy nghĩ cẩn thận tất cả các phương án tiếp cận mục tiêu và hành động của cả hai kíp bay. Đối tượng để ném bom cũng không dễ - bến phà qua sông Terek ở Mozdok. Bến phà này rất quan trọng đối với bọn phát xít Đức, vì vậy chúng bảo vệ nó rất chắc chắn bằng các phương tiện phòng không. Đột phá tới bến phà là vô cùng khó khăn, không chỉ ban ngày, mà còn cả ban đêm.


Các kíp bay của trung đoàn. Assinovskaya 1942.

Theo kế hoạch kíp bay chúng tôi bay đầu tiên và khêu ngòi hỏa lực địch về mình. Việc bắt đầu ném bom được ủy thác cho Popova. Khoảng gián cách thời gian giữa các máy bay phải giữ rất nghiêm ngặt.

So đồng hồ xong, chúng tôi tản về các máy bay. Bershanskaya đích thân cho phép chúng tôi cất cánh lên không trung. Chúng tôi lập tức nhận ra rằng: ban chỉ huy cũng lo lắng cùng với chúng tôi. Vâng, điều đó có thể hiểu được: các kíp bay của chúng tôi xử lý được nhiệm vụ, - nghĩa là, một chiến thuật mới chịu được thử thách. Trong mọi trường hợp, sự thất bại đầu tiên có thể làm tiêu tan niềm tin của các phi công và hoa tiêu vào chiến thuật mới. Nghĩa là, chuyến bay cần phải diễn ra thắng lợi. Nói cách khác, cần phải đặt để, như các vận động viên nói.

Đây rồi các mốc định hướng quen thuộc. Dòng sông lấp loáng như một dải băng mờ bạc. Chúng tôi vượt qua đường tiền duyên ở độ cao 1200 mét. Chúng tôi cần phải ở trên mục tiêu đúng giờ. Đã đến lúc! Tôi đẩy cần lái xa mình, thêm cửa gaz, và chúng tôi lao vút tới mục tiêu ẩn trong bóng tối. Tuyến phòng vệ của kẻ địch im lặng đáng ngờ. Hãy bắt đầu nhanh lên đi nào! Tất nhiên, không dễ chịu gì khi các đèn chiếu PK làm lóa mắt mình, còn pháo cao xạ bắn về phía mình từ tất cả các hướng. Nhưng sự không biết còn tệ hơn, khi mà ta chẳng biết kẻ thù ở đâu và hắn nghĩ gì.

Bạn có thể làm quen với tất cả mọi thứ: hỏa lực pháo bắn ác liệt, tiếng rít của mảnh đạn, các lỗ rách trong hai tầng cánh, vũ điệu điên dại của bóng tối và ánh sáng, các cuộc hạ cánh ban đêm, khi mặt đất được đoán ra qua giác quan thứ sáu đặc biệt. Bạn quen với tất cả những gì giấu trong mình mối nguy hiểm rõ ràng: bản thân sự nguy hiểm không quá khủng khiếp nếu bạn nhiều lần đối mặt, rồi vượt qua nó. Đồng thời, người ta không thể cưỡng lại được cảm giác ngột ngạt của sự chờ đợi mối hiểm nguy. Dù tôi đã bay bao nhiêu đi nữa và đã từng lâm vào những tình huống khó khăn thế nào, thì đối với tôi sự linh cảm về mối nguy hiểm luôn luôn khủng khiếp hơn so với bản thân sự nguy hiểm.

Đột nhiên một cơn bảo lửa bủa vây con sên bay của chúng tôi. Bầu trời bắt đầu giằng xé hỗn loạn bởi những luồng đèn chiếu. Tôi lái máy bay bay ngoằn ngoèo hình rắn lượn, tránh bên trái rồi tránh bên phải. Không thể để cho kẻ thù tóm được chiếc U-2 trong một thời gian dài tại điểm giao cắt của các chùm đèn chiếu và vào đúng lúc khi mà điều này rất mạo hiểm, đòi hỏi phải "dắt mũi" các vận hành viên đèn chiếu lâu hơn nữa. Bởi nhiệm vụ chính của tôi khi đó là đảm bảo cho máy bay của Popova tiếp cận mục tiêu.


Các cô gái thuộc tổ chức Hiệp hội các cô gái Đức, một hình thức của Đoàn Thanh niên Hitler vận hành đèn chiếu phòng không. Ngoại ô Berlin năm 1944.

Đạn trái phá ngày càng giăng dày đặc. Mảnh đạn cao xạ xé rách cánh máy bay, và thật không hiểu được cho đến giờ nó chưa chạm vào chúng tôi, rơi trúng vào động cơ. Nhưng đằng sau chúng tôi ánh chớp các vụ nổ đã bùng lên. Máy bay của chúng tôi bỗng chốc bị bóng tối bao phủ, đạn cao xạ ngừng bắn.
- Popova và Ryabova đã làm việc rồi! - Olga hét lên. - Bây giờ đến lượt chúng ta. Gặt nhanh lên!

Và tôi "gặt". Tôi lấy độ cao và liệng tới mục tiêu từ phía sau. Bom rơi chính xác. Một lần nữa súng cao xạ nổ giòn, lưỡi dao sắc lẻm của chùm đèn chiếu xé toang bầu trời đêm. Nhưng quá muộn rồi. Nhiệm vụ đã hoàn thành, chúng tôi lấy hướng bay về phi trường của mình.

Vào cùng đêm ấy, còn vài cặp phi hành đoàn nữa bay thành biên đội hai chiếc đi ném bom. Một phương pháp mới đã hoàn toàn tự chứng tỏ được bản thân.

* * *
........

[qtdc]

(tiếp)

Bất kỳ hành động nào của chúng tôi, đặc biệt là hành động theo cặp, nhất thiết ngụ ý đến sự hiệp đồng chiến đấu chắc chắn giữa các kíp bay, đến kỹ năng hỗ trợ lẫn nhau. Và trong thực tế, chúng tôi phải có một sự gắn kết rất mạnh. Không có trường hợp nào hay có ai trong số nữ phi công bỏ bạn gái trong cơn nguy hiểm. Phương châm hoạt động "hãy hy sinh bản thân, và giúp đỡ đồng đội" đối với chúng tôi đã trở nên một đạo luật bất biến. Đôi khi nó giúp các phi hành đoàn ra khỏi những tình huống khó khăn nhất một cách an toàn.


Trung đoàn trưởng E.D.Bershanskaya giao nhiệm vụ cho các nữ phi công của mình

Nhiều người trong chúng tôi đã trở thành những chiến sĩ được tôi luyện. Trong những đêm mùa thu dài dằng dặc, đôi khi phải thi hành 8-10 phi vụ. Các nữ phi công theo nghĩa đen còn không leo được ra khỏi cabin, đặc biệt là khi người ta giao cho chúng tôi "các đêm tối đa" - với số lượng tối đa các phi vụ chiến đấu cho mỗi kíp bay. Hoa tiêu báo cáo về việc thi hành nhiệm vụ tại đây, ngay tại máy bay. Các kỹ thuật viên và quân khí viên tiếp nhiên liệu cho máy bay và treo bom.

Một trong những đêm như thế chúng tôi phải ném bom Mozdok. Máy bay của chỉ huy phó phi đội Olga Sanfirova với hoa tiêu Rufa Gasheva đã gần kề mục tiêu thì bị tóm bởi các luồng đèn chiếu và rơi vào một lưới lửa PK chéo cánh xẻ. Nhưng dù nữ phi công cơ động thế nào, chị cũng không thể thoát khỏi không gian được chiếu sáng bởi các đèn chiếu. Tình trạng của "cánh én" dường như vô vọng. Rồi thì một trong những viên đạn pháo sẽ phải rơi trúng nó. Sanfirova giảm mạnh độ cao. Đúng thời điểm này, trên lối tiếp cận cùng một mục tiêu là chỉ huy biên đội Nina Raspopova với hoa tiêu Larisa Radchikova. Thấy Sanfirova và Gasheva gặp nguy hiểm, các bạn gái lao đến giúp đỡ. Raspopova quyết định thu hút hỏa lực của kẻ thù về mình. Hạ độ cao xuống đến mức giới hạn, chị hướng chiếc U-2 của mình tới các dàn đèn chiếu Đức. Trên mặt đất bùng lên một tiếng nổ lớn. Lợi dụng sự nhầm lẫn của kẻ thù, Olga Sanfirova đưa chiếc máy bay của mình ra khỏi khu vực hỏa lực. Các vận hành viên đèn chiếu chuyển làn chiếu sang máy bay của Raspopova. Các khẩu pháo tăng cường nhả đạn. Ra khỏi lưới lửa, Sanfirova và Gasheva từ độ cao 700 mét bắt đầu ném bom các khẩu đội pháo cao xạ của bọn phát xít Quốc xã. Một trong những khẩu đội im bặt ...


Olga Aleksandrovna Sanfirova (1917-1944), AHLX, dân tộc Tatar, tốt nghiệp trường phi công quân sự Bataisk. Đại úy cận vệ, phi đội trưởng trung đoàn nữ KQ ném bom đêm cận vệ 46 Taman, đã thực hiện 630 phi vụ chiến đấu. Hy sinh tại Ba Lan tháng 12 năm 1944.

Trong khi diễn ra cuộc giao tranh bất bình đẳng giữa hai chiếc máy bay gần như không có vũ trang bảo vệ với các pháo thủ cao xạ, thì các kíp bay khác của chúng tôi xuất hiện. Tất cả vội vã đến trợ giúp các đồng đội. Tanya Makarova với hoa tiêu Vera Belik, khi thấy máy bay của Raspopova đang bị bắn dữ dội, bị bóp nghẹt bởi các chùm đèn chiếu, cố gắng chế áp hỏa lực phòng không bằng bom. Nhưng đột nhiên, chiếc U-2 của Raspopova bắt đầu giảm độ cao mạnh, và lượn về phía lãnh thổ của mình. Để hiểu chuyện gì đã xảy ra là không thể: hoặc là bọn Hitler đã bắn trúng máy bay, hoặc là các cô gái bị thương. Một lần nữa, các kíp bay đang tiếp cận lại nối đuôi nhau tiếp tục tấn công các hỏa điểm cao xạ và đèn chiếu PK, các vị trí tập trung sinh lực và khí tài của kẻ thù.

Cắt bom xong, các cô gái của chúng ta quay trở lại sân bay. Nina Raspopova cùng với Larisa Radchikova không bay về sân bay căn cứ. Phải chăng vì cuộc sống của bạn gái mà phải trả giá bằng cuộc sống của mình? Nỗi sợ hãi của chúng tôi tỏ ra vô căn cứ. Ngay sau đó ban tham mưu sư đoàn thông báo rằng đã tìm thấy các nữ phi công. Và sau một thời gian thì Nina và Larisa về đến trung đoàn.


Rufina Sergheevna Gasheva (1921-2012), AHLX. Hoa tiêu U-2, tốt nghiệp hoa tiêu trường phi công quân sự Engels, thượng úy cận vệ trung đoàn nữ KQ ném bom đêm cận vệ 46 Taman, trong chiến tranh đã thực hiện 845 phi vụ chiến đấu. Hai lần bị bắn rơi nhưng đều sống sót, là người mang thi hài Olga Sanfirova về khi máy bay của hai người bị bắn rơi trên đất Ba Lan tháng 12 năm 1944. Khi nhập ngũ tháng 10 năm 1941 đang là sinh viên năm thứ 3 khoa Toán-Cơ ĐHTH Quốc gia Moskva. Sau chiến tranh về học trường Ngoại ngữ Quân sự, là giảng viên chính tiếng Anh Học viện Binh chủng Tăng Thiết giáp Quân đội Soviet, chuyển ngạch dự bị với quân hàm thiếu tá và chuyển sang công tác biên tập cho NXB BQP Liên Xô.

Báo cáo Bershanskaya của các cô gái rất ngắn gọn. Trong trận đánh mảnh đạn cao xạ làm họ bị thương. Thùng xăng thủng một lỗ. Do thiếu nguồn nuôi mà động cơ ngừng làm việc. Chiếc máy bay nhanh chóng mất độ cao. Raspopova quyết định không điều khiển máy bay về đến chỗ các đơn vị tiền phương quân ta mà bay về phía Terek.
- Tại sao? - Bershanskaya ngạc nhiên.
- Tôi muốn đánh chìm phà ...
May mắn thay, xảy ra một chuyện gần như không thể tin được: một luồng không lưu đã giải cứu các cô gái. Khi cách mặt đất còn không quá mười mét, luồng không khí này đã nâng cánh "chim én" và đưa nó vút qua vị trí của đối phương. Người nữ phi công tiếp đất ở vùng đất trung lập.
- Đó là tất cả ... - Raspopova kết thúc câu chuyện. Ngày hôm sau, chúng tôi phát hiện ra rằng vì tính khiêm tốn Nina im lặng không nói nhiều chuyện khác. Khi máy bay hạ cánh, phát xít Đức nã súng dữ dội vào nó. Các cô bạn gái bò sang một bên để chờ ngớt đạn, nhưng đi hẳn thì họ không đi. Các cô gái hy vọng rằng sớm hay muộn các chiến sĩ bộ binh cũng bò đến chỗ máy bay và nhờ họ giúp sức, chiếc U-2 có thể kéo ra xa kẻ thù hơn. Nhưng không ai đến giúp, mà sức phi công cứ giảm xuống mãi - cho chị biết mình đã mất máu nhiều. Khi không thể chịu nổi, các cô gái đã mất sức cố bò về phía quân mình. Lính bộ binh đã lượm được các cô gái ở tiền duyên Họ muốn gửi ngay các cô đến bệnh viện, nhưng các cô bạn gái thẳng thừng từ chối và yêu cầu được đưa về trung đoàn.

Ngày 21 tháng 8 năm 1942 lính sơn cước Đức thuộc chi đội do đại úy Grot cầm đầu cắm cờ Chữ Thập Ngoặc trên đỉnh Elbrus thuộc dãy Kavkaz.

... Trong tháng 8 tôi được bổ nhiệm biên đội trưởng và Klyueva - hoa tiêu biên đội. Trong biên đội của tôi có kíp bay của Nadia Troparevskaya và Nina Khudyakova với các hoa tiêu Lida Svistunova và Katya Timchenko. Lúc đầu, tôi cảm thấy rất bối rối vì nhiệm vụ mới. Khudyakova và Troparevskaya đều lớn tuổi và có kinh nghiệm hơn tôi. Tôi chia sẻ những băn khoăn của tôi với Bershanskaya.

- Chechneva, em biết tự phê bình là không tồi, - Evdokia Davydovna nói. - Phẩm chất này sẽ giúp em trở thành một chỉ huy tốt. Tuy nhiên, mệnh lệnh đã ban hành, và cần phải thực hiện nó. Đi tiếp quản biên đội đi em.

Evdokia Davydovna cả lần này cũng đã đúng. Nina Khudyakova và Nadia Troparevskaya không hề tỏ ra có một chút bóng dáng nào không hài lòng với sự bổ nhiệm tôi. Họ là những người đầu tiên chân thành chúc mừng tôi. Không chỉ có vậy. Tôi chìm ngập trong vai trò mới, và Troparevskaya cùng Khudyakova đã giúp bảo trợ ngầm cho tôi. Điều ấy các chị làm rất tế nhị, nhưng dẫu sao tôi vẫn nhận ra và rất biết ơn những người bạn gái đã giúp đỡ mình.

* * *

Vào giai đoạn đó, địch không còn tiến hành các chiến dịch tấn công quy mô lớn, nhưng các trận đánh vẫn không ngừng lặng. Trung đoàn của chúng tôi lúc đó hiệp đồng với Quân đoàn bộ binh 11, đang bảo vệ các đường tiếp cận tới Ordzhonikidze và Grozny. Chúng tôi cũng đã quen với những dãy núi và trong một đêm bay đi ném bom năm hoặc sáu lần vào thời điểm tháng Tám - Tháng Chín. Sau khi hạ cánh, các phi công không rời máy bay mà thông tin về kết quả tác chiến cho cán bộ tham mưu ngay tại sân bay, trong khi đó các kỹ thuật viên kiểm tra các máy bay và nạp bổ sung nhiên liệu cho chúng, còn các quân khí viên thì treo bom.


Những người bạn gái chung thủy Т.Makarova và V.Belik. Assinovskaya năm 1942.

Công việc căng thẳng đã bắt đầu ảnh hưởng đến khí tài, động cơ ngày càng ọc ạch, mặc dù chúng tôi đã cố gắng hết sức để kéo dài đời phục vụ của chúng. Hầu như tất cả các loại sửa chữa, kể cả trung tu, các chuyên gia của chúng tôi đều tự mình thực thi. Tuy nhiên, vào tháng Chín một số máy bay đã phải bay đến các xưởng dã chiến để "chỉnh sửa". Ira Sebrova và Olga Sanfirova là những người đầu tiên trong số chúng tôi lâm vào cảnh kỵ sĩ không có ngựa. Sau các chị, tôi và Katya Titova bay đến Khachmaz, nơi đặt các xưởng sửa chữa. Nhưng sự chán nản của chúng tôi không kéo dài lâu. Tập thể xưởng sửa chữa máy bay dã chiến 44 (PAM), do Fedor Stepanovich Babutskin lãnh đạo, rất quan tâm đến các đơn đặt hàng của trung đoàn nữ không quân. Máy bay xuất khỏi xưởng sửa chữa thường là trước thời hạn ấn định.

Kể từ đó, tin vào những kỹ năng và sự nhiệt tình của tập thể các xưởng sửa chữa, khi gửi máy bay đến Khachmas chúng tôi không còn sợ cảnh trong một thời gian dài không có việc làm: máy bay của chúng tôi được sửa chữa rất nhanh chóng. Vào hôm trước dịp kỷ niệm lần thứ 25 ngày thành lập Đoàn Komsomol, tập thể lao động PAM đã chuẩn bị và trao tặng trung đoàn một chiếc U-2 mới. Người ta trao nó cho một trong những kíp bay xuất sắc nhất - Tanya Makarova và Vera Belik.

Qua chiến trận, kỹ năng của các nữ phi công chúng tôi đã phát triển lên. Bây giờ phi công của các trung đoàn kế bên, khi gặp các cô gái, họ tán dương các cô là những con chim nhà trời. Giữa trung đoàn nữ của E.D. Bershanskaya và trung đoàn nam của K.D. Bocharov, cũng bay trên U-2, đã nảy sinh một tình bạn tiền tuyến vững bền. Nhưng tình bạn trên mặt đất này không ngăn cản chúng tôi là các đối thủ cạnh tranh quyết liệt trên không trung. Giữa hai trung đoàn của chúng tôi đã diễn ra cuộc ganh đua bền bỉ giành ngôi vị quán quân trong sư đoàn.


Irina Viktorovna Dryaghina (1921-...). Đại úy cận vệ, phi công và chính ủy phi đội trung đoàn nữ KQ ném bom đêm cận vệ 46 Taman, năm 1943 do bỏ chức danh chính ủy phi đội, chuyển sang sư đoàn KQ tiêm kích 9 (do AHLX A.I.Pokryshkin chỉ huy) làm trợ lý chủ nhiệm chính trị về công tác đoàn thanh niên. Đã thực hiện 105 phi vụ chiến đấu. Sau chiến tranh công tác trong ngành nông nghiệp (chuyên ngành di truyền học), tiên sĩ nông học, là người lai tạo được nhiều giống hoa đẹp ở LX trước đây.

Vào tháng Chín, chúng tôi đã tổng kết những kết quả chiến đấu đầu tiên. Từ 2 tháng 7 - 5 tháng 8 phi công trung đoàn bay 711 phi vụ ban đêm, kết quả gây ra 58 vụ cháy, 16 vụ nổ mạnh, phá hủy hai bến phà lớn qua sông và tiêu diệt nhiều hỏa điểm cao xạ và đèn chiếu PK. Tuy nhiên, những số liệu này còn xa mới đầy đủ. Xác minh chúng thường phải nhờ trinh sát mặt đất giúp.

Vào tháng Chín năm 1942, trong những hẻm núi Caucasus tiếng gầm của súng đại bác không ngừng nghỉ: ném toàn bộ các đội dự bị mới vào trận, bọn Hitler điên cuồng lao đến Grozny và Baku.

Trung đoàn nữ không quân lúc đó đóng căn cứ trong khu vực dãy núi Sunzha. Từ đây, chúng tôi xuất kích thường xuyên tấn công điểm tập trung sinh lực và khí tài của kẻ thù trong các khu vực Mozdok, Kizlyar, Prokhladnyi.

Mỗi đêm, những chiếc U-2 của chúng tôi bay đi tiền duyên ném bom xuống nơi tập kết khí tài và sinh lực kẻ thù. Nhưng đôi khi bạn phải quay về mang theo lượng bom chưa dùng. Điều đó xảy ra khi mục tiêu bị sương mù hoặc những đám mây thấp phủ kín. Trong tình hình này, chúng tôi được liên tục khuyến cáo hãy trở về căn cứ của mình. Nhưng vẫn ...


Dãy núi Tersky bên bờ phải sông Terek, nằm trong hệ thống các đỉnh cao Tersky-Sunzhen ở vùng phu cận Kavkaz

Tôi đã chứng kiến trung đoàn trưởng E.D.Bershanskaya nghiêm khắc trừng phạt chính ủy phi đội Irina Dryaghina như thế nào vì chị ấy đã cố gắng vượt qua dãy núi Tersky đến mục tiêu khi trên sườn yên ngựa của dãy núi có mây mù dày nhiều lớp. Ý tưởng này đặc biệt nguy hiểm bởi vì sự việc diễn ra trong tháng mười hai, chiếc máy bay có thể bị đóng băng trong phút chốc và trở nên không thể điều khiển nổi.

Cũng phải nói thêm, những tình huống như vậy Ira rơi vào không phải chỉ một lần, nhưng lần nào cũng kết thúc may mắn, thậm chí cả chuyện hạ cánh tại một sân bay lạ ...
........

[qtdc]

(tiếp)

* * *


Polina Aleksandrovna Makagon (1919-1943), người Ukraina, trung úy phi đội trưởng phi đội 3 (bên trái) và Lidya Svistunova (1920-1943), người Nga, nguyên sinh viên Học viện Kinh tế Quốc dân Plekhanov Moskva, thiếu úy, hoa tiêu phi đội. Cả hai hy sinh trong tai nạn máy bay khi thực hiện xong nhiệm vụ, quay về hạ cánh tại sân bay căn cứ (va phải máy bay của Yulya Pashkova và Katya Dospanova) đêm 1 tháng 4 năm 1943 tại stanitsa Pashkovskaya.

Chúng tôi đã trở thành những người lính, những người lính mạnh mẽ và dũng cảm. Thậm chí trong các biên niên sử báo chí có viết về nhiều người một cách trang trọng:

Trong cánh rừng nhỏ phía nam địa điểm V. kẻ thù tập trung nhiều lực lượng bộ đội mô tô cơ giới hóa của chúng. Đồng thời tại ga N. trinh sát của chúng ta đã phát hiện một số đoàn tàu chở binh lính và hàng hóa. Các đội dự bị của quân thù di chuyển gần nhà ga này, dọc theo các con đường và qua bến phà.

Bộ chỉ huy đặt ra cho các kíp bay thuộc phân đội của đại úy T. Bershanskaya nhiệm vụ: tiêu diệt cụm sinh lực và khí tài địch tại các địa điểm kể trên.

Suốt đêm các kíp bay chiến đấu làm việc căng thẳng. Hầu như tất cả họ đều thực hiện hai phi vụ chiến đấu với bán kính hoạt động tới hạn.

Chịu cuộc ném bom đặc biệt trúng đích là khu rừng - nơi tập kết các xe tăng và bộ binh cơ giới địch. Phi hành đoàn của phi công Polina Makagon cùng hoa tiêu Vera Belik sau khi ném bom đã quan sát thấy một vụ nổ lớn và đám cháy với khói trắng đặc trưng cho trường hợp xe tăng cháy. Sức nổ lớn và đám cháy phát sinh do trận ném bom của các kíp bay Tatyana Makarova, Olga Sanfirova và những kíp bay khác.

Đồng thời với sự kiện trên, một loạt kíp bay giáng liên tiếp nhiều đòn công kích xuống kẻ thù tại các địa điểm N. và bến phà qua sông K.

Các kíp bay của các phi công Nina Khudyakova với hoa tiêu Ekaterina Timchenko, Marina Chechneva với hoa tiêu Olga Klyueva, khi thoát ly mục tiêu, đã nhìn thấy các trái nổ của họ lao vút xuống nơi kẻ thù tập trung thế nào, các đám cháy bùng lên với sức mạnh ra sao...

Và cứ như vậy hằng đêm. Ban ngày, từ phi trường "nhảy cóc" của chúng ta, các cánh chim ó xuất phát liên tục tấn công kẻ thù. Vào lúc chạng vạng thay thế họ là các máy bay ném bom-săn đêm. Và khi đó phi trường sống dậy, lóe lên các ánh đèn màu đa sắc.

* * *


Hải quân đánh bộ Soviet trên cạn tại Malgobek trong chiến dịch phòng thủ Mozdok-Malgobek (Trận chiến Kavkaz 1942-1943) tháng 8 năm 1942.

Ngày 27 Tháng Chín năm 1942, chúng tôi nhận được những phần thưởng tiền tuyến đầu tiên. Tôi được trao Huân chương Cờ đỏ. Hoa tiêu của tôi Olya Klyueva - Huân chương Sao Đỏ. Nhiều người khi đó cũng được nhận huân chương. Nhưng tôi đặc biệt vui mừng cho kỹ thuật viên của chúng tôi Katya Titova. Chúng tôi mang ơn về nhiều mặt những người như cô, những người lao động khiêm tốn, không dễ nhận ra, đảm bảo cho chúng tôi đạt được những thành công của mình. Như các bác sĩ, họ liên tục cầm tay đo mạch đập trái tim thứ hai của chúng tôi. Và trái có sức mạnh hơn một trăm mã lực đó không bao giờ chơi khăm chúng tôi, dù chúng ta thường không thương xót nó. Cuộc chiến đấu càng căng thẳng quyết liệt, các cơ bắp hùng mạnh bằng thép của nó càng khỏe.

Trong những ngày tháng chín, tôi được nếm trải không chỉ có niềm vui, mà còn cả một nỗi đau lớn, chúng tôi nghe được tin về cái chết của Valerya Khomyakova. Chúng tôi chia tay với Lera tháng 5 năm 1942. Con đường phục vụ quân đội của chúng tôi đã rẽ về các ngả khác nhau: tôi bay cùng trung đoàn của mình ra mặt trận của PDQ Nam, còn chị được bổ nhiệm làm phó chỉ huy phi đội của trung đoàn nữ không quân tiêm kích.

Ngày và đêm, cùng với các bạn gái của mình, Valeria canh giữ Saratov từ trên không. Do thực hiện mẫu mực các nhiệm vụ chiến đấu, ban chỉ huy đã nhiều lần tuyên bố cảm ơn chị.

Tôi tự hào rằng người bạn gái của tôi trung úy Valerya Khomyakova là người phụ nữ đầu tiên trên thế giới, bắn hạ một máy bay địch trong không chiến ban đêm. Chuyện xảy ra vào đêm sang ngày 25 Tháng Chín năm 1942, khi một tốp máy bay ném bom Ju-88 của địch đột phá vào Saratov. Thế mà vài ngày sau đã không còn Valeria. Chị hy sinh khi đang thực hiện nhiệm vụ chiến đấu của ban chỉ huy.

Vậy là vẫn chưa xong bức thư viết cho mẹ, bắt đầu trước khi xuất kích. Đã gián đoạn giữa chừng cuộc trò chuyện thân mật của chị với Olga Shakhova về hạnh phúc, về tương lai ...

Đối với tất cả những ai biết và yêu Valerya - mà không thể không yêu chị, - chị mãi mãi không chỉ là một nữ phi công tuyệt vời. Đối với tôi và các bạn đồng đội của tôi, trong hình ảnh của chị có sự hòa quyện hữu cơ những phẩm chất công việc và phẩm chất con người tuyệt đẹp, chất nữ tính đáng yêu, lòng quyết tâm, sự tận tụy với nhiệm vụ, lòng dũng cảm không biết ranh giới. Valeria là một con người có tâm hồn lớn và một trái tim rộng mở, vị tha và biết hy sinh quên mình trong tất cả mọi việc: trong sự nghiệp phục vụ ngành hàng không, trong tình bạn, tình yêu ...

Ký ức về Valeria còn sống mãi. Tôi đã có cơ hội thêm một lần khẳng định điều này khi cách đây không lâu, tôi đến thăm Viện Công nghệ hóa học Moskva, nơi chị học tập và tại đây, theo yêu cầu của sinh viên và giảng viên, tôi đã kể khá lâu về cuộc đời ngắn ngủi nhưng vinh quang của chị.

Đồng đội tại CLBHK vẫn nhớ Valerya, câu lạc bộ mà chị từng làm việc trước chiến tranh. Các bạn gái trong chiến đấu vẫn nhớ. Và tôi tin - các thế hệ thanh niên mới sẽ biết về chị.

* * *

Mùa thu đến. Trời mưa không ngớt. Nhưng chúng tôi vẫn làm việc không ngơi nghỉ. Đó là những chuyến bay khó khăn. Mục tiêu đôi khi hoàn toàn bị bao phủ bởi mây hay sương mù. Chúng tôi tìm thấy một cửa sổ và cố gắng bằng mọi cách để hoàn thành nhiệm vụ. Tuy nhiên mỗi lần xuất kích trong những hoàn cảnh khó khăn như vậy, chúng tôi lại có thêm kinh nghiệm, giúp phát triển chiến thuật chiến đấu chống lại kẻ thù.

Hoạt động rất thành công trong những ngày đó là kíp bay Nadezhda Popova và Yekaterina Ryabova. Không phải ngẫu nhiên báo tiền tuyến nhiều lần viết về họ, không ngẫu nhiên mà người ta lấy họ làm ví dụ cho các nữ phi công và hoa tiêu khác.

Nadia Popova - một cô gái mắt xanh xinh đẹp, giàu nữ tính và tinh tế - tất cả chúng tôi đều yêu mến. Tôi đã kết bạn với cô ấy kể từ những ngày đầu tiên có mặt ở trung đoàn. Chúng tôi đã nhiều lần giải cứu cho nhau, điều đó đưa chúng tôi đến gần nhau hơn ...

Trong ô cửa sổ mở rộng của nhà tập thể của chúng tôi có thể nhìn thấy vầng trăng có khuôn mặt rỗ hoa đang bị vướng trong đám cành cây, trong khi phía dưới, dưới mặt trăng hiện ra những đường nét các dãy núi, và trong bầu trời đêm xanh thẫm lấp lánh những ngôi sao vui tươi.

Trong ngày hôm đó không hiểu sao có một thời gian dài không có nhiệm vụ tác chiến từ ban tham mưu sư đoàn đưa xuống. Trong lúc nhàn rỗi, như thường lệ, chúng tôi mơ mộng về tương lai.

Tựa khuỷu tay lên bệ cửa, Evghenya Rudneva trầm ngâm nhìn vào khoảng xa xăm. Tôi và Nadia Popova ở bên cạnh cô.
- Tuyệt làm sao, các cô gái ơi! - Evghenya say mê nói. - Các bạn thấy không - Vũ trụ đấy. Và Mặt Trăng, và Trái Đất của chúng ta, còn chúng ta - là những sinh thể nhỏ nhoi chiến đấu để sinh tồn - toàn thể Vũ trụ này ... - Zhenya dừng lại, khuôn mặt nhợt nhạt của cô bỗng chốc tràn ngập một nụ cười rạng rỡ. - Hôm nay, chúng ta bay trên máy bay U-2 giữa những chùm đạn cao xạ nổ ran của bọn phát xít. Còn khi chúng ta đập tan kẻ thù, sẽ đến lúc chúng ta nhất định sẽ phóng lên những con tàu không gian. Chúng sẽ bay xung quanh Trái Đất, Mặt Trăng, Sao Hỏa .. Các cô gái, tại sao các bạn lại im lặng? Mặt Trăng đã làm các bạn mê mẩn rồi, hay làm sao? ..
- Không, Zhenechka ơi, không phải mặt trăng ... Chẳng qua khi ta thấy bên cạnh có một điều tuyệt vời, ta chỉ muốn im lặng mà thôi ...
Rudneva rời khỏi cửa sổ.
- Tuyệt vời nhất, theo ý tớ, là thi ca chân chính ... Bây giờ đang là mùa thu. Pushkin rất yêu mùa thu. Tớ cũng rất thích. Biết bao ý nghĩ xâm chiếm tâm trí con người vào mùa này trong năm! Vây quanh ta là một nỗi sầu nhớ mơ màng và một nỗi buồn êm dịu biết bao ... - Zhenya ngừng lại, suy nghĩ về một điều gì đó riêng tư.
- Thế còn chúng ta, trên thực tế, chúng ta chán nản ư, các cô gái? Các cô buồn chuyện gì? Về chuyện quá khứ sao? Bởi lẽ chúng ta còn trẻ, vẫn còn cả một tương lai phía trước chờ ta. - Nadia Popova khẽ khàng nói nhưng rất thấm thía. - Ngẩng đầu lên, các bạn gái ơi! Tốt nhất hãy nhớ lại những bài hát nào mà ta hằng hát vào mùa thu. Tiếc thật, không có guitar ... Thật ra, có thể không cần có nó. Hãy nhớ:
Tôi đã nếm trải những mong muốn của mình, tôi đã thôi yêu những giấc mơ của tôi. Chỉ còn lại với tôi niềm đau, trái quả của con tim trống vắng ...

Tuy nhiên, hát mà không có guitar không hát được nhiều. Một lần nữa, sự im lặng lại ngự trị trong phòng. Một lần nữa lại vang lên giọng nói nhẹ nhàng và bí ẩn của Zhenya Rudneva. Cô ấy tiếp tục dòng ngẫu hứng đẹp đẽ của mình:
- Rừng bừng lên trong màu đỏ thắm đầu tiên, và lặng lẽ trôi trong không gian đi về đâu đó những sợi tơ bạc...  Những ngôi sao huyền bí lấp lánh quyến rũ và rực sáng hơn trên nền trời ...
- Mà không hiểu sao bỗng nhiên lại muốn khóc - Olga Klyueva buồn bã thêm vào. - Tớ  muốn hát nữa không thôi những bài hát khác, nhất là - những bài hát u sầu ...
- Tại sao về mùa thu tất cả xung quanh lại nhuộm vàng - ý nghĩ của các bạn gái Zhenya Rudneva vẫn tiếp tục. - Cả thảm lá vàng rơi như cơn mưa chầm chậm trong Vườn Mùa Hè, cả ánh sáng nhợt nhạt của ráng chiều trên sông Neva, cả đôi cánh của loài chim trong ánh mặt trời lặn, cả những đỉnh núi xa xôi kia... Và cả bản thân mùa thu dường như cũng là một con chim vàng khổng lồ nằm xòe cánh trên mặt đất...


Ivan Vladimirovich Tyulenev (1892-1978), đại tướng (1940), AHLX (1978), Tư lệnh PDQ ZaKavkaz trong giai đoạn 1942-1945.

Những ngày lễ tháng Mười sắp đến lúc nào mà không hay. Không lâu trước dịp lễ, Tư lệnh PDQ đại tướng I.V.Tyulenev và Tư lệnh TĐQ KQ 4 thiếu tướng KQ K.A.Vershinin đến thăm trung đoàn. Ivan Vladimirovich không thích chúng tôi vận quần dài. Ông nói rằng không cần thiết phải để phụ nữ mặc quần dài quân phục của nam giới, và ngay lập tức ra lệnh may cho toàn bộ quân nhân bộ váy len, áo va-rơi và ủng bôc-can.
- Một khi trung đoàn của các cô là trung đoàn nữ, vậy thì các cô phải là phụ nữ về tất cả mọi mặt - vị tướng nói với chúng tôi. - Nếu không, chính các cô sẽ quên rằng mình thuộc phái đẹp.
Sau khi trao tặng thưởng cho các cô gái, các vị khách ra đi.

Chẳng mấy chốc chúng tôi đã nhận được quân phục mới. Thời gian đến dịp lễ chỉ còn vừa đủ, và chúng tôi tích cực chuẩn bị cho nó. Bác sĩ trung đoàn Olga Zhukovskaya chỉ biết kêu giời và đưa tay lên vò đầu, khi chị nhìn thấy các nghệ sĩ của chúng ta tiêu tốn một số lượng lớn gạc và quinacrine như thế nào.
- Hãy thương xót, các cô gái ơi! - Chị năn nỉ. - Chớ có may cho mình những chiếc saraphan lộng lẫy như thế chứ.

Cuối cùng tất cả mọi thứ đã sẵn sàng. Buổi tối, các vị khách đến - các người anh em của chúng tôi từ trung đoàn của K.D.Botcharov và toàn thể ban chỉ huy sư đoàn 218 đứng đầu là D.D.Popov nay đã mang quân hàm thiếu tướng. Trong hội trường nhỏ của câu lạc bộ tạm thời của chúng tôi như nêm cối, đến nỗi táo có chín cũng chẳng có chỗ mà rơi. Nhưng như người ta nói, dù chật thì chật nhưng chớ tức điên!

Mọi thứ diễn ra đúng như sắp đặt. Chiến tranh không loại trừ được sự nghỉ ngơi ra khỏi cuộc sống của chúng tôi. Nó dứt chúng ta ra khỏi gia đình và những người thân, ném chúng ta đi các hầm hào, công sự, sân bay tiền tuyến, các vùng hậu phương xa và gần, nhưng không thể tước đoạt điều quan trọng nhất của tâm hồn chúng ta - lòng khao khát sống, tình yêu với cuộc sống. Ngược lại, nó còn làm cho cảm giác ấy sắc bén hơn, bắt mỗi người hiểu đầy đủ hơn một sự thật đơn giản nhưng tuyệt vời - rằng anh (chị) ta là một con người, và không có gì thuộc về con người lại xa lạ với mình.


Valentina Sergheevna Stupina (1920-1943), nguyên nữ sinh viên Học viện Hàng không Moskva, thiếu úy cận vệ, chủ nhiệm thông tin trung đoàn ném bom đêm cận vệ 46 Taman. Chết tại quân y viện do mắc bệnh hiểm nghèo

Và khi Valya Stupina, sau khi khai mạc buổi tối lễ hội, kết thúc bài phát biểu của mình bằng bài hát "Trong hầm trú ẩn", hội trường lặng đi trong khoảnh khắc. Trong những ca từ giản dị, không trau chuốt của bài hát này, chúng tôi nhận ra số phận của mình. Giống như người anh hùng không tên tuổi của bài hát, mỗi người bất chấp cơn bão tuyết khốc liệt của cuộc chiến, vẫn nhớ về bầu trời xanh thẳm và ánh nắng mặt trời, về hạnh phúc, về tình yêu, về tất cả mọi thứ mà vì nó anh ta không ngủ đủ giấc, đóng băng trong các chiến hào, xông lên tấn công và, nếu cần thiết, lấy ngực mình lấp lỗ châu mai lô cốt kẻ thù.

Cô gái mặc quân phục đã hát về điều gì, những ý nghĩ và tình cảm nào mà bài hát làm nảy sinh nơi khán giả. Trên thực tế các bài hát ở mặt trận là người bạn đồng hành không thay đổi của chúng tôi, một người bạn trung thành, nó vẫy gọi và dẫn dắt ta, giúp ta sống và chiến đấu. Thông thường, trước các chuyến bay, khi hoàng hôn dày đặc của đêm phương nam buông xuống trên trái đất, chúng tôi tập hợp bên máy bay và hát. Thông thường, mở màn đầu tiên là Bershanskaya. Evdokia Davydovna biết nhiều bài hát dân gian và giọng hát  mềm mại ngọt ngào của chị hòa hợp kỳ lạ với những điệp khúc trữ tình tự do của chúng.
......