Đất Trắng

[danhthanh]

 
Trời sáng dần, Thị đuổi thằng Hùng về ém dưới một bụi cách xa chỗ anh khoảng vài chục mét. Đã lâu lắm Thị không ra bờ sông Sài Gòn giữa ban ngày. Mặt trời lên anh mới thấy sợ: trống trải quá. Đúng là chúng nó mà quây thì không còn lối chạy. Chắc hôm nay ở nhà ông Hai Trụ và Sáu Trang lo lắm,
Vừa mờ sáng, từ phía xa, Thị trông thấy cái xuồng máy trắng đút đuôi vào trong bụi cây rù rì lúc nào, bỗng nổ máy, rẽ sóng chạy ngược về phía Dầu Tiếng. Thằng Hùng ở đằng kia, sỢ Thị không biết, ném một hòn đất. Thị nhìn sang, nó ló đầu, nhe răng cười, chỉ về phía cái xuồng máy. Thị trợn mắt, nó lại hụp đầu xuống. Con sông Sài Gòn giống như một sinh vật sống, ồn ã tỉnh dậy sau một đêm. Thoạt tiên, chiếc “đầm già” từ phía Đồng Dù bay lên, lượn mấy vòng rồi “cảo đùng” một phát. Phản lực từ đâu trong những đám mây bổ nhào xuôhg cắt bom ầm ầm. Lúc đầu, Thị có cảm giác như nó phát hiện ra chính mình, sau đó một lúc, anh mới biết nó đánh khúc bờ sông ở quãng xóm Thuốc. Chắc lại có ông nào mò tôm dưới rạch. Ở đây chỉ cần thấy một người, nó cũng giội bom...
Khoảng một tiếng sau, một cái tàu mặt dựng và hai xuồng máy chạy bắn nước tung tóe, ào ào xuống phía Rạch Kiến. Tiếp đó, chiếc “cá rô” rà sát mặt sông bay quẹo vể phía đó quay riết, ném lựu đạn pình pình. Tàu địch bắn ĐK oành oành vào bờ sông...
Chỉ từ 7 giờ đến 11 giờ, chung quanh một khúc sông ngắn, Thị đếm được 4 lần máy bay, đại bác, và tàu quân sự của địch nổ súng vào hai bên bờ. Vậy là cũng không phải ít người của chúng ta đang hoạt động. Nghĩ vậy, tự nhiên Thị cảm thấy như mình đang làm một động tác hợp đồng nào đó cùng với các đơn vị bạn trên một dải trận địa.
Thỉnh thoảng nhìn sang, lại thấy cái đầu thằng Hùng ngọ nguậy. Cái thằng, nó không ngồi yên được một lúc.
Về trưa vừa nóng, vừa mệt, Thị nằm dài lên gò đát, chân bỏ  xuống sình, kéo lá che kín người, ngủ một giấc.
Trong lúc Thị đã mệt mỏi thì thằng Hùng vẫn tỉnh như sáo. Nó ngắm con sông Sài Gòn không chán. Đã lâu lắm, bây gịờ nó mới ngồi sát mép nước, trông thấy cái tàu mặt dựng cao lêu đêu, nhìn rõ chữ trên thân tàu và những thằng Mỹ cởi trần đứng chỉ trỏ trên boong. Nước sông Sài Gòn mỗi lúc một lóa lên bạc trấng làm nó mờ cả mắt. Nắng trên đầu như thiêu như đốt. Vậy mà nó vẫn cứ trố mắt nhìn sang bên kia bờ. Nó vẫn nghe người ta nói bộ đội bị đánh trên sông, bồng, bao gạo, ni lông trôi đi, mắc vào búi cây, bây giờ nó tận mắt trông thấy thật.
Ngay cạnh chỗ ngồi, thò tay xuống nước, nó cũng nhặt được một chiếc dép rọ. Bỗng nhiên, từ xa, nó phát hiện ra một vật gì tròn tròn, nổi bồng bềnh, chao đi chao lại rối giạt dần vào bờ. Vật tròn đó có lúc bị lấp đi sau con sóng, có lúc lại nổi lên giống hệt như cái đầu người. Lóa mắt quá. thằng Hùng phải nhắm lại từng lúc. Cái vật tròn giạt dần vào bờ.
Thằng Hùng nhìn trời, rồi nhìn dọc con sông. Yên trí là không có gì đáng ngại, nó bò đến, đập vào vai Thị:
• Anh Thị, anh dậy nhìn xem thử có phải người chết không?
Thị giụi mắt:
-Đâu?
-   Cái đầu tròn tròn đấy!
-   Xì, cái thằng, người chết gì mà chỉ có cái đầu nổi.
-    Em lên xem nghen.
Thị chưa kịp nói gi thì thằng Hùng đã men bờ cây lội đi.
Đến nơi nó trưòn qua bờ đất, luồn ra mí nước. Một chốc nó trở vể cười toe toét, giơ lên một cái mũ cốì:
-   Mới “cảo” nhá. Xin mãi không ai cho, giờ chẳng cầu  xin ai trọi. Anh Thị, anh ưng không?   
-   Đưa xem nào.
Thị cầm lấy cái mũ. Đúng là của một anh bộ đội nà ngoài đó vừa mới vượt Trường Sơn vào. Màu vải ka-ki bọc ngoài hãy còn xanh nguyên. Cái khuy nhôm còn sáng trắng. Dây da ở trong ngâm nước đen lại, nhưng còn thẳng băng chưa có dấu mồ hôi, góc chưa quăn. Tay nào giữ cái mũ chắc kỹ lắm, nên mới mang vào được đến đây. Phía sau quai mũ có dấu mực. Thị lật ra xem.
Một hàng chữ viết bằng bút chì bi nắn nót, đã bị nhòe đi nhưng vẫn còn đọc được:
Ra đi ngày... tháng...
Không có tên, không có địa chỉ. Chắc anh chiến sĩ này nghĩ rằng: sau khi đi chiến trưòng về, cái mũ đối với anh sẽ là vật kỷ niệm suô't một đời!
Thị cũng đã từng nghĩ là mình sẽ giữ những kỷ niệm như thế... nhưng rồi lâu ngày sống trong gian khổ, anh quên đi... Cũng có lúc chặc lưỡi: biết có sống mà về...
Thàng Hùng giằng lấy cái mũ:
-   Chữ gì đó anh Thị?
-   Người ta muốn tặng lại cho mày làm kỷ niệm, nhận thì phải giữ, đừng làm mất.
Hùng lật quai mũ ra xem, rồi hỏi:
-   Vậy là vào liền chết liền à?
-   Chắc vậy!
Bỗng nhiên nó thở dài:
-   Em thương mấy ảnh quá. Vô chiến trường không quen mà, nếu ảnh mà ghi tên họ, địa chỉ lên dây thì bao giở ra Bắc, em mang đến trả cho gia đình...
Dầu có địa chỉ đi chăng nữa thì làm sao mà đi cùng miền
Bắc tìm cho được gia đình người ta? THỊ đã ghi đầy một cuốn sổ tay địa chỉ để rồi lại quên. Nội một con sông Sài Gòn này cứ hai bên bờ mà tính , thì có bao nhiêu địa chỉ phải ghi, bao nhiêu gia đình phải đến. Hay là anh chiến sĩ nào đó cũng biết điều ấy nên không ghi tên mình lên quai mũ? Mà thôi, thằng Hùng nghĩ thế thì cứ để cho nó nghĩ thế. Tấm lòng trong trắng cùa nó đáng yêu bao nhiên...
Thị nhìn ra ngoài sông, một mảnh áo mắc trên cành cây rù rì bên kìa bò bị sóng đánh cứ dập dà dập dềnh trên mặt nước.
Buổi chiền, một chiếc “trực thăng” bay đến, quần ba vòng, rồi chúc xuống bắn một loạt dại liên xuống tấm áo trên cành cây và bỏ đi.
Trời mưa tầm tã. ở nhiều hầm, nước tràn vào, chiến sĩ  phải thay nhau tát. Anh em lấy ni lông che miệng, hết mưa lại cất, ngụy trang lại. Anh nuôi luôn luôn để dành củi khô để đốt. Các hố bom cũng bắt đầu đầy nước. Bắt cá dưới hố bom cũng là một nguồn sinh sống của các chiến sĩ vùng ven. Bọn địch biết điều đó và gài trái ở các miệng hố, nơi có đường mòn đi xuống.
Mùa mưa đến có cái cực, nhưng lại cũng có cái may. Những vùng bị ủi trước, nhất là khu vực phía tây sông, xe vừa đi hết thì cỏ lại mọc. Những nơi ủi dối, cây để rạp xuống, chưa tróc gốc, mưa xuống lại nẩy mầm và vượt lên rất nhanh. Các đường tăng chạy ngang dọc trong cứ chẳng mấy chốc dây leo, lá trung quân, rau bìm bìm tràn ngập, cỏ dại mọc lên, có nơi kín cả đầu người- Rau rừng các loại cũng mọc đầy rừng đầy suối. Măng tầm vông, măng tre, măng le, đủ thứ măng đội đất mọc lên.

[danhthanh]

Cũng giữa những ngày mưa tầm tã ấy, ông Sáu Dần đến cứ d Bảy báo tin ông Ba Kiên chết, ông Thêm bỏ vào hầm
Mở đài nghe. Đài phát thanh Giải phóng đưa tin đơn vị X vừa diệt một cụm tăng 10 chiếc và hai đại đội Mỹ, được Bộ chỉ huy Miền tặng Huân chương Chiến công hạng nhì. Nghe một cái tin quan trọng đối với trung đoàn như vậy mà ông Thêm vẫn cứ nằm im, không nói năng gì. Những lần khác thì ông đã đi khắp đơn vị phổ biến tin tức chiến thắng
Hơn hai mươi năm đi theo trung đoàn bao nhiêu lẩn vào sông ra chết, buồn vui biết bao nhiêu là chuyện. Vậy mà chưa lán nào như lẩn này.
Xưa nay, ông Thêm chưa bao giờ làm cán bộ chủ trì. Làm liên lạc, rồi lên trợ lý, rồi trưởng ban tuyên huấn, rồi bây giờ là chủ nhiệm chính trị. Làm chủ nhiệm thì trên đã có ông Dũng. Ông Thêm hăng hái, sôi nổi, nhưng không sâu sắc (anh em vẫn góp ý với ông vậy). Bây giờ, hoàn cảnh đặt ông vào một vị trí mà ông thấy quá nặng nề. Chủ trì công việc của cả một trung đoàn, mà trung đoàn lại là trung đoàn độc lập. hoạt động trong một hoàn cảnh thật khó khăn. Lần đầu tiên ông Thêm phải thực sự nghiêm chỉnh tự nhìn lại mình, đắn đo cái nhiệm vụ mình sắp phải cáng đáng, cân nhắc thực sự cái năng lực có hạn của mình. Hoặc là ông sẽ làm hỏng việc, hoặc là ông trốn tránh trách nhiệm. Trước đây, mấy lần các anh bàn đưa ông lên làm chủ nhiệm chính trị, ông từ chối: tôi liệu sức tôi làm tuyên huấn là vừa, cứ để tôi động viên truyền thống trung đoàn, cổ vũ anh em chiến đấu, tổ chức hội nghị mừng công, phát động phong trào đi thua ở các đơn vị, đến khi về hưu thì tui viết cho trung đoàn một quyển sử.
Ông Ba Kiên nói: - Nhưng ông cứ “ngáng trộ” mãi thì anh em dưới làm sao lên được.
- Thì cứ đề bạt vượt cấp các ông ấy lên trên tui, tui không thắc mắc mà. Cả trung đoàn không ai lấy vợ rồi cũng đổ tại cho ông Thêm không lấy vợ à? Tui có cấm ai lấy vợ đâu?
Mãi cho đến vừa rồi, thiếu cán bộ quá, ông mới lên nhận chức chủ nhiệm chính trị. Vạy mà bây giờ cả chính ủy,trung đoàn trưởng hy sinh một lúc, ông Thêm thấy vô cùng bối rối. Nghe nói trên sẽ đưa Anh hùng quân đội Lê Xuân trước kia cũng ở trung đoàn, về làm trung đoàn phó, mãi cho đến nay cũng chưa thấy. Lê Xuân sau đợt một Mậu Thân về Miền họp, rồi đi học, đi thăm miền Bắc. Trong khi chờ cử người qua bên kia sông Nha Thức, điện báo cáo lên Miền và phân khu biết tình hình, thì ở đây ông là người chịu trách nhiệm toàn bộ trước trung đoàn. Một lúc, ông Thêm ngồi dậy, bảo liên lạc đi gọi Lâu đến làm việc. Dầu sao thì ông cũng ở cương vị chủ chốt. Lúc này là lúc cần xốc bộ đội lại.
Lâu vào:
-    Đồng chí quận đội trưởng đang chờ làm việc với chúng ta. Cậu Quá mới ở bệnh viện về tối qua, cậu ấy báo cáo tình hình bên kia lộ Căm Xe căng lắm.
Ông Thêm cho gọi Quá lên.
Họ ngồi nghe Quá báo cáo: tình hình bệnh viện, tình hình bệnh xá, mấy hôm nay nó tiếp tục ủi lên phía trên, trên ấy vẫn rải rác có tiếng súng. D Tám phải bảo vệ thương binh rất cực. Anh em phải khiêng thương chạy hết cứ này  đến cứ khác. Bảy Hường phải ở luôn trên bệnh viện phân khu, hôm ra đi Quá thấy “trực thăng” đổ chụp xuống đó, không biết tình hình ra sao?
Nghe báo cáo xong, ông Thêm cho Quá về nghỉ. Còn lại hai người:
-   Lâu à, bây giờ tụi mình phải thay'nhau lo liệu công việc...
-   …
-   Công việc ông Kiên và ông Dũng để lại, mình phải tiếp tục.
- Theo điều lệnh quân đội thì người chỉ huy hy sinh người kế tiếp phải thay thế.
Lâu im lặng, còn ông Thêm ngồi phác ra một kế hoạch chung cho trung đoàn. Trước hết là người phụ trách. Bây giò về phần quân sự Lâu sẽ phải giao việc của d Bảy lại cho An và Quá, nếu cần thì gọi thêm thằng Tuyên lên, còn anh phải về trung đoàn bộ để cùng làm việc với ông. Tương lai rồi Lâu sẽ phải lo chung cả mọi việc.
ông Thêm vừa nói vừa nhìn Lâu:
-   Bây giờ về mặt quân sự thì không ai bằng cậu, mình bây lâu nay chỉ làm công tác chính trị của trung đoàn.
-   Anh cứ phụ trách chung đi. Có gì các tiểu đoàn trưởng giúp tay vào.
-   Không được, đã là quân sự phải chỉ huy thống nhất.
-   ừ, thì anh cứ phụ trách chung đi, tôi có thể về tham mưu cho anh là được chớ gì.
-   Thì vẽ chuyện ra làm chi. Ông có khả năng đảm đương công việc, ông cứ chịu trách nhiệm chung về phần quân sự cho tôi. Tôi đã bảo tôi xưa nay không làm chủ trì bao giờ.
-   Anh cứ chủ trì đi, anh là người có khả năng đoàn kết cả trung đoàn lại. Tôi sẽ giúp anh mà. Sự việc đã như thế rồi thì cứ thế mà làm, bàn là bàn việc cụ thể..Theo tôi bây giờ mình phải lo việc sang sông, ông Sáu Dần nói thằng Thị đã bắt liên lạc được với đoàn 82. Các đồng chí đó vẫn còn giấu được gạo. Nên nghiên cứu đưa bộ đội sang bên đó thì vừa. Rồi phải tổ chức đánh tàu trên sông để cho chúng nó dãn bớt ra, và cho anh em sang đó lấy gạo. Bên này cố gắng qua sông Nha Thức, móc gạo và đạn trên đó xuống, đánh tụi biệt kích. Sang mùa mưa cây cở mọc lại. Tha hồ chỗ ăn ở. Anh cứ vậy anh nắm trung đoàn mà làm. Để tôi ở đây tổ chức cho d Bảy sang sông.
Thằng Lâu tính công việc thẳng băng, cứ thế mà làm-
càng làm cho ông Thêm quyết tâm hơn trong việc gọi cậu ta lên trung đoàn.
Thôi được rồi, cậu muốn tổ chức bộ đội sang sông thì cũng cứ lên trung đoàn đã, giao việc đây cho thằng An và thằng Quá. Lên trên đó bàn xong rồi thì cùng chia nhau đi...
-    Hay là anh gọi thằng Nam về.
-  Nam nó còn ở bên kia sông Nha Thức. Bây giờ tôi là thưòng vụ Đảng ủy, tôi cứ quyết định cậu về trung đoàn đã.
■ Tùy anh, nhưng tôi vẫn thấy việc sang sông là rất cấp thiết. Mình phải bám lấy đất phía tây sông, đừng để bật đi nữa.
Lâu không ngại lên trung đoàn, nhưng anh nghĩ: lên đó thì cũng vậy, rồi cũng phải xuống. Điều tâm đắc nhất của anh là việc ông Ba Kiên sang sông. Có lần ông ngồi phàn nàn: Đề bạt ra rồi mà xáp vô lại là mệt dữ... Bây giờ ông đã xáp vô lại, đã đứng được chân bên ấy. Nếu lơ là, để bật cái tổ của Thị đi nữa thì hỏng bét. Lâu nói với ông Thêm ý nghĩ đó.
-   Thôi thì cậu ở đây cũng được, nhưng giao tiểu đoàn lại cho thằng An đi.
• Giao chớ tôi giữ làm gì.
- Cái thằng.

[danhthanh]

ông Thêm và Lâu đang bàn công việc thì liên lạc vào:
-    Có cô Út đến.
Út Lích nhảy ào vào hầm, ướt lướt thướt từ đầu đến chân, chưa kịp hỏi han gì thì đã kêu:
- Anh Thị bi thương nằm trong ấp, chú Ba chết rồi.
Nói xong cô khóc òa lên. Không phải cô chi khóc vì anh Thị bị thương, vì chú Ba chết, cô còn khóc bao nhiêu điều mà bấy lâu nay cô không gặp được các anh để nói: con Miền  em cô bị trái gài chết, rồi cô vào bệnh viện quận nằm, rồi chúng nó vu con Tạng tiếp tế cho Việt cộng và bắt lên quận, rồi chúng gom dân đã ở trong hàng rào kẽm gai vào gần kề đồn hơn nữa...
Các anh không biết nỗi cực nhọc của người dân trong ấp,  các anh không biết đã bao nhiêu đêm nay tôi nằm chờ nghe  các anh gõ cửa. Các anh không biết đã bao nhiêu lâu nay,  tôi may bồng, may võng, tôi chờ các anh vào để đi... Tất cả  nhũng ý nghĩ vừa buồn vừa đau, vừa mừng vừa tủi trào lên  nghẹn tắc, và cô chỉ ngồi vậy khóc cho đã, khóc như trẻ con  khóc nư, nước mắt chan lẫn với nước mưa, chẳng cần giữ gìn gì nữa.
Ông Thêm lúng túng, không biết làm thế nào nói lúng búng trong miệng:
-   Thôi, nín đi cô út.
Út Lích lại càng khóc dữ. Anh chẳng biết cái gì hết. Bao nhiêu nỗi đau khổ của tôi, anh cứ dửng dưng. Anh không hỏi tôi được một câu hay sao? Vì sao tôi ra đây, anh cũng chẳng cần biết. Chẳng lẽ tôi lại trở về trong ấp ngay bây giờ, để rồi nó bắt tôi lên quân, rồi tôi sẽ là cái gì... Tôi đi làm  cách mạng, tôi đến với anh, sao anh không dang hai tay ra mà đón tôi, cho tôi ngả đầu vào trong trái tim ấm áp của các anh. Trời ơi, tôi đau khổ.
Ngoài trời mưa vẫn đổ ào ào.
Cô út vẫn khóc. Lâu và ông Thêm cứ ngồi ngây ra, cho mãi đến một lúc sau, khóc chán, út Lích mới nói cộc lốc:
-   Con Miền đạp trái chết rồi!
-   Con Miền...
-    Con Miển, em tôi...
Trong tiếng nói của út Lích vẫn còn tiếng nấc như tiếng
khóc của trẻ con. Ông Thêm dỗ:
-Thôi cô Út, cô bình tĩnh lại đi, vào trong hầm thay quần áo rồi ra đây nói cho chúng tôi nghe cho có đầu có đuôi. Chúng tôi đã nghe rõ ràng được chuyện nào ra chuyện nào đâu.
Út Lích không khóc nữa, lặng lẽ xách cái túi vào trong hầm.
Đến khi trở ra, cô gái đã chải tóc gọn gàng... Con chó Đớp chạy đên nguẩy đuôi, nó đưa hai chân trước cào cào vào tay út Lích rồi khẽ rên hư hử làm như quen biết nhau đã lâu lắm...
Tối qua, út Lích và bà Sáu vừa đi nằm một lúc bỗng nghe có tiếng súng nổ ở ngoài bờ sông. Ngoài đó đêm nào mà không CÓ tiếng súng. Bà Sáu thở dài, nói với út:
- Lại có chú nào đi đụng tàu rồi, trời mưa vậy rồi khổ lắm.
út Lích nghe tiếng súng lại nghĩ đến anh em nào đột ấp.
sao mãi không thấy các anh vô, con sốt ruột muốn chết, mọi thứ con chuẩn bị xong cả rồi.
út Lích cũng viết một lá thư gửi thằng Huy, nhờ bà Sáu chuyển.
Trong thư út nói rằng cô rất cảm động biết Huy yêu cô một cách thành thật, nhưng hai người không bao giờ có thể lấy nhau được vì anh ta là sĩ quan ngụy. Còn cô thì có người cha đi theo Việt cộng, và lần này cô cũng đi ra vùng giải phóng vì ở đây không chịu nổi nữa. Cô xin lỗi anh ta về sự nóng nảy hôm ở bệnh viện. Thư viết xong, cô lại thêm một đoạn: nếu anh muốn tìm tôi thì ra vùng giải phóng mà gặp.
Út Lích xem đi xem lạì rồi đọc cho bà Sáu nghe bà nói:
Vậy cũng được, vậy là mày cũng góp phần làm công tác
binh vận rồi... Tao nghĩ, giá mà tích cực tuyên truyền thì khi nó giác ngộ được...
út Lích nói:
-   Con cũng nghĩ vậy, nhưng không dám làm. Con mà binh vận nó lâu riết rồi sợ thương nó mất...
Đang nói chuyện thì nghe có tiếng động, bà Sáu bấm út Lích, hai người nằm lặng khe. Đã lâu, từ hôm con Miền đạp trái, tụi dân vệ không dám tới đùa nghịch gì nữa.
Có tiếng gõ cửa nữa và lần này cố tiếng nói rất nhỏ:
-   Con đây, Thị đây mà, thím cho con vô với.
Đúng là tiếng thằng Thị rồi, bà Sáu ra mở cửa.
Thị bị thương, ngồi đó. Hai người đàn bà đỡ anh vào, rồi đóng cửa lại. May mà lúc đó ngoài trời vẫn mưa to. Không dám thắp đèn dầu, bà Sáu bụm tay che cái đèn bấm soi cho Út Lích rửa vết thương. Không nấu được nước nóng, hai người phải lấy nước uống đã đun sôi để nguội hòa muối để rửa. Băng xong vết thương, bà Sáu lục chạn lấy cơm nguội nhưng Thị không ăn.
Anh kể rằng anh ở bên kia sông về, có việc cần. Sang sông bị nó rượt đánh, anh thả trôi cái bồng gạo. Tụi nó đuổi bắn bồng gạo, còn anh lội đại vào lùm gai mắc cỡ, tấp được vào bờ tre. Nó bắn vào bờ tre, anh bị thương nhưng cứ nằm im, một chập, nó bỏ đi. Lên được đến bờ sông thì kiệt sức, anh bò vào đây. Rồi anh kể chuyện bên kia sông, chuyện ông Ba Kiên hy sinh...

[danhthanh]

Anh bảo anh có một việc rất cần, phải về d Bảy, nhưng không đi được nữa. Vì nằm trong bờ tre, chịu trận, nên anh bị thương cùng người, ở các vết thương, lúc út Lích rửa thay băng, còn bắt được những con đỉa tròn căng. Máu ra nhiều quá. Thị nằm lả đi.
Một lúc, anh hỏi trong bóng tối;
Cô út còn đấy không? Tôi muốn nhờ cô một việc cần lim không biết cô cô làm được không?
- Anh cứ nói, em nghe mà.
Thị bảo anh không về được, nhưng rất cần gặp các anh bên ấy ngay, và hỏi cô cố thể gọi các anh vào đây được không?
-   Nhất định em phải đi gọi các anh chớ.
-   Vậy cô nhớ cho thế này, nếu như đêm nay tôi có sao, cô bảo anh Lâu và anh Thêm sang ngay Lên kia sông gặp thằng Hùng.
Út Lích và bà Sáu bàn bạc với nhau, san đố út Lích hỏi Thị đường vô cứ. Thị chỉ những khu vưc đơn vi đang ở. Anh nói:
-   Cô cứ đi đại vô, có gặp tụi nó cô bảo đi kiếm măng.
Bà Sáu bảo út Lích cùng Là khiêng Thị sang nhà út Lích. Xong bà bảo cô:
-    Thôi, mày đi đi, mọi việc để ở nhà tao lo liệu. Nói các anh ngoài mau mau vào đưa nó đi. Cô vào đây thì gõ cửa năm tiếng một, gõ xong lại nghỉ. Ba lần tao mở, không phải kêu gọi gì cả.
Út Lích mang cái bồng, cái võng, mấy mét vải gửi bà Sáu và dặn:
- Bao giờ các anh vào, thím gửi hộ các anh ra cho con!
Cô đi chỉ mang theo môt bộ quần áo, một tấm ni lông, một cái tay xách và môt cái chét đào măng. Ra đến lộ Mười bốn trời mưa mờ mịt. Nhìn trước nhìn san, út Lích rẽ tạt vào rừng, và cừ vậy cắm cổ đi.
Thị dặn cô đừng đi theo đường mòn, cô cứ cắt đại qua những hố bom, bươn qua những bãi cỏ. Mới có mấy ngày mà đất rừng đã thay đổi không nhận ra đường lôi nào nữa. Lần dần tiên trong đời, cô làm một công tác cho cách mạng thực sự. Trời vẫn mưa mờ mịt. Nhờ trận
mưa mà cô tránh được bao nhiêu thứ: máy bay, biệt kích và sự theo dõi của bọn địch trong đồn. Chỉ còn một thứ đáng ngại là mìn, và trái gài... nhưng bây giò đên gần khu vực các anh rồi, nếu mìn nổ, trái nổ thì các ảnh sẽ ra cứu...
Cái ý nghĩ sắp đến chỗ bộ đội, sắp đến chỗ ông Thêm làm út Lích quên hết mọi chuyện lo sợ.
út Lích cứ cắm cổ đi, cho đến khi các chiến sĩ bảo vệ của ta từ trên đài quan sát phát hiện được, báo tin về và đón bắt ngay trước cứ d Bảy.
cả ngày mưa và cũng cả ngày bận rộn ở d bộ d Bảy.
Chuyện ông Thêm bàn với Lâu phải tạm để lại. Đồng chí cán bộ quận, ông Sáu Dần, rồi Tư Quang, lúc đó vừa mới ở bệnh xá về, mỗi người đến gặp út Lích một chút để hỏi tình hình trong ấp.
Gần chiều, ông Thêm bảo họ về cho út Lích nghỉ. Mãi đến lúc đó, ông Thêm mới hỏi:
- Cô út bây giờ thế nào?
 - Anh bảo thế nào là sao, em chẳng hiểu.
- Là ở đây hay về trong ấy?
Út Lích cúi xuống, vuốt ve con Đớp.
: Tùy anh, anh bảo sao em làm vầy.
- Nhưng mà phải do cô tự quyết định, chứ tôi quyết định sao được...
-  Em đã bảo là anh bảo sao em làm vầy.
Im lặng một lúc. Cô út vào trong hầm, lấy ra một lá thư, đưa cho ông Thêm:
- Anh đọc đi, người ta đang hỏi ý kiến em đó...
Ông Thêm cầm lá thư đọc, út Lích ngồi nhìn... Thư thằng Huy viết:
-Tôi biết rằng cô vẫn nhìn tôi bằng đôi mắt hận thù. Mà  tôi thì có tội tình gì... Còn bao nhiêu điều tôi muốn nói với cô mà chưa nói được... Rồi tôi sẽ nói với cô những suy nghĩ của tôi về cuộc đời. Tôi biết cô là một cô gái thông minh... Sự viêc dần dà sẽ tự trả lời giùm tôi những điều uẩn khúc...””.
ông Thêm đọc đi đọc lại lá thư của thằng Huy. Xưa nay, ông chưa đọc một lá thư như thế bao giờ, ông cũng chưa nói chuyện với một thằng sĩ quan ngụy thật sâu về đời tư của nó. Nhưng càng đọc, ông càng thấy hoảng hốt, khéo không út Lích yêu thằng này thật... Ờ mà cô ta yêu thật thì sao... Minh giữ cô ta lại thì có phải vì mình không? Sao mình lại liên quan vào chuyện này nhỉ? Ông Thêm càng nghĩ càng lúng túng...
Trong khi đó, út Lích ngồi nhìn ông đọc, xong lại cúi xuống vuốt ve con Đớp, cười tủm tỉm một mình. Một lúc sau, ông Thêm đưa trả lá thư, không nói gì cả. út Lích hỏi:
-   Thư thằng Huy đồn phó đó, thằng mà em nói với anh.
-    Tôi hiểu.
Chẳng lẽ còn phải nói gì hơn nữa. Hay là nói quách ràng mình yêu thằng Huy, mình sẽ vào ấp, mình sẽ lấy nó, cho cái ông này ông biết...
-   Tôi thấy cô không nên...
-   Sao mà không nên à anh Hai? (cô lại gọi ông Thêm bằng anh Hai).
-   Nó là sĩ quan ngụy.
-   Em biết vậy nhưng mà nó tốt, với lại có ai thương em bằng nó đâu...
-    Cô út, cô đừng nói vậy...
-   Thiệt mà...
-   Cô Út!
-   Dạ 
-   Chẳng lẽ bây giờ tôi lại nói là... có nhiều người thương cô.
-    Ai vậy?
Cô út hỏi xong lại tủm tỉm cười không nhìn lên.
Đã đến lúc phải nói thật lòng mình, ông Thêm lấy hết sức bình tĩnh:
-   Nếu tôi nói ra có sao, cô đừng trách, chính tôi, tôi cũng yêu cô, tôi biết rằng yêu như thế không phải...
Út Lích cắt ngang:
-   Sao lại không phải à anh Hai?
-   Vì tuổi tác không hợp nhau...
-   Nhưng em thấy hợp thì sao...
-   Với lại bây giờ ở cương vị tôi...
-   Cương vị anh Hai không lấy vợ được à anh Hai...
-   Không phải vậy...
Ông Thêm càng nói càng lúng túng, út Lích bỗng phá lên cười, sau đó gục xuống khóc tấm tức...
Ông Thêm đặt tay lên đôi vai rung rung của cô:
-   Thôi nín đi, cô út.
-   Em biết, anh nói dối, anh chẳng thương em đâu.
-   Tôi yêu cô.
-   Anh nói lại đi.
-   Anh yêu em...
Út Lích ngước lên nhìn ông Thêm cười, mắt đầy nước mắt:
-   Sao anh cứ phải giữ gìn quá vầy cho khổ anh Hai, yêu em thì có chi mà sợ. Em đang đi theo Đảng nè, em đang đi theo cách mạng nè. Anh định bỏ rơi quần chúng của anh à.

[danhthanh]

Thằng Hai Rớt lại dần một lũ đàn em đi kiếm chỗ nhậu, hắn đến trước nhà út Lích, thấy cửa nhà khóa trái.
 Mỹ nhơn lại đi vắng mất rồi chúng mày ơi!
-   Cứ bẻ khóa mà vào anh Hai.
Thằng lính đang cầm đôi vịt kêu quang quác nói vậy.
Bà Sáu giả bộ trồng muổng ở mảnh vườn phía trước để trông chừng, kêu lên:
-   Các ông coi sao một vừa hai phải, mới cài lựu đạn giết
con người ta, bây giờ lại vào phá nhà người ta thì rồi dân không còn biết ở vào đâu nữa à…
Thằng lính cầm vịt:
-   Bà nôi ai cài lựu đạn giết người?
-   Thì các ông chớ ai. Con út nó chửi cả lũ các ông đó- Nó bảo các ông trên đồn chỉ được cái bộ đạo đức giả.
-   Tôi ấy à, bà bảo tôi, Hai Rớt đao đức giả ấy à
-   Thì người ta căm quá người ta nói vậy
… ha ha,  người đẹp chưa hiển lòng ta, công ta che chở cho nàng vậy ma làm ơn nên oán.. Tôi nói thiệt bà hay, không có tụi tôi., không có Hai Rớt, thì bọn bình định nó lại không hót cô út lên quận từ lâu rồi ấy à!
Sao ông để nó hót con Tạng nhà tôi lên quận
-   vì bà là Việt cong, bà ngoan cố, chứ giả sử như con
Tạng biết điều thì tương lai hạnh phúc của cô em nhà bà còn hứa hẹn biết bao nhiêu. Người đâu mà sắc đẹp chim sa cá lặn.. ha ha … Bây giờ tìm đâu chỗ nhậu tụi mày
-  Cứ bẻ khóa mà vào
- Không đươc, cô nàng đang giậm, mình không nên đổ
dầu vào lửa -
_ Không đổ thì nó cũng cháy rồi anh Hai   Cô út cũng đã
chửi anh Hai hết lời mà...
ờ chửi cũng có ba bảy thứ chửi: chửi yên, chửi giận,
chửi ghét, chửi hờn...
Bà Sáu sợ chúng nó làm liều, nhà còn thằng Thị nằm trong đó.
-   Ông Hai, vừa rồi ông nói chuyện con Tạng, ông nói chưa hết lời, cho tôi nói nốt.
-   Ha, ha, nhưng nhà bà có chỗ nhậu không đã.
-   Ờ thì ngồi chần chật với nhau cũng được, nhưng mà không có con Tạng ờ nhà, làm gà làm vịt thì các ông làm lấy...
-   Đấy, có phải trước kia bà cũng biết điều vậy thì bây giờ cô em đã được ở nhà làm gà làm vịt... Thôi, đi chúng mày. Tao cấm tụi bay từ rầy trỏ đi không được đụng đến cô út nghen.
Bà Sáu vác cuốc chạy đi trước nhìn chừng... Kéo được thằng Hai Rớt đi, bà Sáu mừng vã cả mồ hôi.
Thằng Hai Rớt đi phía sau:
-   Mấy lâu ông Sáu có về không hở bà...
-   Ổng đi công việc Ổng, làm sao tôi biết.
-   Hề, hề, bà cứ hay giấu, vợ chồng mà lại không gặp nhau sao được, ổng có về cho thằng Hai Rớt gửi lời thăm, thế nào rồi cũng mời ông ra đồn chơi một hôm cho vui...
Mọi hôm thì bà Sáu cũng nói lại đôi ba điều, nhưng hôm nay bà ráng nín nhịn. Bà xăng xái mở cửa, chỉ cho tụi lính nồi niêu bát chạn rồi giả vờ bắt chuyện:
-   Đấy, ông xem, má con tôi đã ở trong ấp, đã là người của quốc gia, vậy mà các ông còn không để cho yên thì có khác chi các ông xúi người ta đi theo Việt cộng...
-   Bây giờ con Tạng bị bắt đi rồi bà mới làm lành với tụi tôi. Bà thì cũng Việt cộng nòi chứ bà bảo ai theo Việt cộng.
-   Ông nhớ nghen, ông bảo tôi Việt cộng, vậy là gia đình tôi ở đây quốc gia không đảm bảo nữa phải không?
-   Tôi không nói vây... hà hà... Bà Sáu hồi giờ đấu tranh chính trị quen, bà nói nghe rành rọt lắm mà.
Tôi nói thiệt mấy ông Hay, mấy ông không cho con Tạng về tôi dâm đơn xin đi nơi khác ở ạ...
-    Đừng chị Sáu ơi, mấy người được như em Tạng nhà ta, mà chị để nó đi mất? Chị cứ để rồi thằng Hai Rớt coi coi đã...
. Thì chỉ có ông và ông dại diện chớ còn ai vô đó nữa mà coi với kiếc.
Bà Sáu chịu nín nhịn, nghĩ may chi xin được con Tạng vể nhà rồi lại tính. Thằng Hai Rớt biết thừa bà Sáu chỉ muốn xin cho con Tạng về chứ chẳng ưng gì mình. Nhưng được, dể rồi nó sẽ ra điều kiện chớ. Nó có phải thằng khờ đâu.
- Bà không biết bọn bình định à, bọn ấy quyền to nhất xã này bà chi ạ.
phần, nhưng anh vẫn nghĩ ràng: không biết mình có sống nổi không, và biết tìm cách gì mà tin cho d Bảy đưa bộ đội sang sông? Rồi công lao mấy hôm nay mình đi chuẩn bị trận địa đánh tàu sẽ ra sao? Trong lúc còn đang lúng túng, không ngờ út Lích lại hăng hái nhận cái việc ra đi một cách dễ dàng như vậy. Thị mừng quá và chỉ nói được với út Lích một cách khách sáo:- Cám ơn cô út!
Ở cái dây phơi trên vách hầm, vẫn còn treo nguyên bộ quần áo trẻ con của con Miền. Hình như cô út cố tình để vậy từ khi em cô chết đi. Khắp nơi trên vách phía chân, phía đầu, hai bên, nơi nào cũng có nét chữ bằng than còn đó của con nhở. Nó chỉ viết được có hai chữ “má út”. Chắc là cô út tập cho nó viết. Nó viết dày đặc khắp vách y như họa sĩ vẽ mẫu trang trí trên tấm vải trắng vậy.
Vậy mà con Miền chẳng còn nữa. Cô út sẽ nghĩ gì khi nằm một mình trong căn hầm này để suốt ngày đêm đau khổ.
Thị nằm nhìn mãi những chữ “má út” con Miền viết ngang, viết dọc, viết ngả, viết nghiêng trên vách. Những giọt nước mắt nóng lăn qua gò má rồi rơi xuống cánh tay anh. Một thằng lính chỉ biết suốt đời đùa nghịch, thậm chí có khi đùa cả với cái chết, vậy mà bây giờ lại khóc, khóc như một đứa trẻ.
Bên nhà thím Sáu, tụi lính đã tan cuộc nhậu và kéo nhau ra về. Qua trước nhà út Lích, chúng nó gào lên:
-   Bà trung úy ơi bà trung úy, ông trung úy say rượu đã về nè. Có thằng lấy đá ném vào mái tôn nghe rổn. Có những thằng nói những câu tục tĩu rồi cười hô hô".
Thằng Hai Rớt đi chân nam đá chân chiêu ca lè nhè:
-   Em Lan ơi, em có tội tình chi mà em võ đeo đầy cho khổ sở kiếp hồng nhan... hơ... Ờ...
Bà Sáu ra cửa đứng trông chừng mãi cho đến lúc chúng nó di qua khởi hết nhà út Lích mới vào dọn dẹp.

[danhthanh]

Chương Tám
Phải chọn một vị trí mà ở đó, mở nắp hầm chui lên, hé cửa hầm có thể quan sát thuận lợi: Nơi phải được che khuất, nơi phải gần con đường chị Ba hay đi lại hoặc ngồi nghỉ. Thấy đất vườn ớt còn ướt. Sáu Trang biết chắc là chị Ba vẫn ra đây tưới rau ban chiều. Đã tưới thì phải ra giếng. Tưới ớt xong, nếu muốn ngồi nghỉ một lúc thì nhất định phải đến gần bụi chuối, cạnh cái nền nhà bếp cũ đó. Đất ở đây vừa sạch vừa mát.
Vậy là cái hầm được khoét xuống dưới bờ tầm vông, cửa mở ra phía vưòn ớt, bên cạnh có bờ chuối che khuất.
Đào xong hầm, gần sáng, Sáu Trang ở lại đó luôn. Trời sáng dần làm cô nhận ra cảnh vật và bỗng trở lên ngơ ngác. Ban đêm, bóng tối trùm lên che bớt đi sự cô độc, trống trải, còn ban ngày, nhìn ra mút mắt phía trước, cô mới hiểu là cô đang ngồi giữa một cánh đồng chứ không phải trong một khu vườn, trong ấp cũ nữa. Mặt trời càng lên cao càng nóng. Tất cả lặng trang. Chỉ có gió với nắng. Những con bướm vàng từ đâu bay đến từng đàn đậu chung quanh bờ giếng, đập cánh nhẹ nhàng như những trang sách mỏng bị làn gió nhẹ lật lên. Một con chim sâu nhỏ xíu nhảy nhót trong vườn ớt đỏ mọng những quả chín. Con chim cũng ngơ ngác một mình giữa cái vườn ớt trơ trọi. ớt chín nhiều vậy, thế nào rồi chị Ba cũng phải ra hái... Sự đợi chờ của Sáu Trang cũng nóng rực như trái ớt chín!
Chị Ba hiền như cục đất, chị chắng bao giờ ác với ai. Ngày xưa, Sáu Trang kém chị Ba đến những 6 tuổi, vậy mà vẫn bắt nạt được chị. Những lần hai chị em đi chơi về, Sáu
Trang chuyên môn méc má. Má đánh chị hoài, vậy mà chị cùng chẳng giận Sáu. Càng lớn lên, Sáu càng thương chị nhất là từ ngày anh ấy mất đi. Hồi má nuôi cán bộ, ma bới cơm bảo hai chị em đưa ra rừng, chị Ba chưa bao giờ dám đi. nhưng cứ mỗi lần Sáu Trang ở ngoài rừng về, chị Ba lai hỏi: các chú ngủ trong rừng có giường nằm không? Vậy rồi các chú ăn cơm bằng cái gì... Đủ thứ chuyện.
Chị Ba lấy chồng, chồng chị là cán bộ, nhưng cả đời, chị chẳng biết chồng làm gì? Đi đâu? Mãi cho đến lúc chúng nó kéo xác anh về trước cửa, gần bờ giếng cạnh vườn ớt đó thỉ chị Ba ngất xỉu. Chị chôn cất chồng không một lời kêu ca, chửi rủa, tuồng như chị vốn sinh ra để sẵn sàng cam chịu mọi đau khổ mà số phận đã dành cho chị. Từ đó, chị dồn tất cả tình thương còn lại cho Sáu Trang. Nhiều hôm, thấy Sáu Trang đi đêm về hôm vất vả, chị nói:
-   Tao muốn làm việc chi đó đỡ cho mày chút đỉnh, mà tao nhát quá, tao đành chịu tệ với mày thôi Sáu Trang ạ.
-   Thì chị đi ra rừng với em ít hôm rồi quen đi.
Vậy rồi chị Ba đi lấy củi, có một lần chị đi cõng gạo nữa. Đó là hồi trước Tết Mậu Thân... Sáu Trang đã tưởng từ đó, cô sẽ đưa chị vào con đường hoạt động cho chị vui lên, nhưng cô lên quận, rồi về phân khu, tình hình quê hương mỗi ngày một khác...
Sáu Trang nằm thiếp đi một lúc bỗng nghe có tiếng gàu vục nước trong giếng, cô hé cửa hầm nhìn ra: một người đàn bà mặc áo trắng quay lưng vể phía cô đang múc nước. Chị uống một hụm trong gầu rồi lấy hai bàn tay vốc nước vã vào mặt. Mãi cho đến khi chị quay lại, Sáu Trang mới nhận ra chị Ba. Trời, mới có không đầy một năm mà sao trông chị già đi quá vậy. Sáu Trang muốn chạy đến, nhưng cô tự kìm lại được.
Chị Ba rửa tay, rửa chân xong, không đi vào vưòn ớt mà  Lại đi ra phía cái hố bom cũ trước sân nhà đứng đó rất lâu, cầm nón quạt phe phẩy. CHỊ nhìn quanh một lúc rồi nhặt một cành chà quét chung quanh hố bom. Sau đó lưng thững  đi lại bờ giếng và lúc bấy giờ mới rẽ vào con đường như Sáu Trang dự tính.
Đến bờ chuối, chị Ba đưa tay rút mấy tàu lá khô, rải xuống đất ngồi nhìn ra vườn ớt. Chị Ba ngồi nghiêng, Sáu Trang nhìn thấy những nét nhăn trên đuôi mắt của chị một  vài sợi tóc trắng rơi xuống bên tai. Chị ngồi đó im lặng nhìn ra vườn ớt lóa nắng, nheo mắt lại. Chị đang nghĩ gì mà buồn vậy! Chị Ba có điều chi trong bụng? Chị Ba thở dài. Không  ai nói chuyện với chị cả. Vậy rồi chi Ba khóc, chị khóc rấm rứt một mình, xong lại lau nước mắt nhìn quanh.
Sáu Trang quên hết, không còn nhớ đến sự cảnh giác cần I có. Trước mắt cô là chị Ba và chỉ còn chị Ba. Cô mở nắp hầm và chạy ào đến ôm chầm lấy chị...
Sau một phút ngơ ngác, chị Ba kêu lên:
- Sáu Trang, sao em lại ở đây?
- Chị khóc chi vậy?
-   Người ta nhìn thấy kìa, ngồi xuống đi.
Những câu hỏi và câu trả lời chẳng ăn nhập gì vào nhau cả vì cả hai người đều muốn hỏi. Sáu Trang nhìn chị Ba:
- Chị khóc chi vây?
-   Mày đổ đất xuống dưới hố hom à Sáu?
-   ừ, em đổ đấy.
-    Chết!
Bây giờ Sáu Trang mới nhớ ra, hồi đêm vì nóng lòng đào cho xong cái hầm, có những giành đất cô đổ xuống hố hom không gọn. Vừa rồi chị Ba cầm nhành chà quét trên miệng hố bom là vì vậy.
- Em đào hầm bí mật, không biết đổ đất vào đâu phải hắt xuống hố hom.
- Mày về từ lúc nào không cho chị hay... Con Sáu, tao nhớ mày mà tao giận mày quá, mày đi biền biệt, mày bỏ tao, tao chỉ còn một mình mày nữa, tao chờ mày hoài đêm này qua đêm khác...
Chị Ba nói vậy rồi lại ngồi khóc. Sáu Trang cầm bàn tay rám nắng của chị Ba ấp lên má mình ve vuốt, chờ cho chị Ba nín:
-   Em thương chị nhứt đời chị Ba ạ, ai nói chi thì nói em cũng cứ thương chị nhứt đời. Em ở trên đó, nằm ngủ mơ thấy tụi nó bắt chị Ba đi tù... Em khóc.
-   Có ai nói chi về chị à Sáu...
-   Không, đó là em nói vậy...
-   Không, em đừng giấu chị.
Sáu Trang không biết trả lời thế nào, chỉ ôm lấy chị thơm như thơm một đứa nhỏ.
-   Không mà, không ai nói chi trọi...
Chị Ba gỡ tay Sáu Trang ra, nhìn thẳng vào mặt em, đôi mắt còn đầy nước mắt bỗng mở to, không chớp, làm cho Sáu Trang sợ hãi.
-   Chị đừng nhìn em vầy chị Ba...
-   Không, em nói thiệt đi, em biết gì về chị?
-   Không mà, em không biết gì trơn ạ...
-   Không, em nói dối, em nói dối, em cũng như mọi người, em ghét chị rồi.
Chị Ba giận dỗi, chị Ba vùng vằng, chị Ba đòi bỏ đi, rồi chị Ba lại khóc. Đó là sự phản ứng duy nhất của chị Ba xưa nay. Từ hồi còn nhỏ, chẳng bao giò chị đánh Sáu, cũng chẳng bao giờ chửi Sáu. Chị chỉ giận, có khi giận Sáu chị bỏ cả ăn làm cho Sáu hoảng hốt. Nhưng sự tự dằn vặt ấy của chị Ba chẳng dọa được ai, chỉ dọa được ngưòi thương chị. Và bây giờ Sáu Trang bỗng cảm thấy mình lúng túng, cảm thấy như minh là người có tội thật.
- Thôi chị nín di rồi em nói.
CHỊ Ba vẫn khóc.
Sáu Trang ngồi kể lể. Cô nhớ chị như thế nào. Cô gặp Tư Quang làm sao? Cô mong về rồi vào trong đó từng ngày một. Rồi cô gặp ông Hai Trụ, cô nói chuyện với Bảy Rỹ. Cô nghĩ như thế nào về chị mà cô quyết định vào đây.
-   Người ta còn nôi gì về chị nữa không?
-   Không, em chỉ nghe có vậy.
-    Sáu, em có tin chị nữa không?
-   Sao chị hỏi vậy?
• không, chị hỏi thiệt em lần nữa để rồi chị nói.
-   Em tin chị một ngàn lần,một vạn lần…   
- Vậy là chị thỏa lòng rồi, bây giờ chị nói thiệt em nghe. Em nghe xong rồi thì ngồi yên cho chị dập đầu xin em xá tội. Chị chờ em về từng ngày để làm có nấy việc, Sáu à.

[danhthanh]

Ba Hồng đi rồi mà Sáu Trang vẫn như người sống trong chiêm bao. Cô vẫn ước rằng những điều chị cô nói ra không phải là sự thật. Rồi cô nghĩ là cũng có thể cô vừa mới sống qua một giấc mơ- Chao ôi! Nếu sự thật tàn ác vậy thì còn làm sao sống nổi.. Chị Ba cô làm sao mà sống nổi?
Chị Ba nói xong rồi chỉ biết ngồi khóc. Chị nói những gì nữa Sáu Trang không nghe ra. Hình như lúc đó chị Ba đập đầu xuống hai. lòng bàn tay của Sáu Trang đang để mở trên đầu gối. Rồi chị đứng dậy ra đi. Sao lúc đó mình không nói với chị Ba mình một lời- Sao lúc đó mình cứ ngồi trơ ra như tượng đá, rồi chị Ba sẽ hĩểu như thế nào? Chị sẽ cho là con Sáu không tha thứ cho chị nữa. Lúc đó mình như người mất hồn không còn biết nói năng, không còn biết suy nghĩ. Chị Ba khóc thì mình cùng khóc. -   -
Trong cuộc chiến tranh này, Sáu Trang đã mất đi bao nhiêu đồng chí, bao nhiêu ngưòi thân, nhưng có nỗi đau nào như nỗi đau này: chị Ba của cô!
- Sáu Trang, em nhổ vào mặt chị đi, em mắng, em chửi chị đi, em hãy nói là từ nay em từ chị đi, để cho chị đứng dậy, chị ra về, em đừng nhìn chị như vậy... Không, chị thề với em không bao giờ chị dẫn lính đi đánh điểm ở cứ xã ủy. Điều đó thì chị chẳng bao giờ làm, nhưng đáng lẽ chị phải ra đó báo tin cho các anh biết. Vậy mà chị sợ, chị là đứa bỏ đi, chị biết... Sáu ơi, nếu em còn thương chị...
Phải rồi, lông mày chị Ba dựng lên rồi. Lần chị Ba có nghén, má nhìn lông mày, rồi má bảo chị Ba đưa má xem đầu vú. Vậy là chị Ba bị với tụi nó rồi. Chú Hai chẳng đặt điều cho ai. Bảy Rỹ cũng nói sự thật. Nhưng điều chưa tin thì họ chưa nói.
Suốt buổi nói chuyện, Sáu Trang không hỏi chị một câu nào. Cô biết im lặng ở những đoạn mà chị Ba khó nổi ra. Vì chị đã nói hết với cô và cô cũng đã hiểu hết thì còn phải hỏi thêm làm gì?
-   Chị như người sa chân, chì một lần rồi không còn cưõng được. Chúng nó bắt chị lên đồn, chúng nó lừa chị uống phải thuốc... Những ngày em đi, em không biết, có đêm nào là đêm tụi nó không đến... Lúc đầu thì chị chống lại, nhưng sau đó...
-   Thôi, đừng nói nữa chị Ba...
-   Không, em trong trắng lắm, vì em trong trắng cho nên em không hiểu được...
-   Em hiểu.
-   Từ chuyện đó mà người ta bảo chị là phản bội, người ta vu cho chị đủ điều...
-   Người ta chưa kết luận gì về chị...
-   Nhưng người ta không còn tin chị nừa. Bây giờ chị đã hiểu ra: Đáng lẽ chị phải như em, phải đi theo cách mạng cho đến đầu ngành cuối ngọn...
-   Thôi chị nín đi... Cho đến bây giờ chị vẫn là người của cách mạng.
Chị Ba lắc đần:
- Không, chỉ có với em, chị mới nói những điều này, còn chị thì chị sẽ sống để bụng, chết mang đi...
Nào chị Ba có tội tình gì? Chị bị tụi nó làm ô nhục, đó là điều chị không muốn. Còn như việc nó phao tin ra thì chị làm sao thanh minh. Rồi nó dẫn chị đi trước, ra cứ xã ủy để đánh điểm thì đâu phải lỗi của chị.
Đáng lẽ ra chị Ba đừng để nó làm nhục. Đáng lẽ ra chị Ba đừng đi trước đoàn lính... Đúng như chị Ba đã nói: dă theo cách mạng thì theo cho trót, lôi của chị là đi nửa đường nửa đoạn.
Sáu Trang trước đây đã định nói điều này với chị, mà rồi không kịp. Cuộc chiến tranh này ác liệt lắm, rạch ròi lắm, chẳng có chô đứng nào cho người muốn sống một đời sống bình thường như chị Ba. Sáu Trang muốn nói thêm điều đó, nhưng chị Ba đã hiểu thì cô còn phải nói làm gì. Cô chỉ nghĩ: hình như mình là người có tội trong việc này? Tại sao mình lại để cho chị Ba đến nông nỗi như vậy? Sao ngày trước mình không khuyên chị ra ngoài vùng tự do? Rồi bây giờ nữa. Hầu như suốt cuộc nói chuyện, Sáu Trang không góp cho chị được một ý kiến nào. Đã trót vậy rồi thì bây giờ làm sao đây? Đành rằng chị Ba phải chịu trách nhiệm lấy cuộc đời của chị nhưng còn Sáu thì sao? Coi như chị Ba là một quần chúng nữa thì cách mạng phải tranh chấp từng quần chúng với chúng nó.
Nghĩ vậy Sáu Trang bỗng hoảng hốt. Sao cô không hẹn lai một cuộc gặp mặt? Sao cô không nói được một vài diều trước khi chị Ba ra đi? Rồi đêm nay, rồi ngày mai, chị Ba vẫn tiếp tục sống trong một hoàn cảnh hoàn toàn đơn độc. Biết đâu chị ấy lại không nghĩ liều.
Sáu Trang rùng mình. Cô nhìn mặt trời và trông sao mau tôì. Nội đêm nay cô phải có một quyết định.

Cứ đến 4 giờ chiều, bọn trẻ con về hết, cái thum ông Hai lại vắng trơ, vắng trọi. Chúng nó ra thả trâu quanh khu vườn nhà, đứa tưới rau, đứa hái ớt, xong vào nhà ông Hai uống, vì cái giếng ông Hai sạch hơn cả. Nhiều đứa muốn ra ngủ đêm lại đó, nhưng sợ pháo băn. Những hôm không vể, ông Hai nhờ tụi nó mang ra cho nắm cơm, lon gạo, hoặc xị rượu...
Đã hai đêm con Sáu Trang không về làm ông Hai lo. Buổi sáng, ông đánh xe trâu đi một vòng, buổi chiều ông lại đánh xe đi một vòng nữa. Mấy bữa nay, tình hình bên này sông êm. Tụi lính trong Trung Hòa khoe là quân đồng minh đã đuổi Việt cộng lên đến biên giới và đánh nhau to ở trên đó. Thằng Thị đã sang sông vẫn chưa thấy về.
Ông Hai ngồi buồn lấy xị rượu ra rót uống một mình. Tình hình đã chảng vui vẻ gì mà thời tiết lại chảng thuận. Có dễ mùa này rồi mất. Ông nghiệm ra cứ năm Dậu là chẳng mấy năm được mùa. Mưa xì xụp. Ông đã trồng quanh bìa làng được cả nghìn cây củ báng, củ ngọt. Gặp đâu trồng đó. Tụi trẻ nhỏ bắt chước ông, cũng làm theo. Có cái ăn rồi người ta trở về cũng đỡ đói. Nếu như bà con không ra ỏ nữa thì để cho tụi nó trong cứ ra lấy. Chắc qua mùa mưa này tình hình sẽ khá lên. Bọn Mỹ coi bộ làm mãi cũng ngán. Nó bảo nó sắp bàn giao lại cho thằng ngụy, nhưng thằng ngụy nói khi nào hết Việt cộng mới nhân. Bên kia sông vẫn đánh nhau ì xèo. Bên này sông tuy không đánh được trận nào lớn nhưng lác đác vẫn có đụng độ. Chỉ mong sao tụi Mười sáu
sang được nữa là coi như thằng Mỹ vô phương. Cuộc chiến tranh giống như hai người vật nhau đã đến lúc kiệt sức, thằng nào ráng lên thì thằng ấy được... Mình hết hơi thì nhất định chúng nó cũng phải kiệt sức. Cái lý luận ông Hai là vậy mà rồi bà. con vẫn chưa tin. Người ta bảo thằng Mỹ còn nhiều tiền nhiều của lắm...

[danhthanh]

Chỉ cần vài ba ngưòi ra ở nữa, là ông sẽ bốc cả gia đinh ra đây. Ông đã tính đến nước phải kêu vài người buôn bán vặt vãnh ra đây ở trước, tụi nó không để ý, rồi sau đó mới dần dần đưa các gia đình ra. Phải làm cho tụi nó ngán đã, làm cho nó thấy dẫu ủi tráng, bốc hết dân, Việt cộng vẫn ở được. Mấy hôm nay Bảy Rỹ đi gài trái, đi đánh mìn lung tung. Đâu như các đơn vị Bạch Đằng, 82 mấy hôm nay cũng bắt đầu hoạt động lại.
ông Hai ngồi uống hết gần xị rượu, trời cũng vừa chạng vạng tối. ông đang mong con Sáu thì thấy nó về, tóc tai bơ phờ, chắc nó đã gặp chị nó rồi.
Sáu Trang ngồi bệt xuống đất.
ông Hai chỉ niêu cơm trong bếp rồi nhìn con nhỏ. Nói chi với nó bây giờ. Nó thương chị nó quá rồi, mình có khuyên cũng bằng thừa. Sáu Trang nhìn ông già, lại nghĩ: có nên nói cho ông nghe hết những điều chị Ba nói với mình không. Không nói thì làm sao ông tin được, mà nói thì buồn quá.
-    Con định vào trỏng...
Ông Hai trố mắt nhìn Sấu Trang.
- Chị Ba con không phản bội đâu. Người ta không hiểu
chị.
- ừa.
- Chú không tin thôi, chị em con, chuyện thật làm sao,con nói làm vậy.   
-  Làm sao tao không tin mày, có điều mày phải nói cho tao nghe hết đã chớ.
Sáu Trang kể lại chuyện chị mình một cách miễn cưỡng, ông Hai lắng nghe rất chăm chú.
Sáu Trang kể xong, ông Hai nói:
-   Tao lo tụi nó biết vậy rồi cứ làm tới. Chị Ba mày yếu vía. Chúng nó được thể càng dọa già. Trước đây chưa có gì thì thôi, bây giờ lùi với nó một bước rồi. Đã buông tay cho nó một lần...
-   Chị Ba có nghén rồi...
Sáu Trang nói điều ấy rồi gục mặt xuống vì xấu hổ, khóc nức nở như chính mình là người phạm lỗi.
Ông già ngồi lặng, thấy thương con nhỏ quá chừng. Ông cảm thấy như mình cũng có lỗi trong việc này.
- Thôi, đã vậy thì mày liệu mà vô trỏng với nó, để rồi tao tính xem.
Ngoài trời, mưa vẫn tầm tã. Chưa bao giơ mưa kéo dài như thế này. Mưa suốt ba ngày chưa ngớt. Tưởng như trời đất cũng muốn báo điềm dữ. Ông Hai không nói ra, Bảy Rỹ và Sáu Trang cũng không nói ra, nhưng cả ba người đều nghĩ như vậy.
Gần đây, có bao nhiêu là chuyện buồn. Năm ngoái Ông Cụ mất. Tụi nó bắt đầu cuộc càn ủi. Từ đó đến nay cơ quan chạy tứ tán... Rồi đến chuyện ông Ba Kiên hy sinh. ông Cụ mất đi là một điều mà ông Hai không thể tưởng tượng được. Giữa lúc đất nước đang đầy khó khăn. Ông Cụ ra đi là một điềm không lành. Điều này ông Hai chỉ nghĩ riêng rồi để bụng, chứ ông không nói ra. Nói sợ làm nao núng lòng tin của bọn nhỏ. Trên đầu hai thứ tóc, ông Hai đã chứng kiến bao nhiêu biến cố trong đời. Nào cảnh đói năm Dậu, cảnh lụt năm Ngọ, rồi mất mùa rồi giặc giã, cứ mỗi lần đất nước có tai biến, hình như ông trời lại báo trước... Những cánh sao chổi, nhật thực, rồi năm lạnh chết cá, năm nóng cháy
Cây, ông đều để mắt.   -
Mấy Hôm nay, điều làm cho ông lo là mưa tầm tã, trời đây mây và lúc nào cũng tối sầm sập, mặt trời cũng ủ dột rầu rĩ như mặt người đưa đám.
Ông Hai tắt đài, đặt xuống bên cạnh. Nhưng ông lại cầm lên, bật công tắc. Đài đang đọc những bài thơ viết về Hồ Chủ tịch... Hai ba lần như vậy, mãi sau ông cố nén những tình cảm xao động trong lòng, kiên quyết gạt cái đài sang một bên, Hắng giọng:
-   Tụi bay sẵn sàng chưa?
-   Có chi mà không sẵn sàng chú hai.
-   Vậy thì chuẩn bị đi đi, tao nói với bà Tám rồi, con Sáu cứ vào trỏng rồi có gì con Tư Tầm nó giúp.
- Lo chi chú Hai.
-   Bảy Rỹ với thằng Hùng đưa con Sáu vào trỏng, rồi lo liệu sớm mà về, tụi nó ở bên kia sông có thể sang bất chợt, không ai đón rước. Rồi còn việc móc với 82 để lấy gạo nũa   
ông Hai nói như tuồng bộ đội sắp sang sông thật, vừa để tự động viên mình, công vừa để tụi nó vững bụng.
Sáu Trang thì rối bời trăm mối, chuyện chị Ba đã vậy, còn nhiệm vụ phân khu giao cho một vùng cơ sở. Mãi đến lúc ra di, cô mới nói với thằng Hùng:
-   Anh An có sang, nói với anh ấy chị vào Trung Hòa. Cho chị gửi lời thăm anh mạnh giỏi.
-   Hùng chỉ gật, trước đây nó náo nức bao nhiêu về chuyện vào ấp chiến lược, vậy mà bây giờ nó bỗng thấy dửng dưng: đi là vì nhiệm vụ. Nó nhớ má nó quá chừng. ở trên này tình hình còn vậy thì mãi dưới Tân Thới Hiệp, bây giờ má nó sống ra sao?
-   Ba người ra đi im lặng. Từ đó cái thum ông Hai cũng vắng ngắt. Ngoài trời vẫn mưa. ông Hai ôm cái đài trong
-   bụng, mở nhỏ âm lượng, để vậy nằm đung đưa trên võng, nhìn ra ngoài trời tối đen.
Ông nghĩ vơ vẩn một mình. Rồi ra cuộc đời còn lắm nỗi thăng trầm. Biết đâu đấy! Năm 40, ông đã theo đoàn biểu tình lên tận quận. Giữa lúc tưởng như chính quyền sắp nằm trong tay, cả một vùng 18 thôn vườn trầu, bà con cô bác đóng cửa cài then rầm rầm rộ rộ tầm vông, giáo mác kéo nhau lên quận biểu tình thị uy thì đùng một cái cuộc cách mạng bị dập tắt. Rồi đàn áp, rồi khủng bố. Ông Hai từ dưới Hóc Môn phải chạy về đây. Phong trào coi như một lần tan nát.
Đến thời Cách mạng tháng 8, chưa mấy ngày thì quân Pháp trở lại, rồi đánh nhau trầy vi, tróc vẩy suốt chín năm. Sang 54, một lần nữa tưởng đâu độc lập đến nơi thì hiệp định Giơ-ne-vơ ký kết, hòa bình lập lại, ta cũng chỉ giành được nửa nưóc. Cán bộ, bộ đội đi tập kết, giơ hai ngón tay hẹn với các cô bác ngày về. Nhưng rồi thằng Mỹ hất cẳng thằng Pháp, truất Bảo Đại, lập Ngô Đình Diệm, lại sang một thời lao đao lận đận nữa. Cho nên ông nghiệm ra rằng, trong cuộc đời, đừng nên lúc nào quá vui, cũng chớ có lúc nào quá buồn. Việc đời ai mà đoán trước được. Bĩ cực thì thái lai. Hồi Mậu Thân, mấy đứa cứ bảo kỳ này bỏ rừng về đồng bàng ở, làm như thống nhất đến nơi. Ví nếu hồi đó mình đừng nói một chiều, đừng có bốc đồng, biết chuẩn bị tư tưởng cho nhau trước, thì đến lúc thằng Mỹ có quật lại mình củng đâu đến nỗi nào...
Chính những lúc như thế này đây, mình phải thật bình tĩnh, phải nhìn cho thấu cái khó khăn, cho thấu cái sự thực để mà chuẩn bị tinh thần cho tụi nó. Những đứa hay lạc quan tếu thì đến lúc khó khăn cũng hay bể trước.
Ông Hai tự suy nghĩ, rồi lại ngồi tự tranh luận với mình trong đêm tối. Dần dần ông thấy thư thả trong lòng. Nếu trước đây, ông lo lắng đến sự mất mát; đến sự ác liệt thì bây giờ ông lại thấy ra điều đáng mừng; So VỚI trước đây vài tháng cái đêm thằng Tư Quang bị dồn chạy khắp nơi, vào trong ấp chiến lược gặp ông đó, thì bây giờ tình hình đã sáng sủa hơn nhiều. Bộ đội Mười sáu đã sang bắt được liên lạc, chuẩn bị được địa hình, ngày một ngày hai chi rồi sẽ đứng chân ở đây. Tụi nó cũng đã móc được đoàn 82 bấy lâu chạy xất bất xang bang. Rồi thằng Bảy Rỹ dầu có một mình cũng trụ lại được, cũng đánh đấm vài ba trận. Bọn nhỏ trong ấp dần dà lân la ra thả trâu, làm cỏ- Cô bác có người đã dắng tiếng dựng nhà dựng thum để ở.

[danhthanh]

Ngoài trời vẫn mưa tầm tã. Ông Hai vừa chợp mắt đi một lúc bỗng nghe như cỗ tiếng chân người bước. ông ngổi nhổm dây, lại lặng ngắt.
Sực nhớ ra cái bếp lửa đã gần tát, ông Hai đến cời tro, thổi những hòn than cho cháy đỏ lên. Trong lúc ông đang cúi lom khom bên bếp, môt anh bộ đội từ trong bóng tối bước ra, đạt tay lên vai ông già lắc lác:

-   Chú Hai!
ông Hai quay lai:
- Năm Lâu hả, trời đất, sao lâu quá mầy.
Hai ba người bộ đội nữa bước vào, cái thum của ông Hai chật nêm. Họ vo áo mưa giúi vào một góc, vừa xoa tay vừa kêu:- ấm quá!
ông Hai nhìn một lượt rồi hỏi:
-   Có nấy người thôi à?
-   Chúng con có năm người sang trước, mai mốt chỗ ở yên ấm rồi sang tiếp.
_ Chà, xui rồi, sang gặp bữa tụi nó vào ấp ráo trọi...
-   Thằng Hùng cũng đi.
-    Thằng Hùng, Bảy Rỹ, Sáu Trang, thì cũng có chừng nấy người chứ có đông đảo gì.
Ông Hai nói rồi cưòi, Năm Lâu cũng cười theo. Anh chợt nhận ra câu hỏi của mình là thừa.
-   Vậy mà chúng con định tối nay sang nghiên cứu, mai đánh.
-   Gấp vậy? Có việc chi không? Bộ đội chưa sang mà.
-   Mấy người thừa đánh rồi chú.
Sáu Trang đến nhà bà Tám sau khi Ba Hồng đã ra đi.
Không phải dò hỏi dài dòng, vừa mới đặt bồng xuống, cô đã nghe bà Tám bô bô:
- Sáng nay, ông Hai vừa nói với tao xong, tao đang định sang bên nhà mày, thì đã nghe tin con Ba đi Sài Gòn.
- Chị cháu đi làm gì?
- Không biết, tao nghe bà Năm nói nó lên trển làm ăn. Câu trả lời của bà Tám quá đột ngột làm cho mặt Sáu Trang tái mét. Cô lặng đi một lúc rồi bỗng như người kiệt sức, gục lên trên cái bồng vừa vứt xuống trước mặt mà khóc, mà rên rỉ:
- Làm ăn! Trời đất ơi, sao không có ai giữ hộ chị lại cho cháu nửa ngày nữa! Chị Ba ơi, sao chị bỏ em chị đi, em đã kịp nói gì với chị đâu? Khổ thân chị Ba tôi...
Mây hôm nay, hầu như cô không ăn, không ngủ chỉ vì chuyện chị Ba. Vậy rồi sau một đêm bươn bả trong mưa trong gió, gõ trái chui rào vào đến đây thì nghe cái tin như sét đánh: Chị Ba đi Sài Gòn! Vậy là tất cả sức lực còn lại của ngưòi con gái tự nhiên như tan biến đâu hết. Cô rũ rượi ấp mặt lên cái bồng ướt mà khóc. Mặc cho quần áo tóc tai còn đầy bùn đất, mặc cho thầng Hùng và Bảy Rỹ đứng đó ngẩn ngơ, mặc cho mẹ con bà Tám Kim hỏi han an ủi. Sáu Trang chỉ khóc. Vây là mình đến chậm mất rồi, mà tại sao mình lại không dặn lại chị Ba một câu. Có thể chị ấy giận mình nên chị ấy đi. Chị ấy không tin những lời mình nói với chị.
Mà sao các người, các người độc ác làm vậy, chị tôi phỏng có tội tình gì? Sao các người không nói với chị tôi một câu cho có tình CÓ nghĩa. Chị tôi sống cả một đời thế nào thì các người cũng biết. Quân độc ác, quân dã man, chúng nó không để cho người ta sống yên ổn, kể cả đến con người hiền lành như chị Ba, đến giết một con kiến cũng còn sợ phạm tội sát sinh.
Bà Tám hình như cũng đọc được cái ý nghĩ đầy căm giận của người con gái, ngồi lặng trang. Bảy Rỹ và Hừng càng bối rối, không biết làm gì, đứng ngồi lóng ngóng. Chỉ có Tư Tầm đến ngồi xuống bên cạnh Sáu Trang:
■ Chị Sáu, thôi chị thay quần áo kẻo lạnh.
- Em cho chị hụm nước.
- Thì chị lấy khăn lau qua đi đã nào. Các anh ngồi xuống đi, sao lại đứng vậy, kìa má, má lấy chi cho mấy anh ăn, các thứ chuẩn bị con để trong buồng.
Bà Tám như sực tỉnh cơn mơ, chạy xuống bếp.
Ngọn đèn được vặn nhỏ lại, các dấu vết được xóa đi. Trong nhà. lại lặng ngát, chỉ còn nghe tiếng Sáu Trang khóc tấm tức và tiếng Tư Tầm nói rì rầm. Ngoài trời mưa vẫn rơi tầm tã.
Thằng Hùng quên cả mọi việc nó định làm khi vào ấp. Bảy Rỹ bồn chồn như người có lỗi. Đúng rồi, mấy hôm nay Sáu Trang không ngày nào không hỏi về chị cô. Vậy mà anh chẳng có một ý kiến gì cho chính xác, cũng chẳng có một lời khuyên cô nên thế nào? Để rồi cô phải tự đi tìm gặp chị, để rồi cô nằng nặc đòi xin vào đây, và bây giờ, sự thể ra thế này. Chưa biết Ba Hồng đi Sài Gòn làm gì, nhưng để một quần chúng của mình đến nước đường cùng, phải chạy vào trong đó. Mà trong đó thì là vùng của tụi nó. Chưa nói gì, chỉ tính việc nó được thêm một người dân mà ta dể mất một người dồn cũng là thua thiệt rồi.
Bà Tám bưng ra một nồi cơm nguội. Vì biết tối nay tụi nó vào, nên chỉ có hai mẹ con, bà cũng nấu một nòi cơm đầy. Cơm bày ra mà mọi người vẫn ngồi yên. Mãi đến lúc Tư Tầm nhắc: “Chị Sáu ăn cơm cho các anh còn về kẻo muộn”. Sáu Trang mới ngồi dậy. Cô nhớ ra còn bao nhiêu công việc phải làm. Bảy Rỹ và thằng Hùng còn phải về ngay như ông Hai đã dặn. Có thể đêm nay, đêm mai chi đó bộ đội sang sông. Rồi còn bao nhiêu chuyện phải bàn với bà Tám, với Tư Tầm. Cô bé thật đến dễ thương. Rồi mình phải làm chi bây giò đây. Chẳng lẽ cứ nằm khóc hoài. Mình vào đây đâu phải chỉ vì một chị Ba của mình. Nghĩ vậy, Sáu Trang nuốt cái đau vào trong bụng, lau khô nước mắt, sửa sang lại tóc tai, quần áo rồi làm như không có việc gì xảy ra, giục:
- Anh Bẩy ăn đi cho thằng Hùng nó ăn một miếng rồi còn về ngoải.
Thấy hai người vẫn còn chần chừ Sáu Trang ngồi xuống cạnh nồi cơm, tự tay xới ra ba bát. Đến lúc đó thằng Hùng và Bảy Rỹ mới ngồi xuống.
Sáu Trang vừa ăn vừa dặn thằng Hùng:
-   Em về nói chú Hai khi nào có người vào thì cho chị hay, vài bữa tình hình ra sao chị tin ra...
-   Chị còn ở đây? Chị Ba đi Sài Gòn rồi mà!
Thấy thằng Hùng hỏi một cách ngây thơ như vậy, Sáu Trang đang buồn nẫu cả ruột cũng phải bật cười. Có nó thật là vui. Giá lúc nào hai chị em cũng được sông bên nhau. Cười rồi cô lại thấy buồn thêm:
-   Chị còn phải ở trong này làm công việc.
Thằng Hùng đặt đũa:
-   Vậy chị có ra ngoài nữa không?
-   Để coi tình hình ra sao đã. Nay mai chắc bộ đội về, đồng bào ra ngoài ỏ. Có khi chị cũng phải đi ra đi vào như chú Hai đó.
-   . Vậy là anh An sang lại không gặp chị.
-   Sáu Trang không trả lời. Cô muốn nhắc đến An thì thằng Hùng đã nhắc đến trước cho cô. Rồi thế nào về nó cùng nói với An những điều nó biết về cô- Nếu bây giờ cô được trở ra ngoài đó cùng với thằng Hùng thì VUI biết mấy. Cô nhớ lại và hình dung ra một khu vực giáp ranh đang được hồi phục. Cô bác lại về đó dựng nhà. làm vườn. Đêm đến, một vùng từ cỏ ống, Sa NHỎ, Đông lớn, Xóm Trại đèn đuốc lại thắp sáng choang. Rồi bộ đội, rồi cán bộ cơ quan, du kích, cứ 5, 6 giờ chiều, từ trong cứ lại lục tục kéo ra. mang bồng, mang bị đi lấy gạo, đi mua rau. Họ mắc võng tòng teng trước cửa hầm. ông già ngồi nói chuyện thời sự. trẻ con hát, các cô gái đi lấy gạo, lấy rau cho các anh Bộ đội... Nghĩ vậy, Sáu Trang lại nhớ đến công việc của mình: biết đâu. mai mốt tình hình ở ngoài kia như vậy thì trẽn phản khu lại giao cho mình nhiệm vụ đi mãi vào trong kia. đi sáu hơn nữa... Rồi mình sẽ về Nam Chi, về Hóc Môn. Gò Vấp Hay cũng có thể về mãi trong Sài Gòn. Cứ đi thui thủi một mình như vậy buồn lắm— Sáu Trang lại nhớ đến chị Ba Biết đâu rồi cô lại không vào trong đó, không gặp lại chị Ba ở đó. Chị Ba ơi, bây giờ chị ở đâu, sao chị không nói với em một tiếng.
“ Kìa chị Sáu ăn đi chớ, chị ăn như mèo vậy làm sao mà đi công tác.
Tư Tầm vừa nói vừa gắp thức ăn vào chén cho Sáu Trang Thấy Sán Trang bắt đầu nói chuyện, tự nhiên cô cũng vui lên. Mới gặp nhau mà cô đã có cảm tinh ngay với chị cán Bộ chưa quen biết này. Hồi Sáu Trang ở nhà, Tư Tầm Hãy CÒn nhỏ. Sau này, qua câu chuyện của nhiều người, cô biết Sáu Trang ở Bộ đội phân khu, nhiều đêm cô bác trong ấp bảo là trong đoàn Bộ đội đột ấp, có con Sáu Trang cùng về. Bây giờ nó lạ hẳn đi. cùng mang bồng, đeo súng, thoắt về, thoắt đi như các anh Bộ đội, có hôm về ấp mà chẳng ghé qua nhà. Nghe vậy mà chưa lần nào Tư Tầm gặp Sáu Trang vào ấp, mãi cho đến đêm nay...
Hồi chị Ba Hồng còn hay ra ngoài Đồng Lớn, ngày nào chị cũng nhắc đến con Sáu nhà chị. Chị nói riết đâm Tư Tầm cũng có cảm tình với Sáu Trang, mặc dầu chị em chưa một lần nào gặp nhau. Trước kia, hình ảnh của Sáu Trang đối với Tư Tầm là hình ảnh của một cô bộ đội Giải phóng, còn bây giờ Sáu Trang ngồi trước mặt Tư Tầm đó, thì Tư Tầm lại cảm thây chị Sáu giống như một cô bạn gái chăn trâu cắt cở ngày nào, có cái gì thân quen và dễ mến biết bao nhiêu.

[danhthanh]

Bảy Rỹ và Hùng vể đến Đồng Lớn thì thấy toàn bộ đội Mười sáu do Năm Lâu dẫn đầu, qua sông, đã chờ sẵn ở nhà ông Hai.
Mọi người vừa mới gặp nhau, chưa kịp thăm hỏi chuyện trò gì, Lâu đã chộp tay cổ áo thằng Hùng, kéo ra một góc:
-   Này, có phải hôm trước mày cùng đi nghiên cứu với anh Thị ngoài bờ sông không? Hôm ấy mày đi theo anh Thị, anh ấy có trao đổi gì với mày không?
-   Quá đi chớ.
-   Vậy thì tốt, bây giờ mày có thể dẫn bọn tao đi xem lại một lần nữa được không?
-   Được. Anh Thị bị thương không sang được, hôm nào đánh phải để em đi mới ăn chắc.
-   Cậu có biết kế hoạch đánh của anh Thị sao không?
-   Biết chớ, hai người cùng bàn với nhau, em còn góp ý kiến cho ảnh.
-   Vậy câu đưa bọn mình đi xem lại trân địa ngay bây giờ...
-   Ngay bây giờ, rứa đi luôn, để em cất cái bồng.
Ông Hai đang định hởi thầng Hùng tình hình trong ấy, thấy vậy quay sang:
-   Chi gấp .vậy Năm Lâu.
Phải đánh vài trân rồi mới đưa bộ đội sang được. Bữa nay thời tiết đang thuận lợi, còn trăng.
- Thôi vậy thì xắng mà đi. Tao nghĩ cũng phải nên đánh một ¡trận anh Ba và anh Dũng lại cũng vừa mới hy sinh. Trong tình hình này không đánh thì bộ đội cũng dễ sinh tư tưởng. Tao không làm quân sự, nhưng tao đoán ra cái ý đồ chúng mày là vậy, có trúng không Lân.
- Dạ, đúng đấy ạ.
Lâu trả lời cho qua chuyện, anh chẳng nghĩ như ông Hai, anh cũng chẳng nghĩ nhưng ông Thêm: Phải đánh một trận để kỷ niệm, để tưởng nhớ công ơn này khác, hoặc để khích lệ tinh thần bộ đội. Nếu chưa nên đánh thì dù có cần làm việc đó cũng không đánh, còn đă đến lúc đánh, mà không đanh thì thời cơ se qua đi. Bộ đội thì rất dễ, hô đánh là họ đánh, bao tập là họ tập. Họ hiểu rõ những việc làm đó, dầu ở hậu phương hay tiền tuyến dầu đánh giặc hay luyện tập cũng là vì mục đích chiến thắng cuối cùng, chỉ cần cán bộ gương mẫu, nói sao làm vậy. Cụ Hồ giỏi vì Ông Cụ nói cái gì, làm cái gì cũng thiết thực, không lý luận nhiều, không rập theo một công thức nào cả. Để tưởng nhớ công ơn Ông Cụ, không gì hơn là thay nhau gánh vác công việc, đánh Mỹ đến cùng. Không học được cái tài ba của Ông Cụ thì cũng cố gắng học tập cho được cái đức độ của Ông Cụ. Việc mình, mình phải lo làm cho tròn. Không nên để mất nhiều thì giờ vào những nghi thức lễ tiết.
Cũng chẳng cần thay quần áo, đoàn cán bộ, chiến sĩ cứ vậy tiếp tục ra đi. Đoàn gồm 4 người: Lâu, An, Hùng và Xưa.
Từ lúc thằng Hùng về, Xưa vẫn nhấp nha nhấp nhỏm, nhưng không sao bắt chuyện được. Nó được Tuấn giao cho nhiệm vụ xuống tiểu đoàn báo cáo tình hình với ông Thêm, Lâu chỉ liếc mắt một cái, chộp ngay cậu tân binh này: • Thôi, cậu ở lại đây với mình, mình đang cần một chiến sĩ cùng đi sang sông.
Nghe nói sang sông, Xưa chẳng cần đắn do gì nữa hỏi  luôn:
-   Có phải về báo cáo lại không thủ trưởng?
-   Thôi khỏi, việc đó bọn mình lo.
Đồ đạc vốn liếng của chiến sĩ thì có cái gì, một khẩu súng, một cái bồng, ông Thêm cũng ngắm nghía cậu Xưa một cách tiếc rẻ và thầm nghĩ: Cái thằng Lâu ranh ma thật, nhưng thôi, hắn đã lấy thì mình cũng chẳng tranh với hắn làm gì, đúng là sang bên đó, cần có cậu chiến sĩ đi theo linh hoạt một chút...
Cho đến lúc đoàn chuẩn bị ra đi, thằng Hùng mới kêu lên:
-   Mày đó à Xưa?
-   Mình biết cậu ở đây định hỏi cậu từ lúc mới về.
-   Thôi vậy hay rồi.
Vừa ra khởi cửa, An đã đến nắm tay thằng Hùng định kéo ra:
-   Cậu cho tớ hởi một chút!
Thằng Hùng đang mải nói chuyện với Xưa, quay lại:
-   Em biết anh định hỏi gì rồi, thôi, chuyện dài dòng lắm, mai về mới nói hết với anh được.
Ra đến khu Rừng Làng. Mọi người im lặng. Tràng tắt rồi nên người đi sau chỉ thấy bóng người mờ mờ phía trước. Tròi vẫn mưa tầm tã. Chân họ đã bước xuống sình và mắt họ đã trông thấy con sông Sài Gòn mờ mò trước mắt. Chỉ sau một lsc bàng hoàng, An lại như người chợt tỉnh, anh đã nghĩ đến trận đánh ngày mai.
chuẩn bị một trận đánh nhỏ vậy mà lần này mọi người đều thấy hết sức quan trọng.
Chỉ có ba cán bộ và chiến sĩ trung đoàn Mười sáu sang sông vậy mà ông hai Trụ bảo là “bộ đội đã về”. Vào trong ấp, ra ngoài đồng, gặp người nào, ông Hai cũng thì thầm, vẻ thật quan trọng: “Tụi Mười sáu về rồi đó, lo mà chuẩn bị gạo nước cho chúng nó đi”. Tin phao đồn từ ông già lan ra có tác động khá lớn. Tự nhiên tụi nhỏ trong ấp mang gạo ra nhiều hơn. Một số người lớn tìm gặp ông Hai hởi xem tình hình này liệu có bung ra được không?
Bên Cỏ ống, bên Sa Nhỏ, lác đác có nhà. vế dựng thum giữa cánh đồng trống. Cán bộ đoàn hậu cần đêm đến, xem nơi nào có người, tìm móc mua gạo, mua vải.
Sau khi Mỹ càn ủi xong một lượt, tụi ngụy lại nống ra đóng thêm các chốt ở Ba Cụm, Bố Heo, dân làng vây kín hết cả một vùng đất trắng vừa mới bình định xong. Phát hiện đấu vết quan ta ở đâu, chúng nó lập tức đổ chụp, đánh điểm, máy bay, đại bác ầm ĩ.
Các đại đội địa phương quân được đôn lên, tổ chức thành liên đoàn biệt động. Thằng đại úy Trung ở Trung Hòa lên làm liên đoàn trưởng, đưa bọn lính mới này đi càn quét khắp nơi, có khi sang cả bên tây sông để truy kích Việt cộng. Đi đâu thằng Trung cũng huênh hoang là chiến cuộc sắp kết thức. Lần này, quân đồng minh bình định xong vùng ven, dẹp hết bọn du kích tép riu, thì sẽ đánh một cú quyết định cuối cùng vào đầu não Việt cộng ở Campuchia. Mỹ đang chuẩn bị bàn giao lại cho ngụy. Chưa hao giờ quân lực Việt Nam cộng hòa mạnh như lúc này.
Máy hay cần cẩu và “trực thăng” vũ trang ầm ầm ào ào chở quân, chở súng, chở đạn hay trên bầu trời ven đô. Chúng nó đã triển khai mặt trận biên giới. Nghe đâu trên đó đánh
nhau to rồi, vậy mà không biết vì sao ở đây chúng nó vẫn tiếp tục càn quét.