Huyền thoại Trường Sơn

[Giangtvx]

 
 
Sửa chữa xe phục vụ chiến dịch vận chuyển "Tổng công kích"


Mở đường để thông xe vào chiến dịch


Tất cả cho Tổng tiến công xuân 1975

[Giangtvx]

 BỘ ĐỘI TRƯỜNG SƠN ANH HÙNG

        Trên cuốn sử vàng chống Mỹ cứu nước đầy sự tích anh hùng của nhân dân ta, thành tích xuất sắc của bộ đội Trường Sơn nổi bật lên như một trong những chiến công tiêu biểu. Trải qua 17 năm phấn đấu cực kỳ gian khổ và anh dũng, bộ đội Trường Sơn đã thắng địch, thắng trời xây dựng nên tuyến đường lịch sử mang tên Bác Hồ vĩ đại, vận chuyển hàng triệu tấn hàng, đem nghĩa nặng tình sâu của hậu phương ra tiền tuyến.

        Đế quốc Mỹ định dùng chiến tranh hủy diệt để cắt đứt tuyến đường, triệt nguồn chi viện từ hậu phương ra tiền tuyến, hòng cô lập và làm suy yếu cuộc chiến đấu của các chiến sĩ và đồng bào ta ở miền Nam. Chúng đã giở mọi hành động tàn bạo và nham hiểm, tập trung đủ loại máy bay hiện đại, huy động cả pháo đài bay B52, giội bom đánh phá điên cuồng, tận dụng mọi phương tiện trinh sát điện tử để thăm dò, tung thám báo, biệt kích đi lùng sục, ném cả quân cơ động chiến lược đến ngăn chặn... Song, mọi mưu đồ hành động của chúng đều phá sản thảm hại.

        Bất chấp bom đạn ác liệt của quân thù, đường ta vẫn vươn dài mở rộng. Từ một con đường mòn nhỏ hẹp, phát triển thành một tuyến đường lớn rộng thênh thang, từ một tuyến đường, tỏa ra thành một hệ thống những con đường rạch ngang xẻ dọc khắp Trường Sơn trùng điệp; từ lực lượng nhỏ bé hoạt động theo mùa, kết hợp chặt chẽ các loại xe cộ, tàu thuyền, vận chuyển cả bằng đường bộ, đường ống, đường sông, đánh địch cả ở trên trời và mặt đất, ngày đêm đưa nhanh, đưa nhiều hàng lên phía trước, tiếp sức cho tiền tuyến đánh mạnh thắng lớn.

        Thấm nhuần sâu sắc lý tưởng “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, bộ đội Trường Sơn đã nêu cao ý chí quyết chiến quyết thắng, càng gay go ác liệt, càng dũng cảm ngoan cường, càng phức tạp khó khăn càng mưu trí sáng tạo, xây dựng nên truyền thống kiên quyết tiến công, chủ động tiến công, liên tục tiến công; không ngừng vươn lên hoàn thành
xuất sắc mọi nhiệm vụ vận chuyển. Các chiến sĩ lái xe anh dũng tuyệt vời, với khẩu hiệu “Mắt còn sáng, tim còn đập, xe còn chạy” cùng các chiến sĩ công binh, thanh niên xung phong với quyết tâm “máu có thể đổ, nhưng đường không thể tắc” đảm bảo cho tuyến đường thường xuyên thông xe tăng chuyến. Hành động chiến đấu kiên cường, quyết bảo vệ đội hình xe, bảo vệ cầu đường, bảo vệ kho tàng của các chiến sĩ pháo cao xạ, bộ binh, pháo binh; tinh thần cần cù lao động, hăng say công tác, tận tụy phục vụ, quý trọng của công, đoàn kết hiệp đồng của toàn thể cán bộ chiến sĩ, công nhân, nhân viên, từ đơn vị đến cơ quan, từ kho trạm đến bến bãi trên toàn tuyến là những biểu tượng rực lỡ của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Nhiều cán bộ lãnh đạo chỉ huy có mặt sớm nhất ở những trọng điểm ác liệt đã tổ chức chỉ huy và khắc phục khó khăn. Mỗi đoạn đường đều ngời sáng sự tích anh hùng. Tiêu biểu cho ý chí quyết chiến quyết thắng đó là 55 đơn vị và 34 cán bộ chiến sĩ vinh dự được Quốc hội, Chính phủ tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, là hàng nghìn đơn vị và cán bộ chiến sĩ được tặng thưởng Huân chương Chiến công, Huân chương Quân công các loại.

        Tôi luyện trong khói lửa của chiến tranh, bộ đội Trường Sơn dưới sự lãnh đạo, giáo dục của Đảng đã trưởng thành vượt bậc và lập nên kỳ tích vẻ vang, góp phần xứng đáng cùng toàn dân, toàn quân đưa sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước đến toàn thắng.

        Thắng lợi của bộ đội Trường Sơn là thắng lợi của tinh thần yêu nước nồng nàn, quyết tâm chiến đấu thép gang của toàn thể cán bộ, chiến sĩ sản sàng xả thân vì độc lập tự do của Tổ quốc. Thắng lợi đó còn là thắng lợi của nghệ thuật tổ chức chỉ huy, nghệ thuật hiệp đồng công tác và chiến đấu đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân, đoàn kết quốc tế, phát huy cao độ khả năng của mọi tổ chức, mọi đơn vị, mọi lực lượng, mọi ngành, tận dụng các phương tiện kỹ thuật có trong tay, tạo nên sức mạnh tổng hợp quyết thắng Mỹ trên mặt trận giao thông vặn tải.

        Thắng lợi đó cũng là thắng lợi của tinh thần đoàn kết chiến đấu, giúp đỡ lẫn nhau giữa các chiến trường, giữa cơ quan và đơn vị, giữa các quân chủng với bộ đội Trường Sơn, giữa nhân dân với quân đội, đặc biệt là nhân dân Quân khu 4 và Tây Nguyên đã hết lòng hết sức đùm bọc bộ đội Trường Sơn.

        Toàn quân ta nhiệt liệt chào mừng thắng lợi oanh liệt của bộ đội Trường Sơn. Chặng đường xây dựng và phấn đấu đầy khí phách anh hùng và tài năng sáng tạo suốt 17 năm qua của bộ đội Trường Sơn là bài học cao quý đối với cán bộ chiến sĩ ta, là biểu hiện rực rỡ bản chất và truyền thống tốt đẹp của Quân đội nhân dân.

        Giai đoạn cách mạng mới đề ra cho quân và dân cả nước những nhiệm vụ rất nặng nề. Công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thống nhất xã hội chủ nghĩa đòi hỏi các lực lượng vũ trang nhân dân ta những chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức tư tưởng, tổ chức, năng lực để hoàn thành những nhiệm vụ mới. Nhận thức sâu sắc trách nhiệm của mình, bộ đội Trường Sơn phát huy cao độ bản chất truyền thống tốt đẹp của quân đội nhân dân, ra sức phấn đấu rèn luyện biến chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong phục vụ chiến đấu và chiến đấu trước đây thành chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong lao động sản xuất, xây dựng và huấn luyện, đáp ứng mọi yêu cầu xây dựng quân đội, phát triển kinh tế, củng cổ quốc phòng.

        Tràn đầy lòng phấn khởi tự hào và tin tưởng, bộ đội Trường Sơn bừng bừng khí thế thi đua quyết thắng đang rộn rã tiến quân vào giai đoạn mới, ra sức xây dựng đơn vị vững mạnh về mọi mặt, không ngừng nâng cao ý chí chiến đấu, tăng cường đoàn kết, đề cao kỷ luật, quyết lập nhiều thành tích mới to lớn hơn nữa xứng đáng với lòng tin cậy và yêu mến của Đảng và nhân dân.

(Xã luận báo Quân đội Nhân Dân ngày 28-2-1976)        

[Giangtvx]

VIẾT TIẾP BẢN HÙNG CA TRƯỜNG SƠN

Thiếu tướng LƯƠNG SĨ NHUNG          
Tư lệnh Binh đoàn 12 - TGĐ TCT XD Trường Sơn

Thiếu tướng Lương Sĩ Nhung - Tư lệnh Binh đoàn 12 - TGĐ TCT Xày dựng Trường Sơn cùng đoàn công tác viếng Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn

        Suốt 16 năm “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, các lực lượng bộ đội, thanh niên xung phong thuộc Binh đoàn Trường Sơn với trí thông minh và lòng quả cảm đã lập được kỳ tích anh hùng, làm nên con đường Hồ Chí Minh huyền thoại - Một trong những nhân tố có ý nghĩa quyết định sự nghiệp giải phóng miền Nam thống nhất Tổ quốc. Tập thể bộ đội Trường Sơn và 82 đơn vị, 47 cá nhân đã được Đảng và Nhà nước tuyên dương Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân và tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý khác.

        Vinh dự, tự hào được kế thừa truyền thống vẻ vang của Bộ đội Trường Sơn anh hùng, 32 năm qua kể từ ngày giải phóng miền Nam, Binh đoàn 12 - Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn đã nỗ lực phấn đấu, giành được những chiến công mới trên mặt trận xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng. Hàng nghìn công trình xây dựng lớn, nhỏ trên khắp mọi miền của Tổ quốc, kể cả trên đất bạn Lào, Campuchia đã và đang in đậm dấu ấn Trường Sơn. Tiêu biểu là các công trình trọng điểm: Quốc lộ 279 - Đường vành đai chiến lược biên giới phía Bắc nối liền các tỉnh từ Quảng Ninh đến Điện Biên; Quốc lộ 5; Quốc lộ 1A; đường Hồ Chí Minh, đường sắt Thống Nhất và 5 tuyến đường sắt phía Bắc; Thuỷ điện Hòa Bình, Sơn La, Bản Chát (Lai Châu), DrayH’ling, Buôn Kuốp, Buôn Tuasah, Serepok 3 ở Tây Nguyên; Sân bay Điện Biên Phủ, Buôn Ma Thuột, Savanakhet(Lào); Xây dựng các công trình nghĩa trang Liệt sĩ Điện Biên Phủ, nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn, nghĩa trang Hàng Dương - Côn Đảo... Trong đó có hàng chục công trình xây dựng được Nhà nước tặng Huy chương Vàng chất lượng cao, công trình đạt chất lượng tiêu biểu thập kỷ 90 (thế kỷ 20).

        Những sản phẩm, những công trình do Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn tham gia xây dựng đã góp phần thiết thực phục vụ đời sống dân sinh, làm thay đổi diện mạo cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế - xã hội và củng cố quốc phòng - an ninh của đất nước.

        Cán bộ chiến sĩ, công nhân viên quốc phòng Binh đoàn 12 mang trong mình dòng máu Trường Sơn, truyền thống Trường Sơn, bên cạnh nhiệm vụ sản xuất kinh doanh tự hạch toán trong cơ chế thị trường với rất nhiều thách thức, nhưng đơn vị vẫn thường xuyên quan tâm, chăm lo và làm tốt công tác giáo dục lịch sử truyền thống, thực hiện chính sách xã hội, đền ơn đáp nghĩa. Đặc biệt là giải quyết chính sách tồn đọng của Đoàn 559 - Binh đoàn Trường Sơn trước đây.

        Binh đoàn đã hợp đồng sản xuất 16.700 Huy hiệu Chiến sĩ Trường Sơn để tặng cho cựu chiến binh, TNXP Trường Sơn; Đã xây dựng 43 bia di tích lịch sử đường Hồ Chí Minh từ Nghệ An đến Bình Phước. Bảo tàng đường Hồ Chí Minh do Binh đoàn quản lý sau hơn 8 năm hoạt động đã đón hàng chục vạn lượt khách trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu - Bảo tàng đường Hồ Chí Minh đã thực sự là địa chỉ tin cậy để gặp gỡ, giao lưu và giáo dục truyền thống cách mạng, là điểm hẹn văn hoá du lịch hấp dẫn không chỉ với các thế hệ Bộ đội Trường Sơn mà cho các tầng lớp nhân dân, nhất là cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau. Đặc biệt, Binh đoàn 12 - Tổng công trình KDTS đang trình chính phủ phê duyệt “Dự án đầu tư bảo tồn, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị di tích lịch sử đường Hồ Chí Minh - Đông Trường Sơn”. Sau khi chính phủ phê duyệt sẽ triển khai xây dựng vào năm tới. Chỉ tính hơn 10 năm qua Binh đoàn đã đón tiếp và giải quyết chính sách tận tình chu đáo cho hơn 10.000 lượt cựu chiến binh, TNXP Trường Sơn liên quan đến xác nhận khen thưởng, thương binh, chất độc đi-ô-xin da cam và tìm mộ Liệt sĩ. Binh đoàn đang phụng dưỡng suốt đời 15 bà mẹ Việt Nam Anh hùng, đã xây dựng tặng hàng trăm nhà tình nghĩa, tặng gần 2.000 sổ tiết kiệm cho các đối tượng chính sách. Năm 2006 Binh đoàn 12 đã được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam trao tặng Cúp Vàng “Vì sự phát triển cộng đồng”.

        Ghi nhận sự đóng góp của Binh đoàn 12 - Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn trong thời kỳ xây dựng kinh tế - quốc phòng, Đảng và Nhà nước đã trao tặng cho Binh đoàn Huân chương Độc lập hạng Nhất, Huân chương Lao động hạng Nhất, 5 đơn vị và 3 cá nhân được tuyên dương Anh hùng Lao động trong thời kỳ đổi mới. Đó là thành tích mà thế hệ cán bộ chiến sĩ Trường Sơn hôm nay viết tiếp vào trang sử vàng truyền thống của Đoàn 559 - Binh đoàn Trường Sơn năm xưa. Đặc biệt, phấn khởi và tự hào vào dịp kỉ niệm 40 năm Truyền thống Bộ đội Trường Sơn (19/5/1959 * 19/5/1999) Đảng và Nhà nước đã trao tặng Huân chương Sao Vàng cho Lực lượng Bộ đội Trường Sơn, “Vì đã có nhiều cống hiến to lớn trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, góp phần xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ quốc”.

        Hình ảnh Bộ đội cụ Hồ, chiến sĩ Trường Sơn vẫn được tỏa sáng, Uy tín và thương hiệu Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn đã, đang được khẳng định và có vị trí xứng đáng trong đội ngũ các nhà thầu mạnh về xây dựng cơ bản của quân đội và cả nước.

        Nhân kỷ niệm 60 năm ngày thương binh liệt sĩ (27/7/1947 * 27/7/2007), kỷ niệm 30 năm ngày khánh thành nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn, cán bộ, chiến sĩ, công nhân viên Binh đoàn 12 - Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn - thế hệ chiến sĩ Trường Sơn hôm nay, xin kính cẩn nghiêng mình, đời đời nhớ ơn các Liệt sĩ Trường Sơn đã một thời cống hiến sức lực, tuổi thanh xuân, không tiếc máu xương, hy sinh thân mình cho Đất nước nở hoa Độc lập, kết trái Tự do Hạnh phúc. Chúng tôi nguyện viết tiếp bản hùng ca Trường Sơn, đoàn kết một lòng, quyết tâm biến ý chí “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” năm xưa thành sức mạnh nội lực để xây dựng Binh đoàn 12 - Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn trưởng thành vững mạnh, phấn đấu vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh.

[Giangtvx]

 

 LINH THIÊNG NGHĨA TRANG LIỆT SỸ TRƯỜNG SƠN

        Bên những vạt đồi Bến Tắt - một địa danh lịch sử thuộc xã Vĩnh Trường, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, hơn 10 nghìn liệt sĩ Trường Sơn đang yên nghỉ. Noi đây có đồi núi sông suối, địa lý, địa hình ở vào thế “địa linh”.

        Được xây dựng với tất cả tấm lòng của những người đang sống mãi mãi ghi nhớ công ơn của các liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc, Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn xứng đáng là nơi linh thiêng đê anh linh các liệt sĩ được hài hả trong cõi vĩnh hằng.

[Giangtvx]

 

VĂN BIA ĐƯỜNG HỒ CHÍ MINH NHỮNG NĂM ĐÁNH MỸ


Khu vực văn bia

        Núi rừng Trường Sơn hùng vĩ, từ xưa được coi là thế tựa của non sông đất nước muôn đời. Đường Hồ Chí Minh chạy dọc giải Trường Sơn là một mắt xích hết sức trọng yếu trong toàn bộ hệ thống chi viện chiến lược của mặt trận đoàn kết chiến đấu chống Mỹ cứu nước của ba nước Đông Dương.

        Suốt 16 năm ròng, lớp lớp những người con của các dân tộc khắp mọi miền Tổ quốc, đã sống và chiến đấu trên tuyến đường mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại!

        Khi hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 bị kẻ địch phá hoại toàn diện, dưới sự lãnh đạo của Đảng, cả dân tộc đã đứng lên quyết chấp nhận một cuộc đọ sức mới cực kỳ quan trọng.

        Ngày 19/5/1959, tuyến vận tải chiến lược đường Hồ Chí Minh được thành lập với nhiệm vụ vận chuyển cơ sở vật chất kỹ thuật đảm bảo cơ động lực lượng và đưa đón cán bộ vào, ra cả ba chiến trường, đồng thời tuyến vận tải quân sự chiến lược Hồ Chí Minh cũng là một chiến trường chiến đấu lớn.

        Do vị trí hết sức lợi hại của tuyến đường nên đế quốc Mỹ và bọn tay sai cả ba nước đã tìm trăm phương ngàn kế để đánh phá và ngăn chặn.

        Cuộc chiến đấu giữa ngăn chặn và chống ngăn chặn trên đường Hồ Chí Minh đã diễn ra ngày càng quyết liệt: không quân đủ loại, bộ binh đủ quy mô, thủ đoạn đầy nham hiểm, với gần bốn triệu tấn bom đạn đủ kiểu đã trút xuống tuyến đường, núi rừng Trường Sơn ngày đêm rung chuyển, đất đá bị cầy xới, cỏ cây bị thiêu trụi. Đế quốc Mỹ tưởng rằng sẽ chặn đứng được sự chi viện của miền Bắc cho chiến trường miền Nam và các chiến trường bạn, nhưng kết quả đã không theo ý chúng, phía chống ngăn chặn đã đè bẹp kẻ đi ngăn chặn và chiến thắng lẫy lừng!

        Với chân lý sáng ngời do Chủ tịch Hồ Chí Minh đề xướng “Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một”, “không có gì quý hơn độc lập tự do”, cả nước đã đứng lên “tất cả cho chiến trường, tất cả để chiến thắng”. Với khí thế hào hùng như triều dâng thác đổ, quyết thắng giặc Mỹ giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Từ trong sức mạnh đó, tuyến vận tải quân sự chiến lược đường Hồ Chí Minh với 500 chiến sĩ ban đầu tiến vào Trường Sơn soi đường, lập trạm, quân đi tính từng người, hàng chuyển tính từng cân đã từng bước phát triển lớn mạnh thực sự trở thành một chiến trường tổng hợp hiệp đồng binh chủng trên quy mô lớn, đánh địch mà đi, mở đường mà tiến, luôn chủ động đáp ứng sự phát triển lớn mạnh của các hướng chiến trường.

        Trong cuộc chiến đấu một mất, một còn với kẻ địch, cán bộ, chiến sĩ tuyến đường Hồ Chí Minh luôn nắm vững tư tưởng cách mạng tiến công, nắm vững phương châm cơ giới hóa; Chủ động, sáng tạo, mưu trí, dũng cảm, không hề chùn bước trước bất cứ khó khăn, ác liệt nào, người trước ngã xuống, người sau xông lên, cả Trường Sơn sáng ngời chủ nghĩa Anh hùng Cách mạng, binh chủng nào, đơn vị nào cũng có những sự tích Anh hùng, con đường nào, trọng điểm nào cũng có mảnh đất thiêng và rực lửa.

        Lực lượng cầu đường đã nguyện làm “tường đồng vách sắt” kiên cường bám trụ, giành đi giật lại từng thước đường. Một đường bị chặn, hai, ba đường xuất hiện, đường chạy đêm bị đánh, đường chạy ngày xuất hiện, địch đánh một, ta làm mười, hình thành trục đường, mạng đường... ngang nối dọc, Đông nối Tây, trong vòng 16 năm, đường Hồ Chí Minh đã có tổng chiều dài gần 17 ngàn km, vươn tới tất cả các hướng chiến trường.

        Lực lượng vận tải từ bí mật luồn rừng mang vác, tiến lên cơ giới hóa đường bộ rồi đường sông, đường ống hợp thành một binh chủng vận tải cơ giới phát triển đến các Sư đoàn vận tải đảm bảo cơ sở vật chất kỹ thuật và cơ động lực lượng chiến đấu cho các chiến trường, đặc biệt là chiến dịch mùa xuân lịch sử năm 1975. Trong cuộc chiến đấu ác liệt này, cán bộ, chiến sĩ lái xe và thợ máy đã xứng đáng với danh hiệu “gan vàng dạ ngọc”, thà hy sinh trên tay lái, còn người, còn xe, còn hàng, luôn chủ động táo bạo vượt lên trên tất cả mọi âm mưu đánh phá của địch, chạy ngày, chạy đêm, chạy lấn sáng, lấn chiều, chạy đội hình nhỏ, đội hình lớn, chạy cung ngắn, cung dài, tranh thủ mọi thời cơ và sơ hở của địch, gây cho địch hết bất ngờ này đến bất ngờ khác, dù kẻ địch rất hung hãn và giàu phương tiện hiện đại cũng đành bất lực.

        Lực lượng phòng không, từ những phân đội nhỏ ban đầu, đã nhanh chóng phát triển thành những lực lượng chiến đấu lớn đủ sức đánh địch trên không, bảo vệ thắng lợi công cuộc chi viện chiến lược. Cán bộ, chiến sĩ phòng không đã xứng đáng với danh hiệu “đánh giỏi, bắn trúng” luôn quay nòng pháo theo bánh xe lăn, đánh nhỏ, đánh lớn, đánh ngày, đánh đêm đều giỏi, đã bắn tan xác 2.455 máy bay giặc Mỹ trên mục tiêu bảo vệ. Trong chiến dịch Đường 9 nam Nam Lào, lực lượng phòng không đường Hồ Chí Minh đã tỏ ra khá lợi hại, tạo ra được những lưới lửa dày đặc, đập tan chiến thuật cơ động ồ ạt bằng máy bay lên thẳng của Mỹ nguỵ.

        Lực lượng bộ binh từ những phân đội nhỏ đến Trường Sơn sớm nhất để bảo vệ tuyến đường, đã nhanh chóng tiến lên binh đoàn lớn đủ sức đập tan những cuộc hành quân ngăn chặn của địch mà đỉnh cao nhất là góp phần đánh bại cuộc hành quân quy mô lớn của Mỹ ra Đường 9 Nam Lào.

        Bộ binh đường Hồ Chí Minh xứng đáng ià lực lượng xung kích liên tục tiến công tiêu diệt địch, giải phóng đất đai, tạo và mở rộng địa bàn hoạt động cho tuyến chi viện chiến lược.

        Lực lượng giao liên với đôi chân vạn dặm đã đảm bảo hành quân đưa đón cán bộ thương bệnh binh, đảm bảo đường sá, ăn, ở cho hàng triệu lượt cán bộ chiến sĩ vào, ra các hướng chiến trường an toàn, bí mật, xứng đáng với mười chữ vàng “tận tình với đồng chí, tận tình với chiến trường”.

        Cán bộ cơ quan chỉ huy, lực lượng thông tin cơ yếu, lực lượng quân y, lực lượng kỹ thuật, đội ngũ văn hóa văn nghệ đã ngày đêm bám sát tuyến đường phục vụ đắc lực cho các lực lượng hoàn thành nhiệm vụ.

        Năm tháng sẽ trôi qua, nhưng đóng góp của bộ đội Trường Sơn, thanh niên xung phong và dân công hoả tuyến vào công cuộc chi viện cho các chiến trường sẽ mãi ghi trong trang sử oanh liệt của dân tộc ta, của quân đội ta như một anh hùng ca bất diệt. Tuyến vận tải quân sự chiến lược đường Hồ Chí Minh rất xứng đáng với Danh hiệu Anh hùng mà Quốc hội và Chính phủ đã tuyên dương.

        Nay giang sơn đã thu về một mối, đất nước đã độc lập trọn vẹn và thống nhất vĩnh viễn, cán bộ, chiễn sĩ đường Hồ Chí Minh nguyện noi gương các đồng chí đã ngã xuống vì sự nghiệp cao cả, ra sức làm tròn hai nhiệm vụ chính trị của Quân đội: bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước.

        Quân và dân cả nước kính cẩn nghiêng mình và đời đời ghi nhớ công ơn các Liệt sĩ và hàng năm lấy ngày 19 tháng 5 làm ngày tưởng niệm.

[Giangtvx]

  NGHĨA TRANG LIỆT SĨ QUỐC GIA TRƯỜNG SƠN


Cổng vào Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn


Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn ngày đầu xây dựng

        Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Son được xây dựng từ ngày 24 tháng 2 năm 1975, và được khánh thành ngày 10 tháng 4 năm 1977 với sự tham gia xây dựng của các đơn vị:

        -   Công trường 175: C175, phân đội xe máy, cơ quan.
        -   Các tiểu đoàn: 674, 965 ô tô, 24, 226, 30, 676, 976, 34, 66.
        -   Các đại đội: 14, 670, Cảnh vệ, 50, T60, K76
        -   Các xưởng: 934, 320, 30, Mỹ thuật quân đội
        -   Các trường: 975,963, y sỹ, y tá, 969.
        -   Các trung đoàn: 573, 49 thông tin, 532 căn cứ.
        -   Các cục: Hậu Cần, Công binh, Chính trị, Xăng dầu, Vận chuyển tham mưu tác chiến.
        -   Các Sư đoàn: 473, 565, 472, 968.
        -   Tổ công nhân khắc chữ bia đá xã Hòa Hải - Hòa Vang - Quảng Nam.

        Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn nằm trên khu vực đồi Bến Tắt thuộc địa phận xã Vĩnh Trường huyện Gio Linh tỉnh Quảng Trị, nằm ở phía nam của thượng nguồn sông Bến Hải, dòng sông với cầu Hiền Lương là chứng tích nỗi đau của đất nước bị chia cắt thành 2 miền suốt trong thời kỳ đánh Mỹ. Nghĩa trang nằm ở chân phía đông dãy Trường Sơn bên cạnh Đường Hồ Chí Minh, cách cầu Bến Tắt lịch sử 400m
Nghĩa trang cách thị xã Đông Hà (tỉnh lỵ) 34km, được đi theo 2 hướng:

        -   Hướng 1: từ Đông Hà đi lên quốc lộ số 9 đến ngã ba Cam Lộ rẽ phải theo Đường Hồ Chí Minh.

        -   Hướng 2: từ Đông Hà đi theo hướng bắc quốc lộ 1A đến tỉnh lộ 75 đi giáp vói Đường Hồ Chí Minh rẽ phải.

        Cả hai hướng đều cách 34km.

        Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn có diện tích là 39,8 ha với tổng số mộ là 10.263 mộ chí, được quy hoạch thành các khu như sau:

        *   Khu khánh tiết: nằm ở bên phải cổng vào trên 1 quả đồi cao 30m gồm: Nhà khánh tiết, sân khánh tiết, nhà đón tiếp khách, nhà làm việc của ban quản lý.

        *   Khu tưởng niệm (khu 1)

        Nằm ở trung tâm nghĩa trang trên 1 ngọn đồi có độ cao 32,4m từ dưới cổng đi lên khu tưởng niệm có 6 phù điêu được chạm bằng đá khắc lại những hình ảnh các binh chủng của bộ đội Trường Sơn. Giữa sân hành lễ là tượng đài chính, phía sau tượng đài có một cây bồ đề thiêng tự mọc. Nhìn từ dưới lên phía bên phải của đài gồm liệt sĩ: Thành phố Hà Nội, Bình Trị Thiên và các tỉnh phía Nam.

        Phía bên trái của đài có 5 cán bộ trung - cao cấp, 7 anh hùng liệt sĩ và 68 mộ chưa xác định tên.

        *   Khu 2: gồm liệt sĩ của các tỉnh: Hà Tây, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Hòa Bình và các phần mộ tử sĩ.

        *   Khu 3: gồm liệt sĩ các tỉnh: Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình, Bắc Ninh, Bắc Giang.

        *   Khu 4: gồm liệt sĩ các tỉnh: Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa.

        *   Khu 5: gồm liệt sĩ các tỉnh: Hà Giang, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Quảng Ninh, Hải Phòng, Sơn La, Cao Bằng, Lạng Sơn, Lai Châu.

        *   Khu quần tượng: nằm giữa khu 4 và khu 5 bao gồm các quần tượng: Tượng Hợp đồng Binh Chủng, Tượng cô gái chữa đường ống xăng dầu, Tượng tuổi trẻ hành quân vào Nam chiến đấu, Tượng bà mẹ Lào buộc chỉ đỏ vào tay anh bộ đội và đứa trẻ Lào tặng anh bộ đội cái tip xôi, Tượng cô gái Vân Kiều tải đạn ra chiến trường, Tượng cô gái giao liên đi làm nhiệm vụ về một tay xách măng một tay cầm rau.

        Trong khu vực quần tượng này có 1 Bia Công tích được xây ba mặt:

        Mặt 1: khắc ghi lời của các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Quân đội.

        Mặt 2: khắc ghi lại những đơn vị và cá nhân có nhiều thành tích được Quốc hội và Chính phủ tuyên dương anh hùng.

        Mặt 3: khắc ghi lại những hoạt động và chiến công của các binh chủng của Bộ đội Trường Sơn trong suốt 16 năm đánh Mỹ trên Đường Hồ Chí Minh.

        -   Đi vào ngưỡng cửa của các khu mộ với độ cao 20m có tượng bà mẹ đang tiễn con đi làm nhiệm vụ.

        -   Ở giữa hồ trên 1 gò đảo cũng có 2 tượng:
        1 tượng anh lái đò tải đạn trên sông.
   1 tượng cô gái giao liên nằm trên chiếc võng.
        Toàn bộ có 9 tượng được đúc bằng đồng.

        -   Dọc trục đường chính đi vào cách cổng 200m có hầm chỉ huy thu nhỏ của Bộ Tư lệnh Binh đoàn Trường Sơn.

        Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn từ ngày khởi công xây dựng đến nay không quy tập và bổ sung thêm mộ nhưng trong quá trình xây dựng từ đó đến nay có nhiều lần cải tạo. Đặc biệt ngày 12/5/1999 được Bộ LĐTB và XH cho phép tu bổ cải tạo nâng cấp để làm di tích lịch sử văn hóa, với tổng kinh phí là 28.097 triệu đồng.

        Hiện nay nghĩa trang có quy mô lớn rất trang nghiêm và ấm cúng.

        Hàng năm lượng khách đến viếng và tham quan bình quân từ 75 đến 80 nghìn lượt người; đến viếng không những chỉ trong nước mà cả khách nước ngoài, đủ mọi thành phần từ Tổ chức Chính trị, Tổ chức Chính trị Xã hội, Tổ chức Xã hội.

        Đội ngũ cán bộ nhân viên ở đây gồm có 20 người.



        Chức năng và nhiệm vụ:

        Đón tiếp khách, phục vụ nghi lễ, hướng tham quan, chăm sóc vệ sinh khu mộ, cây cảnh và bảo vệ tài sản hiện vật ở trong khuôn viên nghĩa trang.

        Cán bộ nhân viên phục vụ tận tình chu đáo, làm việc với cái tâm, làm hết việc chứ không làm hết giờ, không quản ngại nắng mưa, trưa tối.

[Giangtvx]

 
NGHĨA TRANG LIỆT SĨ QUỐC GIA TRƯỜNG SƠN MỘT CÔNG TRÌNH, MỘT DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HÓA ĐỘC ĐÁO THỂ HIỆN SÂU SĂC ĐẠO LÝ UỐNG NƯỚC NHỚ NGUỒN

Trung tướng ĐỒNG SĨ NGUYÊN            
Nguyên Tư lệnh Binh đoàn Trường Sơn        

        QUÁ TRÌNH HỈNH THÀNH NGHĨA TRANG LIỆT SĨ TRƯỜNG SƠN.

        Xác định rõ trách nhiệm và nặng nghĩa tình với những đồng chí, đồng đội đã hy sinh dũng cảm trên chiến trường Trường Sơn, tuyến chi viện chiến lược; trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, Bộ Tư lệnh Binh đoàn Trường Sơn đã sớm có chủ trương quy tập phần mộ các liệt sĩ về một nghĩa trang trung tâm và một số nghĩa trang lẻ. Từ sau khi Hiệp định Pari được ký kết, thắng lợi hoàn toàn của cuộc kháng chiến chống Mỹ đang đến gần, yêu cầu cất bốc, quy tập mộ liệt sĩ ở hành lang Tây Trường Sơn càng trở nên bức xúc. Bởi lẽ, khi chiến tranh kết thúc, việc đi lại giữa Việt Nam, Lào và Campuchia sẽ khó khăn hơn. Vì vậy, cuối năm 1973 Bộ Tư lệnh Trường Sơn chủ trương trước mắt tập trung cất bốc, quy tập những phần mộ liệt sĩ trên đất bạn Lào, Campuchia về nước; không để đồng đội phải ở lại lâu trên “đất khách quê người”.

        Thực hiện chủ trương nói trên, từ đầu năm 1974, các binh trạm, sư đoàn, trung đoàn, bệnh viện, kho, xưởng ... đã cử những cán bộ am hiểu, huy động phương tiện vận tải, tổ chức cất bốc cơ bản hết số hài cốt liệt sĩ ở hành lang Tây Trường Sơn về nước. Công việc này cơ bản hoàn tất vào cuối năm 1974. Phần mộ của các liệt sĩ ở hành lang phía Đông Trường Sơn được quy tập sau.

        1. Chọn địa điểm xây dựng nghĩa trang.

        Cùng với chủ trương quy tập phần mộ các liệt sĩ, việc chọn địa điểm để xây dựng nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn - vừa có tính tôn nghiêm, vừa gắn kết khăng khít với lịch sử bộ đội Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh; địa lý, địa hình thuận tiện; tương xứng với nghĩa trang liệt sĩ cấp Quốc gia; đồng thời sẽ là một di tích lịch sử - văn hóa, một địa điểm thăm viếng, tham quan của đồng bào cả nước và du khách nước ngoài đã được Bộ Tư lệnh Binh đoàn Trường Sơn thực hiện.

        Từ cuối năm 1974, Tư lệnh Binh đoàn Trường Sơn đã cùng cơ quan tham mưu công binh tìm chọn địa điểm xây dựng nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn theo những tiêu chí kể trên.

        Theo đề nghị của Tư lệnh Đồng Sĩ Nguyên, được sự chấp nhận của Bộ Quốc phòng; cấp ủy, chính quyền tỉnh Quảng Trị và các địa phương có liên quan, Đảng ủy - Bộ Tư lệnh Binh đoàn Trường Sơn quyết định chọn khu vực đồi Bến Tắt thuộc xã Vĩnh Trường, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị để xây dựng nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn, bởi nơi đây hội đủ những yếu tố đặt ra từ đầu.

Bia Di tích lịch sử nghĩa trang

        *  Khu đồi Bến Tắt nằm ở chân phía Đông dãy Trường Sơn, cạnh trục đường Hồ Chí Minh Đông Trường Sơn; ở bờ Nam sông Bến Hải - dòng sông đã chứng kiến nỗi đau đất nước bị chia cắt thành hai miền Nam - Bắc suốt thời kỳ Kháng chiến chống đế quốc Mỹ nơi đây đã in dấu chân những đoàn quân bộ đội cụ Hồ vượt qua sông Bến Hải vào miền Nam chiến đấu.

        Nơi đây có đồi, núi, sông, đường giao thông; địa lý, địa hình ở vào thế “địa linh”, phù hợp cho việc xây dựng nghĩa trang kiểu lăng tẩm.

        Để nâng tầm thế của địa danh lịch sử giàu ý nghĩa này, từ cuối năm 1973, Bộ Tư lệnh Trường Sơn đã cho xây dựng cầu treo Bến Tắt nối hai bờ sông Bến Hải - đây là chiếc cầu treo đầu tiên trên tuyến đường Hồ Chí Minh Đông Trường Sơn.

        *  Khu vực Bến Tắt, ngay bờ Nam sông Bến Hải thuộc xã Vĩnh Trường, là nơi đóng sở chỉ huy cơ bản của Bộ Tư lệnh Binh đoàn Trường Sơn trong giai đoạn cuối cuộc kháng chiến chống Mỹ. Tại “đại bản doanh” của bộ đội Trường Sơn đã có các cuộc làm việc của một số đồng chí ủy viên Bộ Chính trị; Bí thư, Phó Bí thư Trung ương Cục miền Nam (Phạm Hùng, Nguyễn Văn Linh, Võ Văn Kiệt, Lê Đức Thọ, Văn Tiến Dũng, Lê Văn Lương, Đinh Đức Thiện, Nguyễn Thọ Chân ...), kiểm tra năng lực hậu cần, năng lực tăng cường tác hợp chiến đấu, khả năng cơ động binh lực của Bộ Tư lệnh Trường Sơn chuẩn bị cho tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975.

        *  Bến Tắt còn là nơi lưu giữ đậm nét dấu ấn của thuở “phôi thai” đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh. Bởi vì, đối diện với Bến Tắt, Khe Hó, một vị trí ở gần bờ Bắc sông Bến Hải, là nơi đặt sở chỉ huy tiền phương của Đoàn 559 (tiền thân của Bộ Tư lệnh Binh đoàn Trường Sơn) vào mùa hè năm 1959.

        *  Xây dựng nghĩa trang Trường Sơn tại đây, sau đó sẽ xây dựng một quốc lộ lớn nay là đường Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh đi qua. Ngoài ý nghĩa kinh tế - xã hội của con đường, còn là điều kiện để thân nhân các liệt sĩ và đồng bào cả nước qua lại thăm viếng nghĩa trang.

[Giangtvx]

 
        2.   Quy hoạch và thiết kế nghĩa trang.

Toàn cảnh khu nhà khánh tiết

        Sau khi quyết định chọn khu vực Bến Tắt để xây dựng nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn, Bộ Tư lệnh Binh đoàn Trường Sơn giao cho Cục Công binh nghiên cứu làm quy hoạch, thiết kế hoàn chỉnh một nghĩa trang với bố cục, kiến trúc mang tính đặc thù theo hình thế lăng tẩm mở rộng, tránh tình trạng “sao chép” các nghĩa trang đã có.

        Toàn bộ nghĩa trang được bố trí trên một khu đồi có diện mạo, cảnh quan khá đẹp; rộng chừng 100 ha, gồm 11 quả đồi nhỏ, liên hoàn với địa hình, địa mạo, bình độ khác nhau; trong đó, phân hạng mục công trình theo các khu chức năng như sau:

        -   Sáu quả đồi lượn theo thế hình vòng cung hướng về phía Tây dành   để bố    trí các khu mộ. Phần mộ các liệt sĩ được an táng theo từng tỉnh.

        -   Một quả đồi trung tâm là nơi đặt Đài tưởng niệm và sân hành lễ.

        -   Hai quả đồi bên phải: một quả dành bố trí khu quần tượng, một quả bố trí nhà văn bia.

        -   Một quả đồi bên trái: xây hầm chỉ huy (thu nhỏ).

        -   Một quả đồi gần cổng ra vào: bố trí nhà quản trang, nhà khách, kho.

        -   Hồ nước, ở phía trước Đài tưởng niệm.

        -   Cổng Nghĩa trang, hướng về phía Tây.

        -   Đường dành cho xe ô tô và người đi bộ trong nghĩa trang, quanh hồ; đã thảm nhựa 6 km đường Hồ Chí Minh phía trước cổng nghĩa trang.

        -   Đất và và vị trí trồng cây xanh, gồm: cây bóng mát, trồng hoa, cây cảnh thảm cỏ hai bên đường và xen giữa các khu chức năng; trồng cây bản địa hai bên 4 km đường Hồ Chí Minh trước cổng nghĩa trang.

        Để bảo đảm được tính đặc thù hình thế lăng tẩm mở rộng, tất cả các hạng mục công trình đều giữ nguyên tính đa dạng của địa hình; chỉ được san ủi tạo mặt bằng để đặt các khu mộ, hoặc tạo hình che chắn cần thiết.

[Giangtvx]

 
        3. Quá trình xây dựng nghĩa trang.

        a.  Xây dựng nghĩa trang giai đoạn 1 (24/2/1975 - 22/12/1976)

        Căn cứ kết quả cất bốc, quy tập hài cốt các liệt sĩ và công việc chuẩn bị, ngày 24 tháng 2 năm 1975 Bộ Tư lệnh Trường Sơn quyết định khởi công xây dựng nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn. Cơ quan tham mưu Công binh được phân công chỉ huy, điều hành. Tiểu đoàn Công binh 73 do Trần Ngọc Nhị làm tiểu đoàn trưởng được tăng cường 2 đại đội của các Sư đoàn Công binh 472, 473 chịu trách nhiệm thi công. Phần việc được “ưu tiên” triển khai là san mặt bằng các khu mộ để ngày 19 tháng 5 năm 1975, bắt đầu an táng hài cốt các liệt sĩ. Đến ngày 22 tháng 12 năm 1975, an táng xong 10.263 hài cốt liệt sĩ đã được đưa về nước; gồm con, em của 53 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (vào thời điểm 1975) thuộc 3 miền: Bắc - Trung - Nam. Điều đặc biệt quý là tất cả các liệt sĩ đều đầy đủ họ tên, địa chỉ đơn vị, quê quán, gia đình. Đây là kết quả nỗ lực về công tác chính sách thương binh - liệt sĩ của Bộ Tư lệnh Trường Sơn; thể hiện trách nhiệm, nghĩa tình của người còn sống đối với đồng chí, đồng đội đã hy sinh.

        Số liệt sĩ trên được an táng trong 24 khu mộ trên 6 quả đồi thiết kế theo thế vòng cung. Sử dụng địa hình cao, thấp khác nhau, trồng xen cây xanh, tạo thế che chắn ẩn hiện, tĩnh lặng, tôn nghiêm, ấm áp; tránh gây ấn tượng nặng nề đối với gia đình thăm viếng, khách tham quan, du lịch, mỗi khi nhìn thấy những khu mộ dài, rộng có số lượng lớn liền nhau. Liệt sĩ được an táng tập trung theo từng tính, mỗi khu mộ liệt sĩ, gồm từ một đến ba tỉnh; mỗi tỉnh đều có biểu tượng riêng.

        Từ đầu năm 1976 đến cuối năm 1976, cơ bản xây dựng xong các hạng mục công trình: khu quần tượng, nhà văn bia, hồ nước và đảo, nhà quản trang, cổng, đường nhựa vào nghĩa trang và đường quanh hồ; đường cấp phối cho xe ôtô quanh nghĩa trang. Đồng thời, trồng cây xanh trong nghĩa trang và cây quanh hồ.

        Ngày 22 tháng 12 năm 1976, hoàn thành việc xây dựng nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn giai đoạn 1. Các hoạt động của nghĩa trang được tiến hành bình thường. Tháng 4- 1977 khánh thành.

        Từ đó trở đi, hầu như ngày nào cũng có gia đình liệt sĩ khắp các tỉnh, thành đến viếng; Các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước đến viếng; khách tham quan, du lịch trong và ngoài nước đến thăm.

        b. Trừng tu lẩn một nghĩa trang (từ tháng 5 năm 1992 đến tháng 5 năm 1994):

        Tháng 5 năm 1992, nhận thấy cần tu sửa và làm thêm một số hạng mục công trình trong quy hoạch cũ, sau khi thống nhất với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Trị, Binh đoàn 12, Ban Liên lạc Bộ đội Trường Sơn, với danh nghĩa Tư lệnh binh đoàn Trường Sơn cũ, tôi (Đồng Sĩ Nguyên) đã viết thư gửi các Bộ, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, huy động được một số tiền gần một tỷ đồng.

        Số tiền này, được sử dụng để tu sửa các ngôi mộ, xây tường rào xung quanh nghĩa trang, tu sửa đường đi trong nghĩa trang, làm mới nhà quản trang, nhà khách, phòng kho; làm mới hầm chỉ huy Bộ Tư lệnh Trường Sơn thu nhỏ, đặt một số tượng.

        Đồng thời, xin tiền chương trình 327 trồng thêm cây trong nghĩa trang; trồng mới 4km cây xanh hai bên đường Hồ Chí Minh từ cổng nghĩa trang trở đi.

        Đặc biệt, đã đề nghị các tỉnh tu sửa hoặc làm mới thêm biểu tượng của tỉnh mình ngang tầm một nghĩa trang Quốc gia. Các tỉnh: Nam Định, Lai Châu, Thừa Thiên Huế, Thái Bình và thành phố Hà Nội... đã làm biểu tượng đẹp, khá độc đáo, theo kiểu kiến trúc dân tộc, đậm nét địa phương mình.

        Công việc trung tu, làm mới một số hạng mục công trình và tu sửa, làm mới biểu tượng của các tỉnh, thành phố được thực hiện trong hơn 2 năm, đến ngày 19 tháng 5 năm 1994 khánh thành.

        Lần trung tu này, nghĩa trang được nâng cấp thêm một bước, nhưng vẫn mang tính chắp vá.   

[Giangtvx]

c.  Cải tạo, nâng cấp nghĩa trang theo Quyết định số 70 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (từ ngày 19 tháng 5 năm 1999 đến cuối năm 2003).

Lính thợ Trường Sơn kè đường chống sụt lở tại Nghĩa trang

        Hướng tới kỷ niệm 40 năm ngày truyền thống (ngày 19 tháng 5 năm 1959 đến ngày 19 tháng 5 năm 1999) Bộ đội Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh và đón nhận Huân chương Sao vàng do Đảng, Nhà nước trao tặng, Bộ Quốc phòng, Binh đoàn 12, tối (Đồng Sĩ Nguyên) đề nghị Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Nguyễn Thị Hằng trình Chính phủ cho nâng cấp nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn xứng với tầm vóc một nghĩa trang Quốc gia. Sau khi Chính phủ đồng ý, ngày 30 tháng 01 năm 1999, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ra Quyết định số 70/QĐ-LĐTBXH cho nâng cấp, cải tạo nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn.

        Ba lần duyệt thiết kế và mô hình các công trình mới, Bộ và tỉnh đều mời tôi (Đồng Sĩ Nguyên) tham gia.

        Với tư cách là người tìm địa điểm, trước đây chỉ đạo xây đựng quy hoạch, thiết kế, thi công nghĩa trang, tôi có nêu một số ý kiến đã được Bộ, tỉnh chấp nhận như:

        + Giữ đúng mặt bằng quy hoạch.

        + Cải tạo cục bộ những chỗ thật cần thiết để làm mới một số công trình.

        + Triệt để giữ, bảo vệ cây xanh hiện có, đặc biệt là cây Bồ đề “ôm” Đài tưởng niệm.

        Ngày 19 tháng 5 năm 1999, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị đã khởi công nâng cấp nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn. Đến ngày 25 tháng 7 năm 2002, đã hoàn thành các công việc như:

        + Thay đổi vỏ mộ âm đẹp.

        + Xây nhà khánh tiết, văn bia.

        + Khu quản trang, nhà làm việc, kho để hiện vật, nhà khách.

        + Nâng cấp đường.

        Riêng khu lâm viên cải tạo hồ trước sẽ làm trong giai đoạn tiếp

4.   Quản lý nghĩa trang.

        -   Từ năm 1975 đến tháng 10 năm 1979, nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn do Binh đoàn 12, đơn vị kế thừa của Binh đoàn Trường Sơn quản lý. Ban Quản lý nghĩa trang có 8 cán bộ, chiến sĩ quân đội, trong điều kiện vật chất khó khăn, vì nghĩa tình đồng đội anh em đã hương khói, chăm sóc các phần mộ, phục vụ tận tình các gia đình, thân nhân liệt sĩ đến viếng; chu đáo đối với khách trong nước, khách nước ngoài đến thăm viếng, tham quan, du lịch.

        -   Từ tháng 10 năm 1979 đến tháng 7 năm 1989, nghĩa trang được chuyển giao cho Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Bình - Trị - Thiên quản lý.

        Sau khi tách tỉnh Bình - Trị - Thiên, thành lập lại tỉnh Quảng Trị, từ tháng 7 năm 1989 đến nay, nghĩa trang được bàn giao lại cho Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Trị quản lý. Mọi công việc của nghĩa trang được tiếp tục hoạt động bình thường, chỉ có khác là các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước và hầu hết các đồng chí lãnh đạo các tỉnh, thành, các gia đình liệt sĩ của các tỉnh, thành phố thường đến viếng nhiều hon. Khách quốc tế tham quan, du lịch ngày càng tăng.