Đời tôi

[Giangtvx]

        54

     Hỉllarỵ và tôi bắt đầu ngày đầu tiên của thế kỷ mới và cũng là năm cuối nhiệm kỳ tổng thống của tôi với một bài phát biểu chung trên sóng phát thanh tới tất ca nhân dân Mỹ, bài phát biểu này cũng được truyền hình trực tiếp trên tivi. Chúng tôi tham dự tiệc cùng mọi người tại Nhà Trắng cho đến khoảng 2h30 sáng hôm sau và chúng tôi hơi mệt nhưng vẫn rất háo hức được ghi dấu kỷ niệm ngày này. Một lễ kỷ niệm đáng nhớ của khắp hành tinh đã diễn ra vào buổi tối hôm trước: hàng tỷ người xem tivi khi giao thừa đến đầu tiên tại châu Á, sau đó là châu Âu, rồi châu Phi, Nam Mỹ và cuối cùng là Bắc Mỹ. Nước Mỹ bước vào một thế kỷ mới của sự tuỳ thuộc lẫn nhau trên toàn cầu với một sự kết hợp độc nhất vô nhị của thành công về kinh tế, đoàn kết xã hội, và tự chủ dân tộc, và với sự rộng mở, năng động và các giá trị dân chủ của chúng ta đang diễn ra trên toàn thế giới. Hillary và tôi nói rằng chúng ta, những người Mỹ, phải tận dụng tốt nhất cơ hội này để tiếp tục phát triển đất nước và nhân rộng những lợi ích cũng như chia sẻ những gánh nặng của thế giới trong thế kỷ 21. Đó cũng chính là những mục tiêu tôi sẽ hoàn thành trong năm cuối cùng của nhiệm kỳ này.

        Bất chấp những xu thế của lịch sử, bảy năm nhiệm kỳ tổng thống của tôi đã đạt được rất nhiều thành công bởi lẽ chúng tôi luôn làm việc dựa trên lợi ích của quần chúng theo phương pháp phải chỉ ra sai lầm rồi bám sát theo lịch trình đã được vạch ra trong Thông điệp Liên bang; cũng như giải quyết các vấn đề và thách thức khi chúng xuât hiện. Hiện tượng xuống dốc trong nửa nhiệm kỳ sau của các nhiệm kỳ thứ hai mà các tổng thống khác thường hay gặp phải chưa xảy ra với tôi. Tôi quyết tâm không để nó xảy ra trong năm nay.

        Năm mới khiến tôi mất đi một người bạn cũ, bởi Boris Yeltsin đã từ chức, nhường vị trí cho người kế nhiệm Vladimir Putin. Yeltsin không bao giờ có thể hồi phục lại sức khỏe và thể lực ổn định như trước sau ca phẫu thuật tim, và ông ta tin rằng Putin đã sẵn sàng kế tục sự nghiệp của ông và có thể đảm nhiệm công việc nặng nhọc này. Boris cũng biết rằng việc tạo cơ hội cho người dân nước Nga thấy Putin làm việc như thế nào sẽ có thể tăng khả năng trúng cử cho Putin trong cuộc bầu cử sắp tới. Đây vừa là một bước đi rất thông minh, vừa láu cá, nhưng tôi sẽ rất nhớ Yeltsin. Vượt lên trên tất cả những vấn đề về sức khỏe và sự khó dự đoán đôi khi xảy ra, ông luôn là một nhà lãnh đạo dũng cảm và biết nhìn xa trông rộng. Chúng tôi tin tưởng lẫn nhau và đạt được nhiều thành công cùng với nhau. Vào ngày ông ấy từ chức, chúng tôi đã nói chuyện qua điện thoại khoảng 20 phút, và tôi có thể nói rằng ông ấy rất thoải mái với quyết định của mình. Ông rời vị trí khi ông đã sống và đã lãnh đạo theo cách của riêng mình.

        Ngày 3 tháng 1, tôi đến Shepherdstown, Tây Virginia, để khai mạc vòng đàm phán hòa bình giữa Syria và Israel. Ehud Barak đã hối thúc tôi liên tục để mở vòng đàm phán sớm vào đầu năm. Ông trở nên ngày càng mất kiên nhẫn về tiến trình hòa bình với Arafat, và không chắc chắn liệu những quan điểm khác biệt của hai bên về Jerusalem có được giải quyết hay không. Ngược lại, trước đây nhiều tháng ông nói với tôi, ông sẵn sàng giao lại cao nguyên Golan cho Syria với điều kiện Israel được đặt trạm cảnh báo sớm ở Golan và được độc lập về 1/3 nguồn nước tại hồ Tiberias hay còn được gọi là biển Galilee.

        Biển Galilee là một vùng nước đặc biệt có một không hai: phần đáy là nước mặn được nuôi dưỡng bởi các dòng nước ngầm, trong khi phần nước bên trên lại là nước ngọt. Vì nước ngọt nhẹ hơn nên cần phải chú ý khi khai thác nước không được hút nước quá sâu trong mỗi năm tránh để phần nước ngọt ở trên trở nên quá nhẹ không thể giữ phần nước mặn bên dưới. Nếu lượng nước ngọt xuống thấp tại một điểm nhất định, nước mặn có thể sẽ hòa vào phần nước ngọt và làm mất đi nguồn cung cấp nước ngọt vô cùng quan trọng đối với Israel.

        Trước khi bị ám sát, Yitzhak Rabin đã đưa ra một cam kết sẽ rút quân khỏi Golan từ ngày 4 tháng 7 năm 1967, và quay trở lại biên giới cũ vơi điều kiện những yêu cầu của Israel được đáp ứng. Cam kết này được đưa ra trong điều kiện tôi phải giữ kín cho đến khi nó được trình bày chính thức với Syria trong khuôn khổ một giải pháp trọn vẹn. Sau khi Yitzhak qua đời, Shimon Peres cũng đã tái khẳng định cam kết ngầm này và dựa trên cơ sở này chúng tôi đứng ra bảo trợ cho các cuộc đàm phán giữa người Sirya và Israel năm 1996 tại sông Wye. Peres muốn tôi ký hiệp ước an ninh với Israel nếu nước này chịu từ bỏ Golan, một ý tưởng mà sau này Netanyahu cũng gợi ý với tôi và được nâng cấp một lần nữa bởi Barak. Tôi nói với họ tôi rất sẵn lòng làm điều đó.

[Giangtvx]

        Dennis Ross vậ nhóm chúng tôi đã đạt được nhiều tiến triển cho đến khi Bibi Netanyahu đánh bại Peres trong cuộc bầu cử diễn ra giữa lúc các hoạt động khủng bố đang đột ngột lan rộng. Sau đó thì các cuộc đàm phán của Syria bắt đầu chùng lại. Giờ đây Barak muốn khởi động lại các cuộc đàm phán mặc dù ông vẫn chưa sẵn sàng khẳng định lại chính xác từng lời trong cam kết ngầm của Rabin.

        Barak phải đấu tranh với những cử tri hoàn toàn khác so với thời của Rabin. Bây giờ có quá nhiều người nhập cư và đặc biệt là người gốc Nga rất phản đối việc nhường lại Golan. Natan Sharansky, từng là người hùng của phương Tây trong suốt những năm bị bỏ tù tại Liên bang Nga và đồng hành cùng Netanyahu tại sông Wye năm 1998, giải thích thái độ của những người Do Thái gốc Nga cho tôi. Ông ta nói, những người này chuyển từ quốc gia lớn nhất thế giới đến một trong số những quốc gia nhỏ nhất thế giới, và không thể tin được việc phải thu nhỏ Israel hơn nữa bằng việc nhượng lại Golan hay Bờ Tây. Họ đồng thời cũng không coi Syria là một mối đe dọa đối với Israel. Họ chưa có hòa bình, nhưng cũng không bị chiến tranh. Nếu Syria tấn công Israel, người Israel có thể thắng một cách dễ dàng. Vậy thì tại sao phải nhường Golan?

        Dù Barak không nhất trí với quan điểm này, ông vẫn phải đối mặt với nó. Tuy nhiên, ông muốn thiết lập hòa bình với Syria, ông tin tưởng là vấn đề có thể được giải quyết và muốn tôi kêu gọi đàm phán càng sớm càng tốt. Đến tháng 1, tôi đã làm việc với Bộ trưởng Ngoại giao của Syria Farouk al-Shara được hơn ba tháng và làm việc với Tổng thống Assad qua điện thoại để chọn địa điểm đàm phán. Assad đang trong tình trạng sức khỏe không được tốt và muốn lấy lại Golan trước khi ông chết, nhưng ông phải hết sức cẩn thận. Ông muốn con trai mình là Bashar tiếp tục kế tục sự nghiệp và ngoài việc phải khẳng định Syria sẽ lấy lại được tất cả phần đất đã bị chiếm trước ngày mùng 4 tháng 6 năm 1967, ông còn phải thỏa thuận sẽ không để đất nước bị tấn công dưới sức ép của các lực lượng bên trong Syria, những lực lượng mà con trai ông ta sẽ rất cần sự ủng hộ.

        Tình trạng bấp bênh của Assad và cú đột quỵ của Bộ trưởng Ngoại giao Shara mùa thu năm 1999 khiến Barak càng khẩn trương hơn. Theo yêu cầu của ông, tôi đã gửi tới Assad một bức thư nói là tôi nghĩ Barak đã sẵn sàng cho một thỏa thuận nếu chúng tôi giải quyết được định nghĩa về đường biên giới, mức kiểm soát đối với nguồn nước và trạm cảnh báo sớm, và rằng nếu họ đạt được thỏa thuận, nước Mỹ sẽ chuẩn bị để thiết lập quan hệ song phương với Syria, đây là một bước đi mà Barak đã hối thúc tôi. Đây là một bước tiến rất lớn đối với chúng tôi bởi lẽ Syria đã từng ủng hộ khủng bố trong quá khứ. Tất nhiên, Aissad phải ngừng mọi sự ủng hộ chủ nghĩa khủng bố để có thể thiết lập mối quan hệ bình thường với Mỹ, nhưng nếu ông ta đã có được Golan, rất có khả năng động cơ hỗ trợ cho những kẻ khủng bố Hezbollah tấn công Israel từ phía Libăng sẽ không còn nữa.

        Barak cũng muốn thiết lập hòa bình với Libăng, bởi vì ông đã cam kết rút quân đội Israel khỏi nước này trước cuối năm, và một thỏa thuận hòa bình sẽ giúp giảm khả năng Israel bị Hezbollah tấn công dọc biên giới, và sẽ không tạo cảm giác là Israel chỉ rút quân để tránh bị khủng bố tấn công. Như ông cũng biết rằng sẽ không thể ký một thỏa thuận nào với Libăng nếu Syria không nhất trí và cùng tham gia.

        Một tháng sau, Assad viết thư trả lời thể hiện thái độ khác hẳn với quan điểm trước đây, có lẽ là do tình hình bất ổn ở Syria sau khi tình trạng sức khỏe của ông và Shara tồi tệ đi. Tuy nhiên, một vài tuần sau, khi Madeleine Albright và Dennis Ross đến thăm thì Assad và Shara trông đã có vẻ hồi phục. Assad nói, ông muốn nối lại đàm phán và đã sẵn sàng thiết lập hòa bình bởi lẽ ông tin Barak rất nghiêm túc trong ý định này. Ông thậm chí còn nhất trí để cho Shara đàm phán, một việc mà trước đây ông chưa bao giờ đồng ý, với điều kiện là Barak sẽ phải đích thân lo liệu bên phía Israel.

        Barak chấp thuận một cách háo hức và muốn bắt đầu đàm phán ngay lập tức. Tôi giải thích là chúng tôi sẽ không đàm phán trong kỳ nghỉ giáng sinh và ông chấp nhận thời gian biểu của chúng tôi: đàm phán sơ bộ tại Washington vào giữa tháng 12, sau đó sẽ nối lại vào đầu năm với sự tham gia của tôi và sẽ tiếp tục đàm phán cho đến khi đạt được thỏa thuận cuối cùng. Những cuộc đàm phán tại Washington bắt đầu hơi khó khăn với những lời tuyên bố công khai rất hiếu chiến của Shara. Tuy nhiên, trong các cuộc hội đàm riêng, khi Shara ngỏ ý muốn bắt đầu đàm phán từ điểm dừng năm 1996, với thực hiện cam kết ngầm của Rabin về đường biên giới thiết lập kể từ ngày mùng 4 tháng 6, với điều kiện là các yêu cầu của Israel sẽ được thỏa mãn, Barak trả lời rằng trong khi ông không cam kết gì về vấn đề lãnh thổ, "chúng tôi sẽ không xóa bỏ lịch sử". Hai người sau đó nhất trí là tôi có thể quyết định trình tự thảo luận các vấn đề bao gồm đường biên giới, an ninh, nước và hòa bình. Barak muốn đàm phán liên tục không bị ngắt quãng; điều này đồng nghĩa với việc phía Syria sẽ phải làm việc cho đến hết lễ Ramadan ngày 7 tháng 1, sẽ không được trở về nhà để kỷ niệm ngày lễ truyền thống Eid Al Fitr vào cuối tháng ăn chay. Shara đồng ý và hai bên trở về nước để chuẩn bị đàm phán.

[Giangtvx]

        Mặc dù Barạk hối thúc rất mạnh mẽ để bắt đầu đàm phán sớm, ông cũng nhanh chóng chuyển sang lo lắng về những hậu quả chính trị của việc nhượng lại Golan mà không chuẩn bị về mặt tinh thần cho dân chúng Israel. Ông muốn tạo nên một số vỏ bọc: việc nối lại con đường Libăng sẽ được thực hiện bởi những người Syria với sự cố vấn của người Libăng; lời tuyên bố của ít nhất một nước Ảrập về việc nâng cấp mối quan hệ với Israel; những lợi ích an ninh rõ ràng từ phía Mỹ; và một vùng tự do thương mại ở Golan. Tôi đồng ý sẽ ủng hộ những yêu cầu này và tiến thêm một bước nữa, gọi điện cho Assad vào ngày 19 tháng 12, yêu cầu ông nối lại đàm phán Libăng cùng thời điểm với các cuộc đàm phán Syria và lấy lại ba bộ hài cốt mà Israel liệt kê trong danh sách binh sĩ mất tích trong chiến tranh với Libăng gần 20 năm trước đây. Assad đồng ý với yêu cầu thứ hai và chúng tôi gửi một đội pháp y tới Syria nhưng không may là họ không tìm thây những bộ hài cốt ở những nơi mà Israel cho là có hài cốt. về vấn đề thứ nhất, Assad tránh trả lời thẳng, chỉ nói là những cuộc đàm phán Libăng có thể được nối lại một khi cuộc đàm phán Syria đạt được một số kết quả nhất định.

        Shepherdstovvn là một khu cộng đồng nông thôn cách Washington khoảng một giờ lái xe; Barak nhấn mạnh phải thiết kế khu đàm phán thật riêng biệt để tránh rò rỉ thông tin, và người Syria không muốn đến Trại David hay sông Wye bởi lẽ những cuộc đàm phán Trung Đông quan trọng đều đã diễn ra ở đó. Đối với tôi thì không có vấn đề gì; cơ sở vật chất để tổ chức hội nghị ở Shepherdstovvn rất thoải mái và tôi có thể từ Nhà Trắng đi đến đó trong vòng 20 phút bằng máy bay trực thăng.

        Cả hai bên đều sớm tỏ ra không quá cách biệt nhau về quan điểm trong các mục cần đàm phán. Syria muốn lấy lại toàn bộ cao nguyên Golan nhưng sẵn lòng để lại cho Israel một dải đất nhỏ rộng khoảng 10 mét (33 feet), dọc cạnh hồ; Israel muốn một dải đất rộng hơn. Syria muốn Israel rút quân trong vòng 18 tháng; Barak muốn trong vòng ba năm. Israel muốn đóng quân tại trạm cảnh báo sớm; Syria muốn trạm đó được kiểm soát bởi người của Liên hiệp quốc hoặc Mỹ. Israel muốn đảm bảo chất lượng và số lượng nước chảy từ cao nguyên Golan vào hồ; Syria chấp nhận với điều kiện họ cũng được đảm bảo về dòng nước chảy từ Thổ Nhĩ Kỳ vào. Israel muốn thiết lập quan hệ ngoại giao đầy đủ ngay sau khi họ bắt đầu rút quân; Syria chỉ muốn thiết lập quan hệ đầy đủ khi việc rút quân đã hoàn tất.

        Người Syria đến Sheperdstown trong một tâm trạng rất lạc quan và linh hoạt, rất mong muốn ký được thỏa thuận. Ngược lại, Barak, người đã thúc đẩy rất mạnh mẽ để được đàm phán lại quyết định sau khi dựa trên trưng cầu dân ý rằng ông ta muốn tiến trình đàm phán diễn ra chậm vài ngày để ông cỏ thể thuyết phục công chúng Israel rằng ông là một nhà đàm phán rất cứng rắn. Ông muốn tôi sử dụng mối quan hệ tốt với Shara và Assad để làm người Syria vui vẻ trong khi ông sẽ im hơi lặng tiếng trong khoảng thời gian chờ đợi do chính ông đặt ra.

        Nói thực tâm, tôi thất vọng. Nếu Barak nói trước với phía Syria hoặc báo trước với tôi, thì mọi chuyện có lẽ sẽ dễ xử lý hơn. Có lẽ, vì ông là một người lãnh đạo được bầu một cách dân chủ nên ông phải chú ý đến ý kiến của quần chúng nhiều hơn phía Assad, nhưng Assad cũng có những vấn đề chính trị riêng và đã vượt qua nỗi ác cảm ghê gớm của bản thân để tham gia vào cuộc đàm phán với Israel bởi vì ông tin tôi và tin vào những lời bảo đảm của Barak.

        Barak tham chính chưa lâu, và tôi nghĩ ông nhận được những lời cố vấn vô cùng tệ. Trong ngoại giao, trưng cầu dân ý thường chẳng có ý nghĩa gì cả; người dân bầu lên lãnh đạo để giúp họ giành chiến thắng và kết quả cuối cùng mới là điều quan trọng nhất. Nhiều quyết định về chính sách đối ngoại quan trọng nhất của tôi đều không được mọi người ủng hộ ngay từ lúc đầu. Nếu Barak thiết lập được hòa bình thực sự với Syria, vị trí của ông tại Israel cũng như trên toàn thế giới sẽ được nâng cao, và sẽ làm tăng khả năng giành thắng lợi với những người Palestine. Nếu ông thất bại thì một vài ngày trưng cầu dân ý cũng chẳng còn nghĩa lý gì nữa. Tôi cố gắng rất nhiều nhưng không làm Barak đổi ý được. Ông muốn tôi giữ chân Shara trong khi ông ấy thì chờ đợi, và tất cả những điều này diễn ra tại khu đàm phán biệt lập ở Shepherdstown, nơi mà công việc rất ít bị quấy nhiễu.

        Madeleine Albright và Dennis Ross đã cố nghĩ ra những biện pháp để ít nhất làm sáng tỏ cam kết của Barak đối với lời cam kết ngầm của Rabin, bao gồm cả việc mở một kênh riêng giữa Madeleine và Butheina Shaban, thành viên nữ duy nhất trong đoàn đàm phán Syria. Butheina, một phụ nữ có khả năng ăn nói lưu loát và khá ân tượng. Bà luôn đóng vai trò là phiên dịch viên cho Assad trong các cuộc gặp với chúng tôi. Bà đã làm việc với Assad trong nhiều năm và tôi tin chắc bà cũng sẽ tới Shepherdstown để đảm bảo truyền đạt đầy đủ tới tổng thống về những gì đang diễn ra.

[Giangtvx]

        Vào thứ sáu, tức là ngày thứ năm ở Shepherdstown, chúng tôi đưa ra một bản thỏa thuận hòa bình sơ bộ với những điểm yêu cầu khác nhau của hai bên được cho vào trong ngoặc. Phía Syria phản hồi một cách chắc chắn vào tối thứ bảy và chúng tôi bắt đầu các cuộc họp về vấn đề biên giới và ăn ninh. Một lần nữa phía Syria tỏ ra rất linh hoạt trong cả hai vấn đề, họ nói rằng họ có thể chấp nhận điều chỉnh chiều rộng của dải đất ở bờ của hồ Galilee lên mức 50 mét (164 feet), với điều kiện là Israel phải chấp nhận đường biên giới ngày mùng 4 tháng 6 là cơ sở để đàm phán. Điều này là phù hợp với thực tế; rõ ràng là diện tích hồ nước đã thu nhỏ lại trong vòng 30 năm vừa qua. Tôi thấy phấn khích nhưng sớm nhận ra rằng Barak vẫn chưa cho phép bất kỳ ai trong đoàn đàm phán của ông chấp nhận mốc ngày mùng 4 tháng 6, bất kể Syria có thể đưa ra những đề nghị thế nào đi nữa.

        Ngày chủ nhật, trong bữa trưa với Ehud và Nava Barak tại trang trại của Madeleine, Madeleine và Dennis tạo một cơ hội cuối cùng cho Barak. Syria đã thể hiện sự linh hoạt trong việc đáp ứng những yêu cầu của Israel với điều kiện là những yêu cầu của họ cũng được đáp ứng; Israel lại không đáp lại bằng hành động. Thực tế là như thế nào đây? Barak nói, ông ấy muốn nối lại đàm phán với Libăng. Và nếu không được, ông ta sẽ nghỉ vài ngày và quay lại.

        Shara không còn tâm trạng nào mà nghe những điều như thế này. Ông nói Shepherdstown là một thất bại, rằng Barak không thực lòng và rằng ông ta muốn nói như vậy với Tổng thống Assad. Trong bữa ăn tối cuối cùng, tôi đã cố gắng một lần nữa yêu cầu Barak nói một điều gì đó mang tính khẳng định để Shara có thể truyền đạt lại cho Syria. Nhưng ông lại từ chối, và chỉ nói chuyện riêng với tôi để tôi nói lại với Assad sau khi chúng tôi rời Shephersdtown rằng ông sẽ chấp nhận đường biên giới ngày mùng 4 tháng 6, một khi đàm phán với Libăng được nối lại hoặc chuẩn bị bắt đầu. Điều này có nghĩa Shara sẽ phải tay trắng trở về nước mặc dù lúc ra đi đầy tin tưởng cuộc đàm phán sẽ thành công, tin tưởng đến mức đoàn đàm phán Syria sẵn sàng ở lại cho đến hết lễ Ramadan và lễ Eid.

        Sự việc còn tồi tệ hơn khi đoạn văn bản cuối cùng trong hiệp ước của chúng tôi bị rò rỉ ra giới báo chí Israel, làm lộ ra những sự nhượng bộ mà phía Syria đã chấp nhận vô điều kiện. Shara phải hứng chịu những sự chỉ trích kịch liệt trong nước. Điều này đúng là hổ thẹn đối với ông và với cả Assad. Ngay kể cả những chính phủ độc tài cũng không thể nào tránh khỏi dư luận quần chúng và các nhóm lợi ích nhiều quyền lực.

        Khi tôi gọi cho Assad nói ý định của Barak sẽ khẳng định cam kết của Rabin và phân định đường biên giới dựa trên cơ sở cam kết đó ngay khi vòng đàm phán Libăng bắt đầu, Assad lắng nghe mà không có một lời bình luận nào cả. Một vài ngày sau, Shara gọi điện cho Madeleine Albright và từ chối đề nghị của Barak và nói rằng những người Syria muốn mở cuộc đàm phán về Libăng chỉ sau khi vấn đề phân định biên giới được giải quyết. Họ đã một lần bị thất vọng vì tỏ ra linh hoạt và hướng về tương lai và bây giờ họ sẽ không bao giờ lại mắc lỗi đó một lần nữa.

        Lúc đó chúng tôi cảm thấy rất bế tắc, tuy nhiên tôi nghĩ chúng ta có thể tiếp tục cố gắng. Barak vẫn tỏ ra muốn giữ hòa bình với Sy và đúng là dân chúng Israel vẫn chưa sẵn sàng chấp nhận nhượng bộ để đổi lấy sự hòa bình đó. Syria vẫn là bên thu được nhiều lợi ích hơn khi thiết lập hòa bình. Assad đang bị ốm và phải chuẩn bị cho con trai lên kế vị. Trong khi đó, còn quá nhiều việc phải làm trong tiến trình Palestine. Tôi yêu cầu Sandy, Madeleine và Dennis xem chúng tôi phải làm gì tiếp theo, và chuyển sự quan tâm của tôi sang các vấn đề khác

        Ngày 10 tháng 1, sau lễ kỷ niệm của Nhà Trắng với những người Hồi giáo đánh dấu kết thúc tháng Ramadan, Hillary và tôi đến nhà thờ của Học viện Hải quân Mỹ tại Annapolis, Maryland để dự đám tang của một cựu lãnh đạo hải quân, ông Bud Zumwalt, bạn của chúng tôi trong kỳ nghỉ Cuối tuần Phục hưng. Sau khi tôi nhậm chức, Bud đã làm việc với chúng tôi để gửi viện trợ đến những gia đình của những quân nhân, giống như con trai ông, bị bệnh do tiếp xúc với chất độc màu da cam trong chiến tranh Việt Nam. Ông cũng đã vận động quốc hội thông qua Hiệp định về vũ khí hóa học. Sự ủng hộ của cá nhân ông đối với gia đình chúng tôi trong và sau các tiến trình truất phế tôi tại hạ viện là một món quà đầy lòng nhân ái mà chúng tôi sẽ không bao giờ quên. Khi tôi chọn quần áo để mặc trong lễ tang, một trong những người phục vụ của tôi, Lito Bautista, một người Mỹ gốc Philippines từng phục vụ trong hải quân 30 năm nói rằng anh ta rất mừng khi tôi đến dự lễ tang bởi lẽ Bud Zumwalt là "người tốt nhất mà chúng tôi đã từng gặp. Ông ta luôn vì lợi ích của chúng tôi".

[Giangtvx]

        Tối hôm đó, tôi bay tới Grand Canyon (Hẻm núi Lớn), nghỉ tại khách sạn El Tovar trong một căn phòng có ban công nhìn thẳng ra phía rìa của hẻm núi. Gần 30 năm trước đây, tôi đã ngắm mặt trời lặn sau Hẻm núi Lớn; và giờ đây tôi muốn ngắm mặt trời mọc, chiếu sáng từng lớp đá màu sắc khác nhau từ đỉnh xuống dưới chân. Sáng hôm sau, sau khi ngắm cảnh mặt trời mọc tuyệt đẹp như tôi đã tưởng tượng, Bộ trưởng Nội vụ Bruce Babbitt và tôi chỉ định ra ba công trình tưởng niệm quốc gia mới và mở rộng thêm khu thứ tư tại Arizona và California, bao gồm cả một triệu héc-ta xung quanh khu vực Grand Canyon và một dải hàng nghìn đảo nhỏ và đá ngầm dọc bờ biển California.

        Đã 92 năm kể từ khi Tổng thống Theodore Roosevelt quyết định để Grand Canyon thành công trình tưởng niệm quốc gia. Bruce Babbitt, Al Gore và tôi đã cố gắng hết sức mình để trung thành với nguyên tắc bảo vệ thiên nhiên và lời cảnh báo của ông rằng chúng tôi phải có cái "nhìn xa trông rộng".

        Ngày thứ 15, tôi tưởng nhớ ngày sinh của Martin Luther King Jr. trong bài phát biểu trên đài phát thanh sáng thứ bảy hàng tuần bằng việc đánh dấu chặng đường phát triển về kinh tế, xã hội của những người Mỹ gốc Phi và gốc Tây Ban Nha trong vòng bảy năm vừa qua, và chỉ ra những kết quả chúng tôi đã đạt được: mặc dù tỷ lệ thất nghiệp và nghèo đói của những nhóm người thiểu số này đã xuống thấp ở mức kỷ lục nhưng họ vẫn ở mức thấp hơn nhiều so với mức bình quân toàn quốc. Chúng tôi cũng phải đối mặt với làn sóng tội ác đang tăng cao nhằm vào những nạn nhân này do tệ phân biệt chủng tộc - James Byrd, một người đàn ông da đen bị lôi từ phía sau một chiếc xe tải và bị giết bởi những kẻ phân biệt chủng tộc da trắng tại bang Texas; vụ bắn nhau xảy ra tại một trường học Do Thái ở Los Angeles; một sinh viên người Mỹ gốc Triều Tiên, một huấn luyện viên bóng rổ người Mỹ gốc Phi và một nhân viên bưu điện người Philippines bị giết chỉ vì chủng tộc của họ.

        Một vài tháng trước đây, tại một trong những buổi tôi thiên niên kỷ của Hillary tại Nhà Trắng, bác sĩ Eric Lander, Viện trưởng của Trung tâm Học viện Whitehead về Nghiên cứu Gien tại Viện công nghệ Massachusetts (MIT) và chuyên viên kỹ thuật cao Vinton Cerf, người được coi là "cha đẻ của Internet" đã thảo luận về việc công nghệ chip kỹ thuật số có thể thúc đẩy sự thành công của dự án về gien người như thế nào. Điều tôi nhớ rõ nhất về buổi tôi hôm đó là lời phát biểu của Lander rằng mọi chủng người đều giống nhau đến 99.9% về gien. Từ khi ông nói điều đó, tôi luôn suy nghĩ về những vụ đổ máu, những nguồn lực bị lãng phí bởi những người bị ám ảnh vì suy nghĩ chia rẽ con người chỉ bởi 1/10% còn lại.

        Trong bài phát biểu trên đài phát thanh, một lần nữa tôi yêu cầu quốc hội thông qua dự luật chống tội ác do thù hận và đề nghị thượng nghị viện thông qua việc bổ nhiệm một luật sư tài giỏi người Mỹ gốc Hoa, Bill Lann Lee làm Trợ lý Bộ trưởng Tư pháp, phụ trách vấn đề nhân quyền. Việc đảng Cộng hòa nắm đa số đã cản trở việc này, họ có vẻ có ác cảm với những người không phải gốc da trắng mà tôi chỉ định. Khách mời chính của tôi sáng hôm đó là Charlotte Fillmore, một cựu nhân viên của Nhà Trắng đã 100 tuổi, người mà nhiều thập kỷ trước đây từng phải vào Nhà Trắng bằng một cửa riêng biệt vì chủng tộc của bà. Lần này tôi đưa Charlotte vào Phòng Bầu dục bằng cửa chính.

        Trong tuần lễ trước Thông điệp Liên bang, tôi thực hiện thói quen là nhấn mạnh những sáng kiến quan trọng để nói trong diễn văn. Lần này, tôi kết hợp hai đề án mà Hillary và Al Gore đang theo đuổi trong chiến dịch tranh cử. Tôi đề xuất cho phép bố mẹ của những đứa trẻ được hưởng bảo hiểm y tế theo chương trình CHIP để mua bảo hiểm cho bản thân họ, đây là kế hoạch mà Al đang phát động và tôi đã ủng hộ bằng việc cho phép khấu trừ thuế 10.000 đôla cho học phí đại học, một sáng kiến mà Nghị sĩ Chuck Schumer đang thúc đẩy tại quốc hội và Hillary đang nêu cao trong chiến dịch tranh cử của cô ấy.

        Nếu tất cả các phụ huynh cũng như trẻ con có thu nhập thích hợp - khoảng mười bốn triệu người tổng cộng - được tham gia vào chương trình CHIP, chương trình sẽ chăm sóc cho một phần ba số dân chưa được bảo hiểm của chúng tôi. Nếu những người thuộc độ tuổi từ 55 trở lên được chăm sóc bởi chương trình Medicare như tôi đã đề nghị thì cả hai chương trình sẽ giúp giảm số người Mỹ không được hưởng bảo hiểm đi một nửa. Nếu đề án về hoàn thuế học phí đại học được thông qua, cùng với đạo luật hỗ trợ đại học và cao đẳng mà tôi đã ký, chúng tôi có thể chắc chắn mở rộng cửa vào đại học cho mọi người dân Mỹ. Tỷ lệ nhập học đại học đã tăng lên 67%, tăng gần 10% so với khi tôi bắt đầu nhậm chức.

[Giangtvx]

        Trong bài diễn văn trước những nhà khoa học ở Học viện Công nghệ California, tôi tiết lộ một đề án tăng thêm gần ba tỷ đôla cho nghiên cứu, trong đó có một tỷ đôla cho nghiên cứu phòng chống AIDS và những mục tiêu nghiên cứu y sinh học khác; và 500 triệu đôla cho nghiên cứu công nghệ nano cũng như tăng ngân sách đáng kể cho nghiên cứu khoa học cơ bản, vũ trụ và năng lượng sạch. Ngày 24 của tháng, Alexis Herman, Donna Shalala và tôi đã yêu cầu quốc hội xóa khoảng cách tiền lương 25% giữa nam và nữ bằng cách thông qua Đạo luật Công bằng lương, cho chúng tôi có được nguồn tiền để xóa bỏ những tồn tại về các vụ phân biệt trong công việc tại Hội đồng Cơ hội việc làm bình đẳng, hỗ trợ cho những nỗ lực của Bộ Lao động nhằm tăng tỷ lệ lao động nữ trong những việc được trả lương cao, trong đó phụ nữ đang không được đánh giá đúng mức. Ví dụ như, trong hầu hết các nghề công nghệ cao, số lượng nhân viên nam vượt trội so với số lượng nhân viên nữ, tỷ lệ là khoảng hơn 2:1.

        Trước ngày phát biểu Thông điệp Liên bang, tôi ngồi trò chuyện cùng Jim Lehrer của chương trình News Hour đài PBS lần đầu tiên kể từ sau cuộc phỏng vấn cách đây hai năm, ngay sau cuộc khủng hoảng về lời khai của tôi. Sau khi chúng tôi điểm lại các thành tựu trong quãng thời gian tôi lãnh đạo trong vòng bảy năm qua, Lehrer hỏi, liệu tôi có lo lắng gì về những nhà sử học sẽ viết về tôi không. Báo New York Times vừa mới đăng một bài phân tích nói rằng những nhà sử học chuẩn bị nói tôi là một nhà chính trị rất tài ba và đã đạt được một số thành tựu quan trọng, người "đã bỏ lỡ danh tiếng cao quý dù đã có lúc tưởng chừng nằm trong tầm tay".

        Ông ta hỏi phản ứng của tôi trước lời đánh giá kiểu "những điều đã có thể xảy ra" đó. Tôi nói, với tôi thời điểm của chúng ta giống nhất với thời điểm chuyển sang thế kỷ mới, khi chúng ta bước vào một kỷ nguyên mới với những thay đổi về kinh tế và xã hội, và đang cuốn vào đại dương chung của thế giới, rời xa bờ của chúng ta hơn bao giờ hết. Dựa trên những gì đã xảy ra, tôi nghĩ, việc kiểm tra những thành quả của nhiệm kỳ của tôi sẽ là: Chúng ta có thực hiện tốt việc chuyển biến nước Mỹ sang một nền kinh tế mới và một kỷ nguyên mới của toàn cầu hóa hay không? Chúng ta đã thúc đẩy tiến bộ xã hội và thay đổi cách tiếp cận giải quyết các vấn đề phù hợp với thời đại hay chưa? Chúng ta có bảo vệ môi trường tốt hay không? Và chúng ta đã chống lại được những thế lực nào? Tôi nói với ông ấy rằng tôi cảm thấy rât thoải mái với những câu trả lời cho những câu hỏi đó.

        Hơn nữa, tôi đã đọc rất nhiều sử sách đủ để hiểu rằng lịch sử luôn được viết lại. Khi tôi đang trong nhiệm kỳ, hai cuốn tiểu sử quan trọng của Grant đã được xuất bản và đã phân tích lại một cách kỹ lưỡng những đánh giá thông thường về nhiệm kỳ tổng thống của ông. Những việc như vậy diễn ra liên tục. Bên cạnh đó, như tôi đã nói với Lehrer tôi muốn tập trung hơn vào công việc phải hoàn thành trong năm cuối cùng của nhiệm kỳ hơn là vào việc tương lai mọi người sẽ nghĩ về tôi như thế nào.

        Ngoài vấn đề về chương trình nghị sự trong nước, tôi nói với Lehrer là tôi muốn chuẩn bị để đất nước có thể đối phó với những thách thức về an ninh lớn nhất trong thế kỷ 21. Mục tiêu ưu tiên của những người Cộng hòa trong quốc hội là xây dựng một hệ thống phòng thủ tên lửa quốc gia nhưng tôi đã nói rằng đe dọa chủ yếu nhất là "khủng bố và bọn buôn lậu ma tuý và tội phạm có tổ chức sẽ hợp tác cùng với nhau với những thứ vũ khí hủy diệt và vũ khí truyền thống có sức công phá lớn ngày càng nhỏ và khó phát hiện. Vì vậy chúng ta đã và đang cố gắng tạo ra một khung hành động để đối phó với nạn khủng bố điều khiển bằng máy, khủng bố sinh học, khủng bô" hóa học... Hiện nay, nội dung này không nằm trong công việc chủ điểm của chúng ta nhưng... Tôi nghĩ những kẻ thù của quốc gia trong thế giới có mối liên hệ ràng buộc với nhau này sẽ có khả năng trở thành một mối đe dọa về an ninh lớn nhất".

        Tôi suy nghĩ rất nhiều về chủ nghĩa khủng bố vào lúc đó bởi lẽ chỉ còn hai tháng là đến lễ kỷ niệm thiên niên kỷ mới. CIA, Cục An ninh Quốc gia, FBI và toàn bộ nhóm chống khủng bố của chúng tôi đã làm việc cật lực để ngăn chặn những cuộc tấn công đã được lên kế hoạch tại Mỹ và Trung Đông. Lúc đó hai tàu ngầm đang tuần tra ở khu vực biển Ảrập, sẵn sàng bắn tên lửa vào bất kỳ điểm nào mà CIA xác định có thể là nơi ẩn nấp của Bin Laden. Nhóm chống khủng bố của Dick Clark và George Tenet đã làm việc rất nỗ lực để truy tìm hắn. Tôi cảm thấy chúng tôi đã làm chủ được tình huống nhưng vẫn chưa có khả năng tấn công hoặc phòng thủ cần thiết để chống lại kẻ thù tinh thông, lão luyện trong việc tìm kiếm những cơ hội để tấn công những người dân vô tội mà thế giới đang ngày càng rộng mở này tạo ra.

[Giangtvx]

        Trước khi kết thúc cuộc phỏng vấn, Lehrer hỏi một câu hỏi mà tôi biết thế nào cũng sẽ hỏi: nếu hai năm trước đây tôi trả lời các câu hỏi của ông và những câu hỏi khác về con đường lãnh đạo của tôi khác đi, thì liệu tôi có nghĩ là sẽ có một kết quả hoàn toàn khác và tôi sẽ không bị kết tội? Tôi nói với ông ta rằng tôi không biết nhưng tôi rất tiếc là đã làm cho ông ta và những người dân nước Mỹ có ấn tượng nhầm về tôi. Tôi vẫn không có câu trả lời cho câu hỏi của ông ta trong bối cảnh bầu không khí kích động đang bao trùm toàn bộ Washington lúc bấy giờ. Như tôi nói với Lehrer, tôi đã xin lỗi và cố gắng sửa chữa những lỗi lầm của tôi. Đó là tất cả những gì tôi có thể làm.

        Sau đó Lehrer hỏi tôi có hài lòng không khi biết rằng nếu có âm mưu lật đổ tôi khỏi vị trí thì âm mưu đó cũng đã không thành công. Tôi tin điều đó cũng gần giống như việc bất cứ một nhà báo nào đến gặp tôi và thú nhận rằng có tồn tại những âm mưu và họ biết về điều đó nhưng không thể tự mình thừa nhận. Tôi nói với Jim là tôi đã phải trả một giá đắt để hiểu rằng cuộc sống luôn tìm cách hạ nhục bạn nếu bạn cáu giận hoặc quá thỏa mãn về việc đánh bại được một ai đó, hoặc nghĩ rằng bất kể lỗi lầm của bạn tệ đến đâu cũng không thể tệ bằng lỗi lầm của đối thủ của bạn. Tôi còn một năm nữa; sẽ không còn thời gian để cáu giận hay thỏa mãn nữa.

        Bài Thông điệp Liên bang cuối cùng của tôi sẽ được trình bày với toàn tin vui. Chúng tôi đã tạo được hơn 20 triệu việc làm mới, tỷ lệ thất nghiệp thấp nhất và lượng tiền chi cho phúc lợi xã hội nhỏ nhất trong vòng 30 năm vừa qua, tỷ lệ tội phạm thấp nhất trong vòng 25 năm, tỷ lệ đói nghèo thấp nhất trong vòng 20 năm, lực lượng nhân viên liên bang nhỏ nhất trong vòng 40 năm, lần đầu tiên liên tiếp thặng dư gối đầu trong vòng 42 năm vừa qua, bảy năm liên tục giảm tỷ lệ có thai ở tuổi vị thành niên và tăng 30% trong việc nhận con nuôi, 150.000 công dân trẻ tuổi tham gia phục vụ trong quân đội Mỹ. Trong vòng một tháng chúng tôi đã có cuộc mở rộng kinh tế dài nhất trong lịch sử nước Mỹ, đến cuối năm, chúng tôi sẽ có đợt thặng dư lần thứ ba liên tiếp lần đầu tiên trong vòng hơn 50 năm qua.

        Tôi rất lo rằng nước Mỹ cảm thấy tự mãn về sự thịnh vượng của chúng tôi, vì vậy tôi đề nghị mọi người không nên hài lòng với kết quả đó mà hãy biết "nhìn xa trông rộng" tới một quốc gia mà chúng tôi sẽ xây dựng trong thế kỷ 21. Tôi đưa ra hơn 60 sáng kiến để có thể đạt được một loạt các mục tiêu đầy tham vọng của chúng tôi: mỗi trẻ em sẽ bắt đầu học khi sẵn sàng tiếp nhận kiến thức và sẽ tốt nghiệp khi sẵn sàng gặt hái thành công; mỗi gia đình sẽ có cơ hội thành công cả ở nhà và trong công việc, sẽ không có trẻ em nào phải lớn lên trong đói nghèo; thách thức về sự bùng nổ dân số sẽ được kiểm soát, mỗi người dân Mỹ đều có khả năng được hưởng dịch vụ chăm sóc sức khỏe có chất lượng và hợp túi tiền; nước Mỹ sẽ trở thành quốc gia lớn và an toàn nhất thế giới và không mắc nợ lần đầu tiên kể từ năm 1835 đến nay; sự thịnh vượng sẽ lan tỏa đến từng cộng đồng, sức nóng lên của khí hậu sẽ bị ngăn chặn và đảo ngược; nước Mỹ sẽ dẫn đầu thế giới trong việc hướng tới một cộng đồng thịnh vượng và an ninh chung và chia sẻ cả những vấn đề cao hơn như khoa học và công nghệ; chúng ta cuối cùng sẽ trở thành một quốc gia liên kết hợp nhất trong đa dạng.

        Tôi cố gắng hết sức để thỏa mãn cả những người ở phe Cộng hòa và phe Dân chủ, đề nghị kết hợp cả hai chương trình cắt giảm thuế và chương trình chi tiêu để cùng tiến đến mục tiêu; tăng cường ủng hộ những nỗ lực dựa trên niềm tin để xóa nghèo và chống việc sử dụng ma túy và giúp đỡ những người mẹ tuổi vị thành niên; ngừng thu thuế để ủng hộ nhân đạo cho những người có thu nhập thấp và trung bìng - những người không thể đòi hỏi thêm gì hơn nữa vì họ không gỉ những khoản khấu trừ thuế thành từng khoản; giảm nhẹ thuế cho đối tượng được xếp vào loại hôn nhân bất lợi và một đợt mở rộng nữa của EITC; tạo điều kiện hơn nữa để dạy tiếng Anh và giáo dục công dân cho những người mới nhập cư; thông qua dự luật về các tội ác xuất phát từ lòng hận thù, phân biệt chủng tộc và Điều luật Không phân biệt đôi xử trong việc làm. Tôi cũng muốn gửi lời cảm ơn tới chủ tịch hạ viện vì sự ủng hộ của ông đối với sáng kiến thị trường mới của tôi

[Giangtvx]

        Lần cuối cùng, tôi giới thiệu với những người đang ngồi với Hillary những người đại diện cho những mục tiêu mà chúng tôi đang cô gắng để đạt được: người cha của một trong số những sinh viên đã bị giết tại Columbine, người đã yêu cầu quốc hội xử lý lỗ hổng về buôn bán vũ khí; một người cha gốc Tây Ban Nha tự hào trả tiền ủng hộ cho con và cũng là người sẽ được hưởng lợi trong chương trình giảm thuế cho những gia đình có việc làm mà tôi đã đề nghị; một chỉ huy không quân giải cứu một người phi công bị bắn hạ ở Kosovo để chứng minh cho tầm quan trọng của việc kết thúc nhiệm vụ của chúng ta tại Balkan; và bạn của tôi, Hank Aaron, người đã dành nhiều năm sau khi giải nghệ môn bóng chày để giúp đỡ những trẻ em nghèo và làm cầu nối chống phân biệt chủng tộc.

        Tôi kết thúc với việc kêu gọi đoàn kết và khiến mọi người bật cười khi tôi nhắc quốc hội rằng những người Cộng hòa và Dân chủ giống nhau đến 99,9% về gien. Tôi nói: "Khoa học hiện đại đã khẳng định những gì chúng ta vẫn luôn được tôn giáo cổ xưa răn dạy: sự thực quan trọng nhất của cuộc sống này là nhân loại chung của chúng ta".

        Bài diễn văn bị một nghị sĩ chỉ trích, nói rằng tôi chẳng khác gì Calvin Coolidge khi nói về việc sẽ cố trả hết nợ của Mỹ. Một số người bảo thủ cũng chỉ trích tôi đã chi quá nhiều tiền cho giáo dục, y tế và môi trường. Hầu hết người dân đều vững tin hơn khi tôi nói tôi sẽ cố gắng hơn nữa trong năm nhiệm kỳ cuối cùng của tôi, và họ rất quan tâm đến những ý tưởng mới mà tôi đang phát triển và ủng hộ nỗ lực của tôi nhằm tập trung thực hiện những ý tưởng đó trong tương lai.

        Lần cuối cùng nước Mỹ có cảm giác đang bơi thảnh thơi trên một mặt biển phẳng lặng là trong đầu những năm 1960 khi nền kinh tế tăng trưởng nhanh, các đạo luật dân quyền hứa hẹn một tương lai công bằng hơn và Việt Nam chỉ là một đốm sáng xa xôi trên màn hình. Nhưng chỉ trong vòng sáu năm sau đó, nền kinh tế đất nước đã phát triển sút kém, bạo động phân biệt chủng tộc xảy ra trên khắp phố, John và Robert Kennedy và Martin Luther King Jr. đã bị ám sát, và cuộc chiến Việt Nam bao trùm lấy nước Mỹ, khiến Tổng thống Johnson mất chức và mở ra một thời đại bị phân chia về chính trị nội bộ nước Mỹ. Chúng ta cần phải tóm lấy thời cơ và phát huy thời cơ chứ không thể chỉ để chúng trôi đi.

        Sau khi dừng chân tại Quincy, Illinois, để nhấn mạnh những điểm cốt yếu trong chương trình nghị sự của tôi, tôi bay tới Davos, Thụy Sĩ để tham gia Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), một chương trình gặp gỡ hàng năm đang ngày càng có ý nghĩa quan trọng trong giới lãnh đạo chính trị và kinh doanh. Tôi đưa năm thành viên nội các đi cùng để bàn về những cuộc nổi loạn chống toàn cầu hóa đang ngày càng phổ biến mà chúng tôi đã chứng kiến trên đường phố Seattle trong suốt các cuộc họp WTO gần đây. Các công ty đa quốc gia và những nhà ủng hộ về chính trị của họ đã quá hài lòng khi tạo ra được một nền kinh tế toàn cầu phục vụ cho lợi ích của họ và tin tưởng rằng sự tăng trưởng này sẽ có thể đem lại sự thịnh vượng và tạo công ăn việc làm cho tất cả các nước trên thế giới.

        Thương mại ở những quốc gia được lãnh đạo tốt đã giúp nhiều người thoát khỏi đói nghèo nhưng cũng có vô vàn những người ở các nước nghèo lại ngày càng trở nên tụt hậu: một nửa dân số thế giới vẫn sống với mức thu nhập dưới hai đô la/ngày, một triệu người phải sống với chưa đầy một đôla/ngày, và hơn một triệu người phải nhịn đói đi ngủ mỗi tối. Cứ bốn người thì có một người không có nước sạch. Khoảng 130 triệu trẻ em không bao giờ được tới trường và 10 triệu trẻ em chết mỗi năm vì bệnh tật.

        Ngay cả ở những nước giàu, nền kinh tế không ổn định thường xuyên xảy ra cũng khiến nhiều người phải ly tán và nước Mỹ cũng chưa thực sự hiệu quả trong việc đưa họ trở lại lực lượng lao động với mức lương bằng hoặc cao hơn trước. Cuối cùng, các thể chế tài chính toàn cầu vẫn chưa thể ngăn chặn hoặc giảm nhẹ tác động của khủng hoảng và WTO vẫn bị coi là chỉ phục vụ cho các nước giàu và các tập đoàn đa quốc gia.

        Trong hai năm nhiệm kỳ đầu của tôi, khi những đảng viên đảng Dân chủ đang chiếm số đông, tôi đã thu được nhiều tiền hơn để đầu tư cho việc đào tạo lại những công nhân đã bị chuyển việc và ký các hiệp định bên lề của NAFTA về các tiêu chuẩn môi trường và lao động. Sau này, quốc hội của đảng Cộng hòa không đồng tình với những nỗ lực này, đặc biệt là vấn đề xóa nghèo và tạo thêm việc làm cho những nước nghèo. Hiện nay tôi cảm thấy chúng tôi có cơ hội để xây dựng sự đồng thuận giữa hai đảng về ít nhất ba sáng kiến: chương trình Thị trường mới, dự luật thương mại với châu Phi và vùng Caribe và nỗ lực để xóa nợ thiên niên kỷ.

[Giangtvx]

        Câu hỏi cuối cùng là liệu chúng tôi có thể đạt được mục tiêu một nền kinh tế toàn cầu mà không có chính sách xã hội toàn cầu và môi trường toàn cầu và một sự quản lý rộng mở hơn bởi các nhà hoạch định chính sách kinh tế, đặc biệt là WTO. Tôi nghĩ những lực lượng phản đối thương mại, phản đối toàn cầu hóa đã sai khi họ tin rằng thương mại là nguyên nhân cho việc đói nghèo gia tăng. Trên thực tế, thương mại đã giúp nhiều người thoát khỏi đói nghèo và kéo nhiều quốc gia thoát khỏi sự cô lập. Mặt khác, những người nghĩ rằng tất cả những gì chúng ta cần chỉ là những dòng vốn chảy lộn xộn lên tới một trăm tỷ đôla mỗi ngày và thương mại ngày càng phát triển đều đã sai.

        Tôi nói, toàn cầu hóa mang lại cho những người hưởng lợi từ nó cả trách nhiệm phải chia sẻ lợi ích cũng như những gánh nặng và cho phép nhiều người tham gia vào tiến trình này. về cơ bản, tôi chủ trương đi theo cách tiếp cận Con đường thứ ba đối với toàn cầu hóa: thương mại cùng với nỗ lực phối hợp sẽ giúp cho con người và quốc gia những phương tiện và điều kiện để tận dụng tối đa lợi ích mà nó đem lại. Cuối cùng, tôi lập luận rằng việc tạo hy vọng cho người dân thông qua tăng trưởng kinh tế và công bằng xã hội là rất quan trọng để thuyết phục thế giới của thế kỷ 21 thoát khỏi chủ nghĩa khủng bố và vũ khí hủy diệt hàng loạt và những xung đột tồn tại lâu nay xuất phát từ phân biệt chủng tộc, tôn giáo và bộ tộc.

        Khi bài diễn văn kết thúc, tôi không biết liệu mình có thành công trong việc thuyết phục một ngàn nhà lãnh đạo doanh nghiệp đồng tình với tôi hay khồng, nhưng tôi cảm giác họ đã lắng nghe và ít nhất đã suy nghĩ rất nhiều về những vấn đề về tuỳ thuộc lẫn nhau toàn cầu và nghĩa vụ của bản thân họ trong việc kiến tạo nên một thế giới hợp nhất hơn. Những người đưa ra sáng kiến và làm rung chuyển thế giới cần phải có một cách nhìn mang tính chia sẻ hơn. Khi những người tốt và có nhiệt huyết hành động với tâm thế thông cảm và chia sẻ, hầu hết các vấn đề sẽ được giải quyết.

        Khi quay trở về nhà cũng là lúc tôi dự Bữa sáng cầu nguyện Quốc gia lần cuối cùng. Joe Lieberman, người phát ngôn Do Thái đầu tiên của buổi lễ, có một cuộc nói chuyện khá thú vị về những giá trị chung đối với mọi tôn giáo. Tôi thảo luận tính ứng dụng thực tế của những nhận xét của ông: nếu chúng ta ý thức được việc không quay lưng trước những người lạ, đối xử với mọi người kiểu "kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân" và yêu quý người hàng xóm của chúng ta như chính bản thân mình, "bây giờ phải xem người hàng xóm của ta là ai, và yêu quý họ có ý nghĩa như thế nào?". Nếu chúng ta gần như giống nhau hoàn toàn về mặt gien và thế giới của chúng ta phụ thuộc lẫn nhau đến nỗi tôi có một người anh em họ ở Arkansas chơi cờ trên mạng hai lần một tuần với một người bên Úc, chúng ta rõ ràng sẽ phải mở rộng tầm nhìn của chúng ta trong những năm tới.

        Hướng đi trong những năm tới tất nhiên có thể sẽ được định hình bởi kết quả của cuộc bầu cử năm nay. Al Gore và Goerge W. Bush đều đã giành lợi thế tại Iowa như mong đợi. Sau đó chiến dịch tranh cử sẽ chuyển sang bang New Hampshire nơi cử tri của cả hai ứng cử viên đều thích làm thất vọng ứng cử viên. Chiến dịch tranh cử của Al đã khởi đầu không mấy suôn sẻ nhưng khi anh ấy chuyển trụ sở chiến dịch tới Nashville và bắt đầu tiến hành các cuộc họp không chính thức tại tòa thị chính New Hampshire, Al thực sự bắt đầu có mối liên hệ với các cử tri, được báo chí nhận xét tốt hơn và đã vượt qua mặt Nghị sĩ Bradley. Sau Thông điệp Liên bang, trong đó tôi đánh giá cao những kết quả quan trọng mà Al đạt được, anh ấy được thêm một số ưu thế. Sau đó Bradley bắt đầu tấn công Al kịch liệt. Khi Al không đáp lại, Bradley rút ngắn khoảng cách, nhưng Al vẫn giành chiến thắng với tỷ lệ 52-47. Sau cuộc bầu đó, tôi biết anh ấy sẽ nắm được vị trí ứng viên đề cử. Anh ấy sẽ thắng lớn ở miền Nam và California, và tôi nghĩ anh ấy cũng sẽ có lợi thế tại các tiểu bang công nghiệp lớn, đặc biệt là sau khi nghiệp đoàn AFL-CIO ủng hộ anh.

        John McCain đã đánh bại Goerge W. Bush tại New Hampshire với tỷ lệ 49-31. Đây là bang thực sự dành riêng cho McCain. Họ thích tính cách độc lập của ông và sự ủng hộ của ông đối với chiến dịch cải cách tài chính. Trận đấu lớn tiếp theo sẽ là Nam California nơi McCain sẽ có lợi thế nhờ xuât thân quân nhân của mình cũng như được hai thượng nghị sĩ tuyên bô ủng hộ, nhưng Bush có được sự hậu thuẫn của cả tổ chức đảng và phe tôn giáo cánh hữu.

[Giangtvx]

        Chiều chủ nhật, ngày 6 tháng 2, Hillary, Chelsea, Dorothy và tôi lái xe tới Chappaqua thăm trường Đại học Quốc gia New York gần Purchase để Hillary tuyên bô chính thức về việc tranh cử vào thượng viện của cô ấy. Thượng nghị sĩ Moynihan giới thiệu cô ấy. Ông nói với Hillary rằng ông từng biết Eleanor Roosevelt và rằng bà ấy "sẽ yêu quý bà". Đó là một lời khen rất chân thành và hài hước bởi lẽ Hillary đã nhận được khá nhiều lời trêu đùa là cô ấy từng có cuộc đối thoại tưởng tượng với bà Roosevelt.

        Hillary đọc một bài diễn văn tuyệt vời, cô ấy đã viết bài đó rất cẩn thận và luyện tập rất chăm chỉ; nó thể hiện những gì cô ấy biết về mối quan tâm của những vùng khác nhau trong bang và cô ấy hiểu rất rõ về sự lựa chọn mà cử tri phải đối mặt. Cô ấy cũng giải thích lý do tại sao lại tham gia tranh cử; chỉ ra rằng cô ấy hiểu tại sao những người New York lại thận trọng khi bầu cho một ứng cử viên, thậm chí kể cả những ứng cử viên mà họ thích, không sống trong cùng bang với họ một vài tháng trước đây; và nói những việc cô ấy sẽ làm nếu trở thành thượng nghị sĩ. Chúng tôi cũng đã bàn liệu tôi có nên phát biểu hay không. New York là một trong những bang tôi thích nhất; hiện nay có đến 70% người dân ở đó ủng hộ công việc của tôi và 60% ủng hộ riêng cá nhân tôi. Nhưng chúng tôi quyết định tôi không nên phát biểu. Đó là ngày của Hillary và cử tri muốn nghe cô ấy nói.

        Cho đến cuối tháng, trong khi tin tức về chính trị chiếm lĩnh khắp các mặt báo, tôi phải giải quyết hàng loạt các vấn đề chính trị trong nước và quốc tế. Trong nước, tôi ủng hộ một dự luật của cả hai đảng để cung cấp Medicaid cho những phụ nữ có thu nhập thấp được chữa trị bệnh ung thư vú và cổ; thỏa thuận với Thượng nghị sĩ Lott để đưa năm ứng cử viên ngành tư pháp ra cho thượng viện bỏ phiếu chấp thuận, đổi lại việc cho ứng viên mà ông muốn - vốn là một người chống đối kịch liệt các cải cách tài chính - được bổ nhiệm vào ủy ban Bầu cử Liên bang; tranh luận với phe Cộng hòa về Bộ luật quyền của bệnh nhân - phe Cộng hòa nói, họ sẽ thông qua dự luật này với điều kiện không ai có thể kiện cáo để thúc ép việc này, còn tôi lập luận rằng điều đó sẽ làm cho dự luật trở thành dự luật của "những lời đề nghị"; chỉ định phòng họp báo tại Nhà Trắng cho James Brady, người bí thư báo chí quả cảm của Tổng thống Reagan; tuyên bố mức tăng kỷ lục quỹ giáo dục và y tế dành cho người Mỹ da đỏ; ủng hộ sự thay đổi trong luật tem phiếu thực phẩm để cho phép những người nhận phúc lợi xã hội có đi làm được sở hữu một chiếc xe đã qua sử dụng mà không phải mất viện trợ thực phẩm; nhận một giải thưởng của Liên đoàn Công dân liên hiệp Mỹ Latinh (League of United Latin America- LULAC) vì những chính sách kinh tế và xã hội của tôi và vì tôi từng bổ nhiệm những người gốc nói tiếng Tây Ban Nha vào những vị trí chủ chốt, và chủ trì Hiệp hội Thống đốc Quốc gia lần cuối cùng.

        Về ngoại giao, chúng tôi đã giải quyết rất nhiều vấn đề đau đầu. Ngày thứ bảy của tháng, Yasser Arafat đình chỉ đàm phán hòa bình với Israel. Ông ấy tin rằng Israel đang gác vấn đề người Palestine sang một bên để nhằm thiết lập hòa bình với Syria. Cũng có một phần như vậy thật, và tại thời điểm đó công chúng Israel sẵn sàng dàn xếp hòa bình với người Palestine với tất cả những khó khăn đã có từ trước đến nay hơn là nhường lại cao nguyên Golan và đẩy cuộc đàm phán với người Palestine vào tình thế nguy hiểm. Chúng tôi đã dành trọn cả tháng cố gắng làm cho mọi việc quay trở lại quỹ đạo cũ.

        Ngày thứ 11, nước Anh tạm ngưng quyền tự trị của Bắc Ireland, bất chấp việc IRA cam kết vào phút chót sẽ giải giáp vũ khí với tướng John de Chastelain, một người Canada đã nhìn thấy trước diễn tiến của tiến trình. Tôi lại kéo được George Mitchell vào cuộc một lần nữa, và chúng tôi đã làm hết sức mình để giúp Bertie Ahern và Tony Blair tránh được ngày này. vấn đề cơ bản theo Gerry Adams là việc IRA muốn giải giáp vũ khí vì người của họ ủng hộ việc đó, chứ không phải vì David Trimble và những người của đảng Hợp nhất yêu cầu việc đó như một cái giá phải trả để họ tiếp tục tham gia lãnh đạo chính quyền. Tất nhiên, không có giải giáp vũ khí thì những người theo đạo Tin Lành sẽ mất niềm tin vào tiến trình, và cuối cùng Trimble sẽ bị thay thế bởi người khác, một kết cục mà cả Adams và Sinn Fein đều không mong muốn. Trimble có thể nghiêm khắc và bi quan nhưng đằng sau vẻ bề ngoài cứng rắn của một người lai Scotland - Ireland là một người lý tưởng quả cảm đang sẵn sàng chấp nhận rủi ro để đổi lấy hòa bình. Dù sao đi nữa, liên tiếp các vấn đề xảy ra đã cản trở việc hình thành chính phủ hơn một năm nay; và giờ đây chúng tôi lại quay về tình trạng không có chính phủ nào cả. Thật là bực mình, nhưng tôi nghĩ thế bế tắc này sẽ được giải quyết bởi vì chẳng ai muốn quay trở lại những ngày tồi tệ trước đây.