Đời tôi

[Giangtvx]

        Những người bênh vực cho người nghèo và nhập cư hợp pháp cùng với một số thành viên của chính phủ tôi vẫn chống đối đạo luật này; họ muốn tôi phủ quyết nó vì nó chấm dứt sự đảm bảo của liên bang về khoản thu nhập cố định cho những người được hưởng phúc lợi xã hội, giới hạn quyền được hưởng các trợ cấp xã hội chỉ trong năm năm, cắt bỏ toàn bộ chương trình cung cấp tem phiếu thực phẩm từ bỏ chính sách trợ cấp tem phiếu về thực phẩm và chăm sóc y tế cho những người nhập cư hợp pháp có thu nhập thấp. Tôi nhất trí với hai sự chống đối sau cùng này; hậu quả mà những người nhập cư hợp pháp phải chịu thật là nặng nề, và tôi nghĩ rằng không thể giải thích được. Không lâu sau khi tôi ký ban hành đạo luật này, hai viên chức cao cấp trong Bộ y tế và Dịch vụ con người là Mary Jo và Peter Edelman đã từ chức để phản đối. Khi họ rời khỏi nhiệm sở, tôi đã ca ngợi họ vì những cống hiến và sự can đảm của họ trong việc giữ vững quan điểm của mình.

        Tôi quyết định ký ban hành đạo luật này vì tôi nghĩ đây là cơ hội tốt nhất để nước Mỹ có được một sự thay đổi cho những nguồn trợ cấp xã hội có được bấy lâu nay để chuyển từ sự trợ cấp xã hội sang nguồn tiền trích từ công ăn việc làm của chính người lao động. Để tối ưu hóa các cơ hội có thể đưa đến thành công, tôi yêu cầu Eli Segal, một người đã từng làm rất tốt công việc ở tổ chức AmeriCorps, đứng ra tổ chức một tổ chức đối tác đưa người hưởng trợ cấp tìm việc. Tổ chức này tập họp những người sử dụng lao động chịu cam kết thuê những người lao động đang được sống nhờ vào tiền trợ cấp xã hội. Cuối cùng thì 20.000 công ty của tổ chức này đã thuê hơn một triệu lao động vốn đang phải nhận các trợ cấp xã hội.

        Tại buổi lễ ký ban hành đạo luật này, nhiều công dân từng được hưởng trợ cấp xã hội đã phát biểu về đạo luật này. Một trong số họ là Lillie Hardin, một phụ nữ ở Arkansas gây một ấn tượng rất tốt với những người bạn thống đốc cách đây 10 năm khi bà nói rằng cái hay nhất khi được thoát khỏi sự trợ cấp xã hội để có việc làm là "khi con trai tôi đến trường và khi nó được hỏi câu: 'Mẹ con làm gì để sống?', nó đã có câu trả lời". Qua bốn năm sau, các kết quả của việc cải cách phúc lợi xã hội đã chứng minh những gì Lillie Hardin nói là đúng. Vào thời điểm tôi rời nhiệm vụ, số hồ sơ trợ cấp xã hội đã giảm từ 14,1 triệu xuống còn 5,8 triệu, giảm đến 60%; tỷ lệ nghèo khổ của trẻ em xuống còn 25%, thấp nhất từ năm 1979.

        Ký ban hành đạo luật cải cách trợ cấp xã hội là một trong các quyết định quan trọng nhất trong thời gian làm tổng thống của tôi. Tôi bỏ phần lớn thời gian trong sự nghiệp của tôi để đưa người dân từ tình trạng nhận lãnh trợ cấp xã hội sang có công ăn việc làm, và chấm dứt việc trợ cấp xã hội là cam kết chính của tôi trong đợt tranh cử năm 1992. Cho dù chúng tôi tiến hành cải cách phúc lợi xã hội thông qua việc đưa ra các biện pháp miễn trừ thông qua hệ thống trợ cấp hiện tại tới các tiểu bang, nhưng nước Mỹ vẫn cần một đạo luật để biến sự phụ thuộc vào tiền trợ cấp thành sự tự lập khi có việc làm.

        Đảng Cộng hòa tổ chức đại hội của họ ở San Diego vào giữa tháng, đề cử Bob Dole làm ứng cử viên tổng thống, và ông này lựa chọn ứng cử viên Phó thổng thống, một cựu nghị sĩ bang New York, cựu Bộ trưởng Nhà đất và Phát triển Đô thị, và là một ngôi sao bóng bầu dục của đội Buffalo Bills, Jack Kemp. Kemp là một người thú vị, một người bảo thủ cổ vũ cho thị trường tự do với một cam kết rất rõ ràng là tạo cơ hội kinh tế cho người nghèo, và cởi mở đối với mọi ý tưởng mới của mọi tầng lớp xã hội, và tôi cho rằng ông là một lá bài chiến lược trong chiến dịch tranh cử của Dole.

[Giangtvx]

        Các đảng viên Cộng hòa không lặp lại sai lầm là khai mạc đại hội bằng những bài diễn văn hùng hổ của những chính khách cánh hữu như họ đã từng làm trong đại hội năm 1992. Với các nhân vật như Colin Powell, Thượng nghị sĩ Kay Bailey Hutchison, dân biểu Susan Molinari, và Thượng nghị sĩ John McCain, họ thể hiện một hình ảnh ôn hòa, tích cực, và hướng về phía trước trong mắt người dân Mỹ. Elizabeth Dole đọc bài diễn văn đề cử phu quân của mình rất ấn tượng, và tiến đến diễn đàn thoải mái tự nhiên khi bà bước đi giữa các đại biểu. Dole cũng có một bài phát biểu rất hay, nhấn mạnh nhiệm vụ suốt đời của ông, những lần miễn giảm thuế, và chủ trương ủng hộ các giá trị truyền thống của nước Mỹ. Ông ta chế giễu tôi là một người thuộc thế hệ baby-boom, "chưa bao giờ trưởng thành, chưa bao giờ làm một việc gì thực sự, chưa bao giờ hy sinh, và cũng chẳng biết rút kinh nghiêm". Ông cam kết xây dựng lại cầu nối với quá khứ tốt đẹp hơn của "sự bình yên, niềm tin, và tự tin hành động". Dole cũng tấn công Hillary qua chủ đề cuốn sách của cô ấy, rằng "phải mất cả làng mới nuôi được một đứa trẻ", người phe Cộng hòa cho đó là nhiệm vụ của cha mẹ chúng trong khi phe Dân chủ nghĩ đó là nhiệm vụ của chính phủ. Các lời chỉ trích của Dole cũng không đến nỗi cay nghiệt lắm, và vài tuần sau, Hillary và tôi có dịp trả lời ông ta.

        Trong khi đảng Cộng hòa tập hợp ở San Diego, gia đình chúng tôi đến Jackson Hole, bang Wyoming lần thứ hai. Lần này, tôi kết thúc cuốn sách ngắn mang tên, Between Hope and History - Giữa Hy vọng và Lịch sử, nêu bật các chính sách trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của tôi thông qua câu chuyện của một số cá nhân người Mỹ đã hưởng những tác động tích cực của các chính sách này; và nhấn mạnh đến các trọng tâm đối với đất nước chúng ta trong bốn năm tới.

        Ngày 12 tháng 8, chúng tôi quay trở lại Công viên Quốc gia Yellowstone để thực hiện một việc công duy nhất trong lặn nghỉ hè này, ký bản thỏa thuận chấm dứt kế hoạch khai thác một mỏ vàng ở khu vực nằm cạnh công viên quốc gia này. Bản thỏa thuận là kết quả rất đáng hoan nghênh nhờ các nỗ lực hợp tác giữa công ty khai thác mỏ, các nhóm công dân, nghị sĩ quốc hội và nhóm công tác môi trường của Nhà Trắng do Katie McGinty dẫn đầu.

        Vào ngày 18, Hillary, Chelsea và tôi đến New York dự bữa tiệc lớn kỷ niệm sinh nhật lần thứ 50 của tôi tại Hội trường Âm nhạc đài phát thanh thành phố. Sau đó, tôi rất buồn khi nghe tin chiếc máy bay chở trang thiết bị từ Wyoming trở về Washington đã bị rơi làm chết tất cả 9 người trên máy bay.

        Ngày hôm sau, chúng tôi cùng đến nhà của Al và Tipper Gore ở bang Tennessee, để kỷ niệm chung ngày sinh nhật của tôi và Tipper (Bill Clinton sinh này 19.8.1946; Tipper Gore sinh ngày 19.8.1948 - ND) bằng cách giúp xây lại hai nhà thờ vùng đồng quê, một của người da trắng, một của người da đen, đã bị đốt cháy trong làn sóng phóng hỏa các nhà thờ thời gian gần đây.

        Vào tuần 11 cuối của tháng, sự chú ý của cả đất nước tập trung vào đại hội toàn quốc của đảng Dân chủ tại Chicago. Vào lúc ấy, chiến dịch tranh cử của chúng tôi do Peter Knight đứng đầu, được tổ chức rất tốt và có sự hợp tác chặt chẽ với Nhà Trắng thông qua Doug Sosnik và Harold Ickes, cũng là những nhà tổ chức đại hội. Tôi rất phấn khởi khi đến Chicago vì đó là thành phố quê nhà của Hillary, đã đóng vai trò then chốt trong thắng lợi của cuộc bầu cử năm 1992 của tôi, và cũng là nơi đã áp dụng tốt rất nhiều sáng kiến quan trọng nhất của tôi trong giáo dục, phát triển kinh tế, kiểm soát tội phạm.

        Vào ngày 25 tháng 8, tại Huntington, Tây Virginia, Chelsea và tôi bắt đầu chuyến đi bằng tàu hỏa 4 ngày đến Chicago. Hillary đã đi trước để kịp có mặt khi đại hội khai mạc. Chúng tôi thuê một chuyến tàu hỏa cổ tuyệt vời mà chúng tôi gọi là "Tàu tốc hành thế kỷ 21" đi ngang qua các bang Kentucky, Ohio, Michigan và Indiana để đến thành phố Chicago. Chúng tôi dừng lại 15 trạm trên đường đi và chạy chậm lại khi đi ngang qua các thành phố nhỏ để có thể vẫy chào các đám đông dân chúng tập hợp dọc theo đường ray. Tôi có thể cảm nhận được sự phấn khởi của họ đối với đoàn tàu từng gắn liền với nhân dân Mỹ cũng giống y như những tour xe bus năm 1992, và tôi có thể thấy qua gương mặt của người dân cảm nhận tốt hơn về tình trạng hiện nay của đất nước và cuộc sống của chính họ. Khi chúng tôi dừng tại Wyandotte, bang Michigan để tham dự một buổi lễ về giáo dục, hai em bé giới thiệu bằng cách đọc cho tôi nghe cuốn sách The Little Engine that Could - Khả năng làm việc của cỗ máy nhỏ. Cuôn sách này cùng với cách đọc nhiệt tình của các em thể hiện tính lạc quan và tự tin nội tại của nước Mỹ.

[Giangtvx]

        Tại nhiều điểm dừng, chúng tôi mời những người bạn, những ủng hộ viên nhiệt thành và quan chức địa phương cùng lên tàu đi với chúng tôi đến trạm kế tiếp nếu họ muốn. Tôi đặc biệt rất thích thú chia sẻ với Chelsea cảm giác thư giãn của chuyến đi, khi chúng tôi đứng trên toa tàu vẫy tay chào các đám đông và trao đổi với nhau về tất cả mọi thứ dưới ánh sáng mặt trời dịu dàng. Tình cha con giữa chúng tôi khắng khít hơn bao giờ hết, nhưng Chelsea đang thay đổi, đang dần trở thành một phụ nữ trẻ trưởng thành có ý kiến và mối quan tâm của riêng mình. Càng ngày tôi càng thấy ngạc nhiên hơn về cách Chelsea nhìn thế giới.

        Đại hội của đảng Dân chủ chúng tôi khai mạc ngày 26, với sự có mặt của Jim và Sarah Brady, họ đến để cảm ơn sự ủng hộ của đảng Dân chủ cho đạo luật Brady; và diễn viên Christopher Reeve, người bị liệt sau khi té ngựa, làm cả nước xúc động bằng cuộc đấu tranh đây can đảm để phục hồi và cổ vũ cho việc đầu tư nghiên cứu cho các ca chấn thương tủy sống.

        Vào ngày tôi đọc diễn văn tranh cử, chiến dịch vận động của chúng tôi bị một cú sốc mạnh khi báo chí loan tin Dick Morris thường xuyên đi với gái trong phòng khách sạn của ông ta khi ông đến Washington làm việc cho tôi. Dick rút tên khỏi chiến dịch tranh cử, và tôi ra tuyên bố nói rằng Dick là một người bạn của tôi và là một nhà chiến lược về chính trị "tuyệt vời" đã hoàn thành "công việc vô giá" trong hai năm qua. Tôi rất tiếc vì ông phải ra đi, nhưng ông đang chịu một áp lực rất mạnh, và ông ấy cần thời gian để vượt qua những khó khăn này. Tôi biết Dick là người rất năng nổ, dễ phục hồi và tôi chắc chắn là ông ấy sẽ nhanh chóng trở lại đấu trường chính trị.

        Bài diễn văn chấp thuận đề cử trở nên dễ dàng hơn nhiều vì có những con số chứng thực cho nó: tỷ lệ thất nghiệp và lạm phát thấp nhất trong 25 năm qua; 10 triệu công ăn việc làm mới; 10 triệu người được tăng lương tối thiểu; 25 triệu người Mỹ được hưởng thành quả của đạo luật Kennedy-Kassebaum; 15 triệu người lao động Mỹ được giảm thuế; 12 triệu người được hưởng những lợi ích của đạo luật quyền nghỉ phép cho gia đình; 10 triệu học sinh tiết kiệm được tiền qua chương trình cho sinh viên được vay tiền trực tiếp; 40 triệu người lao động có tiền trợ cấp hưu trí cao hơn.

        Tôi tuyên bố rằng chúng ta đang đi đúng hướng và ám chỉ bài diễn văn của Bob Dole ở San Diego, rằng, "nói thực lòng, chúng ta không cần xây dựng một cây cầu nối với quá khứ; chúng ta cần xây một cây cầu tới tương lai... Chúng ta hãy quyết tâm xây cây cầu bước vào thế kỷ thứ 21". "Cây cầu bước vào thế kỷ thứ 21" là chủ đề của chiến dịch tranh cử và của bốn năm kế tiếp.

        Với những con số tốt đẹp như vừa nêu, biết rằng mọi cuộc bầu cử đều hướng về tương lai, nên tôi phác thảo chương trình nghị sự của tôi như sau: các tiêu chuẩn cao hơn đối với trường phổ thông trung học, mở rộng cánh cửa trường đại học cho tất cả mọi người; cân đối ngân sách để hỗ trợ y tế, giáo dục và môi trường; hướng đến mục tiêu cắt giảm thuế để hỗ trợ quyền sở hữu nhà ở, y tế về lâu dài, giáo dục bậc đại học, nuôi dạy trẻ em; thêm công ăn việc làm cho những người sống nhờ trợ cấp xã hội, đầu tư nhiều hơn vào các vùng thành thị và đông quê nghèo; một số sáng kiến mới nhằm chống tội phạm, ma túy và làm sạch môi trường.

        Tôi biết nếu người dân Mỹ coi cuộc bầu cử là lựa chọn giữa việc xây một cây cầu về quá khứ hay đi vào tương lai, thì chúng tôi sẽ thắng. Bob đã vô tình đem đến cho tôi thông điệp chính của chiến dịch tranh cử năm 1996. Vào ngày đại hội đảng bế mạc, Al và Tipper Gore, Hillary và tôi bắt đầu chiến dịch tranh cử cuối cùng của tôi bằng tour xe buýt, bắt đầu từ Mũi Girardeau, bang Missouri cùng với Thống đốc Mel Camahan, một người từng hợp tác với tôi từ đầu năm 1992, đi về phía nam bang Illinois và tây Kentucky, hướng về Memphis; và sau nhiều chặng dừng ở Tennessee, cùng đi với cựu thống đốc Ned Ray McWherter, một người to như gấu, là người duy nhất mà tôi đã từng nghe thấy gọi phó tổng thống của tôi là "Albert". Ned Ray có thể giúp tôi lấy được nhiều phiếu bầu, nên tôi cũng chẳng quan tâm ông ấy gọi Al, hay thậm chí gọi tôi, là gì.

        Tháng 8, Kenneth Starr thua vụ kiện quan trọng đầu tiên, một vụ kiện cho thấy ông ta và nhân viên đã tuyệt vọng đến mức nào khi tìm cách gán cho tôi một tội nào đó. Starr đã truy tố hai nhân viên của ngân hàng Perry County, luật sư Herby Branscum Jr. và kế toán Rob Hill với những tội danh xuất hiện từ thời chiến dịch tranh cử thống đốc của tôi vào năm 1990.

[Giangtvx]

        Bản cáo trạng nói rằng Branscum và Hill đã lấy khoảng 13.000 USD ra khỏi ngân hàng của họ cho các dịch vụ pháp lý và kế toán mà họ đã không thực hiện để hoàn tiền cho khoản đóng góp chính trị, và họ đã chỉ đạo người điều hành ngân hàng không báo cáo việc hai lần rút tiền với hơn 10.000 USD cho mỗi lần rút từ tài khoản tranh cử của tôi mà không báo cáo cho Cơ quan Thuế Thu nhập Nội địa (Internal Revenue Service) đúng như yêu cầu của luật pháp liên bang.

        Bản cáo trạng cũng nêu tên Bruce Lindsey, người giữ quỹ trong chiến dịch tranh cử của tôi, là một "tòng phạm không bị truy tố", viện cớ rằng khi Bruce rút tiền để chi trả các hành động "hốt phiếu bầu" của chúng tôi trong ngày bầu cử, ông đã yêu cầu các nhân viên ngân hàng không đưa nó vào sổ sách theo quy định. Người của Starr hăm dọa truy tố Bruce, nhưng ông gọi đó là những lời lừa phỉnh; khoản đóng góp của chúng tôi không có gì sai trái, và cách chi tiêu các khoản tiền cũng vậy, và Bruce không có lý do gì để yêu cầu ngân hàng không đưa vào sổ sách: chúng tôi công khai hóa tất cả các thông tin theo luật bầu cử của bang Arkansas. Vì tất cả các sự đóng góp và chi tiêu đều hợp lệ và các báo cáo công khai của chúng tôi đều chính xác nên các nhân viên của Starr biết rõ rằng Bruce không hề phạm pháp. Vì vậy họ sắp xếp để bôi nhọ ông là "đồng lõa không bị truy tố".

        Những lời buộc tội chống lại Branscum và Hill là hoàn toàn vô lý. Trước tiên, họ là những người sở hữu hoàn toàn ngân hàng. Nếu không làm suy yếu khả năng thanh toán của ngân hàng, họ có thể rút tiền ra khỏi ngân hàng và chịu đóng thuế thu nhập trên khoản tiền đó, và chẳng có lý do gì để không tin rằng trường hợp này đúng là như vậy. Đối với lời buộc tội thứ hai, việc pháp luật yêu cầu ngân hàng phải báo cáo những vụ gửi tiền vào hoặc rút tiền ra từ 10.000 USD trở lên là một biện pháp tốt; nó tạo điều kiện cho chính phủ theo dõi được các khối lượng "tiền bẩn" lớn từ các tổ chức tội phạm như rửa tiền hoặc mua bán ma túy. Các hồ sơ liên quan đến chính phủ được kiểm tra mỗi kỳ từ ba đến sáu tháng, nhưng không được công bố ra công chúng. Vào năm 1996 đã có 200 vụ khởi tố do không lập các báo cáo đúng theo qui định của luật pháp, nhưng chỉ có 20 vụ liên quan đến việc không báo cáo việc rút tiền. Tất cả những vụ việc này đều dính dáng đến những tổ chức bất hợp pháp. Trong thời kỳ trước khi Starr nhận nhiệm vụ, chưa có ai bị khởi tố vì không báo cáo việc gửi hay rút tiền từ những quỹ hợp pháp cả.

        Số tiền vận động bầu cử của chúng tôi tất nhiên là tiền sạch, được rút vào giai đoạn cuối của chiến dịch để chi trả cho các hoạt động của chúng tôi để kêu gọi sự ủng hộ của cử tri và cho các cuộc thăm dò về cuộc bầu cử. Chúng tôi đã làm hồ sơ báo cáo một cách công khai ba tuần sau khi bầu cử, ghi rất chi tiết chúng tôi đã chi hết bao nhiêu tiền, và số tiền đó đã được chi như thế nào. Branscum, Hill và Lindsey không có lý do gì để giấu chính phủ việc rút tiền mặt hợp pháp, mà rồi cũng sẽ được công bố một cách công khai trong vòng khoảng thời gian không tới một tháng.

        Nhưng việc này không ngăn chặn được Hickman Ewing, phó của Starr tại bang Arkansas, một người cũng giống như Starr, luôn bị ám ảnh bởi việc đeo đuổi làm hại chúng tôi và cũng là một người không được khéo léo trong cách che giấu các hành động của mình. Ông ta đe dọa tống Neal Ainley - người điều hành ngân hàng cho Branscum và Hill và chịu trách nhiệm làm hồ sơ báo cáo - vào tù nếu anh ta không chịu khai là Branscum, Hill và Lindsey đã ra lệnh cho anh không được làm hồ sơ báo cáo, cho dù trước đó Ainley đã bác bỏ những chuyện sai trái đó. Con người tội nghiệp cũng giống như một con cá nhỏ bị mắc vào chiếc lưới chắc tốt; anh ta phải thay đổi lời khai. Lúc đầu anh ta bị truy tố với năm tội danh nghiêm trọng, nhưng về sau anh ta được cho phép biện hộ cho hai tội danh nhẹ.

        Cũng như vụ xử trước của McDougals và Tucker, tôi đứng ra làm chứng bằng cách phát biểu trước băng ghi hình theo lời yêu cầu của các bị cáo. Cho dù tôi không dính líu vào những việc rút tiền, tôi có thể nói rằng tôi không hề bổ nhiệm Branscum và Hill vào hai chức vụ nhà nước để đổi lại việc họ đã có những đóng góp vào cuộc vận động tranh cử của tôi.

[Giangtvx]

        Sau một cuộc biện hộ mạnh mẽ, Branscum và Hill được tuyên bố trắng án về các tội danh không lập hồ sơ báo cáo, và bồi thẩm đoàn đã đi vào ngõ cụt về câu hỏi đặt ra là Branscum và Hill có làm hồ sơ một cách giả dối để rút tiền từ ngân hàng của chính họ hay không. Tôi cảm thấy nhẹ nhõm khi Herby, Rob và Bruce được trắng án, nhưng cảm thấy muốn phát bệnh vì sự lạm dụng quyền công tố, phí tổn pháp lý khổng lồ mà những người bạn tôi phải chịu đựng, và những chi phí gây sửng sốt cho người dân phải đóng thuế cho một vụ khởi tố một người đã rút lại tiền 13.000 USD từ chính ngân hàng của họ và hai vụ chậm làm hồ sơ báo cáo lên chính phủ liên bang việc rút tiền hợp pháp và công khai trong cuộc vận động tranh cử.

        Ngoài ra còn có những tổn thất phi kinh tế: các nhân viên FBI làm việc cho Starr đã đến trường học của con trai còn trong tuổi thiếu niên của Rob Hill và lôi thằng nhỏ ra khỏi lớp để lấy lời khai. Họ có thể làm việc này sau giờ học, lúc ăn trưa hoặc vào cuối tuần. Thay vào đó, họ nhục mạ thằng nhỏ nhằm gây sức ép lên người cha phải nói những chuyện làm hại đến tôi, cho dù chúng có thật hay không.

        Sau khi vụ xử kết thúc, nhiều thành viên của bồi thẩm đoàn đã "chiên xù" văn phòng công tố viên độc lập với những lời nhận xét như "Đây là một sự phung phí tiền bạc... Tôi không đồng tình chút nào khi thấy chính phủ phung phí thêm tiền bạc vào vụ Whitewater"; "Nếu họ muốn dùng thêm tiền thuế mà chúng tôi đóng, họ cần phải có những bằng chứng rõ ràng hơn"; "Nếu có ai đó bất khả xâm phạm, đó chính là Văn phòng công tố viên độc lập (OIC)". Một bồi thẩm tự nhận mình là một người "chống Clinton" nói: "Nếu họ có một chút bằng chứng rõ ràng thì tôi thích lắm, nhưng họ không có". Thậm chí các đảng viên Cộng hòa có quan điểm thực tế, chứ không như những người đang đeo đuổi vụ Whitewater World, cũng biết rõ là công tố viên độc lập đã đi quá xa.

        Những việc làm tồi tệ mà Starr đối xử với Branscum và Hill chỉ là một trò chơi nhẹ nhàng nếu so với những gì mà ngài công tố viên này sẽ làm với Susan McDougal. Vào ngày 20 tháng 8, Susan bị kết án hai năm tù. Các nhân viên của Starr đã đề nghị trả tự do nếu bà cung cấp cho họ các thông tin cho thấy Hillary hoặc tôi có dính líu đến những hành động bất hợp pháp nào đó. Vào ngày bà bị tuyên án hai năm tù, khi Susan nhắc lại những gì bà đã nói ngay vào lúc đầu - bà không biết gì về những tố cáo chúng tôi phạm pháp, bà phải có mặt trước đại bồi thẩm đoàn theo một trát đòi hầu tòa. Bà có mặt, nhưng từ chối trả lời các câu hỏi của các công tố viên, vì sợ họ sẽ truy tố bà tội khai man bởi vì không nói láo và khai với họ những gì họ muốn nghe. Thẩm phán Susan Weber cho rằng bà coi thường tòa và ra lệnh tống giam bà vô thời hạn cho đến khi nào đồng ý hợp tác với công tố viên. Bà bị giam trong vòng 18 tháng và thường trong các điều kiện hết sức tồi tệ.

        Tháng 9 được mở đầu bằng sự mở màn của chiến dịch tranh cử chạy đua vào Nhà Trắng. Đại hội đảng của chúng tôi thành công, và Dole bị vướng vào vì đã liên kết với Gingrich cũng như vào vụ đóng cửa chính phủ. Quan trọng hơn cả là đất nước đang ở trong điều kiện rất tốt, và cử tri không còn phải bận tâm với vấn đề như tội phạm, phức lợi xã hội, tài chính, chính sách đối ngoại, và lĩnh vực quốc phòng không còn là lĩnh vực sân nhà của đảng Cộng hòa nữa. Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy tỷ lệ những người ủng hộ tôi là khoảng 60%, cùng với một tỷ lệ tương đương những người có câu trả lời là họ hài lòng với việc làm của tôi ở Nhà Trắng.

        Mặt khác, tôi lo rằng ở một vài khu vực của nước Mỹ, vị thế của tôi yếu hơn do thái độ của tôi đối với các vấn đề về mặt văn hóa, như vấn đề sử dụng súng, vấn đề đồng tính và phá thai, và ít nhất ở các bang Bắc Carolina và Kentucky là vấn đề thuốc lá. Hơn nữa, có vẻ như chắc chắn Ross Perot sẽ nhận được một số lượng phiếu ít hơn rất nhiều so với năm 1992, làm cho tôi gặp khó khăn ở một vài bang mà ông ta từng chiếm được một số lượng phiếu của ông Bush (cha) nhiều hơn là của tôi. Thế nhưng, tính chung ra thì vị thế của tôi lần này tốt hơn rất nhiều. Trong suốt tháng 9, cuộc vận động tranh cử của tôi cũng thu hút đông người đến dự, tháng 10 mới là tháng của những đám đông nhiệt tình, mà tôi gọi là "đám đông tháng 10", khởi đầu bằng một cuộc tập hợp gần 30.000 người vào một buổi cắm trại nhân ngày lao động tại De Pere, bang Wisconsin, gần vịnh Green.

[Giangtvx]

        Vì những cuộc tuyển cử tổng thống được quyết định bởi phiếu đại cử tri, tôi muốn dùng sức bật của chúng tôi để đưa vào quỹ đạo mình một vài bang mới và buộc Thượng nghị sĩ Dole phải chi thêm thời gian và tiền bạc vào những bang mà đảng Cộng hòa thường nắm chắc phần thắng. Dole cũng muốn làm như vậy đối với tôi tại bang California, nơi tôi đang chống đối một sáng kiến được biểu quyết qua bỏ phiếu kín nhằm chấm dứt chuyện ưu tiên tuyển sinh vào các trường đại học, và cũng là nơi mà ông ấy cũng biết cách tự tạo dựng cho mình khi tổ chức đại hội đảng Cộng hòa tại San Diego.

        Mục tiêu chính của tôi là bang Florida. Nếu tôi thắng ở đó và giữ được hầu hết những bang mà tôi đã thắng vào năm 1992, cuộc bầu cử kể như an bài. Tôi đã làm việc cật lực với bang Florida trong bốn năm qua: giúp đỡ bang này khắc phục hậu quả của cơn bão Andrew; tổ chức Hội nghị thượng đỉnh của các nước châu Mỹ ở đấy; thông báo việc di dời Bộ Chỉ huy phía Nam của quân lực Hoa Kỳ từ Panama về Miami; phục hồi vùng đầm lầy; và thậm chí xâm nhập vào cộng đồng những người Mỹ gốc Cuba, là một cộng đồng thường bỏ phiếu với tỷ lệ 80% cho đảng Cộng hòa từ kể thời vụ vịnh Con Heo. Tôi có một nhóm tổ chức vận động tốt ở bang Florida và được sự giúp đỡ mạnh mẽ của Thống đốc Lawton Chiles, một người có quan hệ rộng rãi với các cử tri ở những vùng bảo thủ hơn ở nam và bắc Florida. Người ta thích Lawton một phần vì ông này sẽ trả đũa ngay nếu bị tấn công, vì như ông từng nói, "chẳng có một anh miền nam nào lại thích cho không cắn cả". Vào đầu tháng 9, Lawton đi với tôi đến vùng bắc Florida để vận động và tôn vinh vị nghị sĩ về hưu Pete Peterson, từng bị bắt làm tù binh sáu năm tại Việt Nam, và là người mà tôi vừa bổ nhiệm làm vị đại sứ đầu tiên của Hoa Kỳ tại Việt Nam kể từ khi chiến tranh kết thúc.

        Thời gian còn lại trong tháng được tôi dành cho những bang tôi đã thắng trong năm 1992. về phía tây, tôi cũng vận động tại bang Arizona, một bang chưa bao giờ bầu một người của đảng Dân chủ vào chức vụ tổng thống từ năm 1948, nhưng tôi nghĩ tôi có thay đổi được tình hình này vì ngày càng có thêm nhiều người nói tiếng Tây Ban Nha, và nhờ sự bất mãn ngày càng tăng của những cử tri ôn hòa và bảo thủ truyền thống đối với các chính sách cực đoan của một quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát.

        Vào ngày 16, tôi nhận được phần thưởng Huân chương Chiến hữu của Cảnh sát. Huân chương Chiến hữu của cảnh sát thường được tặng cho các tổng thống của đảng Cộng hòa, nhưng Nhà Trắng của chúng tôi đã làm việc cật lực trong bốn năm qua để gia tăng quân số các lực lượng cảnh sát tuần tiễu trên các đường phố, tước súng khỏi tay bọn tội phạm, và cấm sử dụng các loại đạn có thể gây nguy hiểm cho các nhân viên cảnh sát; những nhân viên bảo vệ pháp luật muốn chúng tôi cộng tác với họ thêm bốn năm nữa.

        Hai ngày sau, tôi thông báo một trong các thành quả quan trọng nhất về bảo vệ môi trường trong suốt tám năm làm tổng thống của tôi. Đó là việc thành lập Công trình Quốc gia bảo tồn thiên nhiên Grand Staircase Escalante rộng 1,7 triệu công (7.571 km2) ở vùng đá đỏ xa xôi và tuyệt đẹp phía nam bang Utah, nơi lưu giữ dấu tích của những con khủng long bị hóa thạch và các di tích của nền văn minh Anasazi của người da đỏ. Tôi được quyền cho phép thành lập vùng này theo Đạo luật Bảo tồn Di tích cổ năm 1906, cho phép Tổng thống Mỹ bảo vệ các vùng đất liên bang có những giá trị đặc biệt về văn hóa, lịch sử và khoa học. Tôi cùng Al Gore đưa ra lời tuyên bố này trên bờ hẻm núi nổi tiếng Grand Canyon, địa điểm đầu tiên được Tổng thống Theodore Roosevelt đưa vào diện bảo tồn theo tinh thần của Luật Bảo tồn Di tích cổ. Hành động của tôi là cần thiết để ngăn chặn hoạt động của một mỏ than không lồ có thể làm thay đổi cơ bản địa hình của vùng đất này. Hầu hết các viên chức bang Utah và nhiều người ủng hộ đột phá kinh tế thông qua việc khai thác mỏ này đều chống lại đạo luật, nhưng vùng đất này là vô giá và tôi nghĩ rằng công trình bảo tồn sẽ đem lại những lợi nhuận thông qua khai thác du lịch về lâu dài có thể bù lại còn lớn hơn việc khai thác mỏ than.

[Giangtvx]

        Ngoài độ lớn và sự nhiệt tình của những đám đông ủng hộ, các diễn biến trong tháng 9 còn mang lại những bằng chứng thú vị cho thấy mọi việc đang thuận lợi cho chúng tôi. Sau cuộc míttinh lớn tại Longview bang Texas, khi tôi đang bắt tay đám đông, tôi gặp một bà mẹ của hai đứa con đã thôi không hưởng trợ cấp xã hội nữa để phục vụ trong tổ chức AmeriCorps và đang dùng số tiền học bổng để học ở Kilgore Junior College; một phụ nữ khác đã sử dụng thời gian được nghỉ phép cho gia đình theo luật để chăm sóc chồng bị ung thư; một cựu chiến binh chiến tranh Việt Nam tỏ ra cảm kích vì được hưởng trợ cấp về y tế và tàn tật cho các con ông mắc bệnh bệnh nứt đốt xương sống bẩm sinh - hậu quả của người cha bị nhiễm chất độc da cam trong chiến tranh. Ông dắt theo cô con gái 12 tuổi. Cô bé bị mắc bệnh nứt đốt xương sống và đã phải trải qua trên chục lần giải phẫu từ khi sinh ra.

        Phần còn lại của thế giới không dừng lại chờ cuộc tranh cử của chúng tôi. Vào tuần lễ đầu tiên của tháng 9, Saddam Hussein lại gây rắc rối, tấn công và chiếm đóng thành phố Irbil trong vùng của người Kurd phía bắc Iraq, vi phạm các giới hạn qui định đối với ông ta sau chiến tranh vùng Vịnh. Hai nhóm người Kurd tranh giành nhau kiểm soát vùng đất này; sau khi một nhóm quyết định ủng hộ Saddam, ông này liền tấn công nhóm người Kurd kia. Tôi ra lệnh tấn công các lực lượng Iraq bằng bom và tên lửa và họ rút lui.

        Ngày 24, tôi đến New York dự phiên khai mạc kỳ họp đại hội đồng Liên hiệp quốc, nơi tôi là người đầu tiên trong số nhiều vị lãnh đạo của thế giới ký vào Hiệp ước cấm thử toàn diện vũ khí hạt nhân; tôi dùng chính cây bút mà Tổng thống Kennedy từng dùng để ký vào Hiệp ước cấm thử từng phần vũ khí hạt nhân. Trong lời phát biểu, tôi phác họa một chương trình nghị sự rộng lớn hơn để cắt giảm mối hiểm họa của các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt, đề nghị các thành viên Liên hiệp quôc đưa vào áp dụng Hiệp ước cấm sử dụng vũ khí hóa học; tăng cường thêm các điều khoản bắt buộc trong Hiệp ước cấm sử dụng vũ khí sinh học; đóng băng việc sản xuất các vật liệu ly tâm dùng cho vũ khí hạt nhân; và cấm sử dụng, sản xuất, dự trữ và chuyển giao các loại mìn.

        Trong khi Liên hiệp quốc đang thảo luận việc không phổ biến các loại vũ khí giết người hàng loạt, thì Trung Đông lại bùng nổ. Người Israel mở một đường hầm dưới Núi Đền tại Thành cổ Jerusalem Các phế tích của các ngôi đền của Solomon và Herod nằm phía dưới Núi Đền, phía trên là ngôi đền mái vòm Dome of the Rock và Nhà thờ Hồi giáo Al-Aqsa, là hai địa điểm linh thiêng nhất của người Hồi giáo Kể từ khi người Israel đánh chiếm Đông Jerusalem trong cuộc chiến tranh năm 1967, Núi Đền, mà người Ảrập gọi là Haram al-Sharif được đặt dưới sự kiểm soát của các viên chức Hồi giáo; khi đường hầm này được mở ra, người Palestine xem đấy như một mối đe dọa cho các quyền lợi chính trị và tôn giáo của họ, và những cuộc bạo động và bắn nhau lại nổ ra. Sau ba ngày, hơn 60 người thiệt mạng, cùng với nhiều người bị thương. Tôi kêu gọi cả hai phe ngưng bạo động và trở về thực hiện thỏa hiệp hòa bình, trong khi Warren Christopher liên tục gọi điện thoại trao đổi với Thủ tướng Netanyahu và Chủ tịch Arafat để chấm dứt cuộc đổ máu. Theo khuyến cáo của Christopher, tôi mời Netanyahu và Arafat đến Nhà Trắng để thảo luận.

        Tôi chấm dứt tháng 9 bằng việc ký ban hành đạo luật phân bổ ngân sách y tế nhằm chấm dứt những trường hợp "đẻ tốc hành", bằng cách đảm bảo thai phụ và trẻ sơ sinh được chăm sóc ít nhất 48 giờ; hỗ trợ về y tế cho con cái các cựu chiến binh Việt Nam mắc bệnh nứt đốt xương sống bẩm sinh; và yêu cầu hỗ trợ hằng năm và suốt đời trong các chính sách hỗ trợ y tế cho những bệnh về tâm thần và thể chất. Bước đột phá trong việc chăm sóc sức khỏe tâm thần là thành quả của sự cống hiến của những nhóm giúp đỡ người bị bệnh tâm thần, và còn là những nỗ lực cá nhân của Thượng nghị sĩ Pete Domenici bang New Mexico, của Thượng nghị sĩ Wellstone bang Minnesota, và của Tipper Gore, phu nhân Phó tổng thống Al Gore, người được tôi bổ nhiệm làm cố vấn chính thức về các chính sách sức khỏe tâm thần.

        Tôi dành hai ngày đầu tháng 10 làm việc với Netanyahu, Arafat, và Vua Hussein. Các vị này đồng ý cùng chúng tôi nối lại tiến trình tìm kiếm hòa bình. Vào cuối cuộc gặp, Arafat và Netanyahu yêu câu tôi trả lời tất cả các câu hỏi của báo chí. Tôi nói rằng trong khi chúng tôi chưa giải quyết được vấn dề đường hầm, cả hai phía đều phải đồng ý bắt đầu ngay những cuộc thảo luận trong khu vực với quan điểm chấm dứt bạo động và trở lại tiến trình hòa bình. Trong cuộc gặp gỡ, Netanyahu tái cam kết thực hiện các thỏa thuận đã được kí trước khi ông nhậm chức, trong đó có việc rút quân đội Israel ra khỏi Hebron. Không lâu sau, đường hầm được đóng cửa, đúng như cam kết của cả hai phía là không được có một động thái nào nhằm thay đổi hiện trạng ở Jerusalem cho đến khi đạt được thỏa thuận.

[Giangtvx]

        Vào ngày 3, tôi trở lại chiến dịch tranh cử, dừng chân tại một cuộc míttinh tại Buffalo, bang New York, một thành phố luôn luôn ủng hộ tôi, trên đường đi đến Chautauqua chuẩn bị cho cuộc tranh luận đầu tiên với Bob Dole tại Hartford, bang Connecticut vào ngày 6 tháng 10. Cả nhóm vận động của chúng tôi đều có mặt, trong đó có cố vấn báo chí Michael Sheehan. George Mitchell đến để đóng vai Bob Dole trong cuộc tranh luận tập dượt. Lúc đầu tiên anh ấy áp đảo tôi, nhưng càng tập tôi càng thấy vững tin hơn. Giữa các buổi tập dượt, Erskine Bowles và tôi chơi golf. Kỹ thuật chơi golf của tôi cũng được nâng cao hơn. Vào tháng 6, lần đầu tiên đánh được dưới 80 điểm, nhưng tôi vẫn chưa đánh bại được Erskine.

        Cuộc tranh luận hoá ra rất văn minh, và có tính giáo dục đối với những ai quan tâm đến sự khác biệt các chính sách cầm quyền và quan điểm của chúng tôi đối với các vấn đề. Dole cũng tấn công tôi vài cú, như cho rằng tôi làm những người lớn tuổi lo sợ bằng các mẩu quảng cáo chỉ trích cắt giảm cho chương trình Medicare trong ngân sách của đảng Cộng hòa mà tôi đã phủ quyết, và ông nhắc lại lời tuyên bố trong bài diễn văn đọc tại đại hội đảng Cộng hòa là tôi đã đưa vào chính phủ những thành phần trẻ ưu tú "không bao giờ trưởng thành, chưa bao giờ thực sự làm cái gì đó, chưa bao giờ hy sinh, chưa chịu đựng và chẳng bao giờ biết rút kinh nghiệm", cũng như những người "muốn dùng số tiền kiếm được để chu cấp tài chính những kế hoạch mù mờ và tự phục vụ mình". Tôi trả đũa rằng một trong những thanh niên "Ưu tú" làm việc cho tôi trong Nhà Trắng đã lớn lên trong một chiếc nhà xe kéo, còn trước cáo buộc tôi quá cấp tiến thì tôi nói "cáo buộc đó chính là thứ đảng của họ luôn tha lôi theo mỗi khi họ đụng phải một cuộc đua quá quyết liệt. Đó là một loại chó kiểng vàng của họ. Tôi nghĩ con chó đó không còn khả năng đi săn nữa".

        Cuộc tranh luận thứ hai được dự kiến tổ chức 10 ngày sau tại San Diego. Trong thời gian chờ đợi, Hillary, Al, Tipper và tôi đến thăm tấm thảm AIDS khổng lồ che phủ khu vực Mali ở Washington, có những ô vuông riêng biệt để tưởng niệm những người đã chết; hai trong số đó là bạn của Hillary và tôi. Tôi cảm thấy hài lòng khi tỷ lệ người chết vì bệnh AIDS đang giảm xuống, và tôi quyết tâm tiếp tục việc thúc đẩy các nghiên cứu để phát triển các loại dược phẩm có thể cứu mạng sống của nhiều người.

        Mickey Kantor đã điều đình để có thể dùng một hội trường cấp thành phố sử dụng cho cuộc tranh luận tại San Diego. Vào ngày 16, các công dân tại trường Đại học San Diego đặt ra nhiều câu hỏi hay, Dole và tôi trả lời các câu hỏi này mà không đụng chạm nhau cho đến cuối cuộc tranh luận. Trong diễn văn kết luận, Dole nhắc đến nền tảng của ông, nhắc người dân Mỹ rằng tôi đã chống lại giới hạn nhiệm kỳ cũng như các tu chính án hiến pháp về cân đối ngân sách và bảo vệ lá cờ Mỹ, và ngăn cấm các giới hạn đọc kinh tự nguyện ở trường học. Tôi kết thúc buổi tranh luận bằng một tóm lược các đề xuất cho chương trình làm việc trong bốn năm tới. ít nhất là người dân cũng được biết họ có những lựa chọn nào.

        Chỉ còn hai tuần đến trước ngày bầu cử, các cuộc thăm dò cho thấy tôi đang dẫn đầu với 20 điểm và tỷ lệ 55% phiếu bầu. Tôi ước gì bản thăm dò này không được công bố; nó lấy đi sức sống của chiến dịch vận động tranh cử của chúng tôi vì những người ủng hộ nghĩ rằng cuộc bầu cử coi như đã an bài. Tôi vẫn tiếp tục làm việc cật lực, tập trung vào các mục tiêu đã xác định, Arizona và Florida, và những bang trước đây chúng tôi đã thắng lợi, kể cả ba bang mà tôi lo lắng nhất, Nevada, Colorado và Georgia. Vào ngày 25 tháng 10, chúng tôi có buổi tập hợp tại Atlanta, nơi người bạn lâu năm của tôi, Max Cleland, đang tranh đua quyết liệt vào thượng viện. Sam Nunn đọc bài diễn văn với lập luận rất hiệu quả ủng hộ tôi tái tranh cử, và tôi rời tiểu bang Atlanta với suy nghĩ là chúng tôi có cơ hội chiến thắng.

        Ngày 1 tháng 11, tôi bước vào giai đoạn cuối của chiến dịch tranh cử với một cuộc míttinh buổi sáng tại trường đại học thành phố Santa Barbara. Tiết trời ấm áp, chan hòa ánh nắng, đám đông tập họp tại khuôn viên nằm trên một ngọn đồi nhìn xuống Thái Bình Dương. Santa Barbara là nơi lý tưởng để kết thúc cuộc vận động ở bang California, một khu vực một thời là thành trì vững chắc của đảng Cộng hòa, nay đang đi theo phương hướng của chúng tôi.

[Giangtvx]

        Từ Santa Barbara, tôi bay đến Las Cruces, bang New Mexico, sau đó đến El Paso. Một đám đông hơn 40.000 người, lớn nhất trong suốt cuộc vận động, đến sân bay biểu thị sự ủng hộ, cuối cùng tôi đến San Antonio và tham dự buổi tập hợp truyền thống tại pháo đài Alamo. Tôi biết chúng tôi không thể thắng tại Texas, nhưng tôi muốn tôn vinh lòng trung thành những người theo đảng Dân chủ tại tiểu bang này, đặc biệt là những người gốc nói tiếng Tây Ban Nha luôn gắn bó với tôi.

        Khi còn lại ba ngày cuối cùng của cuộc vận động, tôi có một lựa chọn. Các ứng cử viên thượng viện từ nhiều tiểu bang tương đối nhỏ yêu cầu tôi vận động cho họ. Mark Penn nói rằng nếu tôi dành những ngày còn lại để làm như vậy thay vì đi đến các tiểu bang lớn hơn, thì có thể tôi sẽ không đạt được một đa số phiếu, vì nhiều lý do. Trước hết, đà vận động trong chiến dịch tranh cử của tôi đã bị chậm lại trong hai tuần nay vì những vì lời tố cáo rằng DNC (Hội đồng Quốc gia đảng Dân chủ) đã nhận nhiều trăm ngàn đôla đóng góp bất hợp pháp từ những người gốc châu Á, trong đó có những người mà tôi biết từ khi còn làm thống đốc. Khi nghe tin này, tôi phát cáu lên; người đứng đầu về tài chính của chúng tôi là Terry McAuliffe, bảo đảm chắc chắn rằng các khoản đóng góp cho cuộc vận động của chúng tôi được kiểm tra kỹ lưỡng, và DNC chắc chắn cũng đã kiểm tra nghiêm ngặt để loại ra những khoản đóng góp đáng ngờ. Chắc chắn là đã có những trục trặc trong quá trình sàng lọc các khoản đóng góp của DNC. Tôi chỉ còn biết nói rằng bất cứ khoản đóng góp trái phép nào cũng phải được trả lại ngay lập tức. Dù sao đi nữa, cuộc tranh cãi này chắc chắn gây hại cho chúng tôi vào ngày bầu cử. Lý do thứ hai là Raph Nader cũng đang tranh cử với tư cách ứng viên của đảng Xanh của ông ấy, và sẽ lấy mất một số phiếu dành cho tôi từ cử tri cánh tả. Lý do thứ ba, tỷ phú Ross Perot đã nhảy vào cuộc đua từ tháng 10, quá trễ cho các cuộc tranh luận. Tuy ông không làm tốt như lần vận động năm 1992, nhưng cũng như lần trước, ông ta kết thúc chiến dịch bằng những lời chỉ trích đầy ác ý đối với tôi. Ông ta nói rằng, "trong hai năm sắp tới, tôi sẽ phải rất vất vả để khỏi ngồi tù" và gọi tôi là "một tay láu cá luồn lách giỏi", người vấy bẩn vì "những suy thoái đạo đức, quỹ vận động tranh cử dơ bẩn, và thái độ thờ ơ trước tệ nạn sử dụng ma túy". Cuối cùng có vẻ như số lượng những người đi bầu sẽ ít hơn năm 1992 rất nhiều vì cử tri được thông báo là chiến dịch tranh cử đã coi như an bài từ nhiều tuần lễ nay.

        Mark Penn khuyên tôi rằng nếu muốn giành lấy đa số phiếu, tôi phải bay đến các thị trường truyền thông đại chúng lớn tại các tiểu bang lớn và kêu gọi dân chúng đi bầu. Nếu không, ông ấy nói tiếp, vì tưởng rằng kết cục coi như đã ngã ngũ, những ủng hộ viên Dân chủ thu nhập thấp sẽ đi bầu ít hơn nhiều so với những người giàu có chịu ảnh hưởng ý thức hệ của đảng Cộng hòa. Tôi đã có kế hoạch đến Florida và New Jersey, và theo lời cố vấn của Mark, chúng tôi thêm vào chặng dừng ở Cleveland. Ngoài ra, tôi cũng lên chương trình xuất hiện tại các cuộc chạy đua vào thượng viện: tại Lousiana, Massachusetts, Maine, New Hampshire, Kentucky, Iowa và Nam Dakota. Trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng, chỉ có Kentucky là chưa rõ ràng; ở các tiểu bang còn lại tôi dẫn đầu khá xa chỉ trừ Nam Dakota, nơi tôi tin rằng những người phe Cộng hòa cuối cùng sẽ lại trung thành với Dole. Tôi quyết định đến các tiểu bang này, vì tôi nghĩ tôi có thể hy sinh một vài điểm trên bảng tổng kết để giúp có thêm một vài ghế cho đảng Dân chủ tại thượng viện, và vì các ứng cử viên tại sáu trong bảy tiểu bang này từng ủng hộ tôi trong cuộc bầu cử năm 1992 hay trong quốc hội.

        Chủ nhật, ngày 3 tháng 11, sau khi dự lễ tại nhà thờ Saint Paul AME tại Tampa, tôi bay đến New Hampshire để ủng hộ cho ứng cử viên thượng viện của đảng chúng tôi, Dick Swett; đến Cleveland, nơi Thị trưởng Mike White và Thượng nghị sĩ John Glenn giúp tôi thêm một tay vào phút chót; đến Lexington, Kentucky để dự buổi tập hợp tại trường đại học của tiểu bang cùng với Thượng nghị sĩ Wendell Ford, Thông đốc Paul Patton, và ứng cử viên thượng viện của chúng tôi là Steve Beshear. Tôi biết tình hình ở Kentucky sẽ rất căng thẳng vì vân đề thuốc lá, và tôi rất cảm kích trước sự xuât hiện trên sân khấu của Rick Pitino, huấn luyện viên bóng rổ của trường Đại học Ken tucky. Tại tiểu bang mà mọi người đều say mê môn bóng rổ và yêu mến đội bóng rổ của trường đại học và gần phân nửa cử tri ở đây ghét tôi, thì sự hiện diện của Pitino rất cần thiết và cũng rất dũng cảm đối với anh ấy.

[Giangtvx]

        Khi tôi đến Cedar Rapids, Iowa, thì đã 8 giờ tối. Tôi thật sự muốn đến đây để hỗ trợ cho Tom Harkin đang vận động quyết liệt để được tái cử. Tom đã ủng hộ tôi mạnh mẽ tại thượng viện, và sau cuộc bầu cử sơ bộ năm 1992 ông và vợ của ông, Riith, một luật sư từng phục vụ trong chính phủ đã trở thành bạn thân của tôi.

        Chặng dừng chân cuối cùng trong đêm là Sioux Falls, bang Nam Dakota, nơi nghị sĩ đảng Dân chủ Tim Johnson có cơ hội thật sự để đánh bại nghị sĩ đảng Cộng hòa Larry Pressler đương chức. Cả Johnson và người hỗ trợ chính cho ông, Thượng nghị sĩ Tom Daschle, đều rất tốt với tôi. Là lãnh đạo của phe thiểu số tại thượng viện, Daschle là một nhân tố vô giá giúp Nhà Trắng trong cuộc chiến ngân sách và chống lại việc đóng cửa chính phủ; khi ông đề nghị tôi đến Nam Dakota, tôi không thể từ chối.

        Lúc gần nửa đêm, tôi tới Trung tâm Hội nghị Sioux Falls để đọc diễn văn "trong buổi tập hợp cuối cùng của đợt tranh cử cuối cùng của tôi". Vì đây diễn văn cuối cùng, nên tôi giải trình cho người nghe tất cả các thành tích làm việc, về cuộc chiến ngân sách, và về những việc tôi sẽ làm trong bốn năm tới. Vì tôi sinh trưởng ở một tiểu bang nông nghiệp Arkansas, tôi kể cho họ nghe một câu chuyện đùa. Tôi nói bản dự toán ngân sách của đảng Cộng hòa làm tôi nhớ đến câu chuyện của một chính trị gia muốn yêu cầu một nông dân bỏ phiếu cho ông ta nhưng lại ngần ngại không muốn đến nhà của người nông gia vì ở đó có chó dữ. Chính trị gia hỏi bác nông dân: "Con chó của ông có cắn không?". Người nông dân trả lời: "Không". Khi chính trị gia bước vào sân đi về phía người nông dân, con chó liền cắn ông ta. Ông này la lên: "Tôi nhớ là ông nói con chó của ông đâu có cắn". Người dân liền trả lời: "Con trai ơi, con chó này đâu phải của tôi". Bản ngân sách chính là con chó của họ đấy.

        Cuộc bầu cử diễn ra như Mark Penn dự đoán: số cử tri đi bầu không nhiều, và tôi thắng với tỷ lệ 49/41. Tỷ lệ phiếu đại cử tri là 379/159, khi tôi thua ba tiểu bang mà tôi đã thắng năm 1992 là Mon- tana, Colorado và Georgia và thắng ở hai tiểu bang mới là Arizona và Florida, nhờ số phiếu của đại cử tri nhiều hơn 9 phiếu.

        Ngoài các con số ra, những khác biệt khó thấy hơn giữa hai kết quả bầu cử năm 1992 và 1996 cho thấy mức độ mà yếu tố văn hóa có ảnh hưởng đến ở một vài tiểu bang, trong khi các vấn đề có tính truyền thống về kinh tế và xã hội chiếm ưu thế ở các tiểu bang khác. Tất cả các cuộc bầu cử mang nhiều tính cạnh tranh đều được xác định qua những sự thay đổi như thế, và năm 1996 tôi được biết nhiều về các vấn đề đang xảy ra trong những nhóm người Mỹ khác nhau. Ví dụ, tại Pennsylvania, một tiểu bang có nhiều thành viên của tổ chức IRA và những cử tri chống phá thai, tỷ lệ thắng cử của tôi cũng tương tự như năm 1992, nhờ vào tỷ lệ chênh lệch phiếu bầu lớn hơn ở Philadelphia và nhiều cử tri đi bầu hơn ở Pittsburgh, trong khi số phiếu bỏ cho tôi lại tụt xuống ở những vùng còn lại của tiểu bang vì đạo luật cấm sử dụng súng tấn công và việc tôi phủ quyết dự luật phá thai-sinh cục bộ. Tại bang Missouri, cũng những lý do tương tự đã làm giảm gần một nửa tỷ lệ chiến thắng của tôi, từ 10% xuống còn 6%. Tôi vẫn chiếm đa số tại Arkansas, nhưng tỷ lệ chiến thắng của tôi giảm đi chút ít so với năm 1992; ở Tennessee, tỷ lệ thắng giảm từ 4,5% xuống còn 2,5%.

        Tại Kentucky, các vấn đề thuốc lá và súng đã làm giảm tỷ lệ thắng lợi của tôi từ 3% xuống còn 1%. Tương tự, mặc cho dù dẫn đầu tại Bắc Carolina từ đầu đến cuối, nhưng tôi vẫn thua với 3%. Tại Colorado, tôi đi từ chiến thắng với 4% cách biệt năm 1992 xuống thua cuộc với 1,5% vì những người bổ phiếu cho Perot năm 1992 có khuynh hướng bỏ cho đảng Cộng hòa vào năm 1996 và vì đảng Cộng hòa nhận được thêm 100.000 cử tri từ đảng Dân chủ kể từ năm 1992, một phần là bởi nhiều tổ chức đòi quyền lợi cho người Cơ đốc đặt trụ sở tại tiểu bang này. Tại Montana, lần này tôi mất nhiều phiếu vì, cũng như tại Colorado, số phiếu ít hơn cho Ross đồng nghĩa với số phiếu cho Thượng nghị sĩ Dole nhiều hơn cho tôi.