bác sovailo đâu rồi ! suối ôkhay chẩy qua phum ôkhay đây này , bên kia là cả một cánh đồng lúa mênh mông .
Zinbacau còn nhớ , đi từ chỗ đỗ ô tô vào phum ôkhay khoảng gần 10km ...
******88
Chào Zinbacau
Chào Phas thân mến !
Tôi đã nhìn thấy các bạn bên con suối " ác nghiệt " xưa .
Nó nằm ở Đông bắc phum Tàboeng Svay 8km - Tây bắc phum Rho Lumtuk gần 2km . Khá hẻo lánh .
Vùng nầy có nhiều suối nhỏ như này , len lỏi chảy giữa các cánh rừng và trảng ruộng lớn của nhiều phum to nhỏ lâu đời , đã bỏ hoang hoặc còn dân .
Đây vốn là 1 vùng Nông Lâm sản trù phú ở đông bắc núi Hồng từ xưa xa , nhưng khuất nẻo , xa các trung tâm , không có đường xe lớn , chỉ có đường bò cho nên các cuộc chiến tranh (từ Pháp , Mỹ - Lon non , Xiric Matắc với Khơ mer đỏ ... ) ít đụng chạm đến
( riêng phum Tràboeng Svay còn dấu tích 1 chùm 4 hố bom thời Mỹ , ngay phía trước chùa .
Chắc các bạn đã phải dừng xe Ô tô ở phum này rồi đi bộ tiếp - vì hết đường xe . Nếu các bạn ngồi xe đi tiếp 30km về hướng Tây bắc sẽ đến phum Khana Krau ,tiếp 10 km nữa tới phum Sre nôi là bắt vào lộ 67 từ Seam reap vào , đi lên Anlungveng của E201F302 . Tuy chỉ là đường bò nhưng rộng , ngày đó xe Ô tô cũng vẫn có thể đi được vào mùa khô , chạy gần như song song phía bắc núi Hồng từ đầu Đông sang đầu Tây của núi )
Nó là vùng kháng chiến tự do của Khơ mer đỏ nhiều chục năm , toàn là DÂN loại 1 CM ưu tú cuồng tín . ( ngay tại Svailo từ Pháp đến Mỹ - Lon non đều không lập được chính quyền đúng nghĩa - Có , nhưng như không - chứ đừng nói đến vùng Rho Lum tuk cách xa Svailo # 20km ấy )
Sau 1/79 , đây vẫn là vùng hậu cần tại chỗ quan trọng cho LL tàn quân Pốt từ Thailand và Nội địa vào - ra , đi - về Xiêm reap , Kongpong Thom ...Bởi vì :
Từ vòng cung các phum lớn nhỏ : Traboeng Rouxay , Rho Lumtuk , Ô T_xay ( Okhay) Ko Kchan , Sê rê Vial , Traboeng Svay , Kok dong ...( tính từ Đông bắc sang Tây bắc của phum Svailo , cách xa Svailo theo 1 cung bán kính từ 20 -> 25km ) lên đến biên giới Tháilan còn khoảng 7 - 80km
là không còn 1 phum nào nữa , chỉ có rừng - trảng và rừng các loại - ngút ngàn cây ! Dân không thiện cảm gì với chúng tôi , khi ở đó . Hầu hết phải là mệnh lệnh và biện pháp rắn đứng sau chính quyền Bạn K , để huy động xe bò , dân công , hoặc họp hành đấu tố khai báo ...
Thời 1981 - 1983 khá nhiều lần các đơn vị cấp B , C của E88 " gặp hạn " bên các con suối này : Khi hành quân gặp suối ... ùn lại chờ qua , đứng chân gần suối ... đi tắm , đi tát cá ...
Chỉ cần lừng chừng bên suối 15 - 20 phút mà không tổ chức cảnh giới + đầu cầu tốt , là đã có thể kịp ăn B69 ngay .
Toàn địch trong dân , súng đạn nhiều , dấu tứ tung ngoài rừng . Phát hiện hướng quân ta đi , các thổ dân đang làm ruộng làm rẫy đã biết trước các trở ngại địa hình và nhanh chóng đi lấy súng chờ sẵn - chỉ 1 hoặc 2 đến 3 tên ... Bùng - Bình 1 -2 trái là biến ... ra ruông ra nuơng cày cấy như không . Hỏi gì cũng Ót Đâng - Ót cher : không thấy - không biết . Nghi nghi đến 90% mà không thể làm gì , chỉ cố nhớ mặt nó để hẹn ... gặp lại sau
( Hồi đó tôi đã từng " mơ " có 1 loại hóa chất gì để phun ngay vào quần áo mình mẩy đầu tóc bọn này : Nếu nó vừa bắn súng xong - hóa chất sẽ đổi màu do khói thuốc súng còn vuơng trên người ... Thánh Ala cũng không cứu nổi tụi nó . Nhưng ... ! )
" Vụ tắm suối " này cũng chỉ có 2 phát " Bùng - Bình " và 4 em ra đi mãi mãi .
Nhưng đây là suối
Ô T_xây - Suối Tre .
Gọi Ô Khay ( Ô khảy ) là nhại theo tiếng NongPenh .
(Họ nói " côn sảy " là côn Srêy = con Gái .
"côn thảy " là côn tờ_rêy = con cá .
" Ph_xa Ôkhảy " - Ô khay , Ô kảy ... là Ph_xa Ô T-xây = chợ Suối tre ( gần sân v/đ Olympic )
( Gần đó còn có Ô Lumtuk , Ô Rumchet - Suối Rừng Chuối ... , chảy qua 1 rừng chuối toàn những cây gốc to cả ôm , cao tới 4-5 m mới trổ lá . Trái to như bắp tay , có gân 4 góc dọc trái chứ không thuôn tròn . Một buồng chỉ có 3-4 nải và mỗi nải có 5-6 trái sắp hàng 1 xòe ra , từ đó hoa chuối vẫn nở nhưng không đậu quả nữa , chỉ còn cái cuống tiếp tục dài thòng thêm vài ba mét như 1 khúc cây mà bầu hoa cũng vẫn chưa tàn...
Trái chín già ăn ... cũng được , nhưng có nhiều hạt đen sì , nhai phải thì chát xít răng ...
Cái hoa khi vừa trổ thoát ra khỏi thân và đang cong xuống ... to như 1 trái bom con , chặt về thái nhỏ ra xào thịt hộp , nấu canh cá , nấu luơn , ốc ... rất ngon - nhưng phải luộc sơ cho bớt chát .
Chắc là chuối hột rừng ! )