Mậu Thân 1968 - Cuộc đối chiến lịch sử

[Giangtvx]

       
        Ở Củ Chi, tiểu đoàn 7 bộ đội địa phương và du kích phối hợp với mũi binh vận tập kích chi khu Củ Chi, làm chủ 1 ngày, tập kích chi khu Phú Hòa, bắt sống chi khu phó và nhiều tay chân; tiêu diệt các đồn Tân Thạnh Tây, Phú Hòa Đông, Tân An Hội, Bình Mỹ, các bót Mỹ Khánh (xã Thái Mỹ), Phước Hưng (xã Phước Thạnh), bức hàng đồn An Nhơn Tây; phát động quần chúng nổi dậy làm chủ ở cơ sở và vận động thanh niên tòng quân. Hàng ngàn thanh niên xin ngay vào lực lượng vũ trang và bán vũ trang. Du kích các xã Nhuận Đức, An Nhơn Tây liên tục tấn công quân Mỹ đang hành quân ờ Cây Điệp, Xóng Bưng, Sở Đất thịt, hạn chế bọn này về ứng cứu cho Sài Gòn.

        Ở Gò Vấp, quân dân địa phương bức rút, bức hàng các bót ở Quới Xuân, Thạnh Lộc, diệt các đồn An Phú Đông, Tân Thới Hiệp, Nhị Bình, Đông Thạnh, Vàm Thuật, đánh chìm 2 xuồng chiến đấu của địch trên sông Vàm Thuật..

        Ở Hóc Môn, thừa cơ địch bối rối, nhản dân vùng lên chiếm thị trấn Hóc Môn suốt 3 ngày, sau đó du kích phối hợp với bộ đội địa phương liên tục đánh địch suốt 12 ngày đêm tại thị trấn này.

        Ở Tân Bình, lực lượng vũ trang địa phương đánh địch ở cầu Ván, cầu Sắt, trường Lao Động...

        Ở Bình Chánh, bằng cách phát loa kêu gọi địch hàng, lực lượng võ trang địa phương lấy được đồn Hưng Long, thu toàn bộ vũ khí mà không tốn một viên đạn.

        Ở Duyên Hải, lực lượng vũ trang địa phương tiến công các đồn Đông Hòa, Long Thạnh, pháo kích chi khu Quảng Xuyên, diệt ác trong ấp chiến lược Giồng Ổng Đông, đột nhập thị trấn Cần Giờ, diệt bốt cảnh sát.

        Đặc công Rừng Sác tiến công đồn Phú Hừu (huyện Nhơn Trạch) đồn Đảo An, xã Lý Nhơn và đánh chiếm 6 ấp chiến lược khác. Tranh thủ thời cơ "thủ đô” địch đang náo động, đêm 14 tháng 2 năm 1968, một tổ đặc công Rừng Sác đột nhập cảng Nhà Bè, đánh chìm một tàu trọng tải 10.660 tấn. Đêm 25 tháng 2 năm 1968, đội 2 lại phục kích bắn cháy 2 tàu Arizona, Patrick và 1 xà lan chở đầy hàng quân sự đang vượt sông Lòng Tàu vào Sài Gòn. Ngày 17 tháng 3 năm 1968 cũng trên sông Lòng Tàu, đội 1 và đội 2 bắn cháy 3 tàu nữa. Những trận đánh trúng "dạ dày” này gây cho địch thêm nhiều bối rối.

        Sau 2 tuần lễ chiến đấu cực kỳ anh dùng, đến ngày 13 tháng 2 năm 1968 các lực lượng từ ngoài vào chiến đấu trong nội thảnh Sài Gòn lần lượt rút ra ngoại ô.

        Sau hồi choáng váng, địch nhanh chóng xốc lại lực lượng phản kích quyết liệt Chúng ầm ĩ tuyên truyền: đây là những cuộc hành quân “lùng và diệt” to lớn nhất trong cuộc chiến với trên 100.000 quân tại các tỉnh quanh Sài Gòn.

        Từ tháng 2 năm 1968, các đơn vị thuộc sư đoàn kỵ binh bay số 1 Mỹ từ vùng chiến thuật 2 Sài Gòn bắt đầu vào miền Đông Nam Bộ.

        Sự thực là với quân đông, phương tiện mạnh, địch luồn được vào phía sau của đối phương nhung chúng đang gặp phải một đối phương đang chiến đấu với khí thế tổng công kích.

        Từ ngày 18 tháng 2 năm 1968, chiến sự quyết liệt diễn ra trên vùng ven ngoại ô. Ở hướng bắc, quân giải phóng phản kích hàng chục trận ở Ấp Đồng Tiến 5, cầu sắt, Vườn Cau Đỏ, cầu Đồng Tiến 1, rạch Cây Đa, An Nhơn, quốc lộ 13... loại khỏi vòng chiến hàng ngàn tên. Nổi bật là các trận đánh thiệt hại nặng 1 tiểu đoàn Mỹ trên nhánh lộ 13 Lái Thiêu - Gò Vấp, đánh thiệt hại nặng tiểu đoàn dù 8 ở Tân Thới Hiệp (ngày 18 tháng 2) và Tân Thái Trung (ngày 25 tháng 2)...

        Bình Chánh là một trong những vùng chiến sự ác liệt nhất. Sáng ngày 20 tháng 2 năm 1968, sau khi bắn phá, dọn bãi, 1 tiểu đoàn Sài Gòn đổ quân bằng máy bay lên thẳng xuống sát bờ kênh ấp 5 xã Hưng Long và triển khai đội hình tiến vào xã, nơi tiểu đoàn Phú Lợi đang trụ. Quân giải phóng dựa vào các gò cao, nhiều tổ dùng rơm đội đầu, đợi địch đến thật gần, tốc rơm đánh, địch bất ngờ không tiến được. Đến 11 giờ trưa, sau cuộc “dọn bãi” dữ dội bằng pháo bầy, chúng dốc toàn lực mở đợt tấn công mới, dùi lên được 200m, nhưng đến 1 giờ chiểu lại bị dánh bật ra, lui vẻ vị trí xuất phát, tối rút luôn.

[Giangtvx]

        Đúng một tuần sau, ngày 27 tháng 2 năm 1968, địch lại tiến công vào Hưng Long. Lần này bộ binh Mỹ có 6 xe tăng dẫn dắt, máy bay, pháo binh yểm trợ tối đa, tiểu đoàn Phú Lợi vẫn giữ vững trận địa, bắn hỏng 1 xe tăng, loại khỏi vòng chiến gần 50 tên Mỹ; 6 giờ chiều địch rút sau khi dùng máy bay chở xác và chiến thương Mỹ.

        Địch chuyển hướng về phía Vĩnh Lộc. Ngày 6 tháng 3 năm 1968, một tiểu đoàn bộ binh Mỹ có xe tăng tiến vào xã, bộ đội và dân quân địa phương kiên cường chặn đánh, trận càn bị bẻ gãy. Ngay ngày hôm sau, quân Mỹ lại điên cuồng tung ra 2 trung đoàn bộ binh và 2 chiến đoàn xe bọc thép quyết san bằng Vĩnh Lộc. Từ tờ mờ sáng ngày 7 tháng 3 năm 1968, chúng bắn hàng ngàn đạn địa bác dọn dường và dùng máy bay oanh tạc, bắn phá những nơi nghi có quân giải phóng, 7 giờ mới bắt đầu tấn công. Nhưng điều bất ngờ là ngay từ đầu, các mũi tấn công của chúng đều bị đánh. Từ sáng đến chiều, chiến sự ác liệt xảy ra khắp thôn trên ấp dưới. Đụng phái lực lượng quyết chiến, dũng cảm, táo bạo, 4 giờ chiều quân Mỹ buộc phải rút lui. Cả 2 ngày 6 và 7 tháng 3 ở Vinh Lộc, quân giải phóng loại gần 200 tên Mỹ, phá hủy và phá hỏng 5 xe tăng bắn rơi 3 máy bay lên thẳng. Đây là một trong những trận đánh phản kích ác liệt nhất, cũng là trận thua đau nhất của quân Mỹ ở vùng ven sau đợt 1 tổng công kích.

        Trong khi đánh địch phản kích, từ ngày 17 đến ngày 28 tháng 2 năm 1968, quân giải phóng thực hiện nhiều trận pháo kích vào nhiều mục tiêu quan trọng của địch: sân bay Tân Sơn Nhất, Nha cảnh sát đô thành, Biệt khu thủ đô, kho xăng An Nhơn... tiếp tục tổ chức một số trận vào nội đô và ven đô nhưng không thành¹.

        Trên toàn bộ vùng ven sau đợt 1, địch gây nhiều thiệt hại về người và của, chiếm lại một số khu vực quan trọng.

        Trong lúc đó ở nội thành, lực lượng của các ngành, các giới tiếp tục đánh nhỏ lẻ. Đến ngày 28 tháng 2 năm 1968, tiếng súng nội thành mới tạm dứt, kết thúc đợt 1 cuộc tổng tiến công.

*

*       *

        Qua 7 ngày cao điểm tiến công quyết liệt kết hợp với nổi dậy, nhiều ngày đánh phản kích, quân dân miền Nam với quyết tâm cao nhất và sẵn sàng chấp nhận ác liệt, hy sinh đã gây cho địch tổn thất nặng hơn bất kỳ thời kỳ nào trước đây về cả quân sự và chính trị. Ý nghĩa lớn nhất của đợt 1 Tết Mậu Thân chính là đòn đánh “trúng đầu não” và sự bất ngờ về mọi mặt đối với địch về việc đối phương đã thực hiện đồng loạt cuộc tấn công vào hậu phương sào huyệt của chúng: “đưa chiến tranh vào đô thị” đó chính là điều choáng váng nhất đối với đế quốc Mỹ trong quá trình xâm lược Đông Dương.

        Ngày 9 tháng 2 năm 1968, trái với những tuyên bố huyênh hoang mới đầu năm 1968. Westmorelanđ đã phải báo cáo về Mỹ: “Phải mất một thời gian mới lấy lại sức của quân đội cộng hòa (quân Sài Gòn) - Nói theo quan điếm thực tế thì chúng ta phải công nhận là đối phương đã đánh cho chính phủ Nam Việt Nam một cú đấm nặng nề, họ đã đưa chiến tranh vào các thành phố, các đô thị, đã gây thương vong, thiệt hại...”.

        Ngày 1 tháng 3 năm 1968, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ MacNamara, người “dao động cực độ”, ra đi. Clark Clifford - cố vấn riêng của Johnson về chiến tranh Việt Nam - lên thay. Mới nhậm chức, Clark Clifford đã lo lắng nói: “Tôi không biết bao giờ cuộc chiến tranh kết thúc, không biết nó kết thúc bằng cách nào... Không biết liệu đến bao giờ quân đội Nam Việt Nam có thể thay thế được quân Mỹ”.

     7 ngày sau việc bãi nhiệm MacNamara, thay vì tăng thêm 206.000 quân chiến đấu Mỹ vào miền Nam theo đề nghị của đại tướng Westmoreland. Johnson triệu hồi (thực tế là cách chức) viên tướng “chi biết tiến không biết lùi” này về Washington, “nhường” chức tư lệnh chiến trường lại cho tướng Creighton Abrams. Với việc thay tướng và xin tăng thêm mấy chục vạn quản vào lúc này, mặc nhiên Mỹ đã thú nhận thất bại quân sự của chúng trong mùa xuân 1968, thú nhận sự thất bại của chiến lược của Westmoreland đang thực thi và buộc phái thay thế chiến lược khác. Báo chí Mỹ bình luận đây là lần dầu tiên trong lịch sử Hoa Kỳ có một vị đại tướng mà ngày 28 tháng 4 năm 1967 vừa được quốc hội Mỹ long trọng tuyên dương công trạng thì đến ngày 23 tháng 3 năm 1968 đã bị cách chức tư lệnh chiến trường và phải ra điều trần trước quốc hội”.

------------------------
        1. Từ ngày 16 đến ngày 19 tháng 2, lực lượng Phân khu 2 tiến công Phú Lâm không thành. Đêm 18 tháng 2 tiểu đoàn 1 Đồng Nai và tiểu đoàn 3 Dĩ An tấn công cầu Bình Lợi, diệt được 60 tên thủy quân lục chiến ngụy, nhưng không phá được cầu.

[Giangtvx]

     
        Ngày 31 tháng 3 năm 1968, đến lượt Tổng thống Mỹ Johnson cũng ra trước máy vô tuyến truyền hình tuyên bố không ra ứng cử tổng thống nhiệm kỳ tới, chấp nhận sẽ chấm dứt ném bom Bắc Việt Nam từ vĩ tuyến 20 trở ra, đồng ý thương lượng với chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, bắt đầu từ ngày 13 tháng 5 năm 1968 tại thủ đô Paris. Đây cũng là lần đầu tiên trong lịch sử Hoa Kỳ, một tổng thống kiêm tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang phải “tự cách chức" giữa lúc cuộc chiến tranh đang tiếp diễn

        Đòn tết Mậu Thân trớ thành sự kiện vang dội trong ngoài nước, mọi phía chính trị trên thế giới qua đó nhìn thấy con đường thất bại tất yếu của Mỹ trong chiến tranh Việt Nam trước mắt là sụp đổ của chiến lược chiến tranh cục bộ, loài người tiến bộ hiểu thêm về cuộc chiến đấu của nhân dân Việt Nam.

        Đánh giá ý nghĩa đợt 1 Tết Mậu Thân, Hội nghị Trung ương Cục tháng 3 năm 1968 khắng định: "... mở ra một cục diện mới trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta”. Hội nghị cũng cho rằng đợt Tết Mậu Thân chưa đạt thắng lợi cao nhất theo khả năng thứ nhất mà Bộ Chính trị đề ra vì ta còn khuyết điểm, nhược điểm mà rõ nét nhất là chủ quan.

        Tuy nhiên, một sự thực khách quan có ý nghĩa chiến lược là cuộc tổng công kích - tổng khởi nghĩa diễn ra giữa cuộc chiến tranh trong điều kiện địch còn hơn 1 triệu 20 vạn quân và rất ngoan cố, lực lượng chính trị chưa đáp ứng được yêu cầu của một cuộc tổng khởi nghĩa, trước hết là lực lượng quần chúng có tố chức chưa đủ mạnh, chưa được lãnh dạo chặt chẽ để đưa lên mức bạo lực vũ trang khởi nghỉa kết hợp tiến công quân sự. Về quân sự, trên chiến trường miền Đông, tính riêng khối chủ lực, 3 sư đoàn chủ lực quân giải phóng phải đối đầu với lực lượng tương đương 9 sư đoàn Mỹ - ngụy, “đổng minh". Nhiều vấn đề rất lớn, rất phức tạp mà ta nhận thức chưa đầy đủ trước ngày phát động, trong khi đó, mọi ý nghĩ, tình cám, hành động đều dồn vào mục tiêu “dứt điểm" toàn bộ, ngay cả sau khi chưa dứt điểm mục tiêu nào và địch đã bắt đầu bung ra. Đó là lời giải đáp bao trùm cho câu hỏi tại sao đợt tết chưa đạt thẳng lợi cao nhất, tại sao cả 2 mũi tấn công và nổi dậy đều chưa tương xứng với khái niệm “tổng khởi nghĩa" - tổng công kích”. Dưới nguyên nhân bao trùm trên, ở nội đô lực lượng cách mạng đã sớm dốc sức bộc lộ lực lượng, ở nông thôn bỏ lỡ cơ hội (tề và các lực lượng tại chỗ của địch đang hoang mang) để phát triển và củng cố vùng giải phóng¹.

        Bị đòn choáng váng, chỉnh quyền Sài Gòn hèn nhát giết hại hàng loạt người yêu nước đang bị chúng giam giữ.

        Ngay đêm 31 tháng 1 năm 1968 mở màn cuộc tổng tấn công, địch đã đưa chị Lê Thị Riêng, Khu ủy viên, ủy viên Ủy ban Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, đang bị chúng giam tại bót biệt kích Bà Hòa; Trần Văn Kiểu, Khu ủy viên, phụ trách Công vận cùng một số người yêu nước khác, lên một chiếc xe lớn chạy ra đường Hồng Bàng rồi dùng súng bắn xối xả. Chị Lê Thị Riêng sinh năm 1925 tại Bạc Liêu, tham gia cách mạng từ năm 1945. Trong một chuyến công tác vào cuối tháng 5 năm 1967 bị sa vào tay giặc. Bị địch tra tấn dã man, tay bị đốt cháy đến lòi xương, chi vẫn giữ thái độ hiên ngang, bất khuất. Trước khi tắt thở, chị chửi thẳng vào quân giặc và hô to “Đả đảo bè lũ Mỹ - Thiệu - Kỳ", “Mặt trận Dân tộc Giải phóng muôn năm”, “Hồ Chí Minh muôn năm”.

--------------------------
       1. Tài liệu tham kháo:

        - Nghị quyết Bộ Chinh trị tháng 5 năm 1969.

        - Đề cương báo cáo tổng kết cuộc tiến công Sài Gòn

        - Gia Định trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy năm 1968. Viện Lịch sử quân sự - Bộ quốc phòng (tài liệu dùng trong hội nghị khoa học tổng kết các chiến dịch trong cuộc chiến tranh chống Mỹ).

        - Dự tháo kiểm điểm sự lãnh đạo của Thành ủy từ tháng 7 năm 1954 đến ngày 30 tháng 4 năm 1976. Bài "Đồng chí Lê Đức Thọ nói một số vấn đề vế chiến tranh và cách mạng Việt Nam" đăng trên Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử quân sự, số 28 (tháng 4 năm 1988). Viện Lịch sử quân sự.

        - Các bài tham luận về cuộc Tiến cóng vá nổi dậy Mậu Thán - 1968 của các đồng chí Lê Đức Thọ, Hoàng Văn Thái, Trần Văn Trà, Trần Văn Quang, Trần Độ, Trần Bạch Đằng đăng trên Tạp chi nói trên, số kỷ niệm Hai mươi năm cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân - 1968 (tháng 2 năm 1988)

[Giangtvx]

         
        Về chiến lược quân sự, Nhà Trắng và Lầu Năm Góc quyết định bãi bỏ chiến lược “tìm và diệt” thay bằng chiến lược “quét và giữ” do Abrams trực tiếp thực thi, tăng cường, củng cố và yểm trợ cho quân Sài Gòn để cải thiện thế phòng ngự, không để thua hơn, làm hậu thuẫn cho đàm phán; từng bước phi Mỹ hóa chiến tranh, dần dần châm dứt sự dính líu trên bộ của quân Mỹ ở miền Nam Việt Nam.

        Mục tiêu trước mắt của Abrams là đẩy đối phương ra xa các đô thị, dốc toàn lực và mọi biện pháp không loại trừ việc sử dụng chất độc hóa học và B52 ném bom rái thảm sát đô thị.

        Từ ngày 11 tháng 3 đến ngày 7 tháng 4 năm 1968, địch mở cuộc hành quân mang tên “Quyết thắng” càn quét Sài Gòn - Gia Định, Long An, Hậu Nghĩa, Bình Dương, Biên Hòa để giải tỏa ven đô, đánh phá các căn cứ, bàn đạp của đối phương xung quanh Sài Gòn. Từ ngày 9 tháng 4 năm 1968 trở đi, chúng lại mở cuộc hành quân hỗn hợp “Toàn thắng", huy động trên 50.000 quân càn quét trên toàn lãnh thổ vùng ba chiến thuật nhằm đẩy đổi phương ra xa các vùng đông dân cư, tiếp tục đánh phá các căn cứ, bàn đạp, ngăn chặn các cuộc tiến công mới vào thành phố. Trong lúc các sư đoàn Mỹ 1, 9, 25 và các đơn vị chủ lực Sài Gòn đang co về bảo vệ vùng ngoài Sài Gòn - Gia Định.

        Các lực lượng chủ lực dịch ở ven đô dược điều chỉnh, bố trí lại như sau:

        Chiến đoàn dù 1 và 2 (4 tiểu đoàn) ở Hóc Môn - Gò Vấp.

        Chiến đoàn 4 thủy quân lục chiến (3 tiểu đoàn) ờ Thủ Đức chủ yếu là khu vực cầu Bình Lợi, xa lộ.

        Liên đoàn 5 biệt động quân (4 tiểu đoàn) ở Tân Bình, Bình Chánh, Nhà Bè và thường xuyên là khu vực Phú Thọ Hòa.

        Sư đoàn 9 và Sư đoàn 25 Mỹ (12 tiểu đoàn) ở phía nam thành phố và các khu vực ven đô phía tây bắc.

        Phản ứng của địch là kịp thời huy động lực lượng vừa phòng ngự vừa tiến công, đang hình thành thế phòng thủ nhiều tầng, nhiều lớp xung quanh Sài Gòn. Vùng ven đô ban đêm pháo sáng vẫn sáng như ban ngày, tiếng loa tâm lý chiến của địch ầm ĩ.

        Các lực lượng giải phóng vừa chiến đấu ác liệt để giữ bàn đạp, vừa chuẩn bị vào đợt cao điểm tới. Rất khó khăn. Nhiều đơn vị đang chuẩn bị nhiệm vụ kế tiếp buộc phải tạm xé nhỏ, giã lúa ra gạo để ăn hoặc ăn gạo sống, rau muống. Có nơi như Gò Vấp, lực lượng đứng chân phải lấy mãng cầu sống nấu ăn đỡ đói. Nhân dân lên Lái Thiêu mua gạo về tiếp tế bộ đội.

        Tính cả Mỹ lẫn ngụy, lực lượng địch ở quanh Sài Gòn lên đến 200.000 tên (60 tiểu doàn) hàng ngàn xe tăng, xe bọc thép do một trung tướng Mỹ chỉ huy. Tuy nhiên còn hướng nam là hướng mà từ trước đến nay địch hay sơ hở do tin vào địa hình bị chia cắt, nhiều sình lầy, đối phương khó xâm nhập, nhất là với lực lượng lớn. Ở đây, quân Mỹ thường đóng tập trung từng tiểu đoàn, công sự dã chiến, cơ động bằng máy bay lên thẳng... nên có những chỗ sơ hở nhất là ở các khu vực cầu Chữ Y, Bình Đồng, Bình Tây, Phạm Thế Hiển...

        Chuẩn bị và thực hành tiến công nổi dậy đợt 2

        Chấp hành chỉ thị ngày 23 tháng 3 năm 1968 cùa Quân úy trung ương: “Tập trung lực lượng đẩy mạnh tiến công quân sự và chính trị từ nay đến cuối thu nhằm gây cho địch những tổn thất lớn, đưa chúng vào thế bị động hơn nữa, giành được thắng lợi quân sự, chính trị quan trọng, làm cho tình hình chuyển biến mạnh”, “phải cố gắng cao nhất đề giành thắng lợi quyết định, đồng thời chuẩn bị mọi mặt để thắng địch trong điều kiện chiến tranh kéo dài". Trung ương Cục chủ trương: “Mở đợt tấn công thứ hai nhằm liên tục tiến công địch và phát động quần chúng nổi dậy giành chính quyền, ra sức tiêu hao tiêu diệt thật nhiều sinh lực và phương tiện chiến tranh của Mỹ ngụy, duy trì và đẩy mạnh các mặt hoạt dộng trên địa bàn đô thị, làm chủ các đường giao thông chiến lược, giải phóng toàn bộ nông thôn, đồng bằng, miền núi và tăng cường xây dựng, củng cố, phát triển lực luợng vũ trang và chính trị, giành thắng lợi liên tiếp và vững chắc, tiến lên giành thắng lợi hoàn toán với tinh thần hết sức khẩn trương, đồng thời sẵn sàng ứng phó một cách chủ động nếu chiến tranh kéo dài và mở rộng".

[Giangtvx]

        Hội nghị A51 (Thành ủy) (đầu tháng 6 năm 1968) thông qua nghị quyết công tác đô thị Sài Gòn các tháng 3, 4, 5, 6 năm 1968. Trên cơ sở nhận dịnh: “Thời cơ dứt điểm¹ đang tổn tại sau đợt 1, căn cứ nhiệm vụ trên giao (Hội nghị Năm Trường lần thứ 6), Nghị quyết đề ra nhiệm vu chung trong thời gian tới là: “Tận dụng thời cơ chiến lược, thừa thế tấn công của quân dân ta khắp miền Nam và của quân đội ta trong thành phố, kết hợp chặt chẽ với công kích và chiếm lĩnh của quân dội, tiến hành cuộc khởi nghĩa vũ trang của quần chúng giành những thắng lợi thật to lớn, tạo ra cho kỳ được một sự chuyển biến lực lượng so sánh giữa ta và địch, chuẩn bị tốt cho phong trào phát triển liên tục, ngày càng mạnh mẽ, tiến lên cùng cả miền Nam đánh gục kẻ thù” ².

        So với tương quan lực lượng và thực tế tình hình lúc bấy giờ, nhận định “thời cơ dứt điểm" đang tồn tại là không phù hợp, từ đó các nhiệm vụ, mục tiêu như “phát động quần chúng nổi dậy giành chính quyền", “khởi nghĩa võ trang”, “giải phóng toàn bộ nông thôn”... đều vượt quá khả năng thực tế.

        Có dự kiến “ứng phó một cách chủ động nếu chiến tranh kéo dài và mở rộng" nhưng mọi kế hoạch cũng như trong chỉ đạo chuẩn bị chưa thể hiện tinh thần này, trái lại vẫn tập trung vào mục tiêu “dứt điểm”.

        Đối với chiến trường Sài Gòn - Gia Định, chấp hành ý định của Thường Vụ Trung ương Cục và Quân ủy Miền, Bộ Chỉ huy Miền quyết định: sử dụng một bộ phận chủ lực (2 trung đoàn thuộc sư đoàn 9) cùng các tiểu đoàn mũi nhọn tấn công một số mục tiêu nội thành, chiếm các khu vực dân cư, phát động quẩn chúng nổi dậy phá rã bộ máy kìm kẹp từ quận trở xuống, xây dựng chính quyền cách mạng trong thành phố; lực lượng biệt động có nhiệm vụ đánh phá nhiều mục tiêu nội đô và làm mũi nhọn kết hợp với bộ binh tiến công trên khu vực phía tây thành phố³; sử dụng một bộ phận chủ lực (Sư đoàn 7 thiếu, sư đoàn 5 thiếu và một số đơn vị pháo) đánh địch ở vùng ven về vòng ngoài, tiêu diệt một bộ phận quan trọng quân Mỹ-ngụy, hỗ trợ cho các lực lượng tấn công nội thành và mở rộng địa bàn giải phóng xung quanh thành phố.

        Cán bộ, chiến sĩ còn lại cùa các cụm biệt dộng 1-2-8, 3-4-5, 6-7-8- (các cụm này có điều chỉnh sau đợt 1), Hoa vận và một số anh chị em mới bổ sung tổ chức lại thành một cụm mạnh, lấy cụm mạnh, lấy cụm 6-7-9 làm nòng cốt. Các lực lượng biệt động và vũ trang của thanh niên học sinh, Hoa vận, công vận chưa chiến đấu trong đợt 1, sẵn sàng làm nhiệm vụ ở các mục tiêu đã phân công (tòa hành chính và cảnh sát cấp quận, các bót cảnh sát ác ôn địa phương).

        Một bộ phận nữ biệt động của cánh phụ vận lấy tên nghi binh “Tiểu đoàn Lê Thị Riêng”, do Lê Thị Bạch Cát (Sáu Xuân) chỉ huy, Lê Thị Hồng Quân phó chỉ huy, lực lượng ít ⁴, nhưng rải rác nhiều nơi, gom họp lại ở khu vực quận 2.

        Nhiều bộ phận bộ dội địa phương và du kích xã được rút lên bổ sung cho các đơn vị chủ lực.

        Bộ chỉ huy Miền giao cho Đoàn 10 đặc công Rừng Sác nhiệm vụ trong đợt 2 là tham gia đánh các cơ quan đầu não của địch, đồng thời đánh liên tục, đánh chìm, đánh cháy nhiều tàu hơn nữa.

        Hạ tuần tháng 4 năm 1968, tuy biết chắc là địch biết được ý định tiến công đợt 2 của đối phương do nhiều nguyên nhân, trong đó có việc đầu hàng phản bội của Trần Văn Đắc, chính ủy Phân khu 1 (Tám Hà)..., nhưng Thường vụ Trung ương Cục và Quân ủy Miền vẫn giữ quyết tâm về mục tiêu, ngày, giờ.

-----------------
       1. Tư liệu số 12, I06-SY. Số BM, 7727-1. Nguyên văn nhận định tình hình sau đợi I sau: 'Thuận lợi lớn nhất và có ỷ nghĩa chiến luợc là thời cơ giành thắng lợi hoàn toàn trong thời gian truớc mắt đang mở ra, đó là thời cơ không phải chỉ cho phép ta giành những thắng lợi từng mặt hoặc trong từng chiến dịch, mà đó là thời cơ dứt điểm. Chưa bao giờ chúng ta nắm trong tay những nhân tố thắng lợi, đầy đủ như hiện nay" (A51).

        2. Tài liệu đã dẫn,

        3. Lần này, với nhận định có sơ hở trên hướng nam - tây nam (do địa hình sông nước, chúng cho rằng đối phương khó lập trung lực lượng, Bộ Chi huy Miền chuyển hướng tiến công chú yếu về hướng này.

        4. Trên dưới 30 người. Nay đang có nhiều ý kiến khác nhau về lực lượng này, nhưng tuơng đối thống nhất là không có "tiểu doàn", đó chỉ là tin nghi binh.

[Giangtvx]

        Phần lớn các đơn vị làm nhiệm vụ đánh vào Sài Gòn đểu phải hành quân từ xa, đánh địch mở đường. Các đơn vị thọc sau như tiểu đoàn 2 Long An, tiểu đoàn Phú Lợi, tiểu đoàn Đồng Nai tăng cường cho Phân khu 3, khi xuất phát, mỗi tiểu đoàn ba, bốn trăm, hành quân đến nơi chỉ còn một nửa.

        Địch biết trước, tình huống đã phức tạp, lòng tin "dứt điểm" có giảm so với đợt 1, nhưng trước nhiệm vụ lịch sử, nhân dân, cán bộ, chiến sĩ vẫn quyết tâm tất cả cho thắng lợi cao nhát, triệt để chấp nhận mệnh lệnh.

        Trong không khí náo nức chuẩn bị cho tổng tiến công và nổi dậy đợt 2, một số nhân sĩ ở Sài Gòn ra vùng giải phóng họp và thành lập Liên minh các Lực lượng Dân tộc Dân chủ và Hòa bình Việt Nam (ngày 20, 21tháng 4 năm 1968) do Luật sư Trịnh Đình Thảo làm Chủ tịch, công bố tuyên ngôn cứu nước và chương trình hành động. Liên minh nêu rõ mục tiêu đấu tranh: "Đoàn kết mọi lực lượng và cá nhân yêu nước, kiên quyết chống ngoại xâm, đánh đổ toàn bộ chế độ bù nhìn Nguyễn Văn Thiệu, thành lập Chính phủ Liên hiệp dân tộc, giành độc lập dân chủ và hòa bình".

        Mở màn cho cao điếm 1 đợt 2, lúc 0 giở 30 phút ngày 5 tháng 5 năm 1968 các loạt hòa tiễn H12, DKB bắn vào các mục tiêu sân bay Tân Sơn Nhất, Bộ Tổng Tham mưu, Sứ quán Mỹ, dinh Độc Lộp. Tân Cảng Sài Gòn, Bộ Tư lệnh Hải quân. Tổng Nha Cảnh sát. Đạn tản mát nhiều.

        Trưa ngày 4 tháng 5 các chiến sĩ biệt động Nguyễn Nhất Hiếu, Nga dùng xe du lịch chở thuốc nổ, có xe gắn máy yếm trợ, tấn công gây thiệt hại nặng đài truyền hình Sài Gòn. Phục vụ trận đánh này có Huỳnh Thị Tờ đứng trên mui xe du lịch, Nguyễn Kim Quang, cơ sở trong đài truyền hình vẽ sơ đồ. Cùng đêm, các tiểu đoàn mũi nhọn, các trung đoàn làm nhiệm vụ thọc sâu xuất phát tấn công các mục tiêu quy định.

        Trên hướng tây - tây nam (Phán khu 2): Phân khu 2 được tăng cường Trung đoàn 1 Sư đoản 9, các tiểu đoàn của phân khu đã hợp lại thành lập Trung đoàn 2 Phân khu 2.

        Đêm 4 tháng 5 tiếu đoàn 6 Bình Tân, Trung đoàn bộ binh 2 Phân khu 2 theo hướng Phú Lâm tấn công vào khu vực Cầu Tre, phát triến vào trường đua Phú Thọ. đường Trần Quốc Toản, đường Hậu Giang... sâu nhất đến chợ Thiếc.

        Trung đoàn 1 Sư đoàn 9 Chủ lực Miền phải chống càn liên tục với sư đoàn 25 Mỹ từ Bàu Công (Tây Ninh) xuống đến bưng Vĩnh Lộc. Đêm 4 tháng 5 trung đoàn đế lại một bộ phận nhỏ đế giữ chân địch ở Vĩnh Lộc, còn lại toàn bộ trung đoàn tiến vào Sài Gòn; trong đêm 2 tiểu đoàn 1 và mất liên lạc nhau, trên bổ sung tiểu đoàn 4 Trung đoàn 2. Rạng sáng ngày 5 tháng 5, vượt kênh Bình Thủy rất ác liệt để vào ngoại ô.

        Ngày 6 tháng 5, Trung đoàn bộ binh 1 Sư đoàn 9 tiến công vào nội ô, trong lúc đó ở phía bắc Trung đoàn 2 Phân khu 2 vào đến trường đua Phú Thọ, liên lạc được một bộ phận Trung đoàn 2 Phân khu 2 đã vào chợ Thiếc. Có một bộ phận biệt động đặc công gặp 1 đại đội của Sư đoàn 9 ở sân vận động Cộng Hòa và trụ ở đấy.

        Tại các khu vực từ ngoài vào, quân giải phóng tác chiến ác liệt với các tiểu đoàn biệt động quân 33, 35, 38 có xe tăng, thiết giáp và máy bay yểm trợ.

        Tư ngày 6 đến ngày 7 tháng 5 năm 1968, tại Cầu Tre, đại đội 7, Trung đoàn 1. Sư đoàn 9 và một bộ phận Trung đoàn 2 Phân khu 2 bao vây đánh thiệt hại nặng tiểu đoàn biệt động quân 33, bắn cháy 2 xe M.133, bắt sống 6 tên khác. Một bộ phận tiểu đoàn 8 ở Bình Tân chọc thủng từ Cầu Tre qua Bình Thới đánh chiếm bót cảnh sát Nguyễn Ngọc Châu, làm chủ khu vực Minh Phụng, đường 46, Lạc Long Quần, cầu Cây Gỗ. Tại khu vực Minh Phụng, dường 40, các chiến sĩ cùng đồng bào giành giật từng tấc đất với quân thù. Tự vệ bắn rơi 1 máy bay lên thẳng.

        Trên mặt trận này, từ vùng ven vào nội dô, có những phóng viên quay phim, nhà văn, nhà báo bám sát đơn vị chiến đấu và hy sinh, trong dó có nhà văn Nguyễn Thi tức Nguyễn Ngọc Tấn, các phóng viên quay phim Trung Chánh và Quốc Dũng, nhà thơ Lê Anh Xuân, các phóng viên báo Quân Giải Phóng Thân Trọng Hân và Ngọc Châu... Chiến sĩ và đồng bào giữ từng thước phim, từng trang ghi chép của các anh hy sinh để lại, sau đó chuyển về vùng căn cứ. Gần 50 chiến sĩ Quân Giải phóng hy sinh tại trận được đồng bào chốn cất chu đáo.

[Giangtvx]

     
        Từ Cây Gỗ, đếu đường Minh Phụng, ngày 7 tháng 5 tiểu đoàn bộ bính 4 Sư đoàn 9 thọc lên đến ngã tư Bảy Hiền và khu nghĩa địa lính Pháp, uy hiếp sân bay Tân Sơn Nhất. Đại tá Lưu Kim Cương, tư lệnh không quân 33, chi huy trưởng yếu khu Tân Sơn Nhất đích thân chi huy tiếu đoàn 7 dù ra phản kích, bỏ mạng lúc 9 giờ 30 phút ngày 6 tháng 5.

        Các đơn vị đánh vào thành phố diệt được nhiều địch song tổn thất nặng. Đêm 7 tháng 6 tiểu đoàn 4 dần rút ra. Đêm 8 và 9 tháng 5 toàn bộ Trung đoàn 1 trụ ở ngã ba Bà Quẹo đánh phản kích quyết liệt, đến ngày 12 tháng 5 rút về bưng Vĩnh Lộc (Bình Chánh). Đêm 12 tháng 6 Trung đoàn 2 và tiểu đoàn 6 Bình Tân rút sau khi đánh chiếm khu vực Bình Tiên, Chợ Lớn, Minh Phụng, Phú Định, khu vực Trang Tử, bắn rơi 1 máy bay, tiêu hao nặng 1 tiểu đoàn thủy quân lục chiến Sài Gòn, đánh lui 1 tiểu đoàn thuộc Lữ đoàn 199 Mỹ đến ứng cứu (từ 9 tháng 5 đến ngày 11 tháng 5 năm 1968), khỏng đánh được Biệt khu thủ đô, trung đoàn 2 Phân khu 2 lui ra Phú Định mở đường ra An Lạc, ngày 12 tháng 6 ra Tân Kiên, Tân Nhựt còn có 50 tay súng, phải mang 25 thương binh của 5 tiếu đoàn. Ban chỉ huy chiến đấu hy sính đến người cuối cùng (phải thay toàn bộ). Đại đội 2 tiếu đoàn 6 thương vong gần hết, các tiếu đoàn khác còn phân nửa. Trong khi đó Trung đoàn bộ binh 3 Sư đoàn 9 trên đường hành quân tiếp cận đụng địch liên tiếp, không đến kịp để thay thế Trung đoàn 2 Phân khu 2.

        Địch phán kích mạnh mẽ trên nhiều hướng, Cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng tung bay trên nhiều cao ốc ở các khu vực Bình Tiên, Lò Gốm, Phú Định.

        Trên hướng nam (Phân khu 3); Phân khu 3 vừa được tăng cường 3 tiểu đoàn.

        Ngày 8 tháng 5 tiểu đoàn Phú Lợi vượt sông tấn công vào quận 8. Một đại đội của tiếu đoàn vượt Kinh Đôi, tập kích địch ở Lò Heo. Ngày 9 tháng 5 đại đội này rút lui ra Chếnh Hưng cùng cả tiểu đoàn đánh địch phản kích.

        Cùng ngày 9 tháng 5. tiểu đoàn 1 Long An đi trước và tiểu đoàn 2 Long An tiếp theo rạch Cây Khô tiếp tục tiến công vào quận 8, tại khu vực cầu Chữ Y, cầu Nhị Thiên Đường, cầu Mặt, đường Âu Dương Lân đường Phạm Thế Hiển

        ... Các đơn vị Long An chiếm được khu vực phía nam cầu Chữ Y, địch phản kích dữ dội, chủ công là 1 tiểu đoàn Mỹ thuộc Lữ 3 (Sư 9 Mỹ) Chúng dội bom vào khu dân cư để dọn đường, sau đó bộ binh Mỹ tiến vào có chiến xa. máy bay yếm trợ. Chiếm lại được khu vực Phạm Thế Hiển (phía nam cầu Chữ Y), nhưng bị loại 5 xe M113 trước cửa khu chợ. Ở phía tây nam cầu Chữ Y. chiến sự giằng co quyết liệt từ 5 giờ 30 phút đến 23 giờ 50 phút ngày 10 tháng 5, hai đơn vị Long An vẫn giữ được trận địa trước sức tấn công của 1 tiểu đoàn Mỹ. Trên toàn bộ khu vực cầu Chữ Y, các chiến sĩ Long An đã làm chết, bị thương 900 tên Mỹ và ngụy, bắn cháy và bắn hỏng 5 xe M113. trong các trận đánh ở đây, tiếu đoàn 2 giữ vai trò đương đầu trực tiếp với Mỹ, bảo vệ phía sau cho tiểu đoàn 1.

        Trong lúc đó tiểu đoàn 5 Nhà Bè tiếp cận vào đến rìa phía nam quận 4 nhưng do không vượt sông được nên không vào quận 4 được, tiểu đoàn chuyến sang đánh phản kích ở cầu Tân Thuận, khu vực Tân Quy, chỉ có 1 bộ phận nhỏ qua sông đánh được 1 bót nhỏ ở phía đông cầu Chữ Y (bót Mồ Côi).

        Ngày 10 tháng 5 tiểu đoàn Phú Lợi và tiểu đoàn 5 rút khỏi trận địa. Đêm 11 tháng 5, tiểu đoàn 1 và tiểu đoàn 2 tiếp tục rút.

        Nhiệm vụ đánh chiếm tổng nha cảnh sát và phát triển vào quận 1, quận 2 của Phân khu 3 không thực hiện được.

        Ở cao điểm này, các Phân khu 1, 4 bị địch ngăn chặn từ vòng ngoài (PK5 vào được) nên địch bảo vệ phía trong có điều kiện tập trung lực lượng phản ứng trên 2 khu vực tây nam và đông bắc (PK5) thành phố¹.

        Các trận đánh cao điểm 1 đợt 2 ở Phân khu 3 kết thúc vào ngày 12 tháng 5, tuy nhiên vẫn được lệnh bám vùng ven. Lúc này hướng tây và nam chỉ còn tiểu đoàn 6, tiểu đoàn 308 (từ Trà Vinh lên) của Phân khu 2 còn có thế tấn công được vào Sài Gòn.

----------------------
       1. Cho đến lúc PK2, PK3 bám trụ vùng ven thi các tiểu đoàn ở các Phân khu 1, 4 lại vượt qua được tuyến phòng ngoài cùng của địch, lách qua tuyến trung gian, tiến vào nội thành.

[Giangtvx]

       
        Trên hướng bắc và tây bắc (Phân khu 1): Ngày 5 tháng 5 lực lượng của Trung đoàn bộ binh 16 và Trung đoàn Quyết Thắng tấn công vào hướng Tân Sơn Nhất nhưng đụng địch án ngữ vùng ven, phải chiến đấu ngay từ vùng ngoài Gò Vấp. Ngày 6 tháng 5. các đơn vị trụ lại đánh địch ở các khu vực xóm Mới. cây Xoài. An Nhơn loại khói vùng chiến đấu 200 lính dù ngụy. Ngày 8 tháng 5, lực lượng các đơn vị trên tập kích 2 cụm xe cơ giới địch ở Tân Thới Đông và Tân Thới Trung, phá hủy và phá hỏng 50 xe. diệt và làm bị thương 230 tên địch.

        Trên hướng đông (Phán khu 4): Ngày 5 tháng 5 năm 1968 lực lượng Phân khu 4 và công binh Miền tấn công cầu xa lộ để cắt giao thông từ phía Đông Sài Gòn, nhưng chỉ đặt được có 20 kg thuốc nổ nên cầu chỉ hư hại. Ngày 8 tháng 5 năm 1968 một cánh khác đánh chiếm khu vực Thạnh Mỹ Lợi, Bình Trung, sau đó liên tục đánh trả chiến đoàn Tiểu đoàn thủy quân lục chiến đến phản kích. Trong lúc đó, một đơn vị đặc công tấn công cầu Rạch Chiếc không thành. Một đơn vị đặc công khác chiếm được xí nghiệp Sinco. Địch đóng ở các bót lân cận tháo chạy. Quân giải phóng nhanh chóng chiếm lĩnh trận địa, kêu gọi quần chúng nổi dậy. Du kích cùng công binh đánh sập cầu Sụp, cầu Trao Trảo, bao vây, bức hàng các bót Truông Tre, Lò Lu, đóng Ông Nhiều, đồng Xóm Mới làm chủ dài ngày khu vực từ Long Bình cùng lên Bình Trưng và trụ đánh địch trên trục lộ từ Long Bình lên gần cầu Rạch Chiếc.

        Trên hướng đông bắc (Phân khu 5): hai tiểu đoàn của Phân khu 5 tấn công vào khu vực cầu Đình Triệu, ngã tư Hàng Xanh và cầu Bình Lợi. Ba giờ sáng ngày 5 tháng 5 năm 1968, một đại đội bộ binh quân giải phóng dùng xe tải hành quân về hướng quận 1, đến cầu Phan Thanh Gián (cầu Điện Điên Phủ bây giờ) bắn B40 vào bót gác của địch, xong vượt qua cầu chiếm các nhà cao tầng ớ khu vực cuối đường Tự Đức. Hải quân Sài Gòn đóng ở gần cầu Thị Nghè bó chạy tán loạn, chi một ít chống cự yếu ớt. 4 giờ 20 phút, 1 tiếu đoàn thủy quân lục chiến Sài Gòn mở cuộc bao vây hòng giải tỏa khu vực dường Tự Đức. Chúng bị ghìm đầu tại chỗ. Trong lúc đó, pháo quân gỉái phóng bắn vào khu vực Tân Cảng, nhiều kho tàng của địch ngùn ngụt bốc cháy. Chiến sự diễn ra mỗi lúc một ác liệt. Giám đốc Tổng Nha Cánh sát Sài Gòn Nguyễn Ngọc Loan buộc phái đích thân chỉ huy cuộc hành quân giải tỏa.

        Sáng ngày 6 tháng 5 năm 1968 địch tung một tiểu đoàn biệt động quân có thiết giáp yếm trợ từ hướng Hàng Xanh đánh vào, một tiểu đoàn thủy quân lục chiến từ hướng đông nam Sở thú đánh qua, kết hợp với tâm lý chiến phát loa ầm ĩ. Quán giải phóng dựa vào công sự và các vật kiến trúc bẻ gãy từng dợt phản kích của địch.

        Ờ phía hẻm Nguyễn Bình Khiêm, địch tiến quân có 2 xe thiết giáp phía trước bắn xối xả. Hai xe bị bắn cháy, bộ binh phía sau quay đầu chạy

        19 giờ 35 phút ngày 6 tháng 5 năm 1968). 10 giờ 40 phút cùng ngày, mội toán biệt động quân địch định chiếm khẩu cối 60 của quân giải phóng nhưng thất bại, khấu 60 li vẫn tiếp tục rót đạn vào cây xăng Thị Nghè Ty nông cụ và Đài phát thanh Sài Gòn.

        Ở khu vực phía tây cầu Thị Nghè, quân giải phóng đánh trả tiểu đoàn 5 thủy quân lục chiến “cọp biển", làm chủ trận địa đường phố nhiều ngày. Tại đây Nguyễn Ngọc Loan bị bấn gãy chân, buộc phải vào bệnh viện mất luôn chức giám đốc Tổng nha canh sát.

        Các lực lượng vũ trang tại chỗ phối hợp với các đơn vị thọc sâu, tích cực tiến công địch.

        Một đơn vị vũ trang của Thành đoàn do Nguyễn Sơn Hà (Bảy Thép) chi huy, các chiến sĩ Năm Lã, Mười Thu., tấn công xe cảnh sát ngụy trên đường Bàn Cờ, Vườn Chuối. Bị địch bao vây, anh em chiến đấu đến viên đạn cuối cùng, dập phá vũ khí trước khi hy sinh. Các đơn vị khác của Thành đoàn gồm Nguyễn Thị Thu Vân (Bảy Thúy), Chín Trương, Hai Thúy... làm nhiệm vụ dẫn đường và chiến đấu với các đơn vị Phân khu 2. Địch phản kích, các anh chị quyết liệt đánh trả và anh dũng hy sinh.

[Giangtvx]

        Đêm ngày 4 tháng 5 năm 1968 các đội viên nam nữ biệt động tiểu đoàn Lê Thị Riêng ém ở chợ Cầu Muối, bờ sông Cầu Ổng Lãnh, đường Nguyễn Công Trứ, khu nhà thờ đường Nguyễn Cư Trinh, chợ Chiều (đường Phạm Ngũ Lão, đường Bùi Viện, lô nhà Kiến Thiết giữa đường Cô Bắc và đường Cô Giang...). Một số đội viên ém trong các nhà cơ sở, một số khác giá làm người buôn bán trên các vỉa hè. Nhóm trung tâm của đội có 13 người - 6 nữ và 7 nam do chị Sáu Xuân và chị Lê Hồng Quân chỉ huy ém ở hẻm 83 Đề Thám, từ 00 giờ ngày 5 tháng 5 năm 1968 đã chiếm lĩnh khu vực chiến đấu, gom nhiều cảnh sát, nhân viên ngụy quyền trong khu vực, dùng loa phóng thanh hù doạ địch và vận động nhân dân làm công sự. Nhóm này chiến đấu đánh lui nhiều đợt tấn công của địch. Sáng ra, địch tiếp tục tăng quân, hình thành thế bao vây. Cuộc chiến đấu mỗi lúc một ác liệt. Sau khi thương vong một số và đạn gần hết, chỉ huy cho anh em vượt vòng vây giặc, còn lại chị Sáu Xuân, chị Lê Thị Hổng Quân và em Quang ở lại thu hút, kìm chân địch. Trận đánh ở hẻm 83 Đề Thám kéo dài đến 11 giờ ngày 5 tháng 5 năm 1968 mới kết thúc. Lê Hồng Quản bị gãy tay trái và sa vào tay giặc. Em Quang bị thương nặng, bị địch bắt, về sau bị giết trong tù. Trong khi đó ở nhiều nơi khác, nam nữ đội viên biệt động cùng các đội tự vệ quận 1, quận 2 triển khai đánh địch, truy lùng và trừng trị ác ôn ở các khu vực Cô Giang, Cô Bắc, Đề Thám, Huỳnh Quang Tiên, khu vực cầu Kho, Cầu Muối. Địch cho xe tăng xe bọc thép phản kích, ủi sập từng dãy nhà của đồng bào. Các dơn vị tự vệ võ trang ngoan cường chống trả, giữ vững khu vực Cầu Kho, Cầu Muối trong nhiều ngày liền. Tại mặt trận cầu Kho, đội viên trinh sát 14 tuổi Nguyễn Vân Dân (Nghĩa) anh dũng hy sinh. Tại đường Cô Giang, Lẻ Thị Bạch Cát, Bí thư Đoàn quận 2 hy sinh.

        Lực lượng vũ trang quận 7, quận 8 bám trụ đánh địch ở Bến Đá, cẩu Sập. Hố Bần, quán cơm, rạch Bà Tàng, cẩu Kiệu, đường Âu Dương Lán, dường Phạm Thế Hiển...

        Lực lượng vũ trang quận 10 cùng đồng bào lao động nổi dậy chiếm khu vực chợ Thiếc, lùng diệt phàn dộng, tích cực đánh phản kích.

        Lực lượng vũ trang biệt động cánh Hoa vận ngay từ giờ đầu đợt 2(0 giờ ngày 5 tháng 5) đã đánh chiếm được tòa hành chánh quận 5, cắm cờ và đánh địch giải tỏa; đến 15 giờ chiều mới rút sau khi dùng thuốc nổ đánh sập một phần tòa nhà; những ngày tiếp sau lại tấn công Ty cảnh sát quận 5, Ty thuế vụ quận 5, bót Bà Hòa... cùng nhân dân làm chủ các khu vực lò Gạch, lò Gốm, lò Siêu, khóm 1 phường Trang Tử, khóm 6 phường Phú Lâm, diệt một số tên ác ôn và phản động.

        Nếu như trong đợt 1, các đội biệt dộng thành đã hoàn thành nhiệm vụ đánh trực tiếp các cơ quan đầu não địch thì trong đợt 2, lực lượng võ trang các ngành, các giới, các quận đã mở được diện tiến công rộng rãi và mạnh mẽ ở các khu phố quan trọng trong khắp nội thành, diệt nhiều cảnh sát, mệt vụ, ác ôn và binh lính ngụy.

        Cao điểm 1 đợt 2 tạm lắng vào những ngày 12, 13 tháng 5 năm 1968. Cao điểm này làm nổi rõ thành tích thọc sâu diệt địch trong thành phố của bộ đội và hoạt động của lực lượng vũ trang các cánh, đoàn thể. Westmoreland (đã bị triệu hồi về nước) phải thừa nhận về đợt này: Họ đã đạt được mục tiêu là làm cho phía Mỹ phải đơn phương xuống thang, ngừng ném bom, đình chì việc tăng quân và làm hỏng một chiến lược đánh mạnh và trong quá trình đó làm cho người Mỹ phải đến bàn hội nghị, trong khi đó nhiều người Mỹ cứ tưởng là chính phủ Mỹ đã bắt địch đến hội nghị.

        Cao điếm 2 đợt 2 bắt đầu từ đêm 24 tháng 5 năm 1968. Trẽn hướng tây và nam thành phố, mặc dù chỉ còn 2 tiểu đoàn có sức tiến công vào thành phố (tiểu đoàn 6 Bình Tân và tiểu đoàn 308 Trà Vinh lên), Phân khu 2 vẫn nghiêm chỉnh chấp hành lệnh tiến công cao điểm mới; Phân khu 3 không thể rút chân ra khỏi các cuộc chiến đấu ác liệt với quân Mỹ ở vùng ven nên không tham gia tiến công nội đô trong cao điểm này. Sau cao điểm 1, trên 2 hướng này địch đã hàn chặt các ngõ tiến vào Sài Gòn chỉ còn khu vực Phú Định là tương đối sơ hở. Đêm 25 tháng 5, 2 tiểu đoàn 6 và 308, từ An Lạc vượt xuống phía nam lộ 4. Đêm 26, cùng với tiếu đoàn 8 (Trung đoàn 3 Sư đoàn 9) tổ chức đánh chiếm ngã tư Phú Định tiến vào cư xá Phú Lâm để giữ sườn phía Bắc cho trục tiến công chính là đường Hậu Giang, bắt được 18 tên địch. Lực lượng thọc sâu chiến đấu ở khu vực này đến ngày 3 tháng 5 mới vượt được sang phía Đông cầu Phú Định. Trong thời gian đó, tiểu đoàn 7 Trung đoàn 2 Sư đoàn 9 đã thay thế cho tiểu đoàn 8 (ngày 28 tháng 5) để cùng 2 tiểu đoàn của Phân khu 2 tiếp tục tiến công vào quận 6, quận 5. Từ ngày 1 tháng 6. từ phía đông cầu Phú Định quân giải phóng phát triển sâu, chủ yếu theo trục đường Hậu Giang.

[Giangtvx]

        Địch tung hết tiểu đoàn này đến tiểu đoàn khác ra ngăn chặn nhưng các chiến sĩ thọc sâu có kinh nghiệm đánh trong thành các đợt trước nên luồn lách vuợt qua được.

        Ngày 2 tháng 6 năm 1968 tiểu đoàn 6 và tiểu đoàn 308 cùng các chiến sĩ trinh sát trung đoàn nhẹ Phân khu 2 hoàn thành nhiệm vụ ở vùng cư xá Phú Lâm, các đường 18, 15, 14, đường 446 ở Minh Phụng, Chợ Lớn, được lệnh chuyến về hướng Khổng Tử, Lý Thành Nguyên, Mạnh Tử.

        Đôi bên giằng co từng khu phố, từng ngôi nhà. Các chiến sĩ chiếm giữ từng lầu cao, từng cửa sổ trên cao, đục tường, thông nhà này sang nhà khác, phân tán lực lượng ra nhiều phía để đánh phản kích. Chiến đấu liên tục, thương vong cao, nhưng không được bổ sung, sức chiến đấu của bộ đội giảm dần. Với lực lượng ít hơn trước, các đơn vị Phân khu 2 lại thọc sâu hơn trước, nhưng chỉ theo một trục đường Hậu Giang vào nên địch có điều kiện hàn phía sau, vây hai bên sườn. Đến ngày 6 tháng 6 phát triển đến khu vực Khổng Tử, Đồng Khánh, tiểu đoàn 6 vượt lên đường Nguyễn Trãi thì bị quân địch cắt phía sau. Tiểu đoàn 308 và tiểu đoàn 6 bị chia cắt đến ngày 7 tháng 6 phải vừa đánh vừa lui. Tiểu đoàn biệt động quân 30 của địch có xe tăng yểm trợ nhưng rất thận trọng. Quân giải phóng phải mở đường bí mặt cho một số ra ngoài rồi đánh lại sau lưng địch để yếm trợ phía trong. Địch tung ra từng toán nhỏ biệt động quân, cảnh sát kết hợp xe tăng hạng nặng và cả máy bay lên thẳng bắn phá, thả hơi ngạt. Trong quá trình lui quân, thương vong của các đơn vị thọc sâu rất cao. Ban chi huy tiếu đoàn 308 hy sinh gần hết, phải thay ban chỉ huy mới, nhưng chiến đấu rất xuất sắc. Hai Hoàng - chính ủy Trung đoàn 2 chỉ huy 1 bộ phận chiến đấu đến khi chỉ một nữ liên lạc thoát ra được (chinh ủy Hoàng hy sinh luôn).

        Trong thế giằng co cài răng lược (đã có trường hợp đạn địch nện lên đầu địch). Khoảng hơn 17 giờ ngày 2 tháng 6 năm 1968 một máy bay lên thẳng võ trang nhằm vào số 266 đường Khổng Tử tức trường Phước Đức, nơi các sĩ quan thân cận của Kỹ đang họp bàn cách đối phó ở mặt trận quận 5, quận 6 phóng rốc két. Đạn xuyên xuống lầu 2 làm chết 6 tên và bị thương 3 sĩ quan từ thiếu tá đến đại tá Sài Gòn¹.

        Sau ngày 7 tháng 6, chiến cự mới tạm lắng ở khu vực nội thành phia Tây.

        Trên hướng bắc và đông bắc đợt này, cánh Tây của Phân khu 5 gồm Trung đoàn Đổng Nai phối hợp với Trung đoàn Quyết Thắng của Phân khu 1. Đêm 25 tháng 4, trong lúc Trung đoàn Quyết Thắng còn bị quân Mỹ chặn trên tuyến sông Rạch Tra thì một tiểu đoàn của Trung đoàn Đồng Nai vượt dược sông Binh Quới Tây đến cầu Kênh, tắt sang đổng Ống Cộ.

        Ngay từ đầu, trên đường tiến vào Bình Hòa, Bà Chiểu, lực lượng thọc sâu đã chạm súng quyết liệt với địch, đánh thiệt hại nặng 1 tiểu đoàn thủy quân lục chiến Sài Gòn ở chùa Tường Quang (An Phú Đông), đánh địch ngăn chặn, phản kích trên khu đường sắt Cầu Hang (Gò Vấp) và cầu Bình Lợi, 2 tiểu đoàn của Phân khu 1 (Trung đoàn Quyết Thắng) chiến đấu vượt cầu sắt. Trung đoàn trưởng bị thương, hy sinh, chính ủy trung đoàn cầm cờ đứng lên hô “Những người cộng sản tiến lên", lại trúng đạn, gục ngã. Đơn vị đánh bật tiểu đoàn ngụy khỏi đường sắt, vào khu vực nghĩa trang. Từ ngày 25 tháng 5 trung đoàn Quyết Thắng liên tục đánh các tiểu đoàn thủy quân lục chiến 1 và 6 Sài Gòn phản kích.

        Đêm 30 tháng 5 thêm 2 tiểu đoàn cùa Phân khu 1 tiến vào Gò Vấp và liên lạc được với Trung đoàn Đồng Nai.

        Ngày 31 tháng 5 thêm 2 tiểu đoàn của Phân khu 1 tiến vào Gò Vấp và liên lạc được với Trung đoàn Đổng Nai.

        Ngày 31 tháng 5, địch điều thêm các tiểu đoàn 5, 9; ngày 8 tháng 6 thêm Liên đoàn 81 biệt cách đã đến phản kích. Đêm 7 tháng 6, 2 tiểu đoàn của Trung đoàn Đồng Nai rút ra An Phú Đông, còn lại 2 tiểu đoàn của Phân khu 1.

----------------------
       1. Chết:

        - Trung tá Nguyễn Văn Luận, giám đốc cảnh sát đô thành Sài Gòn.
        - Trung tá Đào Bá Phước, chỉ huy trưởng Liên đoàn 5 biệt động quân
        - Trung tá Lê Ngọc Trụ, trưởng ty cảnh sát quận 5.
        Trung ta Phó Quốc Chú, giám đốc nha thương cảng Sài Gòn (anh vợ Kỳ)
        - Thiếu tá Nguyễn Ngọc Sinh, phụ tá giám đốc cảnh sát đô thành Sài Gòn
        - Thiếu tá Nguyễn Bái Thùy, chánh sở an ninh đô thành

        Bị thương nặng:

        - Đại tá Văn Văn Của, đô trưởng Sài Gòn (bị gãy tay mặt, nằm viện, mất chức)
        - Đại tá Nguyễn Văn Giám, Tư lệnh biệt khu thủ đô.
        - Trung tá Trần Văn Phấn, phụ tá Tổng giám đốc cảnh sát quốc gia