Báo Đại Đoàn kết đăng ngày 31/1/2013
Đề nghị công nhận ngày 1-3-1975 là ngày mở màn Chiến dịch Tây Nguyên Sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta trải qua 21 năm gian khổ đã kết thúc thắng lợi bằng cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975. Tuy nhiên, từ đó đến nay đã gần 40 năm, ngày mở màn chiến dịch Tây Nguyên, được coi là ngày bắt đầu cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975, vẫn còn chưa được thống nhất trong các tư liệu lịch sử.
Tới giờ phút này, chúng ta thấy ngày lịch sử, dấu mốc trọng đại đó hình như vẫn đang được báo chí, các báo cáo chính thống cũng như các bài viết bình luận về chiến dịch Tây Nguyên cũng như cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 đăng tải với 3 ngày khác nhau sau đây, mà chưa nhất quán được ngày nào là ngày mở màn chiến dịch Tây Nguyên:
1. Ngày 10-3-1975, ngày nổ súng tại Buôn Ma Thuột được coi là ngày mở màn chiến dịch Tây Nguyên. Sau năm 1975 báo chí và các báo cáo chính thống hay dùng và mặc nhiên coi trận Buôn Ma Thuột là trận mở đầu chiến dịch Tây Nguyên.
2. Trong cuốn "Đại thắng mùa xuân…” của cố Đại tướng Văn Tiến Dũng, ông sử dụng con số "55 ngày đêm Tổng tiến công và nổi dậy” của quân và dân miền Nam. Từ đó các báo cáo chính thống, sách giáo khoa và báo chí dùng theo. Tuy nhiên, lại không xác định cụ thể là ngày nào của tháng 3 cả
Nếu tính 55 ngày đêm hắt ngược lại từ 30-4-1975 thì sẽ rơi vào khoảng ngày 7-3-1975 – ngày này đến nay chưa thấy có dấu ấn nào đặc biệt, được nhắc tới trong cuộc Tổng tấn công và nổi dậy mùa Xuân 1975.
3. Trong những năm gần đây, một số báo đã bắt đầu lấy ngày 4-3-1975 là ngày mở màn chiến dịch Tây Nguyên. Đây là ngày quân ta cắt Đường 19 trong chiến dịch này.
Trên thực tế, việc đưa ra 3 ngày trên là chưa chính xác, không đúng với sự thật lịch sử. Việc xác định trận đầu của chiến dịch Tây Nguyên, từ đó ấn định ngày mở màn chiến dịch Tây Nguyên đến bây giờ chưa ngã ngũ, chính là biểu hiện sự thiếu minh bạch trong lịch sử. Sự việc này sẽ còn làm đau đầu các nhà nghiên cứu trong tương lai, nếu như chúng ta là những nhân chứng sống mà lại để một tồn nghi không đáng có cho hậu thế.
Theo nghiên cứu của tôi, trận diệt Đồn Tầm – Chốt Mỹ trên Đường 19, ở Pleiku - Bắc Tây Nguyên vào ngày 1-3-1975, là một ngày đáng ghi nhận. Bởi đây là trận đánh có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, mở đầu cho hàng loạt các trận đánh dữ dội đầu năm 1975 trên Tây Nguyên, nhằm nghi binh, thu hút lực lượng địch theo ý đồ của Tổng Hành dinh, do Bộ Chỉ huy Mặt trận Tây Nguyên thực hiện. Các trận đánh đó đã khiến địch mắc mưu, tưởng hướng chính của chiến dịch Tây Nguyên diễn ra tại Bắc Tây Nguyên. Để đối phó, chúng đã phải điều Trung đoàn 45 thiện chiến (thuộc Sư đoàn 23 quân đội Sài Gòn) và binh, hỏa lực mạnh lên Bắc Tây Nguyên, khiến lực lượng của chúng ở Buôn Mê Thuột bị dàn mỏng, tạo điều kiện để ngày 10-3-1975 cánh quân phía Nam Tây Nguyên của ta tấn công, giải phóng thị xã Buôn Ma Thuột - mục tiêu then chốt của chiến dịch. Cuộc nghi binh này đã được các lực lượng ở Bắc Tây Nguyên thực hiện rất xuất sắc, đúng theo ý đồ tác chiến của Bộ Chỉ huy Mặt trận Tây Nguyên, không chỉ góp phần vào việc giải phóng Buôn Ma Thuột và Nam Tây Nguyên mà còn trực tiếp giải phóng các tỉnh Bắc Tây Nguyên (Pleiku và Kon Tum), rồi cùng với các lực lượng của cả Mặt trận Tây Nguyên thừa thắng giải phóng 3 tỉnh duyên hải Khu V là Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa.
Như vậy, trận đánh ngày 1-3-1975 tiêu diệt Đồn Tầm – Chốt Mỹ ở Pleiku, xứng đáng để được công nhận là trận mở màn chiến dịch Tây Nguyên.
Cố Thượng tướng Hoàng Minh Thảo - Tư lệnh Chiến dịch giải phóng Tây Nguyên, trong cuốn "Bàn về nghệ thuật quân sự” (NXB Chính trị Quốc gia, 2008, trang 249), từng viết: "Lâu nay các sử liệu thường tổng hợp là 55 ngày đêm chiến đấu tiến tới giải phóng miền Nam từ ngày 4-3 đến 30-4-1975 là chưa đúng. Vì đánh nghi binh từ ngày 1-3-1975 là rất quan trọng, không có đánh nghi binh thì khó thành công như thế. Cho nên phải tính từ ngày 1-3 chứ không phải tính từ ngày 4-3-1975 là ngày đánh cắt đường sau đó”.
Thiết nghĩ, chúng ta cần chính thức công nhận ngày mở đầu chiến dịch Tây Nguyên, đồng thời cũng là ngày mở đầu cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, là ngày 1-3-1975, cho đúng với sự thật lịch sử. Từ đó, công tác tuyên truyền được nhất quán, tránh để gợn lên những nghi hoặc không đáng có, làm giảm độ tin cậy của sự kiện lịch sử xung quanh chiến công oanh liệt có 1 không 2 trong lịch sử dân tộc: Giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Nguyễn Tấn Xuân (CCB F968 tại Đà Nẵng)
