Khu VIII - Trung Nam Bộ kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954-1975)

[macbupda]

3. Đợt hai của chiến dịch

Vào đợt 2, Ban chỉ đạo chiến dịch xác định nhiệm vụ thu hút địch lên biên giới Campuchia, nhanh chóng đưa chủ lực Miền xuống chiến trường cùng địa phương tiến công tổng hợp bằng ba mũi, mở mảng, mở vùng ở nam bắc lộ 4, tạo thế vững chắc để phát triển thế đồng loạt tiến công. Yêu cầu ở biên giới thu hút tiêu diệt cho được một số tiểu đoàn, chiến đoàn địch, tạo điều kiện cho khu vực chủ yếu ở nam bắc lộ 4 tiến công mở mảng.

Về phía địch có diễn biến mới: Sư đoàn 25 ngụy ở bắc Đức Huệ, Long An chuẩn bị phản kích theo quốc lộ 1 Campuchia đánh vào sườn phía đông của ta. Trên hướng chủ yếu của nam bắc lộ 4 và vùng 4 Kiến Tường. Trung đoàn 10 Sư đoàn 7 ngụy, Liên đoàn 41 biệt động quân, các tiểu đoàn, liên đội bảo an hành quân liên tục, máy bay B52 ném bom suốt ngày đêm ở vùng 4 Kiến Tường, nam bắc lộ 4, vùng 20-7, mảng 3 và 4 Cai Lậy Bắc.

Trong tháng 7 năm 1972, B52 đã đánh tất cả 180 lần, sang tháng 8 năm 1972, tăng lên đến 303 lần.

Vào đợt 2, Bộ chỉ huy chiến dịch điều chỉnh lại đội hình tiến công: trên biên giới, 2 trung đoàn của Sư đoàn 5, 1 trung đoàn C30B làm nhiệm vụ diệt địch và thu hút chủ lực địch lên.Vùng kênh Nguyễn Văn Tiếp và vùng 4 Kiến Tường do ban chỉ huy C30B phụ trách gồm Trung đoàn 24, Trung đoán 3 Sư đoàn 5, Trung đoàn 320 của Khu.

Trên chiến trường Mỹ Tho, Trung đoàn 1, Trung đoàn 88, các tiểu đoàn đặc công, công binh tiếp tục mở vùng 20-7, các tiểu đoàn 514C, 2009B tiếp tục tiến công mở mảng 3 Cai Lậy Bắc.

Trước khi đợt 2 mở màn, ngày 30 tháng 6 năm 1972, vùng 4 chiến thuật ngụy phát hiện ta đang chuẩn bị tiến công hướng Cái Bè, chúng vội điều Sư đoàn 9 ngụy từ miền Tây lên. Như vậy, trước giờ nổ súng, ta có tương đương 2 sư đoàn chủ lực, địch cũng có tương đương 2 sư đoàn. Địch có nhiều lợi thế hơn về hỏa lực, không quân, pháo binh, thiết giáp, hải quân và đồn bốt dày đặc. Ta có thế của phong trào ba mũi giáp công.

Đêm mồng 2 rạng ngày 3 tháng 7 năm 1972, đợt 2 bắt đầu.

Hướng biên giới, ngày 5 tháng 7 năm 1972, Sư đoàn 5 (thiếu) cùng Trung đoàn 271 đánh tập trung cấp sư đoàn, vây và diệt Trung đoàn 12 Sư đoàn 7 ngụy tại Kômpông Rồ. Trận đánh đạt hiệu suất thấp. Địch bị diệt 400 tên, bị bắt sống 3 tên. Trên hướng Giồng Sa Rài, xã Tân Hội Cơ (Hồng Ngự, Kiến Phong), Trung đoàn 207 đánh khu vực Gò Bói. Sau trận này, trung đoàn được lệnh rút lên tăng cường cho C30B đánh địch hành quân trên hướng Trabek lộ 1 Campuchia.

Tại chiến trường Mỹ Tho, mảng 8 xã Cai Lậy Bắc - Bắc Cái Bè do Tiền phương 45B của Miền đảm nhiệm, lực lượng C30B gồm Trung đoàn 24, Trung đoàn 3 Sư đoàn 5, Trung đoàn 320. Ý định ban đầu là dùng sức mạnh diệt yếu khu Thiên Hộ, diệt viện, mở 8 xã, giải phóng 3 vạn dân. Nhưng cân nhắc lại, lực lượng C30B quen đánh rừng núi và hợp đồng binh chủng, còn tại đây, căn cứ, đồn bốt địch dày đặc, kênh rạch chằng chịt, muốn cơ động hoặc vận động tiến công thì bộ đội phải băng qua kênh rạch, sình lầy, cầu khỉ. Các đồng chí thấy điểm yếu đó nên giảm yêu cầu xuống chỉ đánh thiệt hại nặng yếu khu Thiên Hộ bằng hỏa lực, dùng lực lượng vũ trang. chính trị, binh vận ở cơ sở vây ép đồn bốt, chủ lực sẵn sàng đánh địch chi viện. Khi tình thế phát triển thuận lợi, sẽ diệt căn cứ Thiên Hộ và Mỹ An.

Đêm mồng 2 rạng ngày 3 tháng 7 năm 1972, C30B dùng hỏa lực pháo kích nặng yếu khu Thiên Hộ, phá hủy phần lớn công sự, diệt trận địa pháo 105, địch bị thương vong nặng. Lực lượng tiến công ngoại vi diệt đồn kênh Một Thước, đồn kênh 9, bức rút 2 đồn khác. Địch điều Trung đoàn 15 Sư đoàn 9 ngụy vào giải tỏa. Trung đoàn 24 xuất kích diệt Tiểu đoàn 2 ngụy. Dọc lộ 20, các đồn bốt hoang mang, du kích hỗ trợ đồn bào nổi dậy phá kìm bung về ruộng vườn cũ. Chủ lực và du kích hỗ trợ quần chúng lực lượng ba mũi bao vây đồn bốt, phá lộ, phá cầu, cắt tiếp tế, không cho địch tải thương ra lộ 4.

Đêm mồng 4 tháng 7 năm 1972, Trung đoàn 15 Sư đoàn 9 ngụy hành quân vào lấy xác đồng bọn. Trung đoàn 24 diệt 2 đại đội của Tiểu đoàn 3. Một số binh sĩ ngụy phản chiến diệt ban chỉ huy Đại đội 2 Tiểu đoàn 3 ngụy, mang về cho cách mạng 4 máy thông tin, 3 khẩu súng và các bản đồ hành quân. Trung đoàn 320 diệt đồn công sở tề xã Hậu Mỹ Bắc, đồn Bà Cò, đồn kênh 28. Trung đoàn 15 Sư đoàn 9 ngụy bị mất sức chiến đấu phải rút ra lộ 4 để củng cố lại.

Ngày 8 tháng 7 năm 1972, bọn địch trong yếu khu Thiên Hộ bung ra, ta diệt 2 đại đội, chúng co vào đồn. Ta phát triển, diệt tiếp các đồn thuộc 2 xã Mỹ Thành, Thạnh Phú, giải phóng đoạn kênh Nguyễn Văn Tiếp giữa yếu khu Thiên Hộ và Mỹ Phước Tây.

Trên hướng xã Mỹ Thiện, huyện Cái Bè, mũi binh vận đi cùng gia đình binh sĩ giáo dục 60 lính mang 40 súng trở về với cách mạng.

Trong 15 ngày tiến công và nổi dậy, tại mảng 8 xã Cai Lậy, Cái Bè, C30B đã đánh thiệt hại nặng yếu khu Thiên Hộ, diệt 1 tiểu đoàn, 2 đại đội chủ lực, diệt 3 đại đội bảo an, cùng với các lực lượng ba mũi ở cơ sở, diệt và bức rút 20 đồn (riêng lực lượng du kích và quần chúng ba mũi ở cơ sở giải quyết 15 đồn) giải phóng cơ bản các xã Thạnh Phú, Mỹ Thành, Hậu Mỹ Nam, Hậu Mỹ Bắc, Đốc Binh Kiều; 15.000 dân bung về vườn cũ.

Tuy bị căng kéo khắp địa bàn chiến dịch, vùng 4 chiến thuật ngụy vẫn tập trung được 14 tiểu đoàn của 2 sư đoàn 7 và 9, biệt động quân, thiết giáp, có B52 yểm trợ, mở cuộc phản kích lớn giải tỏa lộ 20, kênh Nguyễn Văn Tiếp và yếu khu Thiên Hộ. Tiền phương 45B hủy bỏ ý định đánh chiếm yếu khu, chuyển sang cơ động đánh diệt các cánh quân đi giải tỏa, yểm trợ cho lực lượng quần chúng tiến công mở mảng.

[macbupda]

Như vậy là vào đợt 2, địch tập trung được phần lớn Sư đoàn 7, Sư đoàn 9, biệt động quân và bảo an, phi cơ, pháo binh, cả B52 tại Mỹ Tho để đối phó rất mạnh. Tuy gặp nhiều khó khăn trong cơ động chiến dịch, chiến thuật, hiệu quả tiêu diệt địch chưa cao nhưng ta cũng đã tạo được áp lực mạnh mẽ hỗ trợ cho lực lượng vũ trang chính trị, binh vận tại chỗ tiến công địch mở ra được một vùng khá rộng trong 8 xã Cai Lậy Bắc và Bắc Cái Bè giáp Kiến Phong.

Đến cuối tháng 7 năm 1972, Tiền phương 45B sơ kết đợt 2 trên mảng 8 xã. Chủ lực Miền kết hợp với du kích, lực lượng quần chúng nổi dậy giáp công tại xã, ấp, đã loại khỏi vòng chiến đấu 1.300 địch, diệt 1 tiểu đoàn, 5 đại đội, đánh thiệt hại nặng 3 tiểu đoàn, bắn rơi 5 máy bay, san bằng 33 đồn, giải phóng 6 xã với 20.000 dân, 140 binh sĩ trở về với gia đình. Nhiều thanh niên và du kích gia nhập bộ đội. Trung đoàn 24 được lệnh từ Cái Bè hành quân lên Châu Thành Bắc, mở mảng Củ Chi để xuống Chợ Gạo.

Tại vùng 20-7, chủ lực Khu phối hợp với quần chúng nổi dậy ở Cai Lậy Nam, nổ súng tiến công mở mảng Vĩnh Kim. Mục tiêu then chốt là tiêu diệt chi khu Vĩnh Kim. Lực lượng gồm Trung đoàn 1, Trung đoàn 88, 1 tiểu đoàn đặc công, 1 đại đội pháo và quân địa phương huyện Châu Thành.

Vào đợt, từ ngày 3 đến ngày 6 tháng 7 năm 1972, ta tiến công nghi binh chiến dịch hướng Phú Quý, Nhị Quý. Địch hốt hoảng tưởng ta từ hướng này tiến công ra lộ 4, tiểu khu Định Tường điều Tiểu đoàn bảo an 402, Liên đội bảo an 73 đến đối phó. Ta diệt 2 đồn Cống Bộng, Phú Quý, diệt 1 đại đội bảo an, đánh lùi cuộc phản kích.

Trung đoàn 88 và Trung đoàn 1 bí mật tiến về Vĩnh Kim. Hai giờ đêm ngày 7 rạng ngày 8 tháng 7 năm 1972, 1 tiểu đoàn của Trung đoàn 88, Tiểu đoàn đặc công 269, quân địa phương huyện Châu Thành Nam, biệt động thị trấn Vĩnh Kim nổ súng tiến công chi khu Vĩnh Kim. Đến 8 giờ sáng, ta đã chiếm khu hành chính, công sở tề, đồn phòng vệ dân sự, hậu cứ Liên đội bảo an 73, chiếm phần lớn công sự của Đại đội bảo an 287, dùng thuốc nổ và hỏa lực huy diệt dinh quận. Bất ngờ, thuốc nổ đánh vào kho đạn gây phát nổ dữ dội, bọn bảo an sống sót rút vào công sự cố thủ. Ta chuyển sang vây lấn.

Tiểu khu Định Tường điều ngay 4 tiểu đoàn bảo an cơ động đang phòng thủ tiểu khu và 1 liên đội bảo an, 1 giang đoàn hành quân đối phó. Trung đoàn 1 chặn đánh cánh quân tiến vào xã Hữu Đạo, đánh thiệt hại nặng Tiểu đoàn bảo an 402, bắn cháy 2 tàu trên kênh Nguyễn Tấn Thành.

Đêm ngày 8 rạng ngày 9 tháng 7 năm 1972, ta tiếp tục tổ chức tấn công, kéo dài đến 21 giờ ngày 9 tháng 7 năm 1972, đặc công và bộ binh đột phá, diệt gọn Đại đội 204 bảo an cố thủ và bọn sống sót các đơn vị khác, dứt điểm toàn bộ chi khu Vĩnh Kim.

Sáng ngày 9 tháng 7 năm 1972, trong lúc Trung đoàn 88 đang vây lấn chi khu Vĩnh Kim, địch đưa Tiểu đoàn bảo an 427 cùng Tiểu đoàn bảo an 404, hai liên đội bảo an tiếp tục hành quân từ Hữu Đạo vào. Trung đoàn 1 bí mật vận động tiếp cận, bất ngờ nổ súng, tiêu diệt Liên đội bảo an 99, bắt sống tên Liên đội trưởng, đánh thiệt hại nặng Tiểu đoàn bảo an 404, bắt 29 tù binh, bắn rơi 1 máy bay trực thăng. Tên đại úy cố vấn Mỹ, 3 đại úy ngụy và toàn bộ phi hành đoàn bị chết. Trên lộ 4, công binh Khu bắn cháy 4 xe GMC chở quân.

Ngày 10 tháng 7 năm 1972, địch buộc phải điều Liên đoàn 41 biệt động quân gồm 2 tiểu đoàn và đại đội thám sát Sư đoàn 7 từ biên giới về, cùng với 2 tiểu đoàn bảo an 424, 427 hành quân theo trục lộ Đông Hòa tiến công vào sườn đông, ý định là chiếm lại chi khu Vĩnh Kim.

Trung đoàn 1 được tăng cường 1 tiểu đoàn của Trung đoàn 88 nằm chờ địch đến thật gần. Địch hành quân rất chậm vì bị đội quân chính trị, binh vận hơn 500 người chặn địch từ ngoài ngã ba Chim Chim. Khi địch lọt vào trận địa của Trung đoàn 1, ta phát huy cùng một lúc toàn bộ hỏa lực, đánh thẳng vào Liên đoàn 41 biệt động quân. Chúng rối loạn ngay từ đầu. Ta tiêu diệt 2 đại đội của Tiểu đoàn 67, 1 đại đội của Tiểu đoàn 76 biệt động, 1 trung đội trinh sát. Địch chết trên 300 tên, bị bắt 12 tên, 2 tiểu đoàn biệt động quân thiệt hại nặng. Chúng tháo chạy về chi khu Long Định. Tại đây, chúng đụng đầu với mũi chính trị, binh vận gồm mấy trăm người đang đấu tranh với chi khu đòi ngừng bắn pháo, ném bom tại mặt trận để cho các gia đình binh sĩ vào tìm xác chồng, con em. Từ Đông Hòa, đội quân chính trị, binh vận khiêng xác binh sĩ ra lộ 4 đấu tranh, tố cáo chỉ huy đụng trận đã bỏ lính chạy trốn, bỏ mặc lính chết, bị thương không chịu vào lấy xác, tải thương. Cảnh náo loạn ở Long Định và trên lộ 4 càng làm cho địch rối loạn, sĩ quan, binh lính ngao ngán, hoang mang. Một cánh lực lượng chính trị, binh vận trong thành phố Mỹ Tho xông vào bệnh viện đòi xác chồng con, tìm kiếm chồng con bị thương, gây náo động trong thành phố, làm rối loạn bọn chỉ huy ở tiểu khu.

Địch hết sức bị động, cùng một chúng phải đối phó ở biên giới, vùng Cái Bè, Mỹ An, vùng Vĩnh Kim, vùng mảng 3 Cai Lậy Bắc. Liên đoàn 41 biệt động quân vốn sừng sỏ, ác ôn đã bị sứt đầu, mẻ trán. Các tiểu đoàn bảo an đi theo cũng bị thiệt hại nặng. Chúng phải điều Trung đoàn 10 Sư đoàn 7 từ vùng 4 Kiến Tường quay về hành quân giải tỏa Vĩnh Kim. Về phía ta, một bộ phận nhỏ của Trung đoàn 88 đón lõng ở khu vực Vĩnh Kim, đại bộ phận còn lại phối hợp với quân địa phương và du kích bám đánh tiêu hao Trung đoàn 10 Sư đoàn 7 ngụy. Toàn bộ Trung đoàn 1, Trung đoàn 88, đặc công, công binh chuyển sang hỗ trợ cho nhân dân xã, ấp nổi dậy, dùng ba mũi bao vây diệt, bức hàng, bức rút đồn bốt, phá tan tề và phòng vệ dân sự trong mảng.

Trung đoàn 88 hỗ trợ mở mảng các xã Bàn Long, Tam Bình, diệt và bức rút 3 đồn Cầu Chùa, Bà Tét, Tây Hòa. Trung đoàn 1 hỗ trợ mở mảng các xã Phú Quý, Bình Trưng diệt đồn Cống Bọng lần 2, gỡ tiếp 3 đồn Phú Quý, Dừa Đôi, Tư Thân. Lực lượng chính trị, binh vận cùng du kích xã vây ép mạnh 32 đồn, diệt 7 tề xã, 13 do thám, bắt 3 tên. Toàn bộ tề các xã Bình Trưng, Nhị Bình, Điềm Hy, Hữu Đạo, Phú Phong, Kim Sơn ra nhận tội với dân.

Các xã vùng 20-7 đã phát động 13.763 lượt người nổi dậy, tổ chức 800 người nòng cốt tham gia đấu tranh trực diện với địch trên lộ 4, 8.000 người bị gom từ lộ 4 trở về vườn cũ, 113 thanh niên trong vùng địch chiếm ra tham gia hoạt động cách mạng, giáo dục 2.000 gia đình binh sĩ, trên 100 lượt 100 người đã vào đồn kêu chồng, con em về, làm 246 lính ngụy rã ngũ. Chỉ riêng 4 gia đình binh sĩ ở Cầu Sập đã vận động kéo về 9 tên lính, mang về 2 súng. Vợ trưởng ấp ra vận động chồng ở công sở tề Vĩnh Kim kéo về 1 toán phòng vệ dân sự, 10 khẩu súng. Cũng không chỉ riêng lực lượng chính trị, binh vận tại vùng 20-7 mà tỉnh còn huy động lực lượng chính trị binh vận từ Gò Công, Chợ Gạo, thành phố Mỹ Tho, hằng ngày từ 500 đến 1.000 người đến ngã ba Chim Chim đấu tranh đòi gặp người nhà, chồng con, đòi vào mặt trận lấy xác. Trong những ngày cao điểm của chiến dịch, có đến 8.000 lượt người đấu tranh với địch tại Long Định và ngã ba Chim Chim, bọn cảnh sát, bảo an ác ôn cũng đành chịu bó tay. Còn dọc trên lộ 4, du kích chặn xe đò tuyên truyền, đồn dư luận chiến thắng, giải thích chính sách 10 điểm của Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, vận động bà con đi trên xe về giải thích lại cho gia đình và bà con quen biết. Số xe bị chặn có lúc lên đến hàng trăm chiếc.

[macbupda]

Như vậy, vào đợt 2, tại mảng Vĩnh Kim, ta diệt cơ bản chi khu Vĩnh Kim, đánh thiệt hại nặng Liên đoàn 41 biệt động quân, nhiều tiểu đoàn bảo an, làm tan rã hầu hết bọn tề xã, ấp, phòng vệ dân sự, giải phóng các xã Phú Quý, Nhị Quý, Bàn Long, Bình Trưng, Hữu Đạo, cùng với các xã giải phóng trong đợt 1 ở mảng Ba Dừa khôi phục lại thế giải phóng và làm chủ vùng 20-7 như trước năm 1968.

Ở bắc lộ 4 mảng 3 Cai Lậy Bắc - Châu Thành Bắc, trong đợt 1, ta đã quét hệ thống đồn bốt vùng kênh Cũ, Cống Huế nhưng chưa củng cố vững chắc đã chuyển hướng sang mở tiếp phía Châu Thành. Địch tái chiếm các đồn Cầu Vông, Xóm Chòi, Cống Huế, đưa Liên đội bảo an 75 đến bố trí thành từng cụm bên ngoài đồn, ngâm quân trong địa hình để tạo thế phòng thủ.

Vào đợt 2, hai tiểu đoàn của tỉnh quay lại mảng 3 Cai Lậy Bắc. Từ đêm ngày 1 đến ngày 4 tháng 7 năm 1972, Tiểu đoàn 514C áp sát bao vây Liên đội 75 bảo an, liên tục diệt Đại đội 958 và 1 đại đội khác ở bờ kênh Công Huế, phối hợp với gia đình binh sĩ và du kích vây đồn, gọi con em về. Các đồn Cầu Vông, Xóm Chòi, Cầu Lớn bỏ đồn tháo chạy. Liên đội 75 bảo an bị thiệt hại nặng, rút chạy ra lộ 12 rồi tan rã. Đồn Cống Huế bị uy hiếp nặng. Ta mở lại được vùng này như đợt 1.

Liên đoàn 41 biệt động quân sau trận Vĩnh Kim đã được gấp rút bổ sung, vào đóng ở xóm Gò Lũy. Sáng ngày 17 tháng 7 năm 1972, chúng chuyển qua Tân Phú. Ban chỉ huy Tỉnh đội phán đoán bọn này sẽ hành quân giải tỏa khu vực kênh Cũ, Cống Huế.

Sáu giờ sáng ngày 18 tháng 7 năm 1972, địch tiến quân từ Tân Phú qua hướng kênh Cũ. Chúng đi rất chậm, vừa đi vừa bắn thăm dò. Hai tiểu đoàn của tỉnh, quân địa phương huyện, du kích giữ bí mật đội hình, chờ địch. Đến 15 giờ chiều, chúng mới đến trận địa phục kích của ta. Vừa tầm bắn của súng AK và lựu đạn, toàn bộ lực lượng ta nổ súng, từng loạt lựu đạn tung ra quật ngã tốp đi đầu. Cùng lúc, cối 60, 82, DKZ, đại liên, trung liên, B40, B41 dội bão lửa trùm lên đội hình địch ngoài ruộng. Địch rối loạn, chưa kịp ứng phó thì bộ đội, du kích đã xung phong diệt Tiểu đoàn 67 và phần lớn Tiểu đoàn 76. Số sống sót chạy lui, chiếm địa hình xóm Bưng rồi cụm lại. Ta truy kích sát địch, diệt hết tốp này đến tốp khác, một số chạy tháo thân ra lộ 4. Ta diệt tại chỗ hơn 500 tên, có 3 cố vấn Mỹ, bắt sống 18 tên. Ta chỉ hy sinh 1, bị thương 18. Đây là trận đánh hay nhất, gọn nhất, hiệu suất chiến đấu cao nhất của 2 tiểu đoàn tỉnh Mỹ Tho quân địa phương huyện và du kích. Nếu gồm cả trận Vĩnh Kim và trận mảng 3 thì Liên đoàn 41 biệt động quân của địch xem như bị xóa sổ.

Quần chúng nổi dậy và du kích bao vây, tiến công tới tấp các đồn còn lại. Tuyến kênh Cũ được giải phóng lần 2. Đồn Sáu Ẩu, đồn chùa Phật Đá trước thế uy hiếp ngày càng mạnh đã hốt hoảng tháo chạy về đồn kênh Ba trên vùng kênh Nguyễn Tấn Thành.

Ngày 19 tháng 7 năm 1972, sau thất bại của biệt động quân, địch điều tiếp 2 tiểu đoàn của Trung đoàn 10 Sư đoàn 7 ngụy và 1 chi đoàn xe M113 tiến vào giải tỏa kênh Cũ, Cống Huế.

Xe M113 càn trên ruộng lúa Ông Mười Nghệ, nông dân xã Tân Hộ cùng lực lượng chính trị, binh vận gọi bà con ra chặn đầu xe và bộ binh địch, đấu tranh quyết liệt với chúng: “Các ông đi đánh Việt Cộng ở đâu chẳng thấy, chỉ thấy xe thiết giáp càn hết lúa của dân”. Các bà mẹ khuyên nhủ bọn lính: “Các con cũng ăn cơm, gia đình các con cũng làm ruộng, sao các con lại ngồi trên xe, nỡ để cho xe cán lúa”. Bọn lính bị thuyết phục. Bọn chỉ huy khoát tay ra lệnh cứ tiến. Ông Mười Nghệ cầm đòn xóc nhảy lên chiếc xe M113 đi đầu đòi đâm chết tên lái xe. Dân tràn tới ngày càng đông. Bọn chỉ huy Trung đoàn 10 Sư đoàn 7 ngụy phải nhượng bộ, quay xe trở ra Nhị Mỹ, bỏ cuộc càn. Sau trận diệt Liên đoàn 41 biệt động quân, để giữ vững thành quả, ta chủ trương sử dụng Tiểu đoàn 2009 sang hướng Châu Thành Bắc, Tiểu đoàn 514C sang hướng mảng 3 Cai Lậy Bắc phối hợp bộ đội địa phương và dân quân du kích, cả du kích cơ quan, liên tục tiến công địch từ ngày 20 đến ngày 28 tháng 7 năm 1972, đánh thiệt hại nặng các tiểu đoàn bảo an 402, 427, Liên đội bảo an 99, nhiều đôn bốt địch ở dọc kênh Nguyễn Tấn Thành phải tháo chạy, giải phóng 19 kilômét dọc kênh Nguyễn Tấn Thành từ Mỹ Phước ra Long Định, giữ vững khu vực giải phóng mảng 3 Cai Lậy Bắc. Đội săn tàu và công binh của Khu diệt 10 tàu trên kênh, diệt nhiều xe trên lộ 4, lộ 12, cắt đứt lộ 12 dài ngày.

Như vậy là trong đợt 2, trên mảng 3 Cai Lậy Bắc, các lực lượng ở Mỹ Tho đã phối hợp với quần chúng nổi dậy đánh quỵ Liên đoàn 41 biệt động quân, đánh thiệt hại nạng 2 tiểu đoàn bảo an 402, 427, san bằng 30 đồn, giải phóng 7 xã, 3 vạn dân.

Cuối tháng 7 năm 1972, đợt 2 chiến dịch tiến công tổng hợp kết thúc. Ta giành thắng lợi lớn hơn, giòn giã hơn đợt 1, đã tiêu diệt và làm tan rã một bộ phận quan trọng sinh lực địch và phương tiện chiến tranh, giải phóng 23 xã, nhiều ấp không còn đồn, 10 vạn dân giành được quyền làm chủ, trở về ruộng vườn cũ.

Hoạt động của chủ lực Miền cũng đã tạo được áp lực mạnh về quân sự, tạo thế cho địa phương nổi dậy đánh địch có kết quả, buộc Liên đoàn 41 biệt động quân, Sư đoàn 7, Sư đoàn 9 ngụy phải luôn luôn bị động đối phó trên khắp chiến trường từ biên giới xuống Kiến Tường, Mỹ Tho.

Chủ lực Khu và các tiểu đoàn tỉnh Mỹ Tho, hiệu suất chiến đấu có khá hơn, nhưng cũng chưa diệt được thật gọn từng tiểu đoàn, số đồn bị diệt và tan rã ít hơn số bị bức rút, bỏ chạy.

Phong trào nổi dậy ba mũi có bước phát triển mới. Tuy nhiên, cũng chưa thành cao trào rộng mạnh, sôi nổi, quyết liệt trên diện rộng.

[macbupda]

Trên các chiến trường phối hợp:

Ở Gò Công, ngày 21 tháng 7 năm 1972, địch phát hiện Tiểu đoàn 514B đang huấn luyện ở Quơn Long - Chợ Gạo. Chúng huy động lực lượng bảo an đánh vào, tiểu đoàn phải tiến hành chống càn. Phía Đồng Sơn, đại đội đặc công đang nghiên cứu các đồn địch thì bọn tề và dân vệ bung ra càn quét. Kế hoạch công đồn, diệt viện phát động quần chúng phá kìm, mở mảng vùng Đồng Sơn dự kiến từ ngày 30 tháng 7 năm 1972 không thực hiện được. Hai cuộc chống càn của Tiểu đoàn 514C và đặc công đã cho địch khẳng định bộ đội tập trung của ta đang có mặt ở Gò Công.

Sau các trận trên, ta điều các lực lượng về rạch Cây Đước – Động Sơn. Dù yếu tố bất ngờ không cao, nhưng cân nhắc lại ta vẫn kiên quyết tiến công mở mảng Đồng Sơn vi địch đang phải bị động đối phó khắp nơi.

Tiểu khu Gò Công lại phát hiện được lực lượng của ta đang tập trung ở rạch Cây Đước. Sáng ngày 26 tháng 7 năm 1972, 2 tiểu đoàn bảo an tiến vào. Ta quyết định đánh bọn đi càn. Dù kế hoạch kết hợp binh vận diệt đồn, diệt viện không thực hiện được nhưng địch vào càn quét thì tình huống cũng giống như chúng đi tiếp viện. Bọn chúng lại đang chủ quan, cho rằng Gò Công là vùng đã bình định, nếu có lực lượng Việt cộng thì cũng yếu ớt. Nhưng địch không ngờ Đảng bộ Gò Công đã bám trụ xây dựng lực lượng chính trị, vũ trang, binh vận tại cơ sở từ mấy năm qua, nay lại được Khu, tỉnh tăng cường lực lượng về. Tiểu đoàn bảo an lọt vào trận địa của Tiểu đoàn 514B. Địch bị đánh thiệt hại nặng ngay từ đầu, đội hình rối loạn, bỏ chạy. Tiểu đoàn 514B truy kích chúng ra đến lô Giáp Hạt, diệt 2 đại đội, bắt sống 10 tên, thu nhiều súng và máy thông tin. Trong lúc ta truy đánh bọn bảo an, 4 đồn dân vệ gần đó hoảng sợ tháo chạy.

Đây là trận thắng lớn nhất của Gò Công kể từ Xuân 1968 - khi Gò Công rơi vào thế bình định, không còn ấp giải phóng.

Ngày 27 tháng 7 năm 1972, địch điều thêm 2 liên đội bảo an do đích thân tên Phó tỉnh trưởng Gò Công và tên cố vấn Mỹ chuyên trách bình định của tỉnh chỉ huy, cùng với tàn quân của 2 tiểu đoàn bảo an đã bị đánh ngày 26 tháng 7 năm 1972 đánh tiếp vào ấp Đồng Trinh. Tiểu đoàn 514B đánh địch từ sáng đến trưa. Bọn bảo an bị thiệt hại nặng, hoang mang, gọi tiếp viện không có, chúng đòi rút.

Nắm được thời cơ, Tiểu đoàn 514B xuất kích, đánh thẳng vào đội hình 2 liên đội bảo an. Địch tháo chạy. Ta truy kích, nhiều tên bị diệt, trong đó có tên Phó tỉnh trưởng và tên cố vấn Mỹ. Trận này, 2 liên đội bảo an bị thiệt hại nặng, bị bắt 10 tên, ta thu nhiều súng và 4 máy thông tin.

Trong lúc Tiểu đoàn 514B đang truy đánh bọn bảo an thì lực lượng quần chúng có du kích hỗ trợ nổi dậy bao vây đồn Đồn Trinh, bức rút một đồn khác, phá phòng thông tin, các bảng liên gia, truy lùng tề điệp ác ôn, giải phóng một lõm 4 ấp với 4.000 dân.

Tháng 7 và tháng 8 năm 1972, tại mảng 2 và mảng 3 Gò Công, Tiểu đoàn 514A phân tán bám trụ từ năm 1969, đã làm nòng cốt cho quần chúng nổi dậy tước hết súng của phòng vệ dân sự ấp Tân Hiệp, xã Tân Thành và xã Tân Thới, kết hợp với nội tuyến diệt đồn Cá Chốt, xã Long Hựu. Du kích Tân Thành phục kích diệt 3 tên thám báo, kết hợp binh vận tước súng của một toán phòng vệ. Du kích Tăng Hòa diệt 4 tên dân vệ. Các đội công tác mảng phát động quần chúng các xã Phú Thạnh Đông, Tăng Hòa, Tân Thành nổi dậy xóa các hình thức kìm kẹp. Bọn tề xã chạy trốn, nhiêu tên ra nhận tội với dân.

Sau trận Đồng Sơn, cơ sở chính trị, binh vận trong thị xã Gò Công phát động gia đình binh sĩ và quần chúng, hàng ngàn lượt người, liên tiếp trong nhiều ngày kéo tới dinh tỉnh trưởng và trung tâm hành quân đòi gặp mặt chồng, con em, đòi xác, đòi bồi thường, vận động binh sĩ đào rã ngũ, làm náo động cả thị xã. Bọn tiểu khu tức tối nhưng không dám khủng bố.

Ở nhiều xã, gia đình binh sĩ đem xác ngươi thân về làm đám tang. Cơ sở vận động đồng bào biến đám tang thành cuộc mít tinh tố cáo tội ác của Mỹ - ngụy, vận động phòng vệ dân sự trả súng, không đi tuần tra, canh gác, ủng hộ quần chúng đấu tranh chống bình định gom dân.

Gò Công tuy còn nhiều khó khăn nhưng quần chúng đã nhiều lần nổi dậy làm chủ xã, ấp nay có thời cơ nên bước đầu chuyển được thế, mở được nhiều lõm làm chủ, cán bộ bám địa bàn, bám được dân, xây dựng lại cơ sở chính trị, binh vận, vũ trang trong nhiều ấp, xã sau nhiều năm bị địch bình định toàn tỉnh.

[macbupda]

Ở Bến Tre, địch phải rút Trung đoàn 10 Sư đoàn 7 ngụy đi đối phó ở chiến trường Mỹ Tho và biên giới. Thay vào đó, chúng tập hợp 3 tiểu đoàn bảo an 413, 415, 418 thành Chiến đoàn A để làm lực lượng cơ động.

Ban chỉ đạo chiến dịch tỉnh quyết định tiến công hướng Mỏ Cày, phát động quần chúng nổi dậy mở mảng, trọng điểm là 3 xã Bình Khánh, Phước Hiệp, Định Thủy vốn là vùng mở đầu phong trào Đồng khởi.

Để thăm dò khả năng cơ động đối phó của Chiến đoan A bảo an tiểu khu, ngày 3 tháng 7 năm 1972, ta quyết định tiêu diệt đồn đại đội Bình Khánh để dụ chúng hành quân. Bọn bảo an chi khu Hương Mỹ đến càn giải tỏa bị diệt 2 đại đội. Ngay 6 tháng 7 năm 1972, Tiểu đoàn 560 phục kích diệt 1 đại đội bản an của chi khu Mỏ Cày đến tiếp viện đồn Phước Hiệp. Tiểu khu Bến Tre liền lệnh cho Tiểu đoàn 401 bảo an đến Phước Hiệp. Tiểu đoàn này bị Tiểu đoàn 560 phục kích đánh thiệt hại nặng 1 đại đội. Du kích các xã cùng lực lượng chính trị, binh vận và quần chúng nổi dậy đánh chiếm 3 đồn ở Minh Đức, An Bình, Thành Thới, địch hạ súng đầu hàng. Các đồn bốt vùng Mỏ Cày Nam hoang mang co lại. Bà con phá kìm bung về vườn cũ. Khả năng Trung đoàn Đồng Khởi kết hợp với ba mũi giáp công diệt bọn bảo an cơ động các chi khu, tiểu khu đã thành hiện thực.

Ban chỉ đạo chiến dịch của tỉnh quyết định 2 phương án tiến công.

Phương án 1 kết hợp đặc công, công binh và hỏa lực kỳ tập diệt chi khu Mỏ Cày, phục kích diệt viện của tiểu khu, tạo thế cho quần chúng nổi dậy mạnh mẽ, diệt và làm tan rã địch, giáp công ba mũi phá bình định, mở mảng, mở vùng.

Phương án 2 là tiến công tiêu diệt gọn từng đồn bốt rồi phục kích bí mật, bất ngờ diệt từng tiểu đoàn đến cứu viện.

Đêm ngày 9 tháng 7 năm 1972, ta quyết định đánh chi khu Mỏ Cày theo phương án 1, nhưng do quá trình nghiên cứu có chỗ sơ xuất nên không tiếp cận được. Ta liền chuyển sang phương án 2, bộ đội và lực lượng ba mũi bao vây chặt 3 đồn xã Bình Khánh, kết hợp với gia đình binh sĩ vào kêu gọi chồng, con em ra hàng. Trung đoàn Đồng Khởi phục kích tại xã Bình Khánh chờ đánh quân cứu viện. Tiểu đoàn 263 và quân địa phương Mỏ Cày mở hướng tiến công thứ yếu ở 2 xã Thành Thới và An Thới. Các đồn bốt tới tấp kêu cứu.

15 giờ ngày 14 tháng 7 năm 1972, Tiểu đoàn 418 Chiến đoàn A bảo an hành quân giải tỏa. Trung đoàn Đồng Khởi đánh thiệt hại nặng Tiểu đoàn 418, cả ban chỉ huy tiểu đoàn địch đều chết, bọn tàn binh bỏ chạy vào đồn Phước Hiệp. 16 giờ ngày 14 tháng 7 năm 1972, chúng quay lại lấy xác đồng bọn. Trung đoàn Đồng Khởi xuất kích, đánh giáp lá cà, diệt toàn bộ bọn còn lại của Tiểu đoàn 418. Bằng ba trận đánh liên tiếp, Trung đoàn Đồng Khởi đã diệt trên 300 tên, bắn rơi một máy bay, thu nhiều súng đạn.

Ngày 15 tháng 7 năm 1972, từ tiểu khu Kiến Hòa địch dùng tàu chở Tiểu đoàn 401 ảo an đổ lên xã Định Thủy. tiểu đoàn 415 Chiến đoàn A bảo an hành quân bàng cơ giới đến Mỏ Cày đổ xuống lộ 30, đoạn cống Cây Keo. Hai tiểu đoàn chia làm nhiều mũi đánh xuống Bình Khánh.

Quyết định đánh quỵ Chiến đoan A bảo an để đưa thế quần chúng ba mũi tiến công và nổi dậy mạnh hơn nữa, đêm 15 tháng 7 năm 1972, Trung đoàn Đồng Khởi sử dụng 2 tiểu đoàn bí mật tiếp cận. Tiểu đoàn 415 bảo an đóng quân ở ấp 6 xã Phước Hiệp. Sáng ngày 16 tháng 7 năm 1972, Tiểu đoàn 415 của địch vừa rời khỏi công sự đi chưa được 500 mét đã lọt vào ổ phục kích của ta. Sau 30 phút chiến đấu, ta diệt gọn 2 đại đội, tiêu hao nặng đại đội thứ 3, bắt 15 tù binh, thu nhiều súng đạn. Máy bay, pháo binh địch bắn phá dữ dội, nhưng toàn trung đoàn đã rút khỏi trận địa, chỉ để lại một bộ phận của Tiểu đoàn 560 bám đánh địch.

Như vậy là trong ba ngày chiến đấu liên tiếp, vận dụng chiến thuật thích hợp, thay đổi phương án tiến công kịp thời, Trung đoàn Đồng Khởi đã đánh quỵ Chiến đoàn A bảo an, lực lượng cơ động của tiểu khu Kiến Hòa.

Ngày 23 tháng 7 năm 1972, đặc công và du kích đánh chiếm phân chi khu An Định, đồng bào nổi dậy phá kìm truy lùng tề điệp, ác ôn. Trung đoàn Đồng Khởi bố trí nhiều hướng chặn đứng bọn ảo an đến giải tỏa. Trong hai ngày 25, 26 tháng 7 năm 1972, trung đoàn liên tiếp đánh 2 trận, tiêu diệt Tiểu đoàn bảo an 405, đánh thiệt hại nặng các tiểu đoàn 401, 412, 413 bảo an. Cùng lúc, mũi chính trị, binh vận huy động các gia đình binh sĩ và quần chúng kéo đến mỗi đồn bốt 100 - 200 người, giam chân binh lính, đấu tranh với bọn chỉ huy các tiểu đoàn bảo an đòi xác chồng, con em, vạch cho bọn lính thấy thất bại, gây tác động làm cho hơn 200 tên rã ngũ. Nhiều đồn bốt địch hoảng sợ tháo chạy. Ta giải phóng xã Phước Hiệp và 12 ấp liên hoàn giữa các xã Bình Khánh, An Định.

Tại Thành Thới, Tiểu đoàn 263 bằng 2 trận đánh, diệt 2 đại đội bảo an và ban chỉ huy Liên đội 10 bảo an. Tên trung tá chi khu trưởng Mỏ Cày chết trận. Đồng bào và gia đình binh sĩ ấp Thới Hòa thừa thắng, đạp rào xông vào 2 đồn Lò Tu, Tự Lực buộc Trưởng đồn đầu hàng, binh sĩ giao súng. Phong trào phát triển, bức rút 4 đồn khác, giải phóng 2 ấp dọc sông Cổ Chiên kéo dài 6 kilômét.

Tại mảng Giồng Trôm, du kích làm nòng cốt cùng lực lượng chính trị, binh vận bao vây tiêu hao và triệt tiếp tế 50 đồn. Địch tháo chạy 14 đồn, mũi binh vận diệt một đồn. Ta giải phóng các xã Thuận Điền, Lương Phú, Long Mỹ và 8 ấp của hai xã Tân Hòa, Phước Long.

Tại Châu Thành, bộ đội địa phương và du kích làm nòng cốt cùng lực lượng chính trị, binh vận và quần chúng nổi dậy diệt đồn, giải phóng 6 ấp thuộc các xã Hữu Định, Phú Túc, Phú Đức, Phước Thạnh.

Hướng Thạnh Phú, Bình Đại, lực lượng ba mũi bao vây 60 đồn. địch hoang mang bỏ các đồn nhỏ dồn về các đồn lớn. Ta chuyển thế làm chủ 14 ấp, cán bộ chính trị, binh vận luồn vào những ấp địch còn bình định, bám trụ trong dân, xây dựng cơ sở cách mạng và thế chính trị, vũ trang, binh vận trong 14 ấp trước là ấp trắng.

Ở Kiến Phong, địch dùng phi pháo đánh ác liệt vùng Kiến Văn, Cao Lãnh, B52 ném bom liên tục xã Mỹ Thọ. Tiểu khu Kiến Phong tung Tiểu đoàn bảo an 423 ra phục kích. Tiểu đoàn 502 A và 502 B diệt gọn Đại đội bản an 129 và đánh thiệt hại nặng Tiểu đoàn 423, tạo thế cho lực lượng ba mũi bức hàng đồn Thầy Cát lần thứ 3, đồn kênh Giữa, đồn Tàu Chìm, đồn Ba Sao, hình thành 13 ấp giải phóng liên hoàn, phát triển lực lượng cơ sở cách mạng và nâng thế làm chủ nhiều ấp khác, giải phóng 10.000 dân.

Trong lúc chủ lực Miền đang bao vây căn cứ Thiên Hộ, một cánh xe M113 chở quân của Sư đoàn 9 ngụy băng qua ruộng lúa, đánh vào sườn quân ta ở khu vực Đốc Binh Kiều. Mũi chính trị, binh vận tại chỗ đã kịp thời đưa 200 người xông ra chặn đầu xe M113. Hàng trăm ông bà già, chị em ở Đốc Binh Kiều, Mỹ An đã giằng co với địch, thuyết phục binh sĩ không cán lúa của dân, không hành quân. Cánh quân đó luẩn quẩn từ chiều rồi rút về Mỹ An. Hai mươi binh sĩ đã trốn ở lại, mang theo 18 khẩu súng giao cho cách mạng. Những anh em này được đồng bào cho tiền và quần áo thay đổi để về quê.

Ở An Giang, từ lúc này trở đi, hoạt động quân sự tạm ngưng vì nước ngập cho đến hết thúc chiến dịch.

[macbupda]

4. Đợt ba của chiến dịch

Chiến dịch kéo dài đã trên ba tháng, bộ đội chiến đấu liên tục, nhưng đợt 2 vừa chấm dứt, Bô chỉ huy chiến dịch đã quyết định đánh tiếp đợt 3 với yêu cầu: động viên nỗ lực của ba thứ quân, kết hợp nổi dậy và tiến công, đánh bại một bước quan trọng kế hoạch bình định của địch, giành thắng lợi ở chiến trường, góp phần giành thắng lợi ngoại giao ở Hội nghị Pari. Hướng chiến dịch là phát triển tiến công ở nam bắc lộ 4, mở mảng Bến Tre, mở lõm ở Gò Công, Chợ Gạo, Kiến Phong, căng kéo địch đang lấn chiếm lộ 1 Campuchia. Bộ chỉ huy chiến dịch bố trí sử dụng lực lượng như sau:

Trên biên giới, Trung đoàn 2 Sư đoàn 5, hai trung đoàn 207, 271 của C30B tăng cường cho C50B là đơn vị tương đương sư đoàn làm nhiệm vụ bảo vệ hành lang, lộ 1 Campuchia. C50B sẽ thu hút địch lên biên giới. Trung đoàn 1 Sư đoàn 5 và Bộ tư lệnh sư đoàn tiến xuống khu vực Nguyễn Văn Tiếp. Tại đây đã có Trung đoàn 3 xuống trước và Trung đoàn 320 của Khu phối thuộc. Trung đoàn 24 của C30B thọc xuống mở lõm vùng Chợ Gạo, Gò Công. Trung đoàn 1 của Khu vượt sông Tiền sang mở mảng ở Bến Tre. Trung đoàn 88 của Khu tiếp tục tiến công mở mảng Cai Lậy - Châu Thành Bắc.

Địch biết là phần lớn Sư đoàn 5 chủ lực Miền đã xuống Mỹ Tho, trên biên giới còn lại lực lượng lớn uy hiếp Kiến Tường, chúng điều toàn bộ Sư đoàn 9 ngụy với 1 thiết đoàn, Liên đoàn 4 biệt động quân, 2 tiểu đoàn, Liên đội bảo an Gò Công, Kiến Phong cùng Sư đoàn 7 ngụy, Liên đoàn 41 biệt động quân, Thiết đoàn 6, các tiểu đoàn bảo an Định Tường mở cuộc hành quân cấp quân đoàn mang tên “Cửu Long 4/1” đánh vào vùng ta mới mở, ngăn chặn hành lang, tái chiếm kênh Nguyễn Văn Tiếp.

Chúng sử dụng phi pháo và B52 đánh phá ác liệt nam bắc kênh Nguyễn Văn Tiếp, kéo dài đến Phú Mỹ. Trong các thị xã, thị trấn, chúng tăng cường hành quân cảnh sát, ngăn chặn quần chúng nổi dậy. Phát hiện Trung đoàn 1 của Khu sang Bến Tre, chúng tăng thêm cho tiểu khu Bến Tre 5 tiểu đoàn bảo an. Trên lộ 1 Campuchia, biệt khu 44 kết hợp với ngụy Lonnol tái chiếm Kômpông Trabek.

Đợt 3, ta nổ súng ngày 6 tháng 8 năm 1972. C50B phản công trên lộ 1 Campuchia, liên tiếp 2 đợt từ ngày 14 đến ngày 28 tháng 8 năm 1972 và từ ngày 5 đến ngày 11 tháng 9 năm 1972, diệt 19 tiểu đoàn ngụy Lonnol, giải phóng Kômpông Trabek, đuổi địch chạy về Neák Lương, Sa Cách. Địch phải điều Liên đoàn 4 và Liên đoàn 7 biệt động quân lên đối phó.

Trên biên giới Kiến Tường, từ ngày 8 đến ngày 16 tháng 8 năm 1972, Trung đoàn 271 đánh thiệt hại nặng căn cứ Thái Trị. Trung đoàn 11 Sư đoàn 7 ngụy đổ trực thăng xuống đối phó bị đánh thiệt hại nặng 2 tiểu đoàn, bị diệt 500 tên. Như vậy là C50B đã thu hút được 2 liên đoàn biệt động và 1 trung đoàn của Sư đoàn 7 ngụy lên biên giới.

Ở hướng nam bắc Cái Bè, lực lượng chính trị, binh vận ở cơ sở đánh địch, mở mảng ở dọc kênh Nguyễn Văn Tiếp B, lộ 20, kênh 28 giáp ngã 6 Mỹ Trung, từ Hòa Khánh đến Mỹ Lợi áp sát lộ 4. Công binh của Khu liên tục đánh giao thông trên lộ 4 từ Mỹ Thuận đến An Hữu. Theo yêu cầu mở mảng nam Cái Bè của địa phương, Sư đoàn 5 cử Tiểu đoàn 4 Trung đoàn 3 cùng quân địa phương, cán bộ huyện ủy, huyện đội, cán bộ chính trị, binh vận vượt lộ 4 phát động quần chúng các xã vùng yếu Hòa Hưng, An Hữu, An Thái Đông, Mỹ Lương, Mỹ Tây nổi dậy diệt ác, phá kìm. Địch hấp tấp đưa Trung đoàn 14 Sư đoàn 9 ngụy đến đối phó.

Trên vùng 20-7, Trung đoàn 88 phối hợp với bộ đội địa phương và du kích các huyện Cai Lậy Nam, Châu Thành Nam cùng lực lượng chính trị, binh vận các xã từ đêm 13 rạng ngày 14 tháng 8 năm 1972, tiến công diệt đồn Mỹ Long cấp tiểu đoàn gồm nhiều loại lực lượng bảo an, dân vệ, phòng vệ dân sự, tề, là nơi bọn ác ôn ở các xã sau đợt 1, đợt 2 chiến dịch chạy về. Sư đoàn 9 ngụy liên tiếp đưa Trung đoàn 14, Trung đoàn 15 đến yểm trợ cho bảo an dân vệ tái chiếm. Trung đoàn 88, quân địa phương và du kích đánh thiệt hại nặng 2 tiểu đoàn của Trung đoàn 15. Sư đoàn 9 ngụy phải bỏ Mỹ Long lùi về củng cố. Xã Mỹ Long được giải phóng. Lộ 28 và sông Tiền bị ta uy hiếp. Lực lượng du kích và quần chúng các xã bao vây các tụ điểm ác ôn ở Tam Bình. Trung đoàn 88 cử một bộ phận làm nòng cốt cho quân địa phương, du kích vượt sang cù lao Ngũ Hiệp hỗ trợ cho quần chúng nổi dậy diệt ác, phá kìm, chuyển lên thế làm chủ mạnh mẽ.

Đấu tranh chính trị trên sông Ba Rài, Cai Lậy (năm 1972)

[macbupda]

Sang đầu tháng 9 năm 1972, Trung đoàn 88 cùng với Tiểu đoàn 269 đặc công tập kích đánh thiệt hại nặng căn cứ Trung đoàn 12 Sư đoàn 7 ngụy ở Thẻ 23, phối hợp với du kích và công binh Khu liên tiếp đánh giao thông trên lộ 4 từ Cai Lậy đến ngã ba Trung Lương, diệt nhiều xe quân sự. Nhiều đoạn lộ bị phá hoại nặng, giao thông liên tục bị gián đoạn.

Trên vùng mảng 3 Cai Lậy Bắc - Châu Thành Bắc, cuối tháng 7 năm 1972, Trung đoàn 24 được lệnh của bộ chỉ huy chiến dịch tổ chức hành quân từ kênh 28 Cái Bè chuyển lên Châu Thành Bắc mở mảng để từ đây thọc xuống vùng yếu Chợ Gạo. Chỉ một đoạn đường như vậy và trong thế địch co lại, vùng ta làm chủ đã mở rộng liên hoàn mà Trung đoàn phải mất 15 ngày mới đến được Châu Thành Bắc. Đêm 17 tháng 8 năm 1972, Trung đoàn cùng với Tiểu đoàn 2009 tiến công mở mảng Củ Chi, Phú Mỹ.

Ta diệt đồn ấp 4 xã Tân Hòa thành, đánh thiệt hại nặng căn cứ pháo binh. Vì địa bàn này giáp ranh giữa hai tiểu khu Định Tường và tiểu khu Long An, cả 2 tiểu khu cùng lúc đưa đến 5 tiểu đoàn bảo an phản kích ác liệt. Trung đoàn 24 và Tiểu đoàn 2009 đã đánh thiệt hại nặng cả 5 tiểu đoàn bảo an này, mở ra một khu vực rộng, phát động được đồng bào theo đạo Cao Đài Tây Ninh lâu đời đứng lên ủng hộ bộ đội, tiếp tế, tải thương.

Ta mở được trục hành lang nối liền từ biên giới Ba Thu xuống Hưng Thạnh, Phú Mỹ. Từ đây, vượt lộ 4 là xuống đến Chợ Gạo. Địch phát hiện chủ lực ta xuống vùng yếu, chúng tập trung hết lực lượng 2 tiểu khu đánh phá ngăn chặn. Máy bay B52 liên tục ném bom rải thảm vùng Hưng Thạnh, Tân Hòa Thành, Củ Chi. Một tiểu đoàn của Trung đoàn 24 bị trúng bom B52 thiệt hại nặng, ban chỉ huy Trung đoàn 24 khẩn trương củng cố lại lực lượng, kiên quyết tổ chức hành quân vượt lộ 4 và sông Bảo Định, xuống đến Chợ Gạo.

Đầu tháng 9 năm 1972, Trung đoàn 24 hỗ trợ cho Chợ Gạo bung ra phát động quần chúng nổi dậy, diệt ác, phá kìm ở vùng Mỹ Tịnh An, vùng đông và tây kênh Chợ Gạo. Tuy đã xuống được đến Chợ Gạo, nhưng do chưa quen địa bàn nên kết quả hoạt động của trung đoàn không cao.

Trung đoàn 1 của Khu được lệnh vượt sông Tiền sang Bến Tre. Địch phát hiện và tập trung mọi khả năng đối phó, nhưng đội ngũ cán bộ Trung đoàn 1 đã có nhiều kinh nghiệm, đã nhiều lần vượt sông Tiền từ vùng 20-7 qua Phú Túc, Phú Đức - Châu Thành - Bến Tre. Nay cũng tại đây, đồng bào hai bên bờ sông Tiền đã huy động đủ ghe máy lớn nhỏ, đủ xăng dầu, trong một đêm đầu tháng 8 năm 1972, đã bí mật đưa trung đoàn vượt sông.

Điều bất ngờ là khi trung đoàn vừa đặt chân lên đất Bến Tre, địch đã phát hiện. Chúng lập tức điều Trung đoàn 14 Sư đoàn 9 ngụy, Tiểu đoàn đặc nhiệm hải quân, Tiểu đoàn 42 biệt động quân, 5 tiểu đoàn và liên đội bảo an từ Gò Công, Kiến Phong sang. Máy bay B52 liên tục ném bom ngăn chặn.

Ngày 6 tháng 9 năm 1972, Trung đoàn 1 phối hợp với Tiểu đoàn 560 của Bến Tre tiến công khu phố An Hóa - Châu Thành Đông làm chủ khu vực này ba ngày. Quần chúng nổi dậy cùng du kích phá sạch tề điệp, phòng vệ dân sự. Sau đó, Trung đoàn 1 chuyển lên phục kích đánh giao thông trên lộ Bến Tre đi Sóc Sải, diệt 1 đại đội bảo an và 4 xe quân sự, đánh thiệt hại nặng Tiểu đoàn bảo an 420, Liên đội bảo an 117, diệt 200 tên. Lực lượng quần chúng nổi dậy cùng du kích bao vây, bức rút 6 đồn ở Thành Triệu, Phú Túc.

Trên một chiến trường hẹp, phía bắc là sông Tiền, phía nam là sông Hàm Luông, giữa là con sông Ba Lai, phía đông là sân bay Tân Thành, địch lại tập trung lực lượng đối phó mạnh, Trung đoàn 1 phải khắc phục mọi khó khăn cơ động lực lượng tác chiến, chịu đựng bom pháo, B52 còn ác liệt hơn ở chiến trường Mỹ Tho. Trung đoàn chưa đánh được những trận tiêu diệt nhiều địch nhưng đã thu hút khá nhiều địch dùng bom, pháo, B52, tạo điều kiện cho Bến Tre mở thêm nhiều mảng ở Giồng Trôm, Mỏ Cày, vùng Ba Mỹ, Ba Tri, chuyển thế vùng biển Thạnh Phú.

Cuối tháng 9 năm 1972, Trung đoàn 1 được lệnh của Khu trở về Mỹ Tho. Địch lại điều Trung đoàn 14, Sư đoàn 9 ngụy theo về. Bến Tre cũng kết thúc chiến dịch tiến công tổng hợp tại địa phương mình, giành được thắng lợi quan trọng, giành lại được thế chủ động trên chiến trường.

Trong toàn chiến dịch, các lực lượng vũ trang Bến Tre phối hợp chặt với mũi chính trị, binh vận đã diệt 4.397 tên địch, làm bị thương 4.436 tên, bắt 316 tên, làm tan rã 8.084 tên, tiêu diệt, bức rút, bức hàng 48 đồn, giải phóng 4 xã, 167 ấp với 65.000 dân. Phong trào tiến công nổi dậy của quần chúng lên mạnh. Tỉnh tự xây dựng được lực lượng cấp trung đoàn, diệt được chi khu Trúc Giang, đánh quỵ chiến đoàn bảo an.

Khi trên khu vực chiến dịch và các nơi khác tiếng súng đã tạm ngưng thì Kiến Phong vẫn tiếp tục tiến công. Trong tháng 10 và tháng 11 năm 1972, Khu tăng cường cho Kiến Phong Tiểu đoàn đặc công 283. Tỉnh tiếp tục mở mảng dọc lộ 30, giải phóng các ấp kênh Ba Mỹ Điền dọc kênh Nguyễn Văn Tiếp B ra giáp Rạch Ruộng, xã Thanh Hưng.

[macbupda]

Trên hướng Hồng Ngự, Tiền phương 45B của Miền sử dụng Trung đoàn 207 phối hợp với bộ đội huyện Hồng Ngự và lực lượng chính trị, binh vận tiến qua vùng “Tam Cù” tức là 3 xã cù lao Long Khánh, Long Thuận, Phú Thuận nằm giữa sông Tiền của Hồng Ngự. Cá xã này dân cư đông đúc, đại bộ phận là tín đồ Hòa Hảo từ thời Giáo chủ Huỳnh Phú Sổ mới khai đạo, bị kìm kẹp khắc nghiệt bởi ngụy quyền, ngụy quân và bộ máy trị sự đạo - tay sai của Mỹ - ngụy.

Trong tháng 10 năm 1972, nước trong đồng Hồng Ngự còn ngập sâu. Nước sông Tiền từ đầu nguồn đổ xuống mạnh. Các xóm làng chỗ thấp còn ngập, có chỗ cao đã ráo. Địa thế ba xã cù lao cô lập giữa sông Tiền, lại bị hai con sông nhỏ chia cắt ra thành ba cù lao không chi viện được cho nhau trong chiến đấu. Toàn bộ ba xã cù lao nằm trong vòng vây, trong tầm pháo của các căn cứ quân sự lớn là chi khu Hồng Ngự, chi khu Tân Châu và vùng thánh địa Hòa Hảo. Lực lượng giang thuyền đóng tại Tân Châu, Cao Lãnh khống chế, kiểm soát trên sông. Mực nước trong đồng còn cao, những chỗ đất thấp còn ngập sẽ gây trở ngại cho việc cơ động tác chiến và cấu trúc công sự vững chắc.

Với Trung đoàn 207, đa số cán bộ và chiến sĩ người miền Bắc, vùng ba xã cù lao là nơi toàn toàn xa lạ. Toàn Trung đoàn đã có mặt trên đất Peamchor (Campuchia) ở bờ bắc sông Sở Thượng. Ban chỉ huy Trung đoàn cùng với lãnh đạo của huyện Hồng Ngự bàn kế hoạch phối hợp vượt sông. Trung đoàn sẽ sử dụng Tiểu đoàn 2 là tiểu đoàn mạnh. Hồng Ngự đưa 20 cán bộ chính trị, binh vận, an ninh, ban cán sự Đảng vùng cù lao, 2 trung đội địa phương, tiểu đội trinh sát và lo phương tiện vượt sông. Tiểu đoàn 1 giữ đầu cầu qua sông là bến đò xã Thường Thới Tiền. Tiểu đoàn 2 đánh chiếm Long Thuận và Phú Thuận. Ban cán sự Đảng và đoàn cán bộ huyện phát động quần chúng nổi dậy.

Đêm 26 tháng 10 năm 1972, toàn bộ lực lượng bí mật tiến ra bờ sông Thường Thới Tiền. Tất cả lên ghe máy, ẩn nấp kín đáo trong các mương kênh, các lùm cây. Tiểu đoàn 1 đã chiếm bờ sông, sẵn sàng chi viện cho Tiểu đoàn 2 và lực lượng Hồng Ngự vượt sông. Tiểu đoàn 3 làm dự bị.

Bốn giờ sáng ngày 27 tháng 10 năm 1972, trời hửng, gió bắc thổi, mọi người cảm thấy hơi rét vì phải ngồi yên căng mắt nhìn ra sông, lắng nghe tiếng tàu địch. Bỗng một chiếc ghe máy chạy dọc theo mé sông, có tiếng phụ nữ kêu với lên: “Chị Út ơi! Sáng rồi, giang thuyền về Tân Châu rồi, đi chợ chị Út ơi!”. Ám hiệu đã có. Các thuyền lập tức nổ máy, đoàn thuyền của Tiểu đoàn 2 tiến thẳng tới đầu doi cù lao xã Long Khánh, đoàn của Hồng Ngự thì tiến xuống đổ bộ lên Long Thuận, Phú Thuận.

Trong ngày 27 tháng 10 năm 1972, bộ đội địa phương, du kích, cán bộ chính trị phát động quần chúng xã Long Thuận, diệt đồn và giải phóng xã Long Thuận. Ta đánh thiệt hại nặng đồn Phú Thuận. Địch phản kích mạnh, ta phải lui về Long Thuận. Riêng Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 207 vừa đổ bộ lên mỏm doi cù lao xã Long Khánh đã gặp ngay 100 phòng vệ dân sự chặn đánh. Cán bộ chính trị chưa kịp tỏa ra phát động quần chúng cũng phải nằm lại chiến đấu. Trong hai ngày 27 - 28 tháng 10, Tiểu đoàn 2 phải chiến đấu hết sức ác liệt với bọn bảo an, dân vệ, phòng vệ dân sự, giang thuyền trên sông, chịu đựng bom pháo ở Tân Châu, Hồng Ngự.

Trận chiến ở cù lao kéo dài đến ngày thứ 11, tình hình ngày càng khó khăn, địch phản kích tới tấp, địa bàn ta phòng giữ ngày càng thu hẹp. Để bảo toàn lực lượng, các đồng chí thống nhất với Huyện ủy, Huyện đội Hồng Ngự cho bộ đội rút lui.

Ngày 8 tháng 11 năm 1972, đại bộ phận Tiểu đoàn 2 cùng bộ đội địa phương huyện Hồng Ngự vượt sông trở về đất liền. Một đại đội của tiểu đoàn và tiểu đội trinh sát của Hồng Ngự ở lại bám địa bàn, tiếp tục hỗ trợ cho phong trào quần chúng Long Thuận nổi dậy. Chiến dịch tiến công tổng hợp năm 1972 trên chiến trường Khu VIII kéo dài từ ngày 10 tháng 6 đến ngày 10 tháng 8 năm 1972, giành được thắng lợi quan trọng và có ý nghĩa.

Từ sau tổng công kích Mậu Thân 1968, đây là lần đầu tiên, địch ở khu VIII bị đặt trước thử thách lớn sau một thời gian dài. Địch bị thiệt hại nặng, hoang mang. Khu VIII đã góp phần đánh thắng chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” của đế quốc Mỹ. Đặc biệt là được sự chi viện của quân chủ lực Miền nên Khu VIII đã tiến lên làm chủ chiến trường để giành thắng lợi, góp phần vào thắng lợi chung của toàn chiến trường miền Nam. Chiến dịch đã gây cho địch sự sụp đổ hết sức lớn, đã loại khỏi vòng chiến đấu 54.600 tên, diệt 16 tiểu đoàn và đơn vị tương đương tiểu đoàn, 49 đại đội, 22 trung đội. Đánh quỵ Trung đoàn 15 Sư đoàn 9 ngụy, Liên đoàn 41 biệt động quân, Chiến đoàn A bảo an Bến Tre, bắn rơi 60 máy bay các loại, phá hủy 295 xe quân sự, 13 tàu, 4 pháo, 21 kho tàng. Thu trên 9.000 khẩu súng, 62 máy thông tin. San bằng 346 đồn. Diệt chi khu Vĩnh Kim, đánh thiệt hại nạng chi khu Long Khốt, yếu khu Thiên Hộ, Ba Dừa, căn cứ chỉ huy Sư đoàn 7, sở chỉ huy Trung đoàn 16 Sư đoàn 9 ngụy. Giải phóng 79 xã, 1.044 ấp, giành lại 900.000 dân.

Từ chỗ không còn xã, ấp giải phóng ở chiến trường trọng điểm, ta đã mở ra được một vùng tương đối liên hoàn suốt từ nam lộ 4 cho đến vùng 4, vùng 8 Kiến Tường, đã đưa được quần chúng trở về ruộng, vườn cũ với số lượng lớn. Ở những nơi khác trong Khu, nhiều vùng yếu đã chuyển lên, thế kìm kẹp của địch bị phá hủy hoặc suy yếu. Điều đó tạo nên thế mới, lực mới của Khu VIII tiến lên hoàn toàn làm chủ chiến trường toàn Khu. Điều đó có ý nghĩa quan trọng nữa là một lực lượng chủ lực tương đương 2 sư đoàn ta có thể đứng vững chắc trên một địa bàn chiến lược ở vùng đồng bằng Nam Bộ, tạo ra thế tiến công mới có lợi cho ta. Chiến thắng năm 1972 ở Khu VIII đã góp phần buộc địch phải chấp nhận ký kết Hiệp định Pari, rút quân Mỹ khỏi miền Nam Việt Nam.

[macbupda]

[macbupda]

CHƯƠNG VI

TIẾN CÔNG VÀ NỔI DẬY ĐỒNG LOẠT,
GÓP PHẦN GIẢI PHÓNG HOÀN TOÀN MIỀN NAM
(1973-1975)

I - TÌNH THẾ MỚI

Thắng lợi lớn của quân và dân ta trong cuộc tiến công chiến lược năm 1972 đã nhanh chóng làm thay đổi cục diện chiến trường. Lực lượng so sánh giữa ta và địch có sự chuyển biến quan trọng theo chiều hướng có lợi cho ta.

Trên miền Bắc, ta đã đánh thắng cuộc chiến tranh phá hoại và phong tỏa của không quân và hải quân Mỹ; đồng thời vẫn tiếp tục đẩy mạnh sản xuất và tăng cường không ngừng sự chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến lớn miền Nam.

Cuộc đàm phán của Hội nghị Pari giữa ta và Mỹ kéo dài 4 năm, đã đến hồi quyết định. Cố gắng cuối cùng của Mỹ là dùng B52 ném bom Thủ đô Hà Nội, mong tim được ở ta một sự nhượng bộ.

Từ cuối năm 1967, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dự kiến: “sớm muộn đế quốc Mỹ cũng sẽ đưa B52 ra đánh Hà Nội trước khi chúng chịu thua trong cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam”. Người chỉ thị cho quân và dân ta “phải dự kiến mọi tình huống, càng sớm càng tốt để có thời gian chuẩn bị đánh B52 địch”. Dự kiến thiên tài, sáng suốt của chủ tịch Hồ Chí Minh đã soi sáng cho quân và dân ta đánh thắng những cố gắng quân sự cuối cùng của đế quốc Mỹ.

Trong 12 ngày đêm (từ ngày 18 đến ngày 29 tháng 12 năm 1972) quân và dân ta đã đập tan cuộc tập kích chiến lược bằng không quân quy mô lớn của đế quốc Mỹ. 81 máy bay hiện đại của Mỹ, trong đó có 34 máy bay B52, 5 máy bay F111, bị bắn rơi; nhiều chiếc rơi ngay xuống Thủ đô Hà Nội, hàng trăm giặc lái bị chết, 43 tên bị bắt sống, trong đó có 33 giặc lái B52.

Chiến thắng này đã nhấn chìm ý đồ “đàm phán trên thế mạnh” của tập đoàn Níchxơn - Kítsinhgơ. Chúng không có con đường nào khác là phải chấp nhận văn bản Hiệp định do phía ta đưa ra.

12 giờ 45 phút ngày 23 tháng 1 năm 1973, cố vấn Lê Đức Thọ và đại diện Mỹ ký tắt Hiệp định.

Ngày 27 tháng 1 năm 1973, Hiệp định chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam được Bộ trưởng Ngoại giao các bên ký kết chính thức.

7 giờ sáng ngày 28 tháng 1 năm 1973, Hiệp định Pari về Việt Nam có hiệu lực.

Những điều khoản căn bản của Hiệp định là:

- Tôn trọng chủ quyền, độc lập, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam.

- Rút hết quân Mỹ và chư hầu, phá hủy các căn cứ quân sự, cam kết không tiếp tục dinh líu quân sự hoặc can thiệp vào công việc nội bộ của miền Nam Việt Nam. Nhân dân miền Nam Việt Nam tự quyết định tương lai của mình.

- Mỹ và ngụy quyền Sài Gòn thừa nhận Chính phủ Cách mạng Lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam là một bên của hai bên miền Nam Việt Nam (thừa nhận trên thực tế miền Nam Việt Nam có hai chính quyền, hai quân đội, hai vùng kiểm soát).

Nghị quyết Hội nghị lần thứ 21 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam năm 1973 nhận định: Hiệp định Pari đã ghi lại những thắng lợi rất to lớn của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đánh dấu bước ngoặt trong cuộc đấu tranh cách mạng của nhân dân ta. Thắng lợi căn bản của nhân dân ta là ở chỗ: Mỹ phải rút quân và cam kết chấm dứt mọi sự dính líu quân sự vào miền Nam Việt Nam.

Ngày 29 tháng 3 năm 1973, tướng Uâyen - Tổng tư lệnh quân đội Mỹ ở Nam Việt Nam tổ chức lễ cuốn cờ cùng 2.501 tên lính Mỹ cuối cùng rời Tân Sơn Nhất dưới sự kiểm soát của các sĩ quan Quân đội Nhân dân Việt Nam và Quân đội Giải phóng miền Nam Việt Nam trong Ban Liên hợp quân sự bốn bên.

Ở Khu VIII - Trung Nam Bộ, từ sau cuộc tiến công và nổi dậy năm 1972, ta đã tạo được thế cài răng lược (da beo) có lợi trên toàn Khu, tạo thêm thế mới, lực mới. Ta đã mở được nhiều vùng rộng ở nam bắc lộ 4 Mỹ Tho, vùng 4 và vùng 8 Kiến Tường, Giồng Trôm, Mỏ Cày - Bến Tre, Kiến Văn, Bắc Cao Lãnh - Kiến Phong.

Tuy nhiên, địch vẫn ngoan cố, vẫn tăng cường lính bổ sung cho những thiệt hại trong năm 1972, tuy tâm lý binh sĩ chán nản, tan rã và đào ngũ nhiều, nội bộ rối ren, vì cảm thấy bị Mỹ bỏ rơi.

Ngày 28 tháng 1 năm 1973, ngay trong ngày Hiệp định Pari có hiệu lực, Nguyễn Văn Thiệu - Tổng thống ngụy vẫn ngoan cố, đã nói trên đài phát thanh và truyền hình: Không nhường một tấc đất, không chính phủ liên hiệp, không thương lượng với cộng sản, không cho cộng sản và trung lập hoạt động, không có ngưng bắn, không hòa hợp dân tộc, không thi hành Hiệp định, tiếp tục đánh.

Địch tập trung lực lượng bung ra càn quét bình định theo kiểu tràn ngập lãnh thổ, chiếm lại những vùng đã mất, xóa thế da beo, gia tăng hoạt động “Phượng hoàng” tại xã, ấp, ngăn chặn không cho lực lượng cách mạng xâm nhập vào vùng đông dân, vùng đô thị, thị xã, thị trấn.