Viết nốt về cái Tết cuối cùng trên đất Lào,…
Đời thằng lính là "
Đời thằng Mục, ăn cơm cục, uống nước đục…"
Không biết cái điệp khúc ấy ai sáng tác ra và có từ bao giờ, nhưng lính tráng chúng tôi khi đó đều được truyền khẩu và ai cũng thuộc. Cứ lúc nào mệt nhọc quá hay bất mãn chuyện gì đó là lại làu bàu trong miệng. Mình nói, mình nghe mà sao khi nói ra được thì nó cũng tự an ủi mình được phần nào, cũng giống như cái câu "nước sông công lính" hoặc "cuốc xẻng từ dưới phát lên, đường sữa từ trên phát xuống" vậy.
Đại đội dự định ngày 29 tết sẽ thịt lợn gói bánh chưng và nấu trong đêm để ngày 30 tết phát cho lính. Các tiểu đội cũng sẽ nhổ rau, thịt gà kết hợp vào ngày 30 tết để buổi tối có bữa liên hoan, rồi lửa trại văn nghệ. Ngày mồng 1 tết sẽ liên hoan bữa nữa và giao lưu chơi bời qua các trung đội. Sau ngày đó thì sẵn sàng chờ nhiệm vụ mới, không cần bàn đến nữa.
Lính tráng chẳng ai nói trước được tương lai, số phận của mình.
Sáng ngày 29 Tết, các tiểu đội cử người xuống giúp anh nuôi, làm thịt lợn, ngâm gạo, đãi đỗ và rửa lá dong chuẩn bị gói bánh chưng. Những thằng còn lại thì dọn dẹp lán trại và lau súng.
Đùng một cái, 9 giờ sáng thì có thằng liên lạc tiểu đoàn hớt hải chạy xuống truyền lệnh: Toàn đại đội báo động hành quân di chuyển, ra vị trí tập kết của tiểu đoàn cách đó 10 cây số để lên xe hành quân về miền Nam. Phải có mặt lúc 2 giờ chiều. Cả trung đoàn sẽ cùng hành quân với sự hỗ trợ của cả trăm xe ô tô của vận tải đoàn 559.
Từ BCH đại đội đến anh nuôi, tất cả đều nghệt ra, ngơ ngác nhìn nhau. Thế là hết cả Tết. Tất cả thừ người ra. Khó tin, nhưng quân lệnh vẫn là quân lệnh.
Một lệnh mới được đại đội phát ra. Giải tán ngay tốp gói bánh chưng, dù gạo đã ngâm, lợn đã làm thịt và lá dong đã vớt. Cả một đống thịt lợn lập tức được rang muối chia về các tiểu đội tự quản lý. Gạo đỗ đã ngâm rồi không thể cho vào bao, dù nhiều cũng đem đồ xôi hết để ăn trưa và chia ra làm khẩu phần ăn đường cho ngày sau. Ngoài chuyện quân tư trang và súng đạn, các tiểu đội khẩn trương cho thu hoạch tất cả mọi thứ để chuẩn bị lên đường. Chúng tôi có hai tiếng đồng hồ để chuẩn bị. 11 giờ trưa phải ăn cơm để 11giờ 30 xuất phát, kịp hành quân 10 cây số, đảm bảo đúng 2 giờ chiều có mặt tại vị trí tập kết của tiểu đoàn.
Tất cả vắt chân lên cổ. Tiểu đội tôi, trừ thằng đang giúp anh nuôi, còn lại tất cả chuẩn bị đồ đoàn rồi chia nhau ra vườn nhổ hết rau đem về tự luộc làm một bữa chén đẫy, còn lại buộc đem theo hành quân. Ba con gà nhép cũng làm thịt luôn. May mà chưa ai kịp ra bản dân đổi rượu.
Vì mọi thứ từ xôi đến rau, thịt rất nhiều không thể nào mang hết, vả lại cũng không để được lâu, nên các tiểu đội đều ra sức chén. Ăn thật lực, mọi thứ rất nhiều nhưng phải ăn khẩn trương, không khí trầm lắng.
11 giờ 30, chúng tôi chất mọi thứ lên vai ra sân đại đội. Các A khác cũng vậy. Chúng tôi nhìn lán trại, nhìn những cành hoa và những thứ mình bỏ sức trang trí đón Tết mà tiếc nuối. Có tiểu đội bức xúc còn đập bỏ lung tung trước khi đi. Chỉ còn thiếu nước chúng tôi đốt bỏ hậu cứ như những kẻ lục lâm. Đến giờ, chúng tôi lầm lũi lên đường.
Sau hai giờ rưỡi hành quân, chúng tôi đến vị trí tập kết của tiểu đoàn. Chỉ có D bộ là ở gần vị trí này nhất, còn lại các C khác tuy gần hơn C tôi, nhưng cũng phải hành quân dăm bảy cây số. Tất cả cũng đang lục tục vào vị trí. Tiểu đoàn tổ chức cho các C kiểm tra quân số, vũ khí… rồi quán triệt nhiệm vụ. Sau đó là nghỉ tại chỗ chờ xe ô-tô. Chúng tôi phần bữa trưa ăn no, phần hành quân cũng thấm mệt, lại đang mùa khô nên cứ kềnh ngay cạnh ba lô, nằm nguyên trong đội hình mà tranh thủ ngủ.
5 giờ chiều. Mãi chả thấy xe ô-tô đâu cả. Không biết hiệp đồng kiểu gì và phải chờ đến bao giờ. Thật là "ăn cơm gà gáy, xuất quân nửa ngày". Bây giờ thì chúng tôi đã nghỉ đủ lại sức và đang trong tâm trạng sốt ruột.
Rồi cũng chẳng phải chờ lâu. Tiểu đoàn lệnh tập hợp lại, hàng ngũ nghiêm chỉnh. Tiểu đoàn trưởng Đoàn "vịt" nét mặt tươi cười tuyên bố đây là một cuộc báo động giả để kiểm tra tinh thần sẵn sàng lên đường chiến đấu của tiểu đoàn. Thủ trưởng khen ngợi tinh thần toàn thể cán bộ chiến sĩ, đảm bảo đủ 100% quân số, không có tụt tạt hay thoái thác nhiệm vụ…Anh em chúng tôi miễn cưỡng vỗ tay, còn mồm cười như…mếu nghe biểu dương. Cuối cùng là các đại đội giải tán cho anh em ai về nhà đấy nghỉ ngơi, chờ lệnh mới.
Chúng tôi hành quân gấp trở lại hậu cứ La Vang. Bây giờ là cuối tháng nên cuộc hành quân này của chúng tôi chẳng khác gì cuộc hành quân đêm. Khỏi phải nói đại đội chúng tôi, từ quan đến lính chán nản và bực bội đến mức nào. Chúng tôi vừa đi vừa ca thán. Đến ngay cả CTV Mỵ hiền lành như thế mà bên cạnh chuyện động viên anh em khẩn trương trở lại hậu cứ, cũng phải tuôn ra một lô "đặc sản". Chúng tôi về đến hậu cứ cũng muộn, tất cả lấy cơm nắm và thịt nguội ra ăn bữa tối, cắt cử gác xong rồi lăn ra ngủ. Chán chả buồn nói chuyện gì nữa.
Sáng hôm sau, đúng 30 tết. Chúng tôi dậy sớm. Đáng lẽ ra giờ này là đang tưng bừng vớt bánh chưng, tổ chức nấu nướng và trang trí đón bữa tất niên. Thế mà ngủ dậy thì đập vào mắt là cảnh doanh trại tan hoang. Lại một bữa xôi nguội thịt nguội nữa đang chờ chúng tôi, ăn làm sao cho hết cái thứ ấy để chuyển sang cơm nóng.
Lệnh từ tiểu đoàn xuống, các đơn vị khẩn trương thu xếp lại và tổ chức cho bộ đội đón xuân sao cho thật đàng hoàng và vui vẻ. Cơ sở vật chất tan tành rồi, còn đâu mà đàng hoàng và vui vẻ. Thật là
"Bắt phong trần, phải phòng trần,
Cho ăn no mới được phần ăn no…" Bực và chán cũng chả giải quyết được gì. Thôi thì cố mà thu gom lại tổ chức ăn Tết, mình tự an ủi mình vậy. Đại đội khẩn trương cho ngâm lại gạo nếp và đỗ, dùng nước nóng cho nhanh. Tiểu đoàn phải mổ lợn tiếp và chia gửi xuống cho các đại đội để có thịt tươi gói bánh chưng. Cũng chỉ có thế thôi và khoản này được ghi nợ để trừ vào thực phẩm cấp thời gian sau này. Đại đội vận động các tiểu đội còn bao nhiêu rau xanh đem góp chung cho cả đơn vị. Số rau ấy (có héo một chút) cũng không có nhiều. Chúng tôi ra vườn rau bòn mót nốt số lá rau bỏ lại hôm qua vì thừa thãi, vặt hết cả những cây rau mới bé bằng ngón tay. Anh nuôi xin cử người ra gấp ngoài vườn chuối của dân kiếm bắp-bi "bao tử" về làm thêm món nộm hoa chuối. Các tiểu đội vẫn nấu kẹo lạc.
Vậy là cuối cùng, buổi chiều hôm 30 tết, chúng tôi vẫn có bữa ăn tất niên, có rau, có thịt và một chút rượu, hò hét chúc nhau om sòm. Tối đêm 30 chi đoàn vẫn tổ chức văn nghệ "cây nhà lá vườn", có chè, có kẹo, thuốc lá. Mấy cái thùng phuy nấu bánh chưng đêm đó vẫn đỏ lửa.
Ngày mồng một Tết cả đại đội vui chơi tự do. Không thấy có thủ trưởng cấp trên xuống chúc tết. Chúng tôi tự chúc tết nhau vậy. Trong ngày mồng một, chúng tôi vẫn tự lo hai bữa ăn tươm tất. Tất cả món thịt rang được huy động ra để ăn hết. Sau tết có ăn muối vừng cũng được. Có A còn ra bản đổi được gà, nhưng số đó không nhiều. Chợt có thằng phát hiện ra một điều bất hợp lý. Tại sao mọi khi có thịt thú rừng ăn mà dịp tết này lại chẳng ai nghĩ đến chuyện đi săn nhỉ. Phán đoán lung tung, cuối cùng đổ cho chuyện sẵn sàng chiến đấu nên bị cấm trại. Chiều hôm đó, ai đó nêu sáng kiến, thế là chúng tôi tổ chức làm bánh rán. Cũng phải khẩn trương vì khoản giã bột tốn rất nhiều công sức. Nhờ có món bánh này mà không khí vui thêm được một ít.
Chiều ngày mồng một tết, tiểu đoàn tổ chức họp giao ban. Thế là tối hôm đó chúng tôi biết đơn vị chuẩn bị lên đường về chiến trường miền Nam. Có lẽ đêm nay là đêm cuối cùng chúng tôi ngủ trên đất bạn Lào, trong cái doanh trại mới làm được chưa đầy 3 tháng, vẫn còn thơm mùi gỗ và tranh tre vì chưa có trận mưa nào. Đêm đó đại đội vẫn cho chúng tôi nghỉ và chơi.
Mồng hai tết.
Đại đội giao ban, sau đó tập trung toàn đơn vị. Đại trưởng Chèo trực tiếp phổ biến nhiệm vụ. Chúng tôi sẽ chuyển địa bàn, về chiến trường B3 Tây nguyên. Chúng tôi sẽ chiến đấu trong đội hình sư đoàn 320A, thế chân cho một trung đoàn của sư đoàn đó được điều đi nơi khác. Từ nay chúng tôi không còn thuộc sư đoàn 968 nữa. Chúng tôi có thời gian chuẩn bị rất dài, đến 4 giờ chiều mới phải hành quân đến nơi tập kết và sẽ di chuyển bằng ô-tô trong đêm.
Vì chúng tôi vừa qua cuộc báo động di chuyển hai ngày trước đó, nên mọi thứ đã sẵn sàng rồi, khâu chuẩn bị không có gì, thừa rất nhiều thời gian. Chỗ nào cũng túm năm, tụm ba bàn tán.
Vậy là chỉ có E9 chúng tôi đi chiến đấu, còn tụi 19 và 39 vẫn ở lại đất Lào. Xét về đời lính thì số chúng nó sướng thật. Đất Lào có hòa bình mà. Nhưng lúc đó chúng tôi cũng chỉ so sánh tí chút chứ không ganh tỵ, vì chính chúng tôi, trong đó đa phần là lính mới cũng rất đang háo hức chiến đấu. Lính mới thì tò mò và mơ mộng với chiến công sắp tới, còn lính cũ thì hình như mắc cái bệnh nghề nghiệp mất rồi, lâu không đánh nhau lại thấy ngứa ngáy, dù biết có thể có hy sinh và thương vong.
Nhiều thằng muốn tìm đồng hương bên các E 19 và 39 để chia tay, nhưng chẳng ai biết cụ thể chúng nó đóng quân ở đâu, cách mình bao xa. Cũng chẳng ai nghĩ đến chuyện tụt tạt ở lại đất Lào. Thế là đơn vị lên đường đủ quân số một trăm phần trăm. Còn thời gian dài, chúng tôi chỉ vơ vẩn quanh doanh trại. Vài tốp mò ra suối ngồi chơi trên những tảng đá, ngắm nhìn vườn rau chỉ còn trơ những luống đất.
Bốn giờ chiều, chúng tôi hành quân. Nếu như hai ngày trước khi báo động ra đi, có A còn đập phá tí chút, thì lần này chúng tôi lại xếp mọi thứ rất gọn ghẽ, cứ như là mình sẽ trở lại ấy. Những cành hoa đào, mai, mận vẫn tươi hoa, rực rỡ. Lính mới quyến luyến ít thôi, nhưng lính cũ thì nhiều tâm trạng.
Chia tay nước bạn không kèn không trống vì chúng tôi không được tiếp xúc dân. Nhưng dù sao cũng có ít nhiều kỷ niệm rải rác trong các bản dân, nhất là trên Cao nguyên. Những tên bản Xăm-xi-núc, Phù Đin, Sen Vàng, Na-xịa, La Vang… vẫn còn âm vang trong lòng chúng tôi. Dù không có mối tình nào, nhưng hình ảnh người con gái Lào trắng trẻo, mặc váy mà trên ngực chỉ có mỗi cái "tùng chiêng", không áo, dáng đi uyển chuyển trên nhà sàn ở bản Phù Đin mới hơn mười tháng trước chợt lại hiện lên trong tôi, len lỏi trong những ý nghĩ mơ màng, chập chờn theo bước chân đều đều trên đường hành quân.
Chúng tôi đi xa dần khỏi hậu cứ La Vang. Trong hàng quân bỗng thấy lao xao. Tôi vượt lên bám kịp nhóm anh nuôi. Ồ, trong đội hình của họ có một con chó nhỏ chỉ bằng bắp chân chạy lăng xăng. Nếu không có cái dây ở cổ bị anh nuôi Mậu nắm giữ, chắc nó phải vượt lên đầu hàng quân. Có lẽ con chó còn bé quá, không thể làm thịt được nên nó được sống sót và hội anh nuôi quyết đánh liều đem nó theo hàng quân. Cũng vui, vì đó là sinh vật sống duy nhất, dấu ấn của chiến trường Lào đi theo chúng tôi.
Đêm đó, chúng tôi lên xe để hành quân. Những chiếc xe Zin kính cong Liên-xô của Đoàn 559 với những người lính lái xe trẻ măng đón và đưa chúng tôi về chiến trường miền Nam.
(Hết)