Tháng chạp năm 1972 ba Duyệt từ Quảng Trị trở về.
Ba về vào lúc tối.
Lán sơ tán ở Yên Mỹ lúc ấy là một lán dài lơp mái giấy dầu. Phía ngoài đường là nhà ăn của bộ đội. Hai gian đầu hồi phía cánh đồng là nơi ở của 3 nhà đi sơ tán: nhà Cô Giữa, cô Diệp ở chung vì ít người, nhà mình ở riêng gian đầu hồi.
Từ bên nhà cô Diệp nghe thấy tiếng cô Diệp gọi to với sang:
- Chị ơi, anh Duyệt về hay sao kìa.
Cả nhà mình chạy ra phía con đường có cái giếng, bếp lò nấu ăn của bộ đội bên ao thấy có chiếc xe com-măng-ca: Đúng là ba về.
Cả nhà bám quanh ba đi vào.
Cô Diệp cùng mọi người sang thăm ba. Chồng cô Diệp vào chiến trường trước ba và chưa về, cô cười nhưng nước mắt chảy nhòe rồi về giường ngồi khóc. Đợt ném bom cuối năm ấy em gái cô Diệp làm ở Q51 bị cụt chân. Cũng từ sau đợt bom ấy mọc lên một nghĩa địa nhỏ mới cách không xa cổng trường SQPB.
Mình như trút được nỗi sợ hãi nhớ về mỗi khi máy bay "cánh cụp cánh xòe" (thấy mọi người bảo vậy) bay qua, mái lán giấy dầu rung lên bần bật và tiếng rít của máy bay như xé phải bịt tai lại.
Mình cũng không phải sợ đi học chiều về muộn vì có ba đi đón khi phải qua một đoạn đường có bãi tha ma nhỏ bên đồi hay có vòng hoa và cái gì trăng trắng bên trên mà mình tưởng tượng là bát cơm và quả trứng.
Thỉnh thoảng còn khoái chí nằm tranh em bé trên cái vỏng dù lắt lẻo.
Lâu lâu lại trở về thăm cái mảnh đất đầu làng Yên Mỹ nhìn sang Phụ Khang ấy. Có lần trợn mắt ngạc nhiên khi hỏi một chị phụ nữ trong làng. Chị ấy hỏi lại: Em Khôi phải không? Hóa ra bà ấy học cùng ông anh hồi lớp 6! Đất ấy là rìa của chân đồi mà nhà cửa làng mạc dựng trên ấy từ ngày xửa ngày xưa. Lúc đầu nó còn khá rộng, sau sụt sùi đất lở, mỗi lần về thăm thấy lại bé hơn. Cuối cùng chủ nhà phía trên đã xây tường bao, nay chỉ còn như một lối đi ra cánh đồng hay sang thôn Phụ Khang.
Tháng 8 năm 1972 mình theo xe con đưa mẹ từ Yên Mỹ (buổi sáng mẹ còn đi Sơn Tây mang sổ đi mua gạo), đi sinh em ở trạm xá tại đình Vân Gia, ngay vùng xảy ra vụ cứu tù binh Mỹ. Đây cũng là nơi có tục thách cưới lót gạch đường làng. Con đường gạch vẫn còn. Cây đa, bến nước nơi mình giặt tã cho em vẫn đó. Ngày ấy mẹ sinh em, một đêm mưa to bão lớn, sớm ra giặt tã cho em thấy cá mương nhỏ dài cỡ ngón tay nổi đầy ven bờ. Chỉ mỗi tội các sân đình có ngôi nhà xây chắn hết nửa sân quay lưng vào đình. Hỏi ra thì bảo là nhà ông phó chủ tịch xã.
Năm 2000 lúc cô Út sinh con đầu lòng mình cũng ra Vân Gia chụp lại cảnh cũ này
Nay tháng chạp 2012, thế mà đã 40 năm.
Ba Duyệt thể chất vẫn hồng hào. Ba rất thông minh nên khi thọ ngoài 80 ba đã chọn giải pháp quên đi mọi hệ lụy đời người sống vắng lặng, thanh thoát.
Đồi Ba Cây ở Yên MỹNền lán sơ tán năm 1972 ở đầu thôn Yên Mỹ (chụp năm 2000) Cái ao phía trước lán
Cây đa, bến nước, sân đình Vân Gia năm 2000