Commando của Quân đội Mĩ
Lực lượng sử dụng Commando đông nhất của quân đội Mĩ tại Việt Nam chính là quân cảnh(MP). Ban đầu, nhiệm vụ của lực lượng MP là đảm bảo luật pháp trong quân đội. Nhưng với sự can thiệp ngày càng gia tăng của quân đội Mĩ, MP đã có thêm nhiệm vụ mới: hộ tống các đoàn công-voa tiếp viện cho các vị trí của quân Mĩ. Vũ khí hạng nặng duy nhất của các đơn vị MP cho đến khi chiến dịch Tết Mậu Thân 1968 xảy ra là các xe jeep M151 có một súng máy M60 gắn trên trụ giữa xe và không có giáp. Các xe này cực kì dễ bị tổn thương và thường chỉ làm tăng thêm thương vong trong các tính huống bị mai phục.
Học thuyết về quân cảnh Mĩ không nói gì đến trang bị xe bọc giáp. Tuy nhiên, học thuyết này có từ thời WW2, khi mà các đường ranh trên chiến trường còn được biết đến. Còn ở Việt Nam, không có thứ gì tương tự vậy. Ngoài ra, quân đội Mĩ gần như có một ác cảm với các loại xe bọc giáp bánh hơi mà các đơn vị MP yêu cầu. M8 Greyhound và dòng xe M2/M3/M… half-track là những loại xe có bánh hơi từng được Mĩ dùng trong WW2 và cho rằng lỗi thời, lạc hậu. Từ đó, các đơn vị bộ binh cơ giới Mĩ đều được đặt trên xe bánh xích.
Một bộ giáp nâng cấp cho M151 được phát triển và được đưa đến Việt Nam đánh giá. Bộ giáp mới này có thể bảo vệ tương đối cho tổ lái, nhưng bù lại cũng không ít điểm yếu. Làm tăng áp lực lên hệ thống treo, hạn chế tầm nhìn và không gian cho tổ lái, cùng với nóc xe để hở, chặn lối thoát hiểm cho tổ lái và hạn chế khả năng làm nhiệm vụ khác của xe là những hạn chế bù lại của bộ giáp mới. Kết luận sau đó của Tiểu đoàn MP số 95 cho rằng V-100 nên được chọn.
Các trải nghiệm với V-100 của quân Mĩ cũng không hề thiếu. Một bài báo về loại xe thiết giáp bánh hơi mới đã xuất hiện trong tạp chí Military Police Jounal năm 1964 và một bài báo nói về sự cần thiết xe hơi bọc thép cho hộ tống khác in năm 1965. Năm 1966, tiểu đoàn MP số 716 đã lái thử V-100 của VNCH.
Đại tá Thomas F. Guidera, chỉ huy đầu tiên của Lữ MP số 18 đã chú ý đến chiếc APC bánh hơi kì lạ của các đơn vị kị binh và QC (quân cảnh) của VNCH. Guidera được biết rằng chiếc APC lạ đó tên là V-100 Commando và quân VNCH vừa nhận được số xe này chỉ mới hơn 1 năm. Ông bị ấn tượng khi nghe chiếc xe này mang 2 súng máy trong một tháp pháo kín. Có vẻ như câu hỏi của lực lượng MP đã có câu trả lời.
Guidera thu xếp mượn một chiếc V-100 của quân VNCH để một tổ quay phim 16mm làm tư liệu. Ông ra lệnh đặt chiếc V-100 trước ống kính của tổ quay và nòng súng của một xạ thủ M60. Guidera và sĩ quan điều hành của mình mang áo khoác chống đạn và chui vào xe. Một tín hiệu phát ra và xạ thủ M60 bắt đầu khai hoả vào xe. Nhóm quay phim đã thu lại cảnh tượng bạo lực 1 xạ thủ súng máy bắn chiếc xe chở 2 sĩ quan cấp lữ đoàn, bụi đất nhảy lên xung quanh xe và bề mặt chiếc Commando như có pháo nổ dưới cơn mưa đạn 7,62x51mm. Lệnh “ngừng bắn” được đưa ra và xạ thủ M60 dừng lại. Trong khi bụi đất vẫn còn lơ lửng trong không khí, 2 viên sĩ quan bước ra khỏi xe mỉm cười, không bị thương tích. Tổ quay phim đã quay lại toàn bộ và bộ phim được đưa ra để yêu cầu cho một chiếc hơi bọc giáp mới, đặc biệt là loại V-100.
Đến lúc này, các nhà kế hoạch quân đội Mĩ đã nhận ra sự cần thiết của một chiếc xe hộ tống bọc giáp. Một trong những hồi đáp ban đầu của quân đội cho lực lượng MP là so sánh V-100 với các loại xe hộ tống bánh xích thay thế khác có thể là M113.5(phiên bản của M113) và xe trinh sát M114.
So sánh cho thấy V-100 có vài điểm yếu: hệ thống truyền động ồn áo và và khó chuyển số, mất tính di động trong bùn và các đồng lúa và tháp pháo chật hẹp. Nhiều bộ phận của V-100 cũng chưa có mặt trong hệ thống hậu cần của Mĩ so với các bộ phận của M114 và M113.5 vốn sử dụng nhiều bộ phận chung với loại APC chủ lực của Mĩ là M113. tuy nhiên, V-100 có 2 ưu điểm lớn: xe bánh hơi rẻ hơn xe bánh xích, có chi phí bảo dưỡng, vận hành cũng rẻ hơn, ít phá hoại hệ thống đường xá và lính quân cảnh Mĩ chưa hề được huấn luyện hay hổ trợ đầy đủ để dùng xe bánh xích.
Năm 1967, quân VNCH đã có hơn 200 chiếc V-100 và đang đặt nhiều hơn nữa. Tháng 5/1967, Bộ chỉ huy cố vấn quân sự tại Việt Nam(MACV) nhận được cho phép trưng dụng 6 chiếc XM706 của quân VNCH để đánh giá kiểm tra. Số xe này được trang bị cho Lữ MP 18 và chia làm hai nhóm, mỗi nhóm 3 chiếc giao cho tiểu đoàn MP 720 tại Long Bình và Tiểu đoàn MP 504 tại Phu Thanh. Quân VNCH hổ trợ việc bảo đưỡng và huấn luyện cho xe và tổ lái các xe này.
Những chiếc V-100(hay còn gọi XM706) trang bị súng máy M37 trong khi chờ loại súng máy M2 .50cal đưa tới Việt Nam.
Số xe này được lực lượng MP Mĩ vừa dùng vừa học từ các ‘thầy” VNCH và trải qua nhiều tháng kiểm tra đánh giá. Đến tháng 11/1967, Lữ đoàn MP số 18 đánh giá những kết quả thu được và cho rằng cuộc kiểm nghiệm đã thành công.
Cũng trong thời gian này, lực lượng tình báo của Mĩ và VNCH khắp miền nam Việt Nam báo cáo rằng Quân đội Nhân dân Việt Nam đang chuẩn bị cho một “sự kiện lớn nào đó” nhưng có ít tiên đoán chính xác xem đó chính xác là sự kiện gì. Câu trả lời đến vào tháng 1 năm 1968 với Cuộc tấn cống Tết Mậu Thân. Lực lượng Quân giải phóng đã tấn công khắp lãnh thổ VNCH khiến Liên quân phải khó khăn đẩy lùi các đợt tấn công. Ở Sài Gòn, quân Mĩ và VNCH phải kêu gọi hổ trợ từ các khu vực xung quanh với nhiều thiết giáp hơn. Quân VNCH đáp trả với M113 và XM706. Tiểu đoàn MP 720 cũng gửi đến 2 chiếc Commando vừa mới qua cuộc kiểm tra. Các báo cáo sau đó cho thấy V-100 đã được dùng cho các nhiệm vụ tiếp đạn, giải cứu VIP và hổ trợ hoả lực trực tiếp cho lính bộ.
Sự kiện Mậu Thân 1968 càng nhấn mạnh sự cần có V-100 của MP. Lữ 18 MP đã bị hỏa lức của Quân đội Nhân dân Việt Nam áp đảo. Số xe V-100 gửi tới Sài Gòn nhanh chóng chứng tỏ giá trị của mình trong các khu vực giao tranh với lính bắn tỉa và súng máy. Chúng cũng được dùng để giải cứu các đơn vị bạn bị hoả lực địch trấn áp. Vì V-100 không thể chịu được hoả lực RPG, các xe này chỉ được dùng tại những khu vực chỉ phát hiện hoả lực nhẹ.
Tháng 2/1968, quân đội Mĩ đặt mua 72 chiếc V-100 đầu tiên với tên gọi XM706E1.
Tháng 5/1968, 30 chiếc V-100 được quân VNCH cho Sư đoàn bộ binh số 4 Mĩ mượn trong 6 tháng, và gia hạn nhiều lần cho đến khi Sư 4 nhận được các xe XM706 của mình.
Đến tháng 10/1968, các xe V-100 được đặt mua bởi lục quân Mĩ bắt đầu được giao và 94 xe khác được đặt hàng.
Một lực lượng khác thuộc quân đội Mĩ cũng có hứng thú và tự nghiên cứu V-100. Đó chính là binh chủng không quân Mĩ. Dĩ nhiên không ai nghĩ đến việc cho Commando cất cánh và và nả đạn .30cal/.50cal từ trên trời xuống đầu đối phương. Mà thay vào đó là nhằm mục đích bảo vệ các sân bay khỏi các cuộc thâm nhập của đặc công như vụ sân bay Biên hoà năm 1966 và sự kiện Tết Mậu Thân càng làm tăng thêm yêu cầu bảo vệ các sân bay quân sự. Nhưng khác với loại Commando của lục quân Mĩ hay VNCH, những chiếc Commando của không quân hay nói chính xác hơn là lực lượng bảo vệ sân bay không có tháp pháo hay nóc, thay vào đó là một gờ chắn tháp đặt nghiêng với 5 giá gắn súng ở trên nóc xe hở. 2 giá gắn súng lắp phía trước xe và 3 giá còn lại đặt ở hai bên sường và phía sau xe có thể cung cấp hoả lực áp đảo mọi hướng. những giá súng này có thể lắp nhiều loại súng .30cal; 7,62mm; .50cal.
Cuối năm 1968, các xe V-100 cho không quân, mang tên gọi XM706E2 được đưa tới Việt Nam và sau đó là tới các sân bay ở Thái Lan và Philipine.
Từ 1968 về sau, 3 kiểu xe V-100 (XM706 cho VNCH, XM706E1 cho MP và XM706E2 cho không quân) bắt đầu được giao tới Đông Nam Á. Tuy nhiên, nhận các bộ phận thay thế, dự phòng trở thành một vấn đề. Các gói hàng thay thế bị gửi nhầm đến các đơn vị không có, hoặc chưa có V-100. Các gói này có thể lại được dùng cho các loại xe khác khiến cho lực lượng V-100 ngày càng suy kiệt. Sự thiếu hụt các tài liệu hướng dẫn kĩ thuật càng gây thêm khó khăn. Các xe V-100 bị hỏng hay hư thường bị “làm thịt” để cung cấp các bộ phận cho những xe khác.
Sự thiếu hụt các bộ phận và dụng cụ chuyên môn cũng dẫn đến nhiều phiên bản “hoán cải” thú vị. Lực lượng MP của Sư đoàn không vận 101 đã tự thiết kế và chế tạo thiết bị tháo lốp Commando Special. Họ thậm chí còn cố gắng làm tải liệu về nó với hình chụp và bản vẽ và gửi gói nâng cấp lên cấp trên để giúp các đơn vị khác. Tuy nhiên, hầu hết các nâng cấp chủ yếu là gắn thêm nhiều loại vũ khí lên xe. Nâng cấp phổ biến là hàn một giá lắp súng vào đuôi phải xe và lắp lên đó một khẩu M60. Lính Mĩ cũng có thể hàn một giá súng của M113 lên nóc của tháp pháo để gắn một súng máy M2 .50cal. Ngay cả súng máy minigun 7,62mm “mượn” từ trực thăng cũng được gắn lên Commando để tăng cường hoả lực.
Nhiều đơn vị MP cũng chơi các màu sơn nổi bật lên xe của mình. Mọi thứ từ sơn ốc bu lông hay tô trắng vành bánh xe, hay “nose art” bao phủ toàn bộ phía trước xe đều được thực hiện. Hầu hết các “nose art” dựa trên các nhân vật truyện tranh, phim siêu anh hùng hay tên các nhóm rock.
Đến 1969, nhu cầu XM706 thực sự vỡ bờ. Lực lượng MP Mĩ, quân đội Thái, Hàn và các đơn vị vận tải Mĩ ở Việt Nam đều kêu gào V-100, khiến các đơn vị muốn trang bị thêm V-100 phải từ bỏ ý định. Các đơn vị vận tải Mĩ đã cố gắng hết sức để có được V-100, khi mà họ đã phải dùng đến các xe “gun truck” vốn nâng cấp từ các xe tải 2 hay 5 ton tiêu chuẩn với các tấm giáp và giá súng để bảo vệ đoàn công voa. Tuy nhiên yêu cầu 80 chiếc XM706 của họ vẫn bị từ chối. Quân đội Mĩ tính toán rằng đến cuối 1969, sẽ có tổng cộng 683 xe V-100 ở Việt Nam.
Cùng với việc Mĩ bắt đầu rút dần khỏi Việt Nam, các xe V-100 bắt đầu được trao lại cho các đơn vị khác hoặc phá để cung cấp đồ thay thế. Các đơn vị Thái Lan và Hàn Quốc ở VNCH đều nhận lại XM706 từ MP Mĩ. Ngay cả quân đội Lào cũng nhận vài chiếc XM706E2 vào năm 1970 từ các sân bay Mĩ ở Thái.
Quân VNCH tiếp tục nhận các xe V-100 mới đến tháng 5/1970, với chiếc xe mang số seri 10.921 là chiếc cuối cùng. Báo cáo sản xuất cho thấy 477 chiếc V-100 đã được bán cho VNCH, nhưng với sự rắc rối trong vay mượn và thay thế các xe bị thiệt hại trong chiến đấu, con số thực sự rất khó đoán. Một vụ điển hình là chiếc V-100 seri 10.921 đã bằng cách nào đó tìm được đường về Mĩ và được nhìn thấy lần cuối tại Crane Naval Depot ở Indiana vào đầu những năm 1990.
Các mẫu cuối cùng xe cho không quân Mĩ được nhận vào tháng 11/1970 và mẫu cuối của lục quân Mĩ được nhận vào tháng 7/1970. Đến 1972, hầu hết các xe V-100 đã về Mĩ. Đáng ngạc nhiên là gần như toàn bộ các xe V-100 đều được đưa về, ngay cả những chiếc mang thương tích lẫn những chiếc bị “làm thịt”. XM706 tiếp tục phục vụ quân VNCH cho đến khi Sài Gòn được giải phóng vào tháng 4/1975.