Những Người Cộng Sản

[doiviendukichmat]

Những người cộng sản

Nhà xuất bản: Thanh niên
Năm xuất bản: 10-1976 (Do sách đã xuất bản cách đây khá lâu, qua quá trình số hoá doiviendukichmat thấy xuất hiện nhiều vấn đề và sự việc sai khác với hiện tại, bạn đọc vui lòng tự dùng kiến thức của mình đối chiếu để tránh trường hợp ngộ nhận xảy ra, vì lý do tôn trọng nguyên bản ngoài hình ảnh tôi sẽ không chỉnh sữa gì thêm, xin cảm ơn!)
Số hóa: doiviendukichmat

MỤC LỤC

Lời Nhà xuất bản

Trích Lời Hồ Chủ Tịch

Đồng chí Trần Phú

Đồng chí Ngô Gia Tự

Đồng chí Lê Hồng Phong

Đồng chí Nguyễn Văn Cừ

Đồng chí Lê Hồng Sơn

Đồng chí Hồ Tùng Mậu

Đồng chí Nguyễn Đức Cảnh

Đồng chí Nguyễn Phong Sắc

Đồng chí Nguyễn Hới

Đồng chí Hoàng Văn Thụ

Đồng chí Võ Văn Tần

Đồng chí Phan Đăng lưu

Đồng chí Đỗ Ngọc Du

Đồng chí Lương Khánh Thiện

Đồng chí Tô Hiệu

Đồng chí Nguyễn Nghiêm

Đồng chí Nguyễn Thị Minh Khai

Đồng chí Phạm Quan Lịch

Đồng chí Nguyễn Thị Nghĩa

Đồng chí Cả Khương tức Nguyễn Thị Lưu

Đồng chí Nguyễn Hữu Tiến

[doiviendukichmat]

LỜI NHÀ XUẤT BẢN

Xuất phát từ lòng yêu nước, thương nòi, căm thù sâu sắc bọn thống trị thuộc địa Pháp xâm lược nước ta, câu kết với bọn vua quan phong kiến bán nước, áp bức, bóc lột nhân dân  ta, những người thanh niên yêu nước trước đây như đồng chí Trần Phú, Ngô Gia Tự, Lê Hồng Phong, Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Đức Cảnh, Nguyễn Phong Sắc, Hoàng Văn Thụ, Võ Văn Tần, Phan Đăng Lưu, Nguyễn Thị Minh Khai, và nhiều đồng chí khác… đều hăm hở ra đi tìm con đường cứu nước, giải phóng giai cấp, xây dựng một xã hội mới – độc lập tự do, không có người bóc lột người, ấm no và hạnh phúc.

Các đồng chí đã được Bác Hồ và Đảng giáo dục, rèn luyện, đào tạo trở thành những ngường cộng sản chân chính. Từ đó toàn bộ cuộc đời của các đồng chí đã hiến dâng cho sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Đảng, sự nghiệp giải phóng dân tộc và giai cấp; tin tưởng tuyệt đối vào sự thắng lợi của cách mạng cho đến giây phút cuối cùng của đời mình. Bất cứ trong hoàn cảnh nào các đồng chí đều ra sức học tập, nắm vững lý luận khoa học của cách mạng, gian khổ lăn lộn với quần chúng, giác ngộ và lãnh đạo quần chúng đấu tranh. Dù phải trải qua bao nhiêu khó khăn, nguy hiểm; dù khi bị rơi vào tay quân thù, bị chúng tra tấn dã man chết đi sống lại nhiều lần, ngay cả khi đứng trước mũi súng của kè thù, hoặc bị chúng dụ dỗ mua chuộc, các đồng chí không hề nao núng, khuất phục, kiên quyết giữ vững chí khí chiến đấu, khí tiết của người cộng sản. Khi bị tù đày các đồng chí đã biến nhà tù đế quốc thành trường học cách mạng, biến tòa án của chúng thành nơi xét xử bọn cướp nước và bán nước, luôn luôn giữ tư thế của người chiến thắng, làm chủ tương lai. Đó là những tấm gương sáng ngời về chí khí của các chiến sĩ cộng sản kiên cường.

Tập sách “Những người cộng sản sẽ giúp cho thanh niên ta ngày nay hiểu rõ những tấm gương trong sáng của thế hệ thanh niên lớp trước, học tập, phấn đấu, rèn luyện, sống và chiến đấu cho lý tưởng và sự nghiệp vĩ đại của Đảng và Bác – giành và bảo vệ nền độc lập tự do của Tổ quốc, xây dựng chủ nghĩa cộng sản trên đất nước Việt Nam thân yêu của chúng ta.

Theo yêu cầu của đông đảo bạn đọc thanh niên trong cả nước, chúng tôi cho xuất bản lại tập “Noi gương những người cộng sản” nay lấy tên là “Những người cộng sản” tập 1 và 2, có sữa chữa và bổ sung thêm, đồng thời giới thiệu thêm với bạn đọc về cuộc đời và sự nghiệp của 8 đồng chí khác.

Xin giới thiệu với các đồng chí đoàn viên, thanh niên và bạn đọc.

NHÀ XUẤT BẢN THANH NIÊN
Năm 1976               

[doiviendukichmat]

… Đảng ta vĩ đại thật. Từ ngày nước ta bị đế quốc Pháp xâm chiếm, nước ta là một xứ thuộc địa, dân ta là vong quốc nô. Tổ quốc ta bị giày xéo dưới gót sắt của kẻ thù hung ác. Trong mấy mươi năm khi chưa có Đảng, tình hình đen tối như không có đường ra.

Từ ngày mới ra đời, Đảng ta đã liền giương cao là cờ cách mạng, đoàn kết và lãnh đạo toàn dân ta tiến lên đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp. Màu cờ đỏ của Đảng chói lọi như mặt trời mới mọc, xé tan cái màu đen tối, soi đường dẫn lối cho nhân dân ta vững bước tiến lên trên con đường thắng lợi trong cuộc cách mạng phản đế phản phong.

– Ăn quả nhớ người trồng cây. Trong cuộc tưng bừng vui vẻ hôm nay, chúng ta phải nhớ đến những anh hùng liệt sĩ của Đảng ta, của nhân dân ta.

Trong 15 năm đấu tranh trước Cách mạng tháng Tám và trong 8, 9 năm kháng chiến, biết bao đảng viên ưu tú và quần chúng cách mạng đã vì dân vì Đảng mà hy sinh một cách cực kỳ oanh liệt. Chỉ riêng trong cấp Trung ương của Đảng đã có 14 đồng chí bị đế quốc Pháp bắn, chém, hoặc đập chết trong nhà tù. Máu đào của các liệt sĩ ấy đã làm cho là cờ Cách mạng thêm đỏ chói. Sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ đã chuẩn bị cho đất nước ta nở hoa độc lập, kết quả tự do. Nhân dân ta đời đời nhớ công ơn các liệt sĩ, và chúng ta phải luôn luôn học tập tinh thần dũng cảm của các liệt sĩ để vượt tất cả mọi khó khăn gian khổ, hoàn thành sự nghiệp cách mạng mà các liệt sĩ đã chuyển lại cho chúng ta.

– Nhân đây, tôi muốn nhắc lại rằng: Trong 31 đồng chí hiện nay là Ủy viên Trung ương ta, trước ngày khởi nghĩa đã được đế quốc Pháp tặng cho 222 năm tù đày. Đó là không kể những án tử hình vắng mặt và những cuộc vượt ngục trước khi hết hạn ở tù. Biến cái rủi thành cái may, các đồng chí ta đã lợi dụng những ngày tháng ở tù để hội họp và học tập lý luận. Một lần nữa, việc đó lại chứng tỏ rằng chính sách khủng bố cực kỳ dã man của kẻ thù đã chẳng những không ngăn cản được bước tiến của cách mạng, mà trái lại nó đã trở nên một thứ lửa thử vàng, nó rèn luyện cho con người cách mạng càng thêm cứng rắn. Mà kết quả là cách mạng đã thắng, đế quốc đã thua…

   

“Trích lời Hồ Chủ tịch khai mạc lễ kỷ
niệm 30 năm ngày thành lập Đảng”.

[doiviendukichmat]

ĐỒNG CHÍ TRẦN PHÚ

Đồng chí Trần Phú sinh ngày 1-5-1904 taị huyện lỵ Đức Phổ (Quảng Ngãi), nguyên quán là thôn Tùng Ảnh, xã Việt Yên Hạ (nay là xã Đức sơn), huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh (nay thuộc Nghệ Tĩnh). Cụ thân sinh ra đồng chí là Trần Văn Phổ, một nhà nho, thi hương đỗ giải nguyên được bổ làm tri huyện Đức Phổ (Quảng Ngãi). Tuy làm quan nhưng ông vẫn giữ được đức tính khảng khái, thanh liêm của những nhà nho yêu nước. Ông căm ghét bọn thực dân Pháp, bọn quan lại tham nhũng và hướng gia đình mình sống một cuộc sống bình dị như những gia đình thường dân khác. Nhưng cuộc đời của ông không có lối thoát, ông chỉ có thể giãi bày nỗi niềm tâm sự đó trong những câu thơ phẫn uất của mình.

Vì không chịu hợp tác với giặc, thà chiu đau khổ còn hơn để nhân dân đau khổ, đấu tháng 3 năm 1908, ông tự tử để chống lại lệnh tàn bạo của tên công sứ Pháp bắt ông tập trung nhân dân để phục dịch cho một cuộc hành quân của chúng. Cái chết đầy dũng khí của một nhà nho ấy kết thúc một cuộc đời bế tắc, nhưng hé mở cho con cái và những người chung quanh một suy nghĩ mới: phải tìm một hướng đi đúng đắn để tránh tình trạng phải chết uất ức như ông.

Từ đó gia đình Trần Phú phải lưu lạc về thị xã Quảng Ngãi. Ở đây cả gia đình anh sống trong một túp lều ở cửa Tây, và mở cửa hàng nước để sinh sống. Trần Phú và anh chị em trong nhà đều phải làm việc giúp mẹ, nuôi sống gia đình. Trần Phú phải đi quét lá đa để nấu nước.

Mẹ anh vì quá khổ cực, buồn tủi nên ít lâu sau mắc bệnh rồi mất. Từ đó, anh em Trần Phú sống cảnh côi cút. Đến bước đường cùng, anh em phải lần mò về Quảng Trị, Thừa Thiên để gặp họ hàng, tìm nơi nương tựa. Những ngày sống bơ vơ đó đã giúp Trần Phú sau này tiếp thu nhanh chóng những tư tưởng cách mạng ; mặt khác còn rèn luyện cho anh có những đức tính tốt. Đó là tính siêng năng, cần mẫn, chịu đựng gian khổ. Những đức tính đó sau này đã giúp ích cho Trần Phú trong học tập và công tác cách mạng.

Nhờ có bà con họ hàng giúp đỡ, Trần Phú được đưa vào học trường Quốc học Huế. Anh học rất giỏi và có phương pháp học tập tốt. Không như một số học sinh lúc bấy giờ chỉ học “gạo”, anh học có nghiên cứu, có suy nghĩ. Là một học sinh bình thường, một thanh niên bình thường, ai cũng có thể làm được như anh. Nhưng ở đây, sự khác nhau ấy biểu hiện những nhân sinh quan khác nhau. Trần Phú học tập có nghiên cứu, có suy nghĩ để phục vụ cho hoài bão lớn của anh; hoài bão muốn làm một cái gì đó để thay đổi cuộc sống khổ cực của nhân dân. Một số người khác, trái lại chỉ biết nhai lại những cặn bã của bọn thực dân cốt để tìm danh vị, miếng cơm manh áo.

Những năm học ở Huế, Trần Phú dành nhiều thì giờ để đọc các sách báo tiến bộ. Bộ sách “Những người khốn khổ” của Vích-to Huy-gô đã làm cho anh bao đêm thao thức, suy nghĩ, phải làm thế nào để cho con người thoát khỏi cái xã hội đầy rẫy áp bức và bất công. Bề ngoài trông anh đăm chiêu, nhưng bên trong, tâm hồn anh là ngọn lửa căm bọn thực dân phong kiến thống trị cứ ngùn ngụt bốc cao.

Sau bốn năm học, đến năm 1922 anh đỗ đầu kỳ thi thành chung tại trường Quốc học Huế và được bổ nhiệm về dạy ở trường Cao Xuân Dục là trường tiểu học ở thành phố Vinh – một thành phố tập trung công nhân. Ở đây, năm 1924 đã nổ ra những cuộc đấu tranh của công nhân nhà máy Diêm và những cuộc đấu tranh của anh em kéo xe chống bọn tư bản nước ngoài bóc lột, khinh miệt đồng bào ta. Sau này, Vinh lại là ngòi pháo của phong trào Xô-viết Nghệ-Tĩnh.

[doiviendukichmat]

Thầy giáo Trần Phú đã tìm những người đồng chí hướng để kết bạn, nhằm tiến tới thành lập một tổ chức yêu nước. Anh tìm tòi và say mê đọc sách “Người cùng khổ” (Le Paria” do Bác Hồ sàng lập và làm chủ nhiệm, được bí mật chuyển từ nước Pháp về cùng một số sách báo cách mạng khác. Cuộc sống của anh khác xa những thanh niên lúc đó. Anh không la cà vào những quán rượu và những cuộc vui chơi. Đối với học sinh của mình, anh rất yêu mến, day dỗ tận tình.

Năm 1925, một số thanh niên trí thức yêu nước, gồm những giáo viên, học sinh lập ra hội Phục Việt tại thành phố Vinh. Hội này sau đổi tên là Hưng nam rồi đổi tên là Việt Nam cách mạng đảng. Đồng chí Trần Phú đã tham gia tổ chức này. Năm 1926, đồng chí được đoàn thể cử sang Lào để vận động cách mạng, tại mỏ Pác Hin Pun. Đồng chí đã đi sâu tìm hiểu đời sống và nguyện vọng của công nhân, giác ngộ cách mạng cho họ và bước đầu tự rèn luyện lập trường, ý thức của giai cấp công nhân cho mình. Làm việc ở đây một thời gian, đồng chí bị bệnh sốt rét và được đoàn thể chuyển về nước hoạt động.

Cuối năm 1924, Bác hồ từ Liên Xô về Quảng Châu (Trung Quốc). Sau khi liên lạc với một số người Việt Nam yêu nước, năm 1925, Người tổ chức ra Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội, trong đó có Cộng sản đoàn làm nòng cốt.

Được tin này, ban lãnh đạo Việt Nam cách mạng đảng quyết định cử Trần Phú sang gặp các đồng chí trong Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội để đề nghị thống nhất hai tổ chức cách mạng nói trên. Cùng đi với đồng chí Trần Phú có một số đồng chí khác sang để dự lớp huấn luyện chính trị do Bác Hồ tổ chức.

Đoàn gồm 10 người, do một đồng chí đã được huấn luyện từ  Quảng Châu về dẫn đường. Sau khi đi tàu thủy từ Hải Phòng, đoàn đổ bộ lên Mũi Ngọc (Móng Cái). Từ đây đoàn đi bộ qua biên giới. Đến xòm Pô Hên (cách Móng Cái 6 cây số), đoàn bị lộ, hai đồng chí bị bắt, tám đồng chí còn lại vượt sông Bắc Luân, lên bến đó Nà Sáo Tù (Đông Hưng). Nghỉ lại ở Đông Hưng mấy ngày, đoàn được người liên lạc của Bác Hồ đón và đưa về trụ sở của Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội, tại đường Văn Minh (Quảng Châu, Trung Quốc).

Lúc này, đồng chí Trần Phú lấy tên là Lý Quý.

Tháng 8-1926, Trần Phú và các đồng chí trong đoàn được Bác Hồ và một số đồng chí khác huấn luyện về lý luận và chính trị. Đồng chí Trần Phú và các đồng chí khác thấy rõ con đường giải phóng dân tộc mà Bác Hồ đã chỉ ra.

Trần Phú được kết nạp vào Cộng sản Đoàn, và được đoàn đê cử về nước hoạt động. Tháng 12-1926, đồng chí về đến Vinh. Sau khi được báo cáo về việc Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội dự định hợp nhất các tổ chức cách mạng trong và ngoài nước; đồng chí còn truyền đạt lại những lời dạy bảo của Bác Hồ, giúp các đồng chí trong nước cải tổ Việt Nam cách mạng đảng theo đường lối và tổ chức của Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội.

Ở trong nước một thời gian, đồng chí bị lộ, đoàn thể cử đồng chí sang Quảng Châu để hoạt động.

Mùa xuân năm 1927, Bác Hồ cử đồng chí sang học tại trường dại học Phương Đông ở Mạc-tư-khoa. Lúc ấy, đồng chí mang tên là Li-ki-vơ. Ở trường này, theo đề nghị của Bác Hồ, đại diên Quốc tế cộng sản, một nhóm cộng sản Việt Nam được thành lập. Đồng chí Trần Phú được chỉ định làm bí thư của nhóm đó (Theo thư của Bác Hồ ngày 25-6-1927 gửi cho chi bộ cộng sản trường dại học Phương Động).

Dù vào học muộn một năm, lại hay đau ốm, nhưng đồng chí hết sức phấn đấu nên không những theo kịp mà ít lâu sau, còn giúp đỡ cho một số anh em cùng khóa học tập.

Mặc dù được tin bọn phong kiến Nam triều theo lệnh đế quốc Pháp kết án tử hình vắng mặt đồng chí ngày 11-10-1929, đầu năm 1930, sau khi học xong ở trường đại học Phương Đông, đồng chí vẫn xin về nước hoạt động.

[doiviendukichmat]

Tháng 4-1930, đồng chí về đến Hà Nội và được cử vào Ban Chấp hành trung ương lâm thời của Đảng. Tại Hà Nội, đồng chí ở trong một tầng hầm của nhà số 90 hàng Bông Nhuộm. Tầng hầm này là nơi ở của một đồng chí ta làm bồi cho tên thanh tra tài chính người Pháp tên là Đuy Ô. Chính nơi đây, trong căn hầm chật chội, nóng bức của mùa hè năm ấy, Bản Luận cương chính trị của Đảng đã được đồng chí khởi thảo.

Để khởi thảo bản Bản Luận cương chính trị này, đồng chí Trần Phú đã nghiên cứu những tác phẩm : “Bàn về cách mạng phương Đông” của Lê-nin ; Bản Luận cương về cách mạng thuộc địa của Đại hội thứ 6 Quốc tế cộng sản ; tuyên ngôn, chính cương của Đông Dương cộng sản Đảng, đặc biệt là đồng chí đã kế thừa đường lối chiến lược và sách lược trong cuốn Đường cách mệnh và Chính cương sách lược vắn tắc của Đảng do Bác Hồ thảo ra và được Hội nghị thành lập Đảng thông qua.

Đồng chí Trần Phú cùng các đồng chí khác đã đi khảo sát một số vùng công nghiệp (Nam Đinh, Hải Phòng, Hòn Gai) và nông nghiệp (Thái Bình) nhằm làm sao trong bản Bản Luận cương chính trị thể hiện đúng đắn tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lê-nin, kết hợp với thực tiễn Việt Nam.

Tháng 10-1930, Hội nghị lần thứ nhất của Trung ương Đảng họp ở Hương Cảng (Trung Quốc). Hội nghị đã thông qua bản Luận cương chính trị do đồng chí Trần Phú khởi thảo. Tại hội nghị này, đồng chí Trần Phú đựợc cử làm Tổng bí thư đầu tiên của Đảng.

Bản Luận cương chính trị thể hiện sự sáng tạo của Đảng ta đã vận dụng lý luận của chủ nghĩa Mác – Lê-nin vào thực tiễn nước ta, đề ra đường lối chiến lược và sách lược đúng đắn cho cách mạng Việt Nam.

Bản Luận cương chính trị có một ý nghĩ lịch sử rất lớn. Đây là ngọn cờ chỉ đạo cách mạng Việt Nam trên bước đường đấu tranh anh dũng và thắng lợi vẻ vang.

Bản Luận cương chính trị đã nêu bật lên những tư tưởng mới của thời đại : tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng cách mạng triệt để của giai cấp công nhân. Bản Luận cương chính trị ra đời đã chứng tỏ rằng, từ đó trên đất nước Việt Nam này,tư tưởng của giai cấp vô sản đã chiến thắng các tư tưởng khác và chiếm lĩnh được trận địa trong cuộc đấu tranh với các giai cấp, các Đảng phái khác để giành quyền lãnh đạo Đảng ta.

Bản Luận cương chính trị đã chỉ ra tính chất của cách mạng Việt Nam là cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới, tiến lên chủ nghĩa xã hội không qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa. Cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới. Hai nhiệm vụ này có mối quan hệ khăng khít với nhau. Muốn thực hiện đựợc hai nhiệm vụ này, phải có một chính đảng của giai cấp công nhân, lấy chủ nghĩa Mác – Lê-nin làm kim chỉ nam cho mọi hành động của mình.

Bản Luận cương chính trị nêu rõ cần phải xây dựng các tổ chức quần chúng của Đảng, mà lực lượng chính của cách mạng là công nông, trên cơ sở đó động viên mọi lực lượng quần chúng tham gia cách mạng.

Về phương pháp đấu tranh, bản Luận cương chính trị nêu rõ Đảng ta phải dìu dắt nhân dân đi từ đấu tranh kinh tế, chính trị mới, đường lối tổ chức mới, và phương pháp đấu tranh cách mạng, mới của Đảng, khác xa những cương lĩnh của các đảng phái khác. Nó nói lên tính chất ưu việt của Đảng cộng sản, một đảng chân chính cách mạng kiên quyết đấu tranh giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc.

Sau cuộc họp hội nghị lần thứ nhất (tháng 10-1930) của Trung ương Đảng, Ban thường vụ Trung ương quyết định đóng trụ sở tại Sài Gòn, một thành phố lớn, thuận tiện cho việc liên lạc với Hương Cảng (Trung Quốc) và Mác-xây (pháp). Tại Sài Gòn, đồng chí Trần Phú được một đảng viên làm bồi bếp cho tên đốc học người Pháp trường “Áo tím” bố trí cho ở ngay trong nhà tên này để tiện giữ bí mật.

[doiviendukichmat]

Đảng ta ra đời giữa lúc chủ nghĩa tư bản đang lâm vào cuộc khủng hoảng trầm trọng (1929-1933). Đời sống của tất cả các tầng lớp nhân dân ta đều bị đe doạ. Đảng ta phát động quần chúng, trước hết là công nông đứng lên đấu tranh, đỉnh cao nhất của cao trào 1930-1931 là Xô-viết Nghệ-Tĩnh. Quần chúng đứng dậy đấu tranh và lập nên những xô-viết, thực hiện được một số quyền lợi cho công nông. Bọn đế quốc, phong kiến rất lo sợ. Chúng điều quân về Nghệ-Tĩnh, đàn áp dữ dội phong trào cách mạng. Đứng trước tình hình đó, trung ương Đảng đã kịp thời ra những chỉ thị chỉ đạo phong trào. Chính nhờ sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng mà cao trào cách mạng được giữ vững và duy trì đến cuốn năm 1931.

Xô Viết Nghệ - Tĩnh, đỉnh cao của các phong trào cách mạng trong những năm 1930 - 1935

Trong thời gian làm Tổng bí thư của Đảng, đồng chí Trần Phú còn được phân công trực tiếp phụ trách Công hội đỏ. Công hội đỏ là một tổ chức quần chúng rộng rãi của công nhân, nhằm tập hợp những người vô sản trong cuộc đấu tranh cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng. Ngay từ lúc mới thành lập, các tổ chức Đông Dương cộng sản Đảng, An Nam cộng sản Đảng, Đông Dương cộng sản liên đoàn đã lập ra những tổ chức Công hội đỏ. Từ trong cuộc đấu tranh cách mạng, phong trào công nhân ngày càng lớn mạnh. Để thống nhất sự chỉ đạo các tổ chức Công hội đỏ, thực hiện Nghị quyết Đại hội quốc tế Công hội đỏ tháng 8-1930, Nghị quyết hội nghị lần thứ nhất (tháng 10-1930) của Trung ương Đảng, ngày 20-1-1931, Trung ương Đảng đã triệu tập hội nghị công nhân Đông Dương lần thứ nhất. Hội nghị này đã họp tại nhà một người Hoa kiều, phố Lơ-gơ-răng đơ la li-ray (Legrand de la liraye) dưới sự chủ toạ của đồng chí Trần Phú. Hội nghị đã nghe đồng chí Lê Văn Kiệt, người được Đảng cử đi dự Đại hội quốc tế Công hội đỏ tháng 10-1930 ở Mạc-tư-khoa báo cáo kết quả vả Nghị quyết của Đại hội về nhiệm vụ vận động công nhân Đông Dương.

Hội nghị quyết định thành lập Ban công vận trung ương gồm bốn đồng chí, do đồng chí Trần Phú làm trưởng ban. Hội nghị còn thông qua bản Luận cương và nghị quyết do đồng chí Trần Phú khởi thảo. Bản Luận cương và nghị quyết này đã nêu bật lên hai vấn đề lớn :

Một là, tầm quan trọng của công tác vận động công nhân.

Hai là, tình hình giai cấp vô sản Đông Dương và đường lối công vận của Đảng.

Việc thành lập Ban công vận trung ương, và ra bản Luận cương cùng với nghị quyết trên đây đã nói lên sự quan tâm đúng đắn của Đảng, trong đó có sự chỉ đạo của đồng chí Trần Phú đối với phong trào công nhân.

Trong lúc đó phong trào cách mạng cả nước đang lên mạnh, hội nghị lần thứ hai của Trung ương Đảng họp ở Sài Gòn vào tháng 3 năm 1931. Hội nghị đã tập trung đấu tranh với những tư tưởng sai trong Đảng và chú ý các công tác công hội, nông hội, phụ nữ, thanh niên, v.v… để đưa phong trào cách mạng lên cao. Hội nghị nhận thấy phong trào thanh niên đã lớn mạnh trong cả nước : “Tổ chức ra cộng sản thanh niên Đoàn là một nhiệm vụ thâu phục một bộ phận quan trọng của vô sản giai cấp, là một vấn đề cần kíp củ Đảng phải giải quyết” (Văn kiện Đảng 1929 – 1935 trang 182). Do đó Đảng đã thống nhất các tổ chức thanh niên vào Đoàn thanh niên cộng sản Đông Dương (Ngày nay là Đoàn thanh niên lao động Hồ Chí Minh), nhằm tập hợp lực lượng thanh niên lại để phấn đấu cho lý tưởng cộng sản chủ nghĩa. Từ đấy, Đoàn thanh niên cộng sản dưới sự lãnh đạo của Đảng đã kiên quyết đi theo Đảng, vượt qua mọi gian nguy thử thách để lớn mạnh không ngừng. Chính vì vậy mà Đoàn thanh niên lao động Hồ Chí Minh đã lấy ngày mở đấu hội nghị ngày 26-3 làm ngày sinh của mình.

Sau hội nghị, vì sự phản bội của Ngô Đức Trì, ngày 19-4-1931, đồng chí Trần Phú bị địch bắt tại nhà số 66 đường Săm-pa-nhơ (Champane), Sài Gòn.

Bọn thực dân Pháp hí hửng khi bắt được đồng chí Tổng bí thư của Đảng. Mới đầu, chúng đưa đồng chí về bót Pô-lô, một bót nằm trên đường Ga-li-ê-ni (Galiéni) gần Chợ Lớn. Ngay từ đầu, những tên mật thám khét tiếng như Mác-ti (Marti), Căm-pa-na (Campana) đã điên cuồng tra tấn đồng chí. Từ thủ đoạn bắt đồng chí ngồi vào nước bẩn rồi cho dòng điện chạy qua, đến thủ đoạn treo ngược lên xà nhà, dùng gậy đánh vào người, cũng không làm đồng chí hé môi khai một lời nào. Bót Pô-lô đầu hàng, chúng đưa đồng chí về bót Ca-ti-a (Catina). Đây là cơ quan mật thám lớn nhất Nam Kỳ, những tên mật thám khét tiếng gian ác như Coóc-ni (Corni), Mác-tanh (Martin), Na-đô (Nadaud) đã tra tấn đồng chí rất dã man. Chúng dùng thủ đoạn “lộn mề gà”, cắt gan bàn chân, nhét bông tẩm xăng rồi đốt. Cuối cùng chúng cũng phải lắc đầu trước tinh thần gang thép của người cộng sản trẻ tuổi.

[doiviendukichmat]

Sau cùng, chúng đưa đồng chí ra toà án Sài Gòn để xét xử. Người cộng sản Trần Phú ở đây lại biến toà án đế quốc thành nơi lên án chủ nghĩa đế quốc Pháp và nêu cao uy tín của Đảng cộng sản Đông Dương. Hôm đó, có một số đồng chí cùng bị đưa ra xử án. Các đồng chí đã chứng kiến một cuộc đối chất dũng cảm, thông minh của đồng chí lãnh đạo Đảng mình. Họ càng thêm mến phục đồng chí Trần Phú và càng thêm tin tưởng vào Đảng.

Tên bồi thẩm Goóc-xơ (Goorse), một tên cáo già chuyên xử các vụ án chính trị ở Sài Gòn, định giở thủ đoạn mua chuộc đồng chí. Hắn mời đồng chí ngồi, đưa thuốc lá, hỏi thăm sức khoẻ, rồi dọa khéo :

– Ông có được tin tức gì ở Trung Kỳ không ? Ở ngoài ấy, người ta xử tử vắng mặt ông đấy. May cho ông còn ở đây, chứ chúng tôi trả ông về Trung Kỳ, chắc chính phủ Nam Triều chẳng để ông yên .

Nghe hắn nói, đồng chí Trần Phú rất tức giận, nói dằn từng tiếng :

– Này ta nói cho các người biết, với kẻ nào khác, các người hãy giở giọng ấy. Với ta, ta khuyên các người đừng giở cái trò ấy ra làm gì. Các người doạ đưa ta về Trung Kỳ ư ? Tuỳ ý các người. Ta ở đâu cũng thế, điều ấy đối với ta không quan trọng.

Tên cáo già bị sượng mặt. Sau khi hỏi qua loa vài câu mà trong hồ sơ mà chúng đã có, tên này đi thẳng vào vần đề hắn muốn biết :

– Ở Trung ương Đảng, ông làm việc với ai ?

– Một mình.

– Trung ương Đảng có bao nhiêu người ?

– Một người.

Tên bồi thẩm nổi giận, nhưng vờ ngạc nhiên hỏi :

– Ông nói vô lý quá. Tôi tưởng cơ quan chỉ huy Đảng phải đông người chứ, và ông làm việc tất nhiên phải trực tiếp với nhiều người chứ ? Thế mà ông nói ông làm việc một mình. Thật không thể nào tin được.

Tức thì, đồng chí Trần Phú đứng dậy mắng xả vào mặt hắn :

– Tao trả lời thế, mày không hiểu sao ? Phải, Trung ương tao nhiều người và khi làm việc tao còn trực tiếp với người này, người khác. Nhưng tao biết nhiều người là để làm việc cho Đảng tao, cho nước tao, chứ không phải khai cho chúng mày bắt bớ.

[doiviendukichmat]

Câu trả lời của đồng chí như ngọn roi quất vào mặt bọn chúng. Lại thất bại lần nữa. Chúng đưa đồng chí về giam ở Khám Lớn Sài Gòn. Đồng chí bị giam vào một hầm tối, bốn bề xây đá, mỗi bề không quá hai mét, thiếu ánh sáng và không khí. Đồng chí bị tra tấn rất tàn ác, lại thêm bệnh ho lao, cho nên sức khoẻ giảm sút rất nhanh. Tuy vậy, đồng chí nghĩ rằng ngày nào mình còn sống thì phải phục vụ cho cách mạng ngày ấy. Đồng chí phải ở cùng anh em để giúp đỡ họ thêm. Vì vậy, đồng chí kiên quyết phản đối chế độ giam riêng. Cuối cùng, chúng phải đưa đồng chí lên giam chung với anh em tù chính trị. Dù bị tra tấn, bệnh nặng, đồng chí vẫn dùng hơi sức cuối cùng cỏn lại để bồi dưỡng lý luận cách mạng, kinh nghiệm công tác cho những đồng chí khác, nhất là các đồng chí trẻ tuổi. Trong các buổi huấn luyện chính trị, khi nói về Đảng, đồng chí thường chỉ ra rằng : cần phải xây dựng Đảng vững mạnh, vì Đảng có sứ mệnh rất lớn trong việc lãnh đạo toàn dân khởi nghĩa, đánh đổ đế quốc và phong kiến, xây dựng nước Việt Nam độc lập, tự do. Có một lần đồng chí còn bàn với anh em sau này nước Việt Nam độc lập ta sẽ lấy quốc kỳ màu đỏ, có ngôi sao vàng năm cánh, tượng trưng cho năm giới công, nông, binh, trí và thương đoàn kết chặt chẽ xung quanh Đảng. Chính nhớ tới điều ấy, mà trong cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ năm 1940, các đồng chí ở Mỹ Tho đã giương cao là cờ đỏ sao vàng năm cánh bên cạnh là cờ búa liềm của Đảng trên mái đình Long Hưng nơi thành lập chính quyền cách mạng đầu tiên trong tỉnh.

Trong tù, đồng chí luôn luôn làm gương cho các đồng chí khác trong những cuộc đấu tranh. Tuy sức khoẻ kém, nhưng đồng chí vẫn tham gia đấu tranh với anh em. Một lần, đồng chí nhịn ăn năm ngày. Chính sau cuộc nhịn ăn ấy, bệnh của đồng chí ngày càng trầm trọng. Khoảng tháng 12-1931, bọn mật thám phải đưa đồng chí về nhà thương chợ Quán.

Biết đây là đồng chí Tổng bí thư của Đảng, các đồng chí cùng nằm chữa bệnh hết sức chăm sóc đồng chí. Ngày đêm, các đồng chí chia nhau nâng giấc, lo từng miếng cơm, hớp nước cho đồng chí, không sợ bệnh lao phổi của đồng chí lây sang mình. Sự giúp đỡ ân cần ấy thể hiện tinh thần đùm bọc giai cấp, thương yêu đồng chí của những người cộng sản. Ở đây nó còn thể hiện một tình cảm cao đẹp hơn nữa : tình cảm của đảng viên với người lãnh đạo Đảng. Tuy được các đồng chí hết sức chăm sóc, nhưng sức khoẻ của đồng chí đã kiệt dần. Ngày 6-9-1931, đồng chí Trần Phú qua đời. Chế độ nhà tù dã man của chủ nghĩa đế quốc Pháp đã giết chết đồng chí.

Trước khi chết, đồng chí đã dặn lại các đồng chí : “Hãy giữ vững chí khí chiến đấu”. Câu nói ấy đã trở thành một vũ khí mà mỗi người cách mạng Việt Nam mang theo để chiến đấu với kẻ thù, vượt qua những khó khăn, nguy hiểm trên con đường cách mạng.

[doiviendukichmat]

ĐỒNG CHÍ NGÔ GIA TỰ

Đồng chí Ngô Gia Tự sinh ngày 3 tháng 12 năm 1908, ở làng Tam Sơn, phủ Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay là huyện Tiên Sơn, tỉnh Hà Bắc). Khi còn ngồi trên ghế nhà trường, đồng chí là một học trò rất giỏi. Những giáo sư Pháp khó tính của trường Bưởi thường coi rẻ người Việt Nam, cũng phải chịu nhận Ngô Gia Tự là người thông minh tài trí. Đồng chí Ngô Gia Tự say mê đọc sách một cách kỳ lạ, nhất là loại sách tố cáo bộ mặt thật của xã hội đương thời. Ngô Gia Tự quen biết nhiều bè bạn, kể cả những người lớn tuổi hơn mình ở cả ba miền Trung, Nam, Bắc. Ở các bạn lớn tuổi ấy, Ngô Gia Tự thấy có rất nhiều chuyện cho đồng chí suy nghĩ. Chuyện trong nước, chuyện ngoài nước, chuyện đông tây kim cổ. Đồng chí đã say sưa nghe kể chuyện về những hoạt động cách mạng của cụ Phan Bội Châu ở Nhật, ở Xiêm, ở Trung Quốc. Những bài thơ ca cách mạng được các bạn tuyên truyền đã gây nên bao xúc động cho đồng chí. Nhiều lúc, ngồi một mình, đồng chí thích thú ngâm nga, rồi lại trầm lặng suy nghĩ :

                          “ Hồn mê mẩn, tỉnh chưa, chưa tỉnh ?
                              Anh em ta phải tính làm sao… ? “

Rất sung sướng cho Ngô Gia Tự là ngay hồi đó, anh đã được một người bạn kể cho nghe  câu chuyện đồng chí Nguyễn Ái Quốc đến hội nghị Véc-xây, đưa bản yêu cầu tám điểm đòi cho nước Việt Nam được hưởng quyền tự do, dân chủ. Ngô Gia Tự lại được biết lúc ấy đồng chí Nguiyễn Ái Quốc đang ở Pháp, quan hệ với các nhà cách mạng ở các nước thuộc địa của Pháp và đã thành lập hội Liên hiệp các dân tộc thuộc địa để đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, xuất bản tờ báo Người cùng khổ vạch những tội ác áp bức, bóc lột của đế quốc Pháp, kêu gọi nhân dân các thuộc địa đoàn kết đấu tranh giải phóng dân tộc. Từ đó, trong lòng anh luôn luôn có sự gì thôi thúc, anh chỉ muốn bỏ ghế nhà trường, tìm đường cúư nước theo chân nối gót đồng chí Nguyễn Ái Quốc.

Đồng chí Ngô Gia Tự đi xa dần con đường của người anh ruột là Ngô Gia Lễ lúc đó đang làm tri huyện, muốn khuyên răn, dìu dắt em vào con đường học vấn để ra làm quan. Với tất cả lòng hăng say của tuổi trẻ, Ngô Gia Tự tham gia phong trào học sinh bãi khoá đòi thực dân Pháp trả lại tự do cho cụ Phan Bội Châu. Bị đuổi ra khỏi trường Bưởi, đồng chí về quê ở Tam Sơn, mở lớp dạy học. Từ đó, Tam Sơn thường là nơi hội họp bí mật của một số thanh niên hăng hái yêu nước, như Trịnh Đình Củư, Nguyễn Đức Cảnh… Ngô Gia Tự đã bộc lộ ước vọng của mình trong hai câu đối ở cổng nhà :

                                 Cổng Độc lập tha hồ khép mở
                                 Nhà Tự do mặc sức ra vào

Ít lâu sau, đồng chí Ngô Gia Tự được giới thiệu vào Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội và được phân công ở lại hoạt động ngay vùng quê hương mình. Để gần gũi quần chúng nông dân, đồng chí cày cấy, gặt hái, gánh lúa, làm quần quật cả ngày không quản nặng nhọc. Ở xã hội Việt Nam hồi bấy giờ, các tầng lớp trên thường khinh rẻ những người lao động chân tay. Một người trí thức có anh ruột làm quan, quả là phải có tinh thần khác người mới dám vui vẻ lăn lưng vào những việc chân lấm tay bùn như đồng chí Ngô Gia Tự. Chính bà mẹ đồng chí vẫn thường can ngăn : “Con là người học thức, không nên nhúng tay vào những việc tầm thường ấy…”. Ngô Gia Tự thật sự hoà mình trong quần chúng, tìm hiểu đời sống và giác ngộ cách mạng cho quần chúng nên được quần chúng lao động hết sức mến yêu.