Những mẩu chuyện kháng chiến

[VMH]

Thảm sát Sơn Mỹ

 Vụ thảm sát Sơn Mỹ (xảy ra ngày 16 tháng 3 năm 1968). Đây là vụ giết người hàng loạt tại xã Tịnh Khê (huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi), do lữ đoàn 11, sư đoàn 23 quân Mỹ gây ra trong chiến tranh xâm lược Việt Nam. Sáng 16 tháng 3, sau hơn 30 phút dùng hoả lực pháo binh và máy bay trực thăng vũ trang bất ngờ bắn phá liên tục vào các thôn Tư Cung, Trường Định, Cổ Lũy, Mỹ Lai, lữ đoàn 11 đổ bộ bằng máy bay trực thăng ập đến bao vây, chặn kín các ngõ xóm. Thực hiện chính sách đốt sạch, giết sạch, phá sạch, trong vòng 8 giờ, quân Mỹ sát hại hơn 500 người (có 60 cụ già, 182 phụ nữ, 173 trẻ em), thiêu hủy 247 ngôi nhà của hai xóm Thuận Yên (thôn Tư Cung) và Mĩ Hội (thôn Cổ Luỹ). Vụ thảm sát này đã bị dư luận tiến bộ Mỹ và cả thế giới kịch liệt lên án.

[VMH]

Thanh niên xung phong

 Thanh niên xung phong là lực lượng thanh niên Việt Nam tự nguyện, trực tiếp thực hiện nhiệm vụ phục vụ chiến đấu và một số nhiệm vụ khác (mở đường, sửa chữa đường, điều chỉnh giao thông, vận chuyển hàng quân sự, tải thương, quan sát và đánh dấu vị trí bom nổ chậm, thủy lôi của địch…). Hình thành năm 1950, trước yêu cầu gấp rút sửa chữa và mở đường phục vụ chiến dịch Biên Giới; phát triển nhanh trong những năm cuối kháng chiến chống Pháp (với tên gọi “Thanh niên xung phong công tác”) và từ 1965-1975 trong cuộc kháng chiến chống mỹ (Thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nước). Thanh niên xung phong công tác tổ chức thành đội, liên đội, gồm những đội viên thuộc diện dân công làm nhiệm vụ kháng chiến (sắc lệnh 93-SL, 22 tháng 5 năm 1950 của Chủ tịch nước), hoạt động chủ yếu ở những địa bàn chiến dịch. Thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nước tổ chức thành trung đội, đại đội, tổng đội, gồm những đội viên hầu hết quê ở các tỉnh miền Bắc (quyết định của Thủ tướng Chính phủ tháng 6 năm 1965), hoạt động chủ yếu trên đường mòn Hồ Chí Minh, điều chỉnh và đảm bảo giao thông thời chiến ở các trọng điểm địch đánh phá và trên những đường chiến lược từ Quân khu 4 vào Nam. Thanh niên xung phong được quân sự hóa về tổ chức và sinh hoạt, hoạt động độc lập hoặc phối hợp với bộ đội (công binh, vận tải, quân y…). Sau 1975, một số địa phương (Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh…) tổ chức Tổng đội thanh niên xung phong làm nhiệm vụ kinh tế - quốc phòng.

[VMH]

Thời khắc ra đời của bài hát “Chiến thắng Điện Biên”

 Mùa Xuân 1954, nhàm tập trung lực lượng “mờ đường thắng lợi” cho chiến dịch Điện Biên Phủ, Đoàn văn công Tổng cục Chính trị nhận lệnh tạm ngừng biểu diễn, đi sửa đường cho bộ đội kéo pháo vào trận địa. Thế là nhạc sĩ Đỗ Nhuận và các chiến sĩ văn nghệ rời trận địa Him Lam về đơn vị làm đường. Nhạc sĩ Đỗ Nhuận được cử làm tổ trưởng, phụ trách một cung đường ở bản Mường Phăng, cách Mường Thanh 60 km. Các chiến sĩ văn công, tay cuốc, tay chuông ra sức mở đường thắng lợi. Đêm nào họ cũng ra mặt đường đón xem những cỗ pháo hiện địa của ta đi qua.

 Chiều ngày mồng 7 tháng 5 năm 1954, khi các chiến sĩ văn công đang cuốc đất, rải đá thì một đồng chí giao liên đạp xe đạp vụt qua reo lớn:

 - Mường Thanh, địch hàng rồi! Giải phóng Điện Biên rồi!

 Nghe vậy, cả đoàn văn công ngừng tay cuốc ôm nhau nhảy, không cần nhạc đệm. Đỗ Nhuận cứ nhảy một mình, nhảy tít thò lò, mà đầu cứ phảng phất câu “giải phóng Điện Biên”.

 Đêm đó, bên bếp nhà sàn đỏ lửa, nhạc sĩ Đỗ Nhuận thức thâu đêm, tay cứ búng dây đàn của chiếc đàn Viôlông, miệng khe khẽ hát. Từng nốt nhạc, từng lời ca hình thành trên trang giấy: “… Súng đại bác quấn lá ngụy trang, từng đàn bươm bướm giỡn lá ngụy trang…”. Rồi là “Xiết bao sướng vui từ ngày lên Tây Bắc, đồng bào náo nức…”.

 Cả ngày hôm sau, nhạc sĩ hoàn chỉnh lời 1 và lời 2 bài hát… Thế là, bài hát “Chiến thắng Điện Biên” ra đời. Bài hát được lan truyền nhanh chóng từ Đoàn văn công đến đơn vị pháo binh và các đơn vị khác trên toàn mặt trận.
 
 Từ đó mãi mãi về sau, bài hát “Chiến thắng Điện Biên” vang vọng trong lòng các thế hệ một chiến công lừng lẫy của dân tộc.

[VMH]

“Tiểu đoàn Lũng Phầy”

 Ngày 25 tháng 4 năm 1949, đã diễn ra trận phục kích đoàn xe quân sự Pháp trên đường số 4 (đoạn Bông Lau - Lũng Phầy) do tiểu đoàn 23 chủ lực Bộ Tổng tư lệnh và ba tiểu đoàn bộ binh do Liên khu I tiến hành, có pháo binh chi viện, mở đầu đợt 2 chiến dịch Cao - Bắc - Lạng (từ ngày 15 tháng 3 đến ngày 30 tháng 4 năm 1949), nhằm tiêu diệt sinh lực, phá việc vận chuyển tiếp tế của địch từ Lạng Sơn lên Cao Bằng. Sáng ngày 25 tháng 4, đoàn xe chở quân Pháp gồm 114 chiếc có xe tăng, xe bọc thép được máy bay yểm trợ lọt vào trận địa phục kích (dài 6km), những xe đi đầu bị xịt lốp do đâm vào đinh ba chạc rải trên đường phải dừng lại gây ùn tắc. Ta dùng hỏa lực pháo binh bắn phá đội hình, sau đó bộ binh xung phong chia cắt diệt từng bộ phận quân địch. Kết quả diệt 500 quân địch, phá hủy 53 xe, 500 thùng xăng, thu nhiều vũ khí. Đây là trận đánh đạt hiệu suất chiến đấu cao, tạo điều kiện cho chiến dịch Cao - Bắc - Lạng phát triển thuận lợi.Sau trận Bông Lau - Lũng Phầy, tiểu đoàn 23 được tặng danh hiệu Tiểu đoàn Lũng Phầy.

[VMH]

“Tiểu đoàn Lũng Vài”

 Ngày 8 tháng 1 năm 1948 đã diễn ra trận phục kích của tiểu đoàn 223 chủ lực của Bộ Tổng tư lệnh có sự phối hợp của tiểu đoàn 429 (Lạng Sơn) chặn đánh quân Pháp trên đường số 4, đoạn Bố Củng - Lũng Vài (Lạng Sơn), dài khoảng 6 km. Rạng sáng ngày 8 tháng 1 năm 1948, tiểu đoàn 223 bố trí xong trận địa phục kích, gồm hai bộ phận: bộ phận chủ yếu (hai đại đội) ở Lũng Vài, bộ phận thứ yếu (một đại đội) ở Bố Củng. 14 giờ, 4 xe chở quân Pháp (gần một đại đội) tiến đến Lũng Vài. Do ta sơ hở, địch phát hiện và tổ chức tiến công ba lần vào trận địa ta nhưng đều bị đẩy lùi, buộc phải rút chạy về Na Sầm; đến Bố Củng bị chặn đánh và thiệt hại nặng. Kết quả: ta diệt gọn 2 trung đội địch, phá hủy 4 xe, thu 27 súng các loại. Qua trận Bố Củng - Lũng Vài ta có thêm nhiều kinh nghiệm tổ chức đánh giao thông trên chiến trường rừng núi. Sau trận Bố Củng - Lũng Vài, tiểu đoàn 223 được tặng danh hiệu Tiểu đoàn Lũng Vài.

[VMH]

“Tìm Mỹ mà diệt” và “Nắm thắt lưng Mỹ mà đánh”

 Chiến dịch Bàu Bàng - Dầu Tiếng (miền Đông Nam Bộ) diễn ra từ ngày 12 đến ngày 27 tháng 11 năm 1956.

 Lực lượng tham gia: Sư đoàn bộ binh 9 chủ lực Miền và một tiểu đoàn bộ đội địa phương tỉnh Bình Dương.

 Chỉ huy chiến dịch: Lê Trọng Tấn - Tư lệnh; Hoàng Cầm - Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng.

 Trong 15 ngày, bộ đội ta đánh sáu trận, trong đó có hai trận đánh quy mô trung đoàn tăng cường đến sư đoàn; trận Bàu Bàng 9 (ngày 12 tháng 11) và trận Dầu Tiếng (ngày 27 tháng 11) gây thiệt hại nặng cho Lữ đoàn 3, Sư đoàn 1 Mỹ và Chiến đoàn 7 ngụy, loại khỏi vòng chiến đấu 4.250 tên địch, phá hủy 300 xe quân sự (có 80 xe tăng và xe M113), 10 khẩu pháo 105 ly, bắn rơi 2 máy bay.

  Chiến thắng Bàu Bàng - Dầu Tiếng củng cố niềm tin đánh thắng quân Mỹ, mở ra phong trào: “Tìm Mỹ mà diệt”, “Nắm thắt lưng Mỹ mà đánh” trong các lực lượng vũ trang miền Nam.

[VMH]

“Trung đoàn Tất Thắng”

 “Trung đoàn Tất thắng” - trung đoàn nổi tiếng của Liên khu 3, thành lập ngày 22 tháng 8 năm 1945 tại Nam Định với phiên hiệu trung đoàn 19 (do Hà Kế Tấn làm Trung đoàn trưởng kiêm Chính trị uỷ viên), sau đổi thành Trung đoàn 33. Trung đoàn 33 lập nhiều chiến công trong đợt bao vây, tiến công quân Pháp, tiêu biểu là trận đánh thắng khoảng một trung đoàn Pháp đến giải vây cho trung đoàn bộ binh thuộc địa số 6 tại thành phố Nam Định (đầu 1947), được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng danh hiện “Trung đoàn Tất thắng”. Từ tháng 5 năm 1947 đổi thành trung đoàn 34. Đến tháng 3 tháng 1951, thuộc biên chế đại đoàn 351, được xây dựng thành trung đoàn pháo binh cơ giới đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam và đổi thành trung đoàn 45. Tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ (từ ngày 13 tháng 3 đến ngày 7 tháng 5 năm 1954). Sau này lữ đoàn 364, lữ đoàn 45 kế tục truyền thống của Trung đoàn Tất thắng.

[VMH]

“Trung đoàn Tu Vũ”

 Ngày 10 tháng 12 năm 1951 đã diễn ra trận Tu Vũ - trận tiến công mở màn chiến dịch Hòa Bình (từ ngày 10 tháng 12 năm 1951 đến ngày 25 tháng 2 năm 1952) của trung đoàn 88 (đại đoàn 308) vào cứ điểm Tu Vũ (bắc thị xã Hòa Bình hơn 20 km) của quân Pháp do một tiểu đoàn Âu - Phi đóng giữ trong công sự vững chắc, được tăng cường xe tăng và một đại đội ngụy quân người Mường. Mặc dù bị thương vong khi chiếm lĩnh trận địa do hỏa lực của cứ điểm và của pháo binh Pháp từ Chẹ, Đá Chông bắn cản dữ dội, Trung đoàn 88 đã kịp thời khắc phục và 21 giờ ngày 10 tháng 12 bắt đầu tiến công. Sau 5 giờ chiến đấu, bộ đội ta làm chủ trận địa, diệt và bắt hơn 170 tên địch, thu và phá hủy nhiều vũ khí trang bị. Thắng lợi của trận Tu Vũ góp phần cắt đứt đường vận tải của quân Pháp trên sông Đà, uy hiếp Hòa Bình tạo điều kiện thuận lợi cho chiến dịch phát triển. Sau trận Tu Vũ, trung đoàn 88 được tặng danh hiệu “Trung đoàn Tu Vũ”.

[VMH]

Vua Mìn

 Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Trần Văn Chuông, quê Cát Lại, Bình Lục, Hà Nam. Trong kháng chiến chống Pháp (1945-1954), Trần Văn Chuông đánh địch trên 200 trận, giết 392 tên địch, làm bị thương 99 và bắt sống 19 tên, phá hủy 57 xe quân sự (có 4 xe tăng). Trần Văn Chuông có nhiều sáng kiến đánh địch bằng bom, mìn nên được đồng đội tôn vinh là “Vua mìn”. Ngoài ra, Trần Văn Chuông còn huấn luyện 193 cán bộ, chiến sĩ sử dụng bom mìn đánh hàng trăm trận, gây cho địch nhiều tổn thất lớn.

[VMH]

Xưởng Mớp Xanh
và đội quân Nam Kỳ khởi nghĩa

 Trong những ngày chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ, Xứ ủy Nam Kỳ đã tính đến nhiều phương án giải quyết vũ khí cho đội quân cách mạng như vận động công nhân các cơ sở bí mật ở xưởng Ba Son, hãng FACI chế tạo lựu đạn và các loại vũ khí thô sơ, lập các lò rèn gươm giáo, tìm cách tước vũ khí của địch để trang bị cho ta… Trên địa bàn lục tỉnh, lần lượt ra đời xưởng vũ khí Mớp Xanh ở Tân An, xưởng vũ khí Bà U ở Mỹ Tho, xưởng vũ khí Hòa Thượng Đông ở Rạch Giá. Trong nội thành Vĩnh Long cũng có một lò rèn bí mật nhận cung cấp dao găm, giáo, mác, bàn tay sắt, phi tiêu tẩm nọc rắn, lựu đạn sắt tây, mìn xi măng… cho quân cách mạng. Một số thầy trò trường Cơ khi Sài Gòn cũng nhận cung cấp vũ khí cho quân khởi nghĩa.

 Trong số các cơ sở làm vũ khí tự tạo thì xưởng Mớp Xanh là có quy mô hơn cả. Gò Mớp Xanh nằm giữa xã Thạnh Lợi và xã Bình An, huyện Thủ Thừa. Theo sự phân công của liên tỉnh Tân An - Chợ Lớn thì huyện ủy Thủ Thừa chịu trách nhiệm tổ chức xưởng vũ khí Mớp Xanh để cung cấp vũ khí cho quân cách mạng. Người phụ trách xưởng là đồng chí Nguyễn Văn Hợp. Được sự góp sức và bảo vệ, che chở của quần chúng, sau khi thành lập, xưởng đã đi vào chế tạo, vũ khí đầu tiên là mìn xi măng. Xưởng đã cung cấp cho quân cách mạng hơn 300 quả. Mìn nặng 3 kg, vỏ ngoài bằng xi măng, vỏ trong bằng sắt tây nhồi thuốc đen, có mảnh chai, mảnh sàn, sắt vụn, đinh,… Về súng, có loại súng “vòi siêu”, khi bắn phải châm lửa. Có bộ phận giữ dây cháy chậm giống như cái vòi siêu đun nước. Quân khởi nghĩa đã sử dụng súng này trong một số trận đánh. Tác dụng sát thương ít, nhưng uy hiếp tinh thần địch. Có trận, nhờ “vòi siêu” mà ta thu được 3 khẩu mútcơtông, địch chạy bỏ súng lại.

 Trong số công nhân Mớp Xanh có một người hiểu biết súng pháo. Tiền vốn trên cấp cho lúc đầu là 15 đồng Đông Dương.

 Lịch sử quân giới Việt Nam, quân giới Nam Bộ đều có nhắc đến xưởng vũ khí Mớp Xanh như một công binh xưởng tiền thân, trong đó có công nhân đã anh dũng hy sinh khi kẻ thù đàn áp cuộc khởi nghĩa.

Trung Nam