Các loại tên lửa phòng không (SAM) và xe PK tự hành (ZSU) của Liên Xô và Nga

[daibangden]

Tên lửa phòng không điều khiển

Tên lửa phòng không điều khiển 9M331 khối lượng 42kg (thùng phóng – vận tải với tên lửa – 57kg) được thiết kế theo sơ đồ hai tầng với động cơ riêng. Tên lửa có thiết bị động cơ một chế độ, được hình thành từ động cơ khởi động đơn giản hóa với thân bằng nhựa dẻo đường kính 152mm. Động cơ này bảo đảm cho tên lửa sơ tốc đầu nòng lớn với và được tách rời sau khi hoàn thành nhiệm vụ sau khi phóng 2,6 giây. Để giảm khỏi sau khi động cơ hoạt động, chương trình (theo sự chỉ huy vô tuyến) thay đổi quỹ đạo của tên lửa được tiếp nhận trong quá trình quan sát quang học của tên lửa khi bắt đầu phóng.

[daibangden]

Sau khi tên lửa rời khỏi thùng phóng – vận tải, tới tuyến quan sát mục tiêu, tầng chính (phần mang đầu đạn) (khối lượng: 18,5kg, đường kính: 76mm) tiếp tục bay theo quán tính. Tốc độ trung bình: 600m/s, còn sự quá tải trung bình: 18 đơn vị gia tốc, cho phép bảo đảm sự tiêu diệt trên các giao điểm và bắn đuổi mục tiêu bay với tốc độ 500m/s và khả năng cơ động với sự quá tải 5…7 đơn vị gia tốc. Việc không có động cơ chính loại trừ khói trên tuyến quan sát mục tiêu, bảo đảm khả năng dẫn bắn tin cậy và chính xác cho ten lửa, giảm khối lượng và các kích thước của tên lửa, đơn giản hóa bố cục các trang thiết bị mang theo. Sự tiếp nhận sơ đồ hai tầng với tỷ lệ của đường kính tầng khởi động và tầng chính là 2:1 trên thực tế cho phép giảm khối lượng gấp hai lần so với tên lửa phòng không một tầng với tốc độ và các tính năng kỹ thuật tương tự. Bởi vì buồng động cơ làm giảm đáng kể khả năng khí động học của tên lửa khi tham gia quỹ đạo bay chính.

[daibangden]

Trang bị chiến đấu của tên lửa gồm đầu đạn, bộ cảm biến mục tiêu không tiếp xúc và ngòi nổ tiếp xúc. Đầu đạn chiến hầu hết toàn bộ chiều dài tầng chính của tên lửa có khối lượng 9kg được thiết kế trong dạng buồng lớn kéo dài với các lõi chứa các phần tử gây cháy, có vỏ bọc nổ mảnh bao quanh nhằm tăng hiệu quả. Đầu đạn bảo đảm hoạt động cắn theo phần tử cấu trúc hành tinh của mục tiêu và gây cháy – theo các phần tử trong hệ thống nhiên liệu của mục tiêu. Khi trượt mục tiêu ở cự ly không lớn (1,5km), hoạt động nổ bảo đảm sự tiêu diệt mục tiêu. Sự nổ đầu đạn được thực hiện trên tầm xa 5 mét tính từ mục tiêu theo tín hiệu của máy cảm biến không tiếp xúc, còn khi trúng trực tiếp (xác xuất lên tới 60%) – ngòi nổ tiếp xúc.

[daibangden]

Bộ (máy) cảm biến không tiếp xúc khối lượng 8,8kg bao gồm bốn tia laze bán dẫn được tạo thành từ biểu đồ dẫn hướng 8 tia vuông góc với trục dọc tên lửa. Tia laze phản xạ từ mục tiêu được tiếp nhận bằng các máy thu hình ảnh. Tầm hoạt động hiệu quả: 5 mét, không đáng tin cậy: 15 mét. Máy cảm biến không tiếp xúc hoạt động theo sự chỉ huy vô tuyến từ khoảng cách 1km đến giao điểm của tên lửa với mục tiêu, còn khi bắn mục tiêu trên bộ được ngắt trước khi khởi động. Hệ thống điều khiển tên lửa không bị hạn chế theo độ cao.

[daibangden]

Hình vẽ tên lửa 9M311

Thiết bị mang theo của tên lửa phòng không gồm có hệ thống anten – sóng, khối điện, máy tọa độ, khối dẫn động cánh lái, ống vạch sáng, khối nguồn.

Trong tên lửa tiếp nhận sự chống rung khí động học hành tinh cho tên lửa trong khi bay, bảo đảm sự hiệu chỉnh tuyến điều khiển khi truyền tải mệnh lệnh tới tên lửa từ hệ thống tính toán của xe chiến đấu. Việc này cho phép tiếp nhận độ dẫn bắn chính xác đạt yêu cầu, giảm khối lượng và kích thước thiết bị mang theo trên toàn bộ thiết bị tên lửa.

[daibangden]

Bản vẽ thiết kế tên lửa phòng không 9M331:



1. ngòi nổ không tiếp xúc
2. máy lái chuyển hướng
3. máy lái tự động
4. con quay hồi chuyển
5. khối nguồn
6. phần chiến đấu (phần đầu đạn)
7. thiết bị điều khiển vô tuyến
8. thiết bị tách tầng
9. động cơ.

[daibangden]

Đài ra đa phát hiện mục tiêu

Đài ra đa phát hiện mục tiêu của xe chiến đấu thuộc tổ hợp “Tunguska” được giới thiệu là đài ra đa định vị đơn xung nhìn vòng bước sóng desimet. Sự ổn định tần số cao của máy phát, thực hiện trong dạng máy phát điện chủ động và mạch điện tăng cường, sự tiếp nhận sơ đồ chọn lọc mục tiêu đang di chuyển bảo đảm hệ số chế áp các loại nhiễu cao từ các phương pháp tại chỗ (cố định) (30…40dB), cho phép thực hiện việc phát hiện mục tiêu trong bối cảnh nhiễu nặng trên bề mặt và nhiễu thụ động. Sự lựa chọn các giá trị của tần số sóng mang và các tần số của xung động lặp lại đã đạt được sự xác định duy nhất về tầm xa và vận tốc hướng tâm, cho phép thực hiện nhiệm vụ theo dõi mục tiêu và truyền thông tin về tầm xa tới hệ thống tính toán kỹ thuật số trong tình trạng đối đối phương sử dụng nhiễu nặng trong phạm vi đài theo dõi mục tiêu. Để bảo đảm khả năng hoạt động ổn định của anten, phương pháp điện cơ  với sự sử dụng các tín hiệu từ máy cảm biến của hệ thống đo độ lắc và đo vòng của thiết bị tự hành đã được tiếp nhận.

Khi công suất xung động của máy phát sóng 7 – 10kW, sự nhạy của thiết bị thu: 2x10E-14W, độ rộng của biểu đồ định hướng anten theo góc hướng 5 độ và góc tầm 15 độ của đài với xác xuất 0,9 bảo đảm phát hiện máy bay tiêm kích hạng nặng bay trên độ cao 25 – 3500 mét, trên tầm xa 16 – 19km. Khả năng hoạt động hiệu quả ở tầm xa 500 mét theo tầm xa, 5 – 6 độ theo góc hướng và giới hạn 15 độ theo góc tầm. Sai số xác định tọa độ mục tiêu trung bình trong giới hạn 20 mét theo tầm xa, 1 độ theo góc hướng và 5 độ theo góc tầm.

[daibangden]

Đài ra đa theo dõi mục tiêu

Đài ra đa theo dõi mục tiêu được giới thiệu là đài ra đa định vị đơn xung bước sóng centimet với hệ thống hai kênh theo dõi theo các góc tọa độ và với sơ đồ chọn lọc các mục tiêu đang di chuyển trên các kênh đo xa tự động và góc theo dõi tự động. Hệ số chế áp nhiễu thụ động và nhiễu từ các thiết bị tại chỗ: 20 – 25dB. Đài thực hiện việc chuyển sang chế độ theo dõi tự động trong các chế độ chỉ thị và tìm kiếm phạm vi mục tiêu. Phạm vi tìm kiếm: 120 độ theo góc hướng và 0 – 15 độ theo góc tầm.

Khi công suất xung động của máy phát 150kW, độ nhạy của máy nhận 3x10E-13W, độ rộng của đồ thị định hướng – 2 độ (theo góc hướng và góc tầm) của đài với xác xuất 0,9 bảo đảm việc chuyển sang chế độ theo dõi tự động theo ba góc tọa độ với máy bay tiêm kích hạng nặng trên độ cao 25 – 1000 mét từ tầm xa 10…13km (khi nhận được sự chỉ thị mục tiêu từ đài phát hiện mục tiêu) và từ 7,5 …8km (trong chế độ tự động tìm kiếm phạm vi mục tiêu). Khả năng hoạt động hiệu quả của đài không thấp hơn 75 mét theo tầm xa và 2 độ theo các góc tọa độ. Sai số theo dõi mục tiêu trung bình trên tầm xa: 2 mét, và theo các góc tọa độ: 2 độ.

[daibangden]

Khi công suất xung động của máy phát 150kW, độ nhạy của máy nhận 3x10E-13W, độ rộng của đồ thị định hướng – 2 độ (theo góc hướng và góc tầm) của đài với xác xuất 0,9 bảo đảm việc chuyển sang chế độ theo dõi tự động theo ba góc tọa độ với máy bay tiêm kích hạng nặng trên độ cao 25 – 1000 mét từ tầm xa 10…13km (khi nhận được sự chỉ thị mục tiêu từ đài phát hiện mục tiêu) và từ 7,5 …8km (trong chế độ tự động tìm kiếm phạm vi mục tiêu). Khả năng hoạt động hiệu quả của đài không thấp hơn 75 mét theo tầm xa và 2 độ theo các góc tọa độ. Sai số theo dõi mục tiêu trung bình trên tầm xa: 2 mét, và theo các góc tọa độ: 2 độ.

Cả hai đài đều phát hiện và theo dõi một cách kịp thời các thiết bị bay tầm thấp và trực thăng treo. Tầm xa phát hiện trực thăng bay với tốc độ 50m/s trên độ cao 15 mét với xác suất 0,5: 16 – 17km, tầm xa chuyển sang chế độ theo dõi tự động: 11 – 16km. Trực thăng treo xuất hiện trong đài ra đa theo dõi mục tiêu theo sự dịch chuyển tần số Dople từ cánh quạt quay và được đưa vào chế độ theo dõi tự động trong theo ba tọa độ của đài ra đa theo dõi mục tiêu.

[daibangden]

Thiết bị pháo - tên lửa phòng không tự hành 2S6 "Tunguska" trong cuộc duyệt binh Ngày Chiến thắng ở Kiev: