Phần thứ nhất
1
Phù hiệu của Binh chủng Pháo binh - Tên lửa thuộc Quân đội Liên bang Nga ngày nay (Ảnh : daibangden)
Núi đồi lùi cả lại phía sau. Con đường lượn vòng qua hồ nước, chảy xuống đồng bằng rộng lớn. Những cánh đồng lúa mì chín rộ trải dài đến tận chân trời. Lúa vàng gợn sóng trước gió như mặt biển, đây đó nổi lên những chiếc máy gặt đập liên hợp như những chiếc thuyền mong manh. Trên cánh đồng mênh mông chúng dường như không chạy, bởi vậy thiếu tướng Da-kha-rốp Ni-cô-lai I-va-nô-vích nhìn khá lâu một điểm đen hao hao hình người đang lờ mờ trên sóng lúa.
Da-kha-rốp mới đến đây, ông vô tình thầm so sánh vùng Bắc Cực- nới ông đã sống vài năm-với vùng chân dãy núi Miền Trung. Những dải rừng thông màu lam biêng biếc trải dài hết tận tầm mắt. Đây đó những hồ nước long lanh nẳm rải rác. Dăm ba đám khói bảng lảng trên vô số các sườn núi mọc đầy cây cổ thụ. Dường như các sườn núi ấy đang chập chờn run lên vì khí lạnh. Vậy mà ở đây phong cảnh xa lạ, rồi làn gió nóng thổI vù vù qua ổ cửa xe, cả mặt trời nóng bỏng đang rực chiếu trên cánh rừng, cả những rơ-moóc đã chiến kín như toa xe lửa và những bếp dã chiến ngay cạnh đang tỏa khói đã đập vào mắtt Da-kha-rốp và làm ông lãng quên mọi việc trong chốc lát. Ngồi cạnh anh chiến sĩ lái xe ngay trước mặt ông là tư lệnh quân khu, đại tướng Đô-brốp. Đại tướng cũng chẳng ra ngủ gà ngủ gật, cũng chẳng ra nghĩ ngợi điều gì. Da-kha-rốp không biết tại sao sau buổi sơ kết diễn tập chiến thuật, tư lệnh quân khu lại mời ông đi cùng chiếc DIN màu đen rộng rãi này.
Da-kha-rốp nhớ lại phiên họp tổng kết các buổi diễn tập mùa đông của Hội đồng quân sự quân khu. Trung tướng tham mưu trưởng Stư-cốp, một người đứng tuổi, đầu hói bóng, vốn rất cẩn thận, đã đọc báo cáo. Ông nói chậm rãi đều đều, đôi chỗ quá khô khan dường như chính ông cũng không tin vào lời mình nói. Điều đó khiến Da-kha-rốp muốn đứng dậy phát biểu, nhưng ông tự kiểm chế (mình vừa mới đến quân khu có nên phát biểu ngay hay không ?). Nhưng dẫu sao khi bắt đầu thảo luận bản báo cáo, ông vẫn xin phát biểu. Da-kha-rốp đứng dậy, nhìn xung quanh và mở đầu bằng những lời quen thuộc mỗi khi phát biểu ở các cuộc họp như vậy :
- Thưa đồng chí tư lệnh, thưa các đồng chí ủy viên Hội đồng quân sự!-Ông dừng lại một đôi chút. Ngay lúc ấy Da-kha-rốp nghe được tiếng thì thào ở hàng ghế đầu hay hàng ghế thứ ba : “Tư lệnh pháo binh mới đây”. Da-kha-rốp ho nhẹ và tiếp tục : Cuộc diễn tập cho phép chúng ta rút ra những kết luận quan trọng. Trước hết là các kết luận về đội hình chiến đấu, về tính cơ động của bộ đội trong một trận chiến đấu hiện đại. Có người nói (Da-kha-rốp muốn nói thẳng : trung tướng Stư-cốp nói, nhưng ông biết quá ít về đồng chí tham mưu trưởng và không tiện nhắc đến tên ông), đúng, có người nói với chúng ta rằng : cuộc diễn tập tốt, nó được tiến hành hoàn toàn giống như những yêu cầu của các quy chế trong điều lệnh và theo đúng các chỉ thị tác chiến. Quả là rất hoàn chỉnh. Thực ra thì báo cáo viên định chứng minh một điều mới là chúng ta đã biến cuộc diễn tập thành một trận đánh có nghệ thuật tác chiến và chiến thuật. Nhưng riêng tôi chưa thấy thỏa mãn về ý đồ đó.
Stư-cốp liếc nhìn đại tướng Đô-brốp và mỉm cười, đoạn gạch gạch mấy nét gì đó trên giấy. Da-kha-rốp tiếp tục :
- Những vấn đề nghệ thuật quân sự tác chiến, những vấn đề chiến thuật khi được trang bị kỹ thuật mới, trang bị vũ khi nguyên tử và đầu đạn hạt nhân nổi lên thành một vấn đề hàng đầu. Ai sẽ nghiên cứu những vấn đề này ? Các khoa ở học viện quân sự ư ? Chúng ta cứ cho như vậy đi. Không có sự giúp đỡ của chúng ta, không có ý kiến của các nhà thực hành, không thể giải quyết một cách đúng đắn nhất vấn đề này. Tôi có một vài suy nghĩ về vấn đề nói trên và muốn trao đổi...
Trong số những người phát biểu tiếp theo có một ý kiến ủng hộ Da-kha-rốp nhưng ông nhận thấy ý kiến của mình chìm đắm vào bao lời phát biểu khác. Sau đó thảo thuận những giải pháp giải ngũ và không còn thì giờ để bàn đến thế trận mới…Khi Hội đồng quân sự họp xong, đại tướng Đô-brốp lại gần Da-kha-rốp và mới ông về văn phòng của mình.
Lúc ấy chỉ còn hai người, đại tướng hỏi :
- Chắc đồng chí chuẩn bị khá lâu cho bài phát biểu ngày hôm nay nhỉ ?
- Báo cáo đồng chí, cũng đến hai năm nay rồi,-Da-kha-rốp thận trọng trả lời.
- Thế hả…Tôi cũng có cảm giác như vậy, ngay khi đồng chí vừa mới phát biểu. Bỗng nhiên, dường như sực nhớ ra điều gì, ông đề nghị : - Đồng chí viết một bài báo đi. Này, việc đó nếu ta không tự lực làm lấy thì trời cũng không giúp được đâu, đồng chí cứ viết. Ai đó có kể cho tôi là ở vùng Bắc Cực đồng chí có cải tiến trong một số công tác, và vì chuyện ấy mà bị phê bình, có đúng vậy không ?...Có thể, ở đây cũng sẽ gặp chuyện như vậy. Nhưng đồng chí đừng nản chí nhé. Qua các cuộc tranh luận hay nảy nở tài năng quân sự đấy. Đồng chí cứ hành động đi, giờ đây đó là điều quan trọng nhất. Nếu thành công, tất nhiên được khen ngợi, còn không đạt được, thế nào nhỉ, à như các nhà báo vẫn nói : không phải dòng nào viết ra cũng được in, phải có dòng bị ném vào bồ giấy vụn…Đồng chĩ đã nhận xét đúng là : tất cả những khái niệm trước đây về khoảng cách đang đi vào quá khứ. Như một chặng đường dài đầy gian khổ. Nền kỹ thuật mới đã giúp chúng ta trở nên cơ động hơn, linh hoạt hơn. Đồng chí cứ hành động đi. Đồng chí cử viết và gửi về Mát-xcơ-va. Ở đó họ sẽ nghiên cứu…
Trên xe Đô-brốp bất ngờ quay lại nói với Da-kha-rốp :
- Nực quá !...Có lẽ, ta tắm đi !-đại tướng đề nghị và bảo anh chiến sĩ lái xe rẽ sang đường làng chạy về phía hồ nước.
Đô-brốp nhanh nhẹn cởi quần áo, lội xuống nước đầu tiên. Ông lặn hụp hai bà lần, phun nước phì phì và hắt hơi thật thoải mái. Da-kha-rốp chợt nhìn thấy vết sẹo lớn ở sườn trái ông., liền nghĩ : “Chắc là kỷ niệm chiến đấu”. Đại tướng bắt gặp cái nhìn của Da-kha-rốp, ông sờ vào vết sẹo và nói :
- Vào dạo năm bốn mươi hai đấy, ở gần Rô-xtốp. Đau kinh khủng. Phải cắt bỏ một xương sườn. Không hề gì, hóa ra thiếu một cái xương sườn vẫn sống nổi.-Ông lặn khá lâu ở dưới nước, khi ngoi lên ông kêu to thật sôi nổi như thanh niên :-Này, cừ không, mình cũng có thể lặn sâu lâu thế đấy !