Cuộc chạy đua Tổng thống

[selene0802]

Nguồn sách: vnthuquan.net

Mở đầu

Cuốn sách đầu tiên của tôi “Sự thú nhận về chủ đề được giao” phát hành trong những năm cải tổ của Gorbachov.

Trong cuốn sách đó tôi chỉ đặt ra cho mình nhiệm vụ đơn giản là kể về mình: tôi là ai, xuất thân từ đâu và nói chung lai lịch của tôi như thế nào. Đó là thời kỳ diễn ra cuộc đấu tranh giữa những người một bên muốn duy trì Liên Xô theo kiểu cũ và những chính trị gia kiên trì bảo vệ giá trị dân chủ. Một trong những chính trị gia đó là tôi, và tôi có trách nhiệm dẫn dắt đất nước qua những cuộc cải cách khó khăn, không hợp lòng dân.

Những bước đi ban đầu của nền dân chủ Nga, cả một chuỗi những cuộc khủng hoảng và chấn động chính trị, chủ yếu diễn ra vào những năm 1991 - 1993 là tư liệu để tôi viết cuốn sách thứ hai - “Những ghi chép của Tổng thống”.

Trong cuốn sách mới có tên “Cuộc chạy đua Tổng thống” này tôi muốn đề cập đến Những sự kiện chủ yếu liên quan đến nhiệm kỳ Tổng thống thứ hai của tôi sau năm 1996. Những lần thay đổi Chính phủ và chấn động tài chính, việc tìm kiếm người lãnh đạo và cuộc đấu tranh vận động bầu cử quyết liệt - đó là những gì mà tôi cố gắng viết lại một cách trung thực và thành thật đến mức tối đa. Mặt khác, cuốn sách này ở mức độ nào đó cũng là tổng kết “một thập niên” của tôi trong nền đại chính trị Nga.

Thể loại nhật ký không đòi hỏi phải trình bày một cách liên tục diễn biến các sự kiện. Trong suốt quá trình những năm gần đây thỉnh thoảng tôi mới ghi lại những suy nghĩ, ấn tượng của mình, chủ yếu về ban đêm hay sáng sớm. Còn giờ đây, khi đã không còn đương nhiệm tôi mới có thời gian để hệ thống hoá những ghi chép, bổ sung bằng những câu chuyện về các sự kiện và con người một cách cụ thể hơn. Mục tiêu chủ yếu của cuốn sách này là thuật lại lịch sử những cuộc cải cách của chúng ta, lịch sử của bản thân tôi - lịch sử của vị Tổng thống đầu tiên được bầu một cách dân chủ.

[selene0802]

Ngày 31 tháng 12 năm 1999

Ngày 28 tháng 12 năm 1999, thông thường như mọi năm thường diễn ra buổi ghi lời chúc mừng năm mới của Tổng thống trên vô tuyến truyền hình. Việc đó thường được tổ chức tại Phòng khánh tiết của Điện Kremli được trang trí cây thông, có đồng hồ vàng, lễ nghi quen thuộc và bài diễn văn nhân dịp năm mới. Một nhóm phóng viên hãng truyền hình ORT chỉ gồm vài người: đạo diễn, kỹ thuật viên, đạo diễn phụ trách âm nhạc, ánh sáng làm việc rất cẩn thận và chu đáo. Tôi chúc nhân dân Nga đón năm mới hạnh phúc.

Rồi đứng dậy. Tôi xé ngay bản nội dung trước bục quay truyền hình.

- Thế này, - tôi nói dằn giọng. - Giọng của tôi khản thế nào đó. Và tôi cũng không thích nội dung thế này. Chúng ta sẽ ghi lại!

Mặt của những nhân viên kỹ thuật truyền hình như dài ra. Điều tôi không có nhận xét gì trước khi ghi hình mới làm cho họ thật hết sức bất ngờ.

- Thưa Boris Nicolaevich, tại sao như vậy?

- Cần phải sửa lại nội dung. Tôi cho phép ba ngày. Chúng ta sẽ ghi hình vào ngày 31 tháng 12.

Ngay lúc đó những nhân viên của đài truyền hình thất vọng:

- Thưa Boris Nicolaevich, tại sao lại đến 31 tháng 12? Thế còn việc hiệu chỉnh thì sao ạ? Hoặc giả nếu như có gì đó cần hiệu chỉnh hoặc lạy Chúa cần ghép nối thì sao? Vì sao lại phải xít xao về thời gian như vậy?

- Tôi xin nhắc lại. Chúng ta sẽ ghi vào ngày 31 tháng 12.

Và tôi bước về phía cửa...

Làm sao mà tôi có thể giải thích cho những con người thực thi công vụ mẫn cán này hiểu được nguyên nhân “tính đồng bóng” bất ngờ này của tôi. Lạy Chúa, không có ai nghi ngờ gì, chỉ có chút ít thất vọng trong họ: họ đã quen với cả tính của tôi, với tính ngẫu hứng và những điều bất ngờ.

“Nếu bỗng nhiên có ai đó nghi ngờ thì sao?” Không thể dứt được dòng suy nghĩ đó, thậm chí tôi bước đi chậm lại, viên sĩ quan tuỳ tùng suýt nữa giẫm lên chân tôi, ngạc nhiên đánh ánh mắt về phía tôi và cũng
lặng lẽ đi chậm lại.

Hành lang kéo dài hun hút của Điện Kremli bao giờ cũng cho ta thời gian để thư giãn, hồi tỉnh và suy nghĩ.
Có vấn đề để phải suy nghĩ...

Chưa có bao giờ tôi lại giữ bí mật lâu đến thế một quyết định cực kỳ quan trọng ngay cả với những trợ lý thân cận nhất trong bộ máy của Tổng thống.

Bao giờ tôi cũng thích thông qua quyết định một mình. Và thực hiện thật nhanh chóng. Quyết định được thông qua không thể để câu dầm, bàn tán, trì hoãn. Cứ mỗi một giờ đi qua thì quyết định đó lại mất đi hiệu lực, công dụng của nó. Chính vì vậy, tôi thường đưa ngay vào “dây chuyền” cơ chế thực thi: lẽ dĩ nhiên trước hết là người đứng đầu Văn phòng của tôi; sau đó là những trợ lý, những nhà phân tích, những luật gia, văn phòng; sau đó đến thư ký báo chí, phóng viên truyền hình, các hãng thông tấn cũng được biết sự việc. Cứ mỗi phút trôi qua thì số người nắm được về quyết định của tôi càng tăng lên, cứ mỗi phút trôi qua thì làn sóng thông tin về quyết định của tôi càng được lan toả rộng hơn.

Bao giờ cũng vậy. Trong suốt tám năm trời tôi ở cương vị người đứng đầu quốc gia. ở cương vị Tổng thống nước Nga. Nhưng hôm nay không phải như vậy, hôm nay tôi mang nặng trong lòng quyết định một cách đơn độc, chẳng có ai chia sẻ.

Chính vì vậy về quyết định của tôi, ngoài tôi ra chỉ một người nữa được biết. Người đó có tên là Vladimir Putin.

Nói một cách thật lòng, quá khó khăn. Rất khó đeo đẳng trong mình một gánh nặng. Tôi khát khao đến cháy bỏng được chia sẻ với ai đó.

Nhưng không thể được. Nếu như thông tin bị lộ, thì toàn bộ công việc sẽ mất hết ý nghĩa. Ý nghĩa về mặt đạo đức, tình người, chính trị cũng sẽ không còn nữa. Hiệu lực của quyết định này cũng sẽ mất nốt.
Đó là quyết định của việc tôi từ chức.

[selene0802]

Tôi ra đi hoàn toàn có ý thức và tự nguyện. Tôi dồn toàn bộ sức mạnh ý chí chính trị của mình vào hành động nghĩa cử này. Chính vì vậy bất cứ một việc để lọt tin ra ngoài nào, bất cứ một cuộc nói chuyện bất cẩn nào, bất cứ một sự phỏng đoán và dự kiến nào thì cũng có thể đến tám mươi phần trăm, chín mươi phần trăm, không, phải là một trăm phần trăm dẫn đến hậu quả ý nghĩa của cái việc tôi định làm sẽ mất hết.

Hôm nay tôi phải quyết định cho thêm hai người nữa được biết. Tôi mời Alexandr Volosin, Chánh văn phòng Tổng thống và Valentin Yumasev, cựu Chánh văn phòng Tổng thống đến gặp tôi tại nhà nghỉ Gorki - 9 vào lúc 18 giờ.

Họ đợi tôi ở phòng khách. Nói thật lòng tôi cũng cảm thấy hồi hộp. Rất hồi hộp nữa là khác. Đó là thời điểm công bố dự định của mình. Nó cũng giống như thời khắc bấm nút phóng tên lửa ở sân bay vũ trụ Baiconur.


Tôi đề nghị sĩ quan tuỳ tùng đưa họ vào gặp tôi.

- Alexandr Stalevich và Valentin Borisovich, hãy chú ý lắng nghe tôi nói. Tôi muốn thông báo với các anh về một quyết định của tôi. Ngày 31 tháng 12 tôi sẽ từ chức”.

Volosin há hốc miệng nhìn tôi không chớp mắt. Còn Yumasev đứng như trời trồng, chờ xem tôi nói gì nữa.
Tôi nói tiếp:

- Cần phải chuẩn bị những sắc lệnh thích hợp và nội dung bài diễn văn của tôi.

Volosin vẫn nhìn tôi không chớp ánh mắt.

- Alexandr Stalevich, ồ thần kinh của anh thật là... Tổng thống vừa mới tuyên bố với anh là sẽ từ chức, thì anh đã nhúm tứ túc chẳng thấy phản ứng gì. Anh có hiểu tôi chứ?

Volosin như bừng tỉnh.

- Thưa Boris Nicolaevich, lòng tôi luôn như sóng trào. Tất nhiên là tôi hiểu. Với tư cách là Chánh văn phòng Tổng thống, có lẽ tôi nên thuyết phục ngài. Nhưng tôi sẽ không làm điều đó. Quyết định của ngài là đúng đắn và rất kiên quyết.

Sau này Volosin kể lại với tôi rằng vào thời điểm đó anh ta hết sức lúng túng đến mức gần như không tự chủ được mình nữa, trong cổ họng cứ như tắc nghẽn lại.

Như vậy là ở con người sắt đá Alexandr Stalevich thần kinh có vấn đề.

Yumasev vốn là một người có óc sáng tạo, ngay lập tức đã đánh giá được tính cao thượng của sự kiện này. Một thế kỷ mới? Một Tổng thống mới?

Còn sau đó chúng tôi trao đổi về những vấn đề kỹ thuật: khi nào sẽ chuẩn bị bài diễn văn, cần chuẩn bị những bức thư, sắc lệnh nào và những văn bản pháp lý nào trước ngày 31 tháng 12. Trong lịch sử cận đại Nga chưa từng có tiền lệ liên quan đến một người đứng đầu quốc gia tự nguyện từ chức và ở đây mọi việc phải được tiến hành hoàn toàn theo đúng thủ tục pháp lý.

Chúng tôi dự kiến một kế hoạch sợ bộ cho những việc cần làm ngày 31 tháng 12. Vào thời điểm nào cần tiến hành thu bài phát biểu trên truyền hình, lúc nào thì ký sắc lệnh. gửi thư cho Duma Quốc gia và Hội đồng Liên bang. Cần phải gặp gỡ những ai và điện đàm với ai. Tất cả nhưng việc đó phải được suy tính ngay từ bây giờ.

Và dường như chúng tôi đã trao đổi thống nhất với nhau, không bỏ qua điểm nào. Theo tôi, họ không thể hình dung được chuyện vừa qua. Yumasev đã hiểu tôi từ lâu, có lẽ hơn chục năm, nhưng anh ta cũng không thể ngờ tới chuyện đó.

Khi chúng tôi đã bàn bạc trao đổi xong mọi việc, bấy giờ Valentin mới bất ngờ hỏi tôi:

- Thưa Boris Nicolaevich, nếu Tania (Tania Datchenco - con gái thứ hai và là cốvấn của Tổng thống Yeltsin - N.D) không biết gì, thì có nên không? Như vậy không đúng lắm và thật không công bằng. Dầu sao cô ấy cũng đã cùng làm việc với ngài bốn năm liền. Xin ngài hãy nói cho cô ấy biết.

- Thôi được, tôi suy nghĩ đã - Tôi trả lời.

Chúng tôi chia tay nhau. Trong lòng tôi cứ dằn vặt một nỗi băn khoăn. Hình như tôi chưa bao giờ thông báo cho gia đình về những quyết định của mình, nhưng bây giờ... chuyện lại khác. Quyết định của tôi liên quan mật thiết với số phận của họ.

Tôi cho gọi Tania đến gặp tôi và chỉ cho nó ngồi đối diện với tôi. Cháu nhìn tôi chờ đợi:

- Dạ thưa ba, có chuyện gì vậy?

- Tania, ba sẽ từ chức.

Nó nhìn chằm chằm vào tôi, sau đó bổ nhào về phía tôi và khóc. Tôi rút chiếc khăn mùi xoa cho nó.

- Ba ơi! Xin lỗi ba. Con xin lỗi. Ba đừng suy nghĩ gì cả. Đơn giản là mọi việc bất ngờ quá. Ba chưa nói với ai
cơ mà. Ba thật giỏi! Ba hãy cho con thơm ba nào...

Sau đó hai cha con tôi còn ngồi với nhau rất lâu. Nó kể với tôi rằng cuộc sống của chúng tôi rồi đây sẽ thú vị biết chừng nào. Chúng tôi sẽ đi dạo trên đường phố, gặp gỡ mọi người, đi thăm bạn bè và chẳng cần phải có thủ tục lễ tân nào cả, cũng chẳng cần có lịch trình công việc. Nhưng trên khoé mắt của nó thì đẫm lệ.

- Con gái, con làm cho ba cũng... rơi nước mắt đây này - Tôi phẩy tay kiên quyết - thôi đi đi.

Tania hỏi tôi mà lúng túng như đứa trẻ:

- Thế còn mẹ có biết không?

- Để sau... sau đã.

[selene0802]

Chúng tôi cùng xuống ăn tối. Naina (phu nhân của Yeltsin - N.D) nhận thấy Tania vừa khóc xong. Bà nhìn tôi chăm chú, nhưng không hề nói gì. Còn bây giờ điều quan trọng là để không diễn ra điều gì trục trặc, không thể có chuyện để lọt thông tin ra bên ngoài. Giờ đây điều quan trọng là mọi việc phải được giữ kín, không được để lộ bất cứ một tình tiết nào. Nếu chuyện bị lộ ra thì việc từ chức sẽ được trì hoãn. Tôi sẽ chuyển vào thời điểm khác muộn hơn. Nhưng tôi nghĩ rằng chắc chắn sẽ không có chuyện gì xảy ra. Với một đội hình như thế này thì không thể xảy ra chuyện gì trục trặc.

Thật thú vị khi quan sát ở nhà mọi thứ đều đầy đủ tiện nghi, bình yên và đôi lúc tôi không thể nào kiềm chế nổi và trong đầu tôi thoáng hiện lên suy nghĩ: “Sau ngày 31 tháng 12 thì thế nào đây! Sau ngày 31 mọi thứ sẽ khắc biết...”.

Tôi sẽ phát biểu, xem xét và theo dõi mọi phản ứng. Naina vẫn bình thản như không. Cô con gái cả Lena của tôi cũng vậy. Hay là họ đã ngầm đoán ra chuyện gì chăng? Không, không phải, họ chẳng có nghi ngờ gì cả. Song, dù có nghi ngờ gì đó đi chăng nữa, thì cũng muộn rồi. Đồng hồ đã được lên dây cót. Cơ chế vận
hành của quả bom chính trị đã thực sự được khởi động. Nếu như có ai đó định ngăn lại thì sao...

Còn bây giờ điều quan trọng nhất là phải trao đổi với Putin.

Đây là cuộc nói chuyện thứ hai. Tôi nghĩ cuộc nói chuyện này sẽ ngắn thôi. Cuộc nói chuyện đầu tiên với
Putin diễn ra ngay trong buồng làm việc của tôi ở ngoại ô Matxcơva ngày 14 tháng 12. Trước khi diễn ra cuộc bầu cử Quốc hội 5 ngày. Và diễn ra với thời gian khá lâu. Lúc đó phản ứng của Putin làm tôi hơi chột dạ:

- Thưa Boris Nicolaevich, tôi nghĩ là tôi chưa được chuẩn bị để quyết định vấn đề này.

Không, đó không phải là sự yếu đuối. Không thể gọi Putin là người yếu đuối. Đó chỉ là một phút nghi ngờ ở một con người có khí chất mạnh mẽ. Putin lưỡng lự phân trần:

- Thưa Boris Nicolaevich. Ngài hiểu cho đó là sứ mệnh khá nạng nề.

Lúc đó tôi quyết định không cố thuyết phục Putin. Tôi ngẫu hứng kể cho anh ta nghe về bản thân mình, về việc tôi được điều chuyển đến Matxcơva như thế nào. Lúc đó tôi đã ngoài 50 tuổi, già hơn Putin hiện nay khoảng sáu bảy tuổi gì đó. Hồi đó tôi còn năng nổ, khoẻ khoắn. Tôi đã từng nghĩ nếu như các quan chức Matxcơva xử sự quá quan liêu với tôi, thì tôi sẽ xin chuyển sang làm công việc khác, rút lui khỏi công việc chính trị. Trở lại ngành xây dựng. Quay về Sverdlovsk. Hoặc là đi đâu đó. Cuộc sống bao la như một chân trời. Một chân trời rộng lớn.

Nhưng đến được chân trời đó chỉ có một con đường. Giải thích cho anh ta thế nào nhỉ?

- Đã có lúc tôi từng muốn sống một cuộc sống khác đi. Tôi không biết liệu có được không. Nhưng tôi
phải... lựa chọn. Còn bây giờ đến lượt anh lựa chọn - Tôi nhấn mạnh với Putin.

Nhưng Putin lại phân trần:

- Thưa Boris Nicolaevich, ngài rất cần cho nước Nga. Ngài giúp tôi rất nhiều. Ngài có nhớ cuộc gặp thượng đỉnh ở Stambul không? Nếu tôi đến đó thì tình hình thế này, nhưng ngài đến đó tình hình lại khác hẳn. Điều rất quan trọng là chúng ta cùng làm việc với nhau. Có thể hay là ngài đợi đến hết nhiệm kỳ?

Tôi lặng im, nhìn ra cửa sổ. Còn ở đây là hai con người đang nói chuyện trao đổi với nhau. Một buổi sáng bình thường như mọi khi. Câu chuyện cũng giản đơn và thẳng thắn. Chỉ có điều tôi khác anh ta là tôi biết rõ ý định sắt đá trong quyết định của mình. Anh ta không thể lẩn tránh quyết định của tôi, không thể thoái thác được.

- Thế nào? Anh vẫn chưa trả lời câu hỏi của tôi.

- Vâng, thưa Boris Nicolaevich, tôi đồng ý.

Song hôm đó tôi chưa cho Putin biết cái ngày tôi sẽ tuyên bố từ chức. Kể từ ngày hôm đó hai tuần đã trôi qua. Putin có đủ thời gian để bình tĩnh suy nghĩ kỹ càng về tất cả những gì mà chúng tôi đã trao đổi với nhau trong lần gặp này. Ngày 14 tháng 12 đó chúng tôi đã trao đổi nội dung cốt yếu nhất, còn bây giờ phải thảo luận về những chi tiết.

Ngày 29 tháng 12. Đúng 9 giờ sáng. Kremli. Putin bước vào phòng làm việc của tôi. Và tôi có cảm giác là anh ta đã trở thành một con người hoàn toàn khác hẳn - một con người quả quyết hơn, tự tin hơn. Tôi thật hài lòng. Tôi cũng rất thích phong cách của anh ta.
 
Tôi nói với Putin rằng tôi quyết định từ chức vào ngày 31 tháng 12. Tôi muốn là cái buổi sáng bôm đó phải được tổ chức để hết sự kiện này tiếp diễn sự kiện kia. Phát biểu trên truyền hình, ký các sắc lệnh, chuyển giao chiếc cặp hạt nhân, gặp gỡ các Bộ trưởng Quốc phòng, An ninh, Nội vụ... Chúng tôi cùng điều chỉnh chút ít kế hoạch, bây giờ đã là kế hoạch chung của chúng tôi rồi.

Tôi rất quý Putin. Putin phản ứng, điều chỉnh một số việc trong kế hoạch, thật rõ ràng và rất cụ thể.
Tôi cũng rất thích cái thời điểm làm việc đó. Một khi từ cảm xúc, tình cảm, ý tưởng mọi việc được chuyển hoá thành cái nền vững chắc để thực hiện quyết định, thì sự việc thật giản đơn: một Tổng thống ra đi, một người tạm thời nắm quyền Tổng thống thay thế. Chúng tôi thực hiện một cách nghiêm túc, rõ ràng và chính xác về mặt pháp lý các Điều khoản của Hiến pháp Liên bang Nga. Điều chủ yếu là không bỏ quên điều gì, vì đây là lần đầu tiên diễn ra trong cuộc sống ở Nga.

[selene0802]

Cuối cùng công việc cũng hoàn thành. Và hình như chúng tôi không bỏ qua điều gì. Công việc chính thức thì không tạo cho ta thể hiện tình cảm. Nhưng, ở đây khi lần cuối cùng tôi bên cạnh anh ta với tư cách là Tổng thống, còn anh ta lần cuối cùng chưa là nhân vật số một của đất nước, tôi lại muốn thổ lộ nhiều điều. và hình như anh ta cũng muốn bộc bạch điều gì đó. Nhưng chúng tôi, cả hai bên đều không nói gì. Chúng tôi bát tay nhau. ôm hôn lúc chia tay. Hẹn buổi gặp tiếp vào 31 tháng 12 năm 1999.

Ngày 30 tháng 12. Yumasev mang dự thảo nội dung bài phát biểu trên truyền hình đến. Tôi đọc đi đọc lại mấy lần, và sửa nội dung: để không ai có thể nghĩ là dường như tôi từ chức vì bệnh tật hoặc có ai đó thúc ép tôi làm việc này. Tôi chỉ suy nghĩ đơn giản: phải làm điều này vào đúng thời điểm hiện nay.

Valentin tranh luận, phân trần rằng không có ai nghĩ rằng có thể thúc ép ngài từ chức vì lý do bệnh tật hoặc vì nguyên nhân nào đó. Làm gì có chuyện bệnh tật khi chỉ còn nửa năm nữa là đến bầu cử?!

Tôi suy nghĩ. đọc lại lần nữa và nhất trí: có lẽ anh ta đúng.

Ngày 31 tháng 12, tôi dậy sớm hơn thường lệ. Ngày hôm đó không thể ngủ dậy muộn được.

Sau bữa ăn sáng thường ngày trong gia đình, khi tôi đã chuẩn bị sửa soạn đến nơi làm việc, Tania thì thầm mách tôi.

- Có nói cho mẹ biết không?

Tôi lưỡng lự:

- Có thể, không nên để mẹ con lo lắng.

- Ba ơi con yêu cầu ba đó.

Tôi dừng lại trước cửa không biết mình phải làm gì. Và tôi chậm rãi cài từng chiếc cúc áo bành tô. Cuối cùng tôi mạnh dạn:

- Naina, anh đã quyết định rồi. Anh quyết định từ chức. Anh sẽ phát biểu trên đài truyền hình. Em mở ti vi ra mà xem.

Naina đứng lặng im, hết nhìn tôi lại quay sang nhìn Tania. Bà không thể tin ở chính mình. Sau đó bà nhẹ nhàng gật đầu ôm chầm lấy tôi và hôn:

- Ôi, hạnh phúc biết bao! Cuối cùng thì Boria (tên gọi thân mật của Boris Yeltsin - N.D.) đó là sự thật sao?

- Thôi nhé anh phải đi đây.

Mọi việc chưa được bắt đầu, thế mà tôi đã thấy xốn xang hồi hộp đến lạ.

Hoá ra Tania đúng. Nếu tôi không báo trước cho vợ, người gần gũi nhất về quyết định này thì thật dở. Và không có tình người. Dường như tôi đã quá ích kỷ... từ một chính khách tôi lại biến thành một con người bình thường. Thế đấy!

Xe đến đón tôi tiến gần sát cửa. Tiếng lốp xe lăn trên mặt đất nghe rì rì thật đặc biệt. chỉ huy cơ quan an ninh ra mở cửa xe như mọi khi. Ắt hẳn anh ta vẫn nghĩ là còn nửa năm nữa, cứ mỗi buổi sáng như thế này, tôi và anh sẽ cùng nhau tiến về Kremli. Tôi không hề nói với Tolia. Mãi sau này đến khi từ chức tôi mới tâm sự với Tolia.

Đúng 8 giờ sáng. Volosin mời Brychev, Vụ trưởng pháp lý của văn phòng và Zuikov, Trợ lý chánh văn phòng về các vấn đề pháp lý đến gặp. Và tôi ra chỉ thị: Chuẩn bị sắc lệnh về việc từ chức của Tổng thống và hai bức thư gửi Duma Quốc gia và Hội đồng Liên bang.

8 giờ 15 phút sáng. Tôi bước vào buồng làm việc ở Kremli. Trên bàn làm việc như thường lệ vẫn có lịch trình các công việc trong ngày: ghi hình bài phát biểu nhân dịp năm mới, sau đó gặp Thủ tướng V.Putin, rồi gặp Chánh văn phòng Tổng thống và trao đổi kế hoạch làm việc trong tháng giêng, cuối cùng là một vài cuộc điện đàm.

Nhưng lịch trình làm việc này không còn cần đến nữa. Tôi rút từ trong túi áo vét tông ra kế hoạch của mình mà tôi tự thực hiện trong ngày hôm nay. Tờ giấy đã hơi bị nhàu. Còn tôi rất khó chịu với những tờ giấy nhàu nhĩ, tôi cố vuốt cho phẳng phiu, đặt nó trên bàn làm việc và để chiếc cặp lên trên.

Dù sao cũng đề phòng để không ai có thể nhìn thấy. Mặc dù có lẽ không cần giấu giếm nữa, thời gian chỉ còn tính bằng phút.

9 giờ sáng. Valeri Semenchenco, Trưởng phòng hành chính văn thư vào bàn làm việc và đặt lên bàn tôi chiếc cặp công văn truyền thống của Tổng thống. Đó là chiếc cặp công văn mà cho đến cuối ngày làm việc tôi phải xem xét bao gồm điện mật, các báo cáo khác nhau của các bộ trưởng vũ lực , điện của bộ ngoại giao., còn đây là văn bản mà tôi phải ký: Hai bức thư phủ quyết các luật, một số chỉ thị giao cho các ngành, điện mừng. Tôi còn xem một tài liệu: Đề cương thư của Tổng thống Yeltsin gửi Quốc hội Liên bang. Trong tôi nảy ra suy nghĩ: “Có lẽ không cần đến nữa”.
Semenchenco chúc mừng tôi nhân dịp năm mới và rút lui.

Tất cả những tài liệu văn bản trên bàn làm việc giờ đây đối với tôi chẳng còn ý nghĩa gì nữa. Trừ cái kế hoạch trên tờ giấy nhàu nhĩ của tôi. Những sắc lệnh chủ yếu đâu nhỉ? Tôi ấn nút liên lạc cho trực ban và hỏi bao giờ Volosin có mặt.

[selene0802]

Volosin đến gặp tôi cùng với chiếc cặp đỏ. Nét mặt anh ta lộ rõ vẻ hồi hộp, lo âu. Dường như có điều gì đó làm cho Alexandr Stalevich xúc động. Anh ta ấp úng:

- Thưa Boris Nicolaevich có lẽ mọi việc đã chuẩn bị xong...

Tôi nghiêm mặt nhìn anh ta:

- Sao còn có điều gì đó, anh còn nghi hoặc chăng? Cứ làm theo kế hoạch!

Volosin như tỏ vẻ ngạc nhiên và phân trần:

- Dạ không, thưa Borỉs Nicolaevich. Chúng tôi đang hành động theo đúng kế hoạch!

Tôi lại ấn nút liên lạc cho trực ban và yêu cầu gọi Putin 9 giờ 30 có mặt.

Tôi giở chiếc cặp đỏ, trong đó có các sắc lệnh:

1. Theo khoản 2 điều 92 Hiến pháp Liên bang Nga từ 12 giờ 00 phút ngày 31 tháng 12 năm 1999 tôi chấm dứt thực thi quyền hạn Tổng thống Liên bang Nga.

2. Theo khoản 3 điều 92 Hiến pháp Liên bang Nga quyền hạn Tổng thống Liên bang Nga do Chủ tịch Chính phủ Liên bang Nga thực hiện từ 12 giờ 00 phút ngày 31 tháng 12 năm 1999

3. Sắc lệnh này có hiệu lực từ thời điểm ký.

Lạy Chúa! Với cảm xúc xốn sang và thoải mái, tôi đặt bút ký vào sắc lệnh.

Đúng 9 giờ 30 phút, Putin bước vào buồng làm việc, chúng tôi chào nhau. Tôi yêu cầu cả Vladimir Shevchenco Trưởng ban lễ tân, Dmitri Yakushkin thư ký báo chí, Geogri Muraviev chuyên viên kỹ thuật điện Kremli và Alexandr Sentsov thợ ảnh có mặt.

Tôi chăm chú nhìn mọi người và sau đó đọc to sắc lệnh. Shevchenco là người đầu tiên không kiềm chế nổi. Anh ta gần như luống cuống và ấp úng: “Thưa Boris Nicolaevich. Hay là ta chưa ban hành vội. Đợi khoảng một tuần đã. Chúng ta còn có chương trình đi Wifnee?”.

Tôi liếc nhìn Putin. Anh ta vẫn bình tĩnh. Hơi mỉm cười. Tôi bắt tay Putin: “Xin chúc mừng”.

Những nhân viên của tôi choáng váng. Đó là Anatoli Kuznetsov, Valeri Semenchenco, Alexei Gromov, Andrei
Vavra, các thư ký, tất cả, tôi không thể liệt kê hết được. Tôi chỉ nhớ những ánh mắt ngạc nhiên của họ. Và câu hỏi không cất lên thành lời: Sao lại thế được? Tôi hiểu điều đó đối với họ là hết sức bất ngờ, nhưng không đoán trước đj là phản ứng lại đến mức như vậy.

Còn bây giờ se tiến hành thu bài phát biểu cho Đài truyền hình.

Tôi bước vào phòng trang trí đại diện. Cũng vẫn nhóm kỹ thuật viên truyền hình quen thuộc. Nhưng trên nét mạt họ không hề có biểu hiện đón năm mới. Họ đã biết việc tôi từ chức. Nửa tiếng trước theo đúng kế hoạch Volosin đã đem đến cho họ bài diễn văn của tôi trên truyền hình.

Tôi tiến đến chiếc bàn với vẻ dứt khoát và ngồi xuống ghế. Tiếng của chỉ huy đạo diễn cất lên:

- Máy quay chuẩn bị. Bắt đầu!

Tôi cảm thấy như bị mất giọng. Lạy Chúa, họ đã không quên đặt cho cốc nước bên cạnh. Tôi uống một
ngụm nước và trở lại bình tĩnh:

- Thưa các công dân Nga! Thưa...

Hầu như tôi không còn hồi hộp nữa. Hầu như... Quả thực có một lần hạt bụi bay vào mắt. Và tôi lấy tay phẩy đi.

Khi đọc đến câu cuối cùng, cả gian phòng lặng im như tờ, chỉ còn thấy tiếng tích tắc của chiếc đồng hồ. Sau đó có ai đó vỗ tay, rồi ai đó tiếp sau nữa. Tôi ngẩng mặt lên và thấy nhóm kỹ thuật viên truyền hình đứng thẳng hàng chúc mừng tôi. Tôi không biết lẩn trốn đi đâu. Các chị phụ nữ không giấu nổi xúc động nước mắt ngấn lệ, tôi chỉ còn biết vỗ về động viên họ mà thôi. Tôi đề nghị mang sâm-panh đến và tặng hoa cho các chị phụ nữ. Chúng tôi chạm cốc, chúc mừng nhân dịp năm mới, chúc mừng cái ngày lịch sử này.

Tôi thử kiểm nghiệm lại nội tâm của chính mình xem tôi có cảm giác thế nào, tâm tư của tôi ra sao. Và tôi hơi ngạc nhiên với chính mình là tôi thật bình thản. Rất thoải mái, vô tư.

Chuyên viên kỹ thuật lấy băng ghi hình từ máy quay ra. Tôi cầm lấy. Đấy chỉ là cái hộp nhựa màu đen! Nhưng nó lại là một tài liệu quan trọng nhất! Có lẽ quan trọng hơn bất cứ một sắc lệnh nào và bất cứ một bức thư nào gửi cho Duma. Tại đây, tôi đã tuyên bố cho mọi người biết về quyết định dứt khoát của mình. Từ thời điểm bài phát biểu của tôi xuất hiện trên làn sóng truyền hình thì nhiệm kỳ Tổng thống của tôi kết thúc và bắt đầu thời điểm V.Putin thực thi quyền hạn của mình.

Tôi đánh mắt tìm Yumasev, ra hiệu cho anh ta lại gần. Tôi chuyển cho anh ta cuộn băng và anh ta rút lui. Ngay cửa ra vào số 6 của Điện Kremli, chiếc xe chống đạn đang đậu ở đó, còn ở cổng Borovitski là chiếc xe của cảnh sát giao thông đang sẵn sàng hộ tống. Phải như vậy, phải có bảo vệ để đưa cuộn băng đến trung tâm truyền hình Ostankino. Và ở đó Yumasev cần phải có mặt trực tiếp theo dõi để đúng 12 giờ trưa bài phát biểu phải được phát trên làn sóng truyền hình.

Kế hoạch tiếp của tôi là gì nhỉ? À phải gặp Giáo chủ Alexi. Tôi trở về buồng làm việc. Giáo chủ nhẹ nhàng bước vào. Tôi thông báo cho ông biết về quyết định của mình. Ông nhìn tôi chăm chú. Im lặng hồi lâu rồi Giáo chủ cất giọng rất chân thật tình người không hề mang chút nhà thờ chút nào: “Một quyết định rất đàn ông”. Sau đó ông thành tâm chúc phúc. Có lần cả tôi, Putin và Giáo chủ đã ngồi với nhau. Và thật hay là ở Putin cũng có quan hệ thân thiết và đầy tình người với Giáo chủ. Putin cần đến sự hỗ trợ của con người thông thái này.

[selene0802]

Giáo chủ chúc tôi thành đạt và chia tay.

Bước tiếp theo của kế hoạch là chuyển giao chiếc va li hạt nhâu. Vì là sự kiện rất thú vị đối với công chúng, nên theo đề nghị của Dmitri Yakushkin, chuyên viên kỹ thuật truyền hình đã ghi lại vào băng ghi hình động tác lịch sử này. Mặc dù thủ tục của nó thực tế rất tẻ nhạt.

Còn một hành động có tính tượng trưng nữa thì quyền lực Tổng thống từ thời điểm này sẽ nằm trên vai V.Putin. Còn tôi sẽ được tự do. Từ nay tôi không còn chịu trách nhiệm đối với nút bấm hạt nhân. Có lẽ từ nay sẽ dễ dàng dứt được những đêm mất ngủ chăng?

11 giờ 30 phút. Gặp các bộ trưởng vũ lực . Một buổi ăn trưa long trọng. Trên tầng ba, nơi diễn ra các cuộc chiêu đãi của Tổng thống, các bàn đã bầy đủ các món ăn. Đó là một cuộc chia tay. Tôi chia tay với những người đồng chí tin cậy, còn họ chia tay với vị Tổng tư lệnh tối cao. Nhũng ý kiến phát biểu vào những giây phút đó tôi sẽ ghi lòng mãi mãi.

Bỗng khoảng 12 giờ kém 10 gì đó, Naina gọi điện cho Tania:

- Tania, mẹ nghĩ hôm nay không nên từ chức. Làm như thế sẽ làm cho mọi người lo âu, hồi hộp, xao xuyến... Con hình dung xem mọi người thì hân hoan đón năm mới, còn Tổng thống lại ra đi. Không thể đợi một hoặc hai ngày được sao? Đón năm mới xong rồi thì từ chức cũng vẫn chưa muộn. Con cứ suy nghĩ rồi trao đổi lại với ba.

Tania trả lời dứt khoát:

- Mẹ ơi. Không thể được, mẹ đừng lo, mọi điều sẽ tốt đẹp, mẹ cứ mở tivi ra mà xem.

Có điều, với chuyện tivi hoá ra lại có chuyện không ngờ tới. Tại buồng nơi tôi đang gặp các bộ trưởng vũ lực, trước 5 phút khi Đài truyền hình phát sóng mới vỡ lẽ ra là gần đó chẳng có chiếc tivi nào. Người ta vội vã tìm kiếm. Chiếc tivi duy nhất lại ở buồng làm việc của Tania. Người ta bê đến và mãi mới cắm được vào ổ cắm và điều chỉnh, chỉ còn nửa phút nữa là đến lúc phát sóng trên truyền hình bài phát biểu của tôi thì mới làm xong.

Xem tivi thật là khó khăn đối với tôi. Tôi chỉ muốn nhắm mắt lại, cúi đầu xuống. Nhưng tôi lại nhìn thẳng vào màn hình. Các bộ trưởng, các tướng lĩnh đều lẳng lặng xem tivi, không nói lời nào. Một số người nước mắt ngấn trên hàng mi. Đó lại là những đàn ông cứng rắn nhất đất nước Nga.

Chúng tôi cùng uống sâm-panh.

Những chiếc đèn chùm, những chiếc cốc pha lê, cửa sổ kính đều toát lên không khí và ánh sáng của năm mới. Rồi bỗng nhiên lần đầu tiên tôi có cảm giác được đón năm mới đúng nghĩa của nó. Và tôi đã có món quà tạng cho mọi người thật giá trị!

Chẳng biết từ đâu xuất hiện lẵng hoa to đến thế.

Gần một giờ chiều, tôi đứng dậy chia tay với mọi người và tiến ra phía cửa. Tâm hồn thật thanh thản, thoải mái và sảng khoái biết bao. Chi có điều tim tôi đập rộn ràng, sự căng thẳng của những ngày vừa qua đã cho tôi hiểu thế nào. Trong hành lang khi đến gần thang máy, tôi dừng lại. Suýt nữa thì quên. Tôi lấy từ trong túi áo ra chiếc bút máy. Đây chính là chiếc bút mà tôi đã ký sắc lệnh cuối cùng. Tôi muốn kỷ niệm lại cho Putin.

Xong rồi. Thế là mọi việc đã xong. Những gì mà hôm nay tôi muốn làm, thì đã làm xong.

Tôi chậm rãi đi ra cửa. Chiếc xe từ từ đến đón tôi. Tuyết rơi. Những bông tuyết. nhẹ lất phất bay ở Kremli!
Trong thâm tâm có điều gì đó tôi muốn chia sẻ với Putin. Một công việc thật nặng nề đang chờ đợi anh ta ở phía trước. Tôi muốn giúp anh ta làm sao.

- Hãy cố gắng... Hãy giữ lấy nước Nga! - Tôi nhắn nhủ. Putin nhìn tôi, gật đầu.

Chiếc xe lượn một vòng. Tôi nhắm mát lại suy nghĩ. Dù sao tôi cũng mệt nhoài: Rất mệt nữa là khác.
Trên dường trở về nhà nghỉ, tiếng chuông điện thoại trong xe vang lên. Sĩ quan tuỳ tùng thông báo: “B.Clinton muốn nói chuyện với Ngài”. Tôi đề nghị Tồng thống Mỹ nói chuyện với tôi vào lúc 17 giờ. Điều đó thì bây giờ tôi có thể tự cho phép mình làm được.

Naina và Lena đón tôi ở nhà, hôn tôi và chúc mừng tôi. Cháu gái Katia gọi điện chúc mừng tôi: “Ông à, ông thật dũng cảm!”. Tania không thể rời khỏi máy điện thoại. Tiếng chuông điện thoại không dứt. Tôi nói với con gái:

- Ba đi ngủ khoảng hai tiếng. Đừng đánh thức ba dậy!

Thường lẹ đón năm mới bao giờ cũng có ông già tuyết. Tôi lấy từ cái bao tặng phẩm xem có gì. Người ta tặng tôi chiếc đồng hồ.

Sau đó cả nhà tôi ra ngoài.

Trời đầy sao, lạnh giá. Cỏ cây. Một đêm tối trời ấm áp. Đã lâu rồi chưa bao giờ tôi cùng gia đình hưởng một đêm hạnh phúc như thế này. Quá lâu rồi...

Sáng sớm hôm sau cũng không hề có gì buồn tẻ...

[selene0802]

Tania

Cuối năm 1995 lần đầu tiên tôi bị cơn đau tim. Có lẽ đây là lần đầu tiên tôi bị bệnh nhồi máu cơ tim.
Tôi không muốn nêu tầm quan trọng của việc này: hết nằm viện, an dưỡng rồi lại vào cuộc chiến. Có lẽ ở nhiều nhà lãnh đạo đều có thái độ khinh thường đối với chuyện này. Béo phì do ngồi suốt ngày, bất cẩn trước những thói quen nguy hại, với đôi mắt đỏ hoe do thiếu ngủ, với bộ mặt trĩu nặng - đó là một kiểu người đặc biệt. Quả thật, tôi tự cho mình là thuộc ngoại lệ trong những số đó, bởi vì tôi còn chơi thể thao: Bơi trong nước đóng băng, trượt tuyết, chơi bóng chuyền và tenis, thích đi dạo. Có lẽ tôi đã thừa kế được tính cách của cha ông, một sự thừa kế đáng quý: ông nội và cha tôi đều là những người có tuổi thọ khá cao, dường như được trưởng thành từ những cây sồi cổ thụ. Thế là tôi bao giờ cũng tin tưởng ở sức khoẻ của mình. Nhưng hình như tôi đã lầm. Cứ sau 40-45 tuổi trái tim con người, đặc biệt là ở đàn ông thường có những trục trặc dù là anh có là nhà thể thao hay là người lười biếng, dù anh có là tu sĩ hay là kẻ phạm tội.

Tôi đón năm 1996 với sự thanh thản biết bao nhiêu. Nó diễn ra ngay sau cơn đau tim và thất bại nặng nề trong cuộc bầu cử Quốc hội. Khối các đảng cánh tả, chủ yếu là những người cộng sản và nông dân tháng 12 năm 1995 đã thu được khoảng trên bốn mươi phần trăm số phiếu trong Duma, tức là gần 200 ghế. Còn cái gọi là đảng chính quyền do Chernomưrdin đứng đầu (“Ngôi nhà của chúng ta - nước Nga”) ì ạch mãi mới giành được mười phần trăm. Hơn nữa lúc đó chúng ta đã nhìn thấy hậu quả trong cuộc chiến tranh Chesnia. Với một trách nhiệm nặng nề về đạo đức như vậy thật khó có thể tiếp tục nhiệm kỳ hai.
 
Chernomưrdin

Đấy, tôi đón năm mới 1996 như vậy đấy. Một năm, không chỉ có đất nước, mà còn cả tôi nữa phải lựa chọn
- ra tranh cử nhiệm kỳ hai hay không, có đi bầu cử hay không. Naina thật sự không muốn cho tôi ra tranh cử. Và thật sự bản thân tôi cũng bị những trận chấn động làm cho kiệt sức, vắt kiệt hết năng lực. Có lẽ lần đầu tiên trong đời tôi cảm thấy gần như mình bị cách ly với chính trị. Sự việc không phải vì uy tín của tôi chỉ còn có ba phần trăm (khi đó người ta nói rằng tỷ lệ phần trăm gần như về âm), mà là ở chỗ tôi không còn cảm thấy nhận được sự ủng hộ của những người bắt đầu tìm kiếm con đường danh vọng của mình, của những người lần đầu tiên đi bỏ phiếu bầu cử Tổng thống và Quốc hội. Giới trí thức, các chính khách dân chủ, các phóng viên - những đồng minh của tôi, chỗ dựa của tôi dường như đã tránh xa tôi. Có người thì vì lý do cuộc chiến tranh Chesnia, số khác vì lý do những tàn dư bất ngờ và khủng khiếp, những người khác không hài lòng với tiến trình diễn biến sự kiện chung của đất nước.

Ai cũng tìm được lý do của mình, dường như đều lô gích, hợp lý. Nhưng trong tôi vẫn có linh cảm: Những người này có thể thống nhất lại, họ vẫn là đồng minh của tôi, có điều cần phải tìm được ý tưởng để thống nhất họ lại!

Cuối năm 1995 trong giới thân cận của tôi (khi Alexandr Korzakov, lãnh đạo Cơ quan Cảnh vệ còn chưa mang tính hình thức đã thảo luận ý tưởng: người thừa kế Yeltsin phải là người không thất cử trong cuộc bầu cử Quốc hội Victor Chernomưrdin, hay là Oleg Soskovets, Phó Thủ tướng thứ nhất. Một người đàn ông cao lởn, đường bệ “với vẻ mặt rất Nga”, một nhà kinh tế thực thụ, từng là giám đốc nhà máy luyện thép, và thực chất là người thứ hai trong Chính phủ, anh ta xứng đáng là nhân vật có thế lực. Khi đó tôi còn chưa hiểu hết Korzakov nguy hiểm đến mức nào với tư cách là “vệ sĩ của Vương chủ”, tại sao anh ta lại trung thành với người bạn thân thiết của mình là Oleg Soskovets.

Chẳng có ai mách bảo cho tôi, nhưng tôi cũng biết tại sao Korzakov lại năn nỉ xúi bẩy tôi bãi chức Chernomưrdin. Diễn biến tình hình tiếp theo cho thấy rất rõ ràng: Trong bối cảnh của cuộc chiến tranh chống những phần tử ly khai cực đoan Chesnia. nguy cơ những người cộng sản trở lại nắm quyền xuất hiện một đội hình bán quân sự gồm những tướng lĩnh thời hậu Xô-viét: Alexandr Korzakov, Giám đốc Cơ quan an ninh Tổng thống; Mikhail Barsukov, Giám đốc Cơ quan an ninh Liên bang; những người nấp bóng sau lưng Oleg Soskovets. Còn có những người khác nữa...

[selene0802]

Tôi sẽ rất không thành thực trước các độc giả nếu như tôi nói rằng: chính lúc đó tôi đã suy nghĩ như vậy, chính vì thế mà tôi lựa chọn phải ra tranh cử. Không, hoàn toàn không phải như vậy.

Tôi đang đứng trước cuộc sống bị cuốn hút bởi nhiều làn gió, bởi nhiều dòng thác, đang đứng trước và gần như bị cuốn hút bởi những luồng gió xoáy: Một cơ thể chắc nịch - vẫn bị cuốn hút “những bạn bè thân thiết” - đã không còn tìm thấy ở anh một sự thay đổi, cũng giống như bầy đàn dần dần dự định sẽ tìm kiếm một người dẫn đường khác; cuối cùng sau khi đã quay lưng lại với anh và cả những người mà anh từng tin tưởng, những người mà anh tưởng chừng là chỗ dựa cuối cùng - đó là những người lãnh đạo về mặt tinh thần của dân tộc. Còn nhân dân... Nhân dân không thể tha thứ cho kiểu “liệu pháp sốc” cho nỗi nhục ở Budenovsk và Groznyi. Dường như tôi đã bị thất bại.

Nhưng vào những thời điểm đó cái khó ló cái khôn. Đúng lúc đó tôi lại tự nhủ rằng: nếu tôi ra tranh cử - nhất đính sẽ thắng cử, chẳng phải nghi ngờ điều gì. Tôi hiểu rõ điều đó? Dù có dự đoán thế nào đi chăng nữa, dù cho uy tín có thấp đi chăng nữa và dù cho tôi đã bị cách biệt với chính trị đi chăng nữa. Vấn đề đặt ra là: Có ra tranh cử hay không? Hay là đã đến lúc tôi phải rút lui khỏi chính trường?

Nhưng suy nghĩ nếu tôi làm cái việc để rồi tạo điều kiện cho những người cộng sản trở lại nắm chính quyền thì tôi không thể chấp nhận được.

Có lẽ khát vọng lúc đó, ý chí đối kháng làm cho tôi đi đến quyết định.

Cuối tháng 12 năm 1995, tôi quyết định ra tranh cử...

... Sau đó xuất hiện Tania.

Độc giả không nên ngạc nhiên khi bắt gặp trong cuốn sách này những tên tuổi Tania và Lena. Lena và Tania là các con gái tôi. Tôi không thể lảng tránh và chúng không thể tách rời khỏi đời sống của tôi. Đó là những người yêu quý nhất của tôi. Nhưng trong tôi luôn có một nguyên tắc máy móc - công việc là công việc, gia đình là gia đình, tôi không bao giờ vi phạm nguyên tắc đó. Và tôi không vi phạm cho đến mùa xuân năm 1996...

Mỗi người đều có một thói quen, một cá tính, một phong cách sống. Trong việc này chẳng có một quy luật chung nào cả. Đến bây giờ ai cũng biết Mikhail Gorbachov không hề giấu giếm vợ mình điều gì. Và theo ông ta thì việc đó là hoàn toàn đúng đắn. Nhưng ở tôi hoàn cảnh lại khác hẳn: đã nhiều năm trời tôi không bao giờ nói chuyện chính trị với vợ con. Không một lời nào! Mọi tin tức vợ con tôi đều biết qua vô tuyến truyền hình. Tôi lắng nghe ý kiến, phán xét, ca ngợi của họ và lặng im. Một mặt, thì điều đó nghe chừng có vẻ kỳ cục. “Boris, làm sao mà lại không trả tiền trợ cấp cho những người về hưu được! Khi nào thì Chính phủ mới giải quyết vấn đề này?”. Tôi lặng thinh cứ như đang uống nước. Hoặc là tôi trả lời nhưng lại lảng sang chuyện khác: “Hôm nay thời tiết thế nào nhỉ?”. Những ý kiến của tôi về các nhân vật, về tình hình bao giờ gia đình tôi cũng đón nhận bằng những từ ngữ, động tác và phản ứng riêng biệt. Rối thói quen đó đã kéo dài nhiều năm liền: tôi không muốn giảng giải về những đề tài chính trị buồn tẻ và dài dòng phức tạp, còn ba hoa thì tôi không thích. Nhưng vào thời điểm khủng hoảng chính trị gay gắt, khi những đồng minh cũ của tôi quay lưng lại với tôi, thì bỗng nhiên gia đình lại cứu giúp tôi. Và con gái tôi bao giờ cũng là người
khởi xướng.

Tania chỉ là một nhà kỹ trị, chưa từng tư duy về chính trị bao giờ. Lúc đó cháu đã gần ba mươi tuổi. Cháu là một con người có suy nghĩ độc lập, trưởng thành. Cháu tốt nghiệp khoa toán tin và điều khiển học Trường Đại học Tổng hợp Matxcơva, đã nhiều năm làm việc tại Văn phòng điều khiển học “Saliut”, là nhà lập trình giỏi chuyên về xạ kích họe và cụ thể là quỹ đạo của các thiết bị bay vũ trụ. Về hoạt động chính trị của tôi bao giờ cháu cũng tỏ lòng kính trọng, và chắc chắn có sự thán phục, sợ hãi và thương hại: ba ơi, điều gì làm ba vất vả vậy? Cuộc sống riêng tư của Tania đều suôn sẻ. Chồng của cháu là Alexandr Diatchenco, một nhà thiết kế và con trai một nhà thiết kế cùng làm việc ở một văn phòng. Cháu ngoại Borka đã học phổ thông, nhưng cháu trai thứ hai vừa mới sinh. Tania được nghỉ để trông con.

Đầu tháng giêng năm 1996 tôi tuyên bố sẽ ra tranh cử. Lúc đó tôi thành lập bộ chỉ huy tranh cử do Soskovets đứng đầu. Nhưng tôi có nhận xét: nếu như Oleg Soskovets có tham vọng chính trị, thì anh ta hãy thể hiện hết mình. Hãy cứ thử chứng minh mình là chính khách, có ý chí chính trị ra sao. Còn sau đó sẽ xem thế nào... Những vụ xì-căng-đan đã diễn ra ngay tức thì. Trước hết đó là vụ liên quan đến những chữ ký ủng hộ ứng cử viên Tổng thống cần phải làm theo đúng luật định. Báo chí lúc đó ngay lập tức đã làm om xòm vụ trả tiền lương cho công nhân ngành đường sắt và luyện kim là người ta bắt phải ký vào hai tờ giấy: một tờ giấy để lĩnh tiền, còn tờ giấy kia thì đòi ủng hộ Boris Yeltsin. Tôi đã đề nghị kiểm tra. Và sự thật đúng như vậy. Điều đó là nỗi sỉ nhục trước thế giới. Điều hết sức quan trọng là người lãnh đạo bộ chỉ huy đã quên rằng chúng ta đang sống trong một đất nước hoàn toàn khác. Giở đây chúng ta coi đó là điều tất yếu: Kế hoạch chính trị, kỹ nghệ vận động bầu cử. Những tình tiết như vậy lúc đó không hề tính toán đến. Các thống đốc thì gây sức ép trắng trợn: ngài phải thế này, ngài phải bảo đảm thế kia! Các thống đốc non nớt hoảng sợ đến gặp, báo cáo toàn những điều vô vị? Hoàn toàn không có một khẩu hiệu nào rõ ràng, không có một chiến lược rành mạch, không hề phân tích tình hình. Tôi nhớ rõ cứ mỗi lần có chuyện gì nhỏ nhặt chẳng đáng phải nói, thì Soskovets lại rêu rao gào lên trách cứ truyền hình: tại sao truyền hình không đưa vào chương trình “Tin tức”. Thực tế là anh ta muốn làm cho chúng tôi cãi lộn với các phóng viên truyền hình.

[selene0802]

Phong cách làm việc duy nhất của anh ta chỉ có thế.

Cái lề lối làm việc như vậy làm tôi nhớ lại những cuộc họp của Đảng uỷ tỉnh - cũng những phương pháp, ngôn từ, quan hệ dường như đã từ xa xưa lắm rồi. Ngoài hậu trường thì dường như là những con người sống động đời thường, nhưng trong các cuộc họp thì lại tỏ ra quá trịnh trọng, khề khà.

Lúc đó tôi hiểu rõ trong bộ chỉ huy vận động bầu cử phải có người của mình. Phải cần có người báo cáo lại cho tôi một cách công bằng và chân thực những gì đang diễn ra và giúp tôi đánh giá tình hình với một con mắt hoàn toàn khác. Và điều quan trọng là người đó phải không dính líu đến bất cứ một phe cánh nào đứng ngoài những cuộc đấu đá vì những “quyền lợi” khác nhau mà hoạt động vận động bầu cử đang diễn ra đầy rẫy.

Tìm người như thế ở đâu? Hơn nữa lại phải là người để không bị ai nghi ngờ, mưu mô, tham gia vào bộ chỉ huy một cách lặng lẽ và âm thầm. Thực tế cứ như là người tàng hình!

Có lần Valentin Yumasev đến Bakhvich gặp tôi. Tôi không kiềm chế được và đã thổ lộ với anh ta những suy nghĩ của mình rằng tôi cảm thấy không kiểm soát được quá trình vận động bầu cử, chỉ thấy những ánh mắt lờ đờ, mệt mỏi của các trợ lý, cụ thể là của Victor Iliusin vì tình hình trong bộ chỉ huy ngày càng xấu đi và chúng ta đang từng bước tuy có chậm chạp, nhưng đang tiến vào vũng bùn lầy. Xét một cách toàn diện, thì có thể thấy rõ trong bộ chỉ huy đang có sự hiềm khích, không hề có chiến lược, vẫn phong cách tiếp xúc kiểu Xô-viết cũ và không hề giống cuộc họp của những người đồng chí hướng.

- Cần phải có người của mình trong bộ chỉ huy - Tôi tâm sự với Valentin.

Anh ta lắng nghe, gật đầu và suy nghĩ.

... Nhưng là ai? Ai có thể làm được điều đó?

- Nếu Tania thì sao? - Bỗng nhiên Valentin hỏi lại tôi.

Lúc đầu tôi còn chưa hiểu ý anh ta định nói gì. Hơn nữa Tania ở đây thì liên quan gì nhỉ? Điều đó nghe nó rất lạ tai, đến nỗi trong tôi này sinh ngay ý nghĩ nghi ngờ: làm sao mà xã hội chấp nhận được việc này? Rồi các chính khách, các phóng viên sẽ nói sao? Nó sẽ được Kremli đón nhận thế nào đây?

Song xét từ góc độ khác, Tania là người duy nhất có thể báo cáo tất cả mọi thông tin cho tôi. Nó sẽ được nghe những gì mà không ai nói thẳng với tôi. Nó là một người chân thực, không có kiểu quan cách, nó sẽ không giấu giếm bất cứ điều gì. Nó là con gái tôi, một phụ nữ thông minh, còn trẻ mang trong mình cá tính của tôi. Và cũng có cách nhìn nhận đánh giá cuộc sống như tôi.

Vào giữa tháng 3 năm 1996 tôi thành lập Uỷ ban vận động bầu cử mới do tôi trực tiếp đứng đầu, còn Victor Chernomưrdin là trợ lý cho tôi. Tại cuộc họp thành lập tôi mạnh dạn, không hề đắn đo giới thiệu Tania: “Xin giới thiệu với các vị một thành viên mới của bộ chỉ huy vận động bầu cử. Đó là Tania Diachenco”.

Lúc đầu mọi người ngẩn ngơ không hiểu gì: Ồ, thế là xuất hiện một gương mặt mới, một cô gái ngồi từ sáng sớm đến tối khuya, hết ngày này sang ngày khác tham gia vào các cuộc họp, giao tiếp với mọi người và đưa ra những câu hỏi ngây thơ, ấu trĩ. Liệu điều đó có dở hơi hay không? Và đến một lúc nào đó mọi người mới vỡ lẽ: sự có mặt cô ta thì có những việc không thể xảy ra. Những mưu mô, hiềm khích, đấu đá vì sự sĩ diện của cánh đàn ông tự nhiên sẽ biến mất. Điều đó mãi sau này tôi mới được nghe kể lại, còn bản thân tôi không hề tham dự các cuộc họp đó.

Vấn đề ở chỗ là Tania thâm nhập vào thế giới Kremli từ một lĩnh vực khác. Những phản ứng giản đơn, tự nhiên của nó đã làm cho các quan chức khệnh khạng lúng túng. Nó chỉ cần hỏi tại sao? Rồi sự ngu ngốc được nguỵ trang bằng sự tự tin quan liêu tự nhiên sẽ bị bộc lộ. Thế là vấn đề đã bộc lộ rất rõ.

Tại một số cuộc họp, Tania đã công khai mạnh dạn đề cập đến những vấn đề làm cho cả hội trường phải choáng váng: “Các vị hãy nghe đây, chúng ta bầu ai?! Tại sao ba tôi chỉ gặp toàn các vị lãnh đạo? Còn những người bình thường xung quanh không có ai hay sao? Điều đó không thể chấp nhận được...”.

Cha của một người con gái đã trưởng thành, đã hoàn toàn trưởng thành cảm thấy thế nào? Điều đó rất khó diễn đạt bằng lời. Đó là một thứ tình yêu, mà anh đã từng trải cũng mãnh liệt không kém khi con gái anh còn là đứa bé đỏ hon hỏn, là đứa trẻ chập chững biết đi, rồi vị thành niên, một cô gái và là một người mẹ trẻ. Ở mỗi giai đoạn tình yêu sẽ khác nhau. Còn ở đây... là một thứ tình cảm thoả mãn nào đó. Anh phát hiện ra ở đứa con gái trưởng thành của mình một sự duyên dáng đáng yêu rất phụ nữ, một tính cách dịu dàng, thông minh và tinh tế. Đồng thời anh cũng hơi ngạc nhiên phát hiện ra ở con gái mình những cá tính của chính mình. Nhưng điều quan trọng hơn cả con gái anh là người có thể nói hết cho anh biết tất cả sự thật, đôi khi cả sự thật cay đắng.