PHẦN KẾT LUẬN
Cuộc kháng chiến trường kì của quân và dân Tuy Hòa đã kết thúc vô cùng oanh liệt. Ngày 01/4/1975 quê hương đã hoàn toàn giải phóng. Cờ cách mạng bay rợp trời trong tiếng reo ca của hàng vạn người khao khát tự do và đã tranh đấu cho lí tưởng đó suốt mấy chục năm ròng rã. Ba mươi năm cùng với cả nước quân và dân Tuy Hòa đã làm một cuộc trường chinh vĩ đại dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, của lãnh tụ thiên tài Hồ Chí Minh đánh đổ 2 đế quốc to là thực dân Pháp và đế quốc Mĩ.
Từ những ngày đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, lực lượng vũ trang của ta hầu như chưa có gì ngoài một vài đội vũ trang của huyện và các xã. Trang bị vũ khí hết sức thô sơ dao, phản, rựa, mác, gậy gộc… Trong khi đó kẻ thù có lực lượng chính quy. hùng mạnh, vũ khí hiện đại. Tương quan so sánh lực lượng giữa ta và địch vô cùng chênh lệch. Trong điều kiện ngặt nghèo đó chẳng những ta không bị kẻ thù tiêu diệt mà còn từng bước ngăn chặn và làm thất bại mọi âm mưu đánh chiếm bình định toàn huyện, làm bàn đạp đánh phá toàn tỉnh Phú Yên và các tỉnh Tây Nguyên.
Càng đánh càng mạnh, càng đánh càng trưởng thành quân và dân Tuy Hòa đã phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chính quy giữ vững thuyến “Mặt trận Đèo Cả”, đánh bại các cuộc càn quét lấn chiếm của địch mà đỉnh cao là cùng quân dân Phú Yên góp phần đánh bại chiến dịch Át Lăng. Những chiến thắng đó đã cùng với những thắng lợi trên khắp chiến trường cả nước, đặc biệt là chiến thắng Điện Biên Phủ đã buộc thực dân Pháp thất bại nhục nhã và rút khỏi nước ta.
Trong kháng chiến chống Mĩ cứu nước Tuy Hòa là một địa bàn chiến lược quan trọng, là một trong những nơi địch chọn làm thí điểm các biện pháp quân sự, những thủ đoạn chính trị thâm độc, xảo quyệt. Ngay từ khi mới tiếp quản Mĩ - Diệm đã thực hiện chinh sách “tát nước bắt cá”, “diệt cộng”, “tố cộng”, nhốt nhân dân vào các nhà tù trá hình “ấp chiến lược”. Chúng ban hành luật 10/59 lê máy chém khắp nơi để chặt đầu những người cộng sản, những người yêu nước. Trước sự đàn áp khốc liệt của kẻ thù quân dân Tuy Hòa vẫn một mực kiên trung, bất khuất, trung thành với lí tưởng đã chọn độc lập tự do cho Tổ quốc thống nhất nước nhà. Vượt qua bao khó khăn thử thách, giành thắng lợi từng bước, từng vùng, góp gió thành bão, tạo nên sức mạnh để đánh thắng kẻ thù.
Trên chặng đường chiến đấu 30 năm của lực lượng vũ trang huyện Đảng bộ và quân dân Tuy Hòa phải trải qua nhiều bước quanh co khúc khuỷu. Trong chiến đấu không chỉ có thắng lợi, thành công mà còn có sai lầm, thiếu sót, thậm chí thất bại, có lúc gặp khó khăn tưởng chừng không thể vượt qua.
Quy luật chiến tranh là vô cùng nghiệt ngã, mạnh được, yếu thua. Vậy thì lí giải tại sao quân dân Tuy Hòa lại có thể đương đầu và đánh thắng mọi âm mưu thủ đoạn của kẻ thù, sức mạnh nào đã giúp Đảng bộ và quân dân Tuy Hòa đứng vững và từng bước biến không thành có, biến ít thành nhiều, biến nhỏ thành lớn để đối chọi với kẻ thù có một lực lượng quân sự hùng mạnh chính quy, vũ khí trang bị hiện đại.
Thắng lợi của 30 năm chiến tranh giải phóng dân tộc của cả nước nói chung, Tuy Hòa nói riêng trước hết bắt nguồn từ đường lối chính trị, đường lối quân sự đúng đắn của Đảng, nghệ thuật lãnh đạo và chỉ đạo chiến tranh tài giỏi của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị và quân ủy Trung ương.
Nắm vững đường lối quan điểm của Đảng, Đảng bộ Tuy Hòa đã phát động và thực hiện thắng lợi cuộc chiến tranh nhân dân toàn dân toàn diện lâu dài dựa vào sức mình là chính. Đường lối cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân của Đảng ta đã phù hợp với nguyện vọng và đem lại quyền lợi cho đông đảo quần chúng nên đã thu hút, tập hợp được một lực lượng hùng hậu, mạnh mẽ trong mọi tầng lớp nhân dân.
Trong những ngày đầu của cuộc kháng chiến với muôn vàn khó khăn thiếu thốn tưởng chừng không vượt qua nổi. Chính đường lối kháng chiến đúng đắn của Đảng đã góp phần tạo nên một sức mạnh tổng hợp, huy động đến tối đa nguồn lực trong nhân dân. Tất cả mọi người dân đều đứng lên đánh giặc. Toàn huyện là một mặt trận, mỗi người dân là một chiến sĩ, mỗi xóm thôn là một pháo đài. Toàn dân đánh giặc là sức mạnh vô địch của nhân dân ta. Trước mọi cực hình tra tấn của quân thù, quân dân Tuy Hòa vẫn hiên ngang bất khuất, kiên trì bền bỉ xây dựng lực lượng và niềm tin tưởng tuyệt đối sẽ có ngày chiến thắng.
Đảng có đường lối đúng đắn, nhân dân tin tưởng vào Đảng, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân đoàn kết gắn bó, quân và dân cùng một ý chí đó là một yếu tố quan trọng nhất quyết định thắng lợi trong mọi cuộc kháng chiến.
Thực tế lịch sử cho thấy, trong suốt 30 năm kháng chiến huyện Tuy Hòa luôn là ngọn cờ đầu của tỉnh, trong mọi phong trào như: Đồng khởi, phong trào thanh niên tòng quân nhập ngũ, du kích chiến tranh. Đặc biệt phong trào đấu tranh chính trị được công nhận là lá cờ đầu của quân khu. Nơi đây công tác binh địch vận được làm sớm nhất có hiệu quả nhất, nhiều cá nhân đơn vị của địch đã tổ chức binh biến, phản chiến quay súng trở về với cách mạng. Cũng tại chiến trường này những tên tù binh Mĩ, Nam Triều Tiên đầu tiên ở Phú Yên bị tóm cổ. Đây cũng là nơi phong trào quân giới nhân dân phát triển sớm và mạnh nhất trong toàn tỉnh. Phong trào phá ấp chiến lược cũng được thực hiện nhanh chóng và triệt để nhất. Những chiến công chói lọi của quân và dân Tuy Hòa cảng minh chứng cho sự mưu trí sáng tạo của các lực lượng vũ trang, của quần chúng nhân dân. Nó cũng thể hiện được sự đúng đắn sự lãnh đạo kịp thời sâu sát của Đảng.
Không ngừng chăm lo xây dựng củng cố và phát triển các lực lượng vũ trang, xây dựng thế trận vững mạnh của 2 lực lượng, ba thứ quân, thực hiện 3 mũi giáp công, lấy lực lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt đánh thắng địch về mặt quân sự.
