Lịch sử lực lượng vũ trang huyện Tuy Hòa ba mươi năm kháng chiến (1945-1975)

[macbupda]

Đêm 28 tháng 3 năm 1970 Đại đội 1 Tiểu đoàn 14 tập kích đánh thiệt hại nặng quận lị Phú Lâm, diệt 78 tên địch, phá hủy một kho súng 100 khẩu, đốt cháy 1 kho xăng chứa hàng 100.000 lít và đốt một kho quân trang. Đồng chí Hoàng Văn Nhật người đại đội phó khi đánh vào lô cốt trung tâm bị thương nặng đồng chí vẫn tiếp tục chiến đấu và chỉ huy đơn vị tiến công những mục tiêu còn lại. Đồng chí đã anh dũng hi sinh song tên tuổi và chiến công anh còn mãi với đất Tuy Hòa, với binh chủng đặc công, với những chiến sĩ trong lực lượng vũ trang nhân dân, được Nhà nước truy tặng huân chương chiến công hạng 3, Đại đội 1 nhận phần thưởng xứng đáng huân chương chiến công hạng nhì.

Phát huy thắng lợi, liên tục tiến công địch, buộc chúng phải rút quân tuyến trước quay về phòng giữ căn cứ hậu phương.

Đêm 01 tháng 5 năm 1970 Đại đội 7 sử dụng một mũi 7 đồng chí do đồng chí Nguyễn Viết Mão - Trung đội trưởng chỉ huy tập kích vào Trung đoàn bộ 28 Bạch Mã Nam Triều Tiên ở Đa Ngư (Hòa Hiệp). Căn cứ này nằm trên bãi cát bằng phẳng, phía đông và nam giáp sông, biển. Chung quanh có tới 50 lớp rào kẽm gai bùng nhùng chằng chịt, được bố trí hệ thống mìn gài dày đặc. Bên trong có đường hào, đường xe bảo vệ, tuyến lô cốt và nhiều ụ chiến đấu bao quanh. Các đồng chí đã bí mật cắt rào ám sát các mục tiêu: trận địa pháo, khu thông tin, nhà chỉ huy. Đúng vào lúc 0 giờ 10 phút ngày 02 tháng 5 năm 1970 các tổ đồng loạt dùng thủ pháo, bộc phá, lựu đạn, B40 đánh vào các mục tiêu. Ngay phút đầu đã đánh tan trận địa pháo, đánh sập nhà chỉ huy, phát triển đánh phá khu thông tin. Hơn 40 phút chiến đấu ta tổ chức rút quân nhưng bị xe tăng địch bịt kín cửa mở và vây chung quanh không ra được. Anh em quay vào đánh tiếp (chỉ có một đồng chí Thoát ra được vướng mìn bị thương). Trận đánh kéo dài và quyết liệt, với tinh thần cướp vũ khí địch, còn một người, một quả lựu đạn cũng tiến công. Đến 6 giờ sáng các đồng chí đều hi sinh trong sở chỉ huy của địch. Kết quả ta diệt 106 tên Nam Triều Tiên (có 24 sĩ quan cấp úy và cấp tá), phá hủy 12 khẩu pháo 105 li, phá sập 6 nhà ( có 1 nhà chỉ huy, 1 nhà thông tin, 2 nhà lính, 2 nhà kho, bắn cháy 1 xe tăng, lửa ở khu kho cháy đến 12 giờ trưa mới tắt. Với tinh thần ngoan cường dũng cảm chiến đấu, với sự hi sinh anh dũng lập công xuất sắc đã được câp trên tặng thưởng huân chương chiến công hạng nhất. Truy tặng huân chương chiến công hạng 3 cho đồng chí Nguyễn Viết Mão, tặng danh hiệu dũng sĩ diệt Mĩ cấp ưu tú cho các đồng chí trong trận chiến đấu này.

Đêm 02 rạng 03 tháng 5 năm 1970 một lực lượng của Đại đội 377 bí mật luồn sâu tập kích vào sân bay Thọ Lâm. Hơn 10 phút chiến đấu ta đã phá hủy 13 máy bay (có 7 trực thăng vận tải CH34), 1 xe tăng, bắn sập 2 lô cốt, 2 nhà ở của bọn giặc lái và nhân viên kĩ thuật làm chết 48 tên Mĩ, trong đó có bọn giặc lái và thợ máy, ta hi sinh 1 đồng chí, bị thương 2 đồng chí.

Đêm 07 tháng 5 năm 1970 Tiểu đoàn 14 dùng hỏa lực tập kích vào 2 mục tiêu Trung đoàn bộ 28 Bạch Mã và khu càng Vũng Rô diệt và làm bị thương nhiều tên Mĩ và Nam Triều Tiên, làm sập 3 dãy nhà kho, cháy 1 bể chứa xăng, 2 xe quân sự, hỏng 2 máy bay trực thăng.

Tiểu đoàn chủ trương liên tục tiến công địch làm cho địch bị động đối phó, lập thành tích kỉ niệm ngày sinh của Bác Hồ. Từ ngày 08 đến 19 tháng 5 năm 1970 do chiến đấu liên tục nên thủ pháo, lựu đạn, đạn B40 - B41 ở miền Trung không chuyển xuống kịp, tiểu đoàn dùng hỏa lực cối 82 tập kích 2 trận vào bến cảng Vũng Rô, diệt 29 tên Mĩ, phá 1 dãy nhà kho và 7 xe quân sự.

Ngày 08 tháng 5 năm 1970 đội công binh K65 dùng mìn ĐH10 phục kích ở cua Piđông (Đèo Cả) diệt 3 xe bọc thép và 9 tên Mĩ đi trên xe.

Từ ngày 7 đến 19 t5háng 5 Đại đội 201 đặc công tỉnh tăng cường cho huyện đã liên tục đánh địch ở Hội Cư, Xuân Thạnh (Hòa Tân) và Hòa Vinh, diệt 25 tên địch thu 5 súng.

Đợt thi đua “làm theo lời Bác, quyết đánh thắng Mĩ ngụy”, các đơn vị trong huyện: Tiểu đoàn 14, Đặc công 377, Đại đội 203 đặc công, Đại đội K65 công binh, Đại đội 201 đặc công tỉnh, các lực lượng dân quân du kích, du kích mật, đặc công du kích đã liên tục tấn công địch bằng nhiều hình thức đa dạng, sáng tạo, phong phú đầy quyết tâm. Nhiều trận đánh tiêu biểu với khí phách anh hùng cách mạng, tiêu diệt nhiều sinh lực địch phá hủy nhiều phương tiện chiến tranh cao cấp (máy bay, xe tăng, pháo), tiếp tục dồn địch vào thế bị động đối phó và phòng giữ. Quân dân toàn huyện thu nhiều thắng lợi hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trên 1 hướng chiến dịch của tỉnh giao, thiết thực kỉ niệm lần thứ 8 ngày sinh của Bác.

Trong năm 1970 địch liên tiếp bị thất bại, lực lượng bị hao hụt, thế chiến trường bị đảo lộn, luôn bị kìm giữ, căng kéo, bị động đối phó. Bọn ngụy quân ngụy quyên tinh thần dao động, bọn đánh thuê Nam Triều Tiên mong chờ ngày hồi hương. Song đế quốc Mĩ và bè lũ tay sai vẫn dốc sức để thực hiện bằng được chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” hòng đánh bại phong trào cách mạng. Từ “bình định cấp tốc” chuyển sang bình định đặc biệt” với nhiều âm mưu thủ đoạn mới xảo quyệt hơn, dùng quân ngụy được sự chi viện không quân Mĩ, pháo binh Nam Triều Tiên liên tục mở càn quét, chủ yếu đánh phá vùng giáp ranh, phá các khu vực sản xuất, kết hợp rải chất độc hóa học, diệt hoa màu, gây ô nhiễu mỗi trường. Mặt khác tăng cường đánh phá cơ sở, quần chúng cách mạng ở các thôn ấp, gây hoài nghi, làm giảm lòng tin, li gián giữa nhân dân với các tổ chức lực lượng cách mạng, chủ trương đánh phá toàn diện, vùng căn cứ, giáp ranh giải phóng và vùng chúng kiểm soát, thực hiện cái gọi là “đồng tiến 3 vùng”.

[macbupda]

Trước những âm mưu thủ đoạn của địch, phát huy thắng lợi trong chiến dịch xuân hè, huyện ủy chủ trương mở đợt hoạt động thu đông với mục tiêu là: giữ thế chiến trường, đánh phá âm mưu của địch không cho chúng nống lấn, xây dựng vùng lõm, hỗ trợ cho quần chúng phá dồn về lại làng cũ. Tiêu diệt và đánh tan một số lực lượng ngụy, chủ yếu là bọn dân vệ, phát triển lực lượng, đặc công biệt động và du kích hợp pháp. Tăng cường cải tiến và làm vũ khí tự tạo mìn già, lựu đạn thủ pháo, lực lượng ở căn cứ và các tổ, đội sản xuất vót nhiều chông, bố phòng chốt từng khu vực, sẵn sàng đánh quân càn quét của địch. Chấp hành chủ trương của huyện ủy, huyện đội quyết tâm tổ chức đưa Đại đội 377 và Đại đội 203 và một bộ phận của cơ quan huyện đội xuống đứng dưới làng để cơ động đánh địch, mở rộng vùng giải phóng, xây dựng và phát triển thực lực cách mạng.

Mở màn cho đợt hoạt động thu đông là trận đánh sân bay Hoàn Bà (Miền Đông) của đồng chí Nguyễn Bảy (trung đội trưởng trinh sát của Tiểu đoàn 14) và các tổ viên. Tổ gồm 4 đồng chí dùng 4 quả mìn ĐH10 bố trí sẵn chung quanh sân bay. Như thường lệ sau khi cho máy bay trinh sát quan sát xong địch sẽ đổ quân để càn quét đánh phá. Đúng 9 giờ một tốp trực thăng 3 chiếc chở trung đội lính Mĩ vừa đáp xuống, đồng chí Bảy ra lệnh nổ mìn đồng loạt làm tan xác 2 chiếc tại chỗ diệt 18 tên Mĩ, có 4 giặc lái, phá hủy toàn bộ vũ khí. Bọn Mĩ phải bỏ lỡ cuộc càn. Chiến công này được tặng thượng huân chương chiến công hạng 3 cho đồng chí Nguyễn Văn Bảy. Từ ngày 28 tháng 5 năm 1970 đến ngày 20 tháng 6 năm 1970 Đại đội K65 công binh đã phục đánh 3 trận giao thông ở Đèo Cả, phá hủy 13 xe quân sự, diệt 42 tên Mĩ, phá 150 mét ống dẫn dầu, đốt cháy hàng trăm ngàn lít.

Đêm 29 tháng 6 Tiểu đoàn 14 dùng hỏa lực tập kích sân bay Thọ Lâm diệt 6 tên Mĩ, 1 tên Nam Triều Tiên.

Đêm 28 tháng 7 dùng hỏa lực tập kích tiếp vào sân bay, phá hủy 6 trực thăng, cháy một se quân sự, sập 4 nhà lính, làm chết 45 tên Mĩ.

Đêm 28 tháng 8 một bộ phận của Đại đội 1 Tiểu đoàn 14 cùng vũ trang xã Hòa Vinh tập kích vào trụ sở ngụy quyền xã Hòa Vinh diệt 27 tên địch, thu 4 súng. Cùng đêm Tiểu đoàn 14 pháo kích vào sân bay Thọ Lâm làm chết và bị thương 51 tên Mĩ thuộc lữ dù 173.

Ngày 27 tháng 9 năm 1970 sau 2 ngày địch dùng máy bay ném bom, pháo bắn phá từ Hòn Đình xuống Núi Chai. Từ sáng địch dùng trực thăng vũ trang bắn phá khu vực căn cứ Hòa Đồng. ta nhận định địch sẽ càn quét khu vực này, huyện lệnh cho Đại đội 377 và Đại đội 203 nhanh chóng đến chiếm địa hình chó lợi phục kích đánh quân càn quét. Đúng như nhận định, sau khi pháo và trực thăng bắn xong, 2 đại đội Triều Tiên tiếp cận, dùng M79 bắn vào các bìa núi, sau đó tiến vào các đơn vị của ta chiếm địa hình có ưu thế, để địch đến gần dùng tiểu liên, lựu đạn bắn mãnh liệt vào đội hình địch.

Bị đánh bất thần chúng chạy tán loạn, gọi pháo bắn chi viện, trực thăng bắn dọn bãi đổ quân sau lưng ta, lực lượng ta bí mật rút qua Hóc Nhum, Hóc Vách (Hòa Tân) an toàn. Địch chết 24 tên, bị thương 8 tên khác, mặc dù địch đổ quân phía sau căn cứ ta nhưng không dám lùng sục vì chông mìn ta bố phòng dày đặc, buộc chúng phải lui quân ra bìa đồng cụm sặc, ta dùng cối 82 bắn cấp tập vào đội hình của chúng làm chết, bị thương thêm nhiều tên khác. Địch phải cho 2 trực thăng vào chở xác. Trận chống càn thắng lợi, bẻ gãy cuộc càn phá được âm mưu đánh phá hậu phương căn cứ ta của địch, làm cho tinh thần bọn lính Nam Triều Tiên càng sợ sệt ngao ngán hơn.

Trung tuần tháng 11 năm 1970 một bộ phận của Đại đội 203 và du kích xã Hòa Hiệp tập kích bọn dân vệ ở Mĩ Hòa đánh sập một lô cốt diệt 7 tên địch.

Tháng 12 năm 1970 lực lượng vũ trang xã Hòa Tân phục kích tại cầu Cảnh Phước đánh diệt một toán thám báo 5 tên, thu 5 súng.

Sau 2 năm bám trụ chiến đấu giữ phong trào, giữ địa bàn, quân dân Tuy Hòa đã lập nhiều thành tích xuất sắc toàn diện cả đấu tranh chính trị, tấn công vũ trang và binh địch vận. Đặc biệt là vận động chi viện nhiều lương thực cho cách mạng góp phần lớn giải quyết khó khăn lương thực cho lực lượng vũ trang huyện nhà. Với những thành tích xuất sắc đó Hòa Tân được vinh dự đón nhận phần thưởng của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam trao tặng: huân chương chiến công giải phóng hạng nhì.

Năm 1970 mặc dù địch đã mở hơn 50 cuộc càn quét lớn nhỏ, trút xuống mảnh đất Tuy Hòa hàng vạn tấn bom đạn, chất độc hóa học, thi hành nhiều âm mưu thủ đoạn từ “bình định cấp tốc” chuyển sang “bình định đặc biệt” rồi tiếp theo “bình định nước rút”, chúng bắt bớ giam cầm tra tấn dã man, giết hại nhiều đồng bào đồng chí của ta, nhưng không sao cứu vãn được tình thế ngày càng đè nặng lên đầu bọn chính quyền tay sai bán nước Nguyễn Văn Thiệu.

Quân dân Tuy Hòa đã đoàn kết một lòng anh dũng tiến lên, đạp bằng mọi gian khổ, khó khăn, bám dân bám làng liệt tục tiến công. Đã đánh 175 trận, loại khỏi vòng chiến đấu 1.831 tên địch cả Mĩ ngụy và bọn chư hầu. Phá hủy gần 40 máy bay, hơn 30 xe quân sự, hàng chục khẩu pháo, hàng triệu lít xăng, hàng trăm tấn hàng quân sự khác. Trên mặt trận tiến công chính trị đã có 50 cuộc đấu tranh của nhân dân với 5.297 lượt người tham gia, tay không đội nón, tóc dài của những bà mẹ, người người chị đã lập nên những chiến tích hào hùng, mảnh đắt Đá Bia, Sông Bàu sẽ còn lưu truyền mãi mãi.

Về công tác binh địch vận đây là năm thu được những thành công rực rỡ nhất chưa có năm nào được như vậy: 1.774 binh lính sĩ quan đào rã ngũ và mang súng trở về với cách mạng, với nhân dân.

[macbupda]

II - QUYẾT TÂM ĐÁNH BẠI ÂM MƯU “BÌNH ĐỊNH NƯỚC RÚT” BUỘC MĨ NHANH CHÓNG RÚT QUÂN, TIẾP TỤC LÀM THẤT BẠI TỪNG BƯỚC CHIẾN LƯỢC “VIỆT NAM HÓA CHIẾN TRANH”

Bước sang năm 1971 địch tiến hành kế hoạch “bình định nước rút” dùng thủ đoạn “tam giác chiến” đánh phá ta dai dẳng trên cả 3 vùng, đẩy mạnh chiến tranh gián điệp, thành lập phân chi cảnh sát, cuộc cảnh sát, từng bước cảnh sát hóa ngụy quyền cấp xã. Ra sức khôi phục các đảng phái phản động Đại Việt, Quốc dân đảng, đưa bọn Đại Việt nắm giữ những chức danh quan trọng trong tổ chức ngụy quyền từ tỉnh xuống xã, củng cố quân chủ lực, phát triển quân địa phương.

Quân Mĩ Thu hẹp căn cứ và rút dần, cảng Vũng Rô, sân bay Đông Tác, hậu cứ của lữ dù 173 không còn ở Hòa Hiệp nữa. Đến tháng 7 năm 1971 ở Đông Tác, Vũng Rô chỉ còn khoảng 300 quân Mĩ, phần lớn là bọn hậu cần, nhân viên kĩ thuật, quân chư hầu Nam Triều Tiên vẫn giữ nguyên.

Trung đoàn 28 Bạch Mã phân quân giữ một số chốt ở cầu Cháy, Nam Bình, cầu Sông Ván, Dốc Cụ, trại Năm Giang, núi Hóc Chỗ, đồn Bà Khét (Phú Phong), cầu Đồng Bò, Phước Mĩ. Còn lại một tiểu đoàn tăng cường làm quân cơ động, chuyên ứng cứu, chi viện càn quét và bảo vệ căn cứ trung đoàn. Ngoài ra còn có một tiểu đoàn pháo 105 li 14 khẩu (12 khẩu ở Đa Ngư, 2 khẩu ở cầu Cháy), một chi đoàn xe bọc thép M113 có 12 chiếc. Tuy lực lượng còn đông, vũ khí mạnh nhưng tinh thần chiến đấu sa sút nghiêm trọng. Chúng không còn hung hăng như những năm trước. Tư tưởng sợ chết, hoang mang, đợi ngày về nước nên chúng chỉ co về phòng thủ không đi càn quét.

Quân ngụy tuy có được bổ sung thêm nhưng chất lượng lại giảm sút nhiều. Chúng không còn tin vào quân Mĩ và chư hầu - chỗ dựa cơ bản trước đây. Tuy được tăng cường trang bị vũ khí và phương tiện chiến tranh hiện đại hơn, song tinh thần tư tưởng dao động cao độ, bọn sĩ quan cho rằng “quân đội quốc gia dù có được trang bị hiện đại bao nhiêu đi nữa, không chóng thì chầy cũng sẽ bị quân cộng sản đánh tan tành”.

Phát huy thắng lợi đã giành được trong năm 1970, lực lượng vũ trang huyện Tuy Hòa bước vào năm mới với không khí phấn khởi, tinh thần quyết tâm tiến công liên tục, kiên quyết đập tan kế hoạch “bình định nước rút” của Mĩ ngụy với những trận ra quân giành thắng lợi giòn giã. Ngày 01 tháng 1 năm 1971 đại đội công binh K65 phục đanh giao thông ở cua Pi đông (Đèo Cả) phá hủy 3 xe quân sự, diệt 13 tên địch đi trên xe. Đêm 09 tháng 01 đại đội 203 đặc công tập kích đánh tan một trung đội dân vệ ở ấp Đông Mĩ (Hòa Vinh), sau đó phục lại đánh bọn tiếp viện diệt thêm 6 tên.

Ngày 15 tháng 01 năm 197 đại hội đại biểu huyện đảng bộ lần thứ 6 tiến hành khai mạc, đại hội đã khẳng định những thắng lợi của 2 năm qua có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Quân dân huyện nhà đã góp phần cùng toàn tỉnh đánh bại kế hoạch “bình định cấp tốc” và “bình định đặc biệt”. Đại hội đề ra nhiệm vụ phương hướng mới với tinh thần và quyết tâm đánh bại “bình định nước rút” tiến tới làm thất bại hoàn toàn chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”. Đại hội vạch rõ nhiệm vụ cho lực lượng vũ trang, bán vũ trang trong thời gian đến: “… tích cực đánh phá hậu phương địch, tăng cường đánh giao thông, chủ động bẻ gãy các cuộc càn quét, phối hợp chặt chẽ phát huy sức mạnh tổng hợp của lực lượng tập trung, dân quân du kích liên tục tiến công diệt ác phá kèm hỗ trợ quần chúng nổi dậy làm chủ, mở rộng vùng giải phóng nối liền thành mảng lớn, tạo thế liên hoàn nhiều xã…”.

Sau đại hội đảng bộ lần thứ 6, Ủy ban nhân dân cách mạng được thành lập từ huyện xuống xã, đã tổ chức vận động các đoàn thể và mọi tầng lớp nhân dân xây dựng chính quyền vững mạnh góp phần thúc đẩy công cuộc giải phóng quê hương mau đến ngày thắng lợi.

Phối hợp chiến dịch xuân 71 (H.41) của tỉnh, lực lượng ở miền Đông của tiểu đoàn 14 tổ chức đánh địch một số trận liên tiếp, trên tuyến Đèo Cả, cảng Vũng Rô, sân bay Đông Tác, trung đoàn bộ 28 Bạch Mã.

Ngày 02 tháng 02 năm 1971 đại đội 7 đánh quân Mĩ càn vào căn cứ Miền Đông, diệt 6 tên Mĩ, bắn rơi 1 máy bay trực thăng.

Mờ sáng ngày 11 tháng 2 dùng 40 quả đạn cối 82 bắn vào đồn Năm Giang diệt 24 tên Nam Triều Tiên lúc chúng đang tập thể dục.

Đêm 21 tháng 02 một bộ phận lực lượng của đại đội 7 gồm 14 đồng chí do đồng chí Võ hữu Xuyên đại đội phó, Nguyễn Đức Tần trung đội trưởng bí mật tập kích đồi Dốc Cụ (Đèo Cả), trạm rađa và đài viễn thông của địch, diệt 65 tên Mĩ. Cùng đêm tiểu đoàn phân công 2 đồng chí Bùi Bá Hùng và Lê Văn Hồng mang 80 kí thuốc nổ (hợp chất C4 + TNT) vận dụng kĩ thuật “đặc công nước” theo dòng chảy của sông bí mật tiếp cận vào chân cầu đặt thuốc nổ (có ngòi nổ hẹn giờ). Mặc dù 2 đầu cầu có bọn bảo an, dân vệ đống giữ, có lực lượng tuần tra liên tục trên cầu nhưng 2 chiến sĩ vẫn tiếp cận mục tiêu an toàn bí mật. 45 phút sau, mìn nổ phá sập 2 nhịp cầu Bàn Thạch, làm tắc nghẽn giao thông trong 3 ngày. Chiến công này được trên tặng thưởng huân chương chiến công hạng 3 - đồng chí Hùng Hồng cũng được tặng huân chương chiến công hạng 3.

Đêm 22 tháng 02 lực lượng ta pháo kích và trung đoàn bộ 28 Bạch Mã làm cháy một kho xăng, nổ một kho đạn, sập 2 nhà lính.

Kết thúc chiến dịch xuân 71 lực lượng vũ trang huyện Tuy Hòa đã liên tục đánh địch ở các hậu cứ gây sức ép trên tục giao thông quốc lộ 1, làm cho địch phải bị động đối phó phòng giữ hậu cứ.

[macbupda]

Tháng 3 năm 1971 Tỉnh đội Phú Yên chủ trương mở chiến dịch hè (B.81) quyết định lấy Tuy Hòa 1 làm trọng điểm. Tỉnh đã điều động và tăng cường cho Tuy Hòa 1 đại đội 25 đặc công, đại đội 201 đặc công, tiểu đoàn 13 bộ binh và thành lập chỉ huy tiền phương của tỉnh đi cùng do đồng chí Đới Ngọc Châu tỉnh đội phó chỉ huy.

Mở đầu chiến dịch là 2 trận tập kích của lực lượng đặc công trong đêm 24 rạng 25 tháng 4 năm 1971.

Đại đội 25 tập kích diệt gọn đại đội bảo an 113 ở Phú Hữu (Hòa Thịnh) diệt 60 tên, bắt sống 3 tên, thu và phá hủy toàn bộ vũ khí, trong đó có một đại liên, một cối 60, hỗ trợ đồng bào nổi dậy diệt ngụy tề giành quyền làm chủ. Đại đội 201 tập kích Núi Một (Hòa Tân) diệt 2 trung đội dân vệ, làm chết 40 tên, bị thương 5 tên, thu 19 súng. Hai trận thắng dòn dã, nhổ được 2 điểm chốt kèm kẹp, khống chế của địch, nhân dân vô cùng phấn khởi, thúc đẩy chiến dịch phát triển tiến công thuận lợi. Để nghi binh đánh lạc hướng địch, tiền phương điều đại đội 201 đặc công lên đánh đồn Cà Lúi phía tây của tỉnh.

Trong tháng 4 năm 1971 lực lượng vũ trang xã Hòa Tân đánh 2 trận ở cầu Ông Tạ Ngọc Bích diệt 5 tên, thu 1 M79, phục kích ở Phú Lương diệt 7 tên, tập kích ở Gò Điền Phú Lương diệt 2 tên thu 1 súng. Phối hợp tiếp theo cùng lực lượng 377 tập kích vào bọn Nam Triều Tiên càn vào căn cứ ta, diệt 6 tên, thu 3 súng.

Đêm 28 tháng 4 đại đội 7 tiểu đoàn 14 sử dụng lực lượng nhỏ 15 đồng chí do đồng chí Vũ Hữu Xuyên đại đội phó chỉ huy, tập kích đại đội bảo an đóng ở nam đầu cầu Lưỡi Gõ. Chỉ sau 5 phút chiến đấu ta diệt gọn đại đội này, diệt 40 tên, bị thương 7 tên, thu 4 súng, 2 máy PRC25, phá hủy 1 cối 60, 1 đại liên. Ta không thương vong, đồng chí Xuyên đã xứng đáng nhận phần thưởng huân chương chiến công hạng 3 của trên tặng.

Những ngày cuối tháng 4 đầu tháng 5 tiểu đoàn 14 liên tục dùng hỏa lực tập kích vào các khu vực đóng quân của bọn Nam Triều Tiên: trung đoàn bộ 28 ở Đa Ngư, đồn Nam Bình, Đông tác, giết làm bị thương 55 tên, phá hủy hàng chục nhà lính.

Ở phía tây của huyện đêm 22 tháng 4 năm 1971 một bộ phận của tiểu đoàn 13 tập kích bọn Nam Triều Tiên đóng ở nam cầu Đồng Bò diệt 1 tiểu đội, thu 6 súng, một máy PRC25. Sau đó tiểu đoàn tổ chức trụ lại liên tục quần bám đánh địch ở 2 xã Hòa Phong, Hòa Mĩ, hỗ trợ nhân dân nổi dậy diệt ác phá kèm giành quyền làm chủ. Để phối hợp nhịp nhàng trên toàn chiến trường của huyện từ miền Tây đến miền Đông. Ở miền Trung vào đêm 25 rạng 26 tháng 5 năm 1971 đại đội 1 tiểu đoàn 14 tập kích diệt 2 trung đội bảo an đóng giữ 2 đầu cầu Bàn Thạch diệt 46 tên, thu 2 súng, phá hủy 2 đại liên, 1 cối 60, 1 máy điện, 1 máy PRC25 đánh sập 5 nhà lính, 9 lô cốt.

Ngày 25 tháng 5 năm 1971 đại đội công binh K65 phục kích giao thông trên đoạn Hảo Sơn - Đá Chẻ đánh tan một xe, hỏng 2 xem diệt 33 tên địch, thu một súng.

Qua theo dõi nắm vững quy luật của địch, đêm 27 tháng 6 năm 1971 Đại đội 377 cùng với lực lượng vũ trang xã Hòa Bình bí mật đưa quân lót trong nhà dân. 5 giờ chiều ngày 28 tháng 5 bọn địch tập trung quân ở chợ Mĩ Lê, ta xuất kích bất ngờ nổ súng đánh thẳng vào đội hình, địch tháo chạy tán loạn. Ta diệt và làm bị thương 22 tên, thu 2 súng, 1 máy PRC25. Sau khi thực hiện bước một của chiến dịch hè, tỉnh điều tiểu đoàn 13 bộ binh về tỉnh làm nhiệm vụ mới.

Địch bị thiệt hại liên tiếp trong những tháng 4, 5, 6. Để gỡ lại thế phản kích ta, cuối tháng 6 bọn Nam Triều Tiên mở cuộc càn vào căn cứ Hòa Tân, Hòa Bình, Hòa Đông. Nhưng chúng đã bị đánh gãy ngay từ đầu. Khi tốp máy bay trực thăng vừa mới đậu xuống ở đồi Ông Xược đã bị nổ mìn bốc cháy, thiêu luôn cả 7 tên lính và 2 giặc lái. Đó là chiến công của anh Đào Tấn Ngọc du kích xã Hòa Tân, từ một du kích được bác Năm An hướng dẫn và quân giới tỉnh chỉ dạy về kĩ thuật anh đã trở thành một chiến sĩ quân giới giỏi. Trong 2 năm anh tự tìm kiếm thuốc nổ từ các nguồn bom pháo lép, đạn cối, vỏ lon của địch cải tiến hàng trăm quả mìn gài, thủ pháo để đánh địch. Vũ khí tự tạo của anh cùng với lối bố phòng độc đáo sáng tạo đã gây cho địch nhiều thiệt hại và bất ngờ. Những chiến công của anh cùng với nhiều đồng chí khác nữa trên mọi mặt trận khẳng định sức mạnh của đường lối chiến tranh nhân dân do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo.

Vào lúc 2 giờ sáng ngày 27 tháng 6 một tiếng nổ lớn làm rung chuyển cả thị xã Tuy Hòa và quận lị Phú Lâm, chiếc cầu Đà Rằng bị gãy 2 nhịp, 1 xe bọc thép và 5 tên lính bị tan xác trong khi chúng đi tuần trên cầu. Trận ra quân của đại đội 24 đặc công nước giành thắng lợi quan trọng làm tê liệt giao thông địch hàng tuần xứng đáng với phần thưởng của Nhà nước trao tặng huân chương chiến công hạng nhất.

Kết thúc chiến dịch hè 71 quân dân huyện nhà đã giành được nhiều thắng lợi. Ta mở thêm được nhiều thôn, nối liền các vùng làm chủ ở một số xã phía tây huyện, tạo thế cô lập những đồn bót của bọn ngụy và Nam Triều Tiên, xây dựng được căn cứ lõm. Về tiến công vũ trang ta đã đánh nhiều trận liên tiếp tuy không lớn nhưng diệt gọn được nhiều đơn vị đại đội bảo an, trung đội dân vệ, đẩy địch vào thế bị động hơn.

[macbupda]

Đến tháng 6 năm 1971 tình hình địch trên chiến trường khu 5 có biến động lớn. Nhiều lữ đoàn, sư đoàn quân viễn chinh Mĩ đã rút về nước, chỉ còn lại sư đoàn Amêricơn và lữ đoàn dù 173. Quân Nam Triều Tiên vẫn còn 2 sư đoàn Mãnh Hồ và Bạch Mã chủ yếu đóng chốt, giữ từng khu vực, bảo vệ hậu cứ của trung, sư đoàn nằm chờ về nước, không muốn hành quân càn quét. Cũng có lúc chúng không tham gia chi viện ứng cứu cho quân ngụy khi bị tan tấn công. Quân ngụy dù cố sức bắt lính đôn quân song cũng không bù kịp số quân đã bị tiêu diệt và tan rã.

Trước những tổn thất về lực lượng, địch đã điều động trung đoàn 40 cộng hòa về Phú Yên để hà hơi tiếp sức cho ngụy quân đang trên đà rệu rã.

Tranh thủ thời cơ, Tỉnh ủy chủ trương mở đợt hoạt động diệt ác phá kèm trên toàn tỉnh để hỗ trợ đắc lực cho phong trào đấu tranh công khai của quần chúng trong dịp bọn ngụy quyền Sài Gòn tiến hành bầu cử Hạ nghị viên và tổng thống. Chấp hành chủ trương của tỉnh, huyện đưa lực lượng Đại đội 377, Đại đội 203 đặc công, khẩu đội 82 nữ của huyện cùng lực lượng dân quân du kích 2 xã Hòa Tân, Hòa Bình quần bám và liên tục đánh địch ở 2 xã. Hơn 25 ngày ta đã loại khỏi vòng chiến đấu 137 tên địch, hầu hết là bọn bình định, dân vệ, bảo an. Ta thương vong 15 đồng chí. Phối hợp với lực lượng trụ bám ở 2 xã, du kích Hòa Xuân, Hòa Hiệp đột nhập vào ấp diệt 3 ác ôn, bắt cải tạo giáo dục hàng chục tên khác. Đại đội công binh K65 đánh lật nhào 1 xe quân sự ở cầu Lớn diệt 7 tên. Du kích mật đánh 2 trận ở Đông tác và Phước Lộc diệt 3 tên.

Tháng 8 năm 1971 đại đội đại biểu tỉnh Đảng bộ lần thứ 4 được tiến hành. Nghị quyết Tỉnh ủy chỉ rõ nhiệm vụ cho lực lượng vũ trang trong 3 tháng cuối năm 1971:

- Khẩn trương xây dựng thực lực cho 3 thứ quân về số lượng và chất lượng.

- Tích cực và khẩn trương chuẩn bị chiến trường.

- Nâng cao tinh thần chiến đấu để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ tới, chuẩn bị lực lượng, vũ khí.

- Nắm địch chắc, chuẩn bị chu đáo, đánh một số trận then chốt, giành thắng lợi.

Đêm 25 tháng 8 Đại đội 25 đặc công đã tổ chức bí mật tập kích vào Núi Sặc do Đại đội 202 bảo an khét tiếng gian ác và 2 trung đội dân vệ chốt giữ. Sau 10 phút nổ súng tiến công ta diệt gọn toàn bộ quân địch, giết chết 57 tên, làm bị thương 18 tên, thu 6 súng, phá hủy toàn bộ lô cốt, nhà lính và vũ khí còn lại.

Chiến thắng Hòn Sặc chẳng những tiêu diệt lực lượng kèm kẹp của địch mà còn có tác dụng cổ vũ cho phong trào của xã Hòa Phong củng cố vững chắc các thôn đã làm chủ. Sau chiến thắng Hòn Sặc bọn ngụy quyền sợ sệt không dám về các thôn để đàn áp bắt bớ quần chúng cách mạng.

Tháng 12 năm 1971 Tiểu đoàn 14 cử một bộ phận đi chuẩn bị mục tiêu cho trận đánh sắp tới lại quận lị Phú Lâm. Do đường tiếp cận đến mục tiêu xa nên lực lượng ta phải nằm lại hầm bí mật. Đêm 29 tháng 12 sau khi chuẩn bị về đồng chí Trần Kiệt, tiểu đoàn phó và đồng chí Hồng trung đội trưởng trinh sát quyết định nằm lại để đêm sau chuẩn bị tiếp. Sáng 30 tháng 12 địch tổ chức lùng sục khu vực xóm phường và đồng lúa phía nam Bầu Bèo nơi 2 đồng chí ta đang ẩn náu. Phát hiện lực lượng ta địch bao vây nổ súng, 2 đồng chí đánh trả và rút lui. Do bị thương nên đồng chí Trần Kiệt với trang bị một khẩu AK., 3 băng đạn, 1 súng ngắn và 4 quả lựu đạn ở lại chiến đấu với 2 trung đội địch. Cuộc chiến đấu không cân sức diễn ra từ 8 giờ đến 10 giờ thì đồng chí Kiệt bị hết đạn. Vết thương quá nặng đồng chí dùng quả lựu đạn cuối cùng chờ lũ giặc đến bắt anh tung lựu đạn giết thêm một số tên nữa. Anh đã dũng cảm hi sinh sau khi diệt được 31 quân thù. Cái chết của anh đã làm cho kẻ thù khâm phục và khiếp sợ, đồng đội mất đi một người chỉ huy gương mẫu và quả cảm. Quê hương Tuy Hòa tự hào và mãi mãi ghi nhớ công ơn của anh - người con trung kiêm bất khuất. Cũng từ chiến công này Nhà nước truy tặng danh hiệu cao quý nhất cho anh vào ngày 15 tháng 1 năm 1976: anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Thực hiện nhiệm vụ mà nghị quyết Tỉnh ủy đã chỉ thị cho lực lượng vũ trang 3 tháng cuối năm 1971. Lực lượng vũ trang huyện Tuy Hòa ngoài nhiệm vụ diệt kẹp giành dân, giữ thế và tiếp tục phát triển phong trào còn vận động được 220 thanh niên thoát li tình nguyện gia nhập vào quân giải phóng để chiến đấu. Quân dân trong huyện đã kêu gọi vận động được 56 lính ngụy đào rã ngũ. Các tổ chức chung quanh chính quyền cách mạng được phát triển mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng.

Để chuẩn bị cho cán bộ chiến sĩ các lực lượng vũ trang toàn tỉnh bước vào nhiệm vụ mới của cách mạng miền Nam có ý nghĩa chiến lược đặc biệt quan trọng, Ban chỉ huy, Ban cán sự Tỉnh đội đã tổ chức một đợt sinh hoạt chính trị nhằm giáo dục nâng cao chất lượng với cốt lõi: “Trung thành vô hạn, anh dũng tuyệt vời, chiến thắng vẻ vang”. Đợt sinh hoạt được tiến hành sâu rộng từ trong ra ngoài, từ trên xuống dưới, không bỏ sót một đơn vị nào, một đồng chí nào. Kết quả của đợt sinh hoạt chính trị đã rút ra những mặt mạnh, mặt yếu, những bài học kinh nghiệm quý giá, những tồn tại phải tập trung tháo gỡ.

Nhìn toàn cục năm 1971 hoạt động quân sự của địch ở chiến trường Tuy Hòa nói riêng, Phú Yên nói chung có giảm so với những năm trước. Chúng không mở các cuộc hành quân càn quét lớn lên các vùng căn cứ của ta mà chỉ dừng lại ở các cuộc hành quân lùng sục quy mô nhỏ yểm trợ cho kế hoạch “bình định”. Thế chiến trường cũng bộc lộ rõ quân ngụy Sài Gòn không thể thay thế vai trò của quân Mĩ mà quân Mĩ ngày rút đi càng nhiều. Trong khi đó quân và dân ta đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm đối phó với địch. Ta không chỉ giữ vững thành quản xuân hè mà còn tranh thủ hồi phục mở rộng thêm một số thôn xã, là tiền đề thuận lợi cho quân và dân toàn huyện bước vào giai đoạn chiến đấu mới.

[macbupda]

III - LỰC LƯỢNG VŨ TRANG HUYỆN TUY HÒA TRONG TIẾN CÔNG CHIẾN LƯỢC 1972

Quán triệt nhiệm vụ của Bộ Chính trị Trung ương Đảng, quyết tâm chiến lược của quân ủy Trung ương, tháng 1 năm 1972 Tỉnh ủy Phú Yên triệu tập hội nghị Tỉnh ủy mở rộng, đề ra 5 mục tiêu quan trọng của năm 1972 là:

1 - Đẩy mạnh hoạt động quân sự, tiêu diệt và làm tan rã phần lớn quân ngụy, hỗ trợ trực tiếp quần chúng nổi dậy giành quyền làm chủ, đánh bại bình định, giải phóng từng vùng đất đai và hỗ trợ cho phong trào thành phố vừa ra sức đánh bại địa phương quân và phụ quân của địch.

2 - Phát động phong trào 3 mũi giáp công, tiến công và nổi dậy liên tục ở vùng nông thôn, kết hợp nổi dậy và tiến công giành toàn bộ nông thôn, đánh bại “bình định của địch.

3 - Đẩy mạnh cao trào đấu tranh rộng lớn của đồng bào quần chúng ở thành thị. Kết hợp với 2 quả đấm diệt và làm tan rã lớn ngụy quân, làm suy yếu từng bộ phận ngụy quyền địa phương ở thành thị, nhất là làm tan rã ngụy quyền ở cơ sở, giải phóng những quận lị, có điều kiện tiến lên cùng toàn miền Nam đánh đổ tập đoàn Nguyễn Văn Thiệu.

4 - Ra sức xây dựng thực lực về mọi mặt, vừa tiến công vừa xây dựng thực lực để tiếp tục tiến công giành thắng lợi to lớn hơn, bảo đảm nhiệm vụ trước mắt và lâu dài, tạo sức mạnh cho giai đoạn mới. Phải ra sức xây dựng Đảng, phát triển đội ngũ đảng viên đồng bào, có chất lượng cao, ra sức đào tạo đội ngũ cán bộ đủ sức đảm đương mọi nhiệm vụ trong các ngành để hoạt động.

5 - Chuẩn bị tốt mọi điều kiện cho nhiệm vụ tiếp theo, trong quá tình thực hiện nhiệm vụ sắp đến phải nỗ lực không ngừng giành thắng lợi lớn nhất để tạo thế và lực mới.

Căn cứ vào nghị quyết của Tỉnh ủy, Ban chỉ huy Tỉnh đội đề ra nhiệm vụ tác chiến cho lực lượng vũ trang trong năm 1972 là:

Tiêu diệt và làm tan rã một bộ phận sinh lực địch cùng phương tiện chiến tranh quan trọng. Đánh quỵ một số tiểu đoàn bảo an cơ động của tiểu khu, làm tan rã phần lớn các đại đội bảo an, lực lượng dân vệ, diệt gọn một số đại đội bảo an, dứt điểm một vài chi khu quận lị, cô lập bọn Nam Triều Tiên, phá sạch lực lượng phòng vệ dân sự, làm mất tác dụng lực lượng kèm kẹp tại chỗ của địch.

Trên cơ sở diệt địch kết hợp 3 mũi giáp công hỗ trợ quần chúng vũ trang khởi nghĩa, giành và giữ chính quyền thôn xã, xây dựng thực lực cách mạng, lực lượng vũ trang cơ sở, làng xã chiến đấu, củng cố vững chắc vùng giải phóng.

Để đảm bảo tiến công và nổi dậy trong năm 1972 giành được thắng lợi to lớn, tỉnh chủ trương: từ tháng 1 đến tháng 3 các đơn vị tích cực hoạt động giữ thế chiến trường, đánh địch càn quét, tranh thủ học tập quân sự chính trị, củng cố tổ chức, chuẩn bị chiến trường.

Quán triệt chỉ thị và nhiệm vụ của Ban chỉ huy Tỉnh đội, Huyện đội Tuy Hòa nhanh chóng triển khai cho các đơn vị 377, 203 khẩn trương huấn luyện, sắp xếp tổ chức và tăng cường trang bị. Các xã đội tích cực bố phòng ở căn cứ, khu vực sản xuất, các sân bay dã chiến của địch thường đổ bộ bằng trực thăng, bố phòng chốt một số cao điểm dọc bìa núi và một số đường đi, mở rộng và củng cố các làng chiến đấu, nâng cấp lên thành hệ thống hầm hào, ụ chiến đấu, rào, chướng ngại bằng các bãi chông mìn kết hợp.

Tiểu đoàn 14 và Đại đội K65 công binh được tỉnh, huyện bổ sung quấn số và bước và huấn luyện. Nội dung huấn luyện chú trọng vào các hình thức chiến thuật, phục kích, vận động, tiến công để nhanh chóng chuyển hóa từ tiểu đoàn đặc công sang đánh các hình thức chiến thuật của bộ binh, đáp ứng yêu cầu chiến đấu trong thời gian tới. Tiểu đoàn cùng tổ chức lực lượng đi nhận vũ khí của Quân khu, của tỉnh chi viện để kịp thời bổ sung và đảm bảo dự trữ chiến đấu cho tiểu đoàn. Huyện đội cử cán bộ xuống các xã hướng dẫn kĩ thuật và bàn các biện pháp cho lực lượng quân giới nỗ lực làm vũ khí tự tạo, cải tiến pháo, bom để giải quyết một phần trang bị cho lực lượng du kích đánh địch, xây dựng làng chiến đấu và bố phòng.

Năm 1972 trên chiến trường Tuy Hòa địch đã có một số thay đổi về lực lượng, bọn Nam Triều Tiên rút một số chốt ở Mĩ Trung (Hòa Thịnh), Mỏm Ké, Đồi Ông Xược (Hòa Tân), còn lại 9 điểm chốt và căn cứ trung đoàn bộ ở Đa Ngư (Hòa Hiệp) của Trung đoàn 28 “Bạch Mã”. Thủ đoạn của chúng chủ yếu là chốt giữ, ngăn chặn vòng ngoài, hạn chế sự tấn công của ta, mở càn quét quy mô nhỏ để bàn giao chiến trường cho quân ngụy, chuẩn bị rút quân. Lực lượng viễn chinh Mĩ cơ bản rút hết quân cơ động, bỏ hậu cứ Hòa Hiệp, cảng Vũng Rô, chỉ còn một số ít ở sân bay Đông Tác. Quân ngụy có 3 tiểu đoàn bảo an, 3 đại đội biệt lập, 38 trung đội dân vệ và một số lực lượng phòng vệ dân sự ở các ấp vùng dân (Phú Lâm, Thạch Lâm, Đông Tác). Tiếp tục thực hiện các âm mưu thủ đoạn, đánh phá cơ sở cách mạng, kẹp dân khống chế phong trào. Chúng ra sức bắt lính đôn quân, đẩy mạnh chiến tranh tâm lí, chiêu hồi chiêu hàng, phát triển chiến tranh gián điệp, tăng thế lực các đảng phái phản động, bí mật xúc tiến kế hoạch hậu chiến của bọn chủ Mĩ.

[macbupda]

Phối hợp với lực lượng trọng điểm ở huyện Tuy An, các đơn vị tiểu đoàn 14, Đại đội 377, Đại đội 203 cùng lực lượng du kích các xã đã liên tục tấn công đánh địch nhiều nơi. Đêm 25 tháng 1 tập kích Núi La (Hòa Mĩ), cùng đêm tập kích địch Xuân Thanh (Hòa Xuân). Ngày 4 tháng 3 đánh địch ở Mĩ Lệ (Hòa Bình). Đêm 6 tháng 3 đánh địch ở Hòa Mĩ. Đêm ngày 8 tháng 3 đánh địch ở Hòa Phong gây cho địch một số thiệt hại, buộc địch phải bỏ nhiều thôn ấp ở các xã trên co cụm lại 2 điểm Phú Diễn (Hòa Đồng) và Phú Thứ (Hòa Bình).

Trong những tháng đầu năm 1972 Đại đội K65 công binh đã liên tục đánh giao thông ở Đèo Cả, tháng 1 đánh 2 trận diệt 8 xe (có 2 xe M113), 22 tên địch bị bắn chết (có 5 tên Mĩ), thu 1 súng M79. Từ ngày 4 đến ngày 9 tháng 2 đánh 3 trận, lật 1 đoàn tàu quân sự ở Hóc Mít, phá hỏng 1 đầu máy, 5 toa xe, 1 lô cốt, phá hủy 6 xe quân sự, diệt 21 tên địch (có 8 Mĩ), bắt sống một số tên, thu 1 súng, bắn rơi một máy bay trực thăng HU1A.

Ngày 6 tháng 4 năm 1972 lực lượng vũ trang và du kích xã Hòa Tân tập kích đại đội bảo an ở thôn Hội Cư, gây cho địch nhiều thiệt hại, lợi dụng thời cơ đồng bào nổi dậy buộc địch phải rút chạy, Tây Hòa Tân được giải phóng.

17 giờ ngày 26 tháng 4 Đại đội 1 Tiểu đoàn 14 tiến công tiêu diệt đại đội bảo an và 1 trung đội dân vệ chốt giữ cầu Sông Tra (Hòa Xuân diệt 50 tên, làm bị thương 11 tên, bắt sống 8 tên. Thu 13 súng, phá hủy 1 đại liên, một cối 60, ba máy PRC25, ta không thương vong.

Tháng 4 năm 1972 lực lượng vũ trang xã Hòa Hiệp dựa vào làng chiến đấu chặn đánh bọn địch càn quét vào thôn Phú Hòa từ 13 giờ đến 18 giờ chiều, địch phải rút quân mang theo 34 tên chết và bị thương.

Đầu tháng 5 năm 1972 một tiểu đoàn quân thuộc Trung đoàn 28 “Bạch Mã” Nam Triều Tiên mở một cuộc càn quét vào vùng núi phía Tây xã Hòa Xuân để bàn giao chiến trường cho quân ngụy. Đại đội 1 Tiểu đoàn 14 chặn đánh liên tục hơn 10 ngày địch không vào được căn cứ thời gian, mặc dù chúng đã dùng máy bay, pháo và cả chất độc hóa học để chi viện. Kết quả ta đã diệt 61 tên, thu 4 súng bắn rơi một máy bay trực thưang vũ trang. Năm ngày sau cũng Đại đội 1 chặn đánh 1 xe tăng M118 tại thôn Nam Bình (Hòa Xuân) bắn cháy và diệt 8 tên Nam Triều Tiên (có một đại úy), ta hi sinh một đồng chí.

Ngày 21 tháng 5 năm 1972 Tiểu đoàn 14 thành công lót quân ở thôn Phú Lương (Hòa Tân) đánh quân địch can quét nống lấn. Trận chiến đấu diễn ra quyết liệt suốt từ sáng đến chiều tối. Kết quả ta đã làm chết và bị thương 107 tên dịch (cả bảo an và cộng hòa). Thu 2 súng, ta thương vong 11 đồng chí. Đây là trận đánh đầu tiên của tiểu đoàn chuyển hóa chiến thuật từ đánh đặc công sang đánh bộ binh. Tuy có thương vong cao nhưng đã rút được nhiều kinh nghiệm cho tiểu đoàn, làm cơ sở cho nhiệm vụ tác chiến theo yêu cầu trong giai đoạn tới.

Cũng trong tháng 5 năm 1972, Ban chỉ huy Tỉnh đội ra mệnh lệnh cho Huyện đội Tuy Hòa 1 dùng lực lượng thích hợp, có sức chiến đấu mạnh tập kích vào khu trung tâm chiêu hồi Đông Tác nhằm phá thế kém của địch, phá hậu phương, làm đà cho quần chúng nổi dậy trở về vùng giải phóng.

Chấp hành mệnh lệnh của Ban chỉ huy Tỉnh đội, huyện giao nhiệm vụ cho Đại đội 2023 đặc công và cán bộ Đại đội 377 tổ chức chuẩn bị mục tiêu trên. Sau 3 đêm đi nghiên cứu thực địa và tiếp cận mục tiêu thuận lợi, lực lượng ta gồm 31 tay súng của Đại đội 203 và một trung đội của Đại đội 377 có 18 tay súng tiến hành tập kích. Đúng 0 giờ 15 phút ngày 21 tháng 5 năm 1972 các mũi, các tổ đồng loạt dùng B40, thủ pháo, lựu đạn bất ngờ tiến công đánh chiếm các mục tiêu. Hơn 20 phút chiến đấu ta đã làm chết và bị thương 116 tên địch, thu 3 súng, ta bị thương vong 3 đồng chí. Trận chiến đấu diễn ra thuận lợi, đạt yêu cầu cao, hơn 200 đồng bào lần lượt trở về làng cũ. Trận đánh thắng lợi được cấp trên khen thưởng, đặc biệt là đồng chí Tân Đại đội trưởng 203 chỉ huy trận đánh được tỉnh biểu dương thành tích “Quyết tâm cao, chỉ huy giỏi”.

Ngày 22 tháng 6 năm 1972 một tổ du kích xã Hòa Hiệp gồm 3 đồng chí Nguyễn Gan, Phan Nhu, Trần Văn U chặn đánh bọn địch lùng sục ở xóm Gò (Phú Hòa). Với tinh thần chiến đấu ngoan cường các chiến sĩ đã bám vào một ngôi nhà đánh trả nhiều đợt tấn công của hàng trăm tên địch từ sáng đến chiều, diệt và làm bị thương 23 tên dịch, các đồng chí đã chiến đấu đến viên đạn cuối cùng và hi sinh oanh liệt. Tên tuổi của các anh mãi mãi lưu truyền trong sử sách của quê hương Hòa Hiệp anh hùng cho những thế hệ mai sau.

[macbupda]

Để giữ thế chiến trường, tiếp tục củng cố và mở rộng vùng giải phóng, xây dựng làng chiến đấu, đánh địch càn quét nống lấn, tháng 02 năm 1972 huyện chủ trương đưa toàn bộ lực lượng đứng bám các thôn xã giải phóng các vùng lõm ở một số xã Hòa Mĩ, Hòa Đồng, Hòa Tân, Hòa Bình, Hòa Phong tạo thế mở mảng liên hoàn.

Tháng 6 năm 1972 đối phó với sức lấn ép vào tấn công của ta, địch tổ chức 3 đại đội bảo an càn quét phong tỏa các thôn Phú Thứ, Mĩ Lệ, Phước Mĩ (Hòa Bình), 2 đại đội từ Tuy Hòa 2 vượt sông Ba đánh vào, 1 đại đội tiến quân theo trục đường 5 hình thành thế bao vây. Đại đội 377, đại đội 203 cùng lực lượng vũ trang xã Hòa Bình đã bám trụ, quần đánh địch từ sáng sớm đến tối. Mặc dù địch có quân đông, hỏa lực mạnh nhưng không thực hiện được ý đồ bao vây để tiêu diệt lực lượng ta. Suốt một ngày diễn ra nhiều trận đánh ở nhiều khu vực, với tinh thần chiến đấu dũng cảm ta đã diệt và làm bị thương 84 tên địch, ta hi sinh, bị thương 12 đồng chí. Đến 20 giờ lực lượng ta bí mật rút quân ra khỏi khu vực bao vây của địch.

Ngày 07 tháng 7 năm 1972 du kích Hòa Tân phục kích đánh bọn bảo an ở Phú Lương diệt 7 tên, bắt sống 1 tên.

Đêm 13 tháng 7 năm 1972 Tiểu đoàn 14 cùng du kích xã Hòa Tân tập kích đại đội bảo an ở Gò Thịnh (Xuân Thạnh) diệt 24 tên, thu 15 súng, 1 máy PRC25

Ngày 31 tháng 7 đến 03 tháng 8 năm 1972 lực lượng vũ trang xã Hòa xuân đánh càn diệt 17 tên địch, phục kích diệt 4 tên ác ôn và 2 tên dân vệ thu 2 súng.

Ngày 27 tháng 8 Đại đội K65 dùng mìn đánh sập cầu lớn, bọn địch đến giải tỏa lực lượng ta phục kích nổ súng diệt và làm bị thương 33 tên Nam Triều Tiên, làm gián đoạn giao thông trên trục đường số 1 hai ngày liền.

Cuộc tiến công chiến lược xuân hè năm 1972 quân dân ta trên toàn miền Nam đã giành được những thắng lợi to lớn. Chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” có nguy cơ bị thất bại hoàn toàn. Đế quốc Mĩ buộc phải vội vã “Mĩ hóa” trở lại cuộc chiến tranh, chủ trương dùng không quân, hải quân đánh phá miền Bắc. Ở miền Nam Mĩ chi viện tối đa không quân và hải quân, viện trợ ồ ạt vũ khí và phương tiện chiến tranh, ra sức bắt lính đôn quân đề khôi phục lại các đơn vị đã bị tiêu diệt.

Trước tình hình mới, tháng 6 năm 1972 Bộ Chính trị Trung ương Đảng đã nhận định âm mưu của đế quốc Mĩ là: ra sức ngăn chặn cuộc tiến công và nổi dậy của quân dân ta, cứu vãn chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”. Do bản chất cực kì hiếu chiến và ngoan cố của chúng, quân dân ta phải luôn vững vàng, tiếp tục chiến đấu và giành thắng lợi bất kì trong tình huống nào.

Chấp hành mệnh lệnh của Bộ Tư lệnh Quân khu 5, Tỉnh đội tiếp tục mở chiến dịch Thu năm 1972 để phối hợp với chiến trường trong quân khu và toàn miền Nam.

Để giữ chân, kéo địch tạo thuận lợi cho hướng điểm của tỉnh ở Tuy Hòa 2, thực hiện nhiệm vụ mở màn chiến dịch, huyện chủ trương sử dụng đại đội 203, Đại đội 377, Tiểu đoàn 14, lực lượng vũ trang Hòa Thành và Hòa Bình thọc sâu đánh địch ở Phước Lộc, Hòa Bình gây áp lực lớn với quận lị Phú Lâm, buộc chúng phải phòng thủ. Ta trụ lại ở trên đường 5 sẵn sàng đánh địch phản kích.

Đêm 31 tháng 8 năm 1972 Tiểu đoàn 14 dùng cối 82, cối 60, B41 tập kích vào quận lị Phú Lâm. Đại đội 203, 377 và vũ trang Hòa Thành đột nhập đánh bọn dân vệ biệt kích ở Phước Lộc. Tiểu đoàn 14 vận động tập kích Đại đội 219 bảo an ở Phước Bình. Kết quả trong đêm ta đánh sập 3 nhà ở quận lị, đánh tan 3 trung đội dân vệ ở Phước Lộc, đánh thiệt hại nặng đại đội bảo an ở Phước Bình, diệt 18 tên, thu 3 súng và toàn bộ quân tư trang. Bọn còn lại tháo chạy xuống quận. Lực lượng ta đứng lại từ Phước Bình lên Phước Nông. Đến ngày 01 tháng 9 một tiểu đoàn bảo an, 1 tiểu đoàn quân Nam Triều Tiên chia thành nhiều mũi phản kích ta. Với sự chi viện hỏa lực của bom và pháo (hơn 30 đợt ném bom của không quân Mĩ, hàng ngàn quả đạn pháo bắn vào trận địa ta), địch liên tục dùng nhiều mũi tiến công. Ta đánh trả quyết liệt giữ vững trận địa. Đến 17 giờ chiều Tiểu đoàn 14 sử dụng lực lượng trinh sát của tiểu đoàn đánh giữ chân địch, Đại đội 1 lợi dụng địa hình địa vật che khuất vận động tiếp cận bất ngờ nổ súng tấn công vào 1 đại đội Nam Triều Tiên đang cụm lại ở chợ Phú Nông, diệt tại chỗ hơn 30 tên, địch tháo chạy ra đường 5. Thừa thế có lợi toàn bộ tiểu đoàn nổ súng đánh bật địch chạy khỏi làng, ta tiến chiếm đường 5, đẩy địch chạy vào đồng ruộng phía Nam đường 5. Đến 19 giờ ta tổ chức rút quân về Hòa Tân. Kết quả ta giết và làm bị thương 117 tên địch (có 47 tên Nam Triều Tiên), thu 5 súng, đánh thiệt hại nặng 1 đại đội Nam Triều Tiên, 1 đại đội bảo an. Ta hi sinh 5 đồng chí, bị thương 8 đồng chí (hầu hết là bị phi pháo). Các đơn vị 377, Tiểu đoàn 14, Đại đội 203 tiếp tục bám lại cùng lực lượng du kích các xã Hòa Mĩ, Hòa Đồng, Hòa Bình, Hòa Tân cơ động đánh địch càn quét lấn chiếm.

[macbupda]

Đêm 3 tháng 9 năm 1972 sau khi nghiên cứu địa hình và nắm quy luật của địch, Tiểu đoàn 14 cùng Đại đội 377 bí mật đưa quân phục lót ở khu vực Phú Lương, Động Mĩ. Vào lúc 5 giờ sáng ngày 04 tháng 9 như thường lệ, Đại đội 219 bảo an từ đường 1 kéo lên cầu Ông Lợi, địch lọt vào trận địa phục kích của ta, các mũi đồng loạt nổ súng xung phong, địch không chống trả kịp tháo chạy. Ta truy kích và dùng cối 82 bắn chặn diệt thêm một số. Gần 10 phút nổ xung phong làm chủ trận địa, kết quả địch chết 41 tên, bị thương 8 tên, bị bắt sống 7 tên. Thu 11 súng, ta bị thương 1 đồng chí. Chiến thắng Phú Lương làm cho nhân dân 2 xã Hòa Tân, Hòa Vinh vô cùng phấn khởi, phá được lực lượng kèm kẹp khống chế đồng bào, mở rộng được phạm vi làm chủ.

Ngày 05 tháng 8 Đại đội 377 phục kích ở Phước Thịnh đánh một trung đội dân vệ, diệt 5 tên.

Ngày 07 tháng 8 du kích xã Hòa Vinh đánh bọn dân vệ diệt 3 tên, thu 1 súng.

Sau những thất bại liên tiếp địch âm mưu đưa các đại đội bảo an, một số lực lượng dân vệ đánh chiếm lại một số địa bàn đã bị mất, kẹp dân, thu hẹp vùng giải phóng của ta, đẩy lực lượng ta ra xa, giải tỏa sự uy hiếp quận lị Phú Lâm và đường số 1.

Để đánh phá nhhững âm mưu thủ đoạn của địch giữ dân tiếp tục phát triển vùng giải phóng. Đêm 28 tháng 9 Tiểu đoàn 14 cùng đội công tác xã Hòa Bình đưa lực lượng ra lót trong nhà dân ở thôn Mĩ Lệ. Lúc 17 giờ chiều ngày 29 tháng 9 khi các mũi lùng sục của đại đội bảo an vừa cụm lại để nấu ăn, các mũi xuất kích đồng loạt nổ súng đánh thẳng vào các cụm của địch. Hơn 30 phút chiến đấu, địch tháo chạy ra đường 5. Kết quả ta diệt 1 đại đội bảo an, đánh tan 2 trung đội dân vệ, giết chết 50 tên, bị thương 14 tên, thu 7 súng (có 1 M79, 1 súng ngắn), 1 máy PRC25. Ta hi sinh 4 đồng chí (do bất cẩn lựu đạn thu của địch), bị thương 2 đồng chí. Sau trận đánh này ta làm chủ lại 3 thôn Phú Thứ, Mĩ Lệ, Phước Mĩ.

Trong năm 1972 lực lượng vũ trang và du kích xã Hòa Vinh đã tổ chức 8 lần thọc sâu diệt ác, bắt sống 4 tên ác ôn và dân vệ, 3 lần tập kích vào đầu cầu Bàn Thạch diệt hàng chục tên thu 2 súng. Phục kích bắt sống tên Nguyễn Cầu trung sĩ ngụy, tên Đỗ Sanh ấp trưởng, 3 lần tập kích bọn ngụy quyền và dân vệ ở thôn 3, bắt sống 5 tên thu 3 súng. Đánh vào trụ sở ngụy quyền ở thôn 1 thu 3 máy đánh chữ và một số tài liệu quan trọng. Đặc biệt trận đánh diệt 1 xe Mĩ diệt 4 tên ở ngã 3 cây Bảng.

Chiến dịch thu 1972 đã kết thúc, trên chiến trường của huyện quân và dân ta đã thu được những thắng lợi cơ bản, phá được âm mưu thủ đoạn của kẻ thù góp phần cùng cả nước đánh bại chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”. Không còn cách gì khác địch buộc phải ngồi vào bàn thương lượng đàm phán với ta. Cuộc thương lượng hòa bình về Việt Nam kéo dài đã 4 năm mà vẫn không tiến triển được. Trong suốt quá trình thương lượng, với bản chắt ngoan cố, hiếu chiến, hợm hĩnh, kẻ thù luôn lật lọng, trở mặt chưa kí đã phá, vừa kí vừa phá. Lần này chúng lại điên cuồng mở các cuộc hành quân “Tràn ngập lãnh thổ”. Bằng nhiều thủ đoạn chúng dốc sức càn quét lấn chiếm vùng giải phóng, chiếm đất giành dân nhằm thực hiện giải pháp cho hội nghị Paris trên thế mạnh có lợi cho chúng.

Để tiến hành đánh phá âm mưu thủ đoạn của địch, tỉnh chủ trương mở đợt hoạt động trong những tháng cuối năm 1972 và bước sang đầu năm 1973. Yêu cầu của đợt hoạt động là:

Kiên quyết đánh bại âm mưu “Tràn ngập lãnh thổ” giữ đất, giữ dân, giữ vững và mở rộng vùng giải phóng. Được tỉnh tăng cường tiểu đoàn 13 bộ binh, huyện đã triển khai cho tiểu đoàn đảm nhiệm khu vực Hòa Mĩ, Hòa Phong, Hòa Bình. Điều Đại đội 203 tăng cường cho miền Đông phối hợp cùng lực lượng vũ trang Hòa Hiệp diệt ác và đánh địch ở 3 lò, Phú Hiệp A. Đại đội 377 cùng lực lượng vũ trang Hòa Thành, Hòa Bình quần đánh địch ở Phước Bình, Phú Nông, Phước Nông, Lạc Nghiệp. Tiểu đoàn 14 cùng lực lượng dân quân du kích đảm nhiệm khu vực Hòa Đồng, Hòa Tân, Hòa Vinh, Hòa Xuân. Đại đội công binh K65 tích cực đánh phá giao thông trên tuyến quốc lộ 1, Hòa Xuân, Đèo Cả. Sau một thời gian hoạt động, các lực lượng đã hoàn thành tốt nhiệm vụ trong cuộc tiến công chiến lược 1972. Quân dân toàn huyện đã phối hợp chặt chẽ với chiến trường trong tỉnh liên tục tiến công và nổi dậy giành được những thắng lợi có ý nghĩa hết sức quan trọng. Ta đã loại khỏi vòng chiến đấu 605 tên địch (có hàng trăm tên Nam Triều Tiên), diệt gọn 3 đại đội bảo an (ở Mĩ Lệ, Phú Lương, cầu Sông Tra), 5 trung đội dân vệ, làm thiệt hại nặng 2 đại đội ảo an, 1 đại đội Nam Triều Tiên và hàng chục trung đội dân vệ. Mở mảng nối liền vùng giải phóng 6 xã: Hòa Thịnh, Hòa Mĩ, Hòa Đồng, Hòa Phong, Hòa Bình, Hòa Tân. Vận động hơn 200 thanh niên thoát li bổ sung cho các đơn vị tập trung của huyện, Tiểu đoàn 14 và cho lực lượng vũ trang các xã. Cá đơn vị vừa chiến đấu giữ địa bàn vừa khẩn trương chuẩn bị vật chất vũ khí bổ sung trang bị đảm bảo yêu cầu tác chiến thực hiện tinh thần của “Hiệp định Paris”.

[macbupda]

CHƯƠNG VII

TẠO THẾ, TẠO LỰC ĐẨY MẠNH TẤN CÔNG
ĐÁNH BẠI ÂM MƯU LẤN CHIẾM,
GÓP PHẦN CÙNG CẢ NƯỚC THỰC HIỆN
CUỘC TỔNG TẤN CÔNG XUÂN 1975
GIẢI PHÓNG HOÀN TOÀN ĐẤT NƯỚC

I - CHỐNG ĐỊCH BÌNH ĐỊNH LẤN CHIẾM PHÁ HOẠI HIỆP ĐỊNH PARIS

Ngày 27 tháng 01 năm 1973 hiệp định Paris được kí kết là thắng lợi vô cùng to lớn của quân dân ta, là thất bại hết sức nặng nề của đế quốc Mĩ và bè lũ tay sai. Cục diện chiến tranh thay đổi hoàn toàn. Đó là điều kiện hết sức thuận lợi cho công cuộc giải phóng, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, nhanh chóng đi đến thắng lợi. Tuy nhiên với bản chất ngoan cố hiếu chiến của kẻ thù xâm lược và bè lũ tay sai chúng không chịu thi hành nghiêm túc hiệp định Paris. Ngày 28 tháng 01 năm 1973 ngày hiệp định Paris có hiệu lực, Nguyễn Văn Thiệu được sự hậu thuẫn của Mĩ trắng trợn tuyên bố không tôn trọng lệnh ngừng bắn và ra lệnh cho quân ngụy thực hiện kế hoạch “tràn ngập lãnh thổ” ồ ạt lấn chiếm vùng giải phóng của ta.

Đầu tháng 01 năm 1973 hội nghị Thường trực Quân ủy Trung ương đã họp và vạch rõ “chúng ta phải luôn luôn cảnh giác và sẵn sàng đối phó với khả năng xấu nhất địch gây chiến tranh trở lại”.

Quán triệt quan điểm của hội nghị, tỉnh ra mệnh lệnh cho các lực lượng vũ trang trong toàn tỉnh là: khi có lệnh tất cả ác đơn vị phải đưa lực lượng đánh địch chốt giữ các vùng tranh chấp trên địa bàn từng huyện, từng xã, tổ chức tuyến chiến đấu xây dựng nhiều điểm chốt vững chắc, xây dựng công sự tạo thế liên hoàn, kiêm quyết đánh bại và bẻ gãy các cuộc phản kích của địch, với khẩu hiệu đầy ý chí quyết tâm là:

“Công sự là nhà, trận địa là quê hương
Một tấc không đi, một li không rời”.

Chấp hành mệnh lệnh của tỉnh, huyện Tuy Hòa tổ chức giao nhiệm vụ và xây dựng lực lượng đảm nhiệm trên từng khu vực cụ thể như sau:

Tiểu đoàn 13 cùng Đại đội 377, Đại đội 203, du kích xã Hòa Bình, Hòa Phong đánh bật địch và chốt giữ theo trục đường 5 từ Lạc Nghiệp (Hòa Bình) lên đồn Hòa Phong.

Tiểu đoàn 14 cùng du kích Hòa Tân, Hòa Thành chốt giữ từ Phú Lương đến Xuân Thành, Hội Cư (Hòa Tân), Xóm Phường (Hòa Thành), dùng 1 cối 82, 1 khẩu 12,8 chốt Núi Một, là hỏa lực để chi viện và khống chế trên cả 2 hướng Hòa Tân và Hòa Bình.

Đại đội K65 công binh cùng du kích Hòa Xuân khống chế và uy hiếp trục giao thông Đèo Cả, chốt và chiếm giữ các vùng đã giải phóng.

Lực lượng vũ trang và du kích xã Hòa Hiệp chốt giữ từ đường sắt (Phú Hòa) trở xuống.

Tối ngày 23 rạng 24 tháng 01 năm 1973, nhận được lệnh xuất quân chiếm lĩnh trận địa, trên hướng đường 5 các lực lượng ta tiến công đánh bật toàn bộ bọn địch ở Phú Thứ, Mĩ Lệ, Phước Mĩ, diệt hơn 30 tên, tiến hành chiếm lĩnh như phương án.

Trên hướng Hòa Tân lực lượng Tiểu đoàn 14 vừa đến Vĩnh Xuân đã gặp một đại đội bảo an, ta nổ súng, diệt tại chỗ 17 tên, thu 2 súng. Địch tháo chạy xuống Hòa Vinh, lực lượng ta tiến vào chốt giữ ở Phú Lương. Một đại đội ra chốt xóm Phường (Hòa Thành), các lực lượng Hòa Xuân, Hòa Hiệp điều thực hiện đúng kế hoạch.

Ngày 26 tháng 01 trên các khu vực chốt địch dùng lực lượng bảo an, dân vệ tiến hành phản kích. Mặc dù được sự chi viện tối đa của không quân Mĩ, các trận địa pháo bắn ác liệt vào trận địa ta nhưng lực lượng ta trên các hướng đánh trả quyết liệt giữ vững trận địa. Địch bị diệt nhiều tên và dãn ra không dám tấn công. Sau 7 ngày địch điều Liên đoàn 6 biệt động từ Quảng Trị ra chi viện cho Phú Yên. Lợi dụng đêm giao thừa chúng dùng đại đội thám kích của liên đoàn ban đêm bí mật mò vào khu vực chốt của Đại đội 3 và chốt đại liên của Tiểu đoàn 14 ở tổ 16 Phú Lương, dùng lựu đạn M72 tập kích chiếm 1 đoạn chiến hào. Tiểu đoàn 14 sử dụng một mũi của Đại đội 1, một lực lượng của Đại đội 3, điều Đại đội 7 từ xóm Phường vận động vào, tổ chức đánh phản kích. Sau nhiều đợt giao tranh giành giật từng khu nhà, ta đã tiến công áp đảo, diệt gần hết đại đội này, thu nhiều lựu đạn, M72 và 2 súng ngắn, khôi phục lại trận địa. Ta hi sinh 3 đồng chí, bị thương 4 đồng chí. Sáng hôm sau 1 trung đội cũng thuộc Liên đoàn 6 biệt động quân hành quân dọc theo sông Bàn Thạch mò vào trận địa ta. Đại đội 1 dùng mìn phục sẵn diệt gọn trung đội này, giết chết 23 tên. Sau 2 lần tấn công bị bị thất bại bọn Liên đoàn 6 biệt động quân chuyển sang phản kích hướng đường 5, cũng bị lực lượng 203, 377 và Tiểu đoàn 13 đánh trả quyết liệt, loại khỏi vòng chiến đấu hàng trăm tên.