15. Những ngày quân y viện 43
Từ trạm phẫu tiền phương Ba Lòng, chúng tôi được 2 xe cứu thương của sư đoàn đưa về quân y viện 43, bệnh viện chính của mặt trận Bình Trị Thiên, nằm không xa Quất Xá (Cam Lộ). Tôi được chuyển ngay vào phòng phẫu thuật, bác sỹ xem qua rồi nói không khẩn cấp lắm, xử lý lại rồi tiêm thuốc an thần, chuyển qua hậu phẫu cho ngủ để lại sức.
Hôm sau hay hôm sau nữa không rõ, tôi tỉnh dậy, thấy mình như một người lính lạc ngũ. Quanh tôi im ắng, thi thoảng mới có tiếng chân người đi lại nhẹ nhàng. Tôi cất tiếng hỏi về đồng đội, về những trinh sát cùng bị thương. Thấy một giọng nữ Hà Tĩnh hay Quảng Bình trả lời vỗ về: “Chắc anh là mới thôi” (Tiếng Hà Tĩnh chắc là mình: Mình anh là mới thôi). Không hỏi được gì hơn. Không biết tình hình mọi người ra sao, nặng hay nhẹ, chuyển đi đâu hết rồi.
Tôi nằm hậu phẫu khoảng 3-4 ngày, căn phòng nhỏ, mái lá, nền đất, vách nứa, trên mình tôi chỉ phủ một tấm vỏ chăn, không quần, không áo. Mọi sinh hoạt đều nhờ tay 3 o y tá mà tôi chưa biết mặt, chỉ nghe gọi, nghe xưng tên O Nhương, O Thuỷ, O Kim.
Hồi hộp nhất với tôi là hôm bác sỹ cho mở băng mắt. Sau khi thấm cồn, bóc băng buốt nhói, tôi thấy trước mắt mình òa sáng. Thế là còn nhìn được, có mù thì cũng không mù hẳn. Bác sỹ nói cả hai con ngươi vẫn nguyên vẹn, nhưng bị vạt mất hẳn 2 mảng lông mày che nắng che mưa và bị một vết rách sâu, sát mí mắt phải. Nom qua gương thấy kỳ lắm, xấu lắm. Tôi hỏi về vết thương của mình. Bác sỹ nói: “Xấu trai nhưng không sao, vết ở chân cũng nhẹ, chỉ lo vết trên đầu, có vẻ nặng”.
Ít ngày sau, tình trạng đã khá hơn, tôi được rời hậu phẫu. Bây giờ mới biết mặt 3 o y tá. Nhương thấp béo nhưng thoăn thoắt, chuyện trò tởi mởi, Kim gầy tong teo, dáng thư sinh, còn Thuỷ như vận động viên cử tạ, cao lớn. Cả 3 đều còn rất trẻ, chắc kém tôi 1-2 tuổi, quê Hà Tĩnh, đáng tiếc không rõ xã nào, huyện nào.
C20 cử người lên thăm, mang cả thư ngoài bắc gửi vào, cả nhu yếu phẩm lên. Đỡ cảm giác cô đơn, lạc lõng, nhưng quan trọng hơn là qua đó tôi biết tình hình nhóm A74. Anh Ngơi ngồi ca-bin, lộn theo xe mấy vòng xuống vực, bị tổn thương cột sống. Bảo bị vỡ xương hàm dưới. Minh liên lạc bị gẫy 1 chân. Anh Tài cũng bị vết thương ở cột sống. Mấy người còn lại bị nhẹ hơn. Những người bị nặng đã chuyển ra Bắc, Bảo đã ra hẳn Hà Nội, số bị nhẹ hơn về bệnh viện sư đoàn, chỉ một mình tôi, nửa vời, nằm viện 43.
Điều trị ở chiến trường đơn giản, nặng thì chuyển ra Bắc, vừa và nhẹ thì chủ yếu là nghỉ ngơi, lấy sức để trở lại chiến tuyến. Các vết thương của tôi hồi phục nhanh, nhất là vết thương ở hai bên mắt. Vết trên đầu có vể ổn, nhưng nếu quay về học đại học thì coi chừng. Riêng vết ở xương ống chân trái tưởng xoàng lại dai dẳng. Hàng tháng vẫn phải đi nạng, da non không mọc, nước vàng vẫn chảy ra, không khô.
Có lẽ buồn nhất trong những ngày ở quân y viện 43 chính là dịp Tết. Cô đơn, nhớ nhà, nhớ đơn vị. Đêm giao thừa tôi đành ngồi khuây khoả, thở than với Nhật ký, nhưng rồi cũng dở dang.
Bệnh nhân nằm viện 43 chủ yếu từ miền Tây ra, lính f324 và f304, đánh nhau vùng Khe Trai và sâu hơn nữa, trong A Sầu, A Lưới, Bạch Mã, Thừa Thiên. Gần như không thấy ai của f325, trừ tôi. Bệnh tình và tình huống bị thương muôn hình muôn vẻ.
Tôi thích câu chuyện hồn nhiên, vô tư của một cậu lính trẻ f324. Cậu ta bị một viên đạn tiểu liên cực nhanh AR15 của địch bắn xuyên từ miệng ra sau gáy mà lạ thay hàm răng vẫn phẳng phiu, đều tăm tắp, không mảy may sứt mẻ. May mà đạn AR15 không phá chứ phải AK thì lối đạn ra ở sau gáy phải toác như cái bát. Anh em đùa: Ai bảo há mồm hô xung phong! Cậu ta gân cổ thanh minh: “Há mồm thở chứ ai hô xung phong làm gì, có hâm à!”. Hàng ngày, y tá dùng chiếc que nhỏ, thon dài như nan hoa xe đạp, đầu cuốn bông, thông từ miệng ra sau gáy, kéo đi kéo lại để rửa vết thương cho cậu, nom như thợ rèn kéo bễ, người ngoài nhìn hãi lắm. Thế nhưng cậu ta suốt ngày cười, nom vô tư và thật dễ thương. Ổn ổn, khô khô là quay vào Thừa Thiên thôi.
Một cậu lính khác không hiểu vì sao lại bị mắc chiếc tăm tre trong dạ dày. Nghe đơn giản, tưởng dễ giải quyết, thế mà phải chuyển ra Đồng Hới. “Ngon” ơ!
Nhưng có lẽ trường hợp một cậu lính trẻ f324 kể sau đây là éo le và tức cười nhất. Không hiểu sao một trong 2 “quả giống” của cậu lọt chuồng, “thoái ngũ” lên khoang bụng, thỉnh thoảng mới “về chuồng”, gây những cơn đau đớn ở vùng bụng dưới. Bác sỹ bảo, trường hợp này dễ ợt, chỉ cần rình khi nào “con giống” về chuồng thì hàn cửa chuồng lại, là xong. Nhớ mãi 2 kỷ niệm về cậu ấy. Một lần, cả bọn đang ngồi chơi tiến lên trong lán thì thấy y tá dẫn vào 2 nữ quân y. Y tá giới thiệu đây là 2 bác sỹ trẻ, từ Hà Nội vào thực tập. Chẳng trách xinh xẻo và trắng trẻo thế. Hỏi han qua loa các trường hợp, đến cậu lính có “trứng thoái ngũ”, cô bác sỹ trẻ bất ngờ yêu cầu cậu cho kiểm tra thực tế ngay tại trận. Cả bọn không nhịn được, cứ ục ục cười trong cổ, trong khi 2 cô bác sỹ nghiêm mặt, tỉnh bơ, khám. Một lần khác, lính cũng đang húm lại đánh tiến lên, cậu ta bất chợt sờ bụng rồi bỏ bài, nằm ngay đơ xuống chiếu và ra hiệu cho mọi người lên báo bác sỹ ngay: Nó về chuồng rồi! Huỳnh huỵch cáng cậu ta lên phòng phẫu. Khoảng nửa tiếng sau đã thấy cậu ta về. Có lẽ tiểu phẫu nên cũng nhanh, chỉ cần khâu tịt cái cổng hậu là xong. Tò mò xúm vào hỏi chuyện, cậu ta bảo: bác sỹ thay chưa xong quần áo thì “trứng” nó lại biến đâu mất, thế là bị mắng oan.
Có lẽ đối với tôi không còn gì buồn tẻ, vô vị hơn là những ngày nằm quân y viện, còn tệ hơn cả thời kỳ ở tiểu đoàn thu dung cuối Bảy Hai. Lính nằm viện ngày ngày nhận thuốc, khám bệnh, đánh bài, trêu y tá và tán dóc.
Cùng lán với tôi có một thương binh tên Dũng, quê Phú Thọ, thấy gọi là Dũng Thái, chắc gia đình hồi cư từ Thái Lan về những năm 60. Dũng hát rất hay, phần lớn là những bài tôi chưa nghe thấy bao giờ, về thảo nguyên bao la “nhịp nhàng trên yên, vượt qua thảo nguyên, tôi thấy mây xanh in bóng sông xanh…” và đại dương mênh mông “nghe mái chèo vang xa, không biết đâu là bờ, hạnh phúc sẽ đến với người, anh chàng đánh cá ơi”. Đang thời của những ca khúc hào hùng âm vang Trường Sơn thì thảo nguyên và sóng biển nghe là lạ, xa xa. Cứ nghe giọng trầm trầm của Dũng quyện trong tiếng ghi-ta rủ rê, ru ngủ lời một bài hát Nga thời sau Chiến tranh vệ quốc là tôi lại thấy bải hoải:
“Đêm hè về ánh trăng vàng chiếu khắp thôn làng. Chiến trường xa không còn tiếng súng vang hờn oán. Giờ anh đi về đâu, hỡi người bạn cũ cùng trung đoàn? Nếu giờ này bạn hiền còn thiếu một gia đình, xin mời bạn đừng ngại ngần về xóm quê tôi. Miền Đông quê phì nhiêu, nông trường tiếng máy cày êm đềm ...”. Ở viện, ai nấy khao khát về đơn vị thì ít, ngong ngóng được ra Bắc thì nhiều. Tôi cũng không ít lần băn khoăn, liệu mình có được ra Bắc. Họa hoằn tôi được nghe vài câu chuyện chiến đấu hay hay, hấp dẫn. Nhưng cũng chính những câu chuyện này càng làm tăng cảm giác xa xôi hơn với bom đạn, chiến trường. Những người lính trên chiến hào có mấy khi kể về chiến tranh, về chính mình. Họ thường chỉ kể khi chiến tranh đã qua đi, xa về không gian hay thời gian. Cứ kéo dài cảnh này chắc tôi sẽ quên c20, quên A74 mất thôi.
11/4/74 : ...
Những ngày ở quân y viện buồn tẻ và hèn hạ, kém cỏi.Sau Hiệp định Bảy Ba ít lâu, Đông Hà, hay nói chính xác hơn là Cam Lộ, được chọn làm nơi đặt đại diện Chính phủ Cách mạng Lâm thời Miền Nam Việt Nam. Một khu vực biệt lập gồm những dãy nhà tôn gọn gàng, xinh xắn, quanh nhà có lối đi, cây cảnh mang từ Hà Nội vào, được dựng lên sát bên bờ sông Hiếu làm trụ sở Chính phủ Lâm thời, cách viện 43 không xa. Những ngày khoẻ khoắn, tôi chống nạng lò dò ra “Khu Chính phủ lâm thời”, đi ven ven ngoài rào để được đờ đẫn cảm giác Hà thành. Họa hoằn có hôm còn thấy cả ánh điện.
Đâu đó, khoảng giữa 2/1974, ngay trước hay sau tết âm lịch, có đoàn Văn công Công an vũ trang vào biểu diễn phục vụ Chính phủ cách mạng lâm thời và đồng bào khu giải phóng. Anh em trong các lán của viện háo hức từ chiều. Đến tối, buổi biểu diễn mới bắt đầu được màn đồng ca thì có tiếng pháo địch nổ. Pháo tăng tầm từ hạm đội bắn vào, đùng đoàng vài quả cách nơi biểu diễn gần cây số, nhưng cũng đủ làm quân dân nháo nhác và hỏng cả buổi vui.
Tôi nhớ lâu chuyện này vì đó là lần cuối cùng tôi nghe thấy tiếng nổ của đạn pháo đối phương, pháo vi phạm hiệp định, một thứ âm thanh trước đó như là “cơm bữa” và chắc là sẽ vĩnh viễn trở thành ký ức kể từ tối hôm đó.