Tổ hợp tên lửa tự hành chống tăng có điều khiển 9K113 Konkurs (9К113 "Конкурс")
Bài viết tham khảo tư liệu từ các trang mirageswar.ru ; farpost.ru ; russianarms.ru ;rbase.new-factoria.ru
Xin cảm ơn anh Long ; bác dongadoan ; huyphongssi ; gabeo@ttvnol ; daibangden đã tham gia góp ý trong quá trình dịch
Mong mọi người đóng góp để bài viết hoàn thiện hơn
Có khá nhiều nguồn tin cho rằng Việt Nam đã từng sở hữu tổ hợp này ; nhưng rất tiếc chưa tìm thấy tài liệu từ phía ta xác nhận thông tin trên
Tổ hợp tên lửa tự hành chống tăng có điều khiển 9K113 Konkurs (9К113 "Конкурс") được thiết kế để tiêu diệt các mục tiêu tăng thiết giáp ở khoảng cách 4 km.Nó đóng vai trò là vũ khí chống tăng cấp trung đoàn và có thể hiệp đồng tác chiến với các tổ hợp vũ khí chống tăng mang vác cấp tiểu đoàn
Tổ hợp Konkurs được thiết kế bởi phòng thiết kế quân cụ (Tula ) theo quyết định số 30 ra ngày 4/2/1970 của hội đồng bộ trưởng Liên Xô.Lúc đầu ; tổ hợp này mang tên “Goboy” ("Гобой") ; sau đó nó mới được đổi tên là Konkurs.Các giải pháp thiết kế cấu trúc của Konkurs phần lớn dựa vào việc thiết kế tổ hợp Fagot ; nhưng tăng đáng kể khối lượng và kích thước của tên lửa ; nhằm đáp ứng tầm bắn xa và sức xuyên giáp cần thiết
Tổ hợp Konkurs được đưa vào trang bị của quân đội Liên Xô tháng 1 năm 1974.Tổ hợp Fagot được trang bị cho các đơn vị bộ binh cơ giới hóa (motorized- мотострелковых) cấp tiểu đoàn ; còn Konkurs với xe chiến đấu 9P148 được trang bị cho cấp trung đoàn đến sư đoàn .Sau này ; Konkurs được hiện đại hóa ; có định danh Konkurs-M.
Bên cạnh việc nằm trong trang bị của quân đội LX trước đây và Nga ngày nay ; Konkurs và các biến thể của nó còn được sử dụng trong lục quân các nước Afghanistan, Bulgaria, Hungary, Ấn Độ, Jordan, Iran, Bắc Triều Tiên, Kuwait, Libya, Nicaragua, Peru, Ba Lan, Rumania, Syria, Việt Nam, Phần Lan…Ở Iran; hiện cũng có 1 dây chuyền sản xuất hàng loạt loại tên lửa này.Giấy phép sản xuất (license) được bán cho Iran vào khoảng giữa những năm 90
Ở phương tây ; tên lửa được gán định danh AT-5 Spandrel
Cấu tạoTên lửa chống tăng có điều khiển 9M113 sử dụng cấu hình khí động học kiểu “con vịt”.Tên lửa tự quay 5-7 vòng/s trong quá trình bay nhờ vào cánh nghiêng góc 2 độ ; vòi phun nghiêng góc 9 độ so với trục dọc của tên lửa.Do đó ; tên lửa tự ổn định quĩ đạo đường đạn của nó.Tên lửa sử dụng hệ thống dẫn dường bán tự động truyền lệnh qua dây dẫn.Theo nguyên lý này ; trong khoảng thời gian tên lửa rời ống phóng cho khi đến khi nó phá hủy mục tiêu ; xạ thủ phải giữ hồng tâm của kính ngắm quang học nằm trên mục tiêu; trong khi đó đạn tên lửa tự động bù lệch so với đường ngắm .Vị trí của đạn tên lửa được xác định bởi bức xạ hồng ngoại phát do 1 đèn phát nằm trong tên lửa
Tên lửa 9M113 :
1-Cánh lái khí động (аэродинамические рули)
2-Đầu đạn xuyên lõm 3-động cơ nhiên liệu rắn 4-Vòi phun 5-cánh 6-Khối con quay+hệ thống điều khiển 7-pin 8-cuộn dây 9-đèn hồng ngoại
Thiết bị điều khiển tích hợp trên tên lửa gồm có 1 cuộn dây dẫn lệnh; khối điều khiển ; thiết bị định vị ; thiết bị truyền động cánh lái ; 1 đèn hồng ngoại.Các thiết bị nói trên đều nằm trên 1 khoang riêng (khoảng thiết bị) ; trừ thiết bị truyền động cánh lái nằm ở đầu đạn.Thiết bị định vị 9B61 là 1 con quay hồi chuyển 3 chiều tự do ; nhằm đảm bảo phối hợp giữa lệnh điều khiển giữa bộ sinh lệnh (điều khiển đạn tên lửa sau khi phóng) với hệ tọa độ quay của chính tên lửa . Thiết bị truyền động cánh lái được thiết kế để điều khiển góc tầm và góc hướng của tên lửa với sự hỗ trợ của các cánh lái khí động.
Ảnh : Khoang thiết bị
1-Cánh đuôi (лопасть) 2-Phần thân (корпус)
Nó dùng 1 cơ chế điện tử với 1 cơ cấu phần ứng (ứng trong cảm ứng từ-phần tạo ra dòng điện) quay mà tại đó lắp đặt các cánh lái khí động.Đèn hồng ngoại phát ra bức xạ hồng ngoại ; được thiết kế nhằm thông báo vị trí tương đối của tên lửa với đường ngắm mục tiêu.Đèn được đặt tại vị trí khoang thiết bị trong khung dây truyền lệnh.Tên lửa 9M113 sử dụng đầu đạn xuyên lõm 9N131 đặt ở khoang chiến đấu nằm giữa phần truyền động cánh lái và động cơ đẩy chính ; đầu đạn sử dụng cơ chế chạm nổ
Ảnh:Đèn pha phát bức xạ hồng ngoại (nhìn từ bên ngoài)
1-Vỏ (кожух) 2- Khung đỡ (опора) 3-Cửa đèn
(створка)
Trên cơ sở khung gầm xe BRDM-2 (GAZ-41-06) ; người ta đã chế tạo xe chiến đấu 9P148 trang bị tổ hợp Konkurs ; trên dàn phóng của nó trang bị năm ống phóng tên lửa 9M113.Xe có cơ số đạn dự trữ là 20 đạn tên lửa 9M113 hoặc 9M111.Việc nạp đạn cho xe được thực hiện bởi 1 tổ 2 người ; không phải ra khỏi xe (không như các tổ hợp xe chiến đấu khác ; việc nạp đạn yêu cầu xạ thủ phải ra ngoài xe).Việc nạp đầy đủ cơ số đạn mất khoảng 15 phút.Sau khi phóng ; ống phóng rỗng tự động được loại ra ngoài.Xe chỉ phóng được đạn khi đang ở vị trí cố định
Cấu trúc của hệ thống dẫn bắn của xe 9P148 cho phép nó có thể thực hành bắn các máy bay có tốc độ và độ cao thấp ; hoặc các mục tiêu trên bờ biển khi đang cơ động trên mặt nước.Góc hướng có giới hạn là +/-20 độ .Tốc độ bắn 2 đến 3 phát /phút.Khối lượng 7000 +/- 210 kg.Xe có thể được đổ bộ bằng đường hàng không.
Ngoài ra ; Konkurs cũng được trang bị trên xe chiến đấu bộ binh BMP-1P ; BMP-2 ; với cơ số 4 đạn tên lửa /xe .Với các xe nhẹ hơn như BMD-2 ; BMD-3 ; là kết hợp 1 tên lửa 9M113 Konkurs và 2 9M111 Fagot
Để thực hành bắn ; xạ thủ bấm nút khởi động trên bảng điều khiển gồm 1 nguồn nuôi 1 chiều tích hợp 12V ; kế đến là khối pin nguồn của bệ phóng rồi tới khối liều phóng chạy bộ chuyển hóa lệnh (còn gọi là con quay hồi chuyển) trên đạn).Khi bắn ; xạ thủ nhấn cò trên thiết bị phóng 9P135 ; khi đó cơ chế phóng được khởi động ; phóng ra 1 xung điện đến hệ thống điện đã nêu trên
Trong quá trình đạn bay đến mục tiêu ; nó tương tác với xe chiến đấu 9P148 và thiết bị phóng 9P135 bằng tín hiệu tương tự.Đạn tên lửa sẽ đục mở nắp trước của ống phóng trong vòng 0.2 s nhờ vào ngòi điện kích nổ liều phóng nguội 9Kh180.Nhờ sức ép này ; đạn đạt sơ tốc nhỏ nhất là 64m/s.Ở khoảng cách từ 10-15m sau khi rời ống phóng ; Khi đạn cách miệng ống phóng từ 10 tới 15m thì mới kích hoạt liều phóng-hành trình thuốc phóng rắn 2 chế độ đốt 9Kh179..Khi tên lửa thoát được ống phóng ; bức xạ hồng ngoại do đèn của tên lửa phát ra được thu lại bởi mắt đọc của thiết bị định vị của bộ điều khiển ; tín hiệu này được chuyển đổi sang tín hiệu điện và được chuyển sang thiết bị điều khiển (máy sinh lệnh). Máy sinh lệnh tự động tạo tín hiệu điện điều khiển với và góc tầm ; góc hướng (курсу и тангажу) tỉ lệ thuận với độ lệch tuyến tính của đạn so với đường ngắm (пропорциональные величине линейного отклонения снаряда от линии визирования) . Ngoài chế độ điều khiển bán tự động ; còn có chế độ hiệu chỉnh đường đạn thủ công ; nhằm tăng xác suất trúng đích của đạn trong điều kiện nhiễu quang học (оптических помех) làm bộ điều khiển mất dấu đạn .Sự phát hiện của tín hiệu nhiễu được thực hiện bởi 1 thiết bị chỉ thị đặc biệt. Đầu nổ của đạn 9M113 được mở khóa an toàn khi cách ống phóng khoảng 75m. Đây cũng là tầm sát thương tối thiểu của đạn 9M113.
Tổ hợp Konkurs cũng có 1 phiên bản mang vác ; gồm thiết bị phóng 9P135 ; cùng với đạn tên lửa 9M113 lấy từ xe chiên đấu 9P148; có thể sử dụng 1 cách độc lập.Tổ hợp mang vác này và tổ hợp trên xe dùng cùng 1 loại thiết bị ngắm bắn và điều khiển. Hơn nữa ; nó còn đảm bảo tính tương thích với tên lửa 9M111 của tổ hợp Fagot.