Trường Sơn - Đường khát vọng

[SaoVang]

Với kế hoạch "OPLAN-37" cuộc chiến tranh ngăn chặn của đế quốc Mỹ được thực hiện với cường độ ngày càng cao trên tuyến chiến lược Trường Sơn. Đầu năm 1964, địch cho quân đổ bộ bằng trực thăng xuống chốt chặn ở A Ro trên đoạn hành lang do trung đoàn 71 phụ trách. Tiếp đó, chúng tung biệt kích hành quân càn quét, đóng thêm một số đồn bốt dọc biên giới Việt - Lào, phía tây huyện Giằng để ngăn chặn tuyến hành lang của ta. Máy bay T28 của quân đội hoàng gia Lào và máy bay AD6 của không quân Mỹ hoạt động liên tục thả biệt kích, rải truyền đơn dọc tuyến hành lang vừa đe dọa, vừa kêu gọi bộ đội ta bỏ ngũ. Cuộc chiến chống ngăn chặn của những người lính Trường Sơn của quân và dân ta bước sang một giai đoạn mới

Chủ động, kịp thời đối phó với chiến tranh ngăn chặn của địch trên tuyến chiến lược 559, từ sau Hội nghị chính trị đặc biệt (tháng 3 năm 1964), Trung ương Đảng chủ trương: Hơn bao giờ hết hậu phương phải dồn sức cho miền Nam, chuẩn bị phát triển phương thức vận tải cơ giới. Thực hiện chủ trương của Quân ủy Trung ương, chỉ huy Đoàn 559 khẩn trương tổ chức lực lượng nghiên cứu phát triển mạng đường cơ giới. Thực tiễn cho thấy, chỉ có phát triển phương thức vận tải cơ giới Đoàn mới thực hiện được chỉ tiêu khối lượng trên giao trong năm 1964.

Nhằm bảo đảm cho tuyến chi viện thực hiện tốt nhiệm vụ trong tình hình mới, Bộ Quốc phòng kịp thời bổ sung cho Đoàn 559 một trung đoàn công binh 2.000 tân binh, đồng thời dự kiến phương án tăng cường lực lượng vận tải cơ giới quy mô trung đoàn khi điều kiện: đường, cầu, bảo đảm giao thông trên đường Trường Sơn cho phép.

Tháng 6 năm 1964, Trung đoàn 98 công binh (Cục Công binh) được lệnh tăng cường cho Đoàn 559 làm nhiệm vụ mở đường cơ giới. Đang trong quá trình giải thể theo quyết định của Bộ (tháng 2 năm 1964), ngay sau khi nhận nhiệm vụ mới. trung đoàn 98 nhanh chóng tiếp nhận nhiều nguồn lực lượng, ổn định tổ chức đủ ba tiểu đoàn.

Ngày 17 tháng 6 năm 1964, Thiếu tướng Lê Quang Hòa - Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị thay mặt Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng giao nhiệm vụ và trao cho trung đoàn 98 lá cờ thêu bốn chữ "Mở đường thống nhất" . Tháng 7 năm 1964, trung đoàn hành quân vào tập kết tại làng Ho. Tiếp đó, những người lính công binh trong trang phục bà ba đen, mũ tai bèo bí mật hành quân bộ vượt đường số 9, vượt sông Sê Pôn vào tập kết tại La Hạp. Cán bộ, chiến sĩ tiểu đoàn 1 đang mở đường ở đây vô cùng phấn khởi được trở về với trung đoàn mình sau mấy năm xa cách.

Tuy vào cao điểm mùa mưa năm 1964, song do yêu cầu nhiệm vụ, sau khi được tăng cường lực lượng, Ban chỉ huy Đoàn 559 kiên trì bám tuyến thực hiện nhiệm vụ Đảng ủy đề ra trong sáu tháng cuối năm là: Xây dựng hành lang thành căn cứ vững chắc, đủ sức đảm đương nhiệm vụ trước mắt và lâu dài; kiên quyết bỏ những đoạn trống, mở những tuyến đường kín đáo, đề phòng không quân địch đánh phá, tích cực chuẩn bị đường dự bị ...

Chỉ huy Đoàn 559 nêu quyết tâm thực hiện lệnh của Bộ, đến ngày 15 tháng 9 năm 1964 hoàn thành đường ô tô từ Mường Noọng vào Bạc dài 140 km, mở đường sông từ Bạc đi Pác Ca Don và mở tiếp đường gùi thồ vào Tà Xẻng để giao hàng, giao quân cho Khu 5, Tây Nguyên, xa hơn là Nam Bộ.

Ngày 9 tháng 8 năm 1964, trung đoàn 98 mang mật danh "Chi hội Bình Minh" thuộc Hội Lao động giải phóng miền Nam Việt Nam chính thức khởi công "nâng cấp 43km đường Na va từ Bản Đông đi Mường Noọng thành đường ô tô. Tiếp đó, trung đoàn được lệnh chuyển quân mở tiếp 97 km đường ô tô từ Mường Noọng đi Bạc và điều tiểu đoàn 10 mở tuyến đường thồ từ Chà Vằn vào Đắc Tô, Đắc Lê, Đắc Trưng (đường B46). Phối hợp với Quân khu Trị - Thiên, Đoàn 559 tổ chức một lực lượng do đồng chí Dương Bá Nuôi - Tư lệnh Phân khu Trị - Thiên phụ trách làm đường ô tô từ La Hạp đi A Túc để chuyển hàng cho Trị -Thiên (đường B45).

Sau ba tháng lao động quên mình, trung đoàn 98 hoàn thành việc mở đường ô tô từ Mường Noọng vào Bạc. Ngày 15 tháng 12 năm 1964, chiếc xe do tham mưu phó công binh Nguyễn Văn Nhạn chỉ huy chạy vào đến Bạc, đánh dấu chiến công mới của công binh Trường Sơn.

[SaoVang]

Cùng với củng cố và phát triển hệ thống đường vận tải bộ, chỉ huy Đoàn 559 giao cho trung đoàn 70 khai thác khả năng vận tải đường sông... từ Bạc đi Pác Ca Don, tạo nguồn hàng để tiểu đoàn 4 gùi thồ vào Tà Xẻng.

Địa hình ở nam Bạc vận tải đường sông ưu thế hơn gùi thồ, song ở cung Bạc - Pác Ca Don có hàng chục thác dữ như: thác Rồng, thác Hài, thác Hàm Sư Tử... Nhiều thuyền hàng đã không qua khỏi những con thác này. Không khuất phục trước thiên nhiên, kinh nghiệm phá thác trên dòng Nậm Na của những người lính công binh Điện Biên Phủ năm xưa đã được công binh Trường Sơn vận dụng trên dòng Sê Kông.

Theo đề nghị của ban chỉ huy trung đoàn 70, một tiểu đội công binh trung đoàn 98, do đồng chí Hoàng Văn Nghiên chỉ huy kịp thời tăng cường cho tiểu đoàn 161 chinh phục thác dữ. Chỉ sau một thời gian ngắn, thác dốc được bạt xuôi, dòng Sê Kông bớt đi phần dữ dằn. Trên cung đường sông dài 60 km, những con thuyền gỗ nặng hàng từ Bạc xuôi về Pác Ca Don ...

Suốt mùa mưa năm 1964, toàn tuyến 559 không có thời gian ngưng nghỉ. Việc thay đổi địa bàn hoạt động, mở các tuyến vận chuyển thọc sâu tiếp cận các hướng chiến trường, phát triển đường cơ giới... đòi hỏi phải có thời gian điều chỉnh lực lượng, củng cố tuyến hành lang, xây dựng cơ sở tổ chức bảo vệ ...

Trong khi các lực lượng trên tuyến dồn sức khắc phục hậu quả của thiên nhiên, đẩy nhanh tốc độ mở đường, ngày 5 tháng 8 năm 1964, đế quốc Mỹ mở đầu cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân trên miền Bắc nước ta. Tháng 10 năm 1964, máy bay Mỹ đánh phá một số vị trí trên tuyến hành lang Trường Sơn, như: Mường Phin, Sê Pôn, Cha Ky, Mường Noọng; tiếp đó, ném bom Cù Bai, Lằng Khằng, Sông Phan, Ta Long, Ca Vát... Bộ binh địch nống ra Na Bo, Noọng Bua Lao, Đồng Mót, Sê Kun Kam (khu vực đường số 9) và thọc sâu vào một số điểm trên tuyến hành lang.

Nhiệm vụ ngày càng lớn và khẩn trương, địch tăng cường đánh phá, thời tiết phức tạp, đặt Đoàn 559 trước những khó khăn mới. Do bộ đội bám tuyến liên tục từ đầu mùa khô 1963 - 1964 sang suốt mùa mưa 1964, sinh hoạt thiếu thốn, quân số ốm ở trung đoàn 70 và trung đoàn 71 thường xuyên lên tới 40% - 50%, số lao động chỉ đạt 50%. Trên tuyến hành lang trung đoàn 70 phụ trách, do đường tắc trong quý III năm 1964 chỉ có 1065 cán bộ, chiến sĩ hành quân vào chiến trường, số người ra Bắc là 336; có thời điểm đường tắc, khách qua tuyến dồn ứ hàng nghìn người ở các trạm giao liên gần một tháng... Bảo đảm cho bộ đội hành quân, trú quân đủ lương thực thực phẩm, an toàn và cho gần 8.000 quân của toàn tuyến không bị đói trở thành vấn đề "nước sôi lửa bỏng".

Trước tình hình đó chỉ huy Đoàn 559 đề nghị Đoàn 763 chuyên gia giúp bạn ở Hạ Lào trực tiếp đề xuất với Tỉnh ủy tỉnh Tà Ven Oọc của bạn vận động nhân dân địa phương giúp đỡ. Với tinh thần quốc tế cao cả, trong sáng và ý thức giúp bộ đội Việt Nam là tự giúp mình, nhân dân tỉnh Tà Ven Oọc, đặc biệt là các huyện Cà Lươn, Sê Ca Mán... đã nhanh chóng thu gom thóc. Khắp các bản làng tiếng chày giã gạo rộn ràng suốt ngày đêm. Chỉ trong thời gian nửa tháng, bạn đã huy động được hơn 30 tấn lương thực. Với một địa phương còn nghèo, huy động được khối lượng gạo kể trên trong thời gian ngắn là một cố gắng lớn, thể hiện tình đoàn kết chiến đấu của quân và dân bạn đối với sự nghiệp cách mạng và lực lượng vũ trang ta.

Trung đoàn 70 cử cán bộ cùng đại diện cấp bộ Đảng, chính quyền đia phương đến từng bản làng bày tỏ lòng biết ơn nghĩa tình "nhường áo, sẻ cơm” của nhân dân các bộ tộc Lào. Ta tổ chức tiếp nhận, làm sổ, phiếu mượn gạo để tiện cho việc hoàn trả bạn khi điều kiện cho phép.

Cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang Khu 5, Tây Nguyên vô cùng xúc động khi đón nhận những hạt gạo nghĩa tình của nhân dân bạn do Đoàn 559 chuyển tới. Giải pháp tình thế trên của Đoàn 559 được Bộ Tổng tư lệnh đánh giá cao.

[SaoVang]

Trước yêu cầu của chiến trường mở nhiều chiến dịch tiến công tiêu diệt địch nhằm đánh thắng chiến lược "Chiến tranh đặc biệt” của đế quốc Mỹ, Quân ủy Trung ương vừa chỉ đạo Quân chủng Hải quân đẩy mạnh chi viện cho chiến trường theo tuyến đường biển, vừa chỉ thị Đoàn 559 mở chiến dịch vận chuyển quy mô lớn gọi là "Kế hoạch S". Theo kế hoạch, từ tháng 10 năm 1964 đến hết tháng 3 năm 1965, Đoàn 559 phải chuyển giao cho Mặt trận Tây Nguyên (tại Tà Xẻng) 705 tấn vũ khí, trang bị; đồng thời phải bảo đảm cho bộ đội hành quân vào chiến trường quy mô cấp trung đoàn. Quân ủy Trung ương còn giao cho Đoàn tổ chức khai thác, thu mua lương thực, thực phẩm tại chỗ vừa để chi viện chiến trường vừa bảo đảm nội bộ.

Ngày 10 tháng 10 năm 1964, Thường vụ Đảng ủy Đoàn 559 họp thống nhất phương châm lãnh đạo đơn vị hoàn thành "Kế hoạch S" và quyết đinh triển khai sở chỉ huy tiền phương của Đoàn tại La Hạp là tâm điểm của hành lang, nhằm lãnh đạo các đơn vị sâu sát kịp thời.

Cuối tháng 10 năm 1964, sở chỉ huy tiền phương chuyển thành sở chỉ huy cơ bản của Đoàn. Hậu cứ làng Ho chỉ còn một số cơ sở hậu cần và nhà số 63 phố Lý Nam Đế (Hà Nội) cũng chỉ còn lại một bộ phận nhỏ để liên hệ thường xuyên, chặt chẽ với cấp trên..

Nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ vận chuyển đột xuất, tranh thủ thời tiết thuận lợi khi mùa khô tới, toàn tuyến xốc lại đội hình, tập trung sức bảo đảm cầu đường trên các cung vận tải cơ giới từ Mường Noọng vào Bạc và các trục đường ngang B45, B46.

Trung đoàn 70 khẩn trương đóng mới và sửa chữa những chiếc phà "thùng phuy, tre” chở ô tô vượt các sông lớn, chuyển hàng vào Bạc. Lực lượng vận tải bộ được bổ sung hàng trăm xe đạp thồ. Tiểu đoàn 161 vận tải đường sông đóng mới thêm hàng chục chiếc thuyền, đồng thời "sửa thác, nắn dòng” bảo đảm vận chuyển đạt hiệu quả cao. Đặc biệt với chủ trương đưa nhanh cơ giới lên Trường Sơn Bộ Quốc phòng và Tổng cục Hậu cần quyết định tăng cường cho Đoàn 559 một trung đoàn vận tải ô tô.

Trung tuần tháng 10 năm 1964, trung đoàn 265 ô tô vận tải được điều vào tăng cường cho Đoàn 559. Trung đoàn trưởng là đồng chí Thiết Cương, Chính ủy trung đoàn - Phạm Thái, Tham mưu trưởng - Vũ Thi và Chủ nhiệm chính trị là Phan Hữu Đại.

Ngày 17 tháng 10 năm 1964, đại đội 4 biên chế 36 xe Gát 63, do đại đội trưởng Vũ Hữu Doãn, chính trị viên đại đội Vũ Mỹ Thụ dẫn đầu đội hình trung đoàn xuất phát tại Thường Tín (Hà Tây). Tiếp đó cho tới đầu năm 1965, toàn bộ đội hình trung đoàn 265 gồm hàng trăm ô tô chở đầy vũ khí, gạo... được tung vào tuyến.

Việc xuất hiện cả trung đoàn ô tô vận tải hàng trăm chiếc vượt đường rừng dã chiến thọc sâu vào Bạc gây xúc động mạnh đối với mỗi người lính Trường Sơn. Đồng bào các dân tộc ở Mường Noọng, Tà Ôi hết sức ngỡ ngàng, kéo nhau ra xem "máy bay chạy dưới đất”. Trung đoàn vận tải ô tô 265 nhập tuyến thắng lợi đánh dấu bước phát triển mới về tổ chức lực lượng của tuyến vận tải quân sự chiến lược 559.

Lúc này tuyến vận tải ô tô từ Tà Khống vào Bạc chủ yếu là tuyến đường quân sự làm gấp. Mặt đường hẹp chỉ đủ cho xe đi một chiều. Đèo dốc liên tục, xe hoạt động trên đường, nếu lái xe giữ chân ga không hợp lý, xe chết máy sẽ tuột dốc và lao xuống vực. Có tới hàng trăm cua đường gấp khúc bán kính rất hẹp, xe phải tiến lùi hai - ba lần mới qua được... Lòng đường lởm chởm gốc cây, mấp mô "ổ trâu”, "ổ gà”. Từ Bản Đông vào Bạc, có đêm xe chỉ chạy được không quá 5 km...

[SaoVang]

Với tình cảm da diết vì miền Nam ruột thịt, với quyết tâm đánh thắng "Chiến tranh đặc biệt” của đế quốc Mỹ, cán bộ, chiến sĩ trung đoàn 265, trong "trận đầu” ra quân đã vượt lên mọi khó khăn, thử thách, nỗ lực vượt bậc. Bộ Tư lệnh chỉ đạo kịp thời, sâu sát có sự hỗ trợ tích cực của công binh, bộ binh... trên tuyến, sau 5 tháng trung đoàn đã chuyển vào Bạc khoảng 3.000 tấn vật chất để từ đó phát tán tới các hướng chiến trường. Đó là một khối lượng hàng mà vận chuyển bằng phương thức gùi thồ không thể nào đạt được trong điều kiện lực lượng, thời gian như thế.

Kịp thời đối phó với chiến tranh ngăn chặn bằng không quân của Mỹ, bảo vệ hành lang vận chuyển chi viện, đặc biệt là bảo vệ lực lượng vận tải cơ giới trên Trường Sơn tháng 11 năm 1964, Bộ quyết định tăng cường cho tuyến 2 tiểu đoàn pháo phòng không: tiểu đoàn 14 pháo 37 ly (sư đoàn 325) và tiểu đoàn 20 pháo 37 ly (Quân khu 4).

Ngày 18 tháng 11 năm 1964, đại đội 3 tiểu đoàn 14 pháo phòng không bảo vệ trọng điểm Lằng Khằng (Cha Lo) - miền tây Quảng Bình đã chiến đấu dũng cảm, bắn rơi máy bay Mỹ. Trong trận chiến đấu này xuất hiện gương chiến đấu vô cùng anh dũng của Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Viết Xuân, để lại niềm tiếc thương, cảm phục của cán bộ, chiến sĩ Trường Sơn. Lời hô "Nhằm thẳng quân thù mà bắn!" của anh đã trở thành khẩu lệnh chiến đấu của lực lượng phòng không Việt Nam trong những năm đánh Mỹ. 

Trên cơ sở lực lượng được tăng cường, hệ thống đường sá được củng cố một bước và động viên cao độ nỗ lực của từng cán bộ, chiến sĩ, Đoàn 559 đã thực hiện được chỉ tiêu “Kế hoạch S" mà Quân ủy Trung ương giao. Kết thúc mùa khô 1964 - 1965, Đoàn 559 đã chuyển giao cho các mặt trận Trị - Thiên, Khu 5, bắc Tây Nguyên gần 2.000 tấn vũ khí, lương thực. Đặc biệt, Đoàn đã tổ chức đưa đón, bảo đảm cho các trung đoàn 95, 18, 101 - Sư đoàn 325B và sau đó là các trung đoàn 66, 42, - Sư đoàn 320... vào tới Tây Nguyên.

Trên cơ sở chiến tranh nhân dân phát triển mạnh mẽ, rộng khắp, lại được sự chi viện kịp thời có hiệu quả của hậu phương miền Bắc, lực lượng vũ trang tập trung miền Nam trưởng thành nhanh chóng; Quân ủy, Bộ Tư lệnh Miền và các Bộ Tư lệnh quân khu khẩn trương triển khai kế hoạch tác chiến Đông - Xuân năm 1964 - 1965 .

Đầu tháng 12 năm 1964, Quân khu 5 mở màn đợt hoạt động bằng thắng lợi giòn giã trong chiến dịch An Lão (bắc Bình Định).

Từ ngày 2 tháng 12 năm 1964 đến ngày 3 tháng 1 năm 1965, lực lượng vũ trang miền Đông Nam Bộ mở Chiến dịch Bình Giã giành thắng lợi lớn, tiêu diệt hai tiểu đoàn chủ lực ngụy và một chi đoàn xe bọc thép, đánh thiệt hại nặng ba tiểu đoàn khác, diệt bảy đại đội bảo an, làm tan rã hầu hết dân vệ trong khu vực. Vùng căn cứ Hát Dịch (Bà Rịa) được củng cố và mở rộng, tạo điều kiện thuận lợi cho Đoàn 125 vận chuyển đường biển đưa cán bộ, hàng hóa vào miền Đông Nam Bộ và cực Nam Trung Bộ. 

Ngày 11 tháng 5 năm 1965, quân chủ lực miền Đông Nam Bộ mở chiến dịch Đồng Xoài. Sau hơn 2 tháng chiến đấu loại khỏi vòng chiến đấu 4.459 tên địch, thu 1652 khẩu súng, phá hủy 28 xe bọc thép, 5 xe tăng, bắn rơi 34 máy bay...; giải phóng một vùng rộng lớn thuộc tỉnh Phước Long, tạo thuận lợi cho việc mở rộng hành lang chiến lược Bắc - Nam.

Đêm 25 tháng 5 năm 1965, quân chủ lực Quân khu 5 phối hợp với bộ đội và nhân dân địa phương mở chiến dịch Ba Gia (bắc Quảng Ngãi). Trong hơn 50 ngày đêm chiến đấu, ta đã tiêu diệt và đánh thiệt hại nặng 4 tiểu đoàn chủ lực ngụy, loại khỏi vòng chiến đấu 2.065 tên. Đây là lần đầu tiên trên chiến trường miền Nam, bộ đội ta tiêu diệt chiến đoàn - đơn vị ứng chiến lớn nhất quân chủ lực ngụy lúc đó...

Ở Tây Nguyên, các trung đoàn chủ lực của ta thực hành "đánh điểm, diệt viện", cắt đứt đường số 21, đường số 7, đường số 14, giải phóng một vùng rộng lớn từ đường số 14 xuống sát Cheo Reo. Ở bắc Kon Tum, ta tiêu diệt cứ điểm Pô Cô, giải phóng Đắc Pét, Đắc Tô, Tu Mơ Rông, mở rộng và củng cố bàn đạp quan trọng bắc Tây Nguyên. Ở Gia Lai, ta tiêu diệt quận lỵ Lệ Thanh; đánh viện cắt đứt đường số 19 đoạn Thanh An - Đức Cơ, phá khu dồn dân của địch ở đây, tạo điều kiện kéo dài tuyến vận chuyển chiến lược từ Sa Thầy, bắc Kon Tum vào Đắk Lắk.

[SaoVang]

Cùng với thắng lợi trong đợt hoạt động Đông - Xuân năm 1964 - 1965, thắng lợi của các Chiến dịch Bình Giã, Đồng Xoài, Ba Gia... đánh dấu bước phát triển mới về trình độ tác chiến tập trung của bộ đội chủ lực trên chiến trường miền Nam, đẩy Mỹ - ngụy vào tình thế vô cùng nguy khốn. Quân đội Sài Gòn không còn là công cụ chủ yếu và chỗ dựa của chính sách thống trị thực dân mới của Mỹ. Chiến lược "Chiến tranh đặc biệt” bị phá sản.

Là cấu nối vận chuyển vũ khí, vật chất đưa lực lượng từ hậu phương chiến lược tới chiến trường, Đoàn 559 phấn khởi, tự hào đã góp sức lực, máu xương cùng toàn dân, toàn quân giành thắng lợi lớn trên chiến trường miền Nam.

Sau hơn 5 năm thực hiện nhiệm vụ, được Quân ủy Trung ương trực tiếp chỉ đạo, Đảng bộ, chính quyền tỉnh Quảng Bình, đặc khu Vĩnh Linh và nhiều địa phương, đơn vị hết lòng giúp đỡ; đặc biệt có sự hỗ trợ tích cực, có hiệu quả của các cấp bộ Đảng chính quyền, nhân dân và lực lượng vũ trang cách mạng Lào, Đoàn 559 đã trưởng thành nhanh chóng, toàn diện trên tuyến vận chuyển chiến lược. Đầu năm 1965, Đoàn 559 đã xây dựng được tuyến hành lang từ miền tây Quảng Bình vào khu vực ngã ba biên giới Việt - Lào - Campuchia.

Quá trình hình thành, phát triển của Đoàn 559, ngay từ giai đoạn mở đầu (1959 - 1964) là một bằng chứng sống động về quy luật phát triển của cuộc chiến anh giải phóng của dân tộc ta. Từ những ngày soi đường âm thầm, lặng lẽ giữa mùa mưa năm 1959, những người lính Trường Sơn đã từng bước nghiên cứu, nắm bắt quy luật đánh phá ngăn chặn của kẻ thù, nghiên cứu điều kiện tự nhiên núi rừng Trường Sơn, khảo sát mở hệ thống đường gùi thồ, đường ô tô dã chiến kết hợp đường sông với tổng chiều dài gần 2.000KM. Khối lượng hàng Đoàn 559 chuyển giao chiến trường gồm 2.912 tấn. Hơn 12.000 cán bộ, chiến sĩ được bảo đảm hành quân qua tuyến vào công tác, chiến đấu ở chiến trường.

Về tổ chức lực lượng, Đoàn 559 cũng có những bước phát triển vừa mang tính tuần tự vừa mang tính nhảy vọt. Khởi đầu với gần 500 cán bộ, chiến sĩ hoạt động chủ yếu là gùi, vác hàng; sau hơn 5 năm con số đó đã lên tới hơn 8.000 và bước đầu hình thành tổ chức kết hợp vận tải thô sơ với vận tải cơ giới quy mô cấp trung đoàn. Từ một đơn vị vận tải - giao liên, bước đầu hình thành một lực lượng bộ đội hợp thành gồm vận tải, bộ binh, công binh, phòng không, bảo đảm tuyến vận chuyển không ngừng phát triển, góp phần đưa cách mạng miền Nam từ thế giữ gìn lực lượng lên thế tiến công, đánh thắng chiến lược "Chiến tranh đặc biệt” của đế quốc Mỹ.

Kết quả xây dựng hoạt động trong những năm này cũng đã tạo cơ sở vật chất và kinh nghiệm bước đầu để Đoàn 559 phát triển cơ giới hóa tuyến vận tải quân sự chiến lược lên quy mô lớn, xây dựng hành lang Trường Sơn thành căn cứ hậu cần chiến lược trực tiếp của các chiến trường Nam Đông Dương trong những giai đoạn tiếp sau của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

[SaoVang]

*
*   *

Bước sang năm 1965, cuộc đấu tranh cách mạng của nhân dân ta trên hai miền Nam - Bắc có những chuyển biến quan trọng.

Ở miền Nam, chiến lược "Chiến tranh đặc biệt” của Mỹ bị phá sản, ngụy quyền khủng hoảng nghiêm trọng. Cách mạng miền Nam đứng trước thời cơ mới, có khả năng giành thắng lợi mới.

Để cứu vãn thất bại, đế quốc Mỹ buộc phải thay đổi chiến lược. Chúng ồ ạt đưa quân chiến đấu Mỹ vào miền Nam, đồng thời mở rộng chiến tranh bằng không quân và hải quân ra miền Bắc nhằm phá hoại tiềm lực kinh tế quân sự của hậu phương lớn, uy hiếp tinh thần nhân dân ta, ngăn chặn sự chi viện từ Bắc vào Nam.

Từ ngày 7 tháng 2 năm 1965, Mỹ liên tiếp dùng không quân đánh phá các tỉnh nam Quân khu 4 với quy mô ngày càng lớn. Giao thông vận tải là mục tiêu số 1. Các đường huyết mạch như đường số 1, đường 15, đường 12..., ở nam Quân khu 4, bị địch đánh phá dữ dội. Các cầu Hàm Rồng, Đò Lèn, Tào Xuyên (Thanh Hóa); cầu Bùng, cầu Cấm (Nghệ An); Nghẽn, Tùng Cốc (Hà Tĩnh); Khe Tang, Khe Ve (Quảng Bình) đều bị phá. Các điểm vượt sông quan trọng như Bến Thủy, Nam Đàn, Linh Cảm, Địa Lợi, phà Gianh, Long Đại đều bị khống chế. Không quân địch đã hoạt động cả ban đêm, liên tục thả pháo sáng để kiểm soát các trục giao thông.

Mạng lưới giao thông vận tải ở các tỉnh Quân khu 4 bị tắc nhiều đoạn, nhất là các con đường dẫn vào tuyến chi viện chiến lược 559. Giao thông vận tải trở thành mặt trận chiến đấu quyết liệt.

Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương tăng cường chỉ đạo công tác giao thông vận tải xác định rõ nhiệm vụ bảo vệ và giữ vững giao thông vận tải là công tác trung tâm đột xuất của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân. Bộ Giao thông Vận tải và Ty Giao thông các tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Đặc khu Vĩnh Linh tập trung lực lượng đảm bảo giao thông từ vĩ tuyến 20 trở vào, tăng thêm lực lượng sửa chữa đường, cầu, làm thêm các bến vượt giữ vững giao thông thông suốt trong mọi tình huống.

Tháng 4 năm 1965, Cục Vận tải thuộc Tổng cục Hậu cần được tái lập, đảm nhiệm toàn bộ tuyến vận tải quân sự trên miền Bắc, các tuyến vận tải cho Trung, Thượng Lào, đảm bảo "chân hàng” cho Đoàn 559. Trên tuyến chiến lược 559, trước nhu cầu vận chuyển vào chiến trường ngày càng lớn, tổ chức và phương thức vận chuyển cũ không còn thích ứng nữa. Cuộc chiến đấu ở chiến trường đòi hỏi phải thay đổi phương thức hoạt động, phải chuyển lên cơ giới mới có thể vận chuyển khối lượng lớn vào các chiến trường xa, đáp ứng nhu cầu ngày càng lớn của các chiến trường.

Ngày 3 tháng 4 năm 1965, Thường trực Quân ủy Trung ương ra nghị quyết tăng cường nhiệm vụ và tổ chức của Bộ Tư lệnh 559. Nghị quyết nêu rõ: Nhiệm vụ chủ yếu của Bộ Tư lệnh 559 là mở đường và tổ chức vận chuyển chi viện cho các chiến trường miền Nam và Hạ Lào. Đồng thời có nhiệm vụ bảo đảm vật chất và an toàn cho các lực lượng hành quân; bảo vệ hành lang địch tập kích, biệt kích bằng đường bộ và đường không; phối hợp và giúp đỡ các địa phương củng cố vùng giải phóng ở dọc hành lang.

Đoàn 559 có ba lực lượng chính là: lực lượng mở đường mới, giữ gìn và sửa chữa đường cũ; lực lượng vận chuyển và giữ kho; lực lượng bảo vệ. Ngoài ra, còn có các lực lượng bảo đảm như: thông tin, quân y, sửa chữa... Các lực lượng đó được huy động từ quân đội, Bộ Giao thông Vận tải và dân công địa phương các tỉnh; tất cả đều đặt dưới sự lãnh đạo và chỉ huy thống nhất của Đảng ủy và Bộ Tư lệnh 559.

Về tổ chức và quan hệ, Bộ Tư lệnh và Đảng ủy 559 như một quân khu, trực thuộc Quân ủy Trung ương. 

Những quyết định trên đây đánh dấu bước phát triển mới của Đoàn 559: từ vận chuyển thô sơ chuyển sang vận chuyển cơ giới; từ quy mô cấp sư đoàn lên quy mô một quân khu với những nhiệm vụ chiến lược to lớn, vô cùng khó khăn phức tạp trên một địa bàn rất sâu và rộng.

Để tăng cường lãnh đạo theo tổ chức, nhiệm vụ mới, Bộ Chính trị chỉ định đồng chí Phan Trọng Tuệ, ủy viên Trung ương Đảng - Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải làm Tư lệnh kiêm Chính ủy Đoàn 559, thượng tá Võ Bẩm làm Phó Tư lệnh; đại tá Vũ Xuân Chiêm - Phó Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần làm Phó Chính ủy; thượng tá Vũ Văn Đôn - Cục trưởng Cục Quản lý ô tô vào giữ chức Tham mưu trưởng Đoàn.

[SaoVang]

Các cơ quan tham mưu, chính trị, hậu cần trực thuộc Bộ Tư lệnh cũng được tăng cường. Các đồng chí: Đỗ Hữu Đào làm Tham mưu phó tác chiến, Nguyễn Cận làm Tham mưu phó phòng không, Nguyễn Văn Nhạn làm Tham mưu phó công binh, Lê Nghĩa Sĩ làm Phó Chủ nhiệm chính trị, Võ Văn Dật làm Chủ nhiệm hậu cần, Lê Xy làm Chính ủy hậu cần.

Về Đảng, đồng chí Phan Trọng Tuệ được chỉ định làm Bí thư Đảng ủy; các đồng chí Vũ Xuân Chiêm, Võ Bẩm, Vũ Văn Đôn, Vũ Toàn, Nguyễn An là ủy viên.

Bên cạnh cán bộ chủ trì, nhiều cán bộ quân sự, chính trị, hậu cần và các cán bộ chuyên môn có kinh nghiệm về giao thông vận tải của các cơ quan Bộ Quốc phòng, các quân khu, quân binh chủng và Bộ Giao thông Vận tải được điều động vào tăng cường cho Đoàn. Nhiều lực lượng và phương tiện: công binh, ô tô vận tải, pháo cao xạ được điều gấp vào tuyến để kịp thời triển khai nhiệm vụ. Một số công trường làm đường của các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, hai đội cơ giới mạnh của Bộ Giao thông Vận tải cũng được điều vào để tham gia mở đường. Các đoàn thanh niên xung phong của các tỉnh Nam Hà, Ninh Bình, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Bình và 1.600 dân quân loại 1 của các tỉnh Nghệ An, Hà lĩnh cũng hành quân vào Trường Sơn tham gia làm đường và đảm bảo giao thông.

Theo phương thức hoạt động mới, Đoàn 559 tổ chức thành ba tuyến, tương đương cấp lữ đoàn:

- Tuyến I gồm các lực lượng hoạt động từ Khe Ve (đường 12) vào đến đường 9, nòng cốt là trung đoàn 245 ô tô vận tải và các cơ sở kho tàng, tiểu đoàn 25 công binh, các lực lượng mở đường, đảm bảo giao thông, tiểu đoàn 14 cao xạ. 

- Tuyến II gồm các lực lượng trung đoàn 265 ô tô vận tải lực lượng trung đoàn 279 công binh mở đường, lực lượng thanh niên xung phong gùi thồ, lực lượng bộ binh, lực lượng giao liên, lực lượng cao xạ hoạt động từ làng Ho (Quảng Bình) vượt đường 9 vào đến bắc Bạc (Nam Lào) và trục đường ngang B45 từ Lạ Hạp đi Trị - Thiên. 

- Tuyến III gồm lực lượng trung đoàn 98 công binh mở đường, lực lượng vận chuyển, giao liên từ Bạc vào đến Tà Xẻng, gồm cả đường ngang B46 từ Chà Vằn đi Khâm Đức và đường C4 từ ngã ba Phi Hà đi Tà Ngâu (biên giới Campuchia).

Phát hiện sự phát triển mới của tuyến chi viện chiến lược giặc Mỹ ráo riết hoạt động ngăn chặn. Máy bay Mỹ trinh sát tuyến đường suốt ngày đêm. kết hợp thả thám báo biệt kích dò la chỉ điểm. Các cuộc đánh bom phá đường và săn đuổi đội hình xe bằng máy bay AD6 của Hoàng gia Lào và máy bay phản lực của Mỹ từ khu vực Đường 9 trở ra cũng tăng dần, đặc biệt tập trung ở một số đầu mối quan trọng hoặc hiểm yếu như Tà Khống, Mường Phin, Pác Pha Năng, Pha Nộp, Ba Na Phao... hình thành các trọng điểm đánh phá ngày càng ác liệt.

Tuyến 559 đã chủ động phối hợp với các cấp ủy Đảng, chính quyền cách mạng địa phương của bạn để đối phó. Mặt khác dựa vào pháp lý quốc tế, Pa thét Lào và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kịch liệt lên án việc làm sai trái của chính phủ Hoàng gia Phuma và hành động xâm lược của Mỹ, đòi phải tôn trọng chủ quyền của Pa thét Lào trong các vùng kiểm soát theo các hiệp nghị đã ký kết.
Trung ương Đảng Nhân dân Cách mạng Lào chỉ thị cho các địa phương hết lòng giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tuyến hành lang, coi đó là nghĩa vụ quốc tế cao cả, xây dựng tình đoàn kết chiến đấu Lào - Việt, đập tan các âm mưu chia rẽ dân tộc của bọn phản động.

Trước đòi hỏi của nhiệm vụ mới, Bộ Tư lệnh 559 vừa gấp rút tập hợp và tổ chức lực lượng, vừa tranh thủ xúc tiến các mặt hoạt động.

[SaoVang]

Tình hình lúc này vô cùng khẩn trương. Khối lượng hàng phải đưa ngay vào các chiến trường rất lớn và cấp bách, trong khi đường cơ giới từ Bạc trở vào chưa có, mùa mưa đã gần kề, đòi hỏi mọi việc phải ra sức chạy đua với địch, với thời tiết. Đầu tháng 4 năm 1965 Bộ Tư lệnh họp tại Hà Nội, nêu lên mấy việc chính bức bách cần tranh thủ giải quyết cho kịp:

1. Chỉ đạo đẩy mạnh vận chuyển phấn đấu đến hết tháng 10 năm 1965 đưa đến các điểm từ La Hạp trở vào 27.270 tấn (14.361 tấn hàng chi viện và 12.909 tấn cho nội bộ Đoàn 559).

2. Triển khai ngay việc củng cố và chống lầy các đường cũ để phục vụ vận chuyển theo kế hoạch trước mắt. Đồng thời xúc tiến kế hoạch mở 400 km đường mới, gồm đường 128 từ Xóm Péng qua Lùm Bùm xuống đường 9 (hết tháng 6 năm 1965 phải xong) để kịp vận chuyển trong mùa mưa; đường từ Bạc đến Tà Xẻng (hết tháng 10 năm 1965 phải thông xe) kịp đáp ứng nhiệm vụ vận chuyển trong mùa khô tới .

3. Tổ chức và đảm bảo hành quân từ tháng 6 đến tháng 10 năm 1965, trung bình mỗi ngày phục vụ cho 300 người đi.

Đó là những công việc đầy khó khăn vì khối lượng lớn, phải triển khai trên tuyến rất dài, thời gian gấp, địch đánh phá ngày càng mạnh, thời tiết lại không thuận lợi.

Bản thân lực lượng trên tuyến, ngoài tổ chức cũ của Đoàn có 6.500 người, các lực lượng đảm bảo cho nhiệm vụ mới chưa vào kịp, mọi phương tiện và khí tài kỹ thuật khác đều thiếu thốn. Vì vậy phải động viên mọi lực lượng nhận thức rõ tình thế, xây dựng quyết tâm, tìm nhiều biện pháp tích cực sáng tạo để vượt qua mọi khó khăn, thực hiện cho được nhiệm vụ.

Tư tưởng chỉ đạo lúc này là cố gắng đẩy mạnh mọi hoạt động, tranh thủ thời tiết còn thuận lợi trong mấy tháng cuối mùa khô, đồng thời chuẩn bị để liên tục làm nhiệm vụ trong mùa mưa.

Sở chỉ huy mới của Bộ Tư lệnh 559 tạm đặt ở vùng Hóa Tiến, Hóa Thanh (khu vực Khe Ve) thuộc huyện Minh Hóa - Quảng Bình, điểm tiếp giáp và nhận hàng cửa tuyến hậu phương.

Thời điểm này, tuyến hậu phương cũng phối hợp chặt chẽ các hoạt động đảm bảo cho Đoàn 559. Tổng cục Hậu cần điều Tổng đội I xây dựng công trình quốc phòng vào xây dựng các tổng kho trên đường 15 và đường 16, thành lập tổng kho 765 (Kho R) ở khu vực Khe Ve (đầu đường 12) và làng Ho (đầu đường 16) để lập chân hàng cho Đoàn 559; thành lập Binh trạm 12 gồm các phân trạm Vinh, Truông Bát, Tân Đức, Lệ Thủy, sử dụng các Đoàn xe 225 và 235 vận chuyển hàng từ Vinh vào tổng kho R và các vị trí tiếp cận tuyến 559.

Theo kế hoạch vận chuyển của Bộ Tư lệnh trong tháng 4 và 5 năm 1965, Tuyến I phải xây dựng hệ thống kho ở Khe Ve (tỉnh Quảng Bình), Xiêng Phan, Pác Pha Nang, Xóm Péng (tỉnh Khăm Muộn) để lập chân hàng chuẩn bị cho vận chuyển mùa mưa; sử dụng trung đoàn 245 ô tô vận tải (có 340 xe loại 2 tẩn) vừa vận chuyển lập chân hàng ở khu vực Pác Pha Năng, Xóm Péng vừa vận chuyển thẳng vào Tà Khống (đường 9) 11.797 tấn. Tuyến 11 sử dụng 141 ô tô loại 2 tấn của trung đoàn 265, 1.300 xe đạp thồ và 130 thuyền gỗ loại 1 tấn chuyển tiếp đến Bạc trên 4.000 tấn. Đồng thời có kế hoạch chuẩn bị các mặt để vận chuyển tiếp cho mùa mưa.

Thời gian này, cán bộ, chiến sĩ Đoàn 559 còn chưa hiểu rõ tình hình thời tiết và thủy văn ở khu vực Mụ Giạ từ đường 12 đến đường 9, chỉ phỏng đoán là trong mùa mưa cả khu vực thung lũng Lằng Khằng có thể ngập lụt, hình thành một túi nước lớn. Muốn vận chuyển trong mùa mưa phải có biện pháp vượt qua túi nước đó. Vì vậy Bộ Tư lệnh Đoàn dự định trong tháng 4 và 5 khẩn trương đưa khoảng 3.000 tấn hàng vượt khu vực Lằng Khằng vào lập chân hàng dự trữ ở khu vực Xóm Péng, cũng là điểm đầu của đường 128 sắp mở để đề phòng khi mùa mưa đến túi nước hình thành - lúc đó đường 128 đã mở xong sẽ lấy số hàng đó vận chuyển xuống đường 9 để đưa tiếp vào phía trong.

Song khi bắt đầu thực hiện kế hoạch mới thì hoạt động đánh phá của không quân Mỹ cũng tăng mạnh. Từ ngày 4 tháng 4 năm 1965 cầu đường từ hậu phương vào ngày nào cũng bị oanh tạc, nhất là đường từ Nghệ An, Hà Tĩnh vào Khe Ve. Đoạn La Khê, Khe Núng có khi tắc 3 - 4 hôm liền.

[SaoVang]

Ngày 16 tháng 4 năm 1965, cầu Khe Tang bị đánh sập. Đường từ Thanh Lạng vào Khe Ve bị tắc, mười ngày sau mới làm được đường ngầm cho xe qua. Có lúc, xe ở Khe Ve ra Hà Tĩnh phải đi vòng vào Quy Đạt (Minh Hóa), Minh Cầm sang Ba Đồn (Quảng Bình) rồi theo đường số 1 đi ra.

Liên tiếp những ngày sau, các cầu Khe Ve, La Trọng, Bãi Dinh và cả những cầu nhỏ dài 5 đến 10 mét cũng bị đánh sập. Binh trạm 12 phối hợp với các công trường giao thông của các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình tổ chức khắc phục phá hoại, đảm bảo giao thông. Nhưng do nhiều khó khăn lúng túng ban đầu và chưa thống nhất được chỉ huy nên để tắc đường kéo dài. Tình hình đó đã ảnh hưởng lớn đến hoạt động vận chuyển của tuyến hậu phương lập chân hàng cho tuyến 559.

Đường từ Khe Ve vào đường 9 cũng bị đánh phá mạnh. Đèo Mụ Giạ và Pha Nốp thường xuyên bị đánh. Ban đêm máy bay địch liên tiếp thả pháo sáng khống chế và lùng đánh đội hình xe. Thời kỳ này, bộ đội xe chưa có kinh nghiệm, cứ thấy pháo sáng (dù địch thả rất xa), là dừng xe tránh nên càng kéo dài thời gian thực hiện cung độ.

Đầu tháng 5, trời bắt đầu mưa. Đường bị bom cày xới, mưa xuống càng hư hỏng nặng. Từ 25 tháng 5, phía tây Trường Sơn bắt đầu mưa lũ lớn, túi nước dâng cao có chỗ hơn 6 mét, cầu Pác Pha Năng bị trôi 7 nhịp. Vận chuyển ô tô từ Mụ Giạ vào đường 9 hoàn toàn bế tắc. Trong tình hình như vậy, khối lượng vận chuyển trong hai tháng 4 và 5 năm 1965 trên toàn tuyến thực hiện được rất thấp.

Ở Tuyến 1, khi thời gian còn vận chuyển được thì thiếu hàng, lại phải dành một số xe phục vụ công trường làm đường 128 chuẩn bị thi công. Đến khi có hàng thì mưa lũ lớn đường bị tắc.Cuối tháng 5, tuy đã bắt đầu mưa, vẫn phải dồn lực lượng cố chạy thêm một chuyến xe đưa một số hàng thiết yếu vào đường 9. Xe vừa xuất phát được một đêm thì mưa lũ lớn ập xuống, túi nước dâng lên, tuyến đường 129 bị ngập nhiều đoạn và lầy nặng, hơn 100 xe của Tuyến I bị mắc kẹt nằm rải rác từ Pác Pha Năng vào đến Na Mô, Na Nhôm dọc đường 129 trong suốt cả mùa mưa. Đơn vị phải cử người đi cứu đói.

Ở Tuyến II và Tuyến III, tuy địch chưa đánh phá nhiều nhưng đường khó đi, nhất là dốc 12 cua ở bác Bạc. Từ giữa tháng 5, do mưa lũ liên tục, thời gian đi của một chuyến xe tăng lên gấp 3 - 4 lần, đột xuất có cung tăng lên 6 lần. Từ La Hạp vào Bạc đường quá xấu, nhiều đèo dốc rất nguy hiểm, bình thường xe chỉ đi mất 2 ngày lúc này phải đi tới 15 ngày 1 chuyến. Kế hoạch vận chuyển tháng 4 và 5 chỉ đạt trên 50%. Sang đến tháng 6 do mưa lớn trên toàn tuyến, vận chuyển cơ giới bị tê liệt hoàn toàn.

Cùng với hoạt động vận chuyển, công việc thu hút nhiều lực lượng và gặp nhiều khó khăn nhất lúc này là mở đường mới và bảo đảm giao thông.

Trước hết là tăng cường chống lầy các đường cũ cho xe chạy những tháng cuối mùa khô và tiếp đó chạy được trong mùa mưa, chủ yếu tập trung vào tuyến đường 129 nối từ Lằng Khằng (đường 12) xuống Mường Phin (đường 9) dài 140km. Vì lực lượng quá ít, quân số lao động thực chất chỉ có khoảng một đại đội, đường đã xấu do mưa lũ càng trở nên tồi tệ, xe đi chậm hơn người đi bộ, cuối tháng 5, túi nước dâng cao, giao thông từ ngoài vào bị tắc hoàn toàn, công việc chống lầy đảm bảo giao thông đường 129 phải dừng lại.

Từ Bản Đông vào Bạc, Tuyến II dùng một tiểu đoàn công binh và 600 bộ binh, huy động thêm cả cán bộ chiến sĩ các lực lượng để chống lầy trên đường dài 137km bằng cách chặt cây rải "rông đanh". Khi mưa xe vẫn chạy được, nhưng rất chậm, cả đêm chỉ chạy được từ 15 - 20km.

[SaoVang]

Bộ Tư lệnh chủ trương, khảo sát và thi công nhanh tuyến đường 128 để kịp có đường vận chuyển từ Xóm Péng xuống đường 9 trong mùa mưa và triển khai mở đường từ Bạc vào Tà Xẻng để kịp có đường vận chuyển vào cuối năm 1965. Đồng thời hiệp đồng với Quân khu 4 và các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình đảm bảo giao thông từ Khe Ve trở vào và mở đường tránh đèo Mụ Giạ.

Đường 128 là tuyến đường nối từ Xóm Péng chạy song song với đường 129, qua Tha Pa Chôn, Lùm Bùm, Cốc Mạc, đèo Văng Mu, xuống Na Bo nối vào đường 9. Tuyến đường này có bình độ cao hơn đường 129 và đi xuống đường 9 gần hơn. Qua khảo sát, tuyến đường dài 137km, địa hình tương đối bằng phẳng, ít có dốc cao. Đoan từ Xóm Péng vào Lùm Bùm, rừng còn kín, ô tô có thể chạy ban ngày. Khối lượng đất đá phải đào khoảng 300.000 m3, có chỗ chỉ chặt cây, vét đường là xe có thể chạy được. Vì vậy thời gian mở đường dự tính chỉ cần khoảng 2 tháng.

Bộ Tư lệnh 559 đã tập trung vào công trình này 2 đội cơ giới của Bộ Nông trường, hai đội cơ giới của Bộ Giao thông Vận tải với 53 máy húc và 600 dân quân của Quân khu 4, dự kiến ngày 1 tháng 5 bắt đầu thi công, cuối tháng 6 năm 1965 thì hoàn thành, khoảng giữa tháng 7 bắt đầu cho xe chạy. 

Tuy nhiên, việc thi công gặp khó khăn trở ngại khôn lường. Đường từ ngoài vào bị tắc luôn lại thiếu phương tiện vận tải nên người và phương tiện chuyển vào không kịp. Chuyến đầu tiên gồm 23 máy húc và 1.441 người vào công trường chậm nửa tháng. Số còn lại bị tắc ở ngoài Khe Ve. Máy đưa vào không đồng bộ, thiếu phụ tùng nên cuối tháng 5 vẫn chưa lắp xong, công trường phải dùng lực lượng thô sơ thi công nên tiến độ rất chậm. Đến ngày 31 tháng 5, toàn công trường mới làm được hơn 10km đường mà dự kiến phải làm 70km.

Đường từ Bạc vào Tà Xẻng, dựa vào tuyến đường thồ cũ dài khoảng 250km. Nhưng phải qua đèo Long, Tăng Cát, Xa Nắc, Bờ Ne, Chà Vằn, Bô Phiên, Xê Ca Mán, Xê Sụ nhiều đèo dốc hiểm trở, khối lượng đất đá phải đào rất lớn.

Phía đường 12, các Ty Giao thông Hà Tĩnh, Quảng Bình cũng xúc tiến việc mở đường tránh túi nước và đường tránh Mụ Giạ. Nhưng đường tránh túi nước phải qua nhiều núi đá dựng đứng không mở được. Còn đường tránh Mụ Giạ đi về phía đông đường 12 xuống cánh đồng Lằng Khằng nối vào đường 129, do công trường 050 thi công mới được hơn 20km thì bị mưa lũ ngập trắng, nên cũng chưa hoàn thành.

Do tình hình mở đường và vận chuyển gặp nhiều khó khăn lớn nên lượng hàng tồn kho ở các khu vực rất mỏng, ở Khe Ve, còn 937 tấn (216 tấn gạo); khu vực đường 9 còn 1.900 tấn (hơn 1.000 tấn gạo). Số lượng đó chỉ đủ tiếp tế cho các lực lượng làm đường và bảo đảm cho các đơn vị hành quân trong vài tháng; việc cung cấp cho các lực lượng nội bộ 559 khoảng 9.000 người rất nan giải, chưa kể xe máy không còn nhiên liệu để hoạt động.

Mùa mưa tới, các mặt hoạt động càng khó khăn phức tạp bội phần. Hội nghị Đảng ủy Đoàn từ ngày 5 đến 9 tháng 7 năm 1965 xác định rõ các nhiệm vụ trên giao, nhấn mạnh: "Dù khó khăn đến mấy cũng phải thực hiện cho kỳ được những yêu cầu tối thiểu và cấp bách để đảm bảo cho cuộc chiến tranh giải phóng miền Nam giành được thắng lợi to lớn", đề ra nhiều biện pháp chỉ đạo nhằm đẩy mạnh việc xây dựng lực lượng và triển khai các mặt hoạt động của toàn tuyến. Trọng tâm là tổ chức vận chuyển vượt túi nước để bổ sung cho các lực lượng phía trong; đẩy nhanh việc thi công đường 128; nhanh chóng khảo sát và mở đường ngang từ đường 15 sang đường 128 để tránh túi nước Lằng Khằng và bổ trợ cho đường 12; xây dựng hệ thống kho ở Tuyến I để kịp tiếp nhận hàng của hậu phương lập chân hàng cho mùa khô tới.

Quán triệt Nghị quyết Trung ương lần thứ 11 và nghị quyết của Đảng ủy Đoàn, các lực lượng trên tuyến nhận rõ sự cấp bách của nhiệm vụ chi viện cách mạng miền Nam nên dù gian khổ, thiếu thốn, ốm đau vẫn quyết tâm cố gắng thực hiện nhiệm vụ.

Hoạt động căng thẳng nhất lúc này là tổ chức vận chuyển vượt tai nước. Kế hoạch của Đoàn là dùng ô tô đưa hàng lên khu kho 050; dùng thuyền mảng tiếp chuyển theo dòng sông Nậm Hơ và Nậm Ngo đến bờ nam sông Xiêng Phan 2.300 tấn; từ đó làm đường "rông đanh" chống lầy vào Xóm Péng, đợi khi thông đường 128 (trước ngày 15 tháng 7) sẽ dùng ô tô chuyển tiếp vào Noọng Kà Đeng. Từ Noọng Kà Đeng chuyển tiếp vào Tà Khống bằng đường sông giao cho Tuyến II khoảng 2.250 tấn.