Anh hùng Trường Sa
17:13:00, 02/01/2008
Mở những trang sách về lịch sử hải quân Việt Nam, đọc những dòng tiểu sử để biết về một trong số những người lính giữ đảo Gạc Ma năm 1988 đã được phong anh hùng, tôi mới biết thêm về Nguyễn Văn Lanh, một “Paven” trên Trường Sa.
Gót chân tiên
Nguyễn Văn Lanh sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo đông con, một hoàn cảnh điển hình của nhiều gia đình miền Trung nên học đến lớp 7/10, anh đã phải nghỉ học để ở nhà làm ruộng giúp cho kinh tế của gia đình. Tháng 8.1985, Lanh nhập ngũ và sau thời gian huấn luyện, anh về công tác tại Trung đoàn 83 công binh hải quân.
Kỷ niệm ở Trường Sa với Nguyễn Văn Lanh có lẽ là những ngày ở trên boom tại các đảo chìm. Phần lớn thời gian sống và chiến đấu ở quần đảo Trường Sa trong ký ức của anh bây giờ gắn với những kỷ niệm trên boom đó.
Hải quân VN bảo vệ vùng trời, vùng biển của Tổ quốc. Ảnh: Tấn Tú
Cũng có được lên đảo đá Sinh Tồn, để rồi Nguyễn Văn Lanh có hai kỷ niệm không bao giờ quên. Kỷ niệm thứ nhất là một lần được lên đảo để xem văn công. Với những người lính ở ngoài biển ngày đêm chỉ có trời và nước rồi nhìn nhau, thêm nữa đa số họ lại là những người dân quê nghèo, khái niệm văn công lúc nào cũng là những hình ảnh đầy ấn tượng, không chỉ đơn giản là những cô gái biết hát và múa, có lẽ họ là những cô tiên! Nguyễn Văn Lanh vẫn hơi ngượng nghịu khi kể cho tôi nghe rằng anh và một vài cậu bạn lính trẻ khác đã hồi hộp ngắm một cô ca sĩ trong đoàn văn công lên đảo Sinh Tồn năm ấy, để rồi khi cô gái ấy bước qua bãi cát, các anh đã lấy san hô, rào cái vết gót chân con gái in hằn trên cát lại. Dẫu chỉ giữ được gót chân trên cát ấy không quá 2 ngày vì gió, vì sóng theo thủy triều lên nhưng sự nâng niu ấy vẫn còn mãi trong lòng những người lính trẻ năm ấy đến tận bây giờ.
Những lá thư tình và 1 tháng... rửa bát
Quần đảo Trường Sa nằm về phía Đông Nam của biển Đông, gồm trên 100 đảo, đá, bãi cạn, cồn san hô và bãi ngầm. Có một số đảo nổi cố định, có đất, có nước ngọt có thể trồng được cây. Nhưng cũng có nhiều đảo nằm dưới mặt nước biển, chỉ khi triều xuống mới nhô lên khỏi mặt nước. Những năm cuối của thập kỷ 1980, những người lính đóng quân ở đảo chìm nơi đây thường là trên những chiếc boom nổi dập dềnh trên mặt nước. Ở trên đó có chừng một tiểu đội, họ sống, tập luyện và canh giữ phần đất chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.
Chiến sĩ hải quân đón xuân trên đảo trường Sa - Ảnh: Trần Thăng
Nguyễn Văn Lanh cùng đồng đội của mình cũng sống trên chiếc boom như thế. Anh kể lại, thời gian đầu, cảm giác lắc thường xuyên của chiếc boom cũng làm mọi người khó chịu lắm, nhưng riết rồi cũng quen. Sinh ra ở Quảng Bình, nhưng ở vùng rừng, có sông mà không có biển, biết bơi như rái cá từ khi còn nhỏ mà vẫn thấy ngợp trước cái mênh mông của biển cả, mênh mông và vắng lặng có khi cả tuần lễ không bóng một chiếc tàu ngang qua. Niềm vui của lính đảo chìm là việc mong thư người nhà, nhất là thư người yêu. Đang tuổi hẹn hò, nhưng lại sống với chỉ có nhau ở nơi xa xôi thiếu thốn và khó khăn đủ bề, họ hoàn toàn trông cậy vào những hơi ấm hiếm hoi từ đất liền gửi ra. Ai mà nhận được thư người yêu, sẽ phải rửa bát cả tháng trời, thư người nhà là 1 tuần lễ. “Người yêu” đôi khi chỉ là một cô gái nào đó thương mến các anh lính đảo xa, viết những bức thư như chút tình thân của đất liền cho đảo. Có người lính không biết chữ, những người lính còn đùa bằng cách đọc cho anh nghe một lá thư khác mà thay tên anh vào để anh phải rửa bát cả tháng trời. Anh biết bị bạn giỡn nhưng vẫn tình nguyện và vui vẻ rửa bát và họ đã vui đã sống bằng những niềm vui tưởng như đơn giản ấy.
Nguyễn Văn Lanh kể rằng có những lá thư được đọc thuộc không chỉ câu chữ mà từng dấu chấm, dấu phẩy để rồi họ đố nhau khi ngồi người đọc thuộc người soát lỗi. Ai đã từng là học sinh những năm 1980 và 1990 chắc hẳn vẫn còn nhớ những phong trào phát động học sinh sinh viên viết thư cho các chiến sĩ Trường Sa và Hoàng Sa. Hay mục kết bạn trên báo Tiền Phong ngày đó, những người lính đảo bao giờ cũng tha thiết, "mong nhận được thư của các bạn trẻ trên khắp mọi miền Tổ quốc, chia sẻ với chúng tôi những niềm vui mang hơi ấm đất liền!". Tôi cũng như nhiều bạn nữ trẻ, cũng viết những lá thư gửi chung cho các anh, cũng đã nhận được nhiều những bức thư viết chung, nét chữ đẹp, nắn nót bởi chắc các anh đã phải chọn người chữ đẹp nhất viết cho những người ở đất liền như một sự trân trọng.
Người ở đảo không ăn thịt vích
Đại tướng Lê Văn Dũng thăm chiến sĩ đảo Đá Tây, Trường Sa, Khánh Hòa. Ảnh: Anh Phan
Những bữa ăn trên boom cũng có sự cực khổ riêng. Thường là cơm và thịt hộp. Cá là nhiều nhất. Cá nhiều đến mức cứ câu lên lại thả xuống. "Chỉ để cho vui" - Lanh nhắc đi nhắc lại với tôi câu đó. Cá bắt lên thường luộc, ngồi nhậu suông giữa biển và trời. Ăn hoài ngán đến mức ăn không nổi. Thèm rau như thể thèm một cái gì đó quá hoang đường. Đảo chìm, lấy đâu ra đất mà trồng rau? Những người lính trẻ đang tuổi ăn tuổi lớn, khi mới ra đảo thậm chí họ còn bị phù vì thiếu chất, cá và thịt hộp không đủ chất cho những cơ thể khỏe mạnh. Mỗi ngày tiêu chuẩn cao nhất là 1 lít rưỡi nước cho một người, vì vậy đánh răng rửa mặt là dùng nước biển.
Biển cả cũng chứa trong lòng nó những nguy hiểm khôn lường. Các anh sợ nhất là những con ốc ở dưới cát, há miệng để ăn và thở, nếu vô tình giẫm phải, chúng khép miệng lại thì thật là một tai họa. Họ đã sống một cuộc sống như thế với niềm an ủi tinh thần là những lá thư, những thức ăn duy nhất là cơm, thịt hộp và cá từ biển. Chiếc máy truyền tin về đất liền chạy bằng sức người, Lanh mô tả là cái máy 15W "tịch tịch tịch tè" phải đạp khoảng 20 phút mới có sóng. Điều gì giúp các anh vượt qua được những gian khổ đó? Lanh bảo: "Là sự xác định ý chí ngay từ khi nhập ngũ cũng như khi tập luyện thôi. Anh lúc nào cũng nghĩ mình đang ở đây, đang giữ mảnh đất thiêng liêng của cha ông, và mình còn trẻ, mình sẽ vượt qua". Kỷ luật quân đội là nghiêm khắc, nên có đồng đội của Lanh đã bị kỷ luật vì có con vích bò lên đẻ trứng trên cát mà không phát hiện ra. Con vích nặng hàng tạ nếu lên bờ trong phiên gác của người lính nào mà không thấy thì người nhái do thám của giặc cũng có thể lên mà không biết. Người lính đảo không ăn thịt vích bao giờ. Bắt được vích chỉ đùa nghịch một chút, có thể trêu các chú lính mới khi đố họ luộc chín được những quả trứng vích, bởi không bao giờ chín được. Chỉ có thể đập ra rán mới chín mà thôi.
Trận chiến giữ cờ và giữ đảo
Anh hùng Nguyễn Văn Lanh sinh năm 1966 tại Vạn Ninh, Lệ Ninh, Quảng Bình. Anh nhập ngũ tháng 8.1985. Trong trận chiến ngày 14.3.1988, Nguyễn Văn Lanh đã anh dũng bảo vệ lá cờ Tổ quốc trên đảo Gạc Ma trước mũi súng của quân địch. Anh đã bị thương, ngất đi cho đến khi được đồng đội đến cứu. Khi được phong anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Nguyễn Văn Lanh là trung sĩ, Tiểu đội trưởng công binh thuộc Đại đội 9, Tiểu đoàn 887, Trung đoàn 83 công binh hải quân.
Ngày 25.2.1988, đơn vị của Lanh nhận nhiệm vụ phòng thủ Trường Sa và đã trực tiếp tham gia chiến đấu trong sự kiện 14.3.1988. Lịch sử của lực lượng hải quân chép về sự kiện này và Nguyễn Văn Lanh như sau: "Sáng ngày 14.3.1988, đồng chí Nguyễn Văn Lanh trong khi cùng đơn vị vận chuyển vật liệu từ tàu HQ 604 lên đảo thì tàu địch đến bao vây, uy hiếp. Tình thế rất căng thẳng. Khi địch đổ quân xuống đảo, ép bộ đội, giật cờ của ta hòng chiếm đảo, theo lệnh của đồng chí Trần Đức Thông, chỉ huy cụm đảo: "Đồng chí nào biết bơi thì bơi ngay vào đảo hỗ trợ cho các đồng chí trên đảo bảo vệ cờ". Nguyễn Văn Lanh cùng 11 anh em khác nhảy ngay xuống biển và bơi vào đảo. Khi đó trên đảo, địch đã nổ súng, đồng chí Trần Văn Phương, người giữ cờ đã hy sinh.
Nguyễn Văn Lanh đã xông đến, bảo vệ cờ, mặt giáp mặt với kẻ thù, đồng chí vẫn bình tĩnh dũng cảm và kiên cường đấu tranh với địch. Khi địch tiến đến giằng cờ, Nguyễn Văn Lanh kiên quyết giữ lại, đôi bên giằng co, địch nhổ xà beng đánh, Lanh né người tránh được. Địch dùng lê đâm, đồng chí tránh nhưng bị sạt qua bả vai. Khi thấy tên sĩ quan địch dùng súng ngắn định bắn, bằng một động tác bất ngờ, Nguyễn Văn Lanh đánh bật khẩu súng trong tay hắn. Địch bên ngoài điên cuồng nổ súng, đồng chí bị thương vào bả vai. Một tên xông tới dí lưỡi lê vào bụng Lanh hăm dọa, bắt hạ cờ. Đồng chí kiên quyết gạt lê ra thì tên địch nổ súng, đạn xuyên qua bả vai trái làm đồng chí mất đà, ngã nhào xuống nước. Đồng đội đã vào tiếp cứu và tiếp tục giương cao cờ Tổ quốc, khẳng định chủ quyền của ta trước mặt kẻ thù.
Khi địch rút ra xa, Nguyễn Văn Lanh được đồng đội tìm kiếm và đưa ra tàu HQ 505 cấp cứu, sau đó được đưa về tuyến sau điều trị. Với tinh thần chiến đấu dũng cảm, đồng chí Nguyễn Văn Lanh đã được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam. Đồng chí Nguyễn Văn Lanh đã nêu cao tấm gương sáng về tinh thần dũng cảm kiên quyết chiến đấu mặt giáp mặt với kẻ thù và đã chiến thắng, góp phần giữ vững chủ quyền của Tổ quốc trên đảo Gạc Ma.
Đồng chí Nguyễn Văn Lanh được tặng thưởng Huân chương chiến công hạng nhất, 3 bằng khen và giấy khen. Ngày 13.12.1989, đồng chí Nguyễn Văn Lanh đã được Chủ tịch Hội đồng Nhà nước nước CHXHCN Việt Nam tuyên dương danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân".
Cuộc sống
Và kỷ niệm thứ hai với đảo Sinh Tồn sau kỷ niệm dịu dàng lấy san hô rào vết gót chân con gái kia chính là khi anh bị thương nặng, chuyển về đảo Sinh Tồn, được mổ sơ cứu ở đó rồi theo tàu về bán đảo Cam Ranh để máy bay chở về đất liền vào bệnh viện 175. Chỉ có 2 lần đó trong cuộc đời binh nghiệp ở quần đảo Trường Sa, Nguyễn Văn Lanh được đặt chân lên đất đảo nổi. Cũng từ đó, anh chưa bao giờ có dịp ra biển đảo ngày xưa, chưa có dịp quay lại Gạc Ma hay Sinh Tồn, cũng đã phải quên cái gót chân "tiên" cứ ám ảnh trong đầu người lính đảo xưa kia.
Sau gần 4 năm trời nằm hết bệnh viện quân đội này đến bệnh việc khác 175 rồi 108 rồi 103, Nguyễn Văn Lanh cũng đã có thể ngồi dậy, đã có thể đi lại nhưng sức khỏe chỉ còn lại quá ít. Tỷ lệ thương tật trên 70% đã khiến cho "Paven" Nguyễn Văn Lanh chỉ có thể làm được những việc nhẹ. Anh yếu sức và bất cứ khi nào cũng có thể phải đến viện điều trị. Hỏi anh nhớ gì về những kỷ niệm cũ, bao giờ Nguyễn Văn Lanh cũng nhắc tới những người bạn lính đảo cũ, có nhiều người đã hy sinh để giữ đảo. Thế nên đã gần 20 năm trôi qua sau sự kiện 14.3.1988, Nguyễn Văn Lanh vẫn ở trong quân ngũ nhưng làm nhiều công việc khác nhau. Có lúc anh đã là bảo vệ cho một xí nghiệp may, rồi hiện tại về công tác tại Ban Doanh trại của Bộ Tư lệnh hải quân - Quân đội Nhân dân Việt Nam.
Đến Bộ Tư lệnh hải quân đúng vào ngày anh vừa được phong quân hàm đại úy, gương mặt xương xương, vóc dáng mảnh khảnh, thật khó mà hình dung con người này đã giữ chặt lá cờ Tổ quốc vào ngày 14.3, bị địch dùng lưỡi lê đâm nhiều nhát lên bả vai trái, trôi trên biển và đã ngất đi trong 3 tháng trời, nằm viện 3 năm rưỡi. Để bây giờ mỗi khi trái gió trở trời, cánh tay bị thương lại trở bệnh, tê liệt anh lại không thể tự đi xe máy, lại phải gặp bác sĩ, lại là một bệnh binh...
Lê Thị Thái Hòa
http://www2.thanhnien.com.vn/TNTS/2008/1/2/221240.tno