menthuong
Thành viên
Bài viết: 411
Nhất tướng công thành vạn cốt khô
|
|
« Trả lời #11 vào lúc: 24 Tháng Mười, 2009, 08:01:17 am » |
|
4. Sự thành lập tỉnh Lào Cai:
Đến khi hoàn thành việc bình định quân sự, thực dân Pháp phân chia lại khu vực hành chính và cho thành lập các tỉnh dân sự. Các địa phương thuộc tỉnh Hưng Hoá (cũ) liên tiếp được tách ra thành lập tỉnh dân sự: Hoà Bình (18/3/1891), Yên Bái (01/4/1900), Phú Thọ (05/5/1903)¸Sơn La (23/8/1904). Như vậy đến năm 1905, do thực dân Pháp chưa bình định nổi và hệ thống giao thông nối liền các tỉnh với trung tâm chưa được hình thành, chưa tạo tiền đề phát triển kinh tế - xã hội nên cả khu vực miền núi phía Bắc chỉ còn Lào Cai, Hà Giang, Lai Châu, Điện Biên chưa được thành lập.
Năm 1906 và đầu năm 1907 các tiền đề thành lập tỉnh Lào Cai đã hình thành và phát triển: hệ thống đường sắt nối liền Lào Cai với Hà Nội - Hải Phòng được khai thông, tạo tiền đề phát triển giao lưu kinh tế, trao đổi hàng hoá giữa Việt Nam và Trung Quốc, giữa vùng Bắc Bộ với Vân Nam; vấn đề xây dựng đô thị trung tâm tỉnh lỵ được mở rộng gấp 15 lần trước đây sang khu vực Cốc Lếu và khu Phố Mới. Hình thành các bến cảng, nhà ga, kho bãi, quảng trường, bệnh viện, nhà thờ .... Chính vì vậy, Toàn quyền Pháp cho tỉnh Lao-Kay bằng Sắc lệnh ngày 12-7-1907, có hiệu lực từ ngày 01/8/1907, đưa Lào Cai về chế độ dân sự nhằm đẩy mạnh việc khai thác tài nguyên khoáng sản, cạnh tranh thương mại với vùng Tây Nam Trung Quốc. Bản sắc lệnh tiếng Pháp này do Toàn quyền Beau kí (và Tổng Tư lệnh quân đội Đông Dương Piel, Thống sứ Bắc Kì Bonhoure tiếp kí), có trên Công báo Đông Dương số 1053 ra ngày 18/7/1907 và bản có dấu mang kí hiệu N 1053, mã lưu 400 tại Trung tâm lưu trữ quốc gia. Do đó ngày 12/7/1907 được xác định là ngày thành lập tỉnh Lào Cai, còn vùng đất này đã được người Việt khai phá, làm chủ từ lâu đời như đã minh chứng ở phần trên.
Khu vực tỉnh lị Lào Cai nay nằm đối diện với vùng cửa sông (Hà Khẩu, 河口) bên Trung Quốc, từ xa xưa đã là trung tâm giao thương, có chợ, có đường lớn mở rộng thành phố nên gọi là“Phố cũ”, chữ là “老 街” mà âm Hán Việt đọc là “Lão Nhai” . Khi làm bản đồ, người Pháp viết Lão Nhai thành Lao-Kay. Danh từ Lao Kay đã được người Pháp sử dụng trong các văn bản và con dấu. Nhưng trong giao tiếp và dân gian người ta vẫn gọi là Lao Cai. Sau ngày Lao Cai được giải phóng (11-1950), chính quyền ta đã thống nhất gọi là Lào Cai.
Ngay sau khi được thành lập, bộ máy hành chính tỉnh Lào Cai được củng cố và dần dần phát triển. Năm 1930, Lào Cai có 2 châu, 4 đại lý, 1 khu hành chính với 23 xã, 2 khu phố, 585 thôn bản, 5 phố nhỏ.
- Châu Bảo Thắng (bên tả ngạn) có 10 xã và khu tương đương với 34 thôn và 1 khu phố Lào Cai với 3 phố là Tân Bảo, Tân Tèo, Cốc Lếu. - Châu Thuỷ Vỹ (bên hữu ngạn) có 4 xã là xã Nhạc Sơn (16 thôn bản), xã Xuân Giao (14 thôn bản), xã Cam Đường (37 thôn bản), xã Gia Phú (16 thôn bản). Tổng cộng là 83 thôn bản. - Đại lý Mường Khương có 3 xã là xã Mường Khương (45 thôn bản), xã Pha Long (39 thôn bản), xã Bản Lầu (57 thôn bản). - Đại lý Pa Kha (Bắc Hà) có 3 xã là xã Bắc Hà Đông, xã Bắc Hà Tây, xã Si Ma Cai; 149 thôn bản và 1 khu phố với 2 dãy phố. - Đại lý Phong Thổ có 4 xã là xã Phong Thổ (có 80 thôn bản), xã Giào San (28 thôn bản), xã Tam Đường (có 58 thôn bản), xã Bình Lư (có 28 thôn bản). Tổng cộng có 194 thôn bản. - Đại lý Bát Xát có 3 xã :Bát Xát (8 thôn bản), Trịnh Tường (20 thôn bản), Mường Hum (4 thôn bản). - Khu hành chính Sa Pa có 37 thôn bản.
Khi mới thành lập, tên tỉnh chính là tên thị xã được người Pháp viết là Lao-Kay, dân chúng gọi là Lao Cai, có diện tích 5.177 Km2 với 6 vạn dân gồm 15 dân tộc anh em, trong đó người Mông chiếm 26,56%, Dao 22,41%, Tày, Giáy 20,77%, Kinh 4,52%, Nùng 7,33%, Thái 9,25%, U Ní 2,48%, Hoa Kiều 4,44%, còn lại là các dân tộc khác...
Viên Tỉnh trưởng đầu tiên của tỉnh: Khi thành lập tỉnh, đã có ý kiến đề xuất bổ nhiệm Đại tá Messager, lúc đó là Tư lệnh Đạo quan binh 4, tạm giữ chức Công sứ Lào Kay. Tuy nhiên, do đại tá Messager đang giữ chức vụ Tư lệnh Sư đoàn 4 có nhiệm sở ở Yên Bái nên Trung tướng Piel - Tổng chỉ huy tối cao quân đội Pháp ở Đông Dương đề nghị Thống sứ Bắc Kỳ bổ nhiệm một Công sứ tỉnh trưởng mới cho tỉnh dân sự này. Ngày 23/7/1907, Toàn quyền Đông Dương quyết định bổ nhiệm ông Pierre Emmerich làm Tỉnh trưởng tỉnh Lào Kay. Là viên tỉnh trưởng dân sự Lào Kay đầu tiên, nhưng Emmerrich là quan chức hành chính được đào tạo cơ bản, từng nhiều năm ở Đông Dương có nhiều kinh nghiệmtrong cai trị thực dân các vùng dân tộc thiểu số thuộc địa Pháp. Đây cũng là viên tỉnh trưởng ngoại giao giỏi giúp Toàn quyền Đông Dương thúc đẩy việc khai thác nguồn lợi cửa khẩu quốc tế Lào Kay, đặt nền móng cho việc khai thác tài nguyên khoáng sản vùng này.
|